1
00:00:02,991 --> 00:00:12,991
Edited by ahuyblog@hdvietnam.com
Source: Original from Netflix

2
00:00:15,015 --> 00:00:16,766
Chào mừng đến với Hoa Kỳ.

3
00:00:17,892 --> 00:00:19,602
<i>Ta gọi đây là miền đất của tự do,</i>

4
00:00:19,686 --> 00:00:21,396
nhưng đất nước này...

5
00:00:21,604 --> 00:00:25,108
có số tù nhân lớn nhất trên thế giới.

6
00:00:25,191 --> 00:00:27,527
Với 2,2 triệu người Mỹ.

7
00:00:27,610 --> 00:00:30,196
Ta giam nhiều tù nhân ở đây...

8
00:00:30,280 --> 00:00:33,158
hơn Trung Quốc, Nga hay bất cứ đâu.

9
00:00:33,241 --> 00:00:35,326
Ta có nhiều tù nhân hơn.

10
00:00:36,202 --> 00:00:38,705
Hơn cả số trường đại học.

11
00:00:39,330 --> 00:00:42,500
Một phần ba tù nhân nữ
trên toàn thế giới...

12
00:00:43,626 --> 00:00:45,336
bị giam giữ ở Hoa Kỳ.

13
00:00:45,754 --> 00:00:49,174
Mỗi năm 13 triệu người Mỹ bị bắt giữ.

14
00:00:49,299 --> 00:00:52,177
- Bỏ tay ra khỏi xe tải!
- Tôi không làm gì cả.

15
00:00:52,302 --> 00:00:55,013
Để dễ hiểu, hãy hình dung
toàn bộ cư dân Los Angeles

16
00:00:55,096 --> 00:00:59,059
và New York bị bắt giữ mỗi năm.

17
00:01:01,978 --> 00:01:03,938
Có vô số anh hùng ngành hành pháp

18
00:01:04,105 --> 00:01:05,982
<i>cứu sống mọi người mỗi ngày.</i>

19
00:01:06,149 --> 00:01:07,233
<i>...kéo cơ thể cô ấy...</i>

20
00:01:08,443 --> 00:01:09,736
AMNESTY INTERNATIONAL
ĐÃ PHÁT HIỆN

21
00:01:09,903 --> 00:01:12,030
Nhưng lại không một bang nào

22
00:01:12,197 --> 00:01:14,949
<i>- có luật về sử dụng vũ lực...</i>
- Tôi không thở được!

23
00:01:15,033 --> 00:01:18,244
...đáp ứng nổi cả những
tiêu chuẩn quốc tế cơ bản nhất...

24
00:01:18,328 --> 00:01:20,413
- Cô sẽ bị...
- Chết tiệt!

25
00:01:20,663 --> 00:01:22,040
Với nạn nghèo đói kỷ lục,

26
00:01:22,791 --> 00:01:23,917
<i>nạn sử dụng ma túy,</i>

27
00:01:24,042 --> 00:01:26,085
và vô vàn những vấn đề xã hội phi bạo lực

28
00:01:26,211 --> 00:01:28,338
cần cảnh sát xử lý với chỉ ba công cụ...

29
00:01:28,421 --> 00:01:30,048
SÚNG - SÚNG ĐIỆN - CÒNG

30
00:01:30,131 --> 00:01:32,050
<i>...đây là cơn khủng hoảng tầm quốc gia.</i>

31
00:01:32,217 --> 00:01:35,553
Tất nhiên, những kẻ nguy hiểm
cần được loại bỏ khỏi cộng đồng.

32
00:01:35,637 --> 00:01:36,471
NHỜ CÁC ANH HÙNG

33
00:01:38,264 --> 00:01:40,600
Nhưng bao nhiêu người Mỹ
thực sự nguy hiểm...

34
00:01:41,059 --> 00:01:42,227
<i>Anh ta đang bắt tôi.</i>

35
00:01:42,310 --> 00:01:43,978
...đến mức phải bị giam trong tù?

36
00:01:44,145 --> 00:01:47,148
Tôi cho con gái học ở trường bố tôi.

37
00:01:47,649 --> 00:01:48,691
<i>Họ tống tôi vào tù.</i>

38
00:01:48,775 --> 00:01:49,984
MẸ ĐI TÙ VÌ TRƯỜNG CỦA CON
"HỌ MUỐN LẤY TÔI RA LÀM GƯƠNG"

39
00:01:50,151 --> 00:01:52,278
<i>Họ cũng tống cả bố tôi vào tù.</i>

40
00:01:52,570 --> 00:01:53,863
Bố tôi chưa từng trở về.

41
00:01:54,114 --> 00:01:55,824
<i>Hệ thống hành pháp</i>

42
00:01:55,907 --> 00:01:58,201
không công bằng với người da màu.

43
00:01:58,368 --> 00:01:59,661
Nếu anh là dân da đen...

44
00:01:59,869 --> 00:02:02,247
cocain sẽ hơn 300 lần...

45
00:02:03,623 --> 00:02:05,458
<i>Ta biết thực sự cần phải cải cách,</i>

46
00:02:05,542 --> 00:02:07,460
- nhưng cải cách thế nào...
- Cấm quay.

47
00:02:07,585 --> 00:02:09,587
...khi nhà tù không chỉ giam giữ người?

48
00:02:09,671 --> 00:02:12,257
Tôi nói anh tắt điện thoại đi ngay.

49
00:02:12,340 --> 00:02:13,967
- Tắt đi!
- Tôi là nhà báo.

50
00:02:14,092 --> 00:02:16,302
- Họ cấm đoán.
- Tôi khuyên anh nên đi ngay.

51
00:02:16,427 --> 00:02:19,222
Công dân, truyền thông, nhà báo tự do

52
00:02:19,305 --> 00:02:22,934
đều bị cấm quay phim hoặc ghi chép
bất cứ thứ gì

53
00:02:23,017 --> 00:02:26,312
đang diễn ra
trong hệ thống tư pháp hình sự.

54
00:02:26,396 --> 00:02:27,939
Mày là thằng khốn nhát chết...

55
00:02:28,022 --> 00:02:30,233
Chúng tôi phải thu thập
thông tin và tài liệu

56
00:02:30,400 --> 00:02:32,402
<i>từ các đài truyền hình tư nhân.</i>

57
00:02:32,610 --> 00:02:34,988
Nếu không muốn ngồi tù,
đừng có phạm tội...

58
00:02:35,071 --> 00:02:37,574
Bộ phim được quay và biên tập nghiêm ngặt.

59
00:02:37,657 --> 00:02:39,075
Họ sẽ không báo trước

60
00:02:39,159 --> 00:02:40,869
những tình trạng vô nhân đạo,

61
00:02:40,994 --> 00:02:44,330
hành động bạo lực và tàn ác
mà bạn sẽ phải đối mặt.

62
00:02:44,455 --> 00:02:46,833
Bạn nghĩ vì bạn tuân thủ pháp luật,

63
00:02:46,916 --> 00:02:48,459
bạn không cần phải lo lắng gì.

64
00:02:48,543 --> 00:02:50,712
<i>Nhưng mới đây,</i>
Wall Street Journal<i> cho biết</i>

65
00:02:50,795 --> 00:02:52,714
<i>hiện tại có quá nhiều luật đến mức</i>

66
00:02:53,047 --> 00:02:55,758
<i>mỗi một người Mỹ trung bình</i>
<i>mắc ba trọng tội mỗi ngày</i>

67
00:02:56,134 --> 00:02:57,927
<i>- mà không biết.</i>
- Anh ấy đâu làm gì!

68
00:02:58,052 --> 00:03:01,014
Là một công dân Mỹ,
bạn có khả năng phải vào tù

69
00:03:01,180 --> 00:03:02,891
hơn bất cứ nơi nào trên thế giới.

70
00:03:03,141 --> 00:03:06,811
Bạn cần phải biết cách đối phó
với một cảnh sát vô lối.

71
00:03:07,020 --> 00:03:07,896
Tại sao tôi...

72
00:03:08,396 --> 00:03:09,856
<i>Cách vượt qua thẩm vấn.</i>

73
00:03:10,023 --> 00:03:11,900
<i>Thật điên rồ. Làm ơn dừng lại đi!</i>

74
00:03:12,066 --> 00:03:15,987
<i>Cách tránh khỏi nhà giam</i>
<i>và bản án tù kinh khủng.</i>

75
00:03:19,449 --> 00:03:20,533
Để hiểu từng bước...

76
00:03:22,952 --> 00:03:25,747
chúng ta sẽ theo dõi
câu chuyện của hai người Mỹ...

77
00:03:26,956 --> 00:03:30,251
Bruce Lisker, một người vô tội
bị kết án giết người...

78
00:03:30,376 --> 00:03:31,502
ÁN OAN 26 NĂM TÙ

79
00:03:31,669 --> 00:03:33,630
<i>...và Reggie Cole, người vô tội khác...</i>

80
00:03:33,713 --> 00:03:34,714
ÁN OAN 16 NĂM TÙ

81
00:03:34,839 --> 00:03:36,883
...phải chịu cơn ác mộng
còn khiếp đảm hơn.

82
00:03:39,177 --> 00:03:41,596
Chúng ta sẽ nghe ý kiến
từ các nhà báo điều tra,

83
00:03:41,763 --> 00:03:43,598
<i>nhà phân tích, học giả, nhân viên,</i>

84
00:03:43,681 --> 00:03:45,308
<i>luật sư, cảnh sát, tù nhân.</i>

85
00:03:45,391 --> 00:03:47,227
<i>Vì vậy vào trường hợp không may</i>

86
00:03:47,310 --> 00:03:48,937
<i>khi chuyện này xảy ra với bạn,</i>

87
00:03:49,354 --> 00:03:52,565
đây là <i>Hướng dẫn sống sót trong tù.</i>

88
00:04:18,508 --> 00:04:20,885
<i>Là một công dân Mỹ,</i>
<i>bạn không cần phải là</i>

89
00:04:20,969 --> 00:04:24,347
<i>kẻ giết người hay hiếp dâm</i>
<i>hay trộm cắp thì mới bị bắt giữ.</i>

90
00:04:26,140 --> 00:04:28,059
<i>Bạn có thể gọi cảnh sát vì có khẩn cấp</i>

91
00:04:28,142 --> 00:04:29,394
<i>và nhận ra mình bị bắt</i>

92
00:04:29,477 --> 00:04:32,272
<i>chỉ vì sĩ quan đó không thích bạn.</i>

93
00:04:35,233 --> 00:04:36,776
<i>Ký ức lớn nhất của tôi về mẹ</i>

94
00:04:36,859 --> 00:04:41,489
<i>là bà rất say mê dạy học và chia sẻ.</i>

95
00:04:42,365 --> 00:04:43,366
<i>Chúng tôi yêu nhau.</i>

96
00:04:43,533 --> 00:04:46,536
<i>Tôi sẵn sàng liều mạng để cứu mẹ</i>

97
00:04:46,619 --> 00:04:48,997
<i>nếu như tôi biết</i>
<i>có chuyện như vậy sẽ xảy ra.</i>

98
00:04:51,374 --> 00:04:53,209
<i>Và đó là một ngày như bao ngày khác.</i>

99
00:04:53,293 --> 00:04:54,335
SHERMAN OAKS, CALIFORNIA
NGÀY 10 THÁNG 3, NĂM 1983

100
00:04:54,419 --> 00:04:56,045
<i>Tôi qua nhà bố mẹ.</i>

101
00:04:56,879 --> 00:04:57,922
<i>Thường khi tôi đến,</i>

102
00:04:58,006 --> 00:05:00,758
<i>mẹ tôi sẽ ra hiên nhà để đón tôi.</i>

103
00:05:01,384 --> 00:05:04,345
<i>Và hôm đó, bà không có ở cửa.</i>

104
00:05:04,804 --> 00:05:07,181
<i>Tôi thấy bà nằm trên sàn,</i>

105
00:05:07,932 --> 00:05:12,061
<i>và bà đã bị đâm dao và đánh đập</i>
<i>và bỏ mặc ở đó.</i>

106
00:05:12,895 --> 00:05:14,689
Và tôi chỉ biết hoảng sợ.

107
00:05:14,939 --> 00:05:16,190
<i>Sở cứu hỏa Los Angeles.</i>

108
00:05:16,274 --> 00:05:18,067
<i>Mẹ tôi, bà ấy bị đâm dao!</i>

109
00:05:18,776 --> 00:05:20,987
<i>Ôi, Chúa ơi! Ôi, Chúa ơi!</i>

110
00:05:21,321 --> 00:05:24,282
Tôi kích động nên hoảng loạn và la hét

111
00:05:24,365 --> 00:05:26,701
các nhân viên cấp cứu đưa bà đến bệnh viện

112
00:05:27,493 --> 00:05:30,121
để các bác sĩ có thể
làm gì đó để cứu sống bà.

113
00:05:30,705 --> 00:05:34,167
Và cảnh sát đã kẹp cổ và còng tay tôi

114
00:05:34,250 --> 00:05:37,045
và tống tôi vào xe vì an toàn của tôi,
bề ngoài là vậy.

115
00:05:37,587 --> 00:05:39,630
Bạn gọi chính quyền khi có chuyện xảy ra.

116
00:05:39,714 --> 00:05:40,965
Bạn gọi điện xin giúp đỡ,

117
00:05:41,340 --> 00:05:43,092
và bạn đặt niềm tin vào họ.

118
00:05:43,259 --> 00:05:45,636
Tôi nói với cảnh sát,
vừa la hét vừa khóc lóc:

119
00:05:45,762 --> 00:05:49,307
"Tôi muốn vào bệnh viện
để ở bên mẹ tôi,".

120
00:05:50,349 --> 00:05:53,311
Và anh ta nói, "Không, ta phải đến
Sở cảnh sát Van Nuys."

121
00:05:54,103 --> 00:05:56,981
<i>Thám tử thẩm vấn Bruce suốt hai tiếng.</i>

122
00:05:57,398 --> 00:06:00,068
Khi anh ta thẩm vấn xong,
mẹ tôi đã qua đời.

123
00:06:03,988 --> 00:06:04,906
Mẹ kiếp.

124
00:06:09,827 --> 00:06:10,870
<i>Vậy bạn sẽ làm gì?</i>

125
00:06:11,162 --> 00:06:12,163
Nói điều họ muốn?

126
00:06:12,246 --> 00:06:13,081
B-REAL
NHÓM NHẠC CYPRESS HILL

127
00:06:13,164 --> 00:06:14,916
- Yêu cầu họ thả bạn.
- La hét?

128
00:06:15,041 --> 00:06:16,709
<i>- Cãi vã.</i>
- Thậm chí là gây lộn.

129
00:06:19,879 --> 00:06:23,049
ĐỐI PHÓ VỚI CẢNH SÁT VÔ LỐI

130
00:06:23,132 --> 00:06:25,968
Có một số nhóm giám sát công dân...

131
00:06:26,052 --> 00:06:28,346
Quan sát và ghi lại
hành vi sai của cảnh sát.

132
00:06:28,638 --> 00:06:30,807
Lời khuyên của họ là hãy luôn lịch sự.

133
00:06:30,890 --> 00:06:33,893
Không gây sự với một sĩ quan
cáu gắt hoặc hung hãn.

134
00:06:34,060 --> 00:06:35,853
<i>Thứ nhất, anh không tôn trọng tôi,</i>

135
00:06:35,937 --> 00:06:39,107
<i>cái phù hiệu này, và sở của tôi,</i>
<i>anh hiểu tôi nói gì chứ?</i>

136
00:06:39,190 --> 00:06:41,234
<i>Khi tôi nói, anh ngậm mồm vào!</i>

137
00:06:41,317 --> 00:06:44,946
Hãy hỏi, "Tôi bị bắt giữ,
hay là tôi được đi?"

138
00:06:45,029 --> 00:06:47,824
<i>Chỉ là hành vi bất thường thôi,</i>
<i>chúng tôi muốn kiểm tra.</i>

139
00:06:47,949 --> 00:06:49,242
<i>Tức là tôi sẽ bị bắt.</i>

140
00:06:49,325 --> 00:06:50,743
<i>Tôi có bị bắt hay không?</i>

141
00:06:50,827 --> 00:06:52,203
<i>- Anh có thể đi.</i>
<i>- Cảm ơn.</i>

142
00:06:52,453 --> 00:06:55,248
Nếu bạn không bị bắt, hãy đi ngay lập tức.

143
00:06:55,331 --> 00:06:56,624
Nếu bạn bị bắt,

144
00:06:56,707 --> 00:06:58,167
cảnh sát có thể nói dối bạn.

145
00:06:58,292 --> 00:07:00,253
Vì vậy đừng nói gì

146
00:07:00,336 --> 00:07:03,548
hay hỏi gì, mà chỉ yêu cầu luật sư.

147
00:07:03,798 --> 00:07:07,718
Nếu bạn bị bắt, đừng nói gì với ai
nếu không có luật sư ở đó.

148
00:07:09,595 --> 00:07:11,472
<i>Susan Mellon 42 tuổi ở Gardena...</i>

149
00:07:11,556 --> 00:07:12,890
NGÀY 21 THÁNG 7, NĂM 1997

150
00:07:13,015 --> 00:07:15,518
<i>...bị bắt giữ vì tội giết người</i>
<i>mà cô không hề làm.</i>

151
00:07:17,478 --> 00:07:18,938
<i>Thám tử được giao vụ án này</i>

152
00:07:19,021 --> 00:07:21,232
<i>chỉ dựa vào lời khai của một nhân chứng.</i>

153
00:07:21,399 --> 00:07:23,860
Toàn bộ vụ án chỉ dựa vào
lời nói của một người...

154
00:07:23,985 --> 00:07:25,111
DIERDRE O'CONNOR
LUẬT SƯ CỦA SUSAN

155
00:07:25,236 --> 00:07:29,198
...là June Patty,
và mọi thứ June Patty nói

156
00:07:29,323 --> 00:07:31,409
đều không thống nhất với mọi manh mối.

157
00:07:31,492 --> 00:07:34,996
Mọi manh mối đều liên quan đến
ba thành viên băng đảng...

158
00:07:35,163 --> 00:07:36,497
nạn nhân bị giết
bởi băng đảng Lawndale 13

159
00:07:36,581 --> 00:07:37,915
KẺ TÌNH NGHI ĐÁNH NẠN NHÂN

160
00:07:38,124 --> 00:07:39,250
...và không có phụ nữ.

161
00:07:39,667 --> 00:07:41,711
<i>Tôi đã nói rằng tôi vô tội.</i>

162
00:07:41,836 --> 00:07:44,130
<i>Tôi không tin cô</i>
<i>và đừng xin tôi tin lời cô,</i>

163
00:07:44,213 --> 00:07:45,173
<i>tôi không tin cô.</i>

164
00:07:45,339 --> 00:07:48,092
<i>Khi để con gái ở lại đó,</i>
<i>tôi còn nhớ đã nói rằng,</i>

165
00:07:48,176 --> 00:07:50,761
<i>"Đừng lo, con yêu, đến bữa tối mẹ sẽ về."</i>

166
00:07:50,887 --> 00:07:52,430
<i>Con gái của Susan, Jessica.</i>

167
00:07:52,722 --> 00:07:55,266
Bà nói với tôi rằng
bà sẽ về nhà vào bữa tối,

168
00:07:55,349 --> 00:07:59,145
và 17 năm sau bà mới về.

169
00:08:01,939 --> 00:08:04,901
<i>Không được gặp các con</i>
<i>là điều rất đau khổ với tôi.</i>

170
00:08:08,029 --> 00:08:09,822
Sau bao nhiêu năm, tôi vẫn đau đớn.

171
00:08:09,906 --> 00:08:12,867
Tim tôi vẫn tan nát
vì những thứ tôi đã trải qua.

172
00:08:13,159 --> 00:08:16,245
Tôi không biết nữa,
điều đó thực sự quá ghê sợ.

173
00:08:18,748 --> 00:08:21,042
Đó là cơn ác mộng tồi tệ nhất
trong đời tôi.

174
00:08:22,460 --> 00:08:24,837
SUSAN MELON
17 NĂM

175
00:08:25,505 --> 00:08:27,798
<i>Quan trọng là bạn có quyền giữ im lặng.</i>

176
00:08:27,882 --> 00:08:29,008
Hãy ngậm miệng lại...

177
00:08:29,091 --> 00:08:30,218
TRUNG ÚY JIM GAVIN
SỞ CẢNH SÁT VAN NUYS

178
00:08:30,343 --> 00:08:32,678
...vì những lời đó
sẽ được dùng để chống lại bạn.

179
00:08:32,887 --> 00:08:34,764
Để vượt qua thẩm vấn,

180
00:08:34,847 --> 00:08:37,225
bạn phải sẵn sàng
để giữ vững lập trường...

181
00:08:37,308 --> 00:08:39,060
Tao mong mày nhớ mặt trời hôm nay

182
00:08:39,143 --> 00:08:40,978
vì đó là lần cuối mày được thấy nó!

183
00:08:41,062 --> 00:08:43,898
...trước hành động đàn áp,
hung hăng và dọa nạt.

184
00:08:44,023 --> 00:08:46,234
<i>Nếu mày định giữ thái độ kênh kiệu đó.</i>

185
00:08:46,400 --> 00:08:49,445
<i>Mày muốn nói...</i>
<i>và mày muốn nói chuyện với luật sư và...</i>

186
00:08:49,862 --> 00:08:52,073
Dù họ có đáng sợ đến đâu,

187
00:08:52,156 --> 00:08:55,034
hãy chỉ nói,
"Tôi muốn nói chuyện với luật sư."

188
00:08:55,117 --> 00:08:56,744
Và nên thuê được luật sư giỏi.

189
00:08:56,827 --> 00:08:58,371
Luật sư của tôi không đủ giỏi.

190
00:08:59,455 --> 00:09:00,831
Vụ xả súng ở Los Angeles.

191
00:09:01,040 --> 00:09:03,209
Tôi trông giống kẻ xả súng.

192
00:09:03,292 --> 00:09:04,794
Từ chính xác là "giống với."

193
00:09:04,877 --> 00:09:08,464
Tôi ngồi tù khoảng chín năm và tám tháng.

194
00:09:09,006 --> 00:09:11,300
<i>Nếu luật sư của bạn không đủ trình độ,</i>

195
00:09:11,384 --> 00:09:15,346
<i>tương lai của bạn nằm trong tay</i>
<i>thám tử được giao vụ án của bạn.</i>

196
00:09:15,596 --> 00:09:18,140
Lời của Bruce Lisker
được dùng để chống lại anh ấy.

197
00:09:18,641 --> 00:09:20,851
Và họ đang xử lý một cậu bé 17 tuổi,

198
00:09:20,935 --> 00:09:24,230
và họ hoàn toàn có thể điều khiển cậu ấy
và xuyên tạc mọi thứ.

199
00:09:24,438 --> 00:09:27,316
Vụ án của tôi được giao cho
một thám tử về án giết người

200
00:09:27,400 --> 00:09:29,652
và là một trong các
vụ án đầu tiên của anh ta.

201
00:09:30,194 --> 00:09:32,488
Anh ta còn chưa đi học lớp
về án giết người.

202
00:09:32,572 --> 00:09:33,739
THÁM TỬ ANDREW MONSUE

203
00:09:33,948 --> 00:09:36,742
Và trong lúc nóng vội anh ta đã quyết định

204
00:09:36,826 --> 00:09:38,411
<i>rằng vì tôi là thằng bé tóc dài</i>

205
00:09:38,494 --> 00:09:40,496
<i>trông như có hút cần sa, và đúng là vậy,</i>

206
00:09:40,580 --> 00:09:42,915
<i>nên tôi là kẻ đã tấn công mẹ tôi.</i>

207
00:09:42,999 --> 00:09:45,084
<i>Chắc hẳn các đồng nghiệp của anh ta</i>

208
00:09:46,002 --> 00:09:47,878
<i>đã khích bác và soi mói anh ta.</i>

209
00:09:47,962 --> 00:09:50,631
<i>"Anh định mất bao lâu nữa</i>
<i>mới xong vụ án này, Andy?"</i>

210
00:09:51,090 --> 00:09:54,427
Và thế là anh ta giải quyết sau vài phút,
phải vậy không?

211
00:09:58,306 --> 00:10:01,392
<i>Năm 1994, Reggie Cole 18 tuổi</i>

212
00:10:01,475 --> 00:10:04,312
<i>sống ở South Central LA</i>
<i>và chưa từng có tiền án</i>

213
00:10:04,395 --> 00:10:06,939
<i>đã bị bắt vì tội giết Felipe Angeles.</i>

214
00:10:07,398 --> 00:10:10,318
<i>Nhân chứng duy nhất là John Jones,</i>

215
00:10:10,443 --> 00:10:12,695
<i>chủ một nhà chứa bên kia đường</i>

216
00:10:12,820 --> 00:10:15,114
<i>tên là Nhà Mại dâm của Johnny.</i>

217
00:10:15,364 --> 00:10:16,991
<i>Nơi này hoạt động bao lâu rồi?</i>

218
00:10:17,074 --> 00:10:19,076
<i>- Khoảng 17 năm.</i>
<i>- Khoảng 17 năm?</i>

219
00:10:19,285 --> 00:10:20,703
Cảnh sát sẵn sàng phớt lờ...

220
00:10:20,786 --> 00:10:21,787
MICHAEL SEMANCHIK
LUẬT SƯ CỦA REGGIE

221
00:10:21,871 --> 00:10:23,706
...việc John Jones đang làm.

222
00:10:23,789 --> 00:10:26,917
Và John Jones sẽ sẵn sàng nghe theo

223
00:10:27,001 --> 00:10:29,629
bất cứ điều gì cảnh sát muốn anh ta làm.

224
00:10:29,879 --> 00:10:32,840
<i>Mười sáu năm sau, có một giả thuyết mới</i>

225
00:10:32,923 --> 00:10:35,968
<i>rằng kẻ xả súng</i>
<i>có khả năng là chính John Jones</i>

226
00:10:36,052 --> 00:10:38,179
<i>từ trên tầng thượng tòa nhà của hắn.</i>

227
00:10:38,471 --> 00:10:40,681
<i>Nhưng sĩ quan bắt giữ của vụ án</i>

228
00:10:40,765 --> 00:10:42,475
<i>chắc chắn thủ phạm là Reggie Cole.</i>

229
00:10:42,767 --> 00:10:44,810
Đó là vụ án đầu tiên của cô ta,

230
00:10:44,894 --> 00:10:47,521
và cô ta cần kết thúc vụ án

231
00:10:47,730 --> 00:10:51,192
để có được phù hiệu,
phù hiệu án giết người.

232
00:10:51,317 --> 00:10:54,695
NGƯỜI VÔ TỘI
16 NĂM TRONG TÙ

233
00:10:54,987 --> 00:10:57,907
Để trở thành bác sĩ,
bạn phải đi học nhiều năm.

234
00:10:57,990 --> 00:11:00,159
Để làm luật sư,
bạn phải đi học nhiều năm.

235
00:11:00,242 --> 00:11:04,080
Tôi không hiểu vì sao một người
chỉ có bằng trung học phổ thông

236
00:11:04,163 --> 00:11:07,249
hay bằng bổ túc GED
lại có được thứ quyền lực đó,

237
00:11:07,333 --> 00:11:10,294
trở thành một sĩ quan luật pháp
với một khẩu súng

238
00:11:10,378 --> 00:11:12,588
có thể lấy mạng người,
bằng cách trực tiếp

239
00:11:12,671 --> 00:11:14,715
hoặc bằng tội danh mà họ gán cho bạn.

240
00:11:14,840 --> 00:11:17,218
Mọi người không cảm thấy cần thiết

241
00:11:17,301 --> 00:11:19,470
lên tiếng vì việc đó không xảy ra với họ.

242
00:11:19,553 --> 00:11:22,056
"Ồ, điều đó thật tồi tệ, anh hiểu tôi chứ?

243
00:11:22,139 --> 00:11:24,350
Nhưng không xảy ra với tôi đâu."
Có thể đấy.

244
00:11:24,433 --> 00:11:26,394
Nó có thể xảy ra với bạn đúng như vậy.

245
00:11:27,686 --> 00:11:29,688
<i>Với mỗi nhân viên, từng người tôi gặp,</i>

246
00:11:29,772 --> 00:11:32,400
<i>tôi đều nói, "Đó là sai lầm.</i>
<i>Tôi không làm gì cả,"</i>

247
00:11:32,775 --> 00:11:34,693
Cầu xin họ cho tôi gọi điện cho bố.

248
00:11:35,694 --> 00:11:39,031
Thời gian trôi qua, cái thực tế...

249
00:11:39,615 --> 00:11:42,535
rằng mẹ tôi đã chết...

250
00:11:44,245 --> 00:11:46,580
chỉ khiến tôi rợn người.

251
00:11:53,462 --> 00:11:55,548
<i>Mỗi buổi sáng, tôi được đưa đến</i>

252
00:11:55,631 --> 00:11:57,633
<i>gặp bác sĩ tâm lý hay bác sĩ tâm thần,</i>

253
00:11:57,716 --> 00:11:59,593
và bằng giọng nói đầy hân hoan,

254
00:11:59,677 --> 00:12:02,179
anh ta nói,
"Vậy anh thấy thế nào ở Sylmar này?"

255
00:12:02,430 --> 00:12:06,016
Và tôi nói, "Anh đùa tôi à?"

256
00:12:06,767 --> 00:12:09,061
<i>Vì báo cáo của Sở cảnh sát LA cho biết</i>

257
00:12:09,145 --> 00:12:11,313
<i>Bruce đã đâm chết mẹ mình,</i>

258
00:12:11,397 --> 00:12:14,316
<i>nên bác sĩ đó đã xác định</i>
<i>rằng Bruce bị loạn tâm thần.</i>

259
00:12:17,236 --> 00:12:18,779
Y tế nhà tù là thứ kinh tởm.

260
00:12:19,780 --> 00:12:22,450
Ý tôi là, giống một bộ phim kinh dị hơn.

261
00:12:22,533 --> 00:12:25,911
SỐNG SÓT VỚI Y TẾ NHÀ TÙ

262
00:12:26,579 --> 00:12:29,123
Điều kiện y tế
trong các nhà tù ở California...

263
00:12:30,249 --> 00:12:31,292
đã tồi tệ từ lâu.

264
00:12:31,375 --> 00:12:32,751
<i>Nói về chẩn đoán sai,</i>

265
00:12:32,835 --> 00:12:35,504
<i>chỉ là do điều kiện tồi tàn.</i>

266
00:12:35,629 --> 00:12:37,798
<i>Vì vậy một tòa án quận vào năm 2002</i>

267
00:12:37,882 --> 00:12:41,051
đã nói rằng một tổ chức bên ngoài
phải tham gia và tiếp quản

268
00:12:41,135 --> 00:12:44,180
toàn bộ hệ thống y tế trong các nhà tù.

269
00:12:44,388 --> 00:12:46,640
<i>Ngày nay, sau khi tiêu hàng tỷ đô la,</i>

270
00:12:46,932 --> 00:12:49,268
<i>một vài nhà tù California</i>
<i>vẫn không đáp ứng nổi</i>

271
00:12:49,393 --> 00:12:52,480
<i>tiêu chuẩn chăm sóc sức khỏe thể chất</i>
<i>cơ bản nhất.</i>

272
00:12:52,646 --> 00:12:54,482
Nếu bạn mắc bệnh tâm thần nặng,

273
00:12:54,565 --> 00:12:56,317
thì Hoa Kỳ

274
00:12:56,400 --> 00:12:58,027
có lẽ là nơi tệ nhất cho bạn.

275
00:12:58,110 --> 00:12:59,236
HÃY ĐỀ PHÒNG

276
00:12:59,320 --> 00:13:02,156
Nếu bạn không đủ tiền cho
chi phí chăm sóc thường xuyên,

277
00:13:02,656 --> 00:13:04,742
bạn có nguy cơ đối mặt với pháp luật.

278
00:13:04,825 --> 00:13:06,535
<i>Có thể cử một sĩ quan đến không?</i>

279
00:13:06,619 --> 00:13:09,246
<i>Con trai chúng tôi bị tâm thần phân liệt</i>

280
00:13:09,330 --> 00:13:11,290
<i>và không ổn lắm.</i>
<i>Chúng tôi cần tìm chỗ.</i>

281
00:13:11,373 --> 00:13:12,249
CẢNH SÁT BẮN CHẾT THIẾU NIÊN TẠI NHÀ

282
00:13:12,333 --> 00:13:13,167
CẬU BÉ BỊ GIẾT 70 GIÂY
SAU KHI CẢNH SÁT ĐẾN

283
00:13:13,250 --> 00:13:15,669
Nếu là tâm thần phân liệt
hay rối loạn lưỡng cực,

284
00:13:15,836 --> 00:13:19,840
bạn dễ chết hơn 16 lần
mỗi khi đối mặt với hành pháp.

285
00:13:20,216 --> 00:13:24,011
<i>Cậu bé cao 1m60, nặng 45kg</i>
<i>ngã xuống vì bị dí điện.</i>

286
00:13:24,094 --> 00:13:26,472
<i>Hai sĩ quan nhảy lên người cậu bé,</i>

287
00:13:26,680 --> 00:13:29,517
<i>và trong khi họ đè cậu bé xuống,</i>
<i>người sĩ quan thứ ba,</i>

288
00:13:29,600 --> 00:13:31,227
<i>đã ra lệnh dí điện trước đó</i>

289
00:13:31,393 --> 00:13:34,146
<i>liền bắn vào ngực của Keith</i>
<i>và giết chết cậu bé.</i>

290
00:13:35,523 --> 00:13:36,941
Và nếu bạn không chết,

291
00:13:37,024 --> 00:13:40,152
bạn dễ vào tù gấp 10 lần
chứ không phải bệnh viện.

292
00:13:40,444 --> 00:13:43,405
NGƯỜI TÂM THẦN TRONG TÙ
GẤP 10 LẦN TRONG BỆNH VIỆN

293
00:13:43,572 --> 00:13:45,324
Hiệp hội cảnh sát trưởng quốc gia

294
00:13:45,407 --> 00:13:47,535
phối hợp với Trung tâm hỗ trợ điều trị.

295
00:13:47,618 --> 00:13:48,494
Họ điều tra.

296
00:13:48,577 --> 00:13:50,913
Hóa ra, 50%...

297
00:13:51,288 --> 00:13:53,791
số người bị giam giữ

298
00:13:53,874 --> 00:13:56,126
có vấn đề về sức khỏe tâm thần.

299
00:13:58,879 --> 00:14:02,800
Chúng ta không thương lượng với khủng bố!

300
00:14:02,883 --> 00:14:07,054
<i>Vào thập niên 1960, các bệnh viện tâm thần</i>
<i>thuộc nhà nước bắt đầu đóng cửa</i>

301
00:14:07,763 --> 00:14:10,808
<i>và các bệnh nhân tâm thần trên cả nước</i>
<i>bị tống ra đường,</i>

302
00:14:11,141 --> 00:14:12,768
<i>và cuối cùng thường vào tù.</i>

303
00:14:13,269 --> 00:14:15,771
Nếu bạn bị tâm thần và ngồi tù,

304
00:14:15,854 --> 00:14:17,231
bạn có khả năng sẽ tệ hơn,

305
00:14:17,356 --> 00:14:19,608
<i>gia tăng vấn đề về hành vi,</i>

306
00:14:19,692 --> 00:14:21,861
<i>và bạn sẽ bị đối xử ngược đãi,</i>

307
00:14:21,944 --> 00:14:23,279
<i>đánh đập và cưỡng hiếp.</i>

308
00:14:24,029 --> 00:14:25,823
<i>Bạn có nhiều khả năng sẽ tự tử hơn.</i>

309
00:14:26,115 --> 00:14:29,827
<i>Và nếu bạn được thả, bạn nhiều khả năng</i>
<i>tiếp tục phạm tội và trở lại ngay.</i>

310
00:14:30,160 --> 00:14:33,706
Phần lớn nhân viên nhà tù
thiếu phương tiện chẩn đoán,

311
00:14:33,789 --> 00:14:35,875
quản lý, hay điều trị tình trạng của bạn.

312
00:14:36,166 --> 00:14:39,003
Và nếu gộp tất cả những điều đó lại,

313
00:14:39,086 --> 00:14:42,506
tôi phải đặt ra câu hỏi:
Ai mới là những kẻ điên?

314
00:14:51,974 --> 00:14:56,020
<i>Tôi không thở được! Tôi không thở được!</i>

315
00:14:56,812 --> 00:14:58,230
<i>Sau đó tôi bị kê thuốc.</i>

316
00:14:58,314 --> 00:15:00,900
<i>Tôi phải dùng Mellaril,</i>
<i>tương tự như Thorazine.</i>

317
00:15:01,025 --> 00:15:02,276
<i>Làm não của tôi tê liệt.</i>

318
00:15:02,484 --> 00:15:05,487
Tôi thành một tù nhân dễ bảo vào lúc đó.

319
00:15:05,654 --> 00:15:08,198
<i>Cảnh báo, tác dụng phụ của Thorazine</i>

320
00:15:08,324 --> 00:15:11,076
<i>có thể bao gồm buồn ngủ, nói lắp,</i>

321
00:15:11,160 --> 00:15:13,120
<i>chóng mặt, mất trí nhớ.</i>

322
00:15:13,245 --> 00:15:15,664
<i>Khi đó đấu tranh cho vụ án của bạn</i>
<i>sẽ khó khăn.</i>

323
00:15:15,748 --> 00:15:17,666
<i>Hy vọng là bạn có người ở bên ngoài</i>

324
00:15:17,750 --> 00:15:19,001
<i>thay bạn làm mọi việc.</i>

325
00:15:19,209 --> 00:15:24,298
<i>Bruce bị nhốt trong phòng riêng</i>
<i>23 tiếng một ngày trong 19 ngày tiếp theo.</i>

326
00:15:25,174 --> 00:15:26,967
<i>Sau hai lần thăm tù,</i>

327
00:15:27,051 --> 00:15:29,970
<i>Bruce và bố anh tự tin</i>
<i>họ sẽ phá được vụ án giết người.</i>

328
00:15:31,513 --> 00:15:34,350
<i>Tôi gặp Mike Ryan</i>
<i>trong chương trình cai nghiện 12 bước.</i>

329
00:15:34,475 --> 00:15:35,768
<i>Anh ta không có nơi để ở,</i>

330
00:15:35,851 --> 00:15:38,437
<i>và tôi cho anh ta ngủ trên sofa</i>
<i>tại căn hộ của tôi.</i>

331
00:15:38,520 --> 00:15:41,523
<i>Rồi anh ta không trả tiền thuê nhà nữa.</i>

332
00:15:41,649 --> 00:15:44,610
Tôi thu hết can đảm và nói,
"Anh phải đi thôi.

333
00:15:44,693 --> 00:15:46,612
Tôi phải đuổi anh ra ngoài, xin lỗi."

334
00:15:46,695 --> 00:15:49,490
Rồi tôi bắt đầu
lôi đồ của anh ta trên giá xuống

335
00:15:49,573 --> 00:15:50,783
và cho chúng vào hộp.

336
00:15:50,866 --> 00:15:54,870
Thế là anh tóm lấy tôi
và ấn tôi vào cửa phòng tắm

337
00:15:54,954 --> 00:15:57,498
và dí con dao vào cổ tôi và nói,

338
00:15:57,581 --> 00:15:59,416
"Còn động vào đồ của tao, tao giết.

339
00:16:00,250 --> 00:16:03,837
Và hắn ta biến mất, và tôi nghĩ,
"Ơn Chúa, hắn ta đi rồi."

340
00:16:03,921 --> 00:16:06,048
<i>Mẹ tôi bảo với bố tôi trước ngày bị giết</i>

341
00:16:06,131 --> 00:16:08,300
rằng Mike Ryan đã đến đó tìm tiền,

342
00:16:08,384 --> 00:16:10,260
tìm đồ ăn, tìm, anh biết đấy.

343
00:16:10,344 --> 00:16:12,721
<i>Chúng tôi biết chắc, bố tôi và tôi,</i>

344
00:16:12,805 --> 00:16:14,223
<i>Mike Ryan đã giết mẹ tôi.</i>

345
00:16:14,723 --> 00:16:19,520
Đây là, bức thư mà Lisker
viết cho Monsue sau khi bị bắt.

346
00:16:19,687 --> 00:16:20,604
MATT LAIT
LA TIMES - PHÓNG VIÊN

347
00:16:20,688 --> 00:16:21,522
Đang bị giam, hắn nói,

348
00:16:21,605 --> 00:16:25,359
"Thưa ngài, tôi chắc rằng đến lúc này,
ngài đã thấy rõ ràng là

349
00:16:25,442 --> 00:16:26,777
tôi không giết người."

350
00:16:27,528 --> 00:16:31,740
Và đây là lúc anh ta biến Ryan
trở thành kẻ tình nghi tiềm tàng.

351
00:16:31,907 --> 00:16:35,119
Khi Monsue đi tìm Ryan để phỏng vấn...

352
00:16:35,202 --> 00:16:36,453
SCOTT GLOVER
LA TIMES - PHÓNG VIÊN

353
00:16:36,787 --> 00:16:40,749
...thì phát hiện anh ta
từng ngồi tù ở Mississippi

354
00:16:41,083 --> 00:16:45,587
sau khi bị bắt giữ
vì đột nhập vào nhà một phụ nữ.

355
00:16:45,963 --> 00:16:49,800
Câu chuyện đó đầy lỗ hổng,
ta có thể lái xe tải xuyên qua đó.

356
00:16:49,883 --> 00:16:51,343
Hắn nói hắn ngủ ngoài đường.

357
00:16:51,468 --> 00:16:55,806
Hắn ngủ ở nhà để xe
cho đến ngày 10 tháng 3,

358
00:16:56,140 --> 00:16:58,142
sau đó vào một nhà nghỉ ở Hollywood

359
00:16:58,225 --> 00:17:01,437
cách nhà chúng tôi 19km
vào khoảng 11 giờ sáng.

360
00:17:01,687 --> 00:17:05,566
<i>Anh nói anh vào nhà nghỉ</i>
<i>vào khoảng 11 giờ sáng thứ Năm.</i>

361
00:17:05,733 --> 00:17:08,068
<i>Đừng có nói nhảm, tôi đã đến nhà nghỉ đó.</i>

362
00:17:08,193 --> 00:17:10,320
<i>Anh đến đó vào lúc ba giờ chiều.</i>

363
00:17:10,612 --> 00:17:12,781
<i>Vậy thì là khoảng ba giờ,</i>
<i>tôi không nhớ lắm.</i>

364
00:17:13,282 --> 00:17:15,743
Bỗng nhiên, lúc ba giờ chiều ngày 10/3,

365
00:17:15,826 --> 00:17:17,828
bốn tiếng sau khi mẹ tôi bị cướp và giết,

366
00:17:18,662 --> 00:17:20,581
<i>hắn có tiền để vào nhà nghỉ.</i>

367
00:17:22,875 --> 00:17:26,420
Tôi không nghĩ rằng
Monsue muốn bắt Lisker.

368
00:17:26,503 --> 00:17:29,465
Tôi nghĩ anh ta mắc phải thứ
mà thám tử gọi là tầm nhìn hẹp.

369
00:17:29,590 --> 00:17:33,385
Tôi đã nghe nói nhiều
về việc anh ta khá bảo thủ.

370
00:17:34,261 --> 00:17:35,846
Một khi anh ta đã quyết định,

371
00:17:35,929 --> 00:17:38,766
không có cách nào khiến anh ta đổi ý cả.

372
00:17:39,183 --> 00:17:43,228
Và vì vậy, điều đó dẫn đến
những vấn đề nghiêm trọng

373
00:17:43,312 --> 00:17:45,439
khi xử lý việc điều tra án giết người.

374
00:17:45,689 --> 00:17:49,610
<i>Thám tử Monsue tìm kiếm trong</i>
<i>lý lịch tội phạm của Mike Ryan,</i>

375
00:17:49,902 --> 00:17:51,904
<i>nhưng lại nhầm ngày sinh.</i>

376
00:17:52,071 --> 00:17:53,489
Anh ta nhầm ngày sinh,

377
00:17:53,655 --> 00:17:55,574
và nếu nhập đúng ngày sinh

378
00:17:55,657 --> 00:17:57,367
và kiểm tra hồ sơ tội phạm lúc đó,

379
00:17:57,451 --> 00:17:59,495
anh ta sẽ phát hiện chỉ vài tháng trước

380
00:17:59,578 --> 00:18:01,455
trước vụ giết Dorka Lisker,

381
00:18:01,538 --> 00:18:06,043
<i>Ryan rõ ràng đã dí dao vào cổ</i>
<i>bạn của mình chỉ vì 12 đôla, </i>

382
00:18:06,126 --> 00:18:08,504
<i>một điều mà bạn nghĩ rằng sẽ khiến</i>

383
00:18:08,587 --> 00:18:11,340
<i>một thám tử suy xét hắn nghiêm túc hơn</i>

384
00:18:11,423 --> 00:18:13,008
về tội danh mà anh ta điều tra.

385
00:18:13,342 --> 00:18:16,595
Cuối cùng, như Bruce,
bạn sẽ tham gia phiên điều trần tạm giam.

386
00:18:16,720 --> 00:18:19,223
Khi đó một thẩm phán sẽ quyết định

387
00:18:19,306 --> 00:18:21,225
việc bạn sẽ tiếp tục ngồi tù

388
00:18:21,308 --> 00:18:23,352
hay có thể được thả trong khi đợi xét xử.

389
00:18:23,519 --> 00:18:26,647
Vâng, nếu bạn không có nhiều tiền
để thuê luật sư,

390
00:18:27,064 --> 00:18:28,440
bạn sẽ chẳng đi đâu cả.

391
00:18:28,524 --> 00:18:31,193
Về cơ bản, bạn bước vào
với hai tay bị còng phía sau

392
00:18:31,276 --> 00:18:35,197
vì thứ quyền lực được trao cho
cảnh sát ở đất nước này.

393
00:18:36,365 --> 00:18:37,574
Anh ta nói gì cũng đúng.

394
00:18:37,825 --> 00:18:39,743
Hiến pháp được đặt ra để bảo đảm

395
00:18:39,827 --> 00:18:42,579
xét xử nhanh chóng và cấm sử dụng

396
00:18:42,996 --> 00:18:45,332
hình phạt độc ác và bất thường.

397
00:18:45,457 --> 00:18:48,752
Bản thân tôi đã có 15 tháng trước xét xử

398
00:18:48,836 --> 00:18:52,047
trong nhà tù quận với điều kiện ghê tởm.

399
00:18:52,172 --> 00:18:55,384
<i>Tôi dính vào vô số vụ bạo lực,</i>

400
00:18:55,467 --> 00:18:57,719
<i>đủ các tình huống mà tôi buộc phải tự vệ.</i>

401
00:18:57,845 --> 00:19:01,140
Tôi nghĩ ra một từ mới.
Đó là tôi bị hoảng tưởng.

402
00:19:01,223 --> 00:19:04,393
Cùng lúc tôi bị hoảng loạn và hoang tưởng.

403
00:19:05,435 --> 00:19:06,562
Sống sót nhà tù quận.

404
00:19:11,817 --> 00:19:15,070
Điều đầu tiên bạn muốn làm
đó là thoát ra ngoài.

405
00:19:15,362 --> 00:19:16,488
NỘP TIỀN BÃO LÃNH

406
00:19:16,613 --> 00:19:20,492
Nên dù bạn phải làm gì để có tiền,
thì điều đó cũng đáng.

407
00:19:20,576 --> 00:19:22,786
Bạn hoàn toàn không muốn bị xét xử

408
00:19:22,870 --> 00:19:24,663
<i>khi mặc bộ quần áo tù hay đeo còng.</i>

409
00:19:24,955 --> 00:19:26,415
<i>Một nghiên cứu về các bị cáo</i>

410
00:19:26,498 --> 00:19:29,084
<i>cho biết những người đang ngồi tù</i>

411
00:19:29,209 --> 00:19:30,836
<i>dễ bị kết án tù gấp ba lần</i>

412
00:19:30,919 --> 00:19:32,921
<i>so với những người được thả và đến tòa</i>

413
00:19:33,005 --> 00:19:33,964
<i>mặc thường phục.</i>

414
00:19:34,256 --> 00:19:35,507
Nếu bạn mắc kẹt trong tù,

415
00:19:35,883 --> 00:19:39,303
hãy chuẩn bị tinh thần
bị sỉ nhục và xâm hại.

416
00:19:39,678 --> 00:19:43,015
Bạn sẽ bị lột toàn bộ tài sản cá nhân

417
00:19:43,223 --> 00:19:44,516
và quần áo.

418
00:19:45,058 --> 00:19:48,145
Sự chính trực, sự tôn trọng, mọi thứ.

419
00:19:48,353 --> 00:19:51,273
Luôn kín tiếng.
Lịch sự và luôn xin phép...

420
00:19:51,440 --> 00:19:53,275
- Để dùng vòi nước.
- Nhà tắm.

421
00:19:53,400 --> 00:19:54,401
- Đèn.
- Bồn rửa.

422
00:19:54,526 --> 00:19:55,903
Nói ít và luôn tôn trọng.

423
00:19:55,986 --> 00:19:56,904
SĨ QUAN FERREE
SĨ QUAN NHÀ TÙ

424
00:19:57,070 --> 00:19:59,615
Đừng gọi cai ngục
nếu gặp vấn đề với ai đó.

425
00:19:59,740 --> 00:20:03,744
Nói chuyện trực tiếp với người
mà bạn gặp vấn đề hoặc bỏ qua việc đó.

426
00:20:03,911 --> 00:20:06,663
Bạn sẽ cần gọi điện
cho gia đình rất nhiều.

427
00:20:06,747 --> 00:20:08,540
- Để xin lời khuyên.
- Tìm luật sư.

428
00:20:08,624 --> 00:20:10,834
- Nói chuyện với bạn bè.
- Tìm cách thoát ra.

429
00:20:11,001 --> 00:20:12,502
Càng nhanh càng tốt.

430
00:20:12,794 --> 00:20:15,130
CẢNH BÁO - GỌI ĐIỆN

431
00:20:15,339 --> 00:20:16,423
Mỗi phút là một đô la.

432
00:20:16,506 --> 00:20:17,466
BRANDON BOYD
NHÓM NHẠC ROCK INCUBUS

433
00:20:17,591 --> 00:20:19,801
Những cuộc gọi đi hoặc đến với luật sư,

434
00:20:19,927 --> 00:20:21,303
con trai, con gái và bố mẹ.

435
00:20:21,428 --> 00:20:22,596
NGÀNH ĐIỆN THOẠI TRONG TÙ
KIẾM 1,2 TỶ MỘT NĂM

436
00:20:22,804 --> 00:20:25,224
Tôi không muốn ở nhà tù quận chút nào.

437
00:20:25,599 --> 00:20:28,894
<i>Không thể chịu nổi</i>
<i>vì họ không có chút tôn trọng nào với bạn.</i>

438
00:20:29,186 --> 00:20:31,271
Bạn vẫn vô tội khi bị kết tội.

439
00:20:31,355 --> 00:20:33,440
Vâng, đây là nơi cần biết đến điều đó.

440
00:20:36,401 --> 00:20:39,279
VÔ TỘI TRƯỚC KHI BỊ KẾT TỘI

441
00:20:39,446 --> 00:20:41,323
"Vô tội trước khi bị kết tội" là...

442
00:20:41,406 --> 00:20:42,532
Q TIP
NHÓM NHẠC TRIBE CALLED QUEST

443
00:20:42,658 --> 00:20:44,159
AI CŨNG CÓ QUYỀN ĐƯỢC XÉT XỬ

444
00:20:44,326 --> 00:20:45,869
<i>Ai cũng phải được xét xử.</i>

445
00:20:45,994 --> 00:20:47,663
Và điều đó như cơ chế bảo vệ...

446
00:20:47,746 --> 00:20:49,998
Chống lại việc tra tấn để lấy lời khai.

447
00:20:50,082 --> 00:20:51,708
Nó được tạo ra như lá chắn...

448
00:20:51,792 --> 00:20:54,586
Chống lại tâm lý bầy đàn
và săn lùng kẻ xấu.

449
00:20:54,962 --> 00:20:55,921
LÁ CHẮN CHỐNG LẠI SĂN LÙNG KẺ XẤU

450
00:20:56,004 --> 00:20:59,466
Và giả định vô tội
trước khi bị kết tội này

451
00:20:59,549 --> 00:21:02,594
là giá trị nền tảng của tư pháp dân sự.

452
00:21:02,761 --> 00:21:06,848
Vấn đề ở chỗ,
đây là một nguyên tắc khó duy trì.

453
00:21:06,932 --> 00:21:08,934
Bạn cần cẩn trọng về việc duy trì nó.

454
00:21:09,017 --> 00:21:10,769
<i>David Sirota là nhà báo điều tra</i>

455
00:21:10,852 --> 00:21:13,397
<i>đã hoạt động tích cực</i>
<i>trong ngành luật hình sự Mỹ.</i>

456
00:21:13,480 --> 00:21:15,983
Văn hóa truyền thông của chúng ta,
trước máy quay,

457
00:21:17,150 --> 00:21:18,777
chúng ta có Chương trình Tòa án...

458
00:21:18,944 --> 00:21:21,738
Về tội danh giết người, anh ta sẽ vô tội.

459
00:21:21,947 --> 00:21:23,782
Không công lý! Không hòa bình!

460
00:21:23,865 --> 00:21:26,660
Người ta muốn báo thù.
Họ muốn thấy có kẻ bị trừng phạt.

461
00:21:27,035 --> 00:21:29,454
<i>Kẻ quái nào đang trong phòng hội thẩm vậy?</i>

462
00:21:29,579 --> 00:21:32,541
<i>Chính trị gia xuất hiện khắp nơi.</i>
<i>Thổi bùng thêm ngọn lửa.</i>

463
00:21:32,666 --> 00:21:33,959
<i>Có kẻ gây sự với Mỹ...</i>

464
00:21:34,042 --> 00:21:34,960
TẤN CÔNG THƯỜNG DÂN Ở BENGHAZI
LÀ TẤN CÔNG VÀO NƯỚC MỸ"

465
00:21:35,043 --> 00:21:35,961
<i>...ta săn lùng chúng.</i>

466
00:21:36,044 --> 00:21:38,839
- Con người muốn trả thù.
<i>- Và điều đó gợi nhớ đến</i>

467
00:21:38,922 --> 00:21:41,675
<i>thời trung cổ,</i>
<i>khi con người la hét đòi thấy máu.</i>

468
00:21:41,842 --> 00:21:43,844
<i>Và văn hóa ngày nay có lẽ không đề cao</i>

469
00:21:43,969 --> 00:21:46,722
<i>khái niệm vô tội trước khi bị kết tội.</i>

470
00:21:46,847 --> 00:21:50,350
Và vì vậy, nếu không thận trọng
về việc duy trì

471
00:21:50,434 --> 00:21:51,893
giả định vô tội,

472
00:21:52,269 --> 00:21:54,438
ta sẽ mất đi giả định vô tội đó.

473
00:21:54,646 --> 00:21:56,106
<i>Kalief Browder là thiếu niên.</i>

474
00:21:56,398 --> 00:21:57,774
<i>Cậu bé đi bộ từ trường về</i>

475
00:21:57,858 --> 00:21:59,901
<i>thì có người buộc tội cậu bé trộm ba lô.</i>

476
00:22:00,235 --> 00:22:01,778
<i>Cảnh sát không điều tra gì cả.</i>

477
00:22:01,945 --> 00:22:03,071
<i>Họ bắt cậu bé luôn.</i>

478
00:22:03,238 --> 00:22:04,781
<i>Đột nhiên họ còng tay tôi.</i>

479
00:22:04,906 --> 00:22:05,907
<i>Tôi đâu biết anh ta.</i>

480
00:22:06,033 --> 00:22:08,869
<i>Gia đình cậu không có 10.000 đô</i>
<i>nộp tiền bão lãnh.</i>

481
00:22:09,077 --> 00:22:11,496
<i>Kalief bị sĩ quan hành hung,</i>

482
00:22:11,580 --> 00:22:12,706
<i>như bạn thấy ở đây,</i>

483
00:22:13,123 --> 00:22:14,875
<i>và các nhóm tù nhân tấn công cậu.</i>

484
00:22:15,334 --> 00:22:17,044
<i>Họ đánh vào đầu tôi đến mức</i>

485
00:22:17,127 --> 00:22:20,797
<i>tôi chỉ còn biết ôm đầu,</i>
<i>tôi không thể chịu nổi.</i>

486
00:22:20,922 --> 00:22:22,341
<i>Bỏ lỡ ngày cưới của chị gái,</i>

487
00:22:22,424 --> 00:22:25,343
<i>ngày cháu trai chào đời,</i>
<i>và nhiều sự kiện gia đình khác.</i>

488
00:22:25,469 --> 00:22:28,722
<i>Sau gần ba năm</i>
<i>bị hành hạ ngoài sức tưởng tượng,</i>

489
00:22:28,847 --> 00:22:32,434
<i>bỏ tù mà không hề qua xét xử,</i>
<i>cuối cùng cậu nhận được một đề nghị.</i>

490
00:22:32,601 --> 00:22:34,519
<i>Nếu cậu ấy nhận tội thì họ sẽ thả cậu.</i>

491
00:22:34,644 --> 00:22:37,689
<i>Bà ấy nói nếu tôi thua kiện,</i>
<i>tôi có thể ngồi tù 15 năm.</i>

492
00:22:37,898 --> 00:22:38,815
Chấp nhận bản án,

493
00:22:38,899 --> 00:22:40,400
cậu được về nhà ngay hôm nay.

494
00:22:40,484 --> 00:22:42,402
Tôi không làm việc đó. Tôi không nhận.

495
00:22:42,569 --> 00:22:44,029
<i>Cậu ấy quay lại nhà tù.</i>

496
00:22:44,112 --> 00:22:48,116
<i>Vào tháng Sáu, bỗng nhiên</i>
<i>cậu được thả tự do mà không giải thích gì.</i>

497
00:22:48,408 --> 00:22:50,035
Không lời xin lỗi, không gì cả.

498
00:22:50,118 --> 00:22:52,204
Họ chỉ nói, "Ồ, vụ án đã được bác bỏ.

499
00:22:52,412 --> 00:22:54,748
Đừng lo lắng gì cả."
Như vậy là nghĩa làm sao?

500
00:22:54,915 --> 00:22:57,000
Các người đã lấy đi ba năm cuộc đời tôi.

501
00:22:57,375 --> 00:22:59,795
<i>Báo</i> New Yorker <i>đưa tin</i>
<i>họ hàng của Kalief</i>

502
00:22:59,878 --> 00:23:02,964
<i>cho biết cậu bị mắc chứng hoang tưởng,</i>
<i>nghi ngờ cảnh sát</i>

503
00:23:03,090 --> 00:23:05,092
<i>hay chính quyền đang truy lùng cậu.</i>

504
00:23:05,217 --> 00:23:07,677
<i>Hai năm sau khi</i>
<i>ra khỏi nhà tù Rikers Island,</i>

505
00:23:08,011 --> 00:23:10,639
<i>Kalief Browder đã tự sát.</i>

506
00:23:13,600 --> 00:23:16,144
Bản sửa đổi thứ tám của Hiến pháp Hoa Kỳ

507
00:23:16,311 --> 00:23:18,355
cũng bảo đảm cho chúng ta quyền

508
00:23:18,438 --> 00:23:20,148
miễn trừ khoản bảo lãnh quá lớn.

509
00:23:22,692 --> 00:23:24,903
Khoản bảo lãnh là số tiền
mà bạn vay tạm thời

510
00:23:24,986 --> 00:23:26,655
hoặc thế chấp cho tòa để bảo đảm

511
00:23:26,738 --> 00:23:28,281
rằng bạn sẽ có mặt khi xét xử.

512
00:23:28,365 --> 00:23:29,866
Nhưng toàn bộ bản sửa đổi

513
00:23:29,950 --> 00:23:32,494
cũng như ý tưởng miễn trừ
khoản bảo lãnh quá lớn

514
00:23:32,577 --> 00:23:35,789
là quyền thường xuyên bị xâm phạm
trong hệ thống tư pháp hình sự.

515
00:23:35,956 --> 00:23:38,125
Trong khi đó, ngành cho vay bảo lãnh

516
00:23:38,208 --> 00:23:41,628
đang thu lợi nhuận hai tỷ đô la mỗi năm.

517
00:23:43,964 --> 00:23:48,009
CÁCH NỘP TIỀN BẢO LÃNH

518
00:23:48,135 --> 00:23:49,594
Điều kiện tối thiểu là bạn...

519
00:23:49,678 --> 00:23:50,637
CHO VAY BẢO LÃNH

520
00:23:50,720 --> 00:23:53,014
...đã có công việc được hai năm.

521
00:23:53,098 --> 00:23:56,601
Bạn sẽ phải chịu chi phí là 10%.

522
00:23:59,896 --> 00:24:01,940
<i>Sau 30 ngày tạm giữ,</i>

523
00:24:02,023 --> 00:24:04,568
<i>cuối cùng Bruce cũng có cơ hội</i>
<i>nộp tiền bảo lãnh.</i>

524
00:24:05,152 --> 00:24:08,238
<i>Mức bảo lãnh là 250.000 đôla.</i>

525
00:24:08,738 --> 00:24:10,824
<i>Cả Bruce và bố anh không có số tiền đó.</i>

526
00:24:11,074 --> 00:24:14,035
Tôi hoảng sợ ghê gớm. Tôi vô cùng sợ hãi.

527
00:24:14,161 --> 00:24:16,288
Toàn bộ quá trình, tôi chỉ nghĩ...

528
00:24:17,205 --> 00:24:18,748
Tôi liên tục dùng từ "ác mộng"

529
00:24:18,832 --> 00:24:21,835
nhưng đây có thể là
điểm kết thúc của cuộc đời tôi.

530
00:24:22,669 --> 00:24:24,296
Tôi không biết. Tôi không biết.

531
00:24:24,462 --> 00:24:26,464
Điều quan trọng nhất tôi có thể nói

532
00:24:26,631 --> 00:24:28,008
đó là luôn tự bảo vệ mình.

533
00:24:28,216 --> 00:24:29,301
Đừng nói chuyện.

534
00:24:29,676 --> 00:24:31,469
Nếu bạn nói lung tung,

535
00:24:31,803 --> 00:24:33,388
bạn sẽ tự đào hố chôn mình.

536
00:24:33,555 --> 00:24:36,474
Nếu muốn sống sót
trong nhà giam hoặc nhà tù,

537
00:24:36,808 --> 00:24:38,560
hãy nghe lời người đi trước.

538
00:24:38,768 --> 00:24:39,644
<i>Đây là Tim.</i>

539
00:24:39,728 --> 00:24:40,687
BỊ KẾT TỘI GIẾT NGƯỜI
(25 NĂM ĐẾN CHUNG THÂN)

540
00:24:40,770 --> 00:24:42,689
<i>Anh ấy sẽ nói quy tắc quan trọng nhất.</i>

541
00:24:43,023 --> 00:24:44,107
NGẬM MIỆNG

542
00:24:44,357 --> 00:24:45,442
<i>Tất cả chú ý đây!</i>

543
00:24:48,278 --> 00:24:51,573
<i>Năm 1986, Tim mới 19 tuổi.</i>

544
00:24:51,740 --> 00:24:54,201
<i>Anh ấy dính líu đến</i>
<i>một cô gái đang gặp rắc rối.</i>

545
00:24:54,284 --> 00:24:55,660
<i>Cô ấy sống chung với gã đó.</i>

546
00:24:55,785 --> 00:24:59,372
<i>Cô ấy bắt đầu ám chỉ</i>
<i>rằng cô ấy bị lạm dụng tình dục.</i>

547
00:24:59,623 --> 00:25:01,208
Như một thằng ngốc,

548
00:25:01,291 --> 00:25:03,293
tôi dự định đến đó và lấy đồ cho cô ấy.

549
00:25:03,376 --> 00:25:06,338
Cô ấy nói hắn có súng
nên chúng tôi phải cẩn thận.

550
00:25:06,630 --> 00:25:08,590
Anh bạn đi cùng liền nói, "Được thôi.

551
00:25:08,715 --> 00:25:10,008
Ta cũng mang súng theo."

552
00:25:10,091 --> 00:25:11,843
Họ bắt đầu giằng co lấy khẩu súng.

553
00:25:12,093 --> 00:25:15,430
Tôi bước ra khỏi nhà tắm.
Phản ứng sinh tồn.

554
00:25:17,515 --> 00:25:19,142
Không biện minh. Vì ngu thôi.

555
00:25:19,226 --> 00:25:20,810
Không thể biện minh việc đó.

556
00:25:20,894 --> 00:25:23,063
Không biện minh. Tôi rút súng ra.

557
00:25:23,188 --> 00:25:26,024
Tôi bắt đầu bắn.
Hắn ngã xuống sau cánh cửa.

558
00:25:26,566 --> 00:25:29,486
Tôi kéo Rob ra khỏi cánh cửa, đạp vào cửa,

559
00:25:29,569 --> 00:25:31,154
và tôi bắn tiếp vào đầu hắn

560
00:25:31,571 --> 00:25:34,866
và bị kết án 25 năm đến chung thân
ở hệ thống nhà tù California.

561
00:25:35,242 --> 00:25:37,577
<i>Lời khuyên của Tim</i>
<i>cho ma mới rất đơn giản.</i>

562
00:25:37,911 --> 00:25:41,414
Đầu tiên, anh có hai mắt,
hai tai và một cái miệng.

563
00:25:42,874 --> 00:25:45,377
Vì vậy anh nên nhìn và nghe
nhiều hơn anh nói.

564
00:25:45,585 --> 00:25:46,836
Nếu anh không làm theo,

565
00:25:47,045 --> 00:25:49,130
anh thường sẽ tự đào hố chôn mình

566
00:25:49,798 --> 00:25:51,549
vì trong khi anh nói,

567
00:25:51,716 --> 00:25:54,052
có bao nhiêu người khác
đang nghe và theo dõi?

568
00:25:54,302 --> 00:25:58,848
Hãy ngậm miệng, và đừng nghĩ
bất kỳ ai ở đó là bạn của anh.

569
00:26:00,392 --> 00:26:02,018
<i>Tôi bị nhốt một mình trong phòng</i>

570
00:26:02,102 --> 00:26:04,479
<i>và tôi nghe thấy tiếng cạo.</i>

571
00:26:04,646 --> 00:26:09,192
<i>Tiếng động đó ngày càng to và đều</i>
<i>và cuối cùng,</i>

572
00:26:09,276 --> 00:26:10,694
<i>trên tường đã có lỗ thủng.</i>

573
00:26:10,777 --> 00:26:12,362
<i>Tôi nói, "Để tôi yên."</i>

574
00:26:12,445 --> 00:26:15,031
<i>"Này anh bạn trẻ, anh thế nào?</i>
<i>Tên tôi là Bobby."</i>

575
00:26:16,241 --> 00:26:19,035
<i>Anh ta nói, "Tôi là tín hữu Kitô.</i>
<i>Anh đừng lo lắng.</i>

576
00:26:19,244 --> 00:26:21,121
<i>Thuốc lá không? Anh hút thuốc chứ?"</i>

577
00:26:21,204 --> 00:26:23,290
<i>Và anh ta muốn học Kinh thánh với tôi.</i>

578
00:26:23,373 --> 00:26:28,086
Và anh ta đọc Kinh thánh
về hy vọng và về lẽ phải.

579
00:26:28,503 --> 00:26:31,798
<i>Về cơ bản, tôi kể hết cho anh ta</i>
<i>tôi bị bắt vì chuyện gì.</i>

580
00:26:31,965 --> 00:26:34,634
<i>"Luật sư đã làm gì cho anh?</i>
<i>Tôi nói, "Chưa có gì mấy.</i>

581
00:26:34,718 --> 00:26:36,344
<i>Tôi vẫn đang ngồi đây mà."</i>

582
00:26:36,428 --> 00:26:37,846
<i>Anh ta nói, "Tôi sẽ giúp anh.</i>

583
00:26:37,929 --> 00:26:40,807
Bất cứ thứ gì tôi có thể," và nhân tiện,

584
00:26:40,890 --> 00:26:42,392
anh có tiền không...

585
00:26:42,475 --> 00:26:44,227
tôi không có tiền và

586
00:26:44,311 --> 00:26:45,895
nếu anh giúp được tôi ít tiền."

587
00:26:45,979 --> 00:26:48,023
<i>Bố tôi gửi tiền vào cho anh ta,</i>

588
00:26:48,106 --> 00:26:51,860
<i>và luật sư của tôi xuất hiện</i>
<i>và mang theo chiếc máy ghi âm.</i>

589
00:26:51,985 --> 00:26:55,488
<i>Anh ấy bật lên, và đó là Robert Hughes</i>

590
00:26:55,822 --> 00:26:59,534
<i>đang nói rằng tôi đã gặp Lisker</i>
<i>ở đơn vị 7000</i>

591
00:26:59,617 --> 00:27:02,829
của nhà tù quận và

592
00:27:02,912 --> 00:27:04,914
anh ta kể về việc anh ta giết mẹ mình.

593
00:27:06,583 --> 00:27:09,961
<i>Hàm của tôi như rụng xuống bàn.</i>
<i>Tôi không tin nổi.</i>

594
00:27:10,628 --> 00:27:14,341
<i>Đó là bạn tôi, Robert Hughes,</i>
<i>tín hữu Kitô, anh bạn tốt.</i>

595
00:27:14,466 --> 00:27:18,136
<i>Vụ của tôi là lần thứ tư, bị cáo thứ tư</i>

596
00:27:18,219 --> 00:27:20,638
<i>mà Robert Hughes đề nghị giúp và</i>

597
00:27:20,722 --> 00:27:23,683
<i>đưa lời khai trong vòng một năm rưỡi.</i>

598
00:27:24,059 --> 00:27:25,852
<i>Tôi nghĩ trong khoảng một thập kỷ,</i>

599
00:27:25,935 --> 00:27:28,104
<i>các công tố viên đã thông đồng</i>

600
00:27:28,188 --> 00:27:31,733
<i>với những kẻ chỉ điểm trong tù</i>
<i>tìm cách bịa đặt</i>

601
00:27:31,816 --> 00:27:35,028
hoặc khai thác lời khai từ bạn tù

602
00:27:35,153 --> 00:27:37,739
rồi sử dụng thông tin đó để tìm cách

603
00:27:37,906 --> 00:27:41,159
được khoan hồng chính vụ việc của họ,
bản án của họ.

604
00:27:41,451 --> 00:27:45,080
Luật sư của tôi đã đổi ý từ khi
xuất hiện cuốn băng của Robert Hughes.

605
00:27:45,497 --> 00:27:48,750
Anh ấy đã từ bỏ tôi.

606
00:27:50,001 --> 00:27:51,503
Tôi thấy trong mắt anh ấy.

607
00:27:52,545 --> 00:27:55,173
<i>Bruce đã ngồi tù được một năm.</i>

608
00:27:55,757 --> 00:27:58,718
<i>Càng ngày tôi càng không thể hiểu</i>

609
00:27:58,802 --> 00:28:02,514
<i>ai đó có thể ở một ngày,</i>
<i>chưa nói là gần một năm</i>

610
00:28:02,931 --> 00:28:04,933
<i>sau song sắt vì một thứ họ không làm,</i>

611
00:28:05,308 --> 00:28:08,937
<i>và giờ tôi có thể phải đợi thêm một năm</i>
<i>cho đến phiên xét xử của mình.</i>

612
00:28:09,145 --> 00:28:11,523
Trong một lần trở lại,
trại cải tạo thiếu niên,

613
00:28:11,606 --> 00:28:13,650
khi tiếp nhận tôi, họ đã nói, "Chờ đã,

614
00:28:13,733 --> 00:28:15,902
ngày sinh ở đây, anh ta trên 18 tuổi.

615
00:28:16,319 --> 00:28:18,446
Không thể ở chung với trẻ vị thành niên."

616
00:28:18,530 --> 00:28:19,781
BRICE LISKER NGÀY 29 THÁNG 10, NĂM 1983
NGÀY 224

617
00:28:19,906 --> 00:28:22,534
<i>Vì Bruce đã trưởng thành,</i>
<i>họ nhốt riêng Bruce,</i>

618
00:28:22,867 --> 00:28:25,120
<i>nghĩa là biệt giam.</i>

619
00:28:25,787 --> 00:28:29,958
SỐNG SÓT KHỎI BIỆT GIAM

620
00:28:30,250 --> 00:28:33,753
<i>Tù nhân biểu tình nhịn đói toàn bang</i>
<i>bắt đầu từ 11 ngày trước</i>

621
00:28:33,878 --> 00:28:36,339
<i>để phản đối điều kiện phòng biệt giam.</i>

622
00:28:36,464 --> 00:28:39,759
<i>Hiện giờ có hơn 2.300 tù nhân</i>
<i>đang không chịu ăn uống.</i>

623
00:28:40,468 --> 00:28:44,556
Phòng biệt giam là nhà tù trong nhà tù.

624
00:28:44,681 --> 00:28:46,933
<i>Bạn bị giam trong căn phòng năm mét vuông.</i>

625
00:28:47,016 --> 00:28:49,853
Mọi thứ đều bằng bêtông, kể cả giường.

626
00:28:49,978 --> 00:28:52,313
Bạn bị giam trong đó 23 tiếng một ngày,

627
00:28:52,439 --> 00:28:53,898
một tiếng ra ngoài giải trí.

628
00:28:56,943 --> 00:28:59,821
Bạn có thể bị tống biệt giam
vì bất cứ thứ gì.

629
00:29:00,280 --> 00:29:03,324
Cai ngục có thể nổi cáu với bạn.

630
00:29:03,450 --> 00:29:06,661
<i>Shane Bauer là một người Mỹ bị bắt ở Iran</i>

631
00:29:06,745 --> 00:29:08,997
<i>vì vô tình đi bộ qua biên giới.</i>

632
00:29:09,080 --> 00:29:10,790
<i>Họ tống anh ấy vào biệt giam.</i>

633
00:29:10,874 --> 00:29:13,835
<i>Tôi phải nói rằng tình trạng</i>
<i>ở California nghiêm trọng hơn.</i>

634
00:29:14,085 --> 00:29:17,714
<i>Phòng giam ở California</i>
<i>nhỏ hơn phòng giam ở Iran.</i>

635
00:29:17,839 --> 00:29:20,008
<i>Không có cửa sổ</i>
<i>trong phòng giam California.</i>

636
00:29:20,467 --> 00:29:22,969
Phòng biệt giam được coi như tra tấn

637
00:29:23,052 --> 00:29:26,765
theo tổ chức Ân xá Quốc tế
và Liên Hiệp Quốc.

638
00:29:26,931 --> 00:29:28,099
<i>Đây là Anthony Graves.</i>

639
00:29:28,433 --> 00:29:30,769
<i>Anh ấy là một người vô tội bị kết án sai</i>

640
00:29:30,894 --> 00:29:33,480
<i>và ở phòng biệt giam 16 năm.</i>

641
00:29:33,730 --> 00:29:37,442
Không ai có thể tưởng tượng nổi
các tác động tâm lý

642
00:29:37,734 --> 00:29:39,527
mà cách ly ảnh hưởng đến con người.

643
00:29:40,195 --> 00:29:43,698
Có 95% người Mỹ từng bị biệt giam

644
00:29:43,782 --> 00:29:46,201
đã phát triển bệnh tâm thần nghiêm trọng.

645
00:29:46,367 --> 00:29:49,412
Họ mắc chứng hoang tưởng,
tâm thần phân liệt,

646
00:29:49,496 --> 00:29:51,539
và mất ngủ vì nghe thấy đủ giọng nói.

647
00:29:51,748 --> 00:29:56,252
Bạn dễ tự sát hơn năm lần.

648
00:29:56,461 --> 00:29:59,005
Tôi đã ở đó khi họ định tự sát

649
00:29:59,088 --> 00:30:02,133
bằng cách cứa tay, buộc khăn trải giường

650
00:30:02,217 --> 00:30:05,011
quanh cổ, dùng thuốc quá liều.

651
00:30:05,094 --> 00:30:08,223
Ở Iran, tôi chưa thấy ai bị biệt giam

652
00:30:08,348 --> 00:30:11,810
hơn hai năm,
đó là một khoảng thời gian rất dài.

653
00:30:11,893 --> 00:30:14,270
Nhưng ở nhà tù California
và Pelican Bay State,

654
00:30:14,354 --> 00:30:16,397
<i>thời gian trung bình là bảy năm rưỡi.</i>

655
00:30:16,564 --> 00:30:21,861
HƠN 81.000 NGƯỜI MỸ
ĐANG BỊ BIỆT GIAM TRÊN CẢ NƯỚC

656
00:30:22,654 --> 00:30:25,365
<i>Bruce phải chờ xét xử trong hai năm.</i>

657
00:30:25,573 --> 00:30:27,784
<i>Anh ấy suy đi nghĩ lại</i>
<i>ngày này qua ngày khác</i>

658
00:30:28,201 --> 00:30:30,995
<i>thẩm phán sẽ nói gì,</i>
<i>bồi thẩm đoàn sẽ nghĩ gì.</i>

659
00:30:31,329 --> 00:30:32,539
<i>Khi họ nghe biên bản</i>

660
00:30:32,622 --> 00:30:35,542
<i>thẩm vấn Mike Ryan của Thám tử Monsue,</i>

661
00:30:35,625 --> 00:30:37,210
<i>đó là mọi thứ họ cần nghe.</i>

662
00:30:37,335 --> 00:30:39,045
THÁNG 11 NĂM 1984
NGÀY THỨ 630

663
00:30:39,295 --> 00:30:41,923
<i>Những lời nói dối, đều không thống nhất,</i>

664
00:30:42,090 --> 00:30:45,218
<i>không đời nào anh ấy lại không vô tội.</i>

665
00:30:45,426 --> 00:30:49,514
<i>Trừ việc công tố viên</i>
<i>gửi bản kiến nghị phủ nhận</i>

666
00:30:49,597 --> 00:30:53,142
<i>quyền đề cập tên của Mike Ryan</i>
<i>trong phiên xét xử của Bruce.</i>

667
00:30:53,351 --> 00:30:56,855
<i>Vì chúng tôi không thể</i>
<i>ràng buộc Ryan với tội danh đó.</i>

668
00:30:57,105 --> 00:30:58,606
<i>Thẩm phán hỏi luật sư của tôi,</i>

669
00:30:58,690 --> 00:31:00,567
<i>"Chứng cứ nào Mike Ryan có liên quan?"</i>

670
00:31:00,775 --> 00:31:02,986
<i>"Anh ta ở địa phận quận.</i>
<i>Có thể là anh ta."</i>

671
00:31:03,152 --> 00:31:04,988
<i>Và thẩm phán nói, "Anh chỉ có vậy?"</i>

672
00:31:05,113 --> 00:31:07,156
<i>Vì anh ta không đọc biên bản.</i>

673
00:31:07,323 --> 00:31:08,825
<i>Anh ta không chú ý.</i>

674
00:31:08,908 --> 00:31:11,119
<i>Anh ta không tập trung.</i>
<i>Anh ta không tận tâm.</i>

675
00:31:11,202 --> 00:31:13,413
<i>Anh ta nói, "Vâng, đó là tất cả."</i>

676
00:31:13,538 --> 00:31:15,832
Chúng tôi không thể ràng buộc Mike Ryan.

677
00:31:16,291 --> 00:31:18,042
<i>Đó là nền móng cho phiên xét xử.</i>

678
00:31:18,167 --> 00:31:22,797
Thật nực cười khi biết số tư liệu mà
công tố có được so với luật sư bào chữa.

679
00:31:23,006 --> 00:31:26,593
<i>Justin Brooks là giám đốc của</i>
<i>Dự án Người vô tội California,</i>

680
00:31:26,885 --> 00:31:29,012
<i>một hiệp hội phi lợi nhuận dốc sức giúp đỡ</i>

681
00:31:29,137 --> 00:31:31,681
<i>những người Mỹ bị kết án sai</i>
<i>có thể ra khỏi nhà tù.</i>

682
00:31:31,890 --> 00:31:35,393
Công tố viên luôn có hỗ trợ
từ lực lượng cảnh sát

683
00:31:35,727 --> 00:31:37,312
là các điều tra viên cho họ.

684
00:31:37,562 --> 00:31:40,857
Họ nhận vụ án ngay từ thời điểm

685
00:31:40,940 --> 00:31:42,400
vụ án được điều tra.

686
00:31:42,483 --> 00:31:45,153
Họ được tiếp cận
tất cả những người có liên quan.

687
00:31:45,361 --> 00:31:49,157
Luật sư bào chữa tham gia muộn hơn.
Chúng ta hoàn toàn bất lợi.

688
00:31:49,324 --> 00:31:51,534
Bản sửa đổi thứ sáu của Hiến pháp Hoa Kỳ

689
00:31:51,743 --> 00:31:55,121
bảo đảm quyền được chọn luật sư phù hợp.

690
00:31:55,246 --> 00:31:58,249
Nhưng như ta thấy ở nước Mỹ,
bạn phải mua quyền của mình.

691
00:31:58,416 --> 00:32:01,753
Bạn nhiều khả năng được tự do hơn
nếu bạn giàu và có tội

692
00:32:01,836 --> 00:32:03,922
hơn là nếu bạn nghèo và vô tội.

693
00:32:04,005 --> 00:32:07,467
<i>Chứng cứ là Thám tử Monsue nói dối,</i>

694
00:32:07,634 --> 00:32:12,096
Robert Hughes nói dối,
và không có kẻ tình nghi thay thế nào.

695
00:32:13,097 --> 00:32:14,515
Và thế là tôi xong đời.

696
00:32:15,642 --> 00:32:17,518
<i>Tôi bị cáo buộc giết người cấp độ một,</i>

697
00:32:17,602 --> 00:32:20,229
<i>kéo theo bản án 26 năm đến chung thân</i>
<i>ở nhà tù bang.</i>

698
00:32:20,313 --> 00:32:21,856
<i>Lâu hơn cả số năm tôi đã sống.</i>

699
00:32:22,941 --> 00:32:25,360
Sau một ngày rưỡi,
luật sư của tôi đến gặp tôi

700
00:32:25,443 --> 00:32:27,236
trong tù và nói,

701
00:32:27,320 --> 00:32:30,448
"Thẩm phán sẵn sàng xem xét
nếu anh nhận tội

702
00:32:30,531 --> 00:32:32,533
để đổi lấy bản án cải tạo thiếu niên."

703
00:32:32,617 --> 00:32:35,036
Tôi nói chuyện với bố,
"Nhận tội à, cái gì chứ...

704
00:32:35,119 --> 00:32:36,871
con sẽ không nhận tội."

705
00:32:36,955 --> 00:32:38,831
Và ông nói, "Bố nghe thấy rồi."

706
00:32:38,915 --> 00:32:41,334
Và bạn thân của gia đình tôi,

707
00:32:41,417 --> 00:32:44,462
<i>bạn thân của bố tôi,</i>
<i>đến trại cải tạo thiếu niên</i>

708
00:32:44,545 --> 00:32:46,923
và nói, "Cháu phải nhận tội đi."

709
00:32:47,006 --> 00:32:48,800
Tôi nói, "Cháu sẽ không nhận gì cả.

710
00:32:48,883 --> 00:32:50,718
Cháu không làm gì cả. Cháu không..."

711
00:32:50,802 --> 00:32:52,679
Và chú ấy nói, "Nghe này," và đập tay

712
00:32:52,762 --> 00:32:55,598
xuống cái ghế dài chúng tôi đang ngồi

713
00:32:55,682 --> 00:32:57,100
và nói, "Họ sẽ kết án cháu

714
00:32:57,183 --> 00:32:59,852
tội giết người cấp độ một
nếu cháu không nhận tội."

715
00:33:00,812 --> 00:33:03,731
Và chú ấy bật khóc, giống như tôi lúc này.

716
00:33:04,691 --> 00:33:07,235
<i>Chú ấy nói, "Hãy làm</i>
<i>bất cứ thứ gì để được về nhà."</i>

717
00:33:07,318 --> 00:33:08,486
<i>Mọi người là luật pháp.</i>

718
00:33:08,569 --> 00:33:09,904
PHÁN QUYẾT

719
00:33:10,071 --> 00:33:11,322
<i>Bị cáo vô tội.</i>

720
00:33:11,406 --> 00:33:12,407
GIẾT CON CHIM NHẠI

721
00:33:12,490 --> 00:33:13,908
<i>Không ai ở trên luật pháp.</i>

722
00:33:13,992 --> 00:33:15,076
BÓNG MA MISSISSISPI

723
00:33:15,159 --> 00:33:18,538
Phần lớn những gì trên phim truyền hình
không phải thực tế.

724
00:33:18,621 --> 00:33:21,082
Hệ thống tư pháp của chúng ta
không như bạn nghĩ.

725
00:33:21,165 --> 00:33:22,583
<i>Tạp chí</i> Rolling Stone

726
00:33:22,667 --> 00:33:24,752
<i>đánh giá Wayne Kramer của nhóm MC5</i>

727
00:33:24,836 --> 00:33:27,714
<i>nằm trong 100 tay ghita</i>
<i>vĩ đại nhất mọi thời đại.</i>

728
00:33:27,797 --> 00:33:30,800
<i>Anh ấy vật lộn với nghiện ma túy</i>
<i>và đến năm 1975,</i>

729
00:33:30,883 --> 00:33:33,678
<i>anh ấy ngồi tù hai năm</i>
<i>vì tội buôn bán cocain.</i>

730
00:33:33,803 --> 00:33:36,389
<i>Kể từ đó anh ấy</i>
<i>cung cấp đàn ghita và dạy nhạc</i>

731
00:33:36,472 --> 00:33:39,058
<i>cho tù nhân tại hơn 50 trại giam</i>

732
00:33:39,142 --> 00:33:40,351
<i>trên khắp nước Mỹ.</i>

733
00:33:40,518 --> 00:33:41,728
Mọi người nghĩ rằng,

734
00:33:41,811 --> 00:33:44,939
bạn có quyền được xét xử
và mọi người đều được xét xử

735
00:33:45,023 --> 00:33:48,026
và có một công tố viên giỏi
và luật sư bào chữa,

736
00:33:48,109 --> 00:33:49,235
và họ đấu với nhau.

737
00:33:49,318 --> 00:33:50,653
Mọi thứ không như vậy.

738
00:33:50,820 --> 00:33:52,905
Những gì diễn ra là công tố viên

739
00:33:53,031 --> 00:33:56,159
chồng chất các cáo buộc lên bạn
và ép bạn chấp nhận

740
00:33:56,451 --> 00:33:59,495
một tội danh nhẹ hơn
để tránh khỏi án chung thân

741
00:33:59,579 --> 00:34:01,414
hoặc chung thân hai lần hoặc ba lần.

742
00:34:01,497 --> 00:34:05,001
Không ai được xét xử cả.
Họ nhận được một thỏa thuận.

743
00:34:05,168 --> 00:34:06,961
Mọi người nghĩ rằng có khoảng...

744
00:34:07,045 --> 00:34:08,296
MICHELLE ALEXANDER
TÁC GIẢ SÁCH/LUẬT SƯ

745
00:34:08,379 --> 00:34:12,300
...ba phần trăm hoặc 10 đến 15 phần trăm
số người trong nhà tù

746
00:34:12,425 --> 00:34:16,137
có thể là vô tội
đối với những gì mà họ bị cáo buộc.

747
00:34:16,220 --> 00:34:19,223
<i>Michelle Alexander</i>
<i>là luật sư quyền công dân,</i>

748
00:34:19,307 --> 00:34:22,685
<i>giáo sư luật Stanford</i>
<i>và tác giả cuốn</i> Bộ luật Jim Crow mới,

749
00:34:22,852 --> 00:34:26,606
<i>một nghiên cứu được đánh giá cao</i>
<i>trong hệ thống tư pháp hình sự Mỹ.</i>

750
00:34:26,856 --> 00:34:29,692
Thực tế là có hàng nghìn người

751
00:34:29,859 --> 00:34:32,820
mỗi năm ở nước Mỹ

752
00:34:32,904 --> 00:34:37,575
phải nhận những tội danh
mà họ không hề gây ra

753
00:34:37,658 --> 00:34:41,162
vì hoặc họ bị kết tội sai

754
00:34:41,287 --> 00:34:44,957
bởi những cảnh sát cho họ thông tin giả

755
00:34:45,041 --> 00:34:48,753
hoặc ép cung hoặc vì họ sợ

756
00:34:48,836 --> 00:34:52,924
phải đối mặt với
bản án tối thiểu bắt buộc đầy hà khắc

757
00:34:53,007 --> 00:34:56,511
và tin rằng cơ hội tốt nhất của họ

758
00:34:56,594 --> 00:34:58,054
là nhận tội cho xong.

759
00:34:58,221 --> 00:34:59,597
Bạn là một người thường.

760
00:34:59,680 --> 00:35:02,850
Bạn không biết gì về nhà tù,
về chính trị trong nhà tù quận.

761
00:35:02,934 --> 00:35:04,143
Bạn không biết gì cả.

762
00:35:04,227 --> 00:35:06,312
Vì vậy họ nhốt bạn với những người này,

763
00:35:06,395 --> 00:35:08,981
và đây là cách họ ép bạn
chấp nhận thỏa thuận.

764
00:35:09,065 --> 00:35:11,150
Bạn ở cạnh những kẻ
bạn thấy trên bản tin.

765
00:35:11,234 --> 00:35:13,194
"Ồ, thật là kẻ tồi tệ." Và chính cái kẻ

766
00:35:13,277 --> 00:35:15,071
đó lại đang ở cùng phòng với bạn.

767
00:35:15,154 --> 00:35:16,447
Rõ ràng bạn sẽ nhận tội.

768
00:35:16,531 --> 00:35:19,075
Cho tôi tránh xa những kẻ này.
Hệ thống là như vậy.

769
00:35:19,158 --> 00:35:20,118
Đó là điều họ làm.

770
00:35:20,451 --> 00:35:22,578
Họ hiểu rằng nếu tống tên này vào đây,

771
00:35:22,662 --> 00:35:24,664
bạn có tội thật hay không
đâu quan trọng

772
00:35:24,747 --> 00:35:26,833
vì bạn nhìn vào kết quả cuối cùng.

773
00:35:26,916 --> 00:35:29,460
Tôi không thể ở nơi này thêm một ngày nào.

774
00:35:29,585 --> 00:35:32,505
Anh nói gì thì tôi cũng làm.
Cho tôi ra ngoài là được.

775
00:35:32,588 --> 00:35:35,049
Một khi bạn đã bị bắt
và cáo buộc phạm tội,

776
00:35:35,133 --> 00:35:38,761
hãy hiểu rằng chín trên mười lần
bạn sẽ chấp nhận thỏa thuận nhận tội.

777
00:35:38,845 --> 00:35:41,389
Bạn phải làm vậy.
Toàn hệ thống chống lại bạn.

778
00:35:41,764 --> 00:35:44,851
Hệ thống tư pháp Hoa Kỳ
không giống nơi nào trên thế giới,

779
00:35:44,976 --> 00:35:49,147
nơi mà 95% các vụ án
được giải quyết bằng thỏa thuận nhận tội.

780
00:35:49,605 --> 00:35:52,650
Đâu còn hệ thống xét xử,
mà là hệ thống thỏa thuận nhận tội.

781
00:35:52,942 --> 00:35:56,737
Nếu số phần trăm khổng lồ các bị cáo

782
00:35:56,821 --> 00:35:59,949
đã nhận tội bỗng nhiên một ngày nói rằng,

783
00:36:00,616 --> 00:36:02,577
"Chúng tôi không nhận tội,"

784
00:36:04,162 --> 00:36:05,872
cả hệ thống sẽ đình trệ.

785
00:36:06,581 --> 00:36:08,833
Hệ thống tòa án không đủ sức chứa

786
00:36:09,333 --> 00:36:12,170
cho số lượng bị cáo hiện tại
cần phải qua tòa án.

787
00:36:12,378 --> 00:36:16,174
<i>Mục đích chính của thỏa thuận nhận tội</i>
<i>từ góc nhìn của công tố viên</i>

788
00:36:16,257 --> 00:36:17,592
<i>là để tăng tỷ lệ kết án.</i>

789
00:36:17,675 --> 00:36:22,221
Vì vậy công tố viên thường có được
tỷ lệ kết án cao trên 90%,

790
00:36:22,597 --> 00:36:24,223
bao gồm các thỏa thuận nhận tội

791
00:36:25,725 --> 00:36:28,603
vì tất nhiên, từ quan điểm pháp lý,

792
00:36:29,020 --> 00:36:32,440
không ai lại nhận tội
vì một việc họ không gây ra.

793
00:36:32,899 --> 00:36:35,067
<i>Và chúng tôi đồng ý</i>
<i>rằng tôi sẽ nhận tội...</i>

794
00:36:35,151 --> 00:36:36,152
THÁNG 11 NĂM 1984
NGÀY 635

795
00:36:36,277 --> 00:36:38,112
<i>...đổi lấy bản án cải tạo thiếu niên.</i>

796
00:36:38,196 --> 00:36:41,032
<i>Chúng tôi quay lại xét xử,</i>
<i>tiếp nhận quá trình nhận tội,</i>

797
00:36:41,115 --> 00:36:43,201
<i>và tôi bước vào 90 ngày theo dõi</i>

798
00:36:43,284 --> 00:36:45,369
<i>tại trại cải tạo thiếu niên ở Norwalk.</i>

799
00:36:45,453 --> 00:36:48,080
<i>Thử thách là nếu bạn vô tội</i>

800
00:36:48,164 --> 00:36:51,000
<i>và bạn nhận tội,</i>
<i>bạn cần phải nói dối giỏi.</i>

801
00:36:51,167 --> 00:36:53,044
<i>Bạn đến đó, gặp bác sĩ tâm lý</i>

802
00:36:53,169 --> 00:36:54,629
<i>và họ hỏi, "Anh làm việc đó?"</i>

803
00:36:54,712 --> 00:36:57,715
<i>Bạn phải trả lời có</i>
<i>vì mọi thứ phải thống nhất.</i>

804
00:36:57,798 --> 00:36:59,050
<i>Vậy anh đã làm thế nào?</i>

805
00:36:59,508 --> 00:37:01,969
<i>Tôi trả lời những câu hỏi đó chưa đầy đủ.</i>

806
00:37:02,386 --> 00:37:04,931
Nên hiểu theo cách nào đó,
họ không tin tôi.

807
00:37:05,223 --> 00:37:06,849
Và cũng có lý thôi.

808
00:37:07,183 --> 00:37:09,644
Và họ gửi một bản báo cáo bác bỏ,

809
00:37:09,769 --> 00:37:11,520
báo cáo phủ nhận cho thẩm phán.

810
00:37:12,146 --> 00:37:14,315
<i>"Tôi nhận thấy trại cải tạo thiếu niên</i>

811
00:37:14,398 --> 00:37:17,318
<i>sẽ không giúp được cho anh,</i>
<i>nên tôi sẽ cho phép anh</i>

812
00:37:17,401 --> 00:37:19,946
<i>rút lại lời nhận tội và tiếp tục xét xử.</i>

813
00:37:20,029 --> 00:37:22,240
<i>"Hoặc tôi sẽ kết án</i>
<i>cho anh vào nhà tù bang."</i>

814
00:37:22,490 --> 00:37:25,368
<i>Thế là bắt đầu một giai đoạn chờ đợi mới.</i>

815
00:37:26,077 --> 00:37:28,204
<i>Phải mất thêm hơn một năm</i>

816
00:37:28,287 --> 00:37:30,706
<i>Bruce mới được sắp xếp ngày xét xử mới.</i>

817
00:37:30,790 --> 00:37:33,459
<i>Mỗi ngày 23 tiếng trong phòng biệt giam,</i>

818
00:37:33,542 --> 00:37:36,045
<i>không tiếp xúc các thiếu niên khác,</i>
<i>chỉ có luật sư,</i>

819
00:37:36,128 --> 00:37:38,756
<i>một tiếng ra ngoài giải trí.</i>

820
00:37:38,965 --> 00:37:40,258
THÁNG 11 NĂM 1985
NGÀY 1009

821
00:37:40,341 --> 00:37:43,302
<i>Và trong khi họ không thể</i>
<i>đưa ra một kẻ tình nghi thay thế,</i>

822
00:37:43,386 --> 00:37:44,553
<i>Bruce yêu cầu luật sư</i>

823
00:37:44,637 --> 00:37:48,224
<i>bác bỏ mọi lập luận</i>
<i>mà công tố viên có thể sử dụng.</i>

824
00:37:49,433 --> 00:37:52,812
<i>Công tố viên nói</i>
<i>Bruce có thể không nhìn thấy xác của mẹ</i>

825
00:37:52,895 --> 00:37:54,730
<i>qua cửa sổ phía sau nhà.</i>

826
00:37:54,814 --> 00:37:56,399
<i>Mặt trời phản chiếu lên kính</i>

827
00:37:56,482 --> 00:37:58,609
<i>và đồ đạc đã chắn tầm nhìn của anh ấy.</i>

828
00:37:58,818 --> 00:38:03,572
<i>Lời bào chữa là bức ảnh hiện trường</i>
<i>được chụp vào ngày nắng to hơn nhiều.</i>

829
00:38:03,698 --> 00:38:06,409
<i>Công tố viên khẳng định</i>
<i>các vết chân dính máu</i>

830
00:38:06,492 --> 00:38:08,536
<i>trong nhà đều khớp với giày của Bruce.</i>

831
00:38:08,911 --> 00:38:10,788
<i>Luật sư nói rằng vân tay của Bruce</i>

832
00:38:10,871 --> 00:38:13,291
<i>không hề được tìm thấy ở hiện trường.</i>

833
00:38:13,374 --> 00:38:16,002
<i>Không có chứng cứ nào cho thấy</i>
<i>anh ấy đã lau thứ gì</i>

834
00:38:16,085 --> 00:38:18,129
<i>hay tìm cách xóa dấu vết nào</i>

835
00:38:18,212 --> 00:38:20,172
<i>vì Bruce không có gì để giấu.</i>

836
00:38:20,589 --> 00:38:22,717
<i>Công tố viên cho gọi Robert Hughes,</i>

837
00:38:22,800 --> 00:38:27,013
<i>người cho biết Bruce đã thú tội</i>
<i>tại đơn vị 7000 của nhà tù quận,</i>

838
00:38:27,138 --> 00:38:31,100
<i>và luật sư đã so sánh Robert Hughes</i>
<i>với một nhân viên bán xe cũ</i>

839
00:38:31,183 --> 00:38:32,935
<i>không đáng tin cậy.</i>

840
00:38:33,602 --> 00:38:36,731
<i>Rồi đến một ngày, họ gõ chìa khóa vào cửa</i>

841
00:38:36,814 --> 00:38:39,233
<i>và nói, "Lisker, có phán quyết rồi."</i>

842
00:38:39,317 --> 00:38:40,401
Và bố tôi cũng ở đó.

843
00:38:40,568 --> 00:38:42,111
Ông có mặt ở mọi phiên tòa

844
00:38:42,194 --> 00:38:43,821
và ngồi ngay ở hàng ghế đầu.

845
00:38:44,071 --> 00:38:47,074
Chúng tôi chỉ có thể giao tiếp bằng mắt,

846
00:38:47,158 --> 00:38:49,368
nhưng không thể nói gì vì không được phép.

847
00:38:49,452 --> 00:38:52,621
Đó không phải chuyến thăm,
bạn không được phép viếng thăm...

848
00:38:54,457 --> 00:38:58,878
Nhưng ông ngồi đó,
và bồi thẩm đoàn bước vào

849
00:38:59,086 --> 00:39:02,173
từng người một, chậm rãi một cách đau đớn,

850
00:39:02,256 --> 00:39:05,384
họ ngồi xuống, và thẩm phán lên tiếng.

851
00:39:06,135 --> 00:39:08,429
"Ta có phán quyết chưa?"
"Chúng tôi có rồi.

852
00:39:08,512 --> 00:39:11,265
Trong vụ án của Bruce Lisker,

853
00:39:12,141 --> 00:39:14,685
bồi thẩm đoàn chúng tôi
nhận thấy bị cáo..."

854
00:39:15,644 --> 00:39:17,229
Và họ nói là "có tội."

855
00:39:18,606 --> 00:39:19,899
Và điều đó...

856
00:39:22,777 --> 00:39:24,820
thế giới của tôi sụp đổ.

857
00:39:25,112 --> 00:39:26,947
Vậy đấy. Kết thúc rồi nhỉ?

858
00:39:28,074 --> 00:39:29,325
Cuộc đời của tôi là thế.

859
00:39:35,998 --> 00:39:37,583
<i>Khi bạn đã bị buộc tội sai,</i>

860
00:39:37,792 --> 00:39:41,212
<i>hy vọng duy nhất là luật sư của bạn</i>

861
00:39:41,295 --> 00:39:44,382
<i>trực tiếp tranh luận</i>
<i>về tính xác thực của cảnh sát.</i>

862
00:39:44,799 --> 00:39:47,343
<i>Luật sư của tôi dường như không</i>
<i>muốn đi xa đến vậy.</i>

863
00:39:48,010 --> 00:39:50,888
Anh ấy không hề hỏi thẳng,
"Anh nói dối về mọi thứ hả?

864
00:39:50,971 --> 00:39:54,767
<i>Kết quả điều tra của tôi</i>
<i>chứng minh rằng anh là kẻ nói dối."</i>

865
00:39:54,850 --> 00:39:56,102
<i>Anh ấy không hề làm vậy.</i>

866
00:39:57,436 --> 00:39:59,647
<i>Và điều này thuộc về một vấn đề lớn hơn</i>

867
00:39:59,730 --> 00:40:02,233
<i>mà David Sirota</i>
<i>gọi là thiên vị chính quyền.</i>

868
00:40:02,525 --> 00:40:05,319
Thiên vị chính quyền là khi
chính phủ hay một tổ chức

869
00:40:05,403 --> 00:40:07,571
nói rằng ai đó làm gì,
thì tức là họ đã làm.

870
00:40:07,655 --> 00:40:10,366
Và điều kỳ lạ ở chỗ, đây là một đất nước

871
00:40:10,533 --> 00:40:12,201
<i>mà một mặt với tinh thần thời đại</i>

872
00:40:12,326 --> 00:40:14,453
<i>"Chính phủ chẳng bao giờ làm điều gì đúng.</i>

873
00:40:14,537 --> 00:40:16,038
<i>Tôi không tin chính phủ nói."</i>

874
00:40:16,205 --> 00:40:18,958
<i>Nhưng mặt khác, ngay vào lúc đó</i>

875
00:40:19,083 --> 00:40:22,586
<i>thì tư tưởng chi phối</i>
<i>chủ đạo trong nền chính trị</i>

876
00:40:22,920 --> 00:40:25,506
<i>tạo ra thiên vị chính quyền.</i>

877
00:40:25,589 --> 00:40:28,717
Mỗi khi chính phủ buộc tội một ai đó

878
00:40:28,801 --> 00:40:30,761
hay nói rằng ai đó là kẻ xấu,

879
00:40:31,011 --> 00:40:34,265
thì tự động hàng triệu người Mỹ
sẽ nghĩ điều đó là sự thật.

880
00:40:34,390 --> 00:40:36,016
<i>- Tôi được đi chưa?</i>
<i>- Không được.</i>

881
00:40:36,225 --> 00:40:37,643
<i>Việc cô tự do là thứ yếu.</i>

882
00:40:37,726 --> 00:40:39,395
<i>Anh không được phép giữ tôi.</i>

883
00:40:39,520 --> 00:40:41,105
<i>Cô có muốn bị bắt không?</i>

884
00:40:41,188 --> 00:40:42,606
<i>Anh không được phép bắt tôi.</i>

885
00:40:46,694 --> 00:40:48,612
CHỐNG ĐỐI CHÍNH QUYỀN

886
00:40:48,737 --> 00:40:52,491
<i>Vào thập niên 1960, nhà tâm lý học</i>
<i>Stanley Milgram tại Đại học Yale</i>

887
00:40:52,575 --> 00:40:55,369
<i>thực hiện thí nghiệm về việc liệu</i>
<i>con người có thường xuyên</i>

888
00:40:55,453 --> 00:40:57,621
<i>phục tùng chính quyền</i>
<i>và làm theo mệnh lệnh,</i>

889
00:40:57,705 --> 00:41:02,126
<i>ngay cả khi điều đó hoàn toàn trái với</i>
<i>những quy tắc đạo đức của cá nhân họ.</i>

890
00:41:02,209 --> 00:41:04,044
<i>Tôi tự hỏi, làm sao mà</i>

891
00:41:04,128 --> 00:41:06,839
<i>một người bình thường, lịch sự và tử tế</i>

892
00:41:06,922 --> 00:41:10,676
<i>trong cuộc sống hằng ngày</i>
<i>có thể hành xử nhẫn tâm, vô nhân tính,</i>

893
00:41:10,885 --> 00:41:12,803
<i>trong khi đang hoàn toàn tỉnh táo?</i>

894
00:41:12,928 --> 00:41:14,889
<i>Lên 450 vôn.</i>

895
00:41:15,055 --> 00:41:17,725
<i>Trong thí nghiệm của Milgram,</i>
<i>người tham gia được</i>

896
00:41:17,850 --> 00:41:20,686
<i>nhà khoa học mặc đồng phục</i>
<i>yêu cầu giật điện đối tượng</i>

897
00:41:20,936 --> 00:41:24,356
<i>sau mỗi câu trả lời sai trong bài kiểm tra</i>
<i>với điện thế tăng dần.</i>

898
00:41:24,982 --> 00:41:26,150
<i>Anh không sao chứ?</i>

899
00:41:27,026 --> 00:41:28,486
<i>Xin tiếp tục, thầy giáo.</i>

900
00:41:29,487 --> 00:41:32,072
<i>- Tôi tiếp tục giật điện anh ấy?</i>
<i>- Tiếp tục.</i>

901
00:41:32,156 --> 00:41:34,200
<i>- Đã lên đến 390 rồi.</i>
<i>- Xin tiếp tục.</i>

902
00:41:36,035 --> 00:41:39,788
<i>Người tham gia không hề biết</i>
<i>các đối tượng chỉ là diễn viên</i>

903
00:41:40,164 --> 00:41:43,876
<i>Và mặc dù có nhiều người phản đối,</i>
<i>Milgram nhận thấy phần đông,</i>

904
00:41:44,001 --> 00:41:47,755
<i>hơn 65% người tham gia</i>
<i>sẽ giật điện đối tượng</i>

905
00:41:47,880 --> 00:41:51,717
<i>đến mức giết chết họ</i>
<i>nếu là chỉ đạo từ chính quyền.</i>

906
00:41:52,426 --> 00:41:53,928
<i>Lên 330 vôn.</i>

907
00:41:58,182 --> 00:42:00,518
<i>Cho tôi ra khỏi đây! Cho tôi ra khỏi đây!</i>

908
00:42:00,601 --> 00:42:03,270
<i>Tôi thấy đau tim! Cho tôi ra!</i>

909
00:42:03,354 --> 00:42:04,522
<i>Cho tôi ra khỏi đây!</i>

910
00:42:04,605 --> 00:42:06,065
<i>Anh không có quyền giữ tôi!</i>

911
00:42:06,148 --> 00:42:08,651
<i>Cho tôi ra! Cho tôi ra!</i>

912
00:42:08,734 --> 00:42:10,986
<i>Milgram kết luận rằng rất ít người</i>

913
00:42:11,111 --> 00:42:13,822
<i>có đủ năng lực tâm lý</i>
<i>để chống lại chính quyền.</i>

914
00:42:14,156 --> 00:42:16,116
<i>Cái cách chúng ta thiết lập hệ thống,</i>

915
00:42:16,450 --> 00:42:19,787
<i>đồng phục cảnh sát,</i>
<i>súng đeo bên hông, phù hiệu,</i>

916
00:42:19,870 --> 00:42:23,123
<i>họ được đối xử tôn trọng như quân đội.</i>

917
00:42:23,415 --> 00:42:24,833
<i>Như thể họ luôn đúng.</i>

918
00:42:25,918 --> 00:42:28,879
<i>Các thẩm phán, chúng ta</i>
<i>cho họ mặc áo choàng như linh mục</i>

919
00:42:29,255 --> 00:42:31,465
<i>và cho họ lên tượng đài.</i>

920
00:42:32,091 --> 00:42:34,009
<i>Hệ thống cấp bậc đó, gần như không có</i>

921
00:42:34,093 --> 00:42:36,845
<i>phân lập quyền lực</i>
<i>hay trách nhiệm giải trình...</i>

922
00:42:36,929 --> 00:42:39,974
<i>Hay tính minh bạch,</i>
<i>đã ăn sâu vào văn hóa của chúng ta...</i>

923
00:42:40,099 --> 00:42:42,393
<i>Hầu hết mọi người không hề</i>
<i>hoài nghi điều đó.</i>

924
00:42:42,518 --> 00:42:44,353
<i>Ta không thấy nó suy đồi thế nào.</i>

925
00:42:44,436 --> 00:42:49,275
CHỐNG CHỌI VỚI
CHỦ NGHĨA CHUYÊN CHẾ

926
00:42:54,029 --> 00:42:56,115
Phải chống lại bản năng phục tùng thế nào?

927
00:42:56,448 --> 00:42:58,826
Đừng tin chính quyền một cách mù quáng.

928
00:42:58,909 --> 00:43:01,412
Nếu bạn cảm thấy hoài nghi
với một mệnh lệnh,

929
00:43:01,495 --> 00:43:02,621
hãy tự vấn lương tâm.

930
00:43:03,289 --> 00:43:05,499
Lúc tranh luận với cảnh sát

931
00:43:05,583 --> 00:43:06,917
không phải là ở lề đường.

932
00:43:07,376 --> 00:43:09,461
Lựa chọn cuộc chiến khôn ngoan.

933
00:43:10,170 --> 00:43:12,172
Nếu bạn định thách thức chính quyền

934
00:43:12,256 --> 00:43:14,758
mà không phải mạo hiểm nhiều hơn
những gì bạn sẽ mất

935
00:43:14,883 --> 00:43:17,303
hay có cảm giác không ổn, đừng phục tùng.

936
00:43:17,428 --> 00:43:20,681
Đừng phục tùng cả mệnh lệnh nhỏ nhất
nếu bạn cảm thấy không đúng.

937
00:43:20,806 --> 00:43:23,142
Càng chấp nhận và phục tùng,
bạn càng trở thành

938
00:43:23,267 --> 00:43:25,686
- kẻ phục tùng mù quáng.
- Bạn sẽ bị điều khiển.

939
00:43:25,769 --> 00:43:28,063
<i>Trong một thế giới vô cùng điên rồ.</i>

940
00:43:28,147 --> 00:43:30,649
Để tự giải thoát mình
khỏi hệ thống chuyên chế này,

941
00:43:30,733 --> 00:43:33,986
chúng ta cần một nỗ lực rất lớn.

942
00:43:34,069 --> 00:43:37,781
Và nếu bạn sợ, tôi có thể hiểu.
Hãy tìm một đồng minh.

943
00:43:37,948 --> 00:43:39,658
Thí nghiệm của Milgram cho ta biết

944
00:43:39,783 --> 00:43:41,744
tập thể có sức mạnh tâm lý to lớn

945
00:43:41,827 --> 00:43:44,747
để chống lại chủ nghĩa chuyên chế.

946
00:43:49,001 --> 00:43:52,254
Thật không may, những kỹ thuật này
không được dạy ở trường học.

947
00:43:55,007 --> 00:43:57,551
<i>Vì vậy nếu bạn vô tội</i>
<i>và bỗng nhiên phải ngồi tù,</i>

948
00:43:57,635 --> 00:43:59,428
<i>thật khó để có chút hy vọng nào.</i>

949
00:44:01,680 --> 00:44:02,723
1986 NĂM THỨ 4

950
00:44:02,806 --> 00:44:06,727
<i>Một năm sau, Mike Ryan</i>
<i>cướp của một phụ nữ khác bằng dao</i>

951
00:44:06,810 --> 00:44:09,813
<i>và bị kết án sáu năm tù</i>
<i>vì tội danh cướp có vũ khí.</i>

952
00:44:10,064 --> 00:44:11,899
<i>Nhưng ngoài Bruce và bố anh,</i>

953
00:44:12,024 --> 00:44:14,610
<i>không ai liên hệ Mike Ryan</i>
<i>với vụ giết người</i>

954
00:44:14,693 --> 00:44:17,446
<i>trừ các tù nhân khác</i>
<i>trong đó có Jeff Deskovic,</i>

955
00:44:17,529 --> 00:44:20,282
<i>một người cũng bị kết tội sai</i>
<i>và tìm cách chứng minh</i>

956
00:44:20,366 --> 00:44:22,242
<i>mình vô tội và mất hy vọng.</i>

957
00:44:22,826 --> 00:44:25,746
Tôi nhớ mình đã đọc về
vụ án của Bruce Lisker

958
00:44:25,829 --> 00:44:28,374
trên tạp chí <i>Justice Denied.</i>

959
00:44:28,457 --> 00:44:31,752
<i>Họ cho những người khẳng định</i>
<i>họ đã bị kết tội sai</i>

960
00:44:31,835 --> 00:44:35,798
<i>và có một câu chuyện đáng tin</i>
<i>viết về vụ án của họ</i>

961
00:44:35,881 --> 00:44:38,300
<i>với hy vọng sẽ thu hút thêm</i>
<i>chú ý từ công chúng.</i>

962
00:44:38,467 --> 00:44:42,012
<i>Khi tôi đọc về vụ án của Bruce,</i>
<i>tôi lại càng chắc chắn</i>

963
00:44:42,096 --> 00:44:44,682
<i>rằng mình đang đi đúng con đường</i>

964
00:44:44,807 --> 00:44:48,227
<i>vì mặc dù anh ấy chưa được minh oan,</i>

965
00:44:48,352 --> 00:44:51,605
anh ấy vẫn đang tìm giúp đỡ,
nhưng anh ấy chưa bỏ cuộc.

966
00:44:51,855 --> 00:44:55,442
<i>Bạn không thể bỏ cuộc,</i>
<i>dù cho mất bao nhiêu thời gian.</i>

967
00:44:55,984 --> 00:44:57,820
<i>Và có thể sẽ mất rất lâu.</i>

968
00:44:58,320 --> 00:44:59,446
Lý do mà nước Mỹ...

969
00:45:00,739 --> 00:45:02,908
...có số tù nhân đông nhất thế giới

970
00:45:02,991 --> 00:45:05,160
là thời gian của các án tù.

971
00:45:06,537 --> 00:45:08,956
<i>Án tù trung bình</i>
<i>cho tội trộm nhà ở Canada</i>

972
00:45:09,081 --> 00:45:11,208
<i>và ở Anh là khoảng sáu tháng.</i>

973
00:45:11,458 --> 00:45:14,294
<i>Ở Mỹ là khoảng một năm rưỡi.</i>

974
00:45:15,337 --> 00:45:18,340
Ở các nước phát triển khác,
tội danh ma túy có thể phải

975
00:45:18,465 --> 00:45:20,467
ngồi tù một năm đến một năm rưỡi.

976
00:45:20,717 --> 00:45:23,887
Ở Mỹ là năm đến mười năm hoặc hơn.

977
00:45:24,179 --> 00:45:25,889
Nếu bạn là người da đen ở Mỹ,

978
00:45:26,014 --> 00:45:28,684
bản án của bạn sẽ dài hơn 20%

979
00:45:28,767 --> 00:45:31,854
so với một người da trắng
cho một tội danh y hệt.

980
00:45:32,438 --> 00:45:35,524
Luật pháp liên bang vẫn coi cần sa

981
00:45:35,607 --> 00:45:39,653
tương đương với heroin,
một điều không thể hiểu nổi.

982
00:45:39,903 --> 00:45:45,451
Những luật lệ nhảm nhí này
đã quá cổ đại và cần phải thay đổi.

983
00:45:45,868 --> 00:45:48,537
Tôi gặp một phụ nữ phạm tội lần đầu,

984
00:45:48,912 --> 00:45:52,833
chỉ là chút cocain đáng giá năm đôla,

985
00:45:53,208 --> 00:45:56,044
và bị kết án ngồi tù từ năm 1979

986
00:45:56,170 --> 00:45:59,548
và đến năm 2014 mới được thả.

987
00:46:00,007 --> 00:46:01,425
Và cô ấy nói với tôi,

988
00:46:01,508 --> 00:46:03,802
"Tôi không biết cách dùng điện thoại.

989
00:46:09,600 --> 00:46:13,896
Tôi không biết gửi tin nhắn.
Tôi không biết gửi email."

990
00:46:19,651 --> 00:46:20,986
Tôi xin lỗi.

991
00:46:24,698 --> 00:46:25,741
Tỷ lệ bỏ tù cao...

992
00:46:25,824 --> 00:46:27,201
NGUYÊN BỘ TRƯỞNG TƯ PHÁP
ERIC HOLDER

993
00:46:27,284 --> 00:46:29,244
...và thời gian ngồi tù dài hơn cần thiết

994
00:46:29,328 --> 00:46:34,291
không đóng vai trò quan trọng cho việc
cải thiện đáng kể an ninh công cộng,

995
00:46:34,458 --> 00:46:37,461
giảm tội phạm, hay củng cố cộng đồng.

996
00:46:37,586 --> 00:46:40,130
Trên thực tế, thường là điều ngược lại.

997
00:46:40,422 --> 00:46:41,924
<i>Và đúng là vậy,</i>

998
00:46:42,007 --> 00:46:43,884
<i>chúng ta đã biết điều này từ lâu.</i>

999
00:46:44,176 --> 00:46:47,179
Vào thập niên 1970, các nhà tội phạm học

1000
00:46:47,262 --> 00:46:50,516
đã nhất trí rằng nhà tù không có hiệu quả.

1001
00:46:50,849 --> 00:46:54,311
<i>Nhưng ý kiến này bị cản trở</i>

1002
00:46:54,436 --> 00:46:58,106
<i>bởi phong trào chính trị, lo sợ chủng tộc,</i>

1003
00:46:58,232 --> 00:47:01,610
<i>căm phẫn chủng tộc, và còn để tư bản hóa</i>

1004
00:47:01,693 --> 00:47:04,488
<i>từ việc khiến công chúng lo sợ</i>
<i>tỷ lệ tội phạm đang tăng.</i>

1005
00:47:04,613 --> 00:47:06,573
<i>Và vì chính trị gia nhận thấy</i>

1006
00:47:06,657 --> 00:47:09,159
<i>lối hùng biện cứng rắn này</i>
<i>có sức thuyết phục cao</i>

1007
00:47:09,284 --> 00:47:11,495
<i>với công chúng, mọi nghiên cứu</i>

1008
00:47:11,578 --> 00:47:15,415
<i>cho rằng nhà tù không hiệu quả</i>
<i>đều được gạt sang một bên,</i>

1009
00:47:15,499 --> 00:47:17,376
<i>và chúng ta bắt đầu lao vào xây nhà tù</i>

1010
00:47:17,459 --> 00:47:20,045
<i>theo cái cách</i>
<i>mà thế giới chưa từng chứng kiến.</i>

1011
00:47:20,337 --> 00:47:22,923
<i>Điều này còn tồi tệ hơn</i>
<i>bởi cuộc chiến chống ma túy.</i>

1012
00:47:23,131 --> 00:47:25,133
Cuộc chiến chống ma túy ra đời

1013
00:47:25,217 --> 00:47:28,595
vì một nhóm người cụ thể
được coi là kẻ thù.

1014
00:47:28,679 --> 00:47:31,139
<i>Chúng ta phải tiến hành</i>
<i>cuộc chiến tranh tổng lực</i>

1015
00:47:31,223 --> 00:47:34,768
<i>chống lại kẻ thù quốc gia số một,</i>
<i>vấn đề về các loại ma túy nguy hiểm.</i>

1016
00:47:34,935 --> 00:47:38,021
<i>Người nghèo, đặc biệt là người da đen</i>

1017
00:47:38,105 --> 00:47:40,732
<i>được xác định là kẻ thù</i>
<i>của cuộc chiến chống ma túy.</i>

1018
00:47:40,816 --> 00:47:42,776
<i>Nền chính trị xác định họ như vậy</i>

1019
00:47:42,859 --> 00:47:44,570
<i>và qua cả hình ảnh truyền thông.</i>

1020
00:47:44,695 --> 00:47:48,699
<i>Nạn dịch cocain trên cả nước</i>
<i>sang một bước mới và nguy hiểm.</i>

1021
00:47:48,824 --> 00:47:51,368
<i>Người da trắng, người da nâu và da đen</i>

1022
00:47:51,493 --> 00:47:54,746
đều sử dụng và buôn bán ma túy
với tốc độ như nhau.

1023
00:47:56,123 --> 00:47:59,376
<i>Nhưng nếu chúng ta nhìn vào</i>
<i>những người ngồi tù ở Mỹ...</i>

1024
00:47:59,501 --> 00:48:01,128
<i>Hệ thống hành pháp</i>

1025
00:48:01,211 --> 00:48:04,590
<i>luôn bất công với người da màu.</i>

1026
00:48:04,798 --> 00:48:06,008
<i>Ồ, nhìn kìa.</i>

1027
00:48:06,133 --> 00:48:09,386
Và cuộc chiến chống ma túy
cũng chịu trách nhiệm lớn cho

1028
00:48:09,469 --> 00:48:11,638
thiên vị chủng tộc trong hệ thống nhà tù

1029
00:48:12,180 --> 00:48:14,850
khi người Mỹ gốc Phi
bị bắt vì tội danh ma túy

1030
00:48:14,933 --> 00:48:18,395
nhiều gấp mười lần người da trắng
và chịu những bản án dài hơn.

1031
00:48:18,604 --> 00:48:22,190
Mặc dù người da màu chỉ chiếm 30% dân số,

1032
00:48:22,274 --> 00:48:24,610
họ lại chiếm 60% trong các nhà tù.

1033
00:48:24,818 --> 00:48:26,778
Theo ước tính dè dặt nhất,

1034
00:48:26,862 --> 00:48:28,989
nếu chúng ta tiếp tục như bây giờ,

1035
00:48:29,072 --> 00:48:31,450
một trong bốn bé da đen
ra đời hôm nay sẽ vào tù

1036
00:48:31,533 --> 00:48:33,076
vào một thời điểm trong đời.

1037
00:48:33,535 --> 00:48:36,997
Ước tính có khoảng 5,3 triệu
người Mỹ bị tước đi

1038
00:48:37,080 --> 00:48:40,375
quyền bỏ phiếu
vì bị kết án trọng tội trong quá khứ.

1039
00:48:40,626 --> 00:48:43,587
Và điều đó tác động đến người da màu
hơn bất kỳ ai khác.

1040
00:48:43,837 --> 00:48:45,714
Điều này cần phải thay đổi.

1041
00:48:46,632 --> 00:48:50,302
Cuộc chiến nào cũng có tổn thất,

1042
00:48:50,427 --> 00:48:52,763
và cho dù người da trắng
có thể không phải là

1043
00:48:52,846 --> 00:48:55,682
mục tiêu ban đầu,
nhưng họ có thể cũng không phải

1044
00:48:55,766 --> 00:48:58,602
nguồn cảm hứng cho cuộc chiến.

1045
00:48:59,603 --> 00:49:02,773
Nhiều người da trắng,
đặc biệt là người nghèo

1046
00:49:02,898 --> 00:49:06,818
và tầng lớp lao động
đã bị cuốn vào cuộc chiến.

1047
00:49:07,486 --> 00:49:10,197
Tôi rất yêu nước. Tôi yêu đất nước mình.

1048
00:49:10,364 --> 00:49:12,366
Tôi chỉ không hài lòng với chính phủ.

1049
00:49:12,658 --> 00:49:14,951
<i>Paul Rickett là một cựu binh Mỹ</i>

1050
00:49:15,035 --> 00:49:16,953
<i>từng tham gia Chiến tranh vùng Vịnh.</i>

1051
00:49:17,079 --> 00:49:21,500
<i>Tôi xuất ngũ khoảng ba tuần</i>
<i>thì bị bắt vì ma túy LSD.</i>

1052
00:49:21,583 --> 00:49:24,127
Tôi chưa từng bán LSD.
Tôi chưa từng kiếm đồng nào.

1053
00:49:24,586 --> 00:49:26,046
Tôi dùng LSD vào cuối tuần.

1054
00:49:26,171 --> 00:49:28,840
Tôi đưa lại cho bạn tôi
số tiền cậu ấy đã trả trước

1055
00:49:29,174 --> 00:49:30,801
để tôi không phải dùng miễn phí.

1056
00:49:30,926 --> 00:49:32,552
Nếu bạn muốn gọi đó là buôn lậu,

1057
00:49:32,636 --> 00:49:35,639
thì tôi nghĩ tôi là buôn lậu.
Nhưng đó là cá nhân tôi dùng.

1058
00:49:35,972 --> 00:49:38,975
Bọn tôi chỉ đốt ma túy, chơi Frisbee
và nghe nhạc rock 'n' roll.

1059
00:49:39,101 --> 00:49:41,186
Tội danh về ma túy cũng là một lý do chính

1060
00:49:41,478 --> 00:49:44,398
khiến nước Mỹ tràn ngập tù nhân.

1061
00:49:44,481 --> 00:49:48,610
Nước Mỹ giam giữ nhiều phạm nhân ma túy
hơn bất kỳ nước nào trên thế giới.

1062
00:49:48,860 --> 00:49:49,778
ĐỀ PHÒNG
TỘI MA TÚY

1063
00:49:49,903 --> 00:49:53,865
Luôn có hơn nửa triệu người Mỹ
bị giam giữ vì ma túy,

1064
00:49:54,366 --> 00:49:55,992
<i>và Paul là một trong số đó.</i>

1065
00:49:56,076 --> 00:49:57,411
<i>Anh ấy sẽ ngồi tù lâu năm.</i>

1066
00:49:57,619 --> 00:49:59,454
<i>Bản án tối thiểu bắt buộc mười năm.</i>

1067
00:49:59,538 --> 00:50:00,789
<i>Họ cho anh ấy đề nghị.</i>

1068
00:50:00,872 --> 00:50:04,000
Để chính phủ khỏi tiêu tốn
thời gian và chi phí xét xử,

1069
00:50:04,334 --> 00:50:06,712
<i>anh ấy chỉ cần nhận tội.</i>

1070
00:50:06,795 --> 00:50:10,215
Và sau khi vật vã cân nhắc,
tôi đã chấp nhận.

1071
00:50:10,298 --> 00:50:11,216
5 NĂM
MA TÚY

1072
00:50:11,341 --> 00:50:14,386
<i>Sau ngần ấy năm ngồi tù,</i>
<i>có một điều khiến Paul bận tâm nhất.</i>

1073
00:50:14,594 --> 00:50:17,681
Chúng ta sống trong xã hội hiện đại này
như cái nồi nấu chảy

1074
00:50:17,806 --> 00:50:20,183
và mọi người hầu như
chỉ tìm cách hòa nhập.

1075
00:50:20,392 --> 00:50:23,311
Và rồi trong tù thì hoàn toàn ngược lại.

1076
00:50:23,395 --> 00:50:26,565
Ngay khi bạn vào đó,
nếu bạn chưa phân biệt chủng tộc,

1077
00:50:26,648 --> 00:50:28,692
họ sẽ yêu cầu bạn làm vậy ngay lập tức.

1078
00:50:29,109 --> 00:50:31,069
<i>Mọi nhà giam và nhà tù ở Mỹ,</i>

1079
00:50:31,153 --> 00:50:34,322
<i>mọi nơi tôi từng đến,</i>
<i>đều được phân chia theo chủng tộc.</i>

1080
00:50:34,406 --> 00:50:36,116
<i>Mọi thứ đều tách biệt trong đó.</i>

1081
00:50:36,575 --> 00:50:39,494
Có điện thoại da trắng,
có điện thoại Mexico,

1082
00:50:39,578 --> 00:50:41,621
và điện thoại da đen, điện thoại châu Á.

1083
00:50:42,038 --> 00:50:46,209
<i>Dường như phân biệt chủng tộc đã giúp</i>
<i>phát động cuộc bùng nổ hệ thống nhà tù Mỹ.</i>

1084
00:50:46,293 --> 00:50:48,920
<i>Ngọn lửa dữ dội đó vẫn bùng cháy</i>
<i>sau các bức tường,</i>

1085
00:50:49,004 --> 00:50:51,423
<i>tránh xa mọi con mắt của công chúng.</i>

1086
00:50:52,174 --> 00:50:54,593
<i>Đó là một quy tắc rất nghiêm ngặt,</i>

1087
00:50:54,676 --> 00:50:56,970
<i>dựa trên chủng tộc của anh,</i>
<i>đây là những gì chúng tôi làm.</i>

1088
00:50:57,053 --> 00:50:58,096
ĐI THEO CHỦNG TỘC

1089
00:50:58,180 --> 00:51:01,391
Ngay cả cai ngục
cũng khuyến khích điều này.

1090
00:51:02,684 --> 00:51:05,604
Có người lý luận rằng
đó là cách để cai ngục

1091
00:51:05,687 --> 00:51:09,191
kiểm soát chúng tôi
vì nếu chúng tôi hòa thuận,

1092
00:51:09,483 --> 00:51:11,651
thì ai mới là người điều hành nhà tù?

1093
00:51:12,360 --> 00:51:15,572
Chúng tôi hay cai ngục?
Một cai ngục quản lý tới 100 tù nhân.

1094
00:51:15,655 --> 00:51:19,451
<i>Xã hội nhà tù phân chia</i>
<i>từ chủng tộc thành băng nhóm.</i>

1095
00:51:19,785 --> 00:51:23,497
<i>Nên sẽ có ích nếu ở trong một băng nhóm</i>
<i>hoặc đến từ một khu phố thích hợp.</i>

1096
00:51:23,663 --> 00:51:25,957
Trên xe đến nhà tù,
anh bạn ngồi bên cạnh tôi

1097
00:51:26,041 --> 00:51:28,168
chỉ là dân thường đến từ Long Beach.

1098
00:51:28,293 --> 00:51:30,212
Anh ấy chơi bóng rổ ở trung học Poly.

1099
00:51:30,295 --> 00:51:31,963
Anh bạn bình thường để đầu cua.

1100
00:51:32,088 --> 00:51:33,590
Anh hiểu tôi nói gì đấy,

1101
00:51:33,673 --> 00:51:37,177
và anh ấy vào tù vì chấp nhận đề nghị

1102
00:51:37,385 --> 00:51:39,846
nhận tội bạo hành gia đình,
tôi nhớ là vậy.

1103
00:51:39,971 --> 00:51:41,681
Anh ấy và bạn gái, đe dọa khủng bố.

1104
00:51:41,807 --> 00:51:44,351
<i>Ở Mỹ, đe dọa khủng bố</i>

1105
00:51:44,518 --> 00:51:46,728
<i>bao gồm mọi lời nói chứa đựng</i>

1106
00:51:46,853 --> 00:51:49,022
<i>đe dọa bạo lực với một người khác.</i>

1107
00:51:49,105 --> 00:51:51,441
<i>Trong vụ án này,</i>
<i>Reggie nói đến cuộc cãi vã</i>

1108
00:51:51,525 --> 00:51:54,069
<i>giữa một người và bạn gái</i>
<i>khi anh ta đe dọa cô ấy.</i>

1109
00:51:54,194 --> 00:51:55,362
Anh ấy nói sẽ đập cô ta,

1110
00:51:55,445 --> 00:51:57,030
như thế là đe dọa khủng bố.

1111
00:51:57,113 --> 00:51:58,824
Không có bạo lực thể xác hay gì,

1112
00:51:58,907 --> 00:52:00,909
nhưng anh ấy chấp nhận án tù 18 tháng,

1113
00:52:00,992 --> 00:52:02,410
và chỉ phải ở đó khoảng tám tháng.

1114
00:52:02,536 --> 00:52:05,622
Bạn chấp nhận án tù 18 tháng,
bạn chỉ ở đó năm đến mười tháng.

1115
00:52:05,705 --> 00:52:07,290
Anh ấy tin vào thứ nhảm nhí đó.

1116
00:52:08,041 --> 00:52:10,627
Đêm đầu tiên đến đó,
họ hỏi ai đến từ South Central.

1117
00:52:10,710 --> 00:52:11,711
Tôi. Anh ở đâu?

1118
00:52:11,795 --> 00:52:14,256
Tôi nói tôi đến từ đâu.
"Đồng hương đằng kia kìa."

1119
00:52:14,339 --> 00:52:16,633
Họ sẽ chỉ cho bạn phải đi đâu.

1120
00:52:16,716 --> 00:52:18,510
Anh bạn này, anh ấy không có ai cả.

1121
00:52:18,593 --> 00:52:20,303
Anh ấy đến từ Long Beach mà?

1122
00:52:20,387 --> 00:52:22,472
Anh ấy chỉ là một anh bạn bình thường.

1123
00:52:22,556 --> 00:52:25,308
Tối hôm đó tôi đang nằm trên giường,

1124
00:52:25,392 --> 00:52:27,519
và nghe xem chuyện gì đang xảy ra
và tôi...

1125
00:52:27,644 --> 00:52:29,271
Đầu tiên, tôi nghĩ họ đang đùa

1126
00:52:29,354 --> 00:52:31,815
vì ban đầu có vẻ chỉ là một trò lừa.

1127
00:52:31,898 --> 00:52:35,318
Mọi thứ đều là một thủ đoạn
dẫn đến một thứ khác.

1128
00:52:35,694 --> 00:52:37,654
Vì vậy họ mới nói đừng để ai

1129
00:52:37,737 --> 00:52:39,447
động vào bạn, và anh ấy không biết.

1130
00:52:39,531 --> 00:52:41,074
Anh ấy không hiểu là không được

1131
00:52:41,157 --> 00:52:43,326
vật nhau với ai ở phòng giam vì đó là cách

1132
00:52:43,410 --> 00:52:45,412
để biết liệu có thể khống chế được bạn.

1133
00:52:45,495 --> 00:52:46,746
và chuyện là như vậy.

1134
00:52:47,080 --> 00:52:48,790
Tôi nằm trên giường và lắng nghe,

1135
00:52:48,874 --> 00:52:51,960
và tôi nghĩ, trời ơi,
không ai đến giúp anh bạn này sao?

1136
00:52:53,295 --> 00:52:54,963
Và không có ai thật.

1137
00:52:55,046 --> 00:52:56,923
Đêm hôm đó, họ cưỡng hiếp anh ấy.

1138
00:52:58,925 --> 00:53:00,802
<i>Theo Sở tư pháp,</i>

1139
00:53:00,927 --> 00:53:04,180
<i>gần một trên mười tù nhân</i>
<i>bị lạm dụng tình dục</i>

1140
00:53:04,264 --> 00:53:06,224
<i>khi ở các nhà tù và trại tạm giam tại Mỹ.</i>

1141
00:53:06,600 --> 00:53:09,185
<i>Một phần tư trong số đó bị thương tổn nặng</i>

1142
00:53:09,269 --> 00:53:12,772
<i>như mẻ răng, gãy răng, bị đánh ngất,</i>

1143
00:53:12,856 --> 00:53:15,025
gãy xương, hoặc tệ hơn nữa.

1144
00:53:15,525 --> 00:53:18,278
Hãy nhớ điều đó nếu lần sau
bạn thấy trên ti-vi,

1145
00:53:18,403 --> 00:53:22,657
một quan chức chính phủ, hay ai đó
lấy chuyện cưỡng bức trong tù làm trò đùa.

1146
00:53:23,199 --> 00:53:25,577
Việc chúng ta chấp nhận những trò đùa này

1147
00:53:25,660 --> 00:53:28,705
cho thấy chúng ta đang bình thường hóa
việc cưỡng bức,

1148
00:53:28,788 --> 00:53:31,207
coi nó như một cách thức trừng phạt.

1149
00:53:31,458 --> 00:53:33,960
<i>Nếu ta còn coi những người ngồi tù</i>

1150
00:53:34,044 --> 00:53:36,171
<i>là những kẻ hạ đẳng, là mối họa,</i>

1151
00:53:36,254 --> 00:53:38,048
<i>là không thể cải tạo,</i>
<i>không giống chúng ta,</i>

1152
00:53:38,256 --> 00:53:41,092
<i>tại sao chúng ta không thử nghĩ xem</i>
<i>họ sống thế nào,</i>

1153
00:53:41,217 --> 00:53:42,344
<i>họ đang chịu những gì?</i>

1154
00:53:42,928 --> 00:53:44,554
Hiện nay có hơn 5.000 trại giam...

1155
00:53:44,763 --> 00:53:45,847
GEORGE LOPEZ
DIỄN VIÊN HÀI/NHÀ HOẠT ĐỘNG

1156
00:53:45,931 --> 00:53:47,515
...và nhà tù trên nước Mỹ,

1157
00:53:47,599 --> 00:53:50,727
nhiều hơn cả cao đẳng và đại học.

1158
00:53:51,102 --> 00:53:53,396
Ở nhiều nơi trên nước Mỹ,
đặc biệt là phương Nam,

1159
00:53:53,480 --> 00:53:55,815
có nhiều người sống trong tù

1160
00:53:56,107 --> 00:53:57,776
hơn là trong khuôn viên cao đẳng,

1161
00:53:57,859 --> 00:54:01,112
và một ngành kinh doanh tỉ đô
đã xuất hiện.

1162
00:54:03,490 --> 00:54:04,699
<i>Can đảm lên.</i>

1163
00:54:05,033 --> 00:54:07,702
<i>Chuyện này nghe sẽ rất dã man,</i>
<i>đến mức như không thật...</i>

1164
00:54:08,995 --> 00:54:11,581
<i>...như thời trung cổ,</i>
<i>như phim kinh dị giả tưởng...</i>

1165
00:54:11,665 --> 00:54:12,499
MÊ CUNG

1166
00:54:12,582 --> 00:54:14,209
<i>...hay một bộ phim âm nhạc cũ của Pháp.</i>

1167
00:54:14,292 --> 00:54:15,293
NHỮNG NGƯỜI KHỐN KHỔ

1168
00:54:15,377 --> 00:54:18,505
<i>Lần sửa đổi hiến pháp thứ 13</i>
<i>đã loại bỏ chế độ nô lệ,</i>

1169
00:54:18,630 --> 00:54:23,009
<i>nhưng vẫn cho phép cưỡng chế lao động</i>
<i>nếu bạn đang ngồi tù.</i>

1170
00:54:23,593 --> 00:54:26,972
<i>Ngày nay, có khoảng một triệu tù nhân Mỹ</i>

1171
00:54:27,180 --> 00:54:30,433
<i>đang làm trong các tập đoàn,</i>
<i>các ngành công nghiệp của chính phủ.</i>

1172
00:54:31,017 --> 00:54:32,435
<i>Không có mức lương tối thiểu,</i>

1173
00:54:32,727 --> 00:54:35,313
<i>vì vậy có thể bạn chỉ kiếm được</i>
<i>vài xu mỗi giờ.</i>

1174
00:54:35,689 --> 00:54:37,691
<i>Bruce làm việc trong nhà bếp vài năm</i>

1175
00:54:37,774 --> 00:54:41,569
<i>sau đó làm việc hành chính</i>
<i>với cao nhất là 32 xu một giờ.</i>

1176
00:54:41,736 --> 00:54:42,779
NGƯỜI ANH EM, ANH Ở ĐÂU

1177
00:54:42,904 --> 00:54:45,615
<i>Nghe như đang ở thời đại</i>
<i>trong phim của anh em Coen,</i>

1178
00:54:45,699 --> 00:54:46,992
<i>nhưng nó đang diễn ra.</i>

1179
00:54:47,117 --> 00:54:50,537
<i>Không có quyền lợi, không tổ chức,</i>
<i>không biểu tình.</i>

1180
00:54:50,912 --> 00:54:52,247
Và nếu từ chối làm việc,

1181
00:54:52,831 --> 00:54:54,541
họ có thể hành hạ bạn.

1182
00:54:57,377 --> 00:55:00,964
<i>Đây là một món hời với chính phủ</i>
<i>và những nhà tù vì lợi nhuận,</i>

1183
00:55:01,131 --> 00:55:04,426
<i>người bán sức của tù nhân cho</i>
<i>các công ty Fortune 500 như Chevron,</i>

1184
00:55:05,260 --> 00:55:08,930
<i>Bank of America, AT&T và quân đội Mỹ.</i>

1185
00:55:09,723 --> 00:55:12,308
<i>Gần một nửa số tù nhân</i>

1186
00:55:12,392 --> 00:55:14,978
<i>tham gia làm quân phục, giáp, mũ bảo hiểm</i>

1187
00:55:15,103 --> 00:55:18,773
<i>và bán sức lao động cho các công ty</i>
<i>thuộc nhóm Fortune 500.</i>

1188
00:55:19,107 --> 00:55:22,110
BÁO CÁO CÔNG CHO BIẾT CÁC CÔNG TY NÀY
ĐÃ DÙNG SỨC TÙ NHÂN SUỐT 10 NĂM

1189
00:55:22,527 --> 00:55:25,530
<i>Họ chế tạo nội thất văn phòng, tổng đài,</i>

1190
00:55:25,739 --> 00:55:28,950
<i>nhận đặt phòng khách sạn, làm trong lò mổ</i>

1191
00:55:29,242 --> 00:55:34,039
<i>hoặc sản xuất vải, giày, quần áo</i>
<i>để kiếm tiền.</i>

1192
00:55:34,581 --> 00:55:38,251
<i>Sức lao động của tù nhân là thứ</i>
<i>giúp chính phủ bang và các nhà tù tư</i>

1193
00:55:38,334 --> 00:55:40,837
<i>kiếm được hàng tỉ đô lợi nhuận.</i>

1194
00:55:41,129 --> 00:55:43,089
NHÀ TÙ VÌ LỢI NHUẬN

1195
00:55:43,214 --> 00:55:45,550
<i>Tù nhân không chỉ quen với việc sản xuất,</i>

1196
00:55:45,884 --> 00:55:48,678
<i>mà bản thân họ cũng bị đem ra</i>
<i>làm sản phẩm buôn bán.</i>

1197
00:55:48,762 --> 00:55:52,265
<i>Từ những năm 1980,</i>
<i>số lượng tù nhân đã tăng vọt.</i>

1198
00:55:52,432 --> 00:55:56,311
<i>Hiện giờ, 150 nhà tù tư nhân đang được</i>
<i>chính phủ trả hàng tỉ đô</i>

1199
00:55:56,394 --> 00:55:58,438
<i>để giam giữ tù nhân.</i>

1200
00:55:59,481 --> 00:56:01,858
Nhà tù tư hoạt động rất ổn,
vài nhà đầu tư lớn nhất

1201
00:56:01,941 --> 00:56:05,528
còn là các ngân hàng như Wells Fargo
hay Bank of America.

1202
00:56:05,820 --> 00:56:10,325
Nhiều nhà tù tư nhân yêu cầu
90 đến 100% tỉ suất sử dụng,

1203
00:56:10,617 --> 00:56:13,828
nghĩa là người đóng thuế phải trả tiền
cho tất cả các giường,

1204
00:56:14,120 --> 00:56:15,580
kể cả giường trống.

1205
00:56:16,081 --> 00:56:18,958
<i>Những nhà tù vì lợi nhuận</i>
<i>được khuyến khích</i>

1206
00:56:19,042 --> 00:56:22,170
<i>để giam giữ càng nhiều người</i>
<i>trong thời gian càng lâu càng tốt</i>

1207
00:56:22,420 --> 00:56:25,173
<i>để đạt chỉ tiêu, và để làm được điều đó,</i>

1208
00:56:25,381 --> 00:56:28,968
<i>họ đã chi tới hàng triệu đô la để ủng hộ</i>
<i>các đạo luật khắt khe với tội phạm.</i>

1209
00:56:29,260 --> 00:56:32,138
<i>Ngày nay, gần 10% số tù nhân của nước Mỹ</i>

1210
00:56:32,222 --> 00:56:33,973
<i>đang bị giam trong các nhà tù tư.</i>

1211
00:56:34,057 --> 00:56:37,977
Họ cũng chi hàng triệu đô để can thiệp vào
các đạo luật về nhập cư.

1212
00:56:38,061 --> 00:56:40,772
<i>Một nửa số người nhập cư bị bắt</i>
<i>bị giam trong nhà tù tư</i>

1213
00:56:40,897 --> 00:56:43,817
<i>khó xác định thời gian,</i>
<i>thường là phải đến vài năm,</i>

1214
00:56:43,983 --> 00:56:45,652
<i>và sống rất khắc nghiệt,</i>

1215
00:56:45,735 --> 00:56:47,362
<i>và vì họ không phải người Mỹ,</i>

1216
00:56:47,445 --> 00:56:49,489
<i>chính phủ không cho họ quyền</i>

1217
00:56:49,572 --> 00:56:53,701
được có người đại diện pháp luật
cơ bản nhất hay chăm sóc y tế.

1218
00:56:53,952 --> 00:56:55,370
Nhà tù là những công ty tư nhân.

1219
00:56:56,579 --> 00:57:02,085
Tại sao họ lại muốn giảm bạo lực?

1220
00:57:02,210 --> 00:57:05,672
Tại sao họ lại muốn nâng cao đời sống
của những người này?

1221
00:57:06,673 --> 00:57:09,342
Và ta vẫn gọi đó là công lý sao?

1222
00:57:09,425 --> 00:57:12,387
Đó là đồng tiền dính máu. Là điềm gở.

1223
00:57:12,512 --> 00:57:15,265
Nó sẽ trở lại ám ảnh ta

1224
00:57:15,515 --> 00:57:17,600
cho đến lúc chết.

1225
00:57:17,851 --> 00:57:20,353
<i>Ba khu nhà đã bị đốt cháy.</i>

1226
00:57:20,478 --> 00:57:22,605
<i>Rõ ràng là xuất phát từ sự ức chế</i>
<i>của tù nhân</i>

1227
00:57:22,689 --> 00:57:24,649
<i>đối với chất lượng của dịch vụ y tế.</i>

1228
00:57:24,732 --> 00:57:27,694
<i>Có lẽ không cần nói,</i>
<i>việc bị coi như động sản</i>

1229
00:57:27,777 --> 00:57:30,238
<i>và bị ép phải lao động với mức lương</i>
<i>vài xu một giờ,</i>

1230
00:57:30,363 --> 00:57:33,700
<i>tuy không quá phổ biến trong các nhà tù,</i>
<i>nhưng chưa phải điều tệ nhất.</i>

1231
00:57:33,825 --> 00:57:34,868
BẠN SẼ CẦN PHẢI MUA:

1232
00:57:34,993 --> 00:57:36,369
Họ phát tất đã qua sử dụng.

1233
00:57:36,453 --> 00:57:38,872
Phát đồ lót đã qua sử dụng.

1234
00:57:38,955 --> 00:57:41,374
Bạn phải mua những thứ như
dụng cụ cạo râu,

1235
00:57:41,458 --> 00:57:45,503
đồ ăn, áo, tất, đồ lót, áo phông.

1236
00:57:45,712 --> 00:57:48,923
Căng-tin, hay cửa hàng ở đó đắt hơn nhiều

1237
00:57:49,007 --> 00:57:51,134
so với các cửa hàng tiện lợi bên ngoài.

1238
00:57:51,342 --> 00:57:54,596
Rõ ràng là chúng ta nên mang tiền
để có thể chuẩn bị đồ.

1239
00:57:54,721 --> 00:57:56,639
Nếu không có 50 đến 100 đô

1240
00:57:56,723 --> 00:57:59,142
được đưa đến hoặc chuyển vào tài khoản
mỗi tháng,

1241
00:57:59,309 --> 00:58:00,435
bạn sẽ phải lách luật.

1242
00:58:00,560 --> 00:58:03,730
LÁCH LUẬT

1243
00:58:03,813 --> 00:58:05,899
<i>Đây là Philip. Anh bị kết án trộm cướp.</i>

1244
00:58:05,982 --> 00:58:09,235
Ngoài đó chúng tôi tha hóa,

1245
00:58:09,444 --> 00:58:10,904
<i>trong này cũng tha hóa.</i>

1246
00:58:11,029 --> 00:58:13,781
<i>Dù là rượu, hay ma túy.</i>

1247
00:58:13,865 --> 00:58:15,492
<i>Có những người không uống,</i>

1248
00:58:15,950 --> 00:58:18,077
<i>nhưng họ vẫn làm ra rượu mỗi ngày.</i>

1249
00:58:18,161 --> 00:58:21,664
<i>Ở San Quentin, dưới phòng sưởi,</i>
<i>họ còn tìm thấy nồi chưng.</i>

1250
00:58:21,873 --> 00:58:23,833
Những người bạn tôi biết
còn đi xa đến nỗi

1251
00:58:23,917 --> 00:58:25,919
họ lấy ống đồng

1252
00:58:26,044 --> 00:58:28,963
<i>từ những khu công nghiệp xung quanh,</i>
<i>vậy là có ống đồng.</i>

1253
00:58:29,088 --> 00:58:30,840
Họ chế rượu lậu ở San Quentin.

1254
00:58:31,925 --> 00:58:33,092
<i>Chủ yếu là để uống.</i>

1255
00:58:33,301 --> 00:58:35,970
Tôi có lách luật không à? Bán ma túy.

1256
00:58:36,095 --> 00:58:38,097
Qua những lần thăm hỏi, nhờ một quản giáo.

1257
00:58:38,306 --> 00:58:41,434
Nhà tù giống như một cao đẳng
kết nối tội phạm.

1258
00:58:41,559 --> 00:58:43,728
<i>Phần lớn những tù nhân đều học được</i>

1259
00:58:43,811 --> 00:58:45,480
<i>cách phạm tội hoàn hảo hơn</i>

1260
00:58:45,772 --> 00:58:47,565
Đây là kiểu trường

1261
00:58:48,066 --> 00:58:50,693
nơi các tù nhân học cách
làm tù nhân giỏi hơn.

1262
00:58:51,069 --> 00:58:52,570
<i>Đó không phải nói quá.</i>

1263
00:58:53,112 --> 00:58:55,865
Một nghiên cứu năm 2011 của Đại học Ohio

1264
00:58:55,949 --> 00:58:59,244
cho thấy sau một thời gian ở tù,

1265
00:58:59,327 --> 00:59:02,080
những người tiếp tục phạm tội

1266
00:59:02,288 --> 00:59:04,666
sẽ có thu nhập tăng lên

1267
00:59:04,874 --> 00:59:08,836
khoảng 11.000 đô la Mỹ một năm.

1268
00:59:09,128 --> 00:59:13,508
<i>Jody Lewen là giám đốc điều hành</i>
<i>Dự án Đại học Nhà tù.</i>

1269
00:59:13,675 --> 00:59:17,220
Có hàng ngàn,
hàng ngàn người trong hệ thống.

1270
00:59:17,470 --> 00:59:19,055
Họ chỉ muốn có một cơ hội

1271
00:59:19,138 --> 00:59:21,933
được giáo dục tốt, được ai đó thuê làm,

1272
00:59:22,016 --> 00:59:25,186
và có được một công việc,
được làm những công việc ý nghĩa

1273
00:59:25,311 --> 00:59:26,479
<i>và đủ sống.</i>

1274
00:59:26,563 --> 00:59:28,439
<i>Cuối những năm 80, đầu những năm 90,</i>

1275
00:59:28,523 --> 00:59:32,569
có khoảng 350 chương trình
trong hệ thống nhà tù.

1276
00:59:33,027 --> 00:59:34,779
<i>Tôi đã nghe lời bố, ông luôn nói:</i>

1277
00:59:34,862 --> 00:59:36,406
<i>"Hãy học vi tính.</i>

1278
00:59:36,489 --> 00:59:37,865
<i>Trong đó họ có dạy vi tính không?"</i>

1279
00:59:37,949 --> 00:59:38,992
<i>Vì ông ấy hiểu rõ.</i>

1280
00:59:39,075 --> 00:59:40,743
Cuối cùng, khi đến San Quentin,

1281
00:59:40,827 --> 00:59:42,579
tôi hỏi: "Các anh dạy vi tính chứ?"

1282
00:59:42,704 --> 00:59:43,746
NGÀY THỨ 3289 NĂM THỨ CHÍN

1283
00:59:43,830 --> 00:59:45,873
<i>Thật tuyệt vời, ý tôi là,</i>

1284
00:59:45,957 --> 00:59:48,376
<i>người biết càng ít càng dễ vâng lời,</i>
<i>phải không?</i>

1285
00:59:48,459 --> 00:59:50,878
<i>Trong đó luôn có</i>
<i>chút tinh thần phản kháng.</i>

1286
00:59:50,962 --> 00:59:53,631
<i>Họ luôn kiểm soát được anh</i>

1287
00:59:53,715 --> 00:59:56,342
<i>và có thể bắn thẳng vào đầu anh</i>
<i>nếu họ muốn.</i>

1288
00:59:56,801 --> 00:59:59,137
Đứng yên, trật tự. Úp mặt vào tường.

1289
00:59:59,220 --> 01:00:02,015
<i>Có chút phản kháng.</i>
<i>Tôi có thể luyện não một chút.</i>

1290
01:00:02,098 --> 01:00:03,641
<i>Họ không thể ngăn được tôi.</i>

1291
01:00:03,725 --> 01:00:06,394
<i>Vì vậy, chúng tôi khá tự hào</i>
<i>về khóa học của mình,</i>

1292
01:00:06,477 --> 01:00:08,313
đặc biệt là khóa học về lập trình,

1293
01:00:08,396 --> 01:00:11,524
và thật vinh dự khi có thể
chống lại hệ thống,

1294
01:00:11,941 --> 01:00:16,654
bằng cách giáo dục lẫn nhau.

1295
01:00:17,155 --> 01:00:20,158
<i>Và khi nhìn tôi tốt nghiệp tám năm sau đó,</i>

1296
01:00:20,283 --> 01:00:21,743
<i>bố tôi thực sự tự hào về tôi.</i>

1297
01:00:21,868 --> 01:00:23,786
<i>Quan hệ của chúng tôi phát triển,</i>

1298
01:00:23,870 --> 01:00:27,248
<i>tiến sâu dần và trở nên thật ý nghĩa.</i>

1299
01:00:27,498 --> 01:00:29,459
<i>Bố tôi là tất cả với tôi.</i>

1300
01:00:30,543 --> 01:00:34,464
Chỉ khoảng hai tuần
sau khi tôi tốt nghiệp, ông qua đời.

1301
01:00:43,556 --> 01:00:44,390
Xin lỗi.

1302
01:01:05,203 --> 01:01:06,871
<i>Khi tôi kí đạo luật tội phạm này,</i>

1303
01:01:07,372 --> 01:01:13,211
<i>chúng ta đang tiến một bước dài</i>
<i>trong việc đưa luật pháp</i>

1304
01:01:13,294 --> 01:01:16,047
<i>trở lại gần hơn với giá trị của đất nước.</i>

1305
01:01:16,214 --> 01:01:17,548
<i>Năm 1994,</i>

1306
01:01:17,757 --> 01:01:20,718
Quốc hội thông qua Luật Kiểm soát
Vũ lực và Đạo luật Hành pháp

1307
01:01:21,010 --> 01:01:22,428
và cùng với nhiều yếu tố khác,

1308
01:01:22,512 --> 01:01:24,889
chúng đã ngăn không cho tù nhân
nhập trợ cấp Pell.

1309
01:01:25,014 --> 01:01:27,600
Phần lớn các chương trình
bị chấm dứt sau một đêm.

1310
01:01:27,892 --> 01:01:29,102
HEFFLEY, CÁN BỘ
NHÀ TÙ BANG AVENAL PRISON, CALIFORNIA

1311
01:01:29,185 --> 01:01:31,604
Nói thực,
trừ khi bạn được học cao đẳng trong tù,

1312
01:01:31,688 --> 01:01:33,272
nó sẽ không giúp được bạn nhiều.

1313
01:01:33,648 --> 01:01:35,775
Nếu họ có kĩ năng hàn,

1314
01:01:35,858 --> 01:01:38,736
tại đây đó sẽ là một hiện tượng.

1315
01:01:38,820 --> 01:01:40,947
Chúng tôi từng thấy những người học hàn,

1316
01:01:41,030 --> 01:01:44,492
họ có thể kiếm được 30 đến 40 đô
một giờ khi tại ngoại,

1317
01:01:44,575 --> 01:01:47,120
và họ đã viết thư
cho những người hướng dẫn ở đây.

1318
01:01:47,370 --> 01:01:49,664
Đó là thứ những người đó cần.

1319
01:01:49,747 --> 01:01:54,711
Họ cần một công việc để không phải
ăn trộm, ăn cắp, tìm đến ma túy,

1320
01:01:54,794 --> 01:01:57,004
buôn bán ma túy hay những việc tương tự.

1321
01:01:57,088 --> 01:01:59,215
Vì vậy, đó là điều tôi muốn thay đổi.

1322
01:01:59,424 --> 01:02:04,053
Lý do lớn nhất khiến mọi người vào tù
là sự thiếu thốn

1323
01:02:04,137 --> 01:02:05,638
cơ hội được giáo dục tốt.

1324
01:02:06,347 --> 01:02:11,602
<i>Từ năm 1970, ở bang California,</i>
<i>ta đã xây 22 nhà tù và một trường đại học.</i>

1325
01:02:11,769 --> 01:02:14,355
<i>Chúng ta tin tưởng</i>
<i>vào việc trừng phạt người khác</i>

1326
01:02:14,439 --> 01:02:17,233
<i>và kiểm soát họ bằng bạo lực</i>
<i>hơn là dạy dỗ họ.</i>

1327
01:02:17,442 --> 01:02:20,862
<i>Hãy tưởng tượng đến một ông bố bà mẹ</i>
<i>có cách nuôi dạy như vậy.</i>

1328
01:02:21,070 --> 01:02:24,157
<i>Bạn sẽ nói gì về họ? Nghĩ gì về họ?</i>

1329
01:02:24,240 --> 01:02:27,618
<i>Ta sẽ nghĩ họ thật không phù hợp</i>
<i>để làm bố mẹ.</i>

1330
01:02:27,744 --> 01:02:30,121
<i>Nực cười hơn, ta còn có thể gọi cảnh sát.</i>

1331
01:02:33,207 --> 01:02:36,377
<i>Tất cả xuất phát từ việc không có giáo dục</i>
<i>hay các chương trình,</i>

1332
01:02:36,502 --> 01:02:39,172
<i>không có việc gì có ích để làm.</i>

1333
01:02:39,338 --> 01:02:41,883
Vấn đề nằm ở chỗ mọi người đều sợ hãi,
hoảng loạn,

1334
01:02:41,966 --> 01:02:44,302
và phải chiến đấu để giành sự sống,

1335
01:02:44,385 --> 01:02:46,012
và thường sẽ cực kì bạo lực

1336
01:02:46,095 --> 01:02:48,639
để bảo vệ bản thân hoặc giữ an toàn.

1337
01:02:48,723 --> 01:02:50,850
<i>Giống như con chó yếu nhất trong đàn.</i>

1338
01:02:51,225 --> 01:02:54,270
Nếu họ nhận ra bạn yếu đuối,
họ sẽ tấn công bạn

1339
01:02:54,937 --> 01:02:56,230
<i>vì nhiều lý do.</i>

1340
01:02:56,355 --> 01:02:59,192
<i>Bắt nạt một người</i>
<i>sẽ giúp bạn có vị thế hơn.</i>

1341
01:02:59,609 --> 01:03:02,445
Tôi từng tự hỏi mình:
"Mày có phải nạn nhân không?"

1342
01:03:03,362 --> 01:03:05,156
Không, tôi sẽ không là nạn nhân.

1343
01:03:05,239 --> 01:03:08,284
Như vậy trong đầu tôi
chỉ còn lại một lựa chọn.

1344
01:03:08,367 --> 01:03:10,411
Tôi phải là kẻ bắt nạt.

1345
01:03:15,374 --> 01:03:19,128
QUY TẮC KẾT GIAO

1346
01:03:19,837 --> 01:03:24,258
Ở một vài thời điểm, một vài lý do,
có thể hợp pháp

1347
01:03:24,342 --> 01:03:26,177
có thể không, ai đó sẽ đến thử bạn.

1348
01:03:32,308 --> 01:03:34,685
Dù bạn thua, bạn cũng sẽ phải tự đứng dậy.

1349
01:03:36,646 --> 01:03:38,564
NÂNG CAO VỊ THẾ

1350
01:03:40,399 --> 01:03:42,652
Một người đến gần,
hôm nay là ngày bạn nhận đồ,

1351
01:03:42,735 --> 01:03:45,947
anh ta cố lấy những thứ đồ
mà người thân gửi bạn.

1352
01:03:46,489 --> 01:03:49,534
Nếu bạn để anh ta làm vậy,
sẽ có thêm mười gã khác:

1353
01:03:49,700 --> 01:03:53,079
"Tuyệt, nó để gã kia lấy đồ kìa,
tao sẽ lấy TV của nó,"

1354
01:03:53,204 --> 01:03:55,706
lúc nào cũng vậy, cho đến khi
có ai đó phục tùng bạn.

1355
01:03:56,332 --> 01:03:57,333
Không hay chút nào.

1356
01:04:00,670 --> 01:04:02,630
Nhưng nếu ngay từ đầu bạn đứng lên,

1357
01:04:02,713 --> 01:04:04,465
<i>và họ thấy bạn tự đứng lên,</i>

1358
01:04:04,549 --> 01:04:06,884
<i>ngay cả khi bạn thua, họ cũng sẽ nể phục.</i>

1359
01:04:11,013 --> 01:04:12,640
"Đừng dây với hắn. Tìm mồi khác."

1360
01:04:12,765 --> 01:04:15,726
"Nhưng tao xử được hắn."
Thôi đi. Đừng dây vào hắn.

1361
01:04:16,060 --> 01:04:18,980
Sao phải đến đó gây sự
và bị thêm vài cục u,

1362
01:04:19,105 --> 01:04:22,441
trong khi mày có thể đi lấy đồ của
thằng đằng kia, chả mất gì.

1363
01:04:24,819 --> 01:04:26,821
Thường thì sẽ chỉ xảy ra một, hai lần,

1364
01:04:26,904 --> 01:04:28,197
nhưng quan trọng không kém,

1365
01:04:29,156 --> 01:04:31,284
là bạn không được tìm cán bộ giúp đỡ...

1366
01:04:33,077 --> 01:04:34,161
vậy thì bạn sẽ ổn.

1367
01:04:34,370 --> 01:04:35,705
<i>Giờ nếu bạn chợt nghĩ,</i>

1368
01:04:35,788 --> 01:04:39,208
<i>cũng đâu tệ lắm, một bên mắt tím,</i>
<i>vài vết xước,</i>

1369
01:04:39,292 --> 01:04:41,210
<i>và bạn đã thoát nạn thì hãy nghĩ lại.</i>

1370
01:04:41,544 --> 01:04:46,549
Nói chung,
người Mỹ đã bị tẩy não để nghĩ rằng

1371
01:04:46,674 --> 01:04:51,512
những gì chúng ta làm với hệ thống nhà tù
là điều bình thường,

1372
01:04:51,846 --> 01:04:55,224
có lý, hoặc chỉ...

1373
01:04:56,809 --> 01:04:59,270
Tôi nghĩ nó hơi khốc liệt
và khiến người ta mệt mỏi,

1374
01:04:59,353 --> 01:05:02,064
vì càng dành nhiều thời gian

1375
01:05:02,648 --> 01:05:04,609
ở trong đó và tiếp xúc với những người

1376
01:05:04,692 --> 01:05:06,027
bị ảnh hưởng trực tiếp,

1377
01:05:06,110 --> 01:05:09,113
bạn sẽ thấy hệ thống đó càng tồi tệ.

1378
01:05:09,238 --> 01:05:13,492
Hơn 20%, một trên năm tù nhân

1379
01:05:13,576 --> 01:05:16,078
bị tấn công bằng vũ lực mỗi sáu tháng.

1380
01:05:16,287 --> 01:05:19,749
Chưa đầy một tuần ở San Quentin,
tôi đã thấy người chết ngay bên cạnh.

1381
01:05:20,374 --> 01:05:23,669
Tôi thấy hai người đi đến
và đâm anh ta đến chết.

1382
01:05:24,629 --> 01:05:27,965
Một phần trong tôi muốn hét lên vì sợ hãi.

1383
01:05:29,592 --> 01:05:33,095
Nhưng tôi còn một nỗi sợ lớn hơn,
đó là những người này nghĩ gì về tôi.

1384
01:05:33,387 --> 01:05:35,222
Vì vậy, tôi làm như
không có chuyện gì.

1385
01:05:35,640 --> 01:05:37,433
<i>Tôi muốn được họ chấp nhận.</i>

1386
01:05:37,516 --> 01:05:39,018
<i>Họ nói: "Biết làm dao không?</i>

1387
01:05:39,268 --> 01:05:40,811
Đâm nó đi." Và tôi đã làm vậy.

1388
01:05:42,146 --> 01:05:45,608
<i>Vì vậy, thay vì được học hành tử tế</i>
<i>hoặc học việc,</i>

1389
01:05:46,025 --> 01:05:49,987
<i>nhà tù là một nơi tuyệt vời</i>
<i>để chế tạo dao bằng cách gắn lưỡi dao cạo</i>

1390
01:05:50,071 --> 01:05:51,447
<i>lên đuôi bàn chải đánh răng.</i>

1391
01:05:51,697 --> 01:05:55,660
<i>Đó là điều xảy ra khi có quá đông người</i>
<i>trong một hệ thống như vậy,</i>

1392
01:05:55,743 --> 01:05:59,538
<i>hoặc một nơi như vậy,</i>
<i>những người vẫn có nhu cầu y tế,</i>

1393
01:05:59,747 --> 01:06:02,083
<i>sức khỏe tâm thần, giáo dục,</i>

1394
01:06:02,166 --> 01:06:04,251
<i>điều trị lạm dụng chất gây nghiện,</i>
<i>kiểu thế,</i>

1395
01:06:05,503 --> 01:06:07,838
<i>và không có ai thực sự biết cách xử lý.</i>

1396
01:06:07,922 --> 01:06:11,008
<i>Vì vậy, bạo lực thường là</i>
<i>một thất bại trong giao tiếp,</i>

1397
01:06:11,092 --> 01:06:13,094
<i>hoặc một cách đối phó.</i>

1398
01:06:13,177 --> 01:06:15,554
<i>Có rất nhiều áp lực xã hội phức tạp</i>

1399
01:06:15,638 --> 01:06:18,140
khiến con người trở nên bạo lực trong tù.

1400
01:06:18,224 --> 01:06:20,184
Rất nhiều hành động bạo lực trong tù

1401
01:06:20,267 --> 01:06:22,478
không phải biểu hiện của tính cách,

1402
01:06:22,561 --> 01:06:24,188
mà là phản ứng với hoàn cảnh.

1403
01:06:24,271 --> 01:06:26,399
Đó là điều rất ít người hiểu được.

1404
01:06:26,482 --> 01:06:29,694
Nếu bắt 1.000 người ngoài đường

1405
01:06:29,777 --> 01:06:32,405
và đưa họ đến
Corcoran, vịnh Pelican Bay hay Soledad...

1406
01:06:34,865 --> 01:06:39,078
một lượng lớn người trong đó cuối cùng
sẽ có hành vi bạo lực,

1407
01:06:39,286 --> 01:06:41,956
vì hoàn cảnh mà họ đang đối mặt.

1408
01:06:42,081 --> 01:06:45,167
<i>Năm năm sau khi bị kết án,</i>
<i>một bạn tù lớn tuổi</i>

1409
01:06:45,292 --> 01:06:48,796
<i>có biệt danh là Ác Quỷ,</i>
<i>muốn Reggie nhận tội</i>

1410
01:06:48,879 --> 01:06:50,965
<i>khi cai tù tìm thấy một con dao trong sân.</i>

1411
01:06:51,090 --> 01:06:52,508
<i>Nhưng Reggie từ chối.</i>

1412
01:06:52,591 --> 01:06:55,678
<i>Ác Quỷ tấn công Reggie bằng một con dao,</i>
<i>chém vào cổ anh.</i>

1413
01:06:55,845 --> 01:06:57,304
<i>Sau đó Reggie nói anh biết</i>

1414
01:06:57,680 --> 01:06:59,265
<i>hoặc để Ác Quỷ giết mình,</i>

1415
01:06:59,557 --> 01:07:01,183
<i>hoặc anh phải giết Ác Quỷ.</i>

1416
01:07:01,851 --> 01:07:04,103
<i>Khoảng 15 phút sau khi Reggie bị tấn công,</i>

1417
01:07:04,395 --> 01:07:08,357
<i>anh nhảy qua người một quản giáo</i>
<i>và đâm Ác Quỷ bằng chuôi dao trong tù.</i>

1418
01:07:09,608 --> 01:07:13,029
Ngày nào tôi cũng ngồi lại
và tự vấn chính mình.

1419
01:07:13,112 --> 01:07:16,032
Tôi có thể xử lý tình huống đó
khác đi không?

1420
01:07:16,115 --> 01:07:18,367
Dù đã bao lần tôi tự nhủ,

1421
01:07:18,451 --> 01:07:20,619
đó là cách duy nhất,

1422
01:07:20,703 --> 01:07:22,288
tôi vẫn không thể thấy yên lòng,

1423
01:07:22,371 --> 01:07:24,373
vì lẽ ra, ngay từ đầu tôi không nên thế.

1424
01:07:24,457 --> 01:07:28,335
Tôi vô tội, và họ đã biến tôi thành người
như họ buộc tội.

1425
01:07:28,419 --> 01:07:30,212
Họ đã lừa dối tôi suốt thời gian đó,

1426
01:07:30,296 --> 01:07:32,548
và biến tôi thành sát nhân
vì tôi buộc phải vậy.

1427
01:07:33,174 --> 01:07:36,302
<i>Sau đó, họ giam Reggie vào biệt giam,</i>

1428
01:07:36,385 --> 01:07:39,597
<i>và từ tù chung thân</i>
<i>với khả năng được tại ngoại,</i>

1429
01:07:39,972 --> 01:07:41,849
<i>anh đã phải đối mặt với án tử hình.</i>

1430
01:07:43,267 --> 01:07:46,562
Anh ta bị đưa ra xét xử với án tử hình...

1431
01:07:46,645 --> 01:07:47,855
JUSTIN BROOKS
GIÁM ĐỐC - DỰ ÁN VÔ TỘI CALIFORNIA

1432
01:07:47,980 --> 01:07:50,608
...và luật sư của anh
đã lật lại vụ án ban đầu,

1433
01:07:50,691 --> 01:07:52,401
sau đó gọi tôi và nói:

1434
01:07:52,485 --> 01:07:54,361
"Anh biết không, tôi nghĩ anh ta vô tội

1435
01:07:54,445 --> 01:07:56,572
với tội danh đầu tiên
khiến anh ta tù."

1436
01:07:56,655 --> 01:07:59,200
Và lý do thứ hai đưa Reggie ra ngoài

1437
01:07:59,283 --> 01:08:01,202
ngoài vụ đâm nhau tại tù

1438
01:08:01,619 --> 01:08:04,330
là từ một phép màu đến từ một quyển sách

1439
01:08:04,538 --> 01:08:08,334
về phòng xử lý tội phạm giết người
của Los Angeles.

1440
01:08:08,542 --> 01:08:12,254
<i>Tác giả cuốn sách đã ghi lại một chuyến đi</i>
<i>cùng thám tử sở cảnh sát LA.</i>

1441
01:08:12,379 --> 01:08:13,506
LÝ DO GIẾT NGƯỜI - MÙA HÈ TRONG
PHÒNG XỬ L TỘI GIẾT NGƯỜI SỞ CẢNH SÁT LA

1442
01:08:13,672 --> 01:08:17,134
Đó là đêm đầu tiên của vị thám tử
chuyên điều tra án mạng.

1443
01:08:17,259 --> 01:08:19,804
<i>Đêm đầu tiên điều tra vụ giết người,</i>

1444
01:08:20,054 --> 01:08:21,806
<i>cô ấy đã bắt giam Reggie.</i>

1445
01:08:21,931 --> 01:08:23,933
Và khi lật qua cuốn sách và đọc kĩ,

1446
01:08:24,058 --> 01:08:26,852
có những điều chưa từng được
tiết lộ với luật sư bào chữa.

1447
01:08:27,019 --> 01:08:31,273
Tất cả những điều ghi lại đã chứng minh
rất rõ là Reggie vô tội.

1448
01:08:31,524 --> 01:08:34,068
<i>Nhưng dự án vô tội</i>
<i>vẫn phải mất thêm mười năm</i>

1449
01:08:34,151 --> 01:08:35,820
<i>để đưa được Reggie ra khỏi tù.</i>

1450
01:08:36,070 --> 01:08:39,740
<i>Một người bà bị tù chung thân</i>
<i>vì tội giết người hôm qua đã được thả</i>

1451
01:08:39,824 --> 01:08:43,577
<i>sau 17 năm</i>
<i>sau khi thẩm phán tuyên bố bà vô tội.</i>

1452
01:08:43,994 --> 01:08:46,205
<i>Susan Mellon gần đây đã đâm đơn kiện</i>

1453
01:08:46,288 --> 01:08:49,250
<i>vị thám tử đã bắt giữ bà</i>
<i>vì tội che giấu bằng chứng.</i>

1454
01:08:49,375 --> 01:08:52,920
<i>Đó cũng chính là</i>
<i>thám tử đã bắt Reggie Cole.</i>

1455
01:09:11,689 --> 01:09:16,193
Với tư cách toàn xã hội, chúng ta
thường thấy người tốt và người xấu.

1456
01:09:16,485 --> 01:09:18,070
Chính là cảnh sát và kẻ cướp.

1457
01:09:18,237 --> 01:09:22,950
Nhưng khi cảnh sát trở thành kẻ cướp,
trò chơi sẽ kết thúc.

1458
01:09:23,159 --> 01:09:25,870
Trò chơi kết thúc. Đó là hành vi tha hóa.

1459
01:09:26,579 --> 01:09:30,040
<i>Chính bước ngoặt đó đã giúp Reggie</i>
<i>được trả tự do.</i>

1460
01:09:30,666 --> 01:09:32,626
<i>Bruce may mắn hơn.</i>

1461
01:09:32,793 --> 01:09:35,754
<i>Cái chết của cha anh</i>
<i>dẫn đến một bước ngoặt không ngờ.</i>

1462
01:09:35,880 --> 01:09:38,799
Ông rất giỏi lo xa, và ông đã mua

1463
01:09:38,883 --> 01:09:40,342
một món bảo hiểm nhân thọ lớn.

1464
01:09:40,426 --> 01:09:42,803
Bố để lại cho tôi 184.000 đô la mỹ,

1465
01:09:43,179 --> 01:09:46,140
và tôi đã có thể
tăng con số đó lên 236.000

1466
01:09:46,432 --> 01:09:48,642
từ việc chơi chứng khoán, và sau đó,

1467
01:09:48,726 --> 01:09:50,603
tôi đầu tư toàn bộ thời gian cho vụ án.

1468
01:09:50,686 --> 01:09:53,647
<i>Số tiền đó cho phép Bruce thuê</i>
<i>một thám tử tư.</i>

1469
01:09:53,731 --> 01:09:57,693
Chúng tôi đã dần dần tìm được
rất nhiều bằng chứng

1470
01:09:57,776 --> 01:09:59,528
chứng minh tôi không phạm tội,

1471
01:09:59,612 --> 01:10:02,781
hoặc ít nhất những chứng cứ đang có
đều sai lệch.

1472
01:10:02,907 --> 01:10:05,868
Tôi nhận được kiến nghị từ Bruce Lisker.

1473
01:10:05,951 --> 01:10:08,954
<i>Tôi bay đến nhà tù bang,</i>
<i>nơi giam giữ Bruce Lisker.</i>

1474
01:10:10,080 --> 01:10:11,040
<i>Tôi nói chuyện với anh ấy.</i>

1475
01:10:11,415 --> 01:10:12,791
<i>Khi bị buộc tội giết người,</i>

1476
01:10:12,875 --> 01:10:15,294
<i>hoặc bị bắt vì tội giết người,</i>
<i>phải có băng ghi âm.</i>

1477
01:10:15,502 --> 01:10:18,464
Mọi thứ đều được ghi âm.
Tôi không thấy băng ghi âm của anh ta.

1478
01:10:18,797 --> 01:10:24,261
<i>Nó đã bị thám tử Monsue loại khỏi</i>
<i>danh sách chứng cứ,</i>

1479
01:10:24,345 --> 01:10:26,263
<i>và không bao giờ được đưa ra</i>
<i>làm chứng cứ.</i>

1480
01:10:27,348 --> 01:10:30,392
<i>Thám tử Monsue từng nói</i>
<i>dấu chân ngoài căn nhà</i>

1481
01:10:30,517 --> 01:10:32,394
<i>trùng khớp với dấu chân phía trong nhà.</i>

1482
01:10:32,645 --> 01:10:36,774
<i>Trung úy Gavin đã phát hiện ra chưa hề có</i>
<i>nhà khoa học hay chuyên gia nào</i>

1483
01:10:36,857 --> 01:10:38,442
<i>kiểm tra những dấu chân đó.</i>

1484
01:10:38,651 --> 01:10:40,361
<i>Vì vậy ông ấy đã tự xử lí vụ đó.</i>

1485
01:10:40,527 --> 01:10:44,198
Tôi liên hệ với người của chúng tôi,
phòng Khoa học điều tra.

1486
01:10:44,406 --> 01:10:46,951
Anh ấy lấy ra một chiếc kính lúp lớn,

1487
01:10:47,159 --> 01:10:50,287
so sánh các dấu chân và nói:
"Hai dấu chân không hề trùng khớp."

1488
01:10:50,454 --> 01:10:51,872
Thật đáng xấu hổ

1489
01:10:51,956 --> 01:10:54,667
khi một tổ chức lớn
lại có thể quy kết cho một người

1490
01:10:54,750 --> 01:10:57,878
tội giết người, rồi năm, mười, 20 năm sau

1491
01:10:58,045 --> 01:11:01,298
mới phát hiện ra
người đó hoàn toàn vô tội.

1492
01:11:02,007 --> 01:11:03,634
<i>Trung úy cấp trên tôi đã nói:</i>

1493
01:11:03,717 --> 01:11:05,803
<i>"Tên khốn đó sẽ không được ra khỏi tù.</i>

1494
01:11:05,886 --> 01:11:07,513
<i>Anh hiểu không hả, hạ sĩ Gavin?"</i>

1495
01:11:07,596 --> 01:11:10,683
Họ sẽ làm mọi điều có thể để ngăn cản anh

1496
01:11:10,766 --> 01:11:13,769
không đưa ra những thông tin anh có.

1497
01:11:13,852 --> 01:11:17,398
<i>Sau khi xem xét quá trình điều tra</i>
<i>của thám tử tư,</i>

1498
01:11:17,606 --> 01:11:19,608
<i>phòng Nội vụ sở cảnh sát Los Angeles</i>

1499
01:11:19,692 --> 01:11:22,194
<i>đã tuyên bố</i>
<i>kháng nghị của Bruce là vô căn cứ</i>

1500
01:11:22,278 --> 01:11:24,405
<i>và không hề có sai sót gì xảy ra.</i>

1501
01:11:24,697 --> 01:11:28,909
Họ không thể tự mình điều tra nội bộ.

1502
01:11:29,285 --> 01:11:31,453
Như một trò đùa.

1503
01:11:31,578 --> 01:11:33,455
Tôi không chống lại chính quyền hay gì.

1504
01:11:33,539 --> 01:11:37,293
Tôi chỉ chống lại một hệ thống
không có kiểm soát và công bằng.

1505
01:11:37,376 --> 01:11:39,461
Họ đang điều tra ai chứ?

1506
01:11:39,545 --> 01:11:42,715
Tôi nghĩ rằng bộ phận nội vụ
nên được tách khỏi sở cảnh sát.

1507
01:11:43,007 --> 01:11:46,552
Không thể nào để cho Sở cảnh sát
tự điều tra chính họ.

1508
01:11:46,719 --> 01:11:49,471
Hiện nay, không có tổ chức độc lập nào

1509
01:11:49,596 --> 01:11:52,641
chịu trách nhiệm
điều tra những sai phạm của cảnh sát.

1510
01:11:52,766 --> 01:11:56,020
Và cũng không có ai
giám sát các công tố viên.

1511
01:11:56,186 --> 01:11:58,230
CẨN THẬN VỚI SAI PHẠM TRONG KHỞI TỐ

1512
01:11:58,314 --> 01:12:02,151
Sai phạm trong khởi tố là
một nguyên nhân chính dẫn đến kết án oan.

1513
01:12:02,234 --> 01:12:04,361
Nó lại sợi dây xuyên suốt

1514
01:12:04,528 --> 01:12:07,364
hầu hết các vụ bị kết án oan sai.

1515
01:12:07,573 --> 01:12:10,576
<i>Jeff Deskovic</i>
<i>đã có bằng thạc sĩ tội phạm học,</i>

1516
01:12:10,701 --> 01:12:12,661
<i>chuyên về các vụ án oan sai.</i>

1517
01:12:12,745 --> 01:12:15,664
<i>Ông cũng từng là nạn nhân của</i>
<i>một sai phạm trong khởi tố.</i>

1518
01:12:15,998 --> 01:12:18,125
Tôi đã phải ngồi tù 16 năm.

1519
01:12:18,250 --> 01:12:20,461
<i>Tôi bị kết án oan lúc 17 tuổi.</i>

1520
01:12:20,836 --> 01:12:22,713
<i>Tôi ra tù năm 32 tuổi.</i>

1521
01:12:23,130 --> 01:12:27,009
<i>Cuối cùng Jeff cũng thắng vụ kiện</i>
<i>chống lại hạt Putnam, New York</i>

1522
01:12:27,092 --> 01:12:27,968
<i>do bị kết án oan,</i>

1523
01:12:28,052 --> 01:12:30,137
<i>và nhờ đó, ông đã sáng lập một tổ chức.</i>

1524
01:12:30,220 --> 01:12:32,598
Tôi là người sáng lập
kiêm giám đốc điều hành

1525
01:12:32,681 --> 01:12:34,933
tổ chức vì công lý Jeffrey Deskovic.

1526
01:12:35,017 --> 01:12:36,935
Không có ngăn trở. Không có giám sát.

1527
01:12:37,019 --> 01:12:38,771
Không có hình phạt cho công tố viên.

1528
01:12:38,854 --> 01:12:40,522
Họ có thể phạm luật.

1529
01:12:40,689 --> 01:12:44,068
Họ không phải chịu án phạt hình sự,
ngay cả khi có liên quan đến việc

1530
01:12:44,151 --> 01:12:48,739
che giấu chứng cứ chứng minh vô tội,
đe dọa, dụ dỗ nhân chứng.

1531
01:12:48,864 --> 01:12:51,033
<i>Dù sai phạm có lớn đến đâu,</i>

1532
01:12:51,158 --> 01:12:54,953
<i>nếu công tố viên phạm lỗi</i>
<i>sau khi đã tiến hành bắt giam nghi phạm,</i>

1533
01:12:55,037 --> 01:12:57,289
<i>họ được hưởng quyền lợi miễn trừ công tố.</i>

1534
01:12:57,414 --> 01:12:58,665
Họ còn cao hơn cả luật.

1535
01:12:59,083 --> 01:13:03,837
Chúng ta cần các công tố viên làm điều
mà giờ đây chỉ còn là ngôn từ sáo rỗng,

1536
01:13:04,129 --> 01:13:06,423
đó là thực thi công lý.

1537
01:13:06,673 --> 01:13:08,425
Họ ở đó để làm những điều đúng đắn.

1538
01:13:08,634 --> 01:13:11,095
Giờ đây, dường như họ nghĩ:
"Chúng tôi phải thắng,"

1539
01:13:11,178 --> 01:13:12,971
đặc biệt là khi các văn phòng công tố

1540
01:13:13,055 --> 01:13:16,225
còn giữ cả số liệu thống kê
về tỉ lệ kết án.

1541
01:13:16,725 --> 01:13:19,853
Lẽ ra họ phải được ghi công
khi xem xét một vụ án,

1542
01:13:19,937 --> 01:13:23,357
một vụ án mà phía cảnh sát
tưởng chừng đã rất chặt chẽ,

1543
01:13:23,440 --> 01:13:24,775
nhưng họ vẫn có thể nói:

1544
01:13:24,858 --> 01:13:26,819
"Các anh biết không? Có vài sai phạm.

1545
01:13:26,902 --> 01:13:28,904
Chúng ta nên hủy bỏ cáo buộc vụ này."

1546
01:13:28,987 --> 01:13:30,656
Đó là điều ta nên khuyến khích.

1547
01:13:31,407 --> 01:13:33,909
Nhưng thay vào đó
ta lại khuyến khích điều ngược lại,

1548
01:13:33,992 --> 01:13:36,703
đó là đưa nghi phạm ra kết án
và tăng tỉ lệ kết án.

1549
01:13:37,162 --> 01:13:39,665
Đột nhiên, công lý đã biến mất
trong quá trình đó.

1550
01:13:39,748 --> 01:13:42,626
Và việc một người có phạm tội hay không
cũng bị nhấn chìm,

1551
01:13:42,709 --> 01:13:44,420
vì họ chỉ quan tâm đến chiến thắng.

1552
01:13:44,753 --> 01:13:46,255
Miễn trừ, thật vớ vẩn.

1553
01:13:46,547 --> 01:13:48,382
Ý tôi là, trong thế giới thực,

1554
01:13:48,465 --> 01:13:51,301
chúng ta phải chịu trách nhiệm
cho những sai phạm của mình.

1555
01:13:51,427 --> 01:13:54,555
Vì vậy, nếu anh là người của chính quyền,

1556
01:13:54,680 --> 01:13:58,809
lẽ ra tiêu chuẩn áp dụng với anh
phải cao hơn với người thường.

1557
01:13:58,976 --> 01:14:03,105
Tôi nghĩ chúng ta nên lùi lại
và xem xét lại toàn bộ hệ thống,

1558
01:14:03,272 --> 01:14:07,192
xem lại cách ta tiếp cận nó,
vì nó đang trở thành một trò chơi,

1559
01:14:07,693 --> 01:14:09,903
và nhiều cuộc đời đã bị hủy hoại vì nó.

1560
01:14:10,028 --> 01:14:14,992
THOÁT KHỎI VIỆC BỊ KẾT ÁN OAN SAI

1561
01:14:15,159 --> 01:14:18,036
Nếu bạn rơi vào tình trạng
bị kết án oan sai,

1562
01:14:18,120 --> 01:14:20,205
có thể bạn sẽ không bao giờ được ra ngoài.

1563
01:14:20,289 --> 01:14:24,084
Điều đầu tiên bạn cần làm
là gửi thư yêu cầu lưu trữ,

1564
01:14:24,168 --> 01:14:27,087
<i>cho phòng thí nghiệm Sở cảnh sát</i>
<i>và tòa án,</i>

1565
01:14:27,379 --> 01:14:30,174
yêu cầu họ
lưu lại tất cả các bằng chứng của bạn.

1566
01:14:30,340 --> 01:14:33,635
Nếu không, họ có thể sẽ hủy nó
trong vòng 30 ngày.

1567
01:14:34,094 --> 01:14:37,556
Hãy tìm một Dự án Vô tội
sẵn sàng nhận vụ của bạn.

1568
01:14:37,723 --> 01:14:40,809
Hãy chuẩn bị tinh thần là
quá trình này có thể mất hàng năm.

1569
01:14:41,018 --> 01:14:42,686
Sau đó cầu cho phép màu xuất hiện.

1570
01:14:44,521 --> 01:14:47,149
<i>Theo ước tính của Dự án Vô tội,</i>

1571
01:14:47,232 --> 01:14:51,487
<i>rất có thể có khoảng 40.000</i>
<i>đến 100.000 người Mỹ</i>

1572
01:14:51,612 --> 01:14:53,989
<i>bị kết án oan sai,</i>

1573
01:14:54,281 --> 01:14:57,034
<i>phần lớn trong số đó là người da màu.</i>

1574
01:14:59,828 --> 01:15:03,707
Khá khó khăn
để tôi có thể gần gũi với gia đình,

1575
01:15:03,790 --> 01:15:05,292
vì cách nhìn của họ đã khác.

1576
01:15:05,375 --> 01:15:10,047
Như khi Thượng đế nói với Adam và Eva:
"Đừng đi, đừng ăn thứ quả đó,"

1577
01:15:10,130 --> 01:15:12,216
nhưng họ đã ăn, và sau đó giác ngộ.

1578
01:15:12,299 --> 01:15:14,510
Tôi đã giác ngộ.
Giờ tôi đã ở chiến tuyến khác.

1579
01:15:14,593 --> 01:15:16,803
Tôi không còn giống mọi người nữa.

1580
01:15:17,137 --> 01:15:19,598
Anh biết đấy, tôi... tôi không thể

1581
01:15:19,723 --> 01:15:22,684
nói quá to vì nó sẽ làm mọi người sợ hãi.

1582
01:15:22,935 --> 01:15:25,270
Nhưng tôi không phải người đó.
Không phải người đó.

1583
01:15:35,531 --> 01:15:38,325
Tôi là người vô tội. Tôi vô tội.

1584
01:15:39,243 --> 01:15:41,036
Tôi phải chống lại
con quỷ trong mình.

1585
01:15:41,119 --> 01:15:43,497
Tôi phải làm điều tôi cần làm vì mình.

1586
01:15:43,622 --> 01:15:45,165
Tôi còn có một đứa con.

1587
01:15:45,374 --> 01:15:47,459
Tôi đang cố gắng làm điều đúng đắn,

1588
01:15:47,584 --> 01:15:49,169
để có thể dạy nó điều đúng đắn.

1589
01:15:49,336 --> 01:15:50,837
Chẳng ai chịu nhận trách nhiệm.

1590
01:15:50,963 --> 01:15:52,839
Những người đã làm vậy với tôi,

1591
01:15:52,923 --> 01:15:56,635
họ đã lấy của tôi mọi thứ,
họ đã lấy đi mọi thứ.

1592
01:16:03,016 --> 01:16:05,686
BRUCE LISKER 2004
NĂM THỨ 22

1593
01:16:05,769 --> 01:16:08,772
<i>Thám tử tư của Bruce</i>
<i>chưa bao giờ từ bỏ vụ của anh.</i>

1594
01:16:08,855 --> 01:16:12,150
Thám tử tư của anh ấy rất nhiệt tình,

1595
01:16:12,276 --> 01:16:14,278
anh ta kháng nghị lên
Sở cảnh sát Los Angeles

1596
01:16:14,361 --> 01:16:17,614
và đơn kháng nghị được đặt lên bàn
một điều tra viên nội vụ,

1597
01:16:17,698 --> 01:16:22,995
và người này đã xem xét bản kháng nghị
một cách rất nghiêm túc.

1598
01:16:23,245 --> 01:16:29,209
LÀM THẾ NÀO ĐỂ TRỞ THÀNH
MỘT CẢNH SÁT TỐT

1599
01:16:29,585 --> 01:16:33,380
Chính những người như thám tử Monsue
và những người khác

1600
01:16:33,630 --> 01:16:36,675
đã khiến công việc chúng tôi làm hàng ngày
trở nên rất vất vả...

1601
01:16:36,758 --> 01:16:37,676
LT JIM GAVIN
SỞ CẢNH SÁT VAN NUYS

1602
01:16:37,759 --> 01:16:39,595
...họ làm chúng tôi mất đi niềm tin

1603
01:16:39,678 --> 01:16:41,430
từ công chúng và tòa án.

1604
01:16:41,513 --> 01:16:44,474
Chúng ta phải có những cảnh sát trưởng
và giám đốc sở công vụ

1605
01:16:44,558 --> 01:16:46,602
sẵn sàng làm điều đúng đắn

1606
01:16:46,685 --> 01:16:49,855
và sa thải những nhân viên
đang gây ra sai phạm.

1607
01:16:50,147 --> 01:16:51,523
Nếu muốn mình là người tốt,

1608
01:16:51,607 --> 01:16:54,359
nhưng lại bị
tất cả những người anh tin tưởng tẩy chay,

1609
01:16:54,651 --> 01:16:58,155
đó thực sự là một việc khó khăn,
vì tôi phải tiếp tục làm việc

1610
01:16:58,238 --> 01:17:01,241
cho chính phòng ban
đã gây ra việc này với Bruce Lisker.

1611
01:17:01,366 --> 01:17:02,826
Tôi không coi mình
là anh hùng.

1612
01:17:02,909 --> 01:17:07,998
Tôi coi mình là người sống sót,
vì hệ thống đó đã tấn công tôi.

1613
01:17:08,415 --> 01:17:11,501
Hệ thống đã nhằm vào tôi
và làm mọi thứ có thể

1614
01:17:11,585 --> 01:17:16,048
để giữ Bruce Lisker trong tù,
và để giữ cho tôi im lặng.

1615
01:17:16,214 --> 01:17:17,841
Tôi đã gặp rất nhiều khó khăn.

1616
01:17:18,050 --> 01:17:21,470
Vợ tôi và tôi gặp nhau từ hồi lớp ba.

1617
01:17:22,012 --> 01:17:24,556
<i>Chúng tôi yêu nhau</i>
<i>suốt thời học cấp 1, cấp 2, cấp 3.</i>

1618
01:17:24,640 --> 01:17:26,350
<i>Chúng tôi sống ở cùng một con phố,</i>

1619
01:17:26,433 --> 01:17:29,936
<i>và đường đi của chúng tôi</i>
<i>vô cùng trắc trở.</i>

1620
01:17:30,228 --> 01:17:32,147
Ba đời nhà cô ấy
là cảnh sát Los Angeles.

1621
01:17:32,564 --> 01:17:35,984
Tôi cố gắng sống qua ngày,

1622
01:17:36,151 --> 01:17:38,153
và luôn luôn cảm thấy lo lắng

1623
01:17:38,320 --> 01:17:40,155
không biết mình có
đang làm đúng không.

1624
01:17:40,280 --> 01:17:42,074
Anh sẽ luôn cảm thấy lo lắng.

1625
01:17:42,282 --> 01:17:44,951
Mỗi khi bị gọi vào phòng sếp,

1626
01:17:45,077 --> 01:17:47,663
tôi đều tự hỏi: "Mình đã làm gì?"

1627
01:17:48,038 --> 01:17:49,915
Trước đây tôi chưa từng có cảm giác đó.

1628
01:17:50,082 --> 01:17:53,043
Tôi liên tục tự trấn an rằng
họ sẽ không thể đánh bại tôi.

1629
01:17:53,126 --> 01:17:54,795
Họ sẽ không thể đánh bại tôi.

1630
01:17:55,003 --> 01:17:58,006
Chỉ là khi gặp phải
những việc như thế này,

1631
01:17:58,298 --> 01:17:59,508
anh sẽ làm gì?

1632
01:17:59,966 --> 01:18:01,468
Đó mới là việc khó.

1633
01:18:01,885 --> 01:18:06,098
<i>Nếu tôi không giao thông tin tôi có</i>
<i>cho tờ</i> Thời báo LA,

1634
01:18:06,181 --> 01:18:08,392
<i>Bruce Lisker vẫn phải tiếp tục ở tù.</i>

1635
01:18:09,101 --> 01:18:13,105
<i>Một vết chân dính máu</i>
<i>trước đó từng được cho là của Bruce</i>

1636
01:18:13,230 --> 01:18:16,108
tại phiên xét xử đã được phân tích lại

1637
01:18:16,233 --> 01:18:19,319
<i>và được chứng minh là</i>
<i>không phải do dấu giày của Bruce gây ra.</i>

1638
01:18:19,486 --> 01:18:20,612
Chúng tôi thấy hứng thú

1639
01:18:20,696 --> 01:18:23,615
và bắt đầu nói chuyện với
thám tử tư của anh ấy

1640
01:18:24,032 --> 01:18:26,243
và khởi động cuộc điều tra
kéo dài bảy tháng.

1641
01:18:26,410 --> 01:18:28,995
Cuối cùng, họ đã cho phát hành một bài báo

1642
01:18:29,162 --> 01:18:33,709
<i>mang tên Vụ án đáng ngờ, thứ sau đó</i>
<i>giúp họ giành giải thưởng của tờ </i>Thời báo.

1643
01:18:34,167 --> 01:18:36,503
Cuối cùng,
tôi đã phải ngồi tù từ năm 2005,

1644
01:18:36,586 --> 01:18:39,464
từ khi bài báo đầu tiên ra đời,
cho đến năm 2009,

1645
01:18:39,548 --> 01:18:41,007
bốn năm ròng...

1646
01:18:42,634 --> 01:18:44,803
dù ai ai cũng biết tôi vô tội.

1647
01:18:45,262 --> 01:18:48,056
Từ những năm 2003, 2004 chúng tôi đã biết,

1648
01:18:48,140 --> 01:18:52,310
có thể chúng tôi đã tống giam một người
vì một tội anh ta không phạm phải.

1649
01:18:52,519 --> 01:18:56,481
Và tòa án phải mất năm năm mới có thể
giải quyết được toàn bộ hệ thống.

1650
01:18:56,648 --> 01:18:59,401
Vụ án bị trì hoãn nhiều lần
do cách hành xử

1651
01:18:59,484 --> 01:19:01,027
của chính sở cảnh sát chúng tôi

1652
01:19:01,111 --> 01:19:03,947
và Tổng chưởng lý California.

1653
01:19:04,156 --> 01:19:05,741
ĐÃ TRẢ TỰ DO CHO NGƯỜI
VỪA ĐƯỢC HỦY ÁN GIẾT NGƯỜI

1654
01:19:05,824 --> 01:19:09,870
<i>Reggie Cole đã phải ngồi tù 16 năm</i>
<i>cho một tội ác anh ta không phạm phải.</i>

1655
01:19:10,203 --> 01:19:13,123
<i>Mười năm trong khoảng thời gian đó,</i>
<i>anh ta bị biệt giam,</i>

1656
01:19:13,540 --> 01:19:16,168
<i>và phải giết một người khác</i>
<i>để được đưa ra xét xử.</i>

1657
01:19:16,585 --> 01:19:18,962
Ngay từ đầu tôi đã luôn nói là tôi vô tội.

1658
01:19:19,045 --> 01:19:20,756
Trong mọi bài báo tôi xuất hiện,

1659
01:19:20,839 --> 01:19:22,632
với mọi người tôi gặp, tôi đều nói:

1660
01:19:22,716 --> 01:19:25,177
"Tôi vô tội, tôi không làm gì ai cả."

1661
01:19:26,136 --> 01:19:28,180
Họ không quan tâm. Họ không hề quan tâm.

1662
01:19:28,263 --> 01:19:31,057
Không phải họ không biết.
Họ không hề quan tâm.

1663
01:19:31,516 --> 01:19:33,560
<i>Việc Reggie được ra tù là một kỳ tích.</i>

1664
01:19:39,608 --> 01:19:41,651
<i>Câu chuyện của Tim cũng là một k tích.</i>

1665
01:19:41,943 --> 01:19:46,573
<i>Cuối năm 2012, sau 26 năm ngồi tù,</i>
<i>anh đã được tại ngoại.</i>

1666
01:19:47,199 --> 01:19:49,659
Tôi đã kí ít giấy tờ
cho nhân viên phòng tại ngoại,

1667
01:19:49,743 --> 01:19:51,411
anh ta nói: "Xong, hẹn gặp lại."

1668
01:19:54,998 --> 01:19:56,917
Anh ta không hỏi tôi về nhà kiểu gì,

1669
01:19:57,000 --> 01:19:58,794
không hỏi liệu tôi có nhà hay không.

1670
01:19:59,085 --> 01:20:03,840
Tôi nhận ra những người đó
chẳng thèm quan tâm.

1671
01:20:03,965 --> 01:20:09,346
SỐNG SÓT RA KHỎI TÙ

1672
01:20:09,679 --> 01:20:10,889
Việc sống sót ra tù...

1673
01:20:12,057 --> 01:20:13,600
...khó khăn hơn bạn tưởng.

1674
01:20:13,683 --> 01:20:16,144
Bạn có thể đã bị
rối loạn hậu chấn thương tâm lý,

1675
01:20:16,228 --> 01:20:20,565
bị bệnh sợ khoảng trống, hoang tưởng
và cần điều trị ngay lập tức.

1676
01:20:20,649 --> 01:20:23,568
Bạn sẽ cần thức ăn và quần áo mới.

1677
01:20:23,735 --> 01:20:26,279
Bạn sẽ cần tiền
để trả cho phương tiện đưa bạn

1678
01:20:26,488 --> 01:20:28,990
đến và trở về từ buổi gặp gỡ với
nhân viên tại ngoại.

1679
01:20:29,533 --> 01:20:30,867
Nếu lỡ hẹn một buổi,

1680
01:20:30,951 --> 01:20:33,787
bạn có thể sẽ lại bị tống vào tù.

1681
01:20:34,079 --> 01:20:35,288
Bạn sẽ cần một công việc,

1682
01:20:35,372 --> 01:20:37,958
nhưng sẽ bị phân biệt rất lớn
trong vấn đề

1683
01:20:38,083 --> 01:20:39,376
tìm việc và tìm nhà.

1684
01:20:39,459 --> 01:20:42,796
Nhân tiện nhắc đến,
bạn sẽ cần một căn nhà.

1685
01:20:43,380 --> 01:20:44,923
Tôi đã không thể có nhà

1686
01:20:45,090 --> 01:20:47,884
nếu không có tổ chức Rescue-A-Life.

1687
01:20:48,218 --> 01:20:51,096
Họ đã dựng nhà cho tôi, một căn nhà tạm.

1688
01:20:51,471 --> 01:20:55,642
Chúa và tổ chức đó đã cứu sống tôi.

1689
01:20:56,560 --> 01:20:59,896
Đó là lý do tôi đang ngồi đây
mà không phải trở lại tù.

1690
01:21:00,397 --> 01:21:03,692
<i>Tổ chức Rescue-A-Life</i>
<i>được thành lập bởi Dwayne McElwee,</i>

1691
01:21:03,775 --> 01:21:06,987
<i>người hiểu rõ những khó khăn</i>
<i>khi tái hòa nhập cộng đồng.</i>

1692
01:21:07,320 --> 01:21:10,657
<i>Dwayne cũng đã phải ngồi tù 25 năm</i>
<i>vì tội giết người.</i>

1693
01:21:10,782 --> 01:21:14,452
Sau giờ học, chúng tôi thường đến
cửa hàng quần áo của mẹ,

1694
01:21:14,578 --> 01:21:17,330
quanh quẩn ở đó và giúp việc buôn bán.

1695
01:21:17,414 --> 01:21:21,418
Lúc đó, có vài tổ chức
vẫn giám sát khu vực đó.

1696
01:21:21,501 --> 01:21:24,170
<i>Nên nó khá an toàn.</i>
<i>Chúng tôi có Black Panthers,</i>

1697
01:21:24,296 --> 01:21:27,883
<i>có cả tổ chức của Ron Karenga,</i>
<i>United Slaves.</i>

1698
01:21:27,966 --> 01:21:30,510
<i>Chúng tôi có Quốc gia Hồi giáo.</i>

1699
01:21:30,677 --> 01:21:32,846
<i>Rất tuyệt.</i>
<i>Anh sẽ không phải lo lắng về việc</i>

1700
01:21:32,929 --> 01:21:35,015
<i>có kẻ đến chặn đường bạn hay gì đó.</i>

1701
01:21:35,223 --> 01:21:36,933
Không phải lo về những việc đó.

1702
01:21:37,058 --> 01:21:42,022
<i>Nhưng sau chiến dịch phản gián COINTELPRO,</i>
<i>họ phải sống chui lủi</i>

1703
01:21:42,314 --> 01:21:45,025
<i>và mọi thứ sau đó thật điên rồ.</i>

1704
01:21:45,108 --> 01:21:46,818
Bọn du côn xuất hiện, và sau đó

1705
01:21:46,902 --> 01:21:49,571
những người bán hàng
sẽ trở thành đối tượng bị tấn công.

1706
01:21:49,654 --> 01:21:52,866
Đó là khi chúng tôi bị cướp,
bị trộm đột nhập rất nhiều lần.

1707
01:21:53,325 --> 01:21:56,745
<i>Mẹ tôi rất nhỏ bé, chỉ cao khoảng 1,64m.</i>

1708
01:21:56,870 --> 01:22:00,081
<i>Một ngày khi tôi đang ở đó,</i>
<i>bà bị đánh và bị cướp.</i>

1709
01:22:00,457 --> 01:22:02,626
Hắn tóm lấy bà, ném bà xuống sàn,

1710
01:22:02,709 --> 01:22:04,628
đấm đá bà sau khi đã cướp được tiền.

1711
01:22:04,711 --> 01:22:06,755
Sau đó hắn nhận ra tiền quá ít.

1712
01:22:07,047 --> 01:22:08,256
Tôi chỉ là một đứa bé.

1713
01:22:08,381 --> 01:22:11,509
Lúc đó tôi khoảng 11 tuổi thôi,
anh hiểu không?

1714
01:22:11,927 --> 01:22:14,262
Hắn mang theo súng, và mẹ tôi la hét,

1715
01:22:14,429 --> 01:22:16,222
bảo tôi đừng chạy và... anh biết đấy,

1716
01:22:16,306 --> 01:22:19,476
gã đó vẫn đang đá mẹ và đòi thêm tiền.

1717
01:22:19,601 --> 01:22:21,811
Hắn đã lấy hết sạch tiền của chúng tôi.

1718
01:22:22,479 --> 01:22:24,397
<i>Mẹ của Dwayne không chỉ bị cướp một lần.</i>

1719
01:22:24,731 --> 01:22:26,900
<i>Bà liên tục bị cướp.</i>

1720
01:22:27,734 --> 01:22:28,568
<i>Tôi có một người bạn tốt.</i>

1721
01:22:28,652 --> 01:22:31,404
Anh ấy luôn phàn nàn
khi thấy tôi căng thẳng như vậy.

1722
01:22:31,738 --> 01:22:34,950
Anh ấy còn hút cần.
Anh ta nói: "Này, cầm lấy đi.

1723
01:22:35,033 --> 01:22:36,409
Cậu cần cái này, thuốc đấy."

1724
01:22:36,743 --> 01:22:38,244
Nó dẫn tới những điều khác nữa.

1725
01:22:38,328 --> 01:22:41,539
Nó dẫn tôi đến với ma túy, PCP.

1726
01:22:42,666 --> 01:22:46,044
Cuối cùng nó đã khiến tôi phạm tội,

1727
01:22:46,127 --> 01:22:48,296
nguyên nhân khiến tôi bị tống vào tù.

1728
01:22:48,380 --> 01:22:50,590
Tôi phải ngồi tù
vì tội giết người cấp độ hai.

1729
01:22:50,840 --> 01:22:52,258
<i>Một vài gã đến cướp của tôi.</i>

1730
01:22:52,342 --> 01:22:53,760
<i>Lẽ ra, họ là trung gian</i>

1731
01:22:53,843 --> 01:22:57,055
<i>đến lấy thuốc, nhưng họ đã cướp của tôi.</i>

1732
01:22:57,138 --> 01:22:59,599
Vì nó đã từng xảy ra với chúng tôi,

1733
01:22:59,683 --> 01:23:02,435
với cửa hàng của gia đình tôi
quá nhiều lần,

1734
01:23:02,644 --> 01:23:05,313
người này không còn là một kẻ
suốt ngày cướp của tôi nữa.

1735
01:23:05,397 --> 01:23:09,776
Hắn đã trở thành kẻ đẩy gia đình tôi
vào bể khổ.

1736
01:23:09,859 --> 01:23:12,237
Những lần trước, hắn có thể thoát,

1737
01:23:12,320 --> 01:23:14,406
nhưng lần này thì không.

1738
01:23:14,489 --> 01:23:19,703
Nó giống như một hành động trả thù,
một đòn trả đũa cho anh và người thân.

1739
01:23:19,786 --> 01:23:21,037
Anh phải trả giá,

1740
01:23:21,121 --> 01:23:25,542
và từ đó, tôi nhận ra, nếu
không thể tha thứ, tôi sẽ biến thành họ.

1741
01:23:27,502 --> 01:23:30,922
<i>Nếu không thể tha thứ,</i>
<i>tôi sẽ biến thành họ.</i>

1742
01:23:34,551 --> 01:23:37,303
<i>Vì vậy tôi phải học cách tha thứ</i>
<i>và quên nó đi,</i>

1743
01:23:37,387 --> 01:23:40,432
tôi phải học cách tha thứ cho hắn,
quên chuyện đó đi,

1744
01:23:40,515 --> 01:23:42,642
vì hắn cũng...

1745
01:23:42,809 --> 01:23:46,896
Tôi đã xem hồ sơ của hắn,
hắn có một danh sách phạm tội

1746
01:23:47,022 --> 01:23:49,816
có thể trải dài từ đầu này
sang đầu kia phòng,

1747
01:23:50,066 --> 01:23:54,571
và tôi nhận ra,
hắn cũng cần được giúp đỡ như tôi.

1748
01:23:54,654 --> 01:23:56,364
Họ thường dạy chúng ta nghĩ rằng

1749
01:23:56,448 --> 01:23:59,492
có những người
vốn là sát nhân, phải không?

1750
01:23:59,743 --> 01:24:02,078
Nói cách khác,
trong tưởng tượng của mọi người

1751
01:24:02,162 --> 01:24:04,873
và ý nghĩ của hầu hết chúng ta,

1752
01:24:04,998 --> 01:24:08,001
sát nhân là kẻ thích giết người

1753
01:24:08,376 --> 01:24:10,503
và sẵn sàng giết người khi có thời cơ.

1754
01:24:10,587 --> 01:24:12,756
Giống núi lửa phun trào ấy?
Sát nhân là vậy.

1755
01:24:12,839 --> 01:24:14,215
Họ luôn tìm người để giết?

1756
01:24:14,299 --> 01:24:15,592
Vì vậy không được thả họ.

1757
01:24:15,675 --> 01:24:17,844
Nếu để họ ra tù,
họ sẽ tiếp tục giết người.

1758
01:24:18,803 --> 01:24:22,348
Nhưng trong thực tế, hầu hết
các vụ giết người đều có nguyên nhân.

1759
01:24:22,432 --> 01:24:25,310
Nó là một tình huống. Theo thống kê,

1760
01:24:25,393 --> 01:24:30,940
có rất ít vụ giết người xuất phát từ
mong muốn làm hại người khác, phải không?

1761
01:24:31,066 --> 01:24:33,485
Đó là một phản ứng
đối với một chuỗi tình huống,

1762
01:24:33,568 --> 01:24:37,989
với một mối đe dọa thực tế hoặc dự cảm,
với trạng thái cảm xúc cực đoan.

1763
01:24:38,448 --> 01:24:40,116
Đó không phải thiên hướng.

1764
01:24:40,241 --> 01:24:43,661
<i>Về cơ bản, ta đang nhầm lẫn</i>
<i>những người rối loạn đa nhân cách,</i>

1765
01:24:43,828 --> 01:24:46,456
<i>ví dụ như những kẻ giết người hàng loạt,</i>

1766
01:24:46,539 --> 01:24:48,291
<i>với tù nhân nói chung.</i>

1767
01:24:48,374 --> 01:24:52,003
<i>Nếu với tư cách cả xã hội,</i>
<i>ta ngừng việc đó và nghĩ rằng</i>

1768
01:24:52,087 --> 01:24:55,256
<i>tù nhân cũng là</i>
<i>những con người hoàn chỉnh,</i>

1769
01:24:55,340 --> 01:24:58,468
<i>tính tình đa dạng và thường đã trải qua</i>

1770
01:24:58,593 --> 01:25:03,640
<i>những tình huống khó khăn,</i>
<i>khắc nghiệt nhất,</i>

1771
01:25:03,723 --> 01:25:08,561
<i>có những tình huống mà chúng ta</i>
<i>không bao giờ nghĩ tới, thì khi đó,</i>

1772
01:25:08,895 --> 01:25:12,107
<i>những phán xét, những thù địch,</i>

1773
01:25:12,232 --> 01:25:13,942
<i>những hận thù</i>

1774
01:25:14,150 --> 01:25:16,611
<i>sẽ không tự nhiên mà đến như vậy nữa.</i>

1775
01:25:17,195 --> 01:25:19,489
<i>Rất nhiều sinh viên</i>
<i>từng phạm tội giết người</i>

1776
01:25:19,572 --> 01:25:22,367
<i>và cảm thấy vô cùng hối lỗi</i>
<i>trước tội ác của mình</i>

1777
01:25:22,450 --> 01:25:23,743
<i>ngay khi phạm tội.</i>

1778
01:25:23,827 --> 01:25:26,663
<i>Họ không cần đến 15 hay 20 năm ngồi tù</i>
<i>để nhận ra họ vừa làm</i>

1779
01:25:26,746 --> 01:25:29,541
<i>một điều tồi tệ,</i>
<i>hoặc nhận ra họ không muốn tái phạm.</i>

1780
01:25:30,583 --> 01:25:33,211
Không có chút tình người nào...

1781
01:25:34,003 --> 01:25:36,965
trong hệ thống hình sự hết.

1782
01:25:37,799 --> 01:25:40,969
Không có chút tình người nào.
Họ không ở đó để giúp anh.

1783
01:25:41,136 --> 01:25:42,762
Họ không ở đó để giúp xã hội.

1784
01:25:42,971 --> 01:25:46,266
Họ có thể nghĩ ra lý do để giải thích
cho sự tồn tại của hệ thống đó.

1785
01:25:46,432 --> 01:25:47,934
Nó tồn tại không phải vì thế,

1786
01:25:48,893 --> 01:25:52,021
ở California và các nơi khác đều không.

1787
01:25:52,230 --> 01:25:55,066
Hệ thống đó được dựng lên
để trừng phạt con người,

1788
01:25:55,316 --> 01:25:56,943
và từ một tình huống xấu,

1789
01:25:57,026 --> 01:25:59,279
họ thường biến nó thành
một tình huống xấu hơn.

1790
01:25:59,445 --> 01:26:02,740
SỐNG SÓT TRONG TÙ

1791
01:26:02,907 --> 01:26:06,035
Anh có biết tỉ lệ thành công được công bố
của nhà tù bang không?

1792
01:26:06,244 --> 01:26:09,956
Gần 80% phạm nhân quay trở lại tù
trong vòng năm năm.

1793
01:26:10,123 --> 01:26:11,457
SỐ LIỆU BỘ TƯ PHÁP

1794
01:26:11,916 --> 01:26:14,252
<i>Như vậy tỉ lệ thành công sẽ là 20%.</i>

1795
01:26:14,335 --> 01:26:17,046
Hãy thử áp số liệu đó vào máy bay.

1796
01:26:17,172 --> 01:26:19,716
Chà, tám trên mười chiếc máy bay
rơi khỏi bầu trời.

1797
01:26:19,841 --> 01:26:23,219
Thật điên rồ. Và đó là số liệu
do Sở Tư pháp đưa ra đấy.

1798
01:26:23,303 --> 01:26:24,846
Kết quả nghiên cứu
của chính phủ.

1799
01:26:24,929 --> 01:26:27,682
<i>Tiến sĩ Michael Coyle</i>
<i>từng học tại Đại học Harvard,</i>

1800
01:26:27,765 --> 01:26:30,268
<i>có bằng tiến sĩ luật học</i>

1801
01:26:30,393 --> 01:26:32,061
<i>và là giáo sư dạy môn tội phạm học</i>

1802
01:26:32,145 --> 01:26:33,646
<i>tại trường Đại học Bang California.</i>

1803
01:26:34,105 --> 01:26:37,317
<i>Tiến sĩ Coyle nói nhà tù không chỉ</i>
<i>làm gia tăng hành động phạm tội</i>

1804
01:26:37,483 --> 01:26:40,236
<i>mà còn có tác động không tốt</i>
<i>đến toàn xã hội.</i>

1805
01:26:40,445 --> 01:26:43,865
Chuyện gì sẽ xảy ra với một gia đình
khi một trụ cột kinh tế

1806
01:26:43,948 --> 01:26:46,075
bị tách khỏi xã hội
và tống vào tù mười năm?

1807
01:26:46,743 --> 01:26:49,162
Con họ sẽ ra sao?
Chúng sẽ bị ảnh hưởng thế nào?

1808
01:26:49,245 --> 01:26:51,331
Cơ hội để chúng
thành công trong đường đời?

1809
01:26:51,456 --> 01:26:52,874
Chúng sẽ dần suy sụp.

1810
01:26:52,957 --> 01:26:55,126
Cộng đồng sẽ bị ảnh hưởng thế nào?

1811
01:26:55,210 --> 01:26:56,961
Cộng đồng đó sẽ mất đi nguồn lực,

1812
01:26:57,045 --> 01:26:58,922
và phải chịu nhiều áp lực hơn...

1813
01:26:59,005 --> 01:27:00,632
trong việc giúp đỡ gia đình đó,

1814
01:27:00,757 --> 01:27:02,550
giúp đỡ người còn lại, giúp đỡ lũ trẻ.

1815
01:27:03,009 --> 01:27:05,845
Rõ ràng đó là một thất bại,

1816
01:27:06,012 --> 01:27:08,765
dù xét theo bất cứ tiêu chí nào,

1817
01:27:08,890 --> 01:27:11,726
vì vậy tôi nghĩ chúng ta cần xem xét lại

1818
01:27:11,851 --> 01:27:15,438
thay vì chỉ cố gắng che giấu vẻ bề ngoài,

1819
01:27:16,064 --> 01:27:17,523
vì đó là điều giờ ta đang làm.

1820
01:27:17,649 --> 01:27:19,484
Sẽ rất khó để mọi người tưởng tượng ra

1821
01:27:19,567 --> 01:27:21,361
một thế giới không nhà tù
vào lúc này.

1822
01:27:21,444 --> 01:27:23,905
Chúng ta đã quá quen

1823
01:27:24,113 --> 01:27:27,325
với khái niệm nhà tù,
thật khó để tưởng tượng điều đó.

1824
01:27:27,408 --> 01:27:30,245
Nếu không giam họ vào tù,
chúng ta sẽ làm gì

1825
01:27:30,370 --> 01:27:32,038
khi họ phạm tội?

1826
01:27:32,288 --> 01:27:33,623
Còn có những cách khác.

1827
01:27:33,790 --> 01:27:36,376
Dostoevsky từng nói mức độ văn minh

1828
01:27:36,459 --> 01:27:39,212
của một xã hội có thể được đánh giá
thông qua các nhà tù.

1829
01:27:39,420 --> 01:27:41,756
Kinh Hebrews, 13:3,

1830
01:27:42,131 --> 01:27:44,259
"Hãy nhớ đến những người đang bị xích

1831
01:27:44,717 --> 01:27:46,970
như thể ngươi đang bị xích cùng."

1832
01:27:48,054 --> 01:27:50,473
Nếu không, chúng ta sẽ đe dọa
tất cả mọi người.

1833
01:27:50,640 --> 01:27:52,725
DIONNE WILSON
HỘI NGƯỜI CALIFORNIA VÌ AN TOÀN VÀ CÔNG LÝ

1834
01:27:52,809 --> 01:27:55,979
Chồng tôi, Dan, từng là cảnh sát,

1835
01:27:56,062 --> 01:27:58,564
<i>và anh ấy hi sinh khi đang làm nhiệm vụ.</i>

1836
01:27:58,690 --> 01:28:02,527
<i>Ở tòa, tôi đã cố gắng</i>

1837
01:28:02,610 --> 01:28:06,114
<i>để kẻ giết chồng tôi bị kết tội</i>
<i>giết người cấp độ một</i>

1838
01:28:06,197 --> 01:28:09,575
và bị xử tử hình, và tôi đã toại nguyện.

1839
01:28:09,784 --> 01:28:12,537
Điều đó đã xảy ra.
Tôi đã nghĩ, được rồi, vậy là xong.

1840
01:28:12,996 --> 01:28:16,666
Tôi đã có công lý.
Tâm tư tôi sẽ được thoải mái.

1841
01:28:16,749 --> 01:28:20,086
Nhưng điều đó không xảy ra.
Đó chỉ là dối trá.

1842
01:28:20,336 --> 01:28:22,463
Nó không thay đổi được gì cả.

1843
01:28:22,672 --> 01:28:25,675
<i>Aqeela Sherrills từng rất nổi tiếng</i>
<i>khi giải quyết mối bất hòa</i>

1844
01:28:25,758 --> 01:28:28,386
<i>giữa hai băng đảng</i>
<i>Crips và Bloods vào năm 1992.</i>

1845
01:28:28,761 --> 01:28:33,349
<i>Sau đó, vào năm 2004, anh đã gặp phải</i>
<i>mối họa không ngờ.</i>

1846
01:28:33,641 --> 01:28:37,895
Con trai cả của tôi bị giết khi đang về
nghỉ đông lúc đang học cao đẳng.

1847
01:28:38,354 --> 01:28:41,190
Phải, nó bị bắn chết trong một bữa tiệc.

1848
01:28:42,150 --> 01:28:43,818
Con gái tôi gọi tôi và nói:

1849
01:28:43,901 --> 01:28:45,695
"Bố biết không, họ đang tập hợp

1850
01:28:45,778 --> 01:28:47,822
trong khu nhà công ở đường Sesame,

1851
01:28:47,905 --> 01:28:50,033
và họ nói sẽ trả thù cho Tyrell."

1852
01:28:50,116 --> 01:28:51,993
Vì vậy, tôi đã nhảy lên xe, lái tới đó,

1853
01:28:52,076 --> 01:28:54,412
tới khu nhà công. Tôi nhảy ra

1854
01:28:54,495 --> 01:28:56,039
và nói: "Này, các cậu,

1855
01:28:56,622 --> 01:28:58,416
ta chơi trò ăn miếng trả miếng này

1856
01:28:58,499 --> 01:29:00,293
như vậy là đủ rồi đấy."

1857
01:29:00,835 --> 01:29:04,756
Tôi nói: "Nó khiến ta chẳng còn gì."

1858
01:29:04,839 --> 01:29:06,591
Và tôi nói: "Không ai ở đây

1859
01:29:06,674 --> 01:29:08,343
dạy dỗ, hướng dẫn đám trẻ con,

1860
01:29:08,426 --> 01:29:09,802
thanh niên, và cha mẹ,

1861
01:29:09,886 --> 01:29:11,929
người thân bị bỏ lại sẽ như..."

1862
01:29:12,221 --> 01:29:14,932
Tôi nói: "Làm gì khác đi."

1863
01:29:15,099 --> 01:29:17,810
Tôi đã gặp những người

1864
01:29:17,894 --> 01:29:20,438
từng gặp phải những chuyện
vô cùng đau khổ,

1865
01:29:20,897 --> 01:29:22,857
và họ chỉ biết đau đớn, nổi giận.

1866
01:29:22,940 --> 01:29:27,028
Tôi không muốn mình như vậy.
Tôi như vậy đã quá lâu rồi.

1867
01:29:27,403 --> 01:29:28,863
Và nó không hề hiệu quả.

1868
01:29:29,614 --> 01:29:31,657
Tôi cần điều gì đó khác biệt.

1869
01:29:31,908 --> 01:29:34,911
<i>Dionne và Aqeela đã làm một điều kì diệu.</i>

1870
01:29:35,119 --> 01:29:38,581
Họ nhận thức được những điều
mà hầu hết chúng ta không thể ngờ tới.

1871
01:29:38,831 --> 01:29:40,625
<i>Họ không quên những chuyện đã xảy ra,</i>

1872
01:29:40,750 --> 01:29:42,043
<i>nhưng họ bỏ qua cho chúng.</i>

1873
01:29:42,126 --> 01:29:44,921
Tôi tin vào sức mạnh của sự tha thứ.

1874
01:29:45,088 --> 01:29:48,174
Vì tha thứ không phải điều

1875
01:29:48,257 --> 01:29:50,843
ta làm vì kẻ gây ra tội.

1876
01:29:50,927 --> 01:29:52,386
Ta làm điều đó vì mình.

1877
01:29:52,720 --> 01:29:56,641
Dùng bạo lực để giải quyết bạo lực
không phải là cách.

1878
01:29:56,849 --> 01:29:59,519
Bạo lực không bao giờ có thể
giải quyết được bạo lực.

1879
01:29:59,602 --> 01:30:01,312
Ngàn năm nay cổ nhân đã nói thế.

1880
01:30:01,437 --> 01:30:03,898
Không thể dùng bóng tối
để chống lại bóng tối.

1881
01:30:04,607 --> 01:30:06,651
Ta chỉ có thể đưa ánh sáng đến.

1882
01:30:06,943 --> 01:30:09,904
Nếu chúng ta thực sự muốn
người dân được an toàn,

1883
01:30:10,279 --> 01:30:13,491
chúng ta cần đặt cho mình những câu hỏi.

1884
01:30:13,574 --> 01:30:14,951
Chúng ta cần hỏi tại sao.

1885
01:30:15,076 --> 01:30:16,410
Chuyện gì đã xảy ra

1886
01:30:16,494 --> 01:30:19,122
mà khiến chàng trai trẻ đó
có thể nhẫn tâm đến vậy,

1887
01:30:19,205 --> 01:30:21,791
có thể sợ hãi đến mức
phải giết người khác?

1888
01:30:21,999 --> 01:30:28,256
Sao người đó lại ra vào tù liên tục?

1889
01:30:28,381 --> 01:30:31,843
<i>Với Dionne, cô đã quyết định</i>
<i>mình sẽ biến cái chết của chồng cô, Dan,</i>

1890
01:30:32,009 --> 01:30:34,220
<i>thành khởi đầu của một thứ gì đó mới mẻ,</i>

1891
01:30:34,345 --> 01:30:39,267
<i>một thứ gì đó tốt đẹp, và Aqeela</i>
<i>cùng con trai ông, Tyrell cũng vậy.</i>

1892
01:30:39,976 --> 01:30:41,727
Dựa vào bản chất của Tyrell,

1893
01:30:41,811 --> 01:30:43,688
chúng tôi sẽ cố gắng làm tốt hơn nữa.

1894
01:30:43,855 --> 01:30:45,982
Vấn đề là bạn phải hiểu
chuyện gì đã xảy ra.

1895
01:30:46,065 --> 01:30:48,734
Làm thế nào chúng ta có thể
sửa chữa sai lầm?

1896
01:30:48,818 --> 01:30:51,112
Làm sao để đảm bảo
việc đó sẽ không xảy ra nữa?

1897
01:30:51,195 --> 01:30:52,822
Sao có thể làm vậy với người đó,

1898
01:30:52,905 --> 01:30:54,866
và cả những người sau đó nữa?

1899
01:30:55,366 --> 01:30:59,245
Khi trả lời được câu hỏi đó,
chúng ta cần phải làm gì đó.

1900
01:30:59,370 --> 01:31:03,916
Đầu tư vào những tổ chức có thể giúp họ
chữa lành vết thương.

1901
01:31:04,333 --> 01:31:07,128
Có một bài báo khá thú vị trong tờ

1902
01:31:07,378 --> 01:31:09,088
<i>Thời báo New York </i>vài năm về trước.

1903
01:31:09,172 --> 01:31:11,465
Nó có tên là Những tòa nhà triệu đô.

1904
01:31:12,175 --> 01:31:16,846
Theo đó, nếu tính toán số lượng cư dân
bị bắt giam

1905
01:31:16,971 --> 01:31:18,556
của một tòa nhà,

1906
01:31:18,639 --> 01:31:21,517
và tính số tiền chính phủ phải bỏ ra

1907
01:31:21,601 --> 01:31:23,561
để giam giữ họ,

1908
01:31:23,644 --> 01:31:27,106
con số sẽ lên tới
một triệu USD trên mỗi tòa nhà.

1909
01:31:27,440 --> 01:31:30,526
Tôi nghĩ nên lấy hàng triệu đô la

1910
01:31:30,610 --> 01:31:33,362
mà chúng ta dùng
để giữ những người đó trong tù

1911
01:31:33,446 --> 01:31:38,367
và đem đầu tư vào những thứ
chúng ta biết rõ

1912
01:31:38,451 --> 01:31:40,620
có thể làm thay đổi xã hội.

1913
01:31:40,828 --> 01:31:43,664
Tôi yêu Shakespeare
vì ông luôn dùng chữ làm vũ khí.

1914
01:31:43,748 --> 01:31:45,124
CURT TOFTELAND
SHAKESPEARE SAU SONG SẮT

1915
01:31:45,208 --> 01:31:48,794
Cách duy nhất để hàn gắn vết thương
là tìm ngôn ngữ để thể hiện nó.

1916
01:31:48,878 --> 01:31:51,339
Tôi gặp bố tôi lúc được khoảng 15 tuổi.

1917
01:31:51,422 --> 01:31:53,257
Anh chưa từng gặp ông trước đó à?

1918
01:31:53,382 --> 01:31:55,718
Có điều gì đó hơi khác lạ. Có điều gì đó,

1919
01:31:55,885 --> 01:31:58,012
có một ai đó có hoàn cảnh
khá giống của tôi.

1920
01:31:58,137 --> 01:31:59,180
Điều họ đang cố làm

1921
01:31:59,263 --> 01:32:03,059
là nhập tâm vào nhân vật hết sức có thể.

1922
01:32:03,267 --> 01:32:06,812
Và khi phân tích, tìm hiểu sự thật
về nhân vật đó,

1923
01:32:06,896 --> 01:32:09,607
họ cũng bắt đầu tìm hiểu sâu hơn
về chính cuộc đời họ.

1924
01:32:10,066 --> 01:32:12,652
<i>Khi tôi còn trẻ và phải vào tù,</i>

1925
01:32:12,735 --> 01:32:16,447
những phạm nhân lớn tuổi đã dạy tôi
cách tận dụng mọi cơ hội

1926
01:32:16,530 --> 01:32:18,783
để kiếm tiền, và đối phó với cảnh sát.

1927
01:32:18,866 --> 01:32:21,827
Tôi rất ngưỡng mộ họ. Họ là thầy của tôi.

1928
01:32:23,246 --> 01:32:24,789
Qua <i>Shakespeare Sau Song Sắt,</i>

1929
01:32:24,914 --> 01:32:27,583
tôi đã nhận ra, việc dạy dỗ...

1930
01:32:29,377 --> 01:32:32,088
thực sự rất quan trọng,
nhưng quan trọng hơn

1931
01:32:32,171 --> 01:32:33,923
là phải dạy họ làm điều đúng đắn.

1932
01:32:34,340 --> 01:32:40,096
Tỉ lệ tái phạm tại Kentucky của
chương trình 22 năm tuổi này là 5,1%.

1933
01:32:40,263 --> 01:32:41,180
CHỈ 5,1% TRỞ LẠI TÙ

1934
01:32:41,264 --> 01:32:42,848
<i>"Tại sao họ lại trở lại tù?"</i>

1935
01:32:42,932 --> 01:32:45,810
Mọi người luôn hỏi vậy.
Tôi nói: "Đừng hỏi tôi, hỏi họ đi."

1936
01:32:45,893 --> 01:32:47,561
Họ nói gì? Đây là điều tôi nghe được.

1937
01:32:47,687 --> 01:32:51,065
<i>"Tôi phải chịu trách nhiệm cho tội ác</i>
<i>mà vì nó tôi phải vào tù.</i>

1938
01:32:51,232 --> 01:32:53,818
<i>Giờ tôi đã hiểu tại sao tôi lại như vậy,</i>

1939
01:32:53,943 --> 01:32:57,113
<i>vì tôi đã được trở lại cuộc sống,</i>
<i>và xem xét tất cả.</i>

1940
01:32:57,613 --> 01:33:00,825
Nhưng tôi không còn là con người nữa."

1941
01:33:00,992 --> 01:33:04,996
Các chương trình nghệ thuật đã nhiều lần
mang lại cho tù nhân hi vọng,

1942
01:33:05,204 --> 01:33:08,582
vì nghệ thuật chạm đến cốt lõi

1943
01:33:08,666 --> 01:33:10,167
của ý nghĩa của việc làm người.

1944
01:33:10,334 --> 01:33:11,794
TRẠI CẢI TẠO ALABAMA

1945
01:33:11,877 --> 01:33:16,757
ANH EM DHAMMA

1946
01:33:16,882 --> 01:33:21,554
<i>Vipassana là một chương trình chuyên sâu,</i>
<i>một phương pháp suy ngẫm.</i>

1947
01:33:21,929 --> 01:33:26,225
Phạm nhân sẽ phải tham gia chương trình
24 giờ một ngày

1948
01:33:26,559 --> 01:33:28,352
<i>trong suốt mười ngày.</i>

1949
01:33:28,561 --> 01:33:31,647
Tôi đã ngồi nhà giam tử tù
8,5 năm, nhưng việc này còn khó hơn.

1950
01:33:31,856 --> 01:33:35,609
<i>Tất cả những thứ đã được chôn sâu</i>
<i>đang dần trở lại.</i>

1951
01:33:35,693 --> 01:33:39,947
Họ muốn anh ở đó đủ lâu
để tự mình đối phó với chúng.

1952
01:33:40,489 --> 01:33:44,744
Cô ấy nói: "Nicholas bị bắn rồi.
Phải làm sao đây?

1953
01:33:45,244 --> 01:33:46,704
Nó là con tôi..."

1954
01:33:46,996 --> 01:33:49,332
<i>Đây là chương trình phục hồi công lý.</i>

1955
01:33:49,665 --> 01:33:50,541
<i>Nó rất hiệu quả,</i>

1956
01:33:50,624 --> 01:33:53,461
<i>và với phạm nhân,</i>
<i>chương trình này khó khăn hơn nhiều</i>

1957
01:33:53,544 --> 01:33:55,171
<i>so với việc ngồi tù.</i>

1958
01:33:55,296 --> 01:33:57,256
<i>Nó khiến họ phải đối mặt</i>

1959
01:33:57,340 --> 01:33:59,508
<i>với những hậu quả nhân sinh mà họ gây ra.</i>

1960
01:34:00,051 --> 01:34:01,177
<i>Đây là Rosa.</i>

1961
01:34:01,260 --> 01:34:03,387
<i>Con cô</i>
<i>bị một kẻ lái xe ngang qua bắn chết.</i>

1962
01:34:03,721 --> 01:34:08,142
<i>Và giờ, cô dành cả đời để nói chuyện</i>
<i>với những phạm nhân phạm tội giết người</i>

1963
01:34:08,351 --> 01:34:12,855
<i>về những hậu quả mà tội ác của họ gây ra,</i>
<i>không chỉ với người đã chết, mà là tất cả.</i>

1964
01:34:13,022 --> 01:34:15,983
Tại sao tôi phải làm vậy?
Để làm dịu vết thương của mình.

1965
01:34:16,359 --> 01:34:19,862
Và nó sẽ cho các anh thấy nạn nhân
phải chịu đựng những gì.

1966
01:34:21,280 --> 01:34:22,531
Và xin cảm ơn cô...

1967
01:34:22,656 --> 01:34:27,411
vì đã đến đây và dành thời gian chia sẻ
nỗi đau của cô với chúng tôi.

1968
01:34:27,536 --> 01:34:31,874
Nó thực sự giúp chúng tôi hoàn thiện mình,
và tôi trân trọng điều đó.

1969
01:34:32,291 --> 01:34:34,335
- Cảm ơn.
- Cảm ơn.

1970
01:34:37,213 --> 01:34:40,341
Tôi sẵn sàng làm mọi thứ để cô...

1971
01:34:41,675 --> 01:34:45,596
và gia đình các nạn nhân của chúng tôi
không bị đau lòng như vậy.

1972
01:34:46,347 --> 01:34:50,142
Nhờ cô, tôi như được nhìn thấy
mẹ của người tôi đã giết.

1973
01:34:50,393 --> 01:34:53,437
Những gì họ phải trải qua.

1974
01:34:53,729 --> 01:34:54,772
Anh biết không?

1975
01:34:54,855 --> 01:34:56,607
Nó không chết một cách lãng phí.

1976
01:34:56,732 --> 01:34:59,110
Nếu không vì nó, tôi sẽ không ở đây.

1977
01:34:59,902 --> 01:35:01,362
Nó đang giúp các anh.

1978
01:35:03,364 --> 01:35:04,907
<i>Chương trình phục hồi công lý</i>

1979
01:35:04,990 --> 01:35:07,618
<i>và hòa giải nạn nhân/tội phạm</i>
<i>có thể kéo dài hàng năm.</i>

1980
01:35:08,035 --> 01:35:11,622
<i>Cần có nhân lực, vật lực,</i>
<i>và chúng thực sự rất thành công.</i>

1981
01:35:11,872 --> 01:35:16,001
<i>Những người tham gia chương trình này</i>
<i>chỉ có tỉ lệ tái phạm khoảng 10%,</i>

1982
01:35:16,168 --> 01:35:20,423
<i>thay vì 80% như ở các nhà tù.</i>

1983
01:35:20,631 --> 01:35:22,675
Chúng tôi ngồi đó và thực sự không biết

1984
01:35:22,758 --> 01:35:24,427
phải làm gì với hệ thống pháp luật?

1985
01:35:24,510 --> 01:35:25,886
Thật hỗn độn.

1986
01:35:27,680 --> 01:35:31,767
Có lẽ ta nên ngừng những việc ta đang làm

1987
01:35:31,851 --> 01:35:35,312
và thử làm những việc mới,

1988
01:35:35,729 --> 01:35:39,024
có thể nó sẽ đơn giản hơn ta nghĩ.

1989
01:35:39,316 --> 01:35:43,529
Nhà tù lớn nhất mà ta có
là nhà tù vô hình.

1990
01:35:43,988 --> 01:35:47,700
Đó là khi tâm trí bị bó buộc, và bạn
còn không biết mình đang ngồi tù,

1991
01:35:47,783 --> 01:35:49,994
vì bạn không nhìn thấy song sắt.

1992
01:35:50,077 --> 01:35:51,162
Không thấy tường.

1993
01:35:51,370 --> 01:35:54,248
Và tâm trí bị trói buộc đó
như bị tách biệt.

1994
01:35:54,415 --> 01:35:55,624
Nó không tồn tại.

1995
01:35:56,000 --> 01:35:57,668
Ta đều là một phần của cộng đồng,

1996
01:35:57,793 --> 01:36:00,921
và nếu cộng đồng đó bạo lực,
ta cũng sẽ bạo lực.

1997
01:36:01,046 --> 01:36:03,883
Các bạn có thể thay đổi điều đó.

1998
01:36:04,216 --> 01:36:07,178
Chúng ta có cơ hội
làm theo điều khôn ngoan mà ta biết...

1999
01:36:08,304 --> 01:36:10,347
sẽ có hiệu quả,
điều ta sẽ làm với con cái,

2000
01:36:10,431 --> 01:36:13,100
nếu con cái phạm sai lầm,
hãy làm vậy với con người khác.

2001
01:36:13,225 --> 01:36:15,102
GIẢI PHÁP

2002
01:36:15,186 --> 01:36:17,563
Chúng ta cần kết thúc trận chiến ma túy.

2003
01:36:18,522 --> 01:36:24,820
Chúng ta cần yêu cầu kết thúc việc coi
cảnh sát và nhà tù là công cụ kiếm tiền.

2004
01:36:25,654 --> 01:36:29,575
Ít nhất một nửa số người trong đó
phải ngồi tù vì nghiện ngập,

2005
01:36:29,742 --> 01:36:32,203
túng quẫn hoặc do sức khỏe tâm thần.

2006
01:36:32,328 --> 01:36:33,621
Thay vì ném những người

2007
01:36:33,704 --> 01:36:35,831
ta không thể giúp vào tù...

2008
01:36:35,915 --> 01:36:39,168
Hãy đầu tư tiền vào các chương trình
phục hồi công lý,

2009
01:36:39,335 --> 01:36:41,670
cải tạo và dịch vụ công cộng.

2010
01:36:41,837 --> 01:36:43,422
PHỤC HỒI CÔNG LÝ, TRỊ LIỆU
SỨC KHỎE TÂM THẦN, NGHIỆN HÚT

2011
01:36:43,506 --> 01:36:45,341
Những đầy tớ của nhân dân

2012
01:36:45,424 --> 01:36:48,093
phải được giám sát
và phải chịu trách nhiệm.

2013
01:36:48,511 --> 01:36:50,429
Thật may vì ta được tiếp cận
các số liệu.

2014
01:36:51,514 --> 01:36:54,517
Nếu có hứng thú với công lý
hoặc quyền tiếp cận công bằng

2015
01:36:54,600 --> 01:36:57,770
với cơ hội ở đất nước này,
thật may là mọi thông tin luôn có sẵn.

2016
01:36:57,853 --> 01:36:59,855
Vấn đề là bạn có quan tâm hay không.

2017
01:37:00,689 --> 01:37:03,734
Chúng ta tồn tại nhờ có lý trí.

2018
01:37:04,527 --> 01:37:07,821
Chúng ta tồn tại nhờ có trí tuệ.

2019
01:37:08,113 --> 01:37:12,368
Chúng ta tồn tại nhờ có tình yêu...

2020
01:37:13,536 --> 01:37:14,787
với đồng loại...

2021
01:37:16,163 --> 01:37:17,164
và...

2022
01:37:18,457 --> 01:37:19,583
với bản thân mình.

2023
01:37:20,251 --> 01:37:22,962
REGGIE
NĂM THỨ 14

2024
01:37:23,420 --> 01:37:25,381
<i>Chúc một ngày thứ hai tốt đẹp.</i>

2025
01:37:25,464 --> 01:37:29,510
<i>Một người California cuối cùng cũng</i>
<i>được thả sau khi bị giam 16 năm</i>

2026
01:37:29,593 --> 01:37:31,679
<i>vì một tội ác không phải do ông gây ra.</i>

2027
01:37:31,845 --> 01:37:36,308
<i>Tôi không nghĩ đó là sự thật cho đến khi</i>
<i>thấy luật sư đến thăm, và...</i>

2028
01:37:37,059 --> 01:37:39,520
tôi đang cố diễn tả lại cảm giác đó.

2029
01:37:42,940 --> 01:37:44,692
Một cảm giác thật khó tin.

2030
01:37:44,817 --> 01:37:48,112
Nó giống như một bánh xe cảm xúc...

2031
01:37:48,279 --> 01:37:49,238
BRUCE
NĂM THỨ 26

2032
01:37:49,405 --> 01:37:51,282
Ý tôi là, tôi đã khóc khi ra ngoài.

2033
01:37:51,365 --> 01:37:55,411
Nó là sự dồn nén suốt những năm qua,

2034
01:37:55,536 --> 01:37:57,413
và thời khắc đó đã đến.

2035
01:37:57,496 --> 01:37:59,415
Chỉ một giây sau,

2036
01:37:59,498 --> 01:38:01,292
tôi đã điên dại đến mức
không thể khóc

2037
01:38:01,375 --> 01:38:03,043
và tôi...

2038
01:38:08,132 --> 01:38:10,551
Ngày hôm đó với tôi thật đáng sợ.

2039
01:38:10,634 --> 01:38:13,679
Rất nhiều người nghĩ tôi sẽ hét lên:

2040
01:38:13,762 --> 01:38:18,475
"Tuyệt", nhưng thật ra tôi rất sợ.

2041
01:38:18,892 --> 01:38:21,812
Có những cán bộ rất tốt,

2042
01:38:21,895 --> 01:38:24,857
những người biết...
Tôi nghĩ họ biết sự thật,

2043
01:38:24,940 --> 01:38:26,984
và chắc chắn biết bản chất

2044
01:38:27,109 --> 01:38:28,444
con người tôi.

2045
01:38:28,611 --> 01:38:30,404
Sau đó tôi đã ở bãi đỗ xe.

2046
01:38:34,199 --> 01:38:35,951
Không khí có mùi rất khác.

2047
01:38:36,994 --> 01:38:38,495
Giá như mẹ tôi có thể ở đó.

2048
01:38:38,579 --> 01:38:39,747
Giá như bố tôi ở đó.

2049
01:38:39,830 --> 01:38:41,373
Giá như mẹ kế tôi ở đó.

2050
01:38:45,586 --> 01:38:47,129
Nhưng tôi nghĩ họ đã ở đó.

2051
01:38:49,840 --> 01:38:52,551
Cảm giác thật tuyệt. Rất tuyệt.

2052
01:38:55,137 --> 01:38:58,891
Khi tôi đã sang đến bên kia cùng luật sư,

2053
01:38:58,974 --> 01:39:01,769
tôi cảm thấy rất muốn chạy,
muốn chạy thật nhanh

2054
01:39:01,852 --> 01:39:03,854
để rời khỏi nơi đó.

2055
01:39:04,229 --> 01:39:06,649
Có thể đó không phải câu trả lời

2056
01:39:06,732 --> 01:39:09,652
mà mọi người nghĩ tôi sẽ đưa ra.

2057
01:39:09,735 --> 01:39:10,903
Nhưng...

2058
01:39:11,612 --> 01:39:14,698
lúc đó tôi không thấy vui.

2059
01:39:14,782 --> 01:39:17,076
Ý tôi là, tôi sợ muốn chết.

2060
01:39:17,368 --> 01:39:18,869
Anh họ tôi đang đợi tôi.

2061
01:39:18,952 --> 01:39:21,038
Thám tử tư đang đợi tôi,

2062
01:39:21,246 --> 01:39:25,042
và tôi nói... muốn biết tôi nói gì không?

2063
01:39:26,919 --> 01:39:29,338
Tôi nhìn Paul, và tôi nói, anh biết đấy...

2064
01:39:30,714 --> 01:39:33,801
"Chất đồ lên xe tải
rồi phắn khỏi đây thôi."

2065
01:39:34,426 --> 01:39:36,261
Chúng tôi phóng nhanh hết cỡ.

2066
01:39:39,264 --> 01:39:42,559
Nơi đầu tiên chúng tôi dừng lại
là cửa hàng IHOP để ăn sáng.

2067
01:39:42,851 --> 01:39:48,482
Và lúc đó,
tôi bàng hoàng trước cả thực đơn si-rô.

2068
01:39:49,483 --> 01:39:51,777
Cảm xúc dâng trào,

2069
01:39:51,902 --> 01:39:53,570
thực sự rất xúc động.

2070
01:39:58,158 --> 01:40:00,160
<i>Tôi đã không ngồi xe</i>

2071
01:40:00,244 --> 01:40:03,956
<i>mà không bị xích chân và eo,</i>

2072
01:40:04,164 --> 01:40:06,417
<i>cũng như phải đeo còng móc vào xích lưng</i>

2073
01:40:06,583 --> 01:40:09,920
<i>và mặc áo liền quần bằng giấy suốt 26 năm.</i>

2074
01:40:26,729 --> 01:40:28,230
Từ "thích nghi," ý tôi là...

2075
01:40:30,190 --> 01:40:32,401
tôi đã cố gắng để hiểu được nó.

2076
01:40:32,651 --> 01:40:34,111
Tôi có phải...

2077
01:40:34,903 --> 01:40:37,072
<i>Tôi vẫn đang cố gắng hiểu được từ đó.</i>

2078
01:40:38,240 --> 01:40:42,161
<i>Bạn có thể thích nghi được khi mới</i>
<i>từ sao Hỏa xuống Trái đất không?</i>

2079
01:40:42,453 --> 01:40:45,205
<i>Tôi còn không nghĩ</i>
<i>oxy ở hai nơi đó giống nhau.</i>

2080
01:40:45,789 --> 01:40:48,000
<i>Tôi không nghĩ mình đã thích nghi được.</i>

2081
01:40:55,632 --> 01:41:02,014
ĐÂY KHÔNG PHẢI PHIM,
ĐÂY LÀ MỘT CHIẾN DỊCH.

2082
01:41:02,765 --> 01:41:06,602
HÃY THAM GIA TẠI:

2083
01:41:34,671 --> 01:41:36,673
Chuyển ngữ phụ để bởi
Nguyễn Thị Lan Phương