1
00:00:02,203 --> 00:00:06,923
8 mei 1945. Eindelijk komt er
een eind aan de duisternis.

2
00:00:07,083 --> 00:00:12,563
Over heel Europa werd de overwinning
op nazi-Duitsland gevierd.

3
00:00:16,283 --> 00:00:19,643
Na de landingen in Normandië
in juni 1944...

4
00:00:19,803 --> 00:00:24,403
duurde het nog bijna een jaar
voordat de oorlog was gewonnen.

5
00:00:24,563 --> 00:00:29,083
Met de nederlaag in zicht
was Hitler vastbeslotener dan ooit

6
00:00:29,243 --> 00:00:32,603
om te vechten tot het bittere eind.

7
00:00:32,763 --> 00:00:35,883
Terwijl het Derde Rijk instortte...

8
00:00:36,043 --> 00:00:41,883
namen de wreedheid en het fanatisme
van de nazi's alleen maar toe.

9
00:00:42,043 --> 00:00:47,083
Die elf maanden, de bitterste
en wreedste periode van WO II...

10
00:00:47,243 --> 00:00:53,203
lieten littekens achter in harten
en in de geschiedenis.

11
00:01:00,563 --> 00:01:05,243
In de zomer van 1944 waren de
landingen in Normandië een succes.

12
00:01:05,403 --> 00:01:10,483
Tegelijk liet Stalin in het oosten
z'n gigantische leger oprukken.

13
00:01:10,643 --> 00:01:14,363
De geallieerden dachten met de kerst
gewonnen te hebben.

14
00:01:15,723 --> 00:01:21,043
In december opende Hitler onverwacht
een grote tegenaanval.

15
00:01:22,683 --> 00:01:27,083
Die mislukte, maar Hitler zou niet
capituleren, ongeacht de prijs.

16
00:01:27,243 --> 00:01:31,763
De laatste vijf maanden werden
de wreedste van de oorlog.

17
00:01:33,963 --> 00:01:38,883
In het nieuwe jaar van 1945 zette
Hitler Operatie Nordwind in gang.

18
00:01:39,163 --> 00:01:41,163
Hij zette al z'n vliegtuigen in...

19
00:01:41,323 --> 00:01:47,043
in een poging de geallieerde
luchtmacht uit te schakelen.

20
00:01:48,203 --> 00:01:51,043
De geallieerden wonnen deze slag.

21
00:02:00,403 --> 00:02:03,883
De Duitsers waren ontzet
over deze nieuwe nederlaag.

22
00:02:04,043 --> 00:02:09,003
Maar Hitler haalde ze over
om zich in te graven.

23
00:02:10,323 --> 00:02:14,843
Ik verwacht dat alle Duitsers hun
plicht tot het einde toe vervullen.

24
00:02:15,003 --> 00:02:20,203
Dat ze elk offer aanvaarden
dat van hen wordt gevraagd.

25
00:02:20,363 --> 00:02:24,403
Ik verwacht van burgers
dat ze wapens maken voor deze strijd.

26
00:02:24,563 --> 00:02:30,043
Ik verwacht van boeren dat ze
het brood uit hun mond sparen...

27
00:02:30,203 --> 00:02:33,563
om het aan de soldaten en arbeiders
te kunnen geven.

28
00:02:33,723 --> 00:02:38,163
Ik verwacht van alle vrouwen
dat ze deze strijd...

29
00:02:38,323 --> 00:02:42,043
met uiterst fanatisme
blijven ondersteunen.

30
00:02:43,083 --> 00:02:46,803
Een vrouw schreef: In de laatste
maanden van de oorlog...

31
00:02:46,963 --> 00:02:51,843
moest ik vechten tegen de tranen als
ik Hitlers stem op de radio hoorde.

32
00:02:52,123 --> 00:02:58,083
We wilden de tekenen van de
komende nederlaag niet herkennen.

33
00:02:58,403 --> 00:03:02,443
Diep van binnen waren we bang
voor de vreselijke waarheid.

34
00:03:06,403 --> 00:03:11,363
In het oosten nam het Rode Leger
weer het initiatief.

35
00:03:11,523 --> 00:03:15,523
De troepen aan de Wisla
waren weer bevoorraad.

36
00:03:17,043 --> 00:03:20,923
Maar deze concentratie was
niet onopgemerkt gebleven.

37
00:03:21,083 --> 00:03:25,283
In Duitsland sloeg generaal Guderian
alarm.

38
00:03:25,443 --> 00:03:31,563
Hij vroeg Hitler om de troepen
aan het oostfront te hergroeperen.

39
00:03:31,723 --> 00:03:35,923
Hitler moest er niets van weten.
Hij lachte om de dreiging:

40
00:03:36,083 --> 00:03:41,363
'Dit is de grootste bluf sinds
Dzjengis Khan. Wie verzint dit?'

41
00:03:41,523 --> 00:03:43,843
Zelfs Himmler weigerde
het toe te geven.

42
00:03:44,003 --> 00:03:48,643
'Generaal, ik denk niet
dat de Russen zullen aanvallen.'

43
00:03:48,803 --> 00:03:52,523
Guderian probeerde wanhopig
z'n meerderen te overtuigen.

44
00:03:52,683 --> 00:03:56,603
Hitler herhaalde:
Deze informatie is waanzinnig.

45
00:03:56,763 --> 00:04:00,563
Ze zouden de schrijver moeten
opsluiten in een gekkenhuis.

46
00:04:02,123 --> 00:04:08,643
Doof voor adviezen sloot Hitler
zich op in z'n eigen wereld.

47
00:04:14,283 --> 00:04:16,083
Zoals Guderian had voorspeld...

48
00:04:16,243 --> 00:04:20,643
staken midden januari 1945
eerst Konjev en daarna Zjoekov...

49
00:04:20,803 --> 00:04:23,523
met hun legers de Wisla over.

50
00:04:29,203 --> 00:04:35,243
Eindeloze colonnes T34-tanks rukten
op over een 900 km breed front...

51
00:04:35,403 --> 00:04:39,403
van de stranden aan de Baltische Zee
tot het hart van Polen.

52
00:04:39,563 --> 00:04:45,243
Het was een verwoestende aanval. De
Russische wals denderde weer voort.

53
00:04:48,123 --> 00:04:53,443
Het kanonvuur was zo luid dat zelfs
Zjoekov z'n oren moest dichtstoppen.

54
00:04:53,603 --> 00:04:56,603
Voor Stalin was dit offensief
cruciaal.

55
00:04:56,763 --> 00:05:01,643
Hij zou binnen enkele weken Churchill
en Roosevelt ontmoeten in Jalta.

56
00:05:01,803 --> 00:05:06,643
Hij wilde zich Polen
niet laten ontglippen.

57
00:05:18,803 --> 00:05:24,683
Op 17 januari 1945, vijf maanden
na het begin van de opstand...

58
00:05:24,843 --> 00:05:28,363
reed het Rode Leger
de Poolse hoofdstad binnen.

59
00:05:28,523 --> 00:05:30,803
Ze troffen een spookstad aan.

60
00:05:33,723 --> 00:05:38,643
Er was niemand om het gezag van de
nieuwe bezettingsmacht te betwisten.

61
00:05:38,803 --> 00:05:43,323
De Poolse communisten konden
probleemloos de leiding overnemen.

62
00:05:44,603 --> 00:05:50,443
De Sovjets hielden een parade voor
een overwinning die wat te laat kwam.

63
00:05:59,923 --> 00:06:04,963
Nadat Warschau
op 27 januari 1945 was bevrijd...

64
00:06:05,123 --> 00:06:08,963
ontdekten de Sovjets het grootste
geheim van het Reich.

65
00:06:09,123 --> 00:06:14,203
Een kamp ter grootte van een stad,
omringd door prikkeldraad:

66
00:06:14,363 --> 00:06:16,763
Auschwitz-Birkenau.

67
00:06:19,603 --> 00:06:24,003
Het kamp was tien dagen
eerder ontruimd door de SS.

68
00:06:24,163 --> 00:06:27,523
Alle bewakers waren gevlucht.

69
00:06:34,323 --> 00:06:38,483
De Sovjets troffen er 7000
achtergelaten gevangenen aan.

70
00:06:38,643 --> 00:06:44,443
7000 overlevenden van meer dan
een miljoen vermoorde mensen.

71
00:07:00,163 --> 00:07:05,723
Voor hun vertrek hadden de nazi's
geprobeerd hun sporen uit te wissen.

72
00:07:05,883 --> 00:07:10,123
Ze bliezen de gaskamers
en de crematoria op.

73
00:07:10,283 --> 00:07:16,323
Maar deze doodsfabrieken vormden
ook de basis van een plundersysteem.

74
00:07:16,483 --> 00:07:20,563
De Sovjets troffen honderdduizenden
kledingstukken aan.

75
00:07:20,723 --> 00:07:24,043
Tienduizenden schoenen.

76
00:07:42,483 --> 00:07:48,443
In een loods ontdekten ze
zeven ton mensenhaar.

77
00:07:54,363 --> 00:07:56,603
In januari 1945...

78
00:07:56,763 --> 00:08:01,123
waren er nog zo'n 550 kampen
in werking in het Reich.

79
00:08:01,283 --> 00:08:05,443
Zelfs tijdens de ondergang bleef
de vernietiging van de Joden...

80
00:08:05,603 --> 00:08:09,163
een hoofddoel voor de nazi's.

81
00:08:09,323 --> 00:08:14,243
Voor de geallieerden had 't bevrijden
van deze doodskampen geen prioriteit.

82
00:08:14,403 --> 00:08:18,603
De verslagen van journalisten
waren zo verbijsterend...

83
00:08:18,763 --> 00:08:23,043
dat veel mensen in het westen
ze weigerden te geloven.

84
00:08:23,203 --> 00:08:28,963
Toen de Britse reporter Alexander
Werth in juli 1944 Majdanek betrad...

85
00:08:29,123 --> 00:08:33,283
schreef hij meteen een artikel
over deze doodsfabrieken.

86
00:08:33,443 --> 00:08:36,963
De selectie, de gaskamers,
de crematoria.

87
00:08:37,123 --> 00:08:41,643
Het gebeente dat diende als meststof
voor de koolvelden.

88
00:08:41,803 --> 00:08:48,123
Maar de BBC en de New York
Herald Tribune waren sceptisch.

89
00:08:48,283 --> 00:08:54,083
Veel steden die het Rode Leger
bevrijdde bevatten massagraven.

90
00:08:54,243 --> 00:09:00,443
Voor de nazi's waren de Joden en
de Polen niets meer dan slaven...

91
00:09:00,603 --> 00:09:02,643
of mest.

92
00:09:07,883 --> 00:09:13,363
In 15 dagen hadden Zjoekov
en z'n mannen 350 km afgelegd.

93
00:09:13,923 --> 00:09:18,763
Niemand van de nazi-leiders
had zo'n snelle opmars verwacht.

94
00:09:18,923 --> 00:09:20,883
Generaal Guderian schreef:

95
00:09:21,043 --> 00:09:26,443
De Russische vloedgolf
neemt rampzalige vormen aan.

96
00:09:26,603 --> 00:09:30,643
Maar de Duitsers bleven vechten.

97
00:09:30,803 --> 00:09:34,243
Vooral omdat ze bang waren.

98
00:09:37,043 --> 00:09:41,083
Het Rode Leger had blijk gegeven
van barbaars gedrag.

99
00:09:41,243 --> 00:09:44,483
Wijken en dorpen werden soms
in brand gestoken.

100
00:09:44,643 --> 00:09:48,843
Stalins leger plunderde schaamteloos
in dit land van overvloed.

101
00:09:49,003 --> 00:09:52,803
Radio's, braadpannen, horloges.

102
00:09:52,963 --> 00:09:56,963
Een Sovjetschrijver schreef:
De Duitsers laten alles in de steek.

103
00:09:57,123 --> 00:10:01,243
Onze mannen dringen de huizen
binnen. Alles staat in brand.

104
00:10:01,403 --> 00:10:06,523
Overal zie je het dons van kussens
en matrassen ronddwarrelen.

105
00:10:06,683 --> 00:10:11,283
Iedereen, van de voetsoldaat
tot de kolonel, plundert.

106
00:10:11,443 --> 00:10:14,243
Deze stad is gekruisigd.

107
00:10:15,923 --> 00:10:19,643
De Duitsers hebben gelijk
dat ze voor ons vluchten.

108
00:10:19,803 --> 00:10:23,523
Wie ervan verdacht wordt
een nazi te zijn, kan worden gedood.

109
00:10:23,683 --> 00:10:29,243
Bijna 100.000 Duitsers werden
standrechterlijk geëxecuteerd.

110
00:10:29,403 --> 00:10:31,523
Een Sovjet-soldaat merkte op:

111
00:10:31,683 --> 00:10:36,043
Duitse moeders moeten de dag
vervloeken dat ze hun zoon baarden.

112
00:10:36,203 --> 00:10:40,243
Laat ze zelf ondergaan
wat ze anderen wilden aandoen.

113
00:10:47,483 --> 00:10:53,003
In Oost-Pruisen bezetten de Sovjets
korte tijd de stad Nemmersdorf.

114
00:10:53,163 --> 00:10:58,363
De inwoners werden afgeslacht.
Het was een orgie van geweld.

115
00:10:58,523 --> 00:11:04,123
Meerdere vrouwen zouden naakt
zijn gekruisigd aan schuurdeuren.

116
00:11:11,163 --> 00:11:15,483
Het Rode Leger was zich bewust
van de wandaden van de nazi's.

117
00:11:15,643 --> 00:11:18,003
Miljoenen krijgsgevangenen
verhongerd...

118
00:11:18,163 --> 00:11:20,763
miljoenen burgers vermoord.

119
00:11:20,923 --> 00:11:25,523
De Russen ontdekten de kampen
Majdanek, Auschwitz en Treblinka.

120
00:11:25,683 --> 00:11:31,603
Ze hadden zelf 20 miljoen mannen
verloren en wilden wraak nemen.

121
00:11:31,763 --> 00:11:37,043
Ilja Eherenburg had maandenlang
in de Rode Ster betoogd:

122
00:11:37,203 --> 00:11:41,203
Elke dag dat je geen Duitser hebt
gedood is een verloren dag.

123
00:11:41,363 --> 00:11:44,843
Dood de Duitsers,
dat vraagt je oude moeder van je.

124
00:11:45,003 --> 00:11:47,643
De kinderen smeken:
Dood de Duitsers.

125
00:11:47,803 --> 00:11:50,363
Dat eist het vaderland van je.

126
00:11:50,523 --> 00:11:53,963
De legers rukken niet
in hun eentje op naar Berlijn.

127
00:11:54,123 --> 00:11:59,683
Ze worden vergezeld door loopgraven,
massagraven, ravijnen met lijken.

128
00:11:59,843 --> 00:12:03,043
De koolvelden van Majdanek
en de bomen van Vitebsk...

129
00:12:03,203 --> 00:12:06,203
waaraan de Duitsers zovelen
hebben opgehangen.

130
00:12:06,363 --> 00:12:10,723
De laarsjes, schoentjes en slippers
van de vermoorde kinderen...

131
00:12:10,883 --> 00:12:14,043
lopen met hen mee naar Berlijn.

132
00:12:17,123 --> 00:12:21,003
Het Rode Leger werd een expert
in het voeden van de haat.

133
00:12:21,163 --> 00:12:25,563
Op hun pad waren met name
de vrouwen van de vijand het doelwit.

134
00:12:25,723 --> 00:12:29,563
Verkrachting werd een oorlogswapen.

135
00:12:29,723 --> 00:12:32,363
Een jonge Sovjet-officier
herinnert zich:

136
00:12:32,523 --> 00:12:36,403
Vrouwen, moeders en hun kinderen,
lagen langs de weg.

137
00:12:36,563 --> 00:12:41,643
Bij elke vrouw stonden luidruchtige
mannen met de broek naar beneden.

138
00:12:41,803 --> 00:12:45,523
Onze mannen schoten vrouwen dood
die hun kind wilden redden.

139
00:12:45,683 --> 00:12:52,243
Glimlachende officieren stonden erbij
en zorgden dat elke soldaat deelnam.

140
00:12:56,483 --> 00:12:59,803
Stalin zelf had begrip
voor die misdaden.

141
00:12:59,963 --> 00:13:04,923
Hij zei: Stel je een man voor die
vocht van Stalingrad tot Belgrado.

142
00:13:05,083 --> 00:13:08,563
Die heeft gezien
hoe z'n vaderland werd verwoest.

143
00:13:08,723 --> 00:13:11,243
Hoe kan zo'n man normaal reageren?

144
00:13:11,403 --> 00:13:16,483
Waarom mag hij zich niet vermaken
met een vrouw na die gruwelen?

145
00:13:17,843 --> 00:13:20,003
Over heel Duitsland...

146
00:13:20,163 --> 00:13:25,443
zijn vermoedelijk bijna twee miljoen
vrouwen verkracht.

147
00:13:32,043 --> 00:13:34,003
Na enige aarzeling...

148
00:13:34,163 --> 00:13:37,843
maakte het naziregime
deze wandaden openbaar.

149
00:13:38,843 --> 00:13:43,523
Hoe gedroegen de soldaten en
officieren zich tegenover de vrouwen?

150
00:13:43,683 --> 00:13:49,803
Je kunt niet spreken van soldaten,
het waren beestachtige horden.

151
00:13:49,963 --> 00:13:54,843
Ze waren allemaal hetzelfde,
ze waren elke dag dronken.

152
00:13:55,003 --> 00:13:57,643
Ze hebben alle vrouwen verkracht.

153
00:13:57,803 --> 00:14:01,963
Van meisjes van 13
tot vrouwen van 68 jaar.

154
00:14:02,123 --> 00:14:06,043
Een vrouw van 68 werd bruut verkracht
waar ik bij stond.

155
00:14:06,203 --> 00:14:07,523
Ook de vrouwen hier?

156
00:14:07,683 --> 00:14:13,643
Zelfs m'n moeder van 60
is beestachtig verkracht.

157
00:14:15,203 --> 00:14:19,323
De Sovjet-opmars zorgde voor paniek
onder de burgerbevolking.

158
00:14:19,483 --> 00:14:25,643
Honderdduizenden Duitsers
vluchtten weg in streng winterweer.

159
00:14:28,563 --> 00:14:33,883
Duizenden doodsbange mensen
dromden samen in stations en havens.

160
00:14:34,043 --> 00:14:39,603
In januari 1945 zaten bijna 8000
Duitsers op de Wilhelm Gustloff.

161
00:14:39,763 --> 00:14:42,163
Het schip werd tot zinken gebracht.

162
00:14:42,323 --> 00:14:46,083
Meer dan 5000 mensen verdwenen
in de golven.

163
00:14:46,243 --> 00:14:50,243
Drie keer zoveel als het aantal
slachtoffers van de Titanic.

164
00:14:53,603 --> 00:14:56,083
In februari 1945...

165
00:14:56,243 --> 00:15:02,483
waren 4 tot 8,5 miljoen Duitsers
op de vlucht.

166
00:15:02,643 --> 00:15:07,203
Elke dag kwamen 50.000 mensen
in Berlijn aan.

167
00:15:08,523 --> 00:15:11,203
Terwijl vluchtelingen
de wegen verstopten...

168
00:15:11,363 --> 00:15:14,763
hielden de Sovjet-troepen halt...

169
00:15:14,923 --> 00:15:19,163
op ongeveer 80 km van Berlijn,
aan de oever van de Oder.

170
00:15:19,323 --> 00:15:21,963
Zjoekovs offensief was geslaagd.

171
00:15:22,123 --> 00:15:27,443
In totaal bedroegen
de Duitse verliezen 350.000 man.

172
00:15:29,123 --> 00:15:33,803
Nu hij Polen grotendeels had veroverd
en heerste over de Balkan...

173
00:15:33,963 --> 00:15:37,963
bezocht Stalin de Jalta-conferentie
vanuit een machtspositie.

174
00:15:38,123 --> 00:15:41,203
Noch Roosevelt,
die verzwakt was door ziekte...

175
00:15:41,363 --> 00:15:43,723
noch de Britse premier Churchill...

176
00:15:43,883 --> 00:15:49,403
wiens land uitgeput was na vijf jaar
oorlog, wist hem het hoofd te bieden.

177
00:15:49,563 --> 00:15:54,843
De Grote Drie besloten Duitsland
op te delen in vier bezettingszones.

178
00:15:57,723 --> 00:16:01,083
In het westen was er nog
één laatste horde te nemen.

179
00:16:01,243 --> 00:16:05,363
De laatste natuurlijke barrière
in Duitsland: de Rijn.

180
00:16:05,523 --> 00:16:08,563
Alle bruggen waren opgeblazen
door de Duitsers.

181
00:16:08,723 --> 00:16:13,283
Montgomery hoopte nog steeds
als eerste de rivier over te steken.

182
00:16:13,443 --> 00:16:15,923
Maar de Amerikanen waren hem voor.

183
00:16:16,083 --> 00:16:18,203
Eenheden van het Eerste Leger...

184
00:16:18,363 --> 00:16:22,683
troffen een intacte brug aan
in Remagen bij Bonn.

185
00:16:22,843 --> 00:16:27,923
De explosieven aan de brug waren
nog niet tot ontploffing gebracht.

186
00:16:30,883 --> 00:16:35,603
De Amerikanen vestigden meteen
een bruggenhoofd aan de oostoever.

187
00:16:35,763 --> 00:16:38,323
Steek de Rijn over met droge voeten

188
00:16:39,283 --> 00:16:45,643
Hitler was razend en gaf bevel
de verantwoordelijken te executeren.

189
00:16:47,803 --> 00:16:51,963
Patton was intussen meer zuidwaarts
naar Oppenheim getrokken...

190
00:16:52,123 --> 00:16:54,483
zonder z'n meerderen in te lichten.

191
00:16:54,643 --> 00:16:58,843
Hij zaaide al paniek in Duitsland.

192
00:17:00,443 --> 00:17:05,243
Monty had als eerste in Duitsland
willen aankomen, maar was de laatste.

193
00:17:05,403 --> 00:17:08,123
Maar hij leidde
het grootste offensief.

194
00:17:08,283 --> 00:17:12,043
Hij voerde 1,25 miljoen soldaten aan.

195
00:17:13,043 --> 00:17:16,363
Deze keer was de les
van Arnhem geleerd.

196
00:17:16,523 --> 00:17:20,203
De dropzones van de parachutisten
waren exact.

197
00:17:20,363 --> 00:17:22,763
De Britten kwamen diep in Duitsland.

198
00:17:22,923 --> 00:17:27,243
Ze namen steeds meer
zeer jonge soldaten gevangen.

199
00:17:30,963 --> 00:17:35,643
Meer naar het zuiden rukten de
Fransen onder De Lattre ook op.

200
00:17:35,803 --> 00:17:40,883
Ze vochten op Duits grondgebied,
zij aan zij met de Amerikanen.

201
00:17:41,043 --> 00:17:44,723
Voor de geallieerden
bevond zich nu een gapend gat.

202
00:17:44,883 --> 00:17:47,923
Ze konden het Reich
eindelijk binnenvallen.

203
00:17:48,083 --> 00:17:51,603
Dat was goed nieuws voor hen,
maar niet voor Stalin.

204
00:17:51,763 --> 00:17:56,163
Hij beval Zjoekov om Berlijn
zo snel mogelijk in te nemen...

205
00:17:56,323 --> 00:17:59,643
om te voorkomen dat de Amerikanen
hem voor waren.

206
00:18:05,963 --> 00:18:10,683
Toen ze de Rijn waren overgestoken,
stortte het Duitse verzet in.

207
00:18:10,843 --> 00:18:14,363
Hitler had z'n troepen
in het oosten samengepakt.

208
00:18:14,523 --> 00:18:19,923
Hij had z'n reserves uitgeput
bij de Slag om de Ardennen.

209
00:18:20,083 --> 00:18:24,003
Nu besloten sommige steden,
liever dan door te vechten...

210
00:18:24,163 --> 00:18:26,763
de witte vlag te hijsen.

211
00:18:26,923 --> 00:18:29,603
De geallieerden wonnen terrein.

212
00:18:29,763 --> 00:18:32,803
Churchill spoorde de Amerikanen aan.

213
00:18:32,963 --> 00:18:39,683
'We moeten de Russen zover mogelijk
naar het oosten de hand schudden.'

214
00:18:39,843 --> 00:18:45,443
Maar Berlijn lag in de toekomstige
Sovjet-bezettingszone, volgens Jalta.

215
00:18:45,603 --> 00:18:50,483
Ook als de Amerikanen de stad
innamen, moesten ze later weer weg.

216
00:18:50,643 --> 00:18:54,763
Ze hadden er geen 100.000
potentiële doden voor over...

217
00:18:54,923 --> 00:18:58,283
enkel vanwege het prestige.

218
00:18:58,443 --> 00:19:02,843
Van zulke menslievende overwegingen
had Stalin geen last.

219
00:19:05,163 --> 00:19:09,243
Eisenhower besloot Berlijn
niet aan te vallen.

220
00:19:09,403 --> 00:19:14,803
Z'n troepen konden zich zelfs
wat vaderlands vermaak veroorloven.

221
00:19:25,123 --> 00:19:28,203
Marlene Dietrich kwam op bezoek.

222
00:19:28,363 --> 00:19:30,083
Hallo, jongens.

223
00:19:30,243 --> 00:19:32,883
Dat ik voor jullie heb
kunnen optreden...

224
00:19:33,043 --> 00:19:35,843
is voor mij belangrijker
dan het optreden zelf.

225
00:19:36,003 --> 00:19:39,083
Ik weet zeker dat de overwinning
zeer nabij is.

226
00:19:39,243 --> 00:19:43,483
Tot ziens en veel succes.

227
00:19:44,483 --> 00:19:48,203
Maar Ike's leger liet de wapens
niet lang rusten.

228
00:19:48,363 --> 00:19:52,763
Om nazi-Duitsland snel te verslaan
zonder al te veel verliezen...

229
00:19:52,923 --> 00:19:57,243
voerden de Amerikanen en Britten
genadeloze bombardementen uit.

230
00:20:00,603 --> 00:20:03,563
Ze bestookten de Duitse industrie...

231
00:20:03,723 --> 00:20:07,243
en verwoestten steden die
waren volgepakt met burgers.

232
00:20:11,323 --> 00:20:14,363
Ze wilden de economie
van het Reich vernielen..

233
00:20:14,523 --> 00:20:19,963
En de wil van de bevolking breken
om zo het regime te ondermijnen.

234
00:20:20,123 --> 00:20:23,083
Tussen januari en april 1945...

235
00:20:23,243 --> 00:20:28,043
werd 471.000 ton bommen
afgeworpen boven Duitsland.

236
00:20:28,203 --> 00:20:32,323
Keulen, Hamburg en Berlijn
werden getroffen.

237
00:20:38,883 --> 00:20:44,643
We waren als eersten in Berlijn.
Zullen we nog een keer gaan?

238
00:20:50,003 --> 00:20:54,043
Midden februari wilde Churchill
Dresden bombarderen...

239
00:20:54,203 --> 00:20:56,843
om de Sovjets z'n kracht
te laten zien.

240
00:20:58,963 --> 00:21:02,323
De stad werd verteerd
in een vuurstorm.

241
00:21:12,323 --> 00:21:18,043
In minder dan 24 uur kwamen
meer dan 25.000 inwoners om.

242
00:21:23,683 --> 00:21:26,883
Een hele stad,
zonder oorlogsindustrie...

243
00:21:27,043 --> 00:21:30,643
en zonder strategisch belang,
werd verwoest.

244
00:21:36,483 --> 00:21:40,883
Door de verwoesting van Dresden
nam het aantal vluchtelingen toe...

245
00:21:41,043 --> 00:21:44,483
en werd de Wehrmacht gehinderd
in haar bewegingen.

246
00:21:46,443 --> 00:21:52,923
Als de geallieerde leiders Dresden al
betreurden, dan duurde dat niet lang.

247
00:21:53,083 --> 00:21:57,923
Hitlers halsstarrigheid dreef hen
tot meer bombardementen...

248
00:21:58,083 --> 00:22:01,843
ongeacht de prijs
voor de burgerbevolking.

249
00:22:04,923 --> 00:22:11,203
Eind maart 1945 raakte het Reich
ten prooi aan chaos.

250
00:22:11,363 --> 00:22:15,843
De afloop van de oorlog
stond nu vast.

251
00:22:17,043 --> 00:22:19,883
Een Duitse officier schreef
in z'n dagboek:

252
00:22:20,043 --> 00:22:21,563
Het einde is nabij.

253
00:22:21,723 --> 00:22:25,563
Hebben onze leiders
geen capitulatiestrategie?

254
00:22:25,723 --> 00:22:29,443
De dood van onze soldaten,
de verwoesting van onze steden...

255
00:22:29,603 --> 00:22:32,603
heeft dat nog zin?

256
00:22:32,763 --> 00:22:36,683
Een ander schreef: Is er dan niemand
die die gek opzijzet...

257
00:22:36,843 --> 00:22:38,723
en hier een eind aan maakt?

258
00:22:38,883 --> 00:22:43,523
Zijn het nog generaals?
Nee, het zijn smeerlappen.

259
00:22:43,683 --> 00:22:46,963
Dweilen. Het zijn lafaards.

260
00:22:48,723 --> 00:22:52,563
Maar zulke taal vond je
alleen in dagboeken.

261
00:22:52,723 --> 00:22:58,283
Na het schrijven van deze regels,
zetten ze de strijd voort.

262
00:22:58,443 --> 00:23:01,163
De Duitse samenleving
kwam niet in verzet.

263
00:23:01,323 --> 00:23:05,443
Het gevolg was
dat ze hun doden bleven tellen.

264
00:23:05,603 --> 00:23:09,883
Op bevel van Hitler liet het regime
een nieuw gezicht zien:

265
00:23:10,043 --> 00:23:14,283
Radicalisering, gericht
tegen het Duitse volk zelf.

266
00:23:14,443 --> 00:23:19,123
Wie niet bereid was te vechten,
werd geëxecuteerd.

267
00:23:19,283 --> 00:23:23,043
In Königsberg werden 80 deserteurs
geëxecuteerd.

268
00:23:25,083 --> 00:23:29,523
De lijken werden vaak achtergelaten
met een bord:

269
00:23:29,683 --> 00:23:34,843
Ik ben deserteur en weigerde Duitse
vrouwen en kinderen te beschermen.

270
00:23:38,323 --> 00:23:42,843
Dorpen die de witte vlag hesen
werden bedreigd met verwoesting.

271
00:23:43,003 --> 00:23:49,243
Maar de radicalisering trof
de kampbewoners nog het ergst.

272
00:23:50,963 --> 00:23:55,443
Door de opmars van de geallieerde
legers en de Sovjets...

273
00:23:55,603 --> 00:23:57,683
liet Himmler de kampen sluiten.

274
00:23:57,843 --> 00:24:01,443
De kampbewoners werden
op dodenmars gestuurd.

275
00:24:01,603 --> 00:24:05,523
De gevangenen waren op weg,
maar zonder eindbestemming.

276
00:24:05,683 --> 00:24:08,523
De nazi's hadden geen tijd meer
voor vergassen.

277
00:24:08,683 --> 00:24:12,323
Ze doodden nu door kou en honger.

278
00:24:12,483 --> 00:24:17,203
Wie het tempo niet kon bijhouden,
werd door het hoofd geschoten.

279
00:24:19,123 --> 00:24:21,443
Toen de kampen werden bevrijd...

280
00:24:21,603 --> 00:24:26,163
bleken de meeste
vrijwel leeg te zijn.

281
00:24:26,323 --> 00:24:32,043
De Duitsers hadden maar enkele
zwakke gevangen achtergelaten.

282
00:24:35,043 --> 00:24:40,883
In april 1945 kwamen de Amerikanen
aan in 't Ohrdruf-concentratiekamp...

283
00:24:41,043 --> 00:24:43,763
een subkamp van Buchenwald.

284
00:24:43,923 --> 00:24:47,003
Eisenhower was verpletterd.

285
00:24:47,163 --> 00:24:51,843
'Ik ben m'n hele leven niet
zo geschokt geweest, ' zei hij.

286
00:24:56,163 --> 00:25:00,083
Patton werd fysiek onwel
bij een loods.

287
00:25:07,483 --> 00:25:12,883
Eisenhower beval de bevolking van een
nabije stad om het kamp te bezoeken.

288
00:25:15,723 --> 00:25:20,883
Bij een crematoriumoven die
200 lijken per dag had verbrand...

289
00:25:21,043 --> 00:25:23,763
vielen vrouwen flauw.

290
00:25:23,923 --> 00:25:28,043
Toch stonden de officieren erop
dat de Duitsers zagen...

291
00:25:28,203 --> 00:25:31,043
welke gruwelen
ze hadden laten gebeuren.

292
00:25:53,803 --> 00:25:58,123
Op een tafel stonden lampenkappen,
gemaakt van mensenhuid.

293
00:26:00,043 --> 00:26:06,403
Er waren getatoeëerde stukken huid
die een kamphoofd had verzameld.

294
00:26:06,563 --> 00:26:09,843
Trofeeën van nazi-barbarij.

295
00:26:13,483 --> 00:26:18,123
Bij het ontdekken van die gruwelen
schreef een journalist:

296
00:26:18,283 --> 00:26:21,843
de poorten van de hel zijn geopend.

297
00:26:24,203 --> 00:26:26,203
Meer kampen werden bevrijd.

298
00:26:26,363 --> 00:26:30,483
Weer werd de plaatselijke bevolking
gedwongen die te bezoeken.

299
00:26:34,083 --> 00:26:36,043
Eisenhower zei:

300
00:26:36,203 --> 00:26:40,323
Men zegt dat de Amerikaanse soldaat
niet weet waarom hij vecht.

301
00:26:40,483 --> 00:26:45,043
Nu weet hij tenminste
tegen wie hij vecht.

302
00:26:46,163 --> 00:26:52,443
De ontdekking van de hel van de
concentratiekampen schokte de wereld.

303
00:26:57,443 --> 00:27:01,123
In tien maanden tijd
was het Reich ineengekrompen.

304
00:27:01,283 --> 00:27:04,803
In april begon de slotfase.

305
00:27:04,963 --> 00:27:11,643
Berlijn, de laatste citadel, bereidde
zich voor op de ultieme slag.

306
00:27:17,043 --> 00:27:19,763
Op 12 april 1945...

307
00:27:19,923 --> 00:27:25,043
voerde het Berlijns Filharmonisch
Orkest Wagners Götterdämmerung uit.

308
00:27:31,163 --> 00:27:36,563
Een leger van kinderen,
vrouwen en ouderen...

309
00:27:36,723 --> 00:27:42,123
geleid door een paar duizend SS'ers,
moest de hoofdstad verdedigen.

310
00:27:42,283 --> 00:27:44,083
Ze wierpen obstakels op.

311
00:27:45,363 --> 00:27:47,123
Goebbels leverde goed werk.

312
00:27:47,283 --> 00:27:53,243
De verdedigers van de stad
glimlachten in deze propagandafilm.

313
00:28:20,883 --> 00:28:24,683
Elke Duitser werd uitgerust
met een geweer...

314
00:28:24,843 --> 00:28:27,723
of een Panzerfaust,
een antitankwapen.

315
00:28:29,883 --> 00:28:34,443
Er waren de afgelopen maanden
meer dan 3 miljoen van geproduceerd.

316
00:28:36,003 --> 00:28:40,763
In de straten van Berlijn kregen
de mensen een spoedcursus.

317
00:29:22,363 --> 00:29:25,683
Veel Duitsers geloofden nog
in hun Reich.

318
00:29:25,843 --> 00:29:28,643
Onze muren zijn kapot,
onze harten niet

319
00:29:30,243 --> 00:29:33,363
vechtend Berlijn groet de Führer

320
00:29:33,523 --> 00:29:36,443
Führer, beveel en wij zullen u volgen

321
00:29:36,603 --> 00:29:39,403
Berlijn blijft Duits

322
00:29:39,563 --> 00:29:44,483
Capitulatie? Nee

323
00:29:47,523 --> 00:29:50,603
Een jonge soldaat schreef
aan z'n ouders:

324
00:29:50,763 --> 00:29:54,403
Ik kan niet geloven dat de Führer
ons zomaar opoffert.

325
00:29:54,563 --> 00:29:59,283
Niemand kan me m'n geloof in hem
afpakken. Hij is alles voor mij.

326
00:30:04,923 --> 00:30:07,883
Witte zakdoeken werden
geconfisqueerd...

327
00:30:08,043 --> 00:30:11,523
om te voorkomen dat ze
voor overgave werden gebruikt.

328
00:30:15,883 --> 00:30:18,123
Hoge nazi's bleven erin geloven...

329
00:30:18,283 --> 00:30:23,083
vooral omdat in de VS op 12 april,
de dag van het concert...

330
00:30:23,243 --> 00:30:25,563
president Roosevelt was overleden.

331
00:30:25,723 --> 00:30:27,123
Hitler was blij.

332
00:30:27,283 --> 00:30:30,483
Het door mij voorspelde
wonder heeft plaatsgevonden.

333
00:30:30,643 --> 00:30:33,243
De oorlog is niet verloren.

334
00:30:34,483 --> 00:30:37,483
Hitler was verblind
door z'n eigen waanideeën.

335
00:30:37,643 --> 00:30:39,923
De hoop was van korte duur...

336
00:30:40,083 --> 00:30:44,243
want het Rode Leger naderde
de hoofdstad.

337
00:30:50,203 --> 00:30:55,203
Rond een model van Berlijn bespraken
Sovjet-generaals het aanvalsplan.

338
00:30:58,723 --> 00:31:03,123
De voorraden waren eindelijk aan-
gekomen aan de oever van de Oder.

339
00:31:03,283 --> 00:31:06,283
Tanks, granaten, vliegtuigen.

340
00:31:06,443 --> 00:31:09,763
42.000 kanonnen en zware mortieren.

341
00:31:09,923 --> 00:31:14,683
Op 16 april begon de grootste
artilleriebeschieting van de oorlog.

342
00:31:14,843 --> 00:31:16,323
Voor Berlijn

343
00:31:22,683 --> 00:31:27,363
1.236.000 granaten werden afgevuurd.

344
00:31:32,123 --> 00:31:37,243
100.000 ton staal daalde neer
op de Duitsers.

345
00:31:44,203 --> 00:31:47,643
2 miljoen mannen rukten op
naar Berlijn.

346
00:31:49,163 --> 00:31:52,443
De Sovjets vielen
van alle kanten aan.

347
00:31:59,403 --> 00:32:01,363
De Russen hadden één doelwit:

348
00:32:01,523 --> 00:32:05,883
de kanselarij
waaronder Hitlers bunker lag.

349
00:32:16,283 --> 00:32:20,003
Zjoekov rukte op
ten koste van enorme verliezen.

350
00:32:22,563 --> 00:32:25,883
Stalin wilde Berlijn
volledig omsingeld hebben...

351
00:32:26,043 --> 00:32:33,043
zodat de Britten en Amerikanen niet
de hoofdstad konden binnentrekken.

352
00:32:34,203 --> 00:32:37,403
In Berlijn beefde de grond.

353
00:32:42,363 --> 00:32:47,003
Elke kruising werd verdedigd,
soms door kinderen.

354
00:32:49,603 --> 00:32:51,523
Hitler school in z'n bunker.

355
00:32:51,683 --> 00:32:55,523
Uit deze laatste beelden van hem,
van een maand daarvoor...

356
00:32:55,683 --> 00:32:59,843
knipte de censor een stukje film
dat toen niet is vertoond.

357
00:33:03,683 --> 00:33:09,163
Hij had zichzelf niet onder controle
en leek Parkinson te hebben.

358
00:33:09,323 --> 00:33:12,443
Hitler is nog maar een schim.

359
00:33:13,443 --> 00:33:18,643
Toch was er geen moment sprake
van capitulatie.

360
00:33:20,403 --> 00:33:26,203
Maar 120 km verderop,
op 25 april in Torgau...

361
00:33:26,363 --> 00:33:32,203
brak de lang verwachte dag aan:
Het Reich was in tweeën gesplitst.

362
00:33:32,363 --> 00:33:36,123
De Sovjets en de Amerikanen
ontmoetten elkaar.

363
00:33:36,283 --> 00:33:39,923
Terwijl het voor de leiding
reden was tot bedachtzaamheid...

364
00:33:40,083 --> 00:33:44,443
was het voor de gewone soldaat
reden om feest te vieren.

365
00:33:45,683 --> 00:33:50,523
Toch gingen sommige Sovjet-soldaten
echte verbroedering uit de weg...

366
00:33:50,683 --> 00:33:53,843
die ze in de Goelag
zou kunnen doen belanden.

367
00:33:55,563 --> 00:33:59,363
Oost ontmoet west

368
00:34:02,723 --> 00:34:06,683
In Berlijn zaten drie miljoen mensen
in de val.

369
00:34:08,723 --> 00:34:12,163
Het was nu een kwestie van overleven.

370
00:34:12,323 --> 00:34:16,043
Hier en daar werd een paard
in stukken gesneden.

371
00:34:19,923 --> 00:34:22,963
Zo krachtig
als de artilleriebeschieting was...

372
00:34:23,123 --> 00:34:28,843
ook in een gemechaniseerde oorlog
moet de infanterie het afmaken.

373
00:34:32,643 --> 00:34:37,243
Straat voor straat,
kelder voor kelder.

374
00:34:43,003 --> 00:34:47,403
In deze laatste dagen veranderde
de motivatie van deze Duitsers.

375
00:34:47,563 --> 00:34:52,963
Ze vochten niet meer voor Reich,
Führer of nationaalsocialisme...

376
00:34:53,123 --> 00:34:55,443
maar om het vege lijf te redden.

377
00:34:58,363 --> 00:35:04,123
De Russen naderden de bunker waar
Hitler nog steeds 'legers' opstelde.

378
00:35:04,283 --> 00:35:07,123
De elite was de stad ontvlucht.

379
00:35:07,283 --> 00:35:10,683
Toen Goebbels besefte dat het spel
uit was, schreef hij:

380
00:35:10,843 --> 00:35:15,283
Wat moet je met een volk waarvan
de mannen niet eens willen vechten?

381
00:35:15,443 --> 00:35:18,203
Alle ideeën
van het nationaalsocialisme...

382
00:35:18,363 --> 00:35:21,603
zijn te verheven, te edel
voor zo'n volk.

383
00:35:21,763 --> 00:35:25,443
Deze mensen verdienen het lot
dat ze staat te wachten.

384
00:35:27,763 --> 00:35:31,043
Tegelijkertijd in Italië,
op 27 april...

385
00:35:31,203 --> 00:35:36,563
werd Mussolini gevangengenomen
en doodgeschoten.

386
00:35:36,723 --> 00:35:41,843
De lijken van hem en z'n maîtresse
werden verminkt door de menigte.

387
00:35:46,723 --> 00:35:50,443
Toen Hitler hoorde van de dood
van Il Duce, zei hij:

388
00:35:50,603 --> 00:35:54,323
Dood of levend, ik wil niet
in handen vallen van de vijand.

389
00:35:54,483 --> 00:36:00,003
Na m'n dood moet m'n lichaam worden
verbrand. Niemand mag het vinden.

390
00:36:00,163 --> 00:36:04,603
Op 30 april, diep in z'n bunker,
pleegde Hitler zelfmoord...

391
00:36:04,763 --> 00:36:07,243
samen met z'n vrouw, Eva Braun.

392
00:36:07,403 --> 00:36:12,923
Z'n lijk werd verbrand door z'n
chauffeur met 200 liter benzine.

393
00:36:13,083 --> 00:36:16,683
Twaalf jaar had de dictator geheerst
over Duitsland.

394
00:36:16,843 --> 00:36:19,843
Hij had gedroomd
van een Duizendjarig Rijk.

395
00:36:20,003 --> 00:36:24,963
Die hersenschim loste op
in de ruïnes van z'n hoofdstad.

396
00:36:25,123 --> 00:36:29,083
Een laatste leugen: De radio zei
dat Hitler was gestorven...

397
00:36:29,243 --> 00:36:34,043
terwijl hij voorging in de heroïsche
verdediging van Berlijn.

398
00:36:41,243 --> 00:36:45,043
Op 30 april braken
Zjoekovs troepen door.

399
00:36:46,083 --> 00:36:48,643
Z'n soldaten namen de Rijksdag in.

400
00:36:53,043 --> 00:36:55,843
Vasili Grossman: Ik wilde roepen...

401
00:36:56,003 --> 00:37:01,803
naar onze broeders in de Russische,
Oekraïense en Poolse aarde...

402
00:37:01,963 --> 00:37:05,323
die voor eeuwig slapen
op het veld van eer.

403
00:37:05,483 --> 00:37:10,043
Kameraden, kunnen jullie ons horen?
Het is ons gelukt.

404
00:37:18,043 --> 00:37:22,003
Twee dagen later reconstrueerden
de Russen dit tafereel.

405
00:37:22,163 --> 00:37:24,243
Er werd een foto genomen.

406
00:37:26,363 --> 00:37:28,843
Maar de foto moest
worden geretoucheerd...

407
00:37:29,003 --> 00:37:31,963
omdat ze één detail
over het hoofd hadden gezien.

408
00:37:32,123 --> 00:37:37,243
Een van de soldaten droeg meerdere
horloges om z'n polsen.

409
00:37:41,803 --> 00:37:46,083
Maar waar was Hitler?
Die vraag achtervolgde de Russen.

410
00:37:46,243 --> 00:37:49,763
Sovjet-soldaten vonden een lijk
dat sterk op hem leek.

411
00:37:49,923 --> 00:37:54,043
Maar ze fotografeerden zichzelf
bij een dubbelganger.

412
00:37:56,603 --> 00:38:00,083
Stalin stuurde een team specialisten.

413
00:38:00,243 --> 00:38:03,923
Ze vonden de verkoolde lijken
van Goebbels en z'n vrouw.

414
00:38:04,083 --> 00:38:08,643
Naast hen lagen de levenloze lichamen
van hun zes kinderen.

415
00:38:12,283 --> 00:38:16,483
Een paar maanden eerder waren ze
nog gebruikt voor propaganda.

416
00:38:16,643 --> 00:38:21,043
Hun ouders hadden ze vermoord
voordat ze zelfmoord pleegden.

417
00:38:27,683 --> 00:38:31,923
Hitler stoffelijke resten werden
ontdekt in een bomkrater.

418
00:38:32,083 --> 00:38:35,403
Toen hij hoorde dat de Führer dood
was, zei Stalin:

419
00:38:35,563 --> 00:38:40,563
De schoft is uitgespeeld. Jammer dat
we hem niet levend hebben gevangen.

420
00:38:41,563 --> 00:38:45,563
De stoffelijke resten werden in
het geheim naar Rusland vervoerd.

421
00:38:45,723 --> 00:38:50,883
Zelfs Zjoekov, die een bezoek bracht
aan het hol van het beest...

422
00:38:51,043 --> 00:38:53,843
wist niets van deze epiloog.

423
00:39:01,163 --> 00:39:06,443
Nu Hitler dood was,
konden z'n opvolgers capituleren.

424
00:39:06,603 --> 00:39:12,043
Op 7 mei, in een school in Frankrijk,
het geallieerde hoofdkwartier...

425
00:39:12,203 --> 00:39:17,843
ging de Duitse delegatie akkoord
met de onvoorwaardelijke overgave.

426
00:39:27,083 --> 00:39:31,963
Na het tekenen was generaal Jodl zo
onbezonnen op te staan en te zeggen:

427
00:39:32,123 --> 00:39:35,443
De Duitse strijdkrachten
zijn nu in uw handen.

428
00:39:35,603 --> 00:39:39,243
Ik hoop dat de overwinnaar
edelmoedig zal zijn.

429
00:39:45,003 --> 00:39:51,283
Met de pennen waarmee was getekend
maakte Ike de V van Victorie.

430
00:39:51,443 --> 00:39:54,083
Maar deze beelden werden
nog niet vertoond...

431
00:39:54,243 --> 00:39:58,283
omdat Stalin niet tevreden was
over deze capitulatie.

432
00:39:58,443 --> 00:40:00,883
De sterke man van het Kremlin
klaagde:

433
00:40:01,043 --> 00:40:05,483
Het Sovjetvolk heeft het meest
geleden onder de oorlog.

434
00:40:05,643 --> 00:40:11,763
Stalin eiste dat de volgende dag
nog eens werd getekend in Berlijn.

435
00:40:11,923 --> 00:40:16,763
Op 8 mei reden Amerikaanse, Franse,
Duitse en Britse delegaties...

436
00:40:16,923 --> 00:40:19,483
door een verwoeste stad.

437
00:40:21,723 --> 00:40:24,603
In Zjoekovs hoofdkwartier
in Berlijn...

438
00:40:24,763 --> 00:40:28,683
wachtten ze op de komst
van veldmaarschalk Keitel.

439
00:40:28,843 --> 00:40:32,843
Toen hij binnenkwam,
beantwoordde niemand z'n groet.

440
00:40:38,443 --> 00:40:43,363
De verschillende delegaties tekenden
alle vijf de capitulatieaktes.

441
00:40:43,523 --> 00:40:46,683
Generaal de Lattre tekende
voor Frankrijk.

442
00:40:46,843 --> 00:40:53,283
Het was 8 mei, 11 uur's avonds. In
Moskou was het al 1 uur in de nacht.

443
00:40:53,443 --> 00:40:57,323
De Sovjets hanteerden 9 mei
als datum.

444
00:41:03,123 --> 00:41:07,003
Met de overgave was de tragedie
niet afgelopen.

445
00:41:07,163 --> 00:41:11,843
Het einde van de vijandelijkheden
werd gevolgd door zelfmoorden.

446
00:41:12,003 --> 00:41:14,243
Behalve leiders als Himmler...

447
00:41:14,403 --> 00:41:17,923
maakten duizenden anonieme Duitsers
er een eind aan...

448
00:41:18,083 --> 00:41:20,523
soms met hun gezin.

449
00:41:20,683 --> 00:41:25,843
Uit angst voor de Sovjets, of om
Hitler te volgen naar 't hiernamaals.

450
00:41:31,403 --> 00:41:35,163
Voor de oorlog had Hitler
de Duitsers beloofd:

451
00:41:35,323 --> 00:41:40,283
Geef me tien jaar en jullie zullen
Duitsland niet meer herkennen.

452
00:41:40,443 --> 00:41:42,643
Hij heeft woord gehouden.

453
00:41:55,963 --> 00:41:58,363
Het is voorbij, het is voorbij.

454
00:41:58,523 --> 00:42:01,763
Die kreet werd over de hele wereld
gehoord...

455
00:42:01,923 --> 00:42:04,243
toen de overwinning werd gevierd.

456
00:42:04,403 --> 00:42:08,843
Mensen begroetten de bevrijding
waar ze zo lang op hadden gebracht.

457
00:42:11,523 --> 00:42:15,043
Maar de vreugde ging gepaard
met ernst.

458
00:42:15,203 --> 00:42:19,843
De donkere schaduw van het nazisme
was niet in een dag uitgewist.

459
00:42:20,003 --> 00:42:26,363
Het leed had een onuitwisbaar
litteken achtergelaten.

460
00:42:26,523 --> 00:42:30,883
Het nazisme had voor peilloos diepe
verschrikkingen gezorgd.

461
00:42:31,043 --> 00:42:35,043
De vernietiging van de joden,
het afslachten van burgers...

462
00:42:35,203 --> 00:42:37,403
het martelen van verzetslieden...

463
00:42:37,563 --> 00:42:41,443
zouden het geweten van de mensheid
voorgoed plagen.

464
00:42:43,803 --> 00:42:46,963
Maar het continent moest
overeind krabbelen.

465
00:42:47,123 --> 00:42:49,603
De steden moesten worden herbouwd.

466
00:42:49,763 --> 00:42:54,843
De miljoenen ontheemden
moesten terug naar huis.

467
00:42:55,003 --> 00:43:00,603
Dat waren de grote uitdagingen
van de naoorlogse tijd.

468
00:43:00,763 --> 00:43:04,203
Uit deze chaos,
veroorzaakt door de nazi-orde...

469
00:43:04,363 --> 00:43:09,283
zou een nieuw tijdperk ontstaan.

470
00:43:53,803 --> 00:43:55,803
Vertaling: Bart Ahelan