1
00:00:24,075 --> 00:00:27,000
DE VOORLEZER
2
00:00:27,480 --> 00:00:31,120
Berlijn, 1995
3
00:01:04,840 --> 00:01:07,146
Je hebt het me niet gewekt.
4
00:01:08,201 --> 00:01:09,960
Je sliep nog.
5
00:01:09,961 --> 00:01:12,761
Je liet mij slapen
omdat je niet met mij wilt ontbijten.
6
00:01:12,921 --> 00:01:14,328
'k Heb een ei voor je gekookt, toch?
7
00:01:14,329 --> 00:01:17,321
Had ik niet gedaan
als ik je niet zou willen zien.
8
00:01:17,481 --> 00:01:18,684
Thee of koffie?
9
00:01:18,964 --> 00:01:21,682
Bleef ooit een vrouw lang genoeg
om te ontdekken...
10
00:01:21,842 --> 00:01:23,598
wat er in jouw hoofd omgaat?
11
00:01:24,962 --> 00:01:25,872
Wat doe je vanavond?
12
00:01:27,681 --> 00:01:29,353
Een afspraak met mijn dochter.
13
00:01:29,354 --> 00:01:32,971
Je dochter?
Dat hield je dan wel verborgen.
14
00:01:32,972 --> 00:01:38,044
O ja?
Ze is een jaar in 't buitenland geweest.
15
00:01:39,522 --> 00:01:41,294
Zei je thee?
16
00:01:41,962 --> 00:01:43,251
Ik ga.
17
00:01:46,322 --> 00:01:48,395
Veel plezier met je dochter.
18
00:02:18,522 --> 00:02:20,398
Kaartjes, alstublieft.
19
00:02:52,563 --> 00:02:56,484
Neustadt, 1958
20
00:03:34,565 --> 00:03:36,885
Hé, jij!
21
00:04:02,805 --> 00:04:04,622
Je voeten.
22
00:04:23,206 --> 00:04:25,015
Hé, jongen.
23
00:04:26,566 --> 00:04:27,935
Omhoog.
24
00:04:30,166 --> 00:04:32,726
't Is goed.
25
00:04:42,886 --> 00:04:44,358
Waar woon je?
26
00:04:48,954 --> 00:04:50,447
Hier vlakbij.
27
00:04:50,607 --> 00:04:53,072
't Gaat nu wel.
Dank u.
28
00:04:54,647 --> 00:04:56,407
Dag.
29
00:05:04,807 --> 00:05:07,051
Het beste.
30
00:05:12,087 --> 00:05:14,248
Ik zit over hem in.
31
00:05:14,888 --> 00:05:15,967
Hij ziet er niet goed uit.
32
00:05:16,127 --> 00:05:17,927
De jongen zegt
dat hij geen dokter nodig heeft.
33
00:05:18,087 --> 00:05:19,826
Welles.
- 'k Heb geen dokter nodig.
34
00:05:19,827 --> 00:05:21,927
Goed dan.
- Peter.
35
00:05:21,928 --> 00:05:25,093
We gaan hier niet over in debat.
36
00:05:26,688 --> 00:05:29,847
Herinner me, hoe oud ben je nu?
37
00:05:29,847 --> 00:05:31,968
Michael is vijftien.
38
00:05:32,128 --> 00:05:33,528
't Is geelzucht.
39
00:05:34,687 --> 00:05:37,768
Een maand of wat in bed dus,
minstens.
40
00:05:37,928 --> 00:05:40,168
Strenge isolatie.
41
00:05:40,328 --> 00:05:43,358
Emily, weg hier.
Hij's besmettelijk.
42
00:05:44,807 --> 00:05:46,552
Emily.
43
00:06:02,368 --> 00:06:04,159
Hoe voel jij je?
44
00:06:05,089 --> 00:06:06,328
Beter.
45
00:06:08,369 --> 00:06:09,356
Ik had u willen vertellen...
46
00:06:09,357 --> 00:06:12,608
de dag dat ik ziek werd,
werd ik geholpen door een vrouw.
47
00:06:12,609 --> 00:06:14,242
Ze hielp je?
48
00:06:14,608 --> 00:06:16,474
Ja, ze bracht me thuis.
49
00:06:17,249 --> 00:06:19,199
Heb je haar adres?
50
00:06:53,618 --> 00:06:54,961
Hallo?
51
00:06:55,607 --> 00:06:57,011
Ja?
52
00:07:21,211 --> 00:07:22,730
'k Heb bloemen voor u.
53
00:07:22,731 --> 00:07:24,190
Als een dank u wel.
54
00:07:24,191 --> 00:07:26,079
Leg ze daar maar neer.
55
00:07:47,331 --> 00:07:49,930
'k Had eerder willen komen,
maar 'k ben drie maanden ziek geweest.
56
00:07:49,931 --> 00:07:51,691
Je nu weer beter?
57
00:07:51,851 --> 00:07:53,430
Ja, dank u wel.
58
00:07:54,412 --> 00:07:55,796
Een zwak gestel?
59
00:07:55,796 --> 00:07:58,285
O nee.
Nooit eerder ziek geweest.
60
00:07:59,171 --> 00:08:01,532
't Is onvoorstelbaar saai.
61
00:08:01,691 --> 00:08:03,972
Er is niets te doen.
62
00:08:04,132 --> 00:08:06,236
'k Had zelfs geen zin in lezen.
63
00:08:10,068 --> 00:08:12,835
Goed. Nogmaals dank u wel.
64
00:08:13,531 --> 00:08:14,949
Wacht.
65
00:08:15,971 --> 00:08:19,040
'k Loop een eindje met je mee.
'k Moet toch naar mijn werk.
66
00:08:21,812 --> 00:08:24,134
Wacht maar in de hal
terwijl ik mij omkleed.
67
00:11:06,096 --> 00:11:10,500
Er zijn nog twee emmers beneden.
Je kunt ze vullen en boven brengen.
68
00:11:36,537 --> 00:11:40,548
Je ziet er niet uit, kijk zelf maar.
69
00:11:42,697 --> 00:11:44,745
Zo kun je niet naar huis.
70
00:11:48,737 --> 00:11:52,024
Uit met je kleren.
Ik laat het bad vollopen.
71
00:12:11,818 --> 00:12:14,841
Ga je altijd in bad met je broek aan?
72
00:12:27,498 --> 00:12:31,138
Goed, 'k zal niet kijken.
73
00:13:33,499 --> 00:13:35,648
Ik haal een handdoek voor je.
74
00:14:34,021 --> 00:14:36,645
Daarom kwam je toch terug!
75
00:14:53,302 --> 00:14:55,247
Je bent zo mooi.
76
00:14:57,181 --> 00:14:59,102
Waar heb je het over?
77
00:15:08,662 --> 00:15:10,200
Kijk naar me, jongen.
78
00:15:14,062 --> 00:15:15,599
Kalm aan.
79
00:15:53,983 --> 00:15:56,183
Je hebt je moeder ongerief bezorgd.
80
00:15:56,343 --> 00:15:59,143
Dat zegt u zovaak.
Ik zei toch dat ik spijt had.
81
00:15:59,144 --> 00:16:01,624
Ze was ongerust.
- 'k Verdwaalde, meer niet.
82
00:16:01,783 --> 00:16:04,383
Daarom was ik laat.
Mag ik nog meer?
83
00:16:04,543 --> 00:16:07,023
Wie verdwaalt er nou
in z'n eigen woonplaats?
84
00:16:07,184 --> 00:16:09,784
Ik zou naar het kasteel gaan
maar ik kwam uit bij het sportpark.
85
00:16:09,785 --> 00:16:11,662
Tegenovergestelde richtingen.
- Bemoei je er niet mee.
86
00:16:11,663 --> 00:16:13,047
Hij liegt.
87
00:16:12,824 --> 00:16:14,904
Hij liegt niet.
88
00:16:15,064 --> 00:16:16,793
Michael liegt nooit.
89
00:16:20,744 --> 00:16:22,823
Vader, ik wil morgen
weer naar school.
90
00:16:22,824 --> 00:16:24,824
Volgens de dokter
heb je nog drie weken nodig.
91
00:16:24,984 --> 00:16:26,464
Maar ik ga toch.
92
00:16:26,624 --> 00:16:28,425
Peter.
93
00:17:09,225 --> 00:17:10,954
Zo?
94
00:17:11,785 --> 00:17:13,561
Da's goed.
95
00:17:18,225 --> 00:17:20,178
Niet zo snel.
96
00:17:34,426 --> 00:17:36,242
Zo is't goed.
97
00:17:36,786 --> 00:17:38,563
Nog eens.
98
00:18:01,106 --> 00:18:02,867
Hoe heet je?
99
00:18:03,507 --> 00:18:04,714
Wat?
100
00:18:04,586 --> 00:18:06,370
Hoe heet je?
101
00:18:06,626 --> 00:18:08,316
Waarom wil je 't weten?
102
00:18:09,307 --> 00:18:11,478
'k Ben al drie keer hier geweest.
103
00:18:11,966 --> 00:18:15,756
Hoe je heet.
Da's toch niet verkeerd?
104
00:18:16,627 --> 00:18:18,419
Niks, jongen.
105
00:18:18,543 --> 00:18:21,147
Niets mis mee.
106
00:18:21,307 --> 00:18:22,787
Het is Hanna.
107
00:18:22,947 --> 00:18:24,888
Je doet het verdacht klinken.
108
00:18:26,880 --> 00:18:28,427
En die van jou, jongen?
109
00:18:28,587 --> 00:18:29,988
Michael.
110
00:18:30,305 --> 00:18:31,656
Michael?
111
00:18:33,429 --> 00:18:35,787
Dus ik ben met Michael.
112
00:18:37,667 --> 00:18:39,099
Hanna.
113
00:18:39,547 --> 00:18:44,020
Het begrip 'geheimhouding'
staat centraal in westerse literatuur.
114
00:18:44,907 --> 00:18:48,108
Veelal worden voorkomende personen...
115
00:18:48,268 --> 00:18:53,918
beschreven als mensen die
specifieke informatie hebben...
116
00:18:53,919 --> 00:18:59,828
die ze om verschillende redenen,
soms pervers, soms edel,
117
00:18:59,988 --> 00:19:04,761
onder geen voorwaarde prijsgeven.
118
00:19:16,239 --> 00:19:18,966
Je vertelt mij nooit
wat je studeert.
119
00:19:19,949 --> 00:19:21,717
Studeert?
120
00:19:22,829 --> 00:19:24,558
Op school.
121
00:19:27,828 --> 00:19:29,556
Leer je talen?
122
00:19:30,708 --> 00:19:31,909
Ja.
123
00:19:33,069 --> 00:19:34,677
Welke talen?
124
00:19:35,509 --> 00:19:36,678
Latijn.
125
00:19:40,789 --> 00:19:42,590
Zeg iets in Latijn.
126
00:19:44,349 --> 00:19:46,524
"Quo, quo scelesti ruitis?
127
00:19:46,525 --> 00:19:49,876
Aut cur dexteris aptantur
enses conditi?"
128
00:19:50,109 --> 00:19:51,726
Dat is Horatius.
129
00:19:53,069 --> 00:19:54,789
Wat mooi.
130
00:19:55,549 --> 00:19:57,332
Wil je Grieks horen?
131
00:20:10,270 --> 00:20:12,150
"Oi men ippeon stroton oi de pesedon...
132
00:20:12,310 --> 00:20:14,055
ego de ken otto tis eratai."
133
00:20:15,750 --> 00:20:17,518
Echt mooi.
134
00:20:17,870 --> 00:20:19,678
Hoe weet je dat?
135
00:20:20,510 --> 00:20:23,787
Hoe weet je dat
als je niet weet wat het betekent?
136
00:20:26,950 --> 00:20:29,030
Wat doen jullie met Duits?
137
00:20:29,030 --> 00:20:31,527
We bestuderen een toneelstuk.
138
00:20:32,430 --> 00:20:34,398
't Is van de schrijver
Gotthold Ephraim Lessing.
139
00:20:34,399 --> 00:20:35,910
Ooit van gehoord?
140
00:20:36,071 --> 00:20:38,191
Het stuk heet 'Emilia Galotti',
141
00:20:38,831 --> 00:20:40,225
Je mag het lezen als je wilt.
142
00:20:40,510 --> 00:20:42,295
'k Luister liever naar jou.
143
00:20:43,031 --> 00:20:44,391
Goed.
144
00:20:53,591 --> 00:20:56,511
Eerste akte.
Eerste scène.
145
00:20:56,671 --> 00:20:59,071
Decor:
Een kamer van de prins.
146
00:20:59,231 --> 00:21:01,551
De prins:
147
00:21:02,271 --> 00:21:04,591
'k Doe dit niet zo goed.
148
00:21:04,751 --> 00:21:06,496
Ga verder.
149
00:21:07,951 --> 00:21:11,431
"Klachten, niets dan klachten.
150
00:21:12,271 --> 00:21:16,191
In 's hemelsnaam,
is leven niet werken?
151
00:21:16,351 --> 00:21:20,840
Stel je voor dat mensen
in feite jaloers op ons zijn."
152
00:21:21,472 --> 00:21:23,345
Je doet het goed, toch?
153
00:21:25,911 --> 00:21:27,481
Wat doe ik goed?
154
00:21:31,152 --> 00:21:32,560
Voorlezen.
155
00:21:36,672 --> 00:21:38,225
Waarom dat glimlachje?
156
00:21:40,192 --> 00:21:42,531
Ik vind mezelf niet zo goed.
157
00:23:06,794 --> 00:23:09,588
Waar ben je mee bezig?
Wat is dit?
158
00:23:10,154 --> 00:23:12,715
Waarom deed je
alsof je mij niet kende?
159
00:23:12,875 --> 00:23:14,355
Jij wilde mij niet kennen!
160
00:23:14,515 --> 00:23:17,434
Je kon me zien in de eerste wagon.
Waarom nam je de tweede?
161
00:23:17,594 --> 00:23:19,114
Wat dacht je dat ik deed?
162
00:23:19,275 --> 00:23:20,874
Waarom denk je dat ik daar was?
163
00:23:21,034 --> 00:23:22,246
Hoe moet ik dat weten?
164
00:23:22,247 --> 00:23:25,182
Ik heb gewerkt.
Ik moet een bad nemen.
165
00:23:23,564 --> 00:23:27,915
En ik wil alleen zijn.
166
00:23:28,075 --> 00:23:29,425
Ga weg, alsjeblieft.
167
00:23:34,515 --> 00:23:36,536
Ik wilde je niet kwetsen.
168
00:23:38,835 --> 00:23:41,445
Je kúnt me niet kwetsen.
169
00:23:42,475 --> 00:23:45,610
Je stelt te weinig voor
om dat te kunnen.
170
00:24:58,757 --> 00:25:00,551
'k Weet niet wat ik zeggen moet.
171
00:25:03,037 --> 00:25:05,164
't Is voor 't eerst dat ik een vrouw heb.
172
00:25:08,877 --> 00:25:11,204
We zijn al vier weken samen...
173
00:25:12,598 --> 00:25:16,414
en ik kan niet meer zonder jou.
Echt niet.
174
00:25:16,643 --> 00:25:18,699
De gedachte alleen al.
175
00:25:24,788 --> 00:25:28,585
Ik zat in de tweede wagon
omdat ik hoopte op een kus van jou.
176
00:25:24,904 --> 00:25:32,642
Jongen, zelfs in de tram
wilde je het met mij doen?
177
00:25:38,038 --> 00:25:42,540
Is het waar wat je zei,
dat ik niets voor jou beteken?
178
00:25:55,067 --> 00:25:56,863
Kun je mij vergeven?
179
00:26:02,799 --> 00:26:04,615
Hou je van mij?
180
00:26:21,199 --> 00:26:23,120
Heb je een boek bij je?
181
00:26:23,279 --> 00:26:25,063
Jazeker.
182
00:26:24,839 --> 00:26:26,865
Vanmorgen al in m'n tas gedaan.
183
00:26:28,079 --> 00:26:29,427
Wat is het?
184
00:26:29,702 --> 00:26:32,920
'De Odyssee' van Homerus.
Huiswerk voor me.
185
00:26:36,000 --> 00:26:38,336
We gaan de volgorde veranderen.
186
00:26:39,079 --> 00:26:40,999
Eerst voorlezen, jongen...
187
00:26:41,160 --> 00:26:42,957
en daarna ons spelletje.
188
00:26:47,559 --> 00:26:49,199
'De Odyssee' van Homerus.
189
00:26:49,360 --> 00:26:51,000
Wat is 'odyssee'?
190
00:26:51,160 --> 00:26:53,440
Een reis.
Hij gaat op reis.
191
00:26:53,600 --> 00:26:55,017
Goed.
192
00:26:58,920 --> 00:27:02,456
"Vertel mij, Muze, over die man,
die slimmerd,
193
00:27:02,457 --> 00:27:04,995
die heel veel rondzwierf, nadat hij...
194
00:27:04,996 --> 00:27:07,719
de imposante stad Troje verwoest had."
195
00:27:07,720 --> 00:27:09,425
Kom hier.
196
00:27:15,921 --> 00:27:18,921
Je legt de hand op zijn lippen.
197
00:27:19,081 --> 00:27:21,641
Ze was dood.
198
00:27:21,921 --> 00:27:24,841
Voorbij alle hulp
of noodzaak daarvan."
199
00:27:32,921 --> 00:27:35,871
"Ik verkende het terrein
en kwam een open plekje tegen...
200
00:27:35,872 --> 00:27:39,822
niet groter dan een slaapkamer
en omlijst met wijnranken,
201
00:27:39,823 --> 00:27:42,354
en vond een slapende man daar,
202
00:27:42,355 --> 00:27:45,060
en laat het de oude Jim zijn!"
203
00:27:46,061 --> 00:27:48,791
"Toen je aan land kwam,
dacht ik je in te halen...
204
00:27:48,764 --> 00:27:54,539
zonder te hoeven schreeuwen.
Maar toen ik dat huis zag..."
205
00:27:55,002 --> 00:27:58,137
" Lady Chatterley voelde zijn naakte huid...
206
00:27:58,138 --> 00:28:02,401
tegen de hare toen hij in haar kwam.
207
00:28:02,402 --> 00:28:04,982
Even stopte hij binnenin haar..."
208
00:28:04,983 --> 00:28:06,803
Da's walgelijk.
209
00:28:08,242 --> 00:28:10,202
Hoe kom je daaraan?
210
00:28:10,362 --> 00:28:11,965
Geleend van iemand op school.
211
00:28:11,966 --> 00:28:15,177
Je moet je schamen.
212
00:28:18,276 --> 00:28:19,659
Ga verder.
213
00:28:20,508 --> 00:28:24,616
Duizend bommen en granaten!
214
00:28:24,617 --> 00:28:26,151
Het is water."
215
00:28:26,402 --> 00:28:28,363
Maar wat dacht je dat het was?"
216
00:28:28,384 --> 00:28:29,594
Whiskey.
217
00:28:29,595 --> 00:28:32,242
Whiskey, verdorie, whiskey.
218
00:28:32,402 --> 00:28:34,282
Whiskey?
219
00:28:34,442 --> 00:28:36,241
Kom nou, kapitein,
dat meen je niet."
220
00:28:36,242 --> 00:28:37,743
Genoeg voor vandaag, jongen.
221
00:28:39,283 --> 00:28:42,121
Ik vroeg me af...
kun jij wat vrije dagen nemen?
222
00:28:42,122 --> 00:28:44,962
Ik dacht aan een tochtje.
223
00:28:45,122 --> 00:28:46,402
Wat voor tochtje?
224
00:28:46,403 --> 00:28:48,283
Fietstochtje.
225
00:28:48,443 --> 00:28:50,235
Twee dagen maar.
226
00:28:54,483 --> 00:28:56,922
Ik heb een gids
en heb een route uitgestippeld.
227
00:28:56,923 --> 00:28:58,212
Kijk.
228
00:28:59,043 --> 00:29:00,780
Wat denk je?
229
00:29:03,884 --> 00:29:06,676
Jij een echte plannenmaker, of niet?
230
00:29:21,804 --> 00:29:23,581
Ik ben niet bang.
231
00:29:24,603 --> 00:29:26,614
'k Ben nergens bang voor.
232
00:29:28,164 --> 00:29:32,324
Hoe meer ik lijd,
hoe meer ik liefheb.
233
00:29:32,844 --> 00:29:35,924
Gevaar wakkert slechts mijn liefde aan,
234
00:29:36,084 --> 00:29:39,604
verscherpt het,
maakt het kruidig.
235
00:29:40,804 --> 00:29:43,404
Ik ben de enige engel
die je nodig hebt.
236
00:29:43,564 --> 00:29:47,164
Je zal het leven verlaten
mooier en jonger dan toen je kwam.
237
00:29:47,324 --> 00:29:50,054
De hemel zal je ontvangen,
je zien en zeggen:
238
00:29:50,566 --> 00:29:53,884
Eén enig iets voltooit de ziel...
239
00:29:54,045 --> 00:29:56,500
en dat enige is de liefde.
240
00:30:30,286 --> 00:30:32,685
Hallo.
241
00:30:32,845 --> 00:30:35,143
Weet u al wat u wilt?
242
00:30:38,101 --> 00:30:39,847
Wat neem jij?
243
00:30:40,390 --> 00:30:44,216
Bestel jij maar. Ik neem wat jij neemt.
- Oké.
244
00:30:46,206 --> 00:30:50,513
Tweemaal worstjes, tweemaal
aardappelsalade en twee biertjes.
245
00:30:59,636 --> 00:31:01,006
Dank u.
246
00:31:01,166 --> 00:31:03,986
Ik hoop dat uw moeder tevreden was.
- Dank u.
247
00:31:04,727 --> 00:31:06,467
Het heeft haar goed gesmaakt.
248
00:31:38,611 --> 00:31:41,536
Kijk eens, hier gaan we naar toe.
249
00:31:43,221 --> 00:31:44,983
Laat maar, jongen.
250
00:31:45,807 --> 00:31:47,616
'k Hoef het niet te weten.
251
00:33:33,330 --> 00:33:37,947
Wat doe je?
- Ik schrijf een gedicht. Over jou.
252
00:33:39,895 --> 00:33:41,562
Mag ik het horen?
253
00:33:41,562 --> 00:33:43,307
't Is nog niet klaar.
254
00:33:43,850 --> 00:33:46,031
Je krijgt het later wel te horen.
255
00:34:58,652 --> 00:35:01,092
Môge, Henrick.
Goedemorgen, meneer Berg.
256
00:35:01,252 --> 00:35:03,143
U moet in rechtszaal 203 zijn.
- Dank u.
257
00:35:03,144 --> 00:35:05,293
Alles goed, Michael?
- Prima.
258
00:35:05,453 --> 00:35:07,132
Opschieten.
Je weet hoe ze is.
259
00:35:07,613 --> 00:35:09,556
Succes.
Oké, dank je.
260
00:35:11,194 --> 00:35:12,830
Allen staan, alstublieft.
261
00:35:17,173 --> 00:35:18,877
U kunt weer gaan zitten.
262
00:35:22,933 --> 00:35:24,678
De verdediging, alstublieft.
263
00:35:42,214 --> 00:35:45,094
Hallo.
- Hallo.
264
00:35:46,254 --> 00:35:48,053
Goedemorgen, dames.
265
00:35:48,214 --> 00:35:50,213
Heren, uw nieuwe medestudenten.
266
00:35:50,373 --> 00:35:53,383
En neem de beleefdheidsvormen in acht.
Gaat u zitten.
267
00:35:53,653 --> 00:35:55,173
Hallo.
268
00:35:56,174 --> 00:35:58,071
Ik heet Sophie.
269
00:35:57,774 --> 00:35:59,574
Ik ben Michael.
270
00:36:00,213 --> 00:36:01,542
'De Odyssee'.
271
00:36:01,543 --> 00:36:03,903
Leg uw boeken klaar.
272
00:36:06,431 --> 00:36:09,145
Iedereen neemt aan dat
het Homerus om thuiskomen gaat.
273
00:36:09,146 --> 00:36:12,174
In feite is 'De Odyssee'
een reisverslag.
274
00:36:12,334 --> 00:36:15,414
Thuiszijn is om van te dromen...
275
00:36:15,124 --> 00:36:16,900
Berg, sorry hoor,
276
00:36:16,901 --> 00:36:20,640
maar we zijn bezig met Homerus,
niet met Sophie.
277
00:36:27,534 --> 00:36:29,095
Heerlijk, niet waar?
278
00:36:29,255 --> 00:36:31,977
Heerlijk.
't Wordt een geweldige zomer.
279
00:36:44,774 --> 00:36:46,335
Waarom nu al weg?
280
00:36:46,495 --> 00:36:47,895
Hij is altijd op weg.
281
00:36:48,055 --> 00:36:49,535
Moet je ergens heen?
282
00:36:49,695 --> 00:36:51,464
Tot morgen.
283
00:36:59,318 --> 00:37:01,057
Sorry dat ik laat ben.
284
00:37:02,912 --> 00:37:04,681
't Liep uit op school.
285
00:37:06,708 --> 00:37:08,464
Ik heb een nieuw boek.
286
00:37:09,296 --> 00:37:10,734
'De dame met het hondje'.
287
00:37:13,887 --> 00:37:15,752
Geschreven door Chekhov.
288
00:37:15,753 --> 00:37:19,416
"Er werd verteld dat er op de boulevard
een nieuw gezicht was opgedoken,
289
00:37:19,417 --> 00:37:21,296
een dame met een hondje."
290
00:37:32,736 --> 00:37:35,696
Schmitz!
Momentje, alstublieft.
291
00:37:36,776 --> 00:37:40,827
Ik heb alle rapporten over u gelezen.
In één woord, zéér goed!
292
00:37:41,336 --> 00:37:43,416
U komt in het kantoor werken.
293
00:37:43,577 --> 00:37:46,268
Promotie, dus.
Gefeliciteerd.
294
00:37:57,177 --> 00:37:58,922
Tijd om te gaan!
295
00:37:59,657 --> 00:38:02,857
Komaan. Michael, we gaan weg.
Kom op!
296
00:38:03,789 --> 00:38:07,029
't Is bedoeld als een surprise
voor je verjaardag.
297
00:38:10,377 --> 00:38:12,201
Komaan. Wat mankeert je?
298
00:38:12,657 --> 00:38:13,937
't Spijt me, echt...
299
00:38:14,097 --> 00:38:15,856
We willen jou een plezier doen.
300
00:38:15,857 --> 00:38:17,524
Een biertje en een dansje!
301
00:38:18,114 --> 00:38:19,844
Ik heb een afspraak.
302
00:38:20,430 --> 00:38:22,223
Michael! Alsjeblieft!
303
00:38:28,073 --> 00:38:29,988
"Hier en daar
de spiegeling van de sterren...
304
00:38:29,989 --> 00:38:33,672
en de lichtjes op de oever,
trilden en beefden."
305
00:38:33,673 --> 00:38:35,258
O, jongen...
306
00:38:35,418 --> 00:38:37,497
Wat?
- Stop.
307
00:38:37,498 --> 00:38:39,938
Is er iets?
308
00:38:40,098 --> 00:38:41,874
Niets.
309
00:38:44,218 --> 00:38:45,994
Niets aan de hand.
310
00:38:47,378 --> 00:38:49,058
Ik moet zeggen,
311
00:38:49,218 --> 00:38:51,058
je vraagt nooit...
312
00:38:51,218 --> 00:38:54,258
je vraagt nooit
hoe het met mij gaat.
313
00:38:54,778 --> 00:38:56,938
Je vertelt ook niks.
314
00:38:57,098 --> 00:38:59,546
't Is toevallig wel mijn verjaardag.
315
00:39:00,978 --> 00:39:02,963
M'n verjaardag, meer niet.
316
00:39:03,699 --> 00:39:05,601
In feite heb je me nooit gevraagd
wanneer dat is.
317
00:39:05,602 --> 00:39:06,618
Zoek je ruzie, jongen?
318
00:39:06,778 --> 00:39:08,018
Nee, helemaal niet.
319
00:39:08,178 --> 00:39:09,019
Wat is er toch?
320
00:39:09,179 --> 00:39:10,980
Wat gaat dat jou aan?
321
00:39:11,668 --> 00:39:14,637
Alles is altijd op jouw voorwaarden.
322
00:39:15,179 --> 00:39:16,618
Jij bepaalt wat we doen.
323
00:39:16,778 --> 00:39:18,899
't Gaat altijd om jou.
Mijn vrienden organiseerden een feestje.
324
00:39:19,059 --> 00:39:20,819
Waarom ben je dan hier?
325
00:39:20,820 --> 00:39:23,833
Ga naar je feestje.
Is dat wat je wilt?
326
00:39:48,420 --> 00:39:50,580
Ik moet altijd excuses aanbieden.
327
00:39:50,581 --> 00:39:52,419
Dat hoef je niet.
328
00:39:52,579 --> 00:39:55,107
Niemand hoeft zich te excuseren.
329
00:40:02,699 --> 00:40:05,141
'Oorlog en vrede', jongen.
330
00:41:45,423 --> 00:41:49,142
Je moet nu naar je vrienden.
331
00:42:02,149 --> 00:42:03,938
Hé, gaat 'ie?
332
00:43:31,532 --> 00:43:32,890
Hij is er weer.
333
00:43:36,545 --> 00:43:37,754
Juist.
334
00:43:38,586 --> 00:43:41,338
Geef de jongen iets te eten.
335
00:43:49,426 --> 00:43:53,825
We wisten wel dat je terug zou komen.
Vroeger of later.
336
00:44:59,347 --> 00:45:03,348
Meneer Berg. 't Is acht uur.
Uw dochter.
337
00:45:06,867 --> 00:45:08,061
Dank u.
338
00:45:11,240 --> 00:45:13,012
Julia.
339
00:45:14,672 --> 00:45:17,188
Als ik je liet wachten...
340
00:45:16,773 --> 00:45:18,396
Ik was vroeg.
341
00:45:18,652 --> 00:45:20,190
Welkom terug.
342
00:45:22,797 --> 00:45:26,398
Wat ga je nu doen?
343
00:45:27,028 --> 00:45:28,308
Weet ik nog niet.
344
00:45:28,468 --> 00:45:30,388
Berlijn bevalt me wel.
Toch wel.
345
00:45:30,548 --> 00:45:32,788
Al bij je moeder geweest?
- Ja.
346
00:45:32,948 --> 00:45:35,388
Ik wilde gewoon weg, meer niet.
347
00:45:35,548 --> 00:45:37,988
't Werd Parijs,
maar 't had ook elders kunnen zijn.
348
00:45:38,148 --> 00:45:39,957
Weg van je ouders?
349
00:45:41,788 --> 00:45:43,844
Ja, ik wist dat ik moeilijk was.
350
00:45:46,188 --> 00:45:48,932
Ik was gesloten tegenover jou.
351
00:45:51,189 --> 00:45:53,471
Voor anderen
ben ik nog steeds gesloten.
352
00:45:59,748 --> 00:46:02,268
Ja, je was afstandelijk.
353
00:46:02,869 --> 00:46:07,549
'k Dacht altijd dat het aan mij lag.
354
00:46:08,829 --> 00:46:10,246
Julia.
355
00:46:11,789 --> 00:46:14,091
Je zit er goed naast.
356
00:46:24,709 --> 00:46:27,456
Zie ik je gauw weer?
- Ja, gauw.
357
00:46:29,707 --> 00:46:31,824
Welterusten, pa.
- Welterusten, Julia.
358
00:46:39,691 --> 00:46:44,390
De ingeschrevenen voor
de werkgroep kunnen hier blijven.
359
00:46:44,550 --> 00:46:46,713
Professor Rohl komt zo.
360
00:47:02,695 --> 00:47:06,339
Universiteit Heidelberg,
faculteit rechten, 1966.
361
00:47:16,263 --> 00:47:21,314
Een kleine groep, zo te zien.
362
00:47:21,315 --> 00:47:23,888
Een kleine groep van toegewijden.
363
00:47:23,198 --> 00:47:28,951
't Belooft een uniek werkcollege
te worden.
364
00:47:28,952 --> 00:47:32,395
Allereerst, heren,
de literatuurlijst.
365
00:47:32,396 --> 00:47:36,391
Karl Jaspers.
- En dames...
366
00:47:36,392 --> 00:47:38,209
'De Duitse schuldvraag'.
367
00:47:54,903 --> 00:47:57,264
Ah, jouw stekkie dus.
368
00:47:57,825 --> 00:47:58,908
Ja.
369
00:48:00,990 --> 00:48:02,362
Kom verder.
370
00:48:04,432 --> 00:48:06,303
Een werkezel, zo te zien.
371
00:48:07,192 --> 00:48:08,488
Och, 'k weet niet.
372
00:48:08,552 --> 00:48:10,329
Je komt serieus over.
373
00:48:10,872 --> 00:48:12,721
Mijn opvoeding.
374
00:48:13,072 --> 00:48:14,984
En jij?
375
00:48:16,152 --> 00:48:17,905
Ook serieus?
376
00:48:20,152 --> 00:48:22,086
Moet je vanavond ook studeren?
377
00:48:23,218 --> 00:48:28,437
Ja... maar niet elke avond.
378
00:48:29,113 --> 00:48:31,649
'k Zie je morgen wel weer.
379
00:48:43,857 --> 00:48:45,595
Je hebt hulp nodig.
380
00:49:09,434 --> 00:49:10,874
Waarom die politiemacht?
381
00:49:11,034 --> 00:49:13,166
Vanwege de demonstranten.
382
00:49:13,833 --> 00:49:15,378
Vóór of tegen?
383
00:49:15,379 --> 00:49:16,868
Beide.
384
00:49:21,342 --> 00:49:23,603
Een waar circus.
385
00:49:26,166 --> 00:49:27,440
Allen staan.
386
00:49:30,394 --> 00:49:33,965
De fotografen worden gevraagd
nu weg te gaan.
387
00:49:33,966 --> 00:49:35,398
De zitting is geopend.
388
00:49:35,399 --> 00:49:37,196
Gaat u zitten.
389
00:49:39,692 --> 00:49:41,979
Aan de orde zijn allereerst...
390
00:49:41,980 --> 00:49:44,795
de voorstellen van de advocaten
van de beklaagden.
391
00:49:44,955 --> 00:49:47,193
Hun pleidooi is dat er geen reden is...
392
00:49:47,194 --> 00:49:51,078
de aangeklaagden te detineren
tot de uitkomst van dit verhoor.
393
00:49:51,078 --> 00:49:53,955
Ik wil elke casus één voor één behandelen.
- Wil je een pen?
394
00:49:54,115 --> 00:49:55,475
'k Heb een pen.
395
00:49:55,635 --> 00:49:56,875
Hanna Schmitz.
396
00:49:57,035 --> 00:50:00,515
U bent Hanna Schmitz?
397
00:50:00,675 --> 00:50:02,475
Ja.
398
00:50:02,635 --> 00:50:04,635
Iets luider, alstublieft.
399
00:50:04,795 --> 00:50:06,075
Ik ben Hanna Schmitz.
400
00:50:06,235 --> 00:50:07,715
Dank u.
401
00:50:07,875 --> 00:50:11,315
Geboren 21 oktober, 1922?
402
00:50:11,475 --> 00:50:13,395
Ja.
403
00:50:13,555 --> 00:50:16,835
Te Hermannstadt.
En nu 43 jaar oud?
404
00:50:17,955 --> 00:50:19,435
Ja.
405
00:50:19,595 --> 00:50:23,236
U werd lid van de SS in 1943?
406
00:50:23,435 --> 00:50:24,515
Ja.
407
00:50:24,675 --> 00:50:27,556
En uw reden daarvoor?
408
00:50:28,635 --> 00:50:30,996
U was toen in dienst van
de Siemens fabriek?
409
00:50:31,156 --> 00:50:32,035
Ja.
410
00:50:32,195 --> 00:50:35,396
U kwam in aanmerking voor een promotie.
411
00:50:35,556 --> 00:50:37,276
Waarom de keuze voor de SS?
412
00:50:37,436 --> 00:50:38,156
Bezwaar.
413
00:50:38,316 --> 00:50:40,156
Anders gesteld...
414
00:50:40,316 --> 00:50:45,396
ik probeer te achterhalen
of ze echt bij de SS wilde,
415
00:50:45,716 --> 00:50:48,756
vrijwillig dus.
416
00:50:48,916 --> 00:50:50,996
Er werd om medewerkers gevraagd.
417
00:50:51,156 --> 00:50:52,596
Ga verder...
418
00:50:52,756 --> 00:50:57,876
Ik was bij Siemens
en hoorde dat de SS mensen zocht.
419
00:50:58,037 --> 00:51:01,917
Wist u toen wat van u verwacht werd?
420
00:51:02,076 --> 00:51:03,910
Ze hadden bewakers nodig.
421
00:51:05,557 --> 00:51:07,556
Dus ik solliciteerde.
422
00:51:07,716 --> 00:51:09,797
U werd in Auschwitz te werk gesteld?
423
00:51:09,957 --> 00:51:10,917
Ja.
424
00:51:11,077 --> 00:51:16,637
Tot 1944. U werd toen overgeplaatst
naar Cracow?
425
00:51:17,597 --> 00:51:18,750
Ja.
426
00:51:20,595 --> 00:51:23,903
U hielp daar de gevangenen westwaarts
te brengen...
427
00:51:23,904 --> 00:51:27,924
in de winter van '44,
de z.g. dodenmars?
428
00:51:45,677 --> 00:51:48,733
Wat dacht je bij het proces?
- Weet ik niet.
429
00:51:49,918 --> 00:51:52,238
Niet echt wat ik verwachtte.
430
00:51:52,397 --> 00:51:53,517
O, nee?
431
00:51:53,678 --> 00:51:54,998
Wat bedoel je?
432
00:51:55,157 --> 00:51:57,238
Wat verwachtte je?
433
00:51:57,398 --> 00:51:59,038
Opwindend.
434
00:51:59,198 --> 00:52:00,598
Opwindend?
435
00:52:00,758 --> 00:52:03,358
Waarom?
Waarom opwindend?
436
00:52:03,518 --> 00:52:05,336
Het gaat om recht.
437
00:52:33,479 --> 00:52:38,518
De maatschappij denkt
normen en waarden te handhaven.
438
00:52:38,519 --> 00:52:39,839
Maar daar gaat het niet om.
439
00:52:39,998 --> 00:52:43,759
Uiteindelijk gaat het om iets
dat 'de wet' heet.
440
00:52:44,148 --> 00:52:48,919
Je bent niet schuldig
omdat je gewoon in Auschwitz werkte.
441
00:52:50,039 --> 00:52:53,680
Daar werkte 8000 mensen.
442
00:52:53,840 --> 00:52:58,039
Exact 19 werden schuldig bevonden,
slechts 6 voor moord.
443
00:52:58,640 --> 00:53:03,160
Om moord te bewijzen
moet je opzet aantonen.
444
00:53:03,319 --> 00:53:05,360
Dat is de wet.
445
00:53:05,519 --> 00:53:09,560
De vraag is niet of het laakbaar is...
446
00:53:09,720 --> 00:53:11,439
maar of het legaal is.
447
00:53:11,600 --> 00:53:15,480
Volgens onze wet, nee.
448
00:53:15,481 --> 00:53:17,960
Volgens het huidig begrip.
449
00:53:18,120 --> 00:53:19,639
Maar is dat niet...
450
00:53:19,800 --> 00:53:21,033
Wat?
451
00:53:21,960 --> 00:53:23,305
Legalistisch?
452
00:53:23,306 --> 00:53:26,480
Zeker, de wet is legalistisch.
453
00:53:27,240 --> 00:53:30,360
Daar staat tegenover
dat ik vermoed dat mensen...
454
00:53:30,520 --> 00:53:32,360
die mensen doden...
455
00:53:32,521 --> 00:53:36,160
weten dat moord niet kan.
456
00:53:37,441 --> 00:53:41,320
Jufrouw, Schmitz,
kent u dit boek?
457
00:53:43,601 --> 00:53:44,920
Ja.
458
00:53:45,081 --> 00:53:48,401
Gedeelten zijn hier voorgelezen.
459
00:53:48,561 --> 00:53:50,761
Een overlevende schreef het,
460
00:53:50,920 --> 00:53:52,521
een overlevende gevangene,
461
00:53:52,681 --> 00:53:55,160
Ilana Mather.
462
00:53:55,320 --> 00:53:57,841
In het kamp als kind, niet waar?
463
00:53:58,001 --> 00:53:59,441
Samen met haar moeder.
464
00:53:59,601 --> 00:54:01,281
Ja.
465
00:54:01,441 --> 00:54:05,321
Ze beschrijft hoe mensen
geselecteerd werden.
466
00:54:05,801 --> 00:54:09,521
Na een maand, elke maand,
werden 60 gevangenen geselecteerd.
467
00:54:09,682 --> 00:54:14,381
Geselecteerd om terug naar
Auschwitz te gaan.
468
00:54:14,382 --> 00:54:17,082
Zo ging het toch?
469
00:54:17,242 --> 00:54:19,721
Ja. Dat klopt.
470
00:54:19,881 --> 00:54:23,002
Tot dusver,
hebben uw mede-aangeklaagden...
471
00:54:23,161 --> 00:54:26,881
ontkend daarbij betrokken
geweest te zijn.
472
00:54:27,042 --> 00:54:29,282
Ik vraag u nu...
473
00:54:29,442 --> 00:54:32,722
of u daarbij betrokken was.
474
00:54:33,242 --> 00:54:35,402
Ja.
475
00:54:37,961 --> 00:54:41,322
Dus u hielp bij de selectie?
476
00:54:42,122 --> 00:54:43,162
Ja.
477
00:54:43,322 --> 00:54:46,282
U geeft dat toe.
478
00:54:49,482 --> 00:54:51,002
Welnu...
479
00:54:51,162 --> 00:54:55,442
hoe werd er geselecteerd?
480
00:54:55,602 --> 00:54:57,602
Er waren zes bewakers...
481
00:54:57,762 --> 00:55:02,043
en we besloten elk tien mensen
uit te kiezen.
482
00:55:03,683 --> 00:55:06,203
Zo ging het, elke maand.
483
00:55:06,362 --> 00:55:08,523
We kozen elk tien.
484
00:55:08,682 --> 00:55:11,523
U zegt dat uw mede-aangeklaagden
betrokken waren?
485
00:55:11,683 --> 00:55:14,083
Wij, alle zes.
486
00:55:14,243 --> 00:55:16,603
Ondanks de ontkenningen?
487
00:55:16,199 --> 00:55:20,028
't Is makkelijker 'wij' te zeggen
dan 'ik',
488
00:55:19,203 --> 00:55:22,843
of niet, jufrouw Schmitz?
489
00:55:23,443 --> 00:55:25,523
Besefte u niet...
490
00:55:25,684 --> 00:55:29,163
dat u deze vrouwen de dood instuurde?
491
00:55:29,164 --> 00:55:32,815
Ja, maar er kwamen continu
nieuwe vrouwen bij.
492
00:55:32,816 --> 00:55:37,429
Dus... moesten de oude
plaats maken voor de nieuwe.
493
00:55:37,430 --> 00:55:39,883
Mogelijk begrijp u het niet...
494
00:55:40,044 --> 00:55:41,444
Niet iedereen kon blijven.
495
00:55:41,603 --> 00:55:44,483
Er was gewoon geen plaats.
496
00:55:44,684 --> 00:55:47,564
Maar wat ik bedoel...
497
00:55:47,724 --> 00:55:51,075
anders gezegd,
om plaats te maken,
498
00:55:50,003 --> 00:55:52,814
u koos vrouwen en zei:
499
00:55:52,323 --> 00:55:56,844
U en u en u gaan naar Auschwitz
om gedood te worden?
500
00:55:57,184 --> 00:56:00,459
Wat zou u gedaan hebben?
501
00:56:09,419 --> 00:56:12,435
Had ik nooit moeten solliciteren?
502
00:56:23,737 --> 00:56:26,825
Mevr. Mather,
U wordt nu verwacht.
503
00:56:29,325 --> 00:56:31,974
Opschieten. Vlug
504
00:56:43,325 --> 00:56:45,920
Waar is Michael?
- Weet ik niet.
505
00:56:47,325 --> 00:56:51,406
In uw boek beschrijft u
de selectieprocedure.
506
00:56:51,565 --> 00:56:53,005
Ja.
507
00:56:53,166 --> 00:56:54,966
We werden gedwongen te werken...
508
00:56:55,125 --> 00:56:57,686
en iemand
niet meer productief was,
509
00:56:57,846 --> 00:57:00,205
werd naar Auschwitz
gestuurd om gedood te worden.
510
00:57:00,365 --> 00:57:03,285
Zijn er mensen hier vandaag
die daarover beslisten?
511
00:57:03,286 --> 00:57:04,926
Ja.
512
00:57:05,086 --> 00:57:07,726
Ik heb u nodig hen te identificeren.
513
00:57:07,885 --> 00:57:11,006
Kunt u hen aanwijzen?
514
00:57:22,686 --> 00:57:24,846
Zij...
515
00:57:27,606 --> 00:57:29,886
en zij.
516
00:57:31,286 --> 00:57:33,446
Zij...
517
00:57:35,246 --> 00:57:37,526
en zij.
518
00:57:38,606 --> 00:57:40,767
Zij.
519
00:57:42,726 --> 00:57:45,007
En zij.
520
00:57:45,486 --> 00:57:48,366
Dank u.
Gaat u verder.
521
00:57:48,527 --> 00:57:52,046
Elke bewaker koos
een bepaald aantal vrouwen.
522
00:57:52,206 --> 00:57:54,847
Hanna Schmitz
deed het anders.
523
00:57:55,007 --> 00:57:57,487
Hoezo, anders?
524
00:58:01,287 --> 00:58:06,207
Ze had favorieten.
Meisjes, voornamelijk jong.
525
00:58:07,047 --> 00:58:09,607
We vonden het opvallend.
526
00:58:09,767 --> 00:58:12,487
Ze gaf hen eten en slaapplaatsen.
527
00:58:12,647 --> 00:58:16,647
Ze vroeg hen
's avonds bij haar te komen.
528
00:58:17,008 --> 00:58:18,847
We dachten...
529
00:58:19,008 --> 00:58:21,481
U kunt zich voorstellen wat.
530
00:58:21,674 --> 00:58:22,729
Toen ontdekten we...
531
00:58:22,501 --> 00:58:27,421
dat ze hen vroeg haar voor te lezen.
532
00:58:29,701 --> 00:58:32,301
Ze moesten voorlezen.
533
00:58:32,502 --> 00:58:34,862
Eerst dachten we dat deze bewaker...
534
00:58:37,096 --> 00:58:38,262
gevoeliger was,
535
00:58:38,422 --> 00:58:40,301
menselijker,
536
00:58:40,302 --> 00:58:41,781
vriendelijker.
537
00:58:41,942 --> 00:58:46,222
Vaak selecteerde ze
zwakken, zieken,
538
00:58:47,182 --> 00:58:50,502
ze koos hen
en nam hen, als het ware, in bescherming.
539
00:58:50,661 --> 00:58:54,022
Maar, ze liet hen wegsturen.
540
00:58:55,462 --> 00:58:58,182
Is dat vriendelijker?
541
00:59:06,462 --> 00:59:09,782
Ik wil nu naar de voettocht gaan.
542
00:59:09,942 --> 00:59:13,182
Ik begrijp dat u en uw dochter
maanden moesten lopen.
543
00:59:13,342 --> 00:59:17,103
Ja. De winter van 1944.
Ons kamp werd gesloten.
544
00:59:17,262 --> 00:59:19,143
Het plan was ons
over te plaatsen.
545
00:59:19,303 --> 00:59:21,822
Maar de bestemming
veranderde per dag.
546
00:59:21,983 --> 00:59:25,743
Talloze vrouwen
stierven in de sneeuw.
547
00:59:25,943 --> 00:59:28,102
Minstens de helft.
548
00:59:28,262 --> 00:59:30,343
Mijn dochter zegt in het boek:
549
00:59:30,503 --> 00:59:34,663
Geen voettocht naar de dood,
maar een galop.
550
00:59:34,822 --> 00:59:38,863
Vertel ons over de nacht in de kerk.
551
00:59:46,543 --> 00:59:48,663
We dachten
het getroffen te hebben...
552
00:59:48,664 --> 00:59:50,663
met zowaar
een dak boven ons hoofd.
553
00:59:50,824 --> 00:59:53,503
Gaat u verder.
554
00:59:54,104 --> 00:59:58,583
We bereikten een dorp.
De bewaking, zoals gebruikelijk...
555
00:59:58,743 --> 01:00:01,224
had het beste onderkomen.
De pastorie.
556
01:00:01,384 --> 01:00:04,384
Wij mochten in de kerk slapen.
557
01:00:04,544 --> 01:00:08,297
Midden in de nacht
werd het dorp gebombardeerd.
558
01:00:08,583 --> 01:00:11,784
De kerk werd geraakt.
559
01:00:11,944 --> 01:00:15,944
Eerst hoorden we de brand alleen maar,
in de toren.
560
01:00:17,184 --> 01:00:20,944
Toen begonnen de balken
te branden...
561
01:00:21,544 --> 01:00:25,264
en kwamen ze naar beneden.
562
01:00:26,184 --> 01:00:29,424
Iedereen haastte zich...
563
01:00:30,584 --> 01:00:33,704
naar de deuren.
564
01:00:34,784 --> 01:00:39,260
maar die waren op slot gedaan
aan de buitenkant.
565
01:00:39,261 --> 01:00:40,991
De kerk brandde af?
566
01:00:40,991 --> 01:00:45,012
Niemand opende de deuren?
Klopt dat?
567
01:00:45,585 --> 01:00:47,065
Niemand kwam.
568
01:00:47,225 --> 01:00:52,065
Ondanks het feit
dat jullie om zouden komen?
569
01:00:54,104 --> 01:00:56,825
Hoeveel mensen vonden de dood?
570
01:00:56,985 --> 01:00:59,945
Allemaal.
571
01:01:00,785 --> 01:01:03,625
Maar u overleefde?
572
01:01:10,585 --> 01:01:13,305
Dank u.
573
01:01:14,065 --> 01:01:17,705
Ik dank u dat u
naar ons land gekomen bent...
574
01:01:17,865 --> 01:01:20,465
om hier te getuigen.
575
01:01:23,586 --> 01:01:28,844
'k Weet het niet.
Ik weet niet meer waarom we hier zijn.
576
01:01:29,266 --> 01:01:30,306
En jullie?
577
01:01:30,465 --> 01:01:32,105
U vraagt ons telkens
als advocaten te denken,
578
01:01:32,266 --> 01:01:35,906
maar ergens is dit nu walgelijk.
579
01:01:36,346 --> 01:01:37,186
Hoe dat?
580
01:01:37,346 --> 01:01:41,226
Het betreft hier geen Duitsers,
maar Joden.
581
01:01:41,386 --> 01:01:42,906
Waar zijn we mee bezig?
582
01:01:43,067 --> 01:01:44,786
We proberen te begrijpen.
583
01:01:44,946 --> 01:01:48,028
Zes vrouwen sloten 300 Joden op
in een kerk en liet hen verbranden.
584
01:01:48,029 --> 01:01:49,813
Wat is er te begrijpen?
585
01:01:52,026 --> 01:01:54,018
Vertel me, vraag ik.
586
01:01:54,019 --> 01:01:56,587
Wat is er te begrijpen?
587
01:01:58,827 --> 01:02:01,906
Aanvankelijk geloofde ik in dit proces.
'k Vond het geweldig.
588
01:02:02,067 --> 01:02:05,147
Nu vind ik het
een afleidingsmanoeuvre.
589
01:02:05,306 --> 01:02:07,906
O ja?
Een afleiding van wat?
590
01:02:08,067 --> 01:02:10,347
Zes vrouwen
worden voor het gerecht gedaagd.
591
01:02:10,506 --> 01:02:13,627
Er wordt gesuggereerd:
Dit zijn de ontaarden, de schuldigen.
592
01:02:13,787 --> 01:02:16,707
Omdat één van de slachtoffers
een boek geschreven heeft.
593
01:02:16,867 --> 01:02:19,548
Daar staan zij terecht
en niemand anders.
594
01:02:19,707 --> 01:02:22,828
Weet je hoeveel kampen
er waren in Europa?
595
01:02:22,987 --> 01:02:25,547
Mensen blijven maar praten
over hoeveel iedereen wist.
596
01:02:25,708 --> 01:02:27,787
Wie wisten?
Wat wisten ze?
597
01:02:27,947 --> 01:02:30,388
Iedereen wist het.
Onze ouders, onze onderwijzers.
598
01:02:30,547 --> 01:02:32,308
Daar gaat het niet om.
599
01:02:32,467 --> 01:02:35,627
De wezenlijke vraag is:
Hoe konden ze het laten gebeuren?
600
01:02:35,787 --> 01:02:39,301
Beter nog: Waarom pleegde je
geen zelfmoord toen je er achterkwam?
601
01:02:41,667 --> 01:02:44,947
Duizenden! Zoveel.
Duizende kampen.
602
01:02:45,108 --> 01:02:48,227
Iedereen wist het.
603
01:02:54,468 --> 01:02:57,348
Neem die vrouw...
604
01:02:57,748 --> 01:02:58,628
Welke vrouw?
605
01:02:58,788 --> 01:03:01,228
De vrouw die jij altijd aanstaart.
606
01:03:01,389 --> 01:03:03,868
Sorry, maar dat doe je.
607
01:03:11,708 --> 01:03:14,308
'k Weet niet wie jij bedoelt.
608
01:03:14,468 --> 01:03:17,588
Weet je wat ik zou doen?
609
01:03:18,749 --> 01:03:20,868
Een pistool ter hand nemen...
610
01:03:21,028 --> 01:03:23,869
en haar doodschieten.
611
01:03:25,548 --> 01:03:28,029
Hen allemaal doodschieten.
612
01:06:15,553 --> 01:06:19,433
Waarom deed u de deuren niet open?
613
01:06:20,073 --> 01:06:23,954
Waarom deed u de deuren niet open?
614
01:06:25,433 --> 01:06:29,553
Ik u allen gevraagd
en geen antwoord gekregen.
615
01:06:29,714 --> 01:06:34,674
Twee slachtoffers zijn hier aanwezig.
Ze verdienen een antwoord.
616
01:06:36,714 --> 01:06:40,394
Ik heb hier het SS rapport.
617
01:06:40,554 --> 01:06:43,234
Dit is het rapport,
geschreven, aanvaard en getekend...
618
01:06:43,394 --> 01:06:45,914
door u allen
onmiddellijk na het gebeuren.
619
01:06:46,073 --> 01:06:48,751
In het geschreven rapport
houdt u allen vol...
620
01:06:47,614 --> 01:06:52,646
dat u zelfs niets van de brand wist
tot naderhand.
621
01:06:53,194 --> 01:06:56,154
Maar zo is het niet, toch?
622
01:06:55,873 --> 01:06:57,114
Welnu?
623
01:06:58,874 --> 01:07:00,787
't Is niet waar.
624
01:07:04,035 --> 01:07:05,834
'k Weet niet wat u bedoelt.
625
01:07:05,994 --> 01:07:09,394
Het eerste wat ik vraag is,
waarom deed u de deuren niet open?
626
01:07:09,554 --> 01:07:12,675
Dat is duidelijk.
Een duidelijke reden.
627
01:07:14,474 --> 01:07:17,035
We konden niet.
- Waarom kon u niet?
628
01:07:17,195 --> 01:07:19,475
Wij waren bewakers.
629
01:07:19,635 --> 01:07:22,714
Wij moesten de gevangenen bewaken.
630
01:07:22,875 --> 01:07:25,155
We konden ze niet laten ontsnappen.
631
01:07:25,314 --> 01:07:26,515
Juist.
632
01:07:26,674 --> 01:07:29,806
Als ze ontsnapten, zou u de schuld krijgen
en aangeklaagd worden...
633
01:07:29,807 --> 01:07:31,545
en mogelijk geëxecuteerd worden.
- Nee.
634
01:07:31,435 --> 01:07:33,235
Wat dan wel?
635
01:07:33,395 --> 01:07:36,475
Als we de deuren opengedaan hadden,
zou er chaos uitbreken.
636
01:07:36,635 --> 01:07:39,035
Hoe dan orde herstellen?
637
01:07:39,195 --> 01:07:40,875
't Gebeurde zo snel.
Het sneeuwde.
638
01:07:41,035 --> 01:07:45,394
De bommen, de vlammen.
Heel het dorp stond in brand.
639
01:07:45,395 --> 01:07:48,196
Ze begonnen te schreeuwen.
Erger en erger.
640
01:07:48,355 --> 01:07:51,036
Met zoveel mensen in paniek
was ontsnapping niet tegen te gaan.
641
01:07:51,196 --> 01:07:52,915
Onmogelijk.
642
01:07:52,916 --> 01:07:55,430
En wij waren verantwoordelijk voor hen.
643
01:07:58,476 --> 01:08:03,315
U wist dus wat er gebeurde.
U wist het. U maakte een keuze.
644
01:08:03,476 --> 01:08:05,355
U liet hen doodgaan...
645
01:08:05,516 --> 01:08:09,156
om geen ontsnapping te riskeren.
646
01:08:09,605 --> 01:08:14,156
De andere aangeklaagden
hebben een aanklacht tegen u ingediend.
647
01:08:14,316 --> 01:08:16,196
Heeft u de aanklacht gehoord?
648
01:08:16,356 --> 01:08:19,556
Ze zeiden dat u de leiding had.
649
01:08:19,557 --> 01:08:22,558
Dat is niet waar.
Ik was één van de bewakers.
650
01:08:22,559 --> 01:08:25,293
Zij had de leiding.
- Dat had ze! 't Was haar idee.
651
01:08:25,294 --> 01:08:26,740
Zo is het.
652
01:08:26,836 --> 01:08:28,267
Heeft u het rapport geschreven?
653
01:08:28,268 --> 01:08:29,476
Nee. Nee.
654
01:08:28,676 --> 01:08:30,355
We besproken wat te schrijven.
655
01:08:30,356 --> 01:08:32,317
We schreven het samen.
656
01:08:32,477 --> 01:08:35,077
Zij schreef het.
Zij schreef het rapport.
657
01:08:35,638 --> 01:08:36,597
Is dat waar?
- Nee.
658
01:08:35,797 --> 01:08:36,437
Wél waar.
659
01:08:36,597 --> 01:08:37,356
Maakt het uit?
660
01:08:37,517 --> 01:08:38,597
Zij schreef het!
661
01:08:38,757 --> 01:08:41,134
Ik wil iets in uw handschrift zien.
662
01:08:42,396 --> 01:08:44,637
Mijn handschrift?
663
01:08:44,797 --> 01:08:47,553
Ja. Ik moet weten
wie het geschreven heeft.
664
01:08:47,554 --> 01:08:50,247
Een handschrift kan veranderen.
't Is bijna 20 jaar geleden.
665
01:08:50,248 --> 01:08:52,571
Geef haar dit papier.
Verdediging, een paar woorden.
666
01:08:50,957 --> 01:08:54,371
Gaat u echt een handschrift
van 20 jaar geleden vergelijken...
667
01:08:52,917 --> 01:08:53,997
met een huidig handschrift?
668
01:08:54,037 --> 01:08:57,317
Verdediging, komt u even hier.
669
01:09:33,158 --> 01:09:34,943
Het hoeft niet.
670
01:09:38,718 --> 01:09:41,958
Ik heb het geschreven.
671
01:09:54,479 --> 01:09:56,271
Stilte, alstublieft.
672
01:09:57,199 --> 01:09:58,943
Kom tot de orde.
673
01:10:10,679 --> 01:10:13,384
Je hebt een aantal colleges gemist.
674
01:10:35,319 --> 01:10:37,080
Ik heb wat informatie...
675
01:10:38,200 --> 01:10:40,334
over één van de aangeklaagden.
676
01:10:41,039 --> 01:10:42,920
Iets wat ze niet toestaat.
677
01:10:42,921 --> 01:10:44,481
Wat voor informatie?
678
01:10:52,280 --> 01:10:56,360
Je hoeft mij niet te vertellen.
't Is duidelijk...
679
01:10:56,521 --> 01:10:59,199
je bent moreel verplicht
het hof in te lichten.
680
01:10:59,001 --> 01:11:02,841
Mijn informatie
is gunstig voor de aangeklaagde.
681
01:11:03,000 --> 01:11:06,760
Het kan haar helpen
en zou de uitspraak kunnen beïnvloeden,
682
01:11:07,440 --> 01:11:09,400
en haast zeker de mate van straf.
683
01:11:09,401 --> 01:11:10,881
Dus?
684
01:11:11,041 --> 01:11:13,320
Er is een probleem.
685
01:11:13,481 --> 01:11:18,121
De aangeklaagde is vastbesloten
deze informatie geheim te houden.
686
01:11:20,560 --> 01:11:23,641
Een momentje, alstublieft.
687
01:11:30,561 --> 01:11:32,386
Om welke reden?
688
01:11:35,401 --> 01:11:37,610
Omdat ze zich schaamt.
689
01:11:38,561 --> 01:11:40,371
Waarover?
690
01:11:45,801 --> 01:11:49,481
Heb je haar gesproken?
- Natuurlijk niet.
691
01:11:49,641 --> 01:11:52,842
Waarom "natuurlijk niet"?
692
01:11:53,122 --> 01:11:54,683
Kan het niet.
693
01:11:55,801 --> 01:11:57,538
Ik kan het niet.
694
01:11:58,561 --> 01:12:00,298
Ik kan niet met haar praten.
695
01:12:01,322 --> 01:12:05,388
Wat wij denken is niet ter zake.
Het totaal niet ter zake.
696
01:12:05,389 --> 01:12:08,242
Wat we doen, dáár gaat het om.
697
01:12:09,322 --> 01:12:13,492
Als mensen als jij niet leren
van wat er gebeurde met mensen zoals ik,
698
01:12:13,493 --> 01:12:17,854
wat doen we hier dan?
699
01:12:24,945 --> 01:12:27,362
Schmitz!
700
01:12:27,522 --> 01:12:30,122
Je hebt bezoek.
701
01:12:42,083 --> 01:12:44,923
Stilte, alsjeblieft!
702
01:12:54,363 --> 01:12:57,043
Michael Berg!
703
01:14:32,296 --> 01:14:34,566
Bezoekuur is voorbij.
704
01:14:52,486 --> 01:14:54,343
Kom je nog binnen?
705
01:15:03,726 --> 01:15:06,726
Zo, dat duurde wel even.
706
01:15:26,886 --> 01:15:29,487
Wat is er?
707
01:15:49,488 --> 01:15:52,208
Waar ga je naartoe?
708
01:15:52,727 --> 01:15:54,328
Sorry, hoor.
709
01:15:55,488 --> 01:15:57,357
Ik moet alleen slapen.
710
01:17:11,143 --> 01:17:13,017
Nazi!
- Nazi hoer!
711
01:17:24,082 --> 01:17:25,970
Stilte in de zaal!
712
01:17:28,450 --> 01:17:30,211
Allen staan!
713
01:17:36,690 --> 01:17:39,530
Schuldig zijn bevonden
de aangeklaagden Rita Beckhart,
714
01:17:39,690 --> 01:17:42,651
Karolina Steinhof, Regina Kreutz,
715
01:17:42,811 --> 01:17:46,450
Angela Zieber, en Andrea Luhmann...
716
01:17:46,771 --> 01:17:51,050
voor medeplichtigheid aan de moord
op 300 gevangenen.
717
01:17:51,330 --> 01:17:58,890
Schuldig bevonden aan moord op 300
gevangenen, de aangeklaagde Hanna Schmitz.
718
01:18:02,891 --> 01:18:05,211
Het hof veroordeelt
de aangeklaagden als volgt.
719
01:18:05,371 --> 01:18:09,171
Beckhart Rita, Karolina Steinhof,
720
01:18:09,451 --> 01:18:12,491
Regina Kreutz, Angela Zieber
and Andrea Luhmann...
721
01:18:12,651 --> 01:18:18,130
elk tot gevangenisstraf
voor vier jaar en drie maanden.
722
01:18:18,452 --> 01:18:24,571
Hanna Schmitz, met het oog op uw eigen
verklaringen en uw bijzondere rol,
723
01:18:24,731 --> 01:18:27,571
valt u onder een andere categorie.
724
01:18:27,731 --> 01:18:33,295
Het hof veroordeelt de aangeklaagde
Schmitz tot levenslange gevangenisstraf.
725
01:19:03,812 --> 01:19:05,732
Waar gaan we naar toe?
726
01:19:05,893 --> 01:19:08,572
Ik zei al, dat merk je wel
wanneer we er zijn.
727
01:19:08,732 --> 01:19:10,332
Je zei dat je van verrassingen houdt.
728
01:19:10,492 --> 01:19:13,573
Ik hou van verrassingen.
729
01:19:17,915 --> 01:19:20,793
Newstadt, West Duitsland, 1996.
730
01:19:30,173 --> 01:19:33,173
Ze's gegroeid, niet waar?
731
01:19:34,133 --> 01:19:38,014
Weet ik niet. 't Is zo lang geleden
dat ik haar zag.
732
01:19:39,453 --> 01:19:41,893
't Is mijn schuld.
733
01:19:42,053 --> 01:19:44,453
We hadden niet moeten komen
zonder u te vertellen.
734
01:19:44,454 --> 01:19:47,813
Pappa gaat in z'n eigen huis wonen.
735
01:19:50,054 --> 01:19:53,054
Moeder, ik heb slecht nieuws.
736
01:19:53,214 --> 01:19:56,213
Julia weer het al.
'k Heb haar verteld.
737
01:19:56,214 --> 01:19:58,694
Gertrud en ik gaan scheiden.
738
01:19:58,854 --> 01:20:03,534
Je was er niet voor je vaders begrafenis
en je komt wel hiervoor?
739
01:20:04,614 --> 01:20:06,777
't Valt me niet mee hier te zijn.
740
01:20:06,778 --> 01:20:08,669
Was je echt zo ongelukkig hier?
741
01:20:08,670 --> 01:20:10,786
Dat zeg ik niet.
Dat bedoel ik niet.
742
01:20:10,787 --> 01:20:12,129
Wat dan wél?
743
01:20:14,294 --> 01:20:16,695
U moet niet over Gertrud inzitten.
744
01:20:16,855 --> 01:20:18,687
Ik zorg wel voor haar.
745
01:20:18,687 --> 01:20:20,225
In ieder geval
is ze openbaar aanklager...
746
01:20:20,226 --> 01:20:22,739
en verdient ze aanzienlijk meer dan ik.
747
01:20:22,740 --> 01:20:28,663
Michael, ik zit niet in over Gertrud.
748
01:20:28,664 --> 01:20:30,655
Maar wel over jou.
749
01:21:13,375 --> 01:21:17,651
"Vertel mij, Muze, over die man,
die slimmerd,
750
01:21:17,651 --> 01:21:20,524
die heel veel rondzwierf, nadat hij...
751
01:21:20,524 --> 01:21:26,790
de imposante stad Troje verwoest had."
752
01:21:50,097 --> 01:21:52,776
215, post.
753
01:21:54,617 --> 01:21:57,297
217, post.
754
01:22:00,073 --> 01:22:01,224
Post.
755
01:22:12,657 --> 01:22:16,677
121966215.
- Nummer.
756
01:22:18,378 --> 01:22:19,954
Open maken.
757
01:22:36,138 --> 01:22:39,498
Testen. Testen. 1, 2, 3.
Testen. Testen.
758
01:22:59,259 --> 01:23:02,139
"De Odyssee" door Homerus.
759
01:23:13,979 --> 01:23:16,859
"De Odyssee" door Homerus.
760
01:23:17,579 --> 01:23:21,618
"Vertel mij, Muze, over die man,
die slimmerd,
761
01:23:21,619 --> 01:23:25,966
die heel veel rondzwierf, nadat hij...
762
01:23:25,967 --> 01:23:29,020
de imposante stad Troje verwoest had."
763
01:23:30,419 --> 01:23:33,707
"... naar het dodenrijk.
Maar ze bleven standvastig,
764
01:23:33,708 --> 01:23:35,315
hopende dat anderen
in aantocht waren,
765
01:23:35,316 --> 01:23:38,986
schaduwen van beroemde helden,
mannen gestorven lang geleden...
766
01:23:38,987 --> 01:23:42,305
en geesten uit nog vroeger jaren
die ik hoopte te ontmoeten."
767
01:23:42,306 --> 01:23:46,127
"Je zwaard terug in de schede
en laten we te bed gaan.
768
01:23:46,128 --> 01:23:49,912
Verweef met mij
de magische kracht van de liefde...
769
01:23:49,913 --> 01:23:53,670
en we zullen een diep
wederzijds vertrouwen verwekken."
770
01:23:54,268 --> 01:23:58,712
"Van geen kant, godin, tenzij u belooft
onder plechtige eed,
771
01:23:58,713 --> 01:24:03,606
nooit een nieuwe intrige tegen mij
op te zetten.
772
01:24:04,202 --> 01:24:07,255
Direct legde ze de eed af
die ik haar vroeg.
773
01:24:07,256 --> 01:24:09,213
Nooit zou ze iets doen
om mij te schaden.
774
01:24:10,018 --> 01:24:12,076
Toen die eindelijk
uit haar mond kwam,
775
01:24:12,077 --> 01:24:15,551
begaf ik mij in Circes' schitterend bed."
776
01:24:16,520 --> 01:24:20,203
"Toen de jonge morgenstond
weer scheen met roze vingers,
777
01:24:20,204 --> 01:24:21,784
spanden ze de paarden weer in...
778
01:24:21,785 --> 01:24:24,552
en door de poorten en
weerklinkende zuilenrijen...
779
01:24:24,553 --> 01:24:27,584
zweepten ze het paar tot
een galop en schoten ze vooruit...
780
01:24:27,585 --> 01:24:31,625
door niets gehinderd
en bereikten de prinsen de graanakkers..."
781
01:24:32,732 --> 01:24:33,998
"...die raszuivere hengsten..."
782
01:24:35,806 --> 01:24:37,749
"...in de ondergaande zon..."
783
01:24:37,921 --> 01:24:39,546
"... is mijn begin..."
784
01:24:40,326 --> 01:24:43,130
"Zeker, en ik moet bekennen,
ik ben jaloers.
785
01:24:43,131 --> 01:24:45,153
Zo is het, tot op nu..."
786
01:24:47,033 --> 01:24:49,779
"Absoluut verbazingwekkend.
'k Heb altijd beweerd dat het trucjes waren,
787
01:24:49,779 --> 01:24:52,070
maar hij viel in slaap
onder mijn ogen."
788
01:24:52,509 --> 01:24:54,445
"Hij pakte een krant van de tafel...
789
01:24:54,446 --> 01:24:57,516
stampvoette
en zwaaiend met de krant...
790
01:24:57,517 --> 01:24:59,190
... om Gregor terug naar zijn kamer te jagen."
791
01:24:59,191 --> 01:25:04,437
"Zhivago... een taartje naar hem genoemd,
een 'Baba au Rhum', een 'Zhivago broodje'.
792
01:25:04,968 --> 01:25:08,853
Je hoefde in een Moskouse slee alleen
maar 'Zhivago' tegen de menner te zeggen...
793
01:25:08,854 --> 01:25:13,138
en hij wist waar hij heen moest..."
794
01:25:16,451 --> 01:25:20,355
'De dame met het hondje'
door Anton Tsjechof.
795
01:25:22,120 --> 01:25:25,799
"Er werd verteld dat er op de boulevard
een nieuw gezicht was opgedoken,
796
01:25:25,800 --> 01:25:28,085
een dame met een hondje.
797
01:25:28,086 --> 01:25:31,359
Dmitri Dmitritch Goerov had al twee weken
doorgebracht in Yalta,
798
01:25:31,360 --> 01:25:35,229
dus verveelde hij zich en
was op zoek naar nieuwe gezichten.
799
01:25:35,230 --> 01:25:37,952
Zittend in het Vernetpaviljoen,
800
01:25:37,953 --> 01:25:40,362
zag hij een jonge dame
op de promenade voorbijkomen,
801
01:25:40,363 --> 01:25:44,313
een blondine, niet te groot van gestalte,
met een baret...
802
01:25:54,571 --> 01:25:56,408
Ik wil een boek lenen.
803
01:25:57,986 --> 01:25:59,703
Welk boek?
804
01:26:08,648 --> 01:26:11,583
Heeft u 'De dame met het hondje'?
805
01:26:11,743 --> 01:26:13,472
Hoe heet je?
806
01:26:16,624 --> 01:26:18,385
Hanna Schmitz.
807
01:26:47,704 --> 01:26:50,505
De dame met het hondje.
808
01:26:56,719 --> 01:26:57,787
... hondje.
809
01:27:07,424 --> 01:27:11,335
Een, twee, drie, vier, vijf.
Twee letters...
810
01:27:11,336 --> 01:27:13,063
de... dame... met... het...hondje
811
01:27:13,064 --> 01:27:14,215
Eén...
812
01:27:16,581 --> 01:27:17,732
is...
813
01:27:19,637 --> 01:27:20,788
'de...'
814
01:27:32,978 --> 01:27:34,129
'de...'
815
01:28:16,186 --> 01:28:19,581
< Bedankt voor de laatste, jongen.
Erg goed verhaal.>
816
01:28:37,067 --> 01:28:39,267
Geen brief?
- Geen brief.
817
01:28:39,427 --> 01:28:40,828
Tekenen.
818
01:28:56,148 --> 01:28:59,667
< Alsjeblieft, meer van hetzelfde.>
819
01:29:14,308 --> 01:29:16,302
820
01:29:25,668 --> 01:29:29,548
821
01:30:03,888 --> 01:30:05,069
Berlijn, 1988
822
01:30:05,069 --> 01:30:08,310
Bent u Michael Berg?
- Ja.
823
01:30:09,270 --> 01:30:10,966
Dank u voor het telefoontje.
824
01:30:11,361 --> 01:30:13,165
Heeft u mijn brief ontvangen?
825
01:30:13,279 --> 01:30:14,708
Die ligt hier voor mij.
826
01:30:14,709 --> 01:30:18,629
Zoals ik schreef, Hanna Schmitz
komt binnenkort vrij.
827
01:30:18,789 --> 01:30:22,589
Hanna heeft
meer dan 20 jaar gezeten.
828
01:30:22,606 --> 01:30:25,931
Ze heeft geen familie, geen vrienden.
829
01:30:26,554 --> 01:30:28,355
U bent haar enige contact.
830
01:30:29,381 --> 01:30:31,726
Men zegt dat u haar nooit bezoekt.
831
01:30:32,270 --> 01:30:33,871
Nee. Dat doe ik niet.
832
01:30:33,984 --> 01:30:36,564
Wanneer ze vrij komt,
heeft ze een baan nodig.
833
01:30:36,565 --> 01:30:38,750
En ze moet ergens wonen.
834
01:30:38,910 --> 01:30:43,919
't Is moeilijk voor te stellen hoe
beangstigend de buitenwereld is voor haar.
835
01:30:50,510 --> 01:30:53,431
Ik kan niemand anders vragen.
836
01:30:53,590 --> 01:30:56,350
Als u zich niets aantrekt van haar...
837
01:30:56,510 --> 01:30:59,284
heeft Hanna geen toekomst.
838
01:31:02,471 --> 01:31:06,991
U bent zeer attent.
Dank u voor uw inlichtingen.
839
01:31:48,632 --> 01:31:50,255
U bent Michael Berg?
840
01:31:50,256 --> 01:31:53,152
Ik ben Louisa Brenner. Goedemorgen.
- Het gaat het met u?
841
01:31:53,352 --> 01:31:55,672
We hadden u eerder verwacht.
842
01:31:55,832 --> 01:31:59,897
Ik moet u waarschuwen,
Hanna heeft zich lang goed gehouden.
843
01:31:59,898 --> 01:32:02,577
Altijd vastberaden.
De laatste paar jaar...
844
01:32:02,578 --> 01:32:06,152
is ze veranderd.
Ze verwaarloost zichzelf.
845
01:32:08,112 --> 01:32:11,593
Ik breng u naar de kantine.
846
01:32:12,352 --> 01:32:15,433
Ze zijn er net klaar met lunch.
847
01:32:26,032 --> 01:32:27,770
Tafel vier.
848
01:33:12,034 --> 01:33:15,034
Je bent opgegroeid, jongen.
849
01:33:28,194 --> 01:33:30,451
Ik heb een vriend die kleermaker is.
850
01:33:33,034 --> 01:33:34,931
Hij heeft een baan voor je.
851
01:33:35,955 --> 01:33:39,348
Ik heb ook een woning voor je gevonden.
Een aardig flatje.
852
01:33:39,348 --> 01:33:41,457
Klein, maar wel leuk.
853
01:33:42,314 --> 01:33:45,915
't Zal naar je zin zijn.
- Dank je.
854
01:33:46,635 --> 01:33:48,944
Er zijn verschillende sociale mogelijkheden,
855
01:33:49,395 --> 01:33:51,955
culturele dingen waarop je
in kunt schrijven.
856
01:33:52,115 --> 01:33:54,577
Er is een bibliotheek vlakbij.
857
01:34:00,235 --> 01:34:02,052
Lees je veel?
858
01:34:04,355 --> 01:34:07,339
Voorgelezen worden is prettiger.
859
01:34:11,275 --> 01:34:13,456
Maar dat is voorbij, niet waar?
860
01:34:22,276 --> 01:34:24,796
Getrouwd intussen?
861
01:34:24,955 --> 01:34:27,116
Ja, een tijd geleden.
862
01:34:28,196 --> 01:34:29,875
We hebben een dochter.
863
01:34:29,876 --> 01:34:35,092
'k Zie haar niet zovaak als ik wil.
'k Zou haar vaker willen zien.
864
01:34:37,356 --> 01:34:39,317
Het huwelijk is stukgelopen.
865
01:34:54,036 --> 01:34:56,916
Denk je vaak aan het verleden?
866
01:34:57,076 --> 01:34:59,061
Bedoel je met jou?
867
01:34:59,062 --> 01:35:02,077
Nee, nee.
868
01:35:02,597 --> 01:35:05,556
Dat bedoelde ik niet.
869
01:35:12,997 --> 01:35:16,018
Vóór het proces,
dacht ik nooit aan het verleden.
870
01:35:16,877 --> 01:35:18,597
Hoefde ik ook niet.
871
01:35:18,757 --> 01:35:20,957
En nu?
872
01:35:21,117 --> 01:35:23,677
Hoe voel jij je nu?
873
01:35:25,438 --> 01:35:27,557
Het maakt niet uit wat ik voel.
874
01:35:27,717 --> 01:35:30,997
Het maakt niet wat ik denk.
875
01:35:32,558 --> 01:35:35,517
De doden zijn nog steeds dood.
876
01:35:41,158 --> 01:35:44,557
'k Wist niet echt wat je geleerd hebt.
877
01:35:44,558 --> 01:35:47,117
Ik heb geleerd, jongen.
878
01:35:47,277 --> 01:35:50,358
'k Heb geleerd te lezen.
879
01:36:02,879 --> 01:36:05,439
Ik kom je volgende week ophalen, oké?
880
01:36:13,159 --> 01:36:15,838
Dat lijkt me een goed plan.
881
01:36:17,799 --> 01:36:21,519
We kunnen het stilletjes doen
of juist niet.
882
01:36:21,679 --> 01:36:23,103
Stilletjes.
883
01:36:25,159 --> 01:36:28,119
Oké, zachtjes.
884
01:36:39,759 --> 01:36:42,279
Het beste, jongen.
- Jij ook.
885
01:36:42,439 --> 01:36:44,169
Tot volgende week.
886
01:38:50,883 --> 01:38:53,531
Ik kom Hanna Schmitz ophalen.
887
01:38:57,043 --> 01:38:59,923
Gaat u even zitten.
888
01:39:24,483 --> 01:39:26,284
Ze heeft niet ingepakt.
889
01:39:26,923 --> 01:39:29,052
Ze was niet van plan te vertrekken.
890
01:39:34,832 --> 01:39:40,520
"Er werd verteld dat er op de boulevard
een nieuw gezicht was opgedoken,
891
01:39:41,868 --> 01:39:44,884
een dame met een hondje."
892
01:39:50,924 --> 01:39:53,157
Ze heeft een brief
voor mij nagelaten,
893
01:39:54,204 --> 01:39:56,398
een soort testament.
894
01:39:58,764 --> 01:40:01,534
Ik lees u voor wat u betreft.
895
01:40:08,444 --> 01:40:11,005
"Er is geld in het oude theebusje.
896
01:40:11,164 --> 01:40:13,684
Geef het aan Michael Berg.
897
01:40:13,845 --> 01:40:18,044
Hij moet het overmaken,
samen met de 7000 mark op de bank,
898
01:40:18,405 --> 01:40:22,325
aan de dochter
die de brand overleefd heeft.
899
01:40:22,485 --> 01:40:24,364
Het is voor haar.
900
01:40:24,525 --> 01:40:28,645
Zij moet beslissen
wat ermee gedaan wordt.
901
01:40:29,725 --> 01:40:33,925
En vertel Michael
dat ik hem groet."
902
01:41:48,847 --> 01:41:51,327
Mevr. Mather?
- Ja.
903
01:41:51,487 --> 01:41:53,087
Michael Berg?
- Ja.
904
01:41:53,247 --> 01:41:55,727
Ik verwachtte u.
905
01:41:55,887 --> 01:41:59,007
Alstublieft.
- Dank u.
906
01:42:00,367 --> 01:42:04,607
Vertel mij, waarom precies
bent u naar Amerika gekomen?
907
01:42:04,767 --> 01:42:07,247
Ik was hier al
voor een conferentie in Boston.
908
01:42:07,407 --> 01:42:09,127
U bent advocaat?
- Ja.
909
01:42:09,287 --> 01:42:10,448
Uw brief intrigeerde mij.
910
01:42:10,608 --> 01:42:13,847
Maar ik moet zeggen
dat ik het niet helemaal begrijp.
911
01:42:14,008 --> 01:42:15,367
U was bij het proces aanwezig?
912
01:42:15,368 --> 01:42:17,927
Ja. Bijna 20 jaar geleden.
913
01:42:18,087 --> 01:42:20,048
Ik studeerde rechten.
914
01:42:20,208 --> 01:42:23,728
Ik herinner me u, en uw moeder
staat me helder voor de geest.
915
01:42:24,367 --> 01:42:28,528
Mijn moeder stierf in Israël,
alweer lang geleden.
916
01:42:29,248 --> 01:42:30,608
Ach...
917
01:42:30,768 --> 01:42:32,521
Gaat u verder.
918
01:42:34,368 --> 01:42:39,328
U hebt wellicht gehoord
dat Hanna Schmitz onlangs overleden is.
919
01:42:39,648 --> 01:42:41,928
Ze heeft haar eigen leven genomen.
920
01:42:42,088 --> 01:42:44,608
Was zijn een vriendin van u?
921
01:42:44,769 --> 01:42:47,249
Een soort vriendin.
922
01:42:48,008 --> 01:42:50,649
Maar waar het om gaat...
923
01:42:50,809 --> 01:42:54,448
Hanna was
bijna haar leven lang analfabete.
924
01:42:54,609 --> 01:42:58,128
Verklaart dat haar gedrag?
925
01:42:58,808 --> 01:42:59,888
Nee.
926
01:43:00,048 --> 01:43:02,849
Of geldt het als excuus?
- Nee. Nee.
927
01:43:05,889 --> 01:43:09,208
Pas in de gevangenis
leerde ze lezen en schrijven.
928
01:43:09,369 --> 01:43:12,489
Ik stuurde haar bandjes.
929
01:43:14,689 --> 01:43:18,329
Ze vond het fijn als iemand
haar voorlas.
930
01:43:25,009 --> 01:43:30,648
't Is allemaal nogal vaag.
Begint u eens opnieuw.
931
01:43:30,649 --> 01:43:33,890
Wat was de aard van uw vriendschap?
932
01:43:38,009 --> 01:43:42,170
Als tiener
had ik een affaire met Hanna.
933
01:43:45,930 --> 01:43:49,290
'k Zie niet hoe ik u kan helpen,
meneer Berg.
934
01:43:49,450 --> 01:43:52,530
En ook als ik dat zou kunnen,
wil ik het niet.
935
01:43:52,690 --> 01:43:55,130
Ik was bijna 16
toen het speelde.
936
01:43:55,290 --> 01:43:57,490
Het duurde maar één zomer.
937
01:44:00,030 --> 01:44:02,190
Maar... wat?
938
01:44:07,410 --> 01:44:09,850
Juist.
939
01:44:10,211 --> 01:44:16,166
Heeft Hanna ooit gezegd dat ze wist
wat ze u aangedaan heeft?
940
01:44:17,650 --> 01:44:21,851
Ze heeft andere mensen
veel ergere dingen aangedaan.
941
01:44:25,171 --> 01:44:27,928
Ik heb niemand over ons verteld.
942
01:44:30,931 --> 01:44:35,371
Mensen blijven vragen
wat ik van mijn ervaring geleerd heb.
943
01:44:35,531 --> 01:44:38,531
Maar een concentratiekamp
is geen therapie.
944
01:44:39,211 --> 01:44:43,132
Wat denken ze wel
wat zo'n plaats was? Een universiteit?
945
01:44:43,531 --> 01:44:46,531
We waren er niet om te leren.
946
01:44:46,692 --> 01:44:49,891
Dat wisten we in ieder geval zeker.
947
01:44:52,972 --> 01:44:54,451
Waar vraagt u om?
948
01:44:54,612 --> 01:44:55,732
Dat ik haar vergeef?
949
01:44:55,892 --> 01:44:58,131
Of dat ik u een beter gevoel geef?
950
01:44:58,291 --> 01:45:02,772
Voor zoiets moet u in het theater zijn.
951
01:45:02,931 --> 01:45:06,852
Of bij literatuur.
Maar ga niet naar een kamp.
952
01:45:08,572 --> 01:45:11,412
Een kamp levert niets van waarde op.
953
01:45:13,332 --> 01:45:15,652
Niets.
954
01:45:28,013 --> 01:45:30,492
Wat ze wilde...
955
01:45:30,692 --> 01:45:34,973
was niets anders
dan u haar geld nalaten.
956
01:45:35,373 --> 01:45:36,613
Ik heb het meegenomen.
957
01:45:36,773 --> 01:45:38,852
Wat moet ik ermee?
958
01:45:39,773 --> 01:45:42,733
Wat u maar passend vindt.
959
01:45:52,133 --> 01:45:53,302
Dit is het.
960
01:46:00,934 --> 01:46:05,886
Als klein meisje
had ik een theebusje voor mijn schatten.
961
01:46:06,013 --> 01:46:11,308
Anders dan deze.
Met cyrillische letters erop.
962
01:46:13,293 --> 01:46:14,813
In het kamp had ik het nog,
963
01:46:14,973 --> 01:46:16,974
maar het werd gestolen.
964
01:46:17,133 --> 01:46:18,334
Wat zat erin?
965
01:46:18,493 --> 01:46:20,054
Sentimentele dingen.
966
01:46:20,214 --> 01:46:22,845
Plukjes haar van de honden
en kaartjes...
967
01:46:22,846 --> 01:46:25,693
voor de opera waar mijn vader
mij mee naartoe nam.
968
01:46:25,694 --> 01:46:27,894
't Werd niet gestolen
vanwege de inhoud.
969
01:46:28,054 --> 01:46:31,294
't Ging om het busje.
970
01:46:31,614 --> 01:46:35,814
Dat had waarde
voor wat je ermee kon doen.
971
01:46:43,094 --> 01:46:46,855
Ik heb niets aan de inhoud.
972
01:46:47,015 --> 01:46:48,546
Als ik het zou geven
aan iets...
973
01:46:48,547 --> 01:46:50,575
de holocaust te maken heeft,
dan zou het lijken...
974
01:46:50,734 --> 01:46:54,214
kan noch wil geven.
975
01:46:54,375 --> 01:46:58,255
noch wil geven.
976
01:46:58,414 --> 01:47:03,214
Ik dacht eerder aan een organisatie
die analfabetisme bestrijdt.
977
01:47:06,615 --> 01:47:08,895
Prima.
978
01:47:09,775 --> 01:47:11,693
Is er een Joodse organisatie?
979
01:47:12,335 --> 01:47:14,015
't Zou vreemd zijn
als die er niet was.
980
01:47:14,175 --> 01:47:17,095
Voor alles is er wel
een Joodse organisatie,
981
01:47:17,255 --> 01:47:21,655
hoewel analfabetisme niet echt
een Joods probleem is.
982
01:47:21,815 --> 01:47:25,976
Zou u dat willen doen
en het geld overmaken?
983
01:47:40,456 --> 01:47:44,176
Zal ik het namens Hanna doen?
984
01:47:44,336 --> 01:47:47,976
Als u wilt.
985
01:47:50,616 --> 01:47:53,576
Ik hou het busje.
986
01:47:57,016 --> 01:47:59,736
Dank u.
987
01:48:41,337 --> 01:48:44,138
Januari, 1995
988
01:48:49,137 --> 01:48:50,617
Waar gaan we heen?
989
01:48:50,777 --> 01:48:53,338
Ik dacht dat je van verrassingen hield.
990
01:48:53,497 --> 01:48:56,498
Doe ik nog steeds.
991
01:50:05,019 --> 01:50:07,459
Wie was zij?
992
01:50:08,460 --> 01:50:12,060
Dat wilde ik je vertellen.
993
01:50:12,860 --> 01:50:16,140
Daarom zijn we hier.
994
01:50:22,700 --> 01:50:25,539
Vertel me.
995
01:50:35,660 --> 01:50:38,380
Ik was 15.
996
01:50:40,260 --> 01:50:43,741
Ik was op weg naar huis van school.
997
01:50:45,060 --> 01:50:47,861
'k Voelde me ziek,
998
01:50:48,300 --> 01:50:51,661
en een vrouw hielp me...
999
01:50:53,431 --> 01:50:57,310
Vertaling: Hofhil.
Gedownload van www.nlondertitels.com