1 00:00:04,915 --> 00:00:08,985 Wybryk nauki: Biedronki wyglądają niewinnie... 2 00:00:09,686 --> 00:00:13,156 Ale we własnej obronie wydzielają toksyczne substancje. 3 00:00:13,890 --> 00:00:16,560 Nie obawiajcie się jednak. W tym gospodarstwie 4 00:00:16,626 --> 00:00:18,261 działają jako pomocnicy natury. 5 00:00:18,428 --> 00:00:19,529 Zdradzimy, gdzie jesteśmy? 6 00:00:19,629 --> 00:00:21,364 No nie wiem, to nieco szokujące. Co myślisz? 7 00:00:21,431 --> 00:00:23,500 - Chociaż podpowiedź. - Tylko jedna? Dobra. 8 00:00:26,136 --> 00:00:29,105 Pora na Wybryki nauki! 9 00:00:30,840 --> 00:00:33,376 Wiesz, że na niebie jest więcej gwiazd 10 00:00:33,810 --> 00:00:36,746 niż ziarenek piasku na całej Ziemi? 11 00:00:37,147 --> 00:00:38,315 Wow! 12 00:00:38,381 --> 00:00:39,649 - Niesamowite. - Co nie? 13 00:00:40,250 --> 00:00:42,085 - Tu Charlie. - I Carly. 14 00:00:42,185 --> 00:00:43,687 - Tak! - Jesteśmy przyjaciółmi. 15 00:00:43,753 --> 00:00:44,670 Zaczynajmy! 16 00:00:44,787 --> 00:00:48,391 - Mieszkamy tu, w Chicago. - Z odrobiną wyobraźni... 17 00:00:48,658 --> 00:00:50,093 Na zawsze. 18 00:00:50,160 --> 00:00:51,461 ...i masą badań... 19 00:00:52,796 --> 00:00:53,930 To niesamowite! 20 00:00:53,997 --> 00:00:56,700 ...odkrywamy, jak dziwnym może być nasz świat. 21 00:00:56,766 --> 00:00:57,801 - Hej! - Udało się! 22 00:00:57,867 --> 00:00:59,402 To niesamowite. 23 00:01:00,837 --> 00:01:03,540 WYBRYKI NAUKI 24 00:01:04,107 --> 00:01:05,108 Rolnictwo! 25 00:01:06,743 --> 00:01:09,512 - Jeszcze kask. Świetnie. - Dzięki. 26 00:01:09,579 --> 00:01:10,513 Cześć, jestem Charlie. 27 00:01:10,580 --> 00:01:11,815 - A to Carly. - Hej. 28 00:01:11,915 --> 00:01:14,517 Świetnie, że jesteście. Mamy wam do pokazania coś ekstra. 29 00:01:14,684 --> 00:01:17,253 Wiecie, że lubię pracować w naszym ogródku. 30 00:01:18,388 --> 00:01:21,858 Zaczęliśmy hodować w nim różne warzywa i owoce. 31 00:01:21,925 --> 00:01:23,727 Mamy ich więcej, niż możemy zjeść. 32 00:01:23,960 --> 00:01:25,562 Carly wpadła więc na pewien pomysł. 33 00:01:26,096 --> 00:01:28,832 Warzywniak Charliego i Carly. 34 00:01:28,965 --> 00:01:31,101 Otwarte! 35 00:01:31,434 --> 00:01:36,973 Ludzie, jesteśmy otwarci! Wpadajcie po świeże warzywa i owoce! 36 00:01:37,040 --> 00:01:38,508 Nie wszyscy naraz! 37 00:01:38,675 --> 00:01:42,345 Odłóż tego pomidora, Patrick! Po kolei! 38 00:01:43,713 --> 00:01:45,415 - Charlie! - Żyjesz? 39 00:01:45,515 --> 00:01:47,784 - Tak. - I tak co tydzień. 40 00:01:48,451 --> 00:01:51,121 O nie! Znowu się spóźniłam? 41 00:01:51,321 --> 00:01:52,889 - Hej, Casey. - Tak, wszystko sprzedane. 42 00:01:52,956 --> 00:01:54,991 Mieliście być moimi dostawcami. 43 00:01:55,091 --> 00:01:56,993 Zamówiono 12 ciastek z truskawkami i rabarbarem. 44 00:01:57,427 --> 00:01:58,828 Będzie dobrze. 45 00:01:59,195 --> 00:02:01,798 Zarezerwujemy dla ciebie owoce z przyszłotygodniowych zbiorów. 46 00:02:01,931 --> 00:02:04,367 Zapisz to sobie, Charlie. Ile potrzebujesz? 47 00:02:04,434 --> 00:02:07,604 - Cztery koszyki. - Dobra. Cztery koszyki truskawek. 48 00:02:07,671 --> 00:02:09,272 - Dla Casey. - Świetnie. 49 00:02:09,339 --> 00:02:10,440 - Gotowe. - Zapisane. 50 00:02:10,540 --> 00:02:13,309 Ludzie! Przyjmują zamówienia! 51 00:02:13,376 --> 00:02:15,445 Nadchodzą, o raju! 52 00:02:15,912 --> 00:02:17,781 Czekajcie! Uwaga na stoisko! 53 00:02:18,448 --> 00:02:19,683 Nie! 54 00:02:23,219 --> 00:02:24,454 W porządku? Wstawaj. 55 00:02:24,587 --> 00:02:26,556 - Co się stało? - Niesamowite, 56 00:02:27,123 --> 00:02:29,059 - mamy setki zamówień. - Co? 57 00:02:29,159 --> 00:02:30,727 Nie damy rady ich zrealizować. 58 00:02:30,994 --> 00:02:32,829 Czekaj, Charlie. Świetnie się składa. 59 00:02:33,029 --> 00:02:36,499 Jeśli przerobimy twój ogród na farmę, uda się nam. 60 00:02:36,599 --> 00:02:37,801 Na farmę? 61 00:02:37,867 --> 00:02:39,969 Będziemy mieć prawdziwy biznes. 62 00:02:40,336 --> 00:02:41,371 - Zróbmy to. - Tak! 63 00:02:41,438 --> 00:02:45,108 To chyba oznacza, że dziś odkryjemy świat... 64 00:02:48,344 --> 00:02:49,345 Rolnictwa! 65 00:02:51,014 --> 00:02:54,584 Widziałaś? Mamy ich chyba z milion. 66 00:02:54,918 --> 00:02:58,555 Charlie, wszystko będzie dobrze. Takie gospodarstwo to coś niesamowitego. 67 00:02:58,688 --> 00:02:59,823 Pomyśl o tym w ten sposób. 68 00:03:01,024 --> 00:03:04,194 W ogródku możesz wyhodować warzywo lub dwa, 69 00:03:04,260 --> 00:03:09,365 jakieś kwiaty, drzewa czy krzewy. Ale ogród ma po prostu być ładny. 70 00:03:11,167 --> 00:03:15,438 Mając gospodarstwo, hodujesz warzywa, owoce oraz zwierzęta. 71 00:03:15,505 --> 00:03:19,909 To, co wyhodujesz, możesz wykorzystać, zjeść lub sprzedać. 72 00:03:20,009 --> 00:03:21,344 Po to prowadzi się gospodarstwa. 73 00:03:23,012 --> 00:03:26,816 - Pójdzie nam jak z płatka. - Jeśli mamy się tym zająć, 74 00:03:26,883 --> 00:03:29,552 - musimy wprowadzić wiele zmian, prawda? - Tak. 75 00:03:29,619 --> 00:03:33,790 Będziemy hodować tylko to, co możemy zjeść, sprzedać lub wykorzystać. 76 00:03:33,857 --> 00:03:36,593 Czyli żadnych kwiatów. Musimy się też pozbyć 77 00:03:36,693 --> 00:03:39,429 alejki i stawu, 78 00:03:39,529 --> 00:03:41,865 - wyrzucić ławeczki... - Co? Uwielbiam je! 79 00:03:41,931 --> 00:03:44,066 Może pokochasz też rolnictwo. 80 00:03:44,155 --> 00:03:46,936 Będziemy mieć więcej przestrzeni i musimy pomyśleć, 81 00:03:47,036 --> 00:03:48,805 co z nią zrobić, więc... 82 00:03:49,305 --> 00:03:51,775 Carly, nasz ogród jest idealny. 83 00:03:51,908 --> 00:03:55,912 Nie sądzę, abyśmy mogli znaleźć cokolwiek, co... 84 00:03:56,946 --> 00:03:59,649 - Możemy hodować pijawki. - Pijawki? 85 00:04:00,183 --> 00:04:01,751 Już to widzę. 86 00:04:04,721 --> 00:04:08,291 Napełnilibyśmy wodą dużą wannę i hodowali w niej pijawki. 87 00:04:08,591 --> 00:04:11,795 Później sprzedawalibyśmy je osobom zajmującym się 88 00:04:11,861 --> 00:04:12,862 leczeniem pijawkami. 89 00:04:13,496 --> 00:04:16,099 Wybryk nauki: podobno pijawki poprawiają krążenie krwi. 90 00:04:18,968 --> 00:04:20,303 Mam coś jeszcze! 91 00:04:20,870 --> 00:04:24,107 Możemy założyć farmę kawy black ivory. 92 00:04:24,174 --> 00:04:28,344 Musimy tylko znaleźć parę słoni i nakarmić je mieszanką 93 00:04:28,444 --> 00:04:30,280 owoców i ziaren kawy, 94 00:04:30,413 --> 00:04:33,216 a gdy słonie wydalą te ziarna, my je zbierzemy 95 00:04:33,316 --> 00:04:35,084 i przetworzymy w kawę. 96 00:04:35,151 --> 00:04:38,721 Niektórzy twierdzą, że tak powstaje najbardziej aromatyczna kawa świata. 97 00:04:40,690 --> 00:04:44,294 Farma, na której parzymy kawę z ziaren 98 00:04:44,360 --> 00:04:47,197 wybranych z kupy słonia? To jakieś bujdy! 99 00:04:47,263 --> 00:04:50,466 Wybryk nauki: takie farmy naprawdę istnieją. W Tajlandii. 100 00:04:51,267 --> 00:04:52,836 Podoba mi się twój entuzjazm, 101 00:04:52,902 --> 00:04:56,472 ale naszych klientów nie interesują pijawki ani egzotyczna kawa. 102 00:04:56,706 --> 00:05:01,811 Masz rację. Chcą kupować truskawki, rabarbar, ogórki 103 00:05:01,911 --> 00:05:04,781 - i pomidory. Nasze pyszności. - Właśnie. 104 00:05:04,914 --> 00:05:06,482 Właśnie je będziemy hodować. Co dalej? 105 00:05:06,549 --> 00:05:09,285 Potrzebujemy dużych ilości w krótkim czasie. 106 00:05:09,352 --> 00:05:12,589 Teraz robisz wszystko ręcznie. To nie wystarczy. 107 00:05:12,655 --> 00:05:16,359 Załatwimy ci nowoczesne sprzęty rolnicze. 108 00:05:18,294 --> 00:05:20,930 - No dobra. - Jak się pan ma? 109 00:05:20,997 --> 00:05:24,434 Jestem Saskatoon Baudelaire, niesamowity sprzedawca. 110 00:05:24,500 --> 00:05:27,036 Z moimi narzędziami praca pójdzie tak szybko, 111 00:05:27,103 --> 00:05:29,806 że migiem wróci pan do domu, popijać herbatę na ganku. 112 00:05:29,873 --> 00:05:31,841 Podoba mi się ta wizja. 113 00:05:31,908 --> 00:05:37,347 No dobra, sprawimy panu ciągnik o mocy 300 koni mechanicznych 114 00:05:37,513 --> 00:05:40,583 i odpowiednio go wyposażymy. 115 00:05:40,650 --> 00:05:43,786 W ośmiometrowy kultywator. 116 00:05:44,454 --> 00:05:45,455 KULTYWATOR 117 00:05:45,555 --> 00:05:49,859 Kultywator to sprzęt rolniczy spulchniający glebę. 118 00:05:49,993 --> 00:05:53,129 Porusza ją i rozrzuca. 119 00:05:53,529 --> 00:05:56,933 To pierwszy krok przed sadzeniem roślin. 120 00:05:57,367 --> 00:06:00,270 Dorzucimy do tego sadzarkę. 121 00:06:03,706 --> 00:06:04,574 SADZARKA 122 00:06:04,641 --> 00:06:06,709 Sadzarkę także ciągnie traktor. 123 00:06:06,809 --> 00:06:09,779 Trzeba tylko wrzucić nasiona do tego wielkiego zbiornika 124 00:06:09,913 --> 00:06:11,514 i przejechać się po polu. 125 00:06:11,681 --> 00:06:14,784 Sadzarka stworzy w ziemi równe rowki, 126 00:06:14,918 --> 00:06:18,021 umieści w nich nasiona i od razu je zakopie. 127 00:06:19,222 --> 00:06:21,991 Jak myślisz, co następuje, gdy z nasion wyrastają warzywa? 128 00:06:22,058 --> 00:06:23,259 Chyba... 129 00:06:23,893 --> 00:06:26,763 Pora je zebrać. Mam coś i od tego. 130 00:06:26,930 --> 00:06:30,566 To, mój przyjacielu, jest kombajn. 131 00:06:31,334 --> 00:06:32,235 KOMBAJN 132 00:06:32,302 --> 00:06:36,306 Kombajn to uniwersalny sprzęt, który zadba 133 00:06:36,372 --> 00:06:38,608 o niemal każdy etap zbiorów. 134 00:06:39,042 --> 00:06:43,713 Powiedzmy, że masz półtora hektara kukurydzy. Kombajn zetnie łodygi, 135 00:06:43,813 --> 00:06:46,149 oddzieli od nich kolby, 136 00:06:46,482 --> 00:06:50,586 a następnie zdejmie z nich ziarna. Bez użycia innych maszyn. 137 00:06:52,322 --> 00:06:56,259 Wspaniale. Narzędzia zdecydowanie przyspieszą produkcję. 138 00:06:56,359 --> 00:07:01,431 - Ile będą nas kosztowały? - Jakieś czterysta tysięcy dolarów. 139 00:07:01,898 --> 00:07:03,766 A ile zarobiliśmy w zeszłym tygodniu? 140 00:07:06,069 --> 00:07:07,070 Trochę nam brakuje. 141 00:07:07,637 --> 00:07:10,807 No dobrze, może profesjonalne narzędzia 142 00:07:10,873 --> 00:07:12,175 są poza naszym zasięgiem. 143 00:07:12,241 --> 00:07:14,310 Spróbujmy znaleźć coś prostszego. 144 00:07:14,410 --> 00:07:17,447 To mniejsze wersje tych wielkich sprzętów. 145 00:07:18,548 --> 00:07:21,351 - Cóż, Saskatoon... - Witaj, młodzieńcze. 146 00:07:21,718 --> 00:07:25,121 Widzę, że wybrałeś niezły zestaw narzędzi. 147 00:07:25,188 --> 00:07:28,725 Zgadza się, proszę pani, ale to nieco za wiele jak na moje możliwości. 148 00:07:28,791 --> 00:07:31,527 - Mój syn, Saskatoon, cię na to namówił? - Zgadza się. 149 00:07:32,095 --> 00:07:35,498 Niepotrzebny ci ten wielki kultywator do ciągnika. 150 00:07:35,631 --> 00:07:38,167 To też kultywator, 151 00:07:38,267 --> 00:07:40,269 ale zdecydowanie mniejszy. 152 00:07:40,336 --> 00:07:42,472 Mój ty słodki rabarbarowy farmerze, 153 00:07:42,538 --> 00:07:44,307 ta wielka sadzarka też jest ci zbędna. 154 00:07:44,374 --> 00:07:47,443 Ta tutaj robi to samo, a będzie odpowiednia 155 00:07:47,510 --> 00:07:49,479 - dla twojej małej farmy. - Wspaniale. 156 00:07:49,812 --> 00:07:51,414 Co do kombajnu... 157 00:07:51,481 --> 00:07:54,384 Mam tu coś odpowiedniego dla ciebie. 158 00:07:54,450 --> 00:07:56,886 Przy pomocy tego małego narzędzia 159 00:07:56,953 --> 00:07:59,455 zbierzesz cały swój rabarbar. 160 00:07:59,522 --> 00:08:02,058 Tylko bądź ostrożny, to bardzo ostry nóż. 161 00:08:02,125 --> 00:08:04,360 Dziękuję za pomoc, pani Baudelaire. 162 00:08:04,761 --> 00:08:06,863 Właśnie tego było mi trzeba. 163 00:08:06,929 --> 00:08:11,567 To dlatego mówią o mnie pani Baudelaire, niesamowita sprzedawczyni. 164 00:08:14,404 --> 00:08:17,573 - Wspaniale, Carly. - Kupujemy. 165 00:08:18,274 --> 00:08:20,576 - Rolnicy znają się na rzeczy. - Zdecydowanie. 166 00:08:20,643 --> 00:08:22,979 Skoro mamy już lepsze narzędzia, 167 00:08:23,146 --> 00:08:25,515 - może czas na lepsze rośliny? - Lepsze rośliny? 168 00:08:25,581 --> 00:08:26,816 - Tak. - To znaczy? 169 00:08:26,883 --> 00:08:29,318 Jest jakaś różnica? Czy jedna sadzonka truskawek 170 00:08:29,419 --> 00:08:31,087 nie jest jak każda inna? 171 00:08:31,421 --> 00:08:32,989 Tak nam się wydaje, prawda? 172 00:08:33,056 --> 00:08:36,426 Ale naukowcy stworzyli różne rodzaje 173 00:08:36,492 --> 00:08:39,662 truskawek. Jedne dają większą ilość owoców, 174 00:08:39,896 --> 00:08:42,899 inne – większe sztuki, a jeszcze inne – smaczniejsze owoce. 175 00:08:43,066 --> 00:08:45,835 Tworzą supertruskawki. 176 00:08:45,902 --> 00:08:48,938 Jest to możliwe dzięki procesowi zwanemu hodowlą selektywną. 177 00:08:49,005 --> 00:08:50,306 Opowiem wam o nim. 178 00:08:51,274 --> 00:08:52,241 HODOWLA SELEKTYWNA 179 00:08:52,308 --> 00:08:55,411 Zaczyna się od tego, że naukowcy wybierają konkretną roślinę... 180 00:08:55,711 --> 00:08:57,914 Wybieram słonecznik. 181 00:08:58,081 --> 00:09:00,583 ...i coś, co chcą w niej zmienić. 182 00:09:01,117 --> 00:09:05,121 Chcę, żeby kwiat był wielkości pizzy. 183 00:09:05,588 --> 00:09:07,623 Najpierw wyhodują partię słoneczników. 184 00:09:07,990 --> 00:09:09,926 Każdy będzie nieco inny od reszty. 185 00:09:10,993 --> 00:09:13,429 Wybiorą dwa o największych kwiatach 186 00:09:14,063 --> 00:09:15,898 i użyją ich do wzajemnego zapylenia. 187 00:09:16,666 --> 00:09:19,268 Następnie zasadzą pozyskane z nich ziarna. 188 00:09:21,137 --> 00:09:23,372 W ten sposób powstanie kolejna partia słoneczników. 189 00:09:23,573 --> 00:09:28,277 Będą powtarzać ten proces, wybierając największe słoneczniki, 190 00:09:28,344 --> 00:09:29,612 zapylając je i sadząc kolejne. 191 00:09:29,712 --> 00:09:33,049 Kwiaty będą się stawać coraz większe, 192 00:09:33,116 --> 00:09:35,118 - aż dojdą do rozmiarów pizzy. - Wspaniale. 193 00:09:35,184 --> 00:09:38,187 Pozyskane z nich nasiona zostaną zapakowane i sprzedane rolnikom, 194 00:09:38,254 --> 00:09:40,957 by i oni na swych farmach mogli uprawiać słoneczniki wielkości pizzy. 195 00:09:41,023 --> 00:09:42,959 Na tym właśnie polega hodowla selektywna. 196 00:09:43,659 --> 00:09:47,497 Czyli do zapylania i sadzenia wybiera się najlepsze rośliny 197 00:09:47,563 --> 00:09:49,665 i uzyskuje jeszcze lepsze, wyjątkowe odmiany. 198 00:09:49,732 --> 00:09:53,269 Właśnie. Ci naukowcy mogą nawet z jednej rośliny 199 00:09:53,369 --> 00:09:56,305 zrobić zupełnie inną. 200 00:09:56,772 --> 00:10:00,676 Oto rośliny gorczycy polnej. Wyglądają normalnie, 201 00:10:00,776 --> 00:10:05,081 nie smakują za dobrze. W przeszłości, dzięki hodowli selektywnej naukowcy 202 00:10:05,181 --> 00:10:07,650 zmienili je w coś całkiem nowego. 203 00:10:07,950 --> 00:10:10,319 Wzięli pęczek gorczycy i pracowali z tymi roślinami, 204 00:10:10,419 --> 00:10:13,623 które miały najwięcej kwiatów. Rozmnażali je w kółko, 205 00:10:13,689 --> 00:10:15,925 aż stworzyli kalafior. 206 00:10:16,459 --> 00:10:20,329 Wzięli kolejny pęczek i hodowali rośliny o konkretnych cechach kwiatu i łodygi. 207 00:10:20,429 --> 00:10:22,398 Tak powstał brokuł. 208 00:10:23,332 --> 00:10:26,369 Przy kolejnym pęczku hodowali rośliny o największych 209 00:10:26,536 --> 00:10:30,006 i najszerszych liściach. Stworzyli jarmuż. 210 00:10:30,339 --> 00:10:33,543 Wybryk nauki: brokuł, kalafior i jarmuż 211 00:10:33,676 --> 00:10:36,245 powstały z gorczycy polnej poprzez hodowlę selektywną. 212 00:10:38,681 --> 00:10:39,749 Niesamowite. 213 00:10:39,815 --> 00:10:43,486 Hodowla selektywna pozwala na tworzenie wyjątkowych roślin 214 00:10:43,586 --> 00:10:44,620 do hodowania na farmach. 215 00:10:44,720 --> 00:10:48,157 Dobra, od teraz hodujemy tylko rośliny dające najwięcej owoców 216 00:10:48,224 --> 00:10:50,393 - i o największych liściach. - Robi się. 217 00:10:50,526 --> 00:10:53,262 Zbiory będą takie, że nie będziemy wiedzieli, co z nimi robić. 218 00:10:53,863 --> 00:10:56,999 - No nie wiem, Carly. - Co jest? 219 00:10:57,099 --> 00:11:00,803 Zrobiłem obliczenia. Nawet z ulepszonymi roślinami 220 00:11:00,903 --> 00:11:02,538 nie wystarczy nam na wszystkie zamówienia. 221 00:11:03,039 --> 00:11:04,707 Nie możemy po prostu hodować szybciej? 222 00:11:04,807 --> 00:11:07,443 Trochę szybciej tak, dzięki nowym narzędziom. 223 00:11:07,543 --> 00:11:09,345 Ale problem leży w braku miejsca. 224 00:11:09,412 --> 00:11:12,481 Nie ma go wystarczająco dużo, aby hodować więcej rzeczy w ogrodzie. 225 00:11:13,015 --> 00:11:14,684 - O to chodzi. - O co? 226 00:11:14,817 --> 00:11:18,487 Nie mamy miejsca, aby hodować rośliny na zewnątrz, 227 00:11:18,554 --> 00:11:20,556 ale mamy masę miejsca w środku. 228 00:11:20,656 --> 00:11:21,757 - W środku? - Tak. 229 00:11:22,425 --> 00:11:26,395 Czytałam o farmie z Nowego Jorku, która hoduje rośliny w budynku. 230 00:11:26,495 --> 00:11:29,398 Jeśli przeniesiemy część farmy do środka, może uda nam się zrealizować 231 00:11:29,498 --> 00:11:32,301 - wszystkie zamówienia. - Jak zmieścić farmę w środku? 232 00:11:32,568 --> 00:11:36,739 Nie wiem, ale dowiemy się, bo właśnie kupiłam dwa bilety 233 00:11:36,839 --> 00:11:40,109 do Nowego Jorku. Widzimy się tam, ludzie? Do zobaczenia. 234 00:11:42,812 --> 00:11:46,115 Lecimy do jednego z największych miast w Stanach Zjednoczonych, 235 00:11:46,182 --> 00:11:48,150 aby dowiedzieć się czegoś o farmach wewnętrznych. 236 00:11:48,884 --> 00:11:51,254 Wybryk nauki: Nowy Jork jest tak zróżnicowany, 237 00:11:51,354 --> 00:11:55,124 że komunikuje się tu w aż 800 językach. 238 00:12:01,097 --> 00:12:03,032 - Hej, ludzie, dotarliśmy. - Nowy Jork. 239 00:12:03,165 --> 00:12:05,167 - Wielkie Jabłko. - Dom Central Parku. 240 00:12:05,268 --> 00:12:07,503 - Statuy Wolności. - Empire State Building. 241 00:12:07,770 --> 00:12:10,539 Wybryk nauki: w piorunochron na szczycie Empire State Building 242 00:12:10,973 --> 00:12:13,909 pioruny uderzają średnio 23 razy do roku. 243 00:12:15,678 --> 00:12:17,980 To wszystko bardzo ciekawe, Charlie, 244 00:12:18,047 --> 00:12:20,483 ale nic tutaj nawet odrobinę nie przypomina... 245 00:12:20,583 --> 00:12:22,451 - Farmy, tak? - Właśnie. 246 00:12:22,518 --> 00:12:25,788 - To ten adres? - Tak, Farm One. 247 00:12:25,855 --> 00:12:27,123 - Zerknijmy. - Idziemy. 248 00:12:28,591 --> 00:12:29,492 Świetnie. 249 00:12:29,892 --> 00:12:32,395 - Farm One. - Charlie, piszą, że to w piwnicy. 250 00:12:32,461 --> 00:12:34,497 - Jak hodują rośliny w piwnicy? - Nie wiem. 251 00:12:35,931 --> 00:12:38,167 Niemożliwe! To niesamowite! 252 00:12:39,368 --> 00:12:42,938 Jesteśmy pod ziemią, a dookoła nas rosną rośliny. 253 00:12:44,707 --> 00:12:46,342 To jakby ktoś wziął farmę 254 00:12:46,409 --> 00:12:48,577 i przeniósł ją na półki w piwnicy. 255 00:12:48,644 --> 00:12:51,981 Rob Laing to prezes i założyciel firmy Farm One. 256 00:12:52,081 --> 00:12:55,051 Jego ulubiony wybryk nauki to ten, że hodują tak zwaną 257 00:12:55,117 --> 00:12:56,352 roślinę bólu zęba, 258 00:12:56,419 --> 00:12:59,588 która przedziwnie smakuje i sprawia, że buzia drętwieje. 259 00:13:00,222 --> 00:13:02,992 To miejsce jest niesamowite. Czy to twoja farma? 260 00:13:03,092 --> 00:13:06,429 Tak, to farma pionowa. Tutaj warstwy rosnących roślin umieszczane są 261 00:13:06,495 --> 00:13:08,898 jedna nad drugą. Korzystamy też z hydroponiki, 262 00:13:09,165 --> 00:13:10,433 czyli hodujemy rośliny 263 00:13:10,499 --> 00:13:13,469 na pożywkach wodnych, a nie w glebie. 264 00:13:13,536 --> 00:13:17,973 Wszędzie słychać plusk wody. 265 00:13:18,040 --> 00:13:22,044 Rośliny znajdują się też pod lampami LED imitującymi światło słoneczne. 266 00:13:22,178 --> 00:13:26,382 Kontrolujemy temperaturę, wilgotność, substancje odżywcze, 267 00:13:26,482 --> 00:13:29,418 a nawet barwę światła, które pada na rośliny w ciągu dnia. 268 00:13:29,485 --> 00:13:32,088 Możemy zapewnić identyczne warunki w lutym i w sierpniu, 269 00:13:32,154 --> 00:13:34,357 niezależnie czy na zewnątrz jest mróz, czy upał. 270 00:13:34,423 --> 00:13:37,093 Uważasz siebie za naukowca czy rolnika? 271 00:13:37,159 --> 00:13:41,230 Jesteśmy rolnikami, ale korzystamy też z oprogramowania i nowinek. 272 00:13:41,297 --> 00:13:44,400 - Coś jak technologiczni rolnicy. - Super. Podoba mi się. 273 00:13:44,633 --> 00:13:46,869 Jakie gatunki hodujecie? 274 00:13:46,936 --> 00:13:49,839 Głównie zioła, kwiaty jadalne 275 00:13:49,905 --> 00:13:52,341 i mikroliście, młode roślinki 276 00:13:52,441 --> 00:13:55,845 o wyrazistym smaku i świetnym wyglądzie. 277 00:13:56,078 --> 00:13:57,446 Co robicie z roślinami, 278 00:13:57,546 --> 00:13:59,348 - które wyhodujecie? - Sprzedajemy restauracjom. 279 00:13:59,415 --> 00:14:02,952 W Nowym Jorku jest masa szefów kuchni marzących o rzadkich, 280 00:14:03,018 --> 00:14:04,587 ale zawsze dostępnych składnikach. 281 00:14:09,291 --> 00:14:11,927 Pokażę wam teraz nasz system hydroponiczny. 282 00:14:12,595 --> 00:14:14,196 Jak widzicie, korzenie roślin 283 00:14:14,263 --> 00:14:16,298 - po prostu sobie zwisają. - O, kurczę. 284 00:14:16,365 --> 00:14:18,000 Zwykle rosną one w ziemi, 285 00:14:18,067 --> 00:14:19,769 ale u nas zanurzone są w wodzie. 286 00:14:19,835 --> 00:14:24,106 Gdyby wziąć torbę kompostu i wycisnąć z niej ten brązowy płyn, 287 00:14:24,173 --> 00:14:25,741 otrzymalibyśmy zawartość tego zbiornika. 288 00:14:25,841 --> 00:14:28,711 W tej płynnej mieszance znajduje się to, co w glebie najlepsze. 289 00:14:28,778 --> 00:14:32,515 Właśnie tak. Istnieje wiele różnych systemów hydroponicznych, 290 00:14:32,581 --> 00:14:35,551 ale wszystkie opierają się na dostarczaniu korzeniom wody, 291 00:14:35,684 --> 00:14:38,087 natlenianiu jej, aby korzenie mogły oddychać, 292 00:14:38,187 --> 00:14:39,522 i odżywianiu roślin. 293 00:14:39,588 --> 00:14:41,991 - Co mamy tutaj? - To kalaminta mniejsza. 294 00:14:42,525 --> 00:14:44,994 - Kalaminta. - Smakuje jak mięta i oregano. 295 00:14:45,060 --> 00:14:46,228 Chcecie spróbować? 296 00:14:46,295 --> 00:14:47,329 Jasne! 297 00:14:47,463 --> 00:14:48,597 Weź listek. 298 00:14:48,664 --> 00:14:49,698 Smacznego. 299 00:14:54,170 --> 00:14:57,072 - Jak mięta. - Udrażnia nos. 300 00:14:57,773 --> 00:15:00,309 To tylko jedna z ponad 50 roślin, 301 00:15:00,376 --> 00:15:02,344 które ciągle tu hodujemy. 302 00:15:02,745 --> 00:15:06,782 Niesamowite, że można umieszczać jedne uprawy nad drugimi. 303 00:15:06,849 --> 00:15:09,218 Jesteśmy w małej piwnicy, 304 00:15:09,285 --> 00:15:11,053 ale używamy trzykrotności jej powierzchni, 305 00:15:11,120 --> 00:15:13,456 bo stworzyliśmy trzy warstwy roślin. 306 00:15:13,722 --> 00:15:16,459 Można to zrobić we własnym domu? 307 00:15:16,625 --> 00:15:19,795 Jasne. Istnieją małe systemy tego typu. Można zacząć od czegoś 308 00:15:19,862 --> 00:15:23,132 wielkości dłoni i dojść do tych rozmiarów. 309 00:15:23,399 --> 00:15:26,635 Rob i jego zespół przemyśleli, czego rośliny 310 00:15:26,702 --> 00:15:29,138 potrzebują do wzrostu na zewnątrz i zapewnili im to w budynku. 311 00:15:29,238 --> 00:15:31,273 Przyjrzyjmy się tematowi bliżej. 312 00:15:31,740 --> 00:15:34,376 By rosnąć, rośliny potrzebują siedmiu rzeczy. 313 00:15:34,443 --> 00:15:40,883 Miejsca, ciepła, światła, wody, powietrza, substancji odżywczych i czasu. 314 00:15:43,652 --> 00:15:46,722 W polu mają to zapewnione. 315 00:15:47,823 --> 00:15:50,359 Mają dużo przestrzeni na wzrost 316 00:15:50,459 --> 00:15:53,429 i hodowane są głównie latem, gdy jest ciepło. 317 00:15:53,596 --> 00:15:55,998 Na zewnątrz mają też świeże powietrze, światło słoneczne 318 00:15:56,398 --> 00:15:58,367 oraz wodę i składniki odżywcze z gleby. 319 00:15:58,934 --> 00:16:02,438 Farmy jak Farm One zapewniają takie warunki w budynku. 320 00:16:03,472 --> 00:16:06,575 Nie ma tam wiele miejsca, więc rośliny hodowane są na poustawianych 321 00:16:06,642 --> 00:16:08,644 jedna nad drugą półkach. 322 00:16:08,711 --> 00:16:11,113 Trzeba ustawić odpowiednią temperaturę i pompować do środka 323 00:16:11,213 --> 00:16:14,750 świeże powietrze, a także zainstalować oświetlenie zapewniające 324 00:16:14,850 --> 00:16:17,887 roślinom światło i zapewnić specjalny roztwór 325 00:16:17,953 --> 00:16:19,755 wody i substancji odżywczych. 326 00:16:20,256 --> 00:16:22,925 Farmy zewnętrzne i wewnętrzne są więc całkiem podobne. 327 00:16:23,192 --> 00:16:25,861 Oba rodzaje zapewniają roślinom wszystko, czego te potrzebują. 328 00:16:27,329 --> 00:16:30,466 Dam wam spróbować czegoś, co szefowie kuchni kochają używać. 329 00:16:30,533 --> 00:16:34,436 Spójrzcie. To szczawik trójkątny. 330 00:16:34,503 --> 00:16:36,071 - Spróbujcie. - Dzięki. 331 00:16:36,171 --> 00:16:37,439 - Gotowy? - Tak. 332 00:16:37,506 --> 00:16:39,041 Na zdrowie. 333 00:16:44,046 --> 00:16:45,748 Ma niezłą moc, co? 334 00:16:45,814 --> 00:16:47,016 Nieźle. 335 00:16:47,116 --> 00:16:48,150 Bardzo kwaśne. 336 00:16:48,250 --> 00:16:49,485 Smakuje jak grejpfrut. 337 00:16:49,618 --> 00:16:51,186 Czuję, jakbym żuł cytrynę. 338 00:16:51,253 --> 00:16:52,821 - Tak, jest kwaśny. - Pyszne! 339 00:16:52,888 --> 00:16:53,889 Naprawdę smaczne. 340 00:16:53,989 --> 00:16:56,425 Nie lubię warzyw, ale to mi smakuje! 341 00:16:58,794 --> 00:17:00,963 Czyli każdy etap hodowli jest ściśle kontrolowany. 342 00:17:01,030 --> 00:17:03,132 Tak, to bardzo wymagające środowisko. 343 00:17:03,899 --> 00:17:05,935 Dobrze, że mamy świetną osobę do spraw technicznych. 344 00:17:06,135 --> 00:17:07,336 Na imię ma Kate. 345 00:17:07,436 --> 00:17:09,071 KIEROWNICZKA DO SPRAW TECHNICZNYCH 346 00:17:09,271 --> 00:17:11,840 Staramy się odtworzyć warunki zewnętrzne, 347 00:17:12,441 --> 00:17:16,912 opracowaliśmy więc program, który monitoruje każdą roślinę 348 00:17:16,979 --> 00:17:18,881 od zasiania do zbioru. 349 00:17:19,415 --> 00:17:22,151 Każda z roślin ma własny kod QR. 350 00:17:22,351 --> 00:17:25,554 Termin do zapamiętania: „kod QR”. To skrót od zwrotu „szybka odpowiedź”. 351 00:17:25,654 --> 00:17:28,223 Umożliwia elektroniczne identyfikowanie przedmiotów. 352 00:17:28,457 --> 00:17:31,393 To ten kwadratowy znaczek widoczny na każdej z roślin. 353 00:17:32,895 --> 00:17:35,364 Na naszej farmie korzystamy z wielu technologii, 354 00:17:35,497 --> 00:17:40,469 ale czasem ze szkodnikami najlepiej sobie radzi 355 00:17:40,569 --> 00:17:41,904 matka natura. 356 00:17:41,971 --> 00:17:44,006 Oto torba biedronek. 357 00:17:44,239 --> 00:17:46,909 To one zjadają szkodzące nam robaki, 358 00:17:47,042 --> 00:17:51,013 jak mszyce, wciornastki, białe muszki i tym podobne. 359 00:17:51,180 --> 00:17:52,815 Po prostu się nimi pożywiają. 360 00:17:53,082 --> 00:17:55,484 Wpuszczacie dobre owady, by atakowały te złe... 361 00:17:55,584 --> 00:17:57,086 - Tak. -...zjadające wasze rośliny. 362 00:17:57,319 --> 00:17:59,855 Ile biedronek dziś wypuścimy? 363 00:17:59,922 --> 00:18:02,691 - Około tysiąca pięciuset. - Aż tyle! 364 00:18:02,825 --> 00:18:04,226 Tysiąc pięćset biedronek. 365 00:18:05,394 --> 00:18:07,329 - O, kurczę. - Popatrz na nie. 366 00:18:07,429 --> 00:18:08,931 Do pracy, biedronki! 367 00:18:08,998 --> 00:18:12,234 - Cieszą się z wolności. - Zjadajcie te wciornastki! 368 00:18:13,569 --> 00:18:17,539 Najlepsze, że biedronki są tak efektywne, 369 00:18:17,606 --> 00:18:20,442 całkowicie zastąpiły szkodliwe pestycydy i chemikalia. 370 00:18:20,809 --> 00:18:24,446 To kolejny przykład tego, że wewnętrzne farmy 371 00:18:24,513 --> 00:18:26,315 są dobre dla środowiska. 372 00:18:28,317 --> 00:18:31,754 Jeśli chcecie się trochę ubrudzić, mam dla was parę zadań. 373 00:18:31,854 --> 00:18:32,755 Świetnie, zaczynajmy. 374 00:18:32,855 --> 00:18:34,023 Robi się. 375 00:18:34,556 --> 00:18:36,859 Carly umieszcza 400 nasion 376 00:18:36,959 --> 00:18:39,261 w podłożu hodowlanym. Wyrosną z nich rośliny. 377 00:18:39,662 --> 00:18:41,530 Myślałam, że zastaniemy tu 378 00:18:41,630 --> 00:18:45,267 uproszczoną wersję rolnictwa, ale okazuje się, 379 00:18:45,334 --> 00:18:47,336 że i w polu, i w budynku 380 00:18:47,403 --> 00:18:49,204 wszystko wymaga czasu. 381 00:18:50,205 --> 00:18:51,173 Witaj, Charlie. 382 00:18:51,240 --> 00:18:53,475 A ja, pod okiem Marissy, zajmę się dostawami. 383 00:18:53,709 --> 00:18:56,679 Oto orlik wachlarzowaty, a to goździk. 384 00:18:57,546 --> 00:19:00,616 Tak wyjątkowe, miniaturowe rośliny ciężko hodować w polu, 385 00:19:00,683 --> 00:19:03,085 ale w tym kontrolowanym środowisku mają się świetnie. 386 00:19:03,485 --> 00:19:06,722 Większe rośliny potrzebują przestrzeni, więc lepiej im w polu. 387 00:19:07,690 --> 00:19:10,492 Wszystko spakowane i gotowe, by trafić do restauracji? 388 00:19:10,592 --> 00:19:12,695 - Tak, jedźmy. - Ruszajmy! 389 00:19:12,761 --> 00:19:14,296 Dostarczmy trochę roślin. 390 00:19:21,603 --> 00:19:22,604 METRO 391 00:19:22,905 --> 00:19:24,606 Nadszedł czas działania. 392 00:19:24,907 --> 00:19:28,544 Czuję się, jakbym przez całe miasto szmuglował jakiś skarb. 393 00:19:32,648 --> 00:19:34,383 To linia nowojorskiego rolnika, prawda? 394 00:19:39,521 --> 00:19:40,389 Eugene... 395 00:19:41,323 --> 00:19:42,558 mam twoje zamówienie. 396 00:19:42,624 --> 00:19:45,394 - Proszę, orlik, goździk... - Tak. 397 00:19:45,861 --> 00:19:47,896 -...kalaminta. - Wszystko się zgadza. 398 00:19:47,996 --> 00:19:49,932 - Wszystko dobrze? - Dziękuję bardzo. 399 00:19:50,032 --> 00:19:50,933 Fajnie, że wpadłeś. 400 00:19:51,767 --> 00:19:52,901 FARMY PRZYSZŁOŚCI 401 00:19:54,303 --> 00:19:56,171 Carly, to nie wydaje się trudne. 402 00:19:56,371 --> 00:20:00,776 Nie. Moglibyśmy stworzyć coś podobnego w naszej bazie 403 00:20:00,909 --> 00:20:05,547 i zebrać cztery razy więcej niż dotychczas dzięki hodowli pionowej. 404 00:20:05,681 --> 00:20:07,549 Tak, zamontujemy systemy nawadniające, 405 00:20:07,649 --> 00:20:09,618 lampy imitujące światło słoneczne... 406 00:20:09,718 --> 00:20:10,586 Świetnie. 407 00:20:11,220 --> 00:20:14,256 Będziemy sprzedawać truskawki przez cały rok. 408 00:20:14,323 --> 00:20:16,024 - Kto inny sprzedaje świeże... - Nikt. 409 00:20:16,125 --> 00:20:19,762 ...lokalne truskawki, rabarbar, pomidory i ogórki zimą? 410 00:20:19,828 --> 00:20:21,797 - To będzie coś nowego. - Podoba mi się to. 411 00:20:21,864 --> 00:20:23,599 Wracamy do bazy, do zobaczenia na miejscu. 412 00:20:23,665 --> 00:20:25,100 Widzimy się niebawem. 413 00:20:27,436 --> 00:20:33,275 Wybryk nauki: przeciętna kolba kukurydzy zawiera 800 ziaren w 16 rzędach. 414 00:20:35,944 --> 00:20:38,914 Chcę zmienić cały nasz ogródek 415 00:20:38,981 --> 00:20:40,282 w plantację rabarbaru. 416 00:20:40,616 --> 00:20:44,386 Wybraliśmy specjalny gatunek, który rośnie 417 00:20:44,453 --> 00:20:45,654 nawet w chłodniejszym klimacie. 418 00:20:45,954 --> 00:20:48,891 Mam też nowiutką sadzarkę, kultywator 419 00:20:48,957 --> 00:20:51,527 i moje sprytne, ręczne narzędzie do zbiorów. 420 00:20:51,627 --> 00:20:55,430 Pamiętajcie, żeby zapytać rodziców o zgodę na używanie ostrych przyrządów. 421 00:20:55,631 --> 00:20:57,666 Hodowla ruszy pełną parą. 422 00:20:57,733 --> 00:21:01,336 Ja odpowiadam za rośliny hodowane wewnątrz. Ogórki, pomidory 423 00:21:01,403 --> 00:21:02,504 i truskawki. 424 00:21:02,571 --> 00:21:05,774 Rozmieszczam te hydroponiczne półki po całym domu. 425 00:21:05,874 --> 00:21:09,511 Zautomatyzowałam wszystko, od światła po odżywianie. 426 00:21:09,711 --> 00:21:13,048 Całość kontroluję za pomocą aplikacji w telefonie. 427 00:21:13,182 --> 00:21:15,651 Zamiana ogródka w farmę zakończona! 428 00:21:17,920 --> 00:21:20,656 Hodujemy prawie cztery razy więcej niż na początku. 429 00:21:20,722 --> 00:21:22,925 - Super, co? - Fantastycznie. 430 00:21:22,991 --> 00:21:25,027 Według moich obliczeń 431 00:21:25,093 --> 00:21:26,762 zdołamy zrealizować wszystkie zamówienia. 432 00:21:27,062 --> 00:21:28,897 Zajmie to tylko nieco dłużej, niż zakładaliśmy. 433 00:21:29,164 --> 00:21:32,201 Okazało się, że można usprawnić wiele rzeczy, 434 00:21:32,267 --> 00:21:35,237 ale tego, że rośliny potrzebują czasu na wzrost, nie zmienimy. 435 00:21:35,504 --> 00:21:36,505 To prawda. 436 00:21:37,005 --> 00:21:39,107 - Halo? - To Casey. 437 00:21:39,208 --> 00:21:42,477 Kurka. Hej, Case! Wchodź. 438 00:21:43,378 --> 00:21:44,947 Cześć. 439 00:21:45,047 --> 00:21:46,448 Hej, pomyślałam, że sprawdzę, 440 00:21:46,582 --> 00:21:48,417 jak tam moje truskawki, 441 00:21:48,483 --> 00:21:49,785 odbiorę moje... Co? 442 00:21:50,452 --> 00:21:53,355 Zbudowaliście farmę hydroponiczną? 443 00:21:53,422 --> 00:21:54,289 Jak widzisz. 444 00:21:54,489 --> 00:21:56,692 Super. Będę mogła u was zamawiać przez cały rok. 445 00:21:56,758 --> 00:21:57,759 A właśnie, 446 00:21:57,826 --> 00:22:01,096 gdzie moje truskawki? Chcę napiec setki ciast. 447 00:22:01,563 --> 00:22:05,033 Casey, do zbiorów jeszcze parę miesięcy. 448 00:22:05,100 --> 00:22:08,570 - Przykro mi. - Ale moje ciasta... 449 00:22:09,638 --> 00:22:14,309 W ramach rekompensaty mamy dla naszej najlepszej klientki to. 450 00:22:14,843 --> 00:22:16,578 To szczawik trójkątny 451 00:22:16,678 --> 00:22:19,514 z pionowej farmy hydroponicznej w Nowym Jorku. 452 00:22:19,848 --> 00:22:23,118 Następnym razem dostaniesz dwa razy więcej truskawek w tej samej cenie. 453 00:22:23,218 --> 00:22:24,186 Obiecuję. 454 00:22:24,519 --> 00:22:28,657 Szczawik trójkątny. W sumie może mi się przydać. 455 00:22:28,891 --> 00:22:31,760 Mogę go dodać do uwielbianego przez moich klientów kremu waniliowego. 456 00:22:32,327 --> 00:22:34,796 Chociaż tak mogliśmy wynagrodzić ci oczekiwanie na truskawki. 457 00:22:34,863 --> 00:22:37,966 Dzięki, jesteście najlepsi. Pomożecie mi rozbijać jajka? 458 00:22:38,200 --> 00:22:39,368 - Tak. - Jasne! 459 00:22:39,635 --> 00:22:42,271 Zdaje się, że mamy kolejne zajęcie. 460 00:22:42,337 --> 00:22:46,275 Dzięki, że wpadliście. Zajrzyjcie znów, a razem odkryjemy kolejne 461 00:22:46,375 --> 00:22:47,776 - wybryki... - Nauki. 462 00:22:47,876 --> 00:22:48,877 Do zobaczenia. 463 00:22:49,077 --> 00:22:50,078 Zaczynajmy. 464 00:22:50,145 --> 00:22:51,380 - Krem waniliowy. - Tak! 465 00:22:51,446 --> 00:22:53,048 - Jestem gotowa. - Brzmi nieźle. 466 00:22:53,148 --> 00:22:54,249 - Jest pyszny. - Działajmy. 467 00:22:54,316 --> 00:22:56,351 Ilu jajek potrzebujemy? 468 00:22:56,418 --> 00:22:58,320 - Jakichś czterystu. - Podoba mi się to. 469 00:22:58,728 --> 00:23:01,056 WYBRYKI NAUKI 470 00:23:01,823 --> 00:23:05,494 Na farmach Wybryków nauki wszystko jest najlepsze. 471 00:23:05,594 --> 00:23:09,531 Najlepsze pijawki, i kawa z najlepszych... 472 00:23:09,598 --> 00:23:12,367 Obudź się, Charlie, otwieramy. 473 00:23:12,501 --> 00:23:14,136 Zapraszamy! 474 00:23:14,236 --> 00:23:15,704 - Poproszę pomidora. - Świetnie. 475 00:23:15,804 --> 00:23:17,005 Może tego? 476 00:23:17,072 --> 00:23:18,640 - Dziękujemy za przyjście. - Dzięki. 477 00:23:18,740 --> 00:23:22,110 Kto następny? Takiego rabarbaru jeszcze nie jedliście. 478 00:23:22,177 --> 00:23:25,047 - Mamy masę truskawek. - Z farmy Charliego i Carly. 479 00:23:25,147 --> 00:23:27,215 Najlepsze, co mieliście w ustach. 480 00:23:27,282 --> 00:23:28,717 Napisy: Anula Naglowska