1 00:00:07,417 --> 00:00:10,487 Naprawdę będziesz prowadzić ten wielki pociąg, Carly? 2 00:00:10,620 --> 00:00:13,957 Muszę! Życie mnie tu doprowadziło. 3 00:00:15,625 --> 00:00:16,626 Wybryk nauki: 4 00:00:16,860 --> 00:00:20,196 silnik lokomotywy generuje wystarczającą ilość energii, 5 00:00:20,263 --> 00:00:22,365 by zasilić całe miasto. 6 00:00:23,099 --> 00:00:27,571 A ja okiełznam całą tę moc, by wypełnić swoje przeznaczenie! 7 00:00:30,473 --> 00:00:32,709 Pora na Wybryki nauki! 8 00:00:37,013 --> 00:00:39,916 Wiesz, że na niebie jest więcej gwiazd 9 00:00:40,083 --> 00:00:42,652 niż ziarenek piasku na całej Ziemi? 10 00:00:44,421 --> 00:00:45,689 - Niesamowite. - Co nie? 11 00:00:46,256 --> 00:00:47,289 Tu Charlie. 12 00:00:47,364 --> 00:00:48,424 - I Carly. - Tak! 13 00:00:48,625 --> 00:00:49,726 Jesteśmy przyjaciółmi. 14 00:00:49,826 --> 00:00:50,718 Zaczynajmy! 15 00:00:50,794 --> 00:00:54,468 - Mieszkamy tu, w Chicago. - Z odrobiną wyobraźni... 16 00:00:54,764 --> 00:00:56,132 Na zawsze. 17 00:00:56,199 --> 00:00:57,968 ...i masą badań... 18 00:00:58,835 --> 00:00:59,970 To niesamowite! 19 00:01:00,036 --> 00:01:02,772 Odkrywamy, jak dziwnym może być nasz świat. 20 00:01:02,839 --> 00:01:03,840 - Hej! - Udało się! 21 00:01:03,907 --> 00:01:05,342 To niesamowite. 22 00:01:06,917 --> 00:01:09,618 WYBRYKI NAUKI! 23 00:01:10,413 --> 00:01:11,414 Pociągi! 24 00:01:14,150 --> 00:01:15,151 Poczta. 25 00:01:15,885 --> 00:01:17,487 Charlie! Poczta przyszła! 26 00:01:19,022 --> 00:01:21,257 Hej, tu Charlie. A to moja przyjaciółka, Carly. 27 00:01:21,324 --> 00:01:23,159 Jest! Przyszło! 28 00:01:23,226 --> 00:01:25,095 Wiecie, że należymy do Sprytnych Skautów? 29 00:01:25,161 --> 00:01:26,896 Sprytni Skauci! 30 00:01:29,132 --> 00:01:31,568 - Za tydzień na Carly czeka... - Ścieżka kariery. 31 00:01:31,635 --> 00:01:34,204 Ścieżka Kariery Sprytnych Skautów. Ważna rzecz. 32 00:01:34,270 --> 00:01:37,040 Każdy z biwakowiczów dostanie jakiś zawód i pod opieką 33 00:01:37,107 --> 00:01:41,678 wykonującego go dorosłego spędzi niezapomniany tydzień. 34 00:01:41,811 --> 00:01:43,013 Spójrzcie tylko na Charliego. 35 00:01:44,347 --> 00:01:47,450 W zeszłym roku uczył się od słynnego arborysty. 36 00:01:47,517 --> 00:01:49,686 Nauczył się przycinać drzewa i dbać o nie. 37 00:01:50,186 --> 00:01:54,190 Dziś jest członkiem zarządu Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzew. 38 00:01:55,625 --> 00:01:58,528 Ścieżka kariery może ukształtować całe dalsze życie. 39 00:01:58,595 --> 00:02:01,331 - A mnie właśnie przyznano zawód. - Otwieraj! 40 00:02:01,731 --> 00:02:04,167 - Nie mogę, ty to zrób. - Dobrze, dobrze. 41 00:02:04,234 --> 00:02:07,270 Carly, osoba, którą dla ciebie wybrano 42 00:02:07,337 --> 00:02:09,739 w ramach ścieżki kariery sprawi, 43 00:02:09,806 --> 00:02:13,309 że resztę życia spędzisz jako... 44 00:02:15,111 --> 00:02:19,816 - inżynier kolejowy! - Co takiego? 45 00:02:20,250 --> 00:02:23,520 To jakaś katastrofa. Musiał w tym maczać palce mój dziadek. 46 00:02:23,620 --> 00:02:24,919 Dziadek? 47 00:02:25,069 --> 00:02:28,458 Tak, to słynny inżynier kolejowy, Vinchenzo Cabooso. 48 00:02:28,525 --> 00:02:30,927 Zawsze zachęca mnie do tego zawodu, 49 00:02:30,994 --> 00:02:31,961 ale to nie dla mnie. 50 00:02:32,062 --> 00:02:33,697 Nie chcesz chociaż spróbować? 51 00:02:35,732 --> 00:02:40,236 Nie. Nie będę inżynierem tylko dlatego, że tego chce dziadek. 52 00:02:40,470 --> 00:02:41,871 Odpuszczę sobie ścieżkę kariery. 53 00:02:42,572 --> 00:02:46,509 Odpuścisz? Tak się nie robi, Carly. 54 00:02:46,710 --> 00:02:50,080 Zdecydowałam i łatwo zdania nie zmienię. 55 00:02:50,146 --> 00:02:52,348 To chyba znaczy, że dziś... 56 00:02:52,449 --> 00:02:55,051 - Nie, nie. -...odkrywamy świat... 57 00:02:55,118 --> 00:02:56,252 No weź! 58 00:02:59,122 --> 00:03:01,725 -...pociągów! - Niech będzie. 59 00:03:04,060 --> 00:03:08,098 - A więc pociągi. - To stare, zardzewiałe metalowe twory 60 00:03:08,198 --> 00:03:12,469 sunące po torach. To chyba tyle. 61 00:03:12,569 --> 00:03:14,804 Dzięki, że byliście z nami. Wpadnijcie znów, a... 62 00:03:14,871 --> 00:03:15,872 - razem odkryjemy... - Nie. 63 00:03:15,939 --> 00:03:16,873 ... kolejne wybryki nauki. 64 00:03:17,006 --> 00:03:18,508 To jeszcze nie koniec. 65 00:03:18,575 --> 00:03:21,277 Możemy odkryć wielu ciekawych rzeczy o pociągach. 66 00:03:21,478 --> 00:03:24,180 Chyba wiem, co cię zainteresuje. 67 00:03:25,849 --> 00:03:28,852 Pociągi z biegiem lat: Ewolucja ciuchci. 68 00:03:29,252 --> 00:03:32,722 - Historia pociągów? - Spodoba ci się, Carly, 69 00:03:32,789 --> 00:03:36,993 bo historia ta sięga ponad dwa tysiące lat wstecz, 70 00:03:37,427 --> 00:03:39,028 do starożytnej Grecji. 71 00:03:40,830 --> 00:03:44,100 Potrzebowano wtedy czegoś do transportowania łodzi na lądzie, 72 00:03:44,200 --> 00:03:47,737 mocowano więc koła do wózków, umieszczano na nich łodzie 73 00:03:47,804 --> 00:03:50,473 i ciągnięto całość po wyciętych w skale zagłębieniach. 74 00:03:50,907 --> 00:03:53,409 Wózki poruszały się tym torem i wszystko działało. 75 00:03:53,810 --> 00:03:57,113 Grecy świetnie to wymyślili, więc po ponad tysiącu lat 76 00:03:57,213 --> 00:03:59,849 ludzie postanowili ulepszyć wózki i ich tory. 77 00:04:00,517 --> 00:04:05,288 Już w XVI wieku Niemcy wykorzystywali drewniane wagony i szyny 78 00:04:05,355 --> 00:04:07,757 do transportu węgla z kopalni i zapasów dla górników. 79 00:04:08,124 --> 00:04:10,460 Wybryk nauki: podobne wózki wykorzystano później... 80 00:04:11,427 --> 00:04:13,429 w kolejkach górskich. 81 00:04:13,730 --> 00:04:16,966 Ale największy przełom nastąpił setki lat później. 82 00:04:17,801 --> 00:04:21,437 W roku 1803 brytyjski inżynier, Richard Trevithick, 83 00:04:21,538 --> 00:04:25,809 za pomocą silnika parowego sprawił, że wagonik zaczął poruszać się sam. 84 00:04:26,176 --> 00:04:29,112 Wynalazł lokomotywę parową, 85 00:04:29,179 --> 00:04:32,115 dając początek pociągom. 86 00:04:32,182 --> 00:04:33,183 Hura! 87 00:04:33,950 --> 00:04:35,118 Widzisz to? 88 00:04:35,218 --> 00:04:36,352 - Tak. - Daj mi to. 89 00:04:37,520 --> 00:04:40,890 Oto Richard Trevithick. Chcę być jak on. 90 00:04:41,157 --> 00:04:42,926 - Czemu? - Bo wynalazł coś, 91 00:04:43,026 --> 00:04:44,561 co odmieniło świat. 92 00:04:44,794 --> 00:04:47,330 Tylko pomyśl, mogłabym zapisać się w historii na zawsze. 93 00:04:49,666 --> 00:04:52,602 Richard Trevithick wynalazł pociąg napędzany silnikiem parowym. 94 00:04:52,902 --> 00:04:54,904 Wtedy wszystko się zmieniło. 95 00:04:55,672 --> 00:04:58,708 Wybryk nauki: zanim pojawiły się pociągi, 96 00:04:58,775 --> 00:05:00,410 ludzie raczej nie jeździli na wakacje. 97 00:05:00,743 --> 00:05:02,745 Podróże trwały bardzo długo. 98 00:05:02,846 --> 00:05:06,583 Przyjacielu, spotkajmy się na plaży, by popływać. 99 00:05:06,649 --> 00:05:10,019 Przyjaciółko, zaprzęgnę powóz i będę u ciebie 100 00:05:10,286 --> 00:05:11,387 za osiem miesięcy. 101 00:05:11,754 --> 00:05:15,024 Z chwilą pojawienia się pociągów podróżowanie stało się szybsze. 102 00:05:15,291 --> 00:05:18,161 Ludzie mogli odwiedzić Nowy Jork, 103 00:05:18,695 --> 00:05:21,931 Florydę, Atlantic City czy San Francisco. 104 00:05:22,699 --> 00:05:23,700 Cześć! 105 00:05:23,766 --> 00:05:25,902 Na początku dwudziestego wieku podróżowano już 106 00:05:25,969 --> 00:05:28,638 po całych Stanach Zjednoczonych. Ale to nie jedyny problem, 107 00:05:28,705 --> 00:05:29,772 który rozwiązały pociągi. 108 00:05:30,139 --> 00:05:33,576 Wybryk nauki: zanim pojawiły się pociągi, nie istniały strefy czasowe. 109 00:05:33,877 --> 00:05:36,012 Każde miasto miało własny czas, 110 00:05:36,079 --> 00:05:38,181 więc trudno było się zgrać. 111 00:05:38,248 --> 00:05:41,117 Jest 14.30, to pora mojego przejazdu. 112 00:05:41,184 --> 00:05:45,755 Co ty gadasz, przecież jest 14.45. To moja pora. 113 00:05:45,822 --> 00:05:47,957 - Nie! - To moja pora! 114 00:05:48,024 --> 00:05:49,158 Moja! 115 00:05:49,225 --> 00:05:50,793 Straszny bałagan. 116 00:05:53,730 --> 00:05:56,566 Aby rozwiązać problem, firmy kolejowe podzieliły kraj 117 00:05:56,666 --> 00:05:59,769 na cztery główne strefy. Dzielił je okres jednej godziny. 118 00:05:59,836 --> 00:06:03,039 Dzięki temu kolejowcy pracowali według tego samego czasu 119 00:06:03,139 --> 00:06:04,841 i mogli koordynować rozkłady jazdy. 120 00:06:05,275 --> 00:06:08,511 Strefy czasowe dla pociągów sprawdziły się, więc Kongres przyjął je 121 00:06:08,578 --> 00:06:10,980 jako oficjalne strefy czasowe Stanów Zjednoczonych. 122 00:06:11,214 --> 00:06:12,882 Pociągi wpłynęły także na inne sprawy. 123 00:06:15,018 --> 00:06:19,622 Pod koniec dziewiętnastego wieku kolej objęła cały kraj. 124 00:06:20,256 --> 00:06:22,659 Producenci zyskali możliwość wysyłki swoich produktów 125 00:06:22,725 --> 00:06:24,327 w najdalsze zakątki kraju. 126 00:06:24,861 --> 00:06:28,164 Teraz sprzedaję je tylko na miejscu, w Chicago. 127 00:06:28,231 --> 00:06:30,767 Jeśli załaduję je do twojego pociągu, 128 00:06:31,067 --> 00:06:33,236 sprzedasz je w Nowym Jorku? 129 00:06:33,903 --> 00:06:35,204 Nie widzę przeszkód. 130 00:06:36,806 --> 00:06:37,807 Świetnie! 131 00:06:40,376 --> 00:06:42,245 Tania i szybka wysyłka towarów 132 00:06:42,445 --> 00:06:45,581 napędziła rewolucję przemysłową. 133 00:06:45,782 --> 00:06:49,919 Ludzie zaczęli wymyślać nowe produkty i sprzedawać je w całym kraju. 134 00:06:50,820 --> 00:06:55,491 Żarówki, windy, kamery filmowe czy lodówki 135 00:06:55,558 --> 00:07:00,463 powstały właśnie w tym okresie i zostały rozesłane po kraju pociągami. 136 00:07:00,530 --> 00:07:03,533 No proszę. Wakacje, jednolity czas, 137 00:07:03,833 --> 00:07:06,469 rewolucja przemysłowa. A wszystko to za sprawą 138 00:07:06,536 --> 00:07:09,605 Richarda Trevithicka i jego pociągu z napędem parowym. 139 00:07:10,139 --> 00:07:12,508 Czyli zostaniesz inżynierem kolejowym. 140 00:07:12,809 --> 00:07:14,877 - Raczej nie. - Czemu? 141 00:07:15,478 --> 00:07:18,715 Pociągi odmieniły już świat. 142 00:07:18,815 --> 00:07:20,783 Stało się to setki lat temu. 143 00:07:20,850 --> 00:07:24,721 Pojawiły się pociągi, później samochody, samoloty, a nawet statki kosmiczne. 144 00:07:24,854 --> 00:07:27,490 Czy pociągi w ogóle liczą się jeszcze w tych czasach? 145 00:07:27,724 --> 00:07:29,425 Oczywiście, że tak. 146 00:07:30,626 --> 00:07:34,497 Są najważniejszym środkiem transportu towarów w Stanach Zjednoczonych. 147 00:07:34,564 --> 00:07:38,067 Przewożą aż 40 procent wszystkich produktów. 148 00:07:38,601 --> 00:07:41,170 Wiele osób wciąż także nimi podróżuje. 149 00:07:42,338 --> 00:07:45,041 Wybryk nauki: suma kilometrów przebytych przez ludzi 150 00:07:45,108 --> 00:07:47,010 podróżujących pociągami w 2016 roku... 151 00:07:47,777 --> 00:07:51,581 wyniosła niemal 63 miliardy. 152 00:07:51,881 --> 00:07:55,618 To jak podróż na słońce i z powrotem odbyta 209 razy! 153 00:07:57,353 --> 00:08:00,757 No dobrze, może za szybko się zniechęciłam. 154 00:08:00,857 --> 00:08:03,893 - Czyli odbędziesz ścieżkę kariery! - Może. 155 00:08:05,061 --> 00:08:08,097 Chciałabym najpierw poznać kolej od kuchni. 156 00:08:08,464 --> 00:08:10,867 Chcę sprawdzić, jak to jest, pracować na kolei. 157 00:08:11,167 --> 00:08:15,638 Interesuje cię dzień próbny, tak? 158 00:08:15,705 --> 00:08:17,273 - Tak. - Pasuje mi to. 159 00:08:17,340 --> 00:08:18,441 Gdzie powinniśmy się udać? 160 00:08:19,809 --> 00:08:21,244 Nie wiem, może... 161 00:08:22,845 --> 00:08:25,415 - Kto to? - Mój dziadek. Mogę odebrać? 162 00:08:25,481 --> 00:08:28,818 Jasne, nie krępuj się. To Vinchenzo Cabooso . 163 00:08:29,218 --> 00:08:30,219 Cześć, dziadku. 164 00:08:30,486 --> 00:08:34,924 Carly, wnuczko, słyszałem, że podczas ścieżki kariery będziesz pracować 165 00:08:34,991 --> 00:08:37,994 z inżynierem kolejowym. 166 00:08:38,161 --> 00:08:43,599 Zorganizowałem dla ciebie wycieczkę do Steamtown w Pensylwanii. 167 00:08:43,900 --> 00:08:47,203 Mam tam przyjaciół, zajmą się tobą 168 00:08:47,270 --> 00:08:51,707 i nauczą wszystkiego, co powinnaś wiedzieć o pociągach. Zgoda? 169 00:08:51,774 --> 00:08:53,676 Wspaniale, dziękuję, dziadku. 170 00:08:54,377 --> 00:08:57,980 Rozpiera mnie duma, że wesprzesz rodzinny biznes. 171 00:08:58,047 --> 00:09:00,750 - Kocham cię. - Ja ciebie też. 172 00:09:01,918 --> 00:09:04,387 Dobra, Charlie, jedziemy do Pensylwanii 173 00:09:04,454 --> 00:09:05,988 przyjrzeć się pociągom na parę. 174 00:09:06,122 --> 00:09:08,624 Świetnie! Zobaczymy, jak nas tam przyjmą. 175 00:09:08,691 --> 00:09:09,826 Do zobaczenia na miejscu. 176 00:09:11,494 --> 00:09:15,698 Ruszamy do Scranton w Pensylwanii, gdzie spędzimy nieco czasu wśród pociągów. 177 00:09:16,099 --> 00:09:19,702 Wybryk nauki: w Pensylwanii wynaleziono także diabelski młyn 178 00:09:19,836 --> 00:09:21,037 oraz gumę do żucia. 179 00:09:37,286 --> 00:09:42,892 - I oto jesteśmy! - To muzeum Steamtown w Scranton. 180 00:09:42,959 --> 00:09:44,293 Nie ma lepszego miejsca... 181 00:09:44,360 --> 00:09:45,228 MIEJSCE HISTORYCZNE 182 00:09:45,328 --> 00:09:47,163 ...aby dowiedzieć się czegoś o kolei. 183 00:09:47,230 --> 00:09:48,197 Ruszajmy. 184 00:09:48,764 --> 00:09:52,101 Znajdziecie tu wszystko. Stare pociągi, 185 00:09:52,168 --> 00:09:54,971 warsztat, w którym się je naprawia, 186 00:09:55,238 --> 00:09:57,907 a nawet muzeum poświęcone historii kolei. 187 00:09:57,974 --> 00:09:58,875 KOLEJARZ 188 00:10:00,543 --> 00:10:01,544 Chodź! 189 00:10:04,580 --> 00:10:05,681 Tylko popatrz! 190 00:10:05,748 --> 00:10:08,117 Mają tu kilka wagonów służbowych. 191 00:10:08,217 --> 00:10:10,086 To chyba nie są wagony służbowe, Charlie. 192 00:10:10,186 --> 00:10:11,120 Żaden z nich? 193 00:10:11,254 --> 00:10:13,289 - Nie mam pojęcia. - Musimy koniecznie poznać 194 00:10:13,356 --> 00:10:16,259 poszczególne części pociągu. 195 00:10:16,392 --> 00:10:18,127 Przyjrzyjmy się im. 196 00:10:19,262 --> 00:10:22,031 Oto idealnie przeciętny pociąg. 197 00:10:22,098 --> 00:10:24,367 Mamy tu kilka podstawowych części. 198 00:10:24,433 --> 00:10:27,770 Na początku znajduje się lokomotywa. 199 00:10:28,037 --> 00:10:31,807 Tam znajduje się silnik generujący energię umożliwiającą ciągnięcie reszty składu. 200 00:10:32,175 --> 00:10:34,844 Za nią widzimy wagony pasażerskie dla podróżujących. 201 00:10:35,411 --> 00:10:38,648 Dalej mamy wagony towarowe, w których przewożone są różne produkty. 202 00:10:39,081 --> 00:10:41,617 A na końcu jest wagon służbowy. 203 00:10:41,851 --> 00:10:44,353 Tam obsługa pociągu 204 00:10:44,453 --> 00:10:46,255 może nieco odpocząć lub popracować. 205 00:10:46,355 --> 00:10:52,728 Niedawno wagony służbowe zastąpiono skrzynką zwaną urządzeniem końca pociągu. 206 00:10:52,795 --> 00:10:56,032 To nowoczesny komputer monitorujący hamulce 207 00:10:56,132 --> 00:10:58,301 i inne systemy obecne w pociągu. 208 00:10:58,601 --> 00:11:02,705 Pociąg dzieli się więc na lokomotywę, wagony pasażerskie, 209 00:11:02,772 --> 00:11:05,541 towarowe i wagon służbowy lub urządzenie końca pociągu. 210 00:11:07,143 --> 00:11:10,846 Na początku odwiedzimy warsztat, by porozmawiać z Bruce'em Mowbrayem. 211 00:11:11,414 --> 00:11:13,849 Jest kolejarzem oraz mechanikiem. 212 00:11:13,916 --> 00:11:14,917 KOLEJARZ 213 00:11:14,984 --> 00:11:16,219 Zdradził nam, 214 00:11:16,986 --> 00:11:20,856 że najdłuższą podróż pociągiem można odbyć z Portugalii do Wietnamu. 215 00:11:20,957 --> 00:11:24,060 Trasa liczy prawie 17 tysięcy kilometrów. 216 00:11:26,696 --> 00:11:29,131 - Czym się tu zajmujecie? - Naprawiamy pociągi. 217 00:11:29,198 --> 00:11:31,701 Robimy duże naprawy i rekonstruujemy stare pociągi. 218 00:11:31,767 --> 00:11:33,269 - Wspaniale. - Bruce, musisz wiedzieć, 219 00:11:33,336 --> 00:11:34,470 wybacz, Carly. 220 00:11:34,971 --> 00:11:37,640 Rozmawiasz z kolejową szychą. 221 00:11:37,707 --> 00:11:41,811 Dziadkiem Carly jest Vinchenzo Cabooso. 222 00:11:41,877 --> 00:11:44,513 - Ten Vinchenzo Cabooso? - Tak. 223 00:11:44,714 --> 00:11:47,416 - To dla mnie zaszczyt. - On we własnej osobie. 224 00:11:47,483 --> 00:11:50,553 Jednak Carly... nie jest przekonana do pociągów. 225 00:11:50,620 --> 00:11:53,289 Poczekaj, aż zobaczysz, co tutaj z nimi robimy. 226 00:11:57,426 --> 00:11:58,761 Może zmienisz zdanie. 227 00:11:59,795 --> 00:12:00,830 - Świetnie. - Dobrze. 228 00:12:00,896 --> 00:12:02,398 Co dzieje się za nami? 229 00:12:02,465 --> 00:12:05,635 Pracownicy będą sprawdzać stan kół w przedziale pasażerskim. 230 00:12:05,868 --> 00:12:10,840 Jeśli będą w złym stanie, trzeba będzie je wymontować. 231 00:12:11,507 --> 00:12:14,877 Koła pociągu muszą być w dobrym stanie. To bardzo ważne. 232 00:12:15,745 --> 00:12:19,515 Regularnie sprawdza się więc, czy nie wymagają naprawy. 233 00:12:20,049 --> 00:12:23,152 Widzimy tu warstwę nagromadzonego metalu. 234 00:12:23,219 --> 00:12:27,423 Hamulce rozgrzały koło do tego stopnia, że zaczęło się ono topić. 235 00:12:27,523 --> 00:12:30,860 Następnie klocek hamulcowy rozsmarował 236 00:12:30,960 --> 00:12:33,129 - metal po powierzchni koła. - Wow. 237 00:12:33,195 --> 00:12:36,198 Koła wylądują w tokarce, 238 00:12:36,265 --> 00:12:37,600 która usunie tę warstwę. 239 00:12:40,403 --> 00:12:44,607 Ta wizyta działa na wszystkie zmysły. Czuję, jak ziemia pod nami 240 00:12:44,707 --> 00:12:47,476 aż się trzęsie od działania tej maszyny. 241 00:12:47,610 --> 00:12:52,982 Widzicie dym? To palący się metal. Pachnie to... okropnie. 242 00:12:54,350 --> 00:12:55,985 Mike Oprisko wykorzystuje tokarkę... 243 00:12:56,085 --> 00:12:56,986 MECHANIK 244 00:12:57,053 --> 00:12:58,954 ...by wygładzić to ogromne koło. 245 00:13:00,356 --> 00:13:04,093 Wygładziłem je tak, że to praktycznie nowe koło. 246 00:13:04,160 --> 00:13:06,595 - Wygląda wspaniale. - Aż razi po oczach. 247 00:13:09,565 --> 00:13:13,803 Bruce pokazuje nam kolejny proces, podczas którego koło usuwa się z osi. 248 00:13:17,406 --> 00:13:18,541 Ale głośno! 249 00:13:20,343 --> 00:13:21,344 Zdjęte. 250 00:13:21,577 --> 00:13:25,514 Koła są tak ciężkie, że do ich zdejmowania używa się dźwigu. 251 00:13:25,581 --> 00:13:26,882 Ile waży ta cześć? 252 00:13:26,949 --> 00:13:28,517 Jakieś 340 kilogramów. 253 00:13:28,984 --> 00:13:31,487 Dźwigiem sterujemy za pomocą tego pilota. 254 00:13:31,721 --> 00:13:33,222 - Fajnie. - Tak. 255 00:13:33,389 --> 00:13:35,391 - Mogę spróbować? - Jasne. 256 00:13:35,624 --> 00:13:37,193 Super. Dam radę. 257 00:13:38,094 --> 00:13:40,463 Carly świetnie się bawi w warsztacie 258 00:13:40,529 --> 00:13:42,064 pod okiem Mike'a. 259 00:13:42,365 --> 00:13:45,301 Bez wykwalifikowanego eksperta nie byłoby to możliwe. 260 00:13:46,569 --> 00:13:47,670 Świetnie. 261 00:13:47,737 --> 00:13:50,806 Wizyta tutaj zaspokaja jej ciekawość 262 00:13:50,873 --> 00:13:52,174 odnośnie budowy różnych rzeczy. 263 00:13:53,676 --> 00:13:56,178 Właśnie jednym palcem przeniosłam 340 kilogramów 264 00:13:56,245 --> 00:13:58,714 na drugi koniec pomieszczenia. 265 00:13:58,781 --> 00:14:03,386 Obsługuję ciężką maszynerię. Zaczyna mi się to podobać. 266 00:14:04,520 --> 00:14:06,756 Nie mogę się doczekać kolejnego punktu wycieczki. 267 00:14:07,656 --> 00:14:11,293 - To przekrój lokomotywy parowej. - Dziadek mówi o nim cały czas, 268 00:14:11,394 --> 00:14:12,895 ale nie miałam okazji go zobaczyć. 269 00:14:13,195 --> 00:14:18,000 Ma wymiary prawdziwej lokomotywy i jest przecięty na pół, by pokazać wnętrze. 270 00:14:18,067 --> 00:14:19,368 Obejrzyjmy go. Za mną. 271 00:14:20,569 --> 00:14:22,938 Musicie zapamiętać jedną rzecz. 272 00:14:23,072 --> 00:14:24,440 Żółte miejsca oznaczają ogień. 273 00:14:24,507 --> 00:14:25,374 PALENISKO 274 00:14:25,574 --> 00:14:27,443 Niebieskie – wodę, 275 00:14:27,510 --> 00:14:30,112 a białe – parę. 276 00:14:30,179 --> 00:14:33,048 Pierwsza część to palenisko. 277 00:14:33,249 --> 00:14:37,319 Palacz nabiera węgiel i wrzuca go do paleniska. 278 00:14:37,420 --> 00:14:39,355 Powstały w ten sposób ogień 279 00:14:39,422 --> 00:14:43,559 wytwarza ciepło, które przesyłane jest następnie do kotła. 280 00:14:44,493 --> 00:14:47,029 Zgadza się. Ciepło przemieszcza się przez te rury... 281 00:14:47,430 --> 00:14:48,330 KOCIOŁ 282 00:14:48,404 --> 00:14:50,833 ...zanurzone w wodzie. Woda podgrzewa się, 283 00:14:50,900 --> 00:14:54,003 zaczyna się gotować i wytwarza parę, która przez zbieralnik dociera 284 00:14:54,069 --> 00:14:57,239 - aż do zaworu. - Para przemieszcza się 285 00:14:57,306 --> 00:14:59,341 do zaworu, przy którym znajduje się tłok. 286 00:14:59,608 --> 00:15:03,312 Para porusza tłokiem w przód i w tył, generując moc. 287 00:15:03,379 --> 00:15:06,382 W okolicy kół zmieniana jest ona w ruch obrotowy. 288 00:15:06,749 --> 00:15:10,453 Zwrot do zapamiętania: „ruch obrotowy”. To ruch w kółko. 289 00:15:10,719 --> 00:15:15,057 - Para sprawia, że koła się obracają. - Ten pociąg jest napędzany parą. 290 00:15:15,124 --> 00:15:16,759 - Co za wybryk nauki! - Pociągi. 291 00:15:18,994 --> 00:15:21,397 Nadeszła wyczekiwana pora. 292 00:15:21,464 --> 00:15:24,767 Zobaczymy pociąg na parę i porozmawiamy z inżynierem Chrisem LaBarem. 293 00:15:24,867 --> 00:15:25,734 MASZYNISTA 294 00:15:25,801 --> 00:15:27,603 Zdradził nam, 295 00:15:27,670 --> 00:15:30,706 że w Moskwie bezpańskie psy często jeżdżą metrem. 296 00:15:30,806 --> 00:15:32,975 Wsiadają i wysiadają zawsze na tych samych stacjach. 297 00:15:34,977 --> 00:15:40,850 Jest gorąco, głośno, zewsząd bucha para. Co tu się dzieje? 298 00:15:40,916 --> 00:15:44,186 Hałasuje pompa wtłaczająca powietrze 299 00:15:44,253 --> 00:15:45,387 do zbiorników w silniku. 300 00:15:45,454 --> 00:15:47,456 Powietrze to wykorzystywane jest podczas hamowania. 301 00:15:47,556 --> 00:15:50,459 Gdy zbiorniki się napełnią, hałas ustanie. 302 00:15:50,526 --> 00:15:52,862 Przejedźmy się! 303 00:15:57,099 --> 00:15:59,201 Bruce sprawdzi hamulce. 304 00:16:00,202 --> 00:16:01,437 Jesteśmy gotowi do drogi. 305 00:16:01,570 --> 00:16:04,974 Jestem strasznie podekscytowana. Nie sądziłam, że to możliwe. 306 00:16:07,743 --> 00:16:08,844 Jedziemy! 307 00:16:08,911 --> 00:16:09,879 BALDWIN PRODUKCJA LOKOMOTYW 308 00:16:09,945 --> 00:16:11,113 Pociąg już jedzie. 309 00:16:15,351 --> 00:16:18,020 Wycofaliśmy pociąg na zwrotnicę, 310 00:16:18,087 --> 00:16:21,924 która może go skierować na konkretne tory. 311 00:16:22,157 --> 00:16:24,360 Pociągiem zarządzają teraz dwie osoby. 312 00:16:24,426 --> 00:16:28,664 Maszynista Chris i Bruce, kolejarz. 313 00:16:28,731 --> 00:16:32,134 Maszynista odpowiada za te wszystkie dźwignie 314 00:16:32,201 --> 00:16:33,536 i pokrętła, 315 00:16:33,602 --> 00:16:36,672 a Bruce odpowiada za cały pociąg, 316 00:16:36,939 --> 00:16:38,741 w tym to, kiedy opuści parowozownię 317 00:16:38,807 --> 00:16:40,442 i gdzie pojedzie ze zwrotnicy. 318 00:16:40,509 --> 00:16:43,312 Zostaliśmy skierowani na tor numer 12, 319 00:16:43,412 --> 00:16:45,447 więc chyba pora ruszyć tego zucha. 320 00:16:50,019 --> 00:16:52,288 Proszę wsiadać! 321 00:17:01,997 --> 00:17:04,366 Istnieją trzy rodzaje gwizdu lokomotywy. 322 00:17:04,433 --> 00:17:08,437 Pojedynczy gwizd oznacza hamowanie, dwa to jazda naprzód, 323 00:17:08,671 --> 00:17:10,906 a trzy – cofanie. 324 00:17:16,745 --> 00:17:19,114 Kolejna ciekawa profesja to palacz. 325 00:17:19,448 --> 00:17:24,153 Jest nim Johnny. Podtrzymuje ogień w silniku, 326 00:17:24,219 --> 00:17:25,888 dzięki czemu pociąg wciąż jedzie. 327 00:17:25,988 --> 00:17:29,658 Oto co robi. Bierze łopatę, nabiera węgiel... 328 00:17:30,659 --> 00:17:35,130 naciska pedał, otwiera drzwiczki i wrzuca węgiel do środka. 329 00:17:35,197 --> 00:17:37,967 Ogień wciąż płonie, podgrzewając wodę, 330 00:17:38,033 --> 00:17:42,271 która wytwarza napędzającą pociąg parę. Zgadza się, Carly? 331 00:17:42,338 --> 00:17:45,074 Tak. Pociąg parowy porusza się dzięki parze, 332 00:17:45,174 --> 00:17:47,509 ale istnieją także inne typy pociągów. 333 00:17:47,576 --> 00:17:49,712 Poznajmy je. 334 00:17:51,747 --> 00:17:53,349 Silniki parowe królowały przez lata... 335 00:17:53,415 --> 00:17:54,283 LOKOMOTYWA PAROWA 336 00:17:54,483 --> 00:17:58,053 ...ale mocno zanieczyszczały środowisko i były nieopłacalne, 337 00:17:58,120 --> 00:18:02,424 więc inżynierowie opracowali inne rozwiązania. 338 00:18:03,158 --> 00:18:04,526 Jak lokomotywy na olej napędowy. 339 00:18:04,893 --> 00:18:07,262 Mają duże, napędzane ropą silniki, 340 00:18:07,363 --> 00:18:10,099 które zasilają generator prądu odpowiadający za pracę kół. 341 00:18:10,299 --> 00:18:13,802 Są tańsze w eksploatacji i naprawie niż silniki parowe. 342 00:18:14,036 --> 00:18:17,906 Wynaleziono także pociągi elektryczne, bez silników. 343 00:18:18,107 --> 00:18:20,809 Energia elektryczna pobierana jest z elektrowni 344 00:18:20,909 --> 00:18:24,847 i transportowana do motoru lokomotywy przez przewody trakcyjne 345 00:18:24,947 --> 00:18:26,615 lub tak zwaną trzecią szynę. 346 00:18:27,082 --> 00:18:29,918 Dziś najpopularniejsze są pociągi na ropę i elektryczne. 347 00:18:31,520 --> 00:18:33,989 - To było niesamowite! - Dziękujemy, Chris. 348 00:18:34,056 --> 00:18:35,791 Było dużo lepiej, niż się spodziewałam. 349 00:18:35,858 --> 00:18:37,593 - Dzięki, Chris. - Dzięki, że wpadliście. 350 00:18:39,595 --> 00:18:41,797 I jak wrażenia, Carly? 351 00:18:41,964 --> 00:18:43,399 Świetnie się dziś bawiłam, 352 00:18:43,565 --> 00:18:47,436 a prowadzenie pociągu z Chrisem było niesamowite. 353 00:18:48,003 --> 00:18:49,438 Muszę więc coś ogłosić. 354 00:18:50,239 --> 00:18:53,676 Podczas ścieżki kariery nauczę się bycia inżynierem kolejowym. 355 00:18:54,543 --> 00:18:57,346 Twój dziadek będzie z ciebie bardzo dumny. 356 00:18:57,413 --> 00:18:58,881 - Wiem. - Powiedzmy mu. 357 00:18:58,947 --> 00:19:01,350 - Dobra. - Pora wracać do bazy 358 00:19:01,417 --> 00:19:03,352 i oznajmić te wieści. Do zobaczenia niebawem? 359 00:19:03,419 --> 00:19:04,520 Świetnie, do zobaczenia. 360 00:19:07,222 --> 00:19:09,191 Prawie zrezygnowałaś. 361 00:19:09,291 --> 00:19:11,026 Cieszę się, że tego nie zrobiłaś. 362 00:19:11,093 --> 00:19:13,495 Wyobrażasz sobie, co pomyśleliby inni skauci? 363 00:19:13,595 --> 00:19:16,632 Nie podejść do ścieżki kariery... To nie do pomyślenia. 364 00:19:16,932 --> 00:19:19,201 Rozumiem, ale nie dlatego się zdecydowałam. 365 00:19:20,035 --> 00:19:22,471 Pewnie dlatego, że chce tego twój dziadek? 366 00:19:22,571 --> 00:19:26,442 Też nie. Po prostu sama chcę to zrobić. 367 00:19:26,709 --> 00:19:27,710 Serio? 368 00:19:27,776 --> 00:19:30,479 Jeszcze będąc w Steamtown pomyślałam, że być może 369 00:19:30,546 --> 00:19:35,050 to mój moment w historii pociągów. 370 00:19:35,350 --> 00:19:36,524 Tylko pomyśl... 371 00:19:36,985 --> 00:19:38,754 Zaczęło się od wózków w starożytnej Grecji. 372 00:19:39,088 --> 00:19:43,525 Później były silniki parowe, na olej i pociągi elektryczne. Te ulepszenia 373 00:19:43,592 --> 00:19:46,095 trwają od tysięcy lat. 374 00:19:47,162 --> 00:19:50,532 Nie muszą się przecież kończyć. Widziałeś pociągi w Steamtown. 375 00:19:50,599 --> 00:19:54,036 One po prostu czekają na kogoś takiego jak ja! 376 00:19:54,336 --> 00:19:59,141 Innowacyjnego, zmieniającego świat inżyniera, który da im przyszłość. 377 00:19:59,374 --> 00:20:00,375 Spójrz. 378 00:20:01,543 --> 00:20:03,946 - Tylko popatrz! - Co to? 379 00:20:04,213 --> 00:20:07,883 Lewitujący pociąg magnetyczny. 380 00:20:07,950 --> 00:20:12,788 Tu i tu znajdują się magnesy, aby pociąg się unosił. 381 00:20:15,324 --> 00:20:20,028 Takie pociągi to przyszłość. Jest ich tylko kilka. 382 00:20:21,196 --> 00:20:23,899 Kolej magnetyczna jest niebywale szybka. 383 00:20:24,133 --> 00:20:26,735 Pociągi nie mają kół i nawet nie dotykają szyn. 384 00:20:27,202 --> 00:20:32,441 Unoszą się w powietrzu ponad rzędami silnych magnesów. 385 00:20:32,674 --> 00:20:33,842 Super, co? 386 00:20:35,577 --> 00:20:37,312 Są też niebywale bezpieczne. 387 00:20:37,379 --> 00:20:40,282 Im bardziej pociąg wychyli się na bok, 388 00:20:40,382 --> 00:20:43,852 tym większa siła magnetyczna przyciągnie go na miejsce. 389 00:20:44,286 --> 00:20:46,955 Te pociągi są szybsze i bardziej bezpieczne 390 00:20:47,022 --> 00:20:48,891 niż jakiekolwiek inne w Stanach Zjednoczonych. 391 00:20:48,957 --> 00:20:51,760 Są jednak bardzo drogie w budowie, dlatego na całym świecie 392 00:20:51,827 --> 00:20:53,529 jest ich tylko kilka. 393 00:20:53,829 --> 00:20:57,232 Brzmi to jak misja dla sprytnego inżyniera. 394 00:20:57,599 --> 00:20:59,134 Chyba znam jednego, który by się jej podjął. 395 00:20:59,609 --> 00:21:01,737 Musimy iść, pora na ścieżkę kariery. 396 00:21:01,904 --> 00:21:04,373 Chyba mamy nowe zajęcie, 397 00:21:04,439 --> 00:21:05,774 ale dzięki, że byliście z nami. 398 00:21:05,841 --> 00:21:08,811 Wpadnijcie znów, a razem odkryjemy kolejne... 399 00:21:08,911 --> 00:21:10,345 - Wybryki nauki. - Do zobaczenia. 400 00:21:10,579 --> 00:21:12,014 - Chodźmy. - Tak, tak, tak. 401 00:21:12,622 --> 00:21:14,950 WYBRYKI NAUKI! 402 00:21:17,686 --> 00:21:20,389 Witajcie. Z Chicago nadeszły ważne wieści kolejowe. 403 00:21:20,689 --> 00:21:24,092 Superszybki pociąg magnetyczny firmy Baza 404 00:21:24,193 --> 00:21:26,562 odbył swą pierwszą podróż dookoła świata. 405 00:21:27,229 --> 00:21:30,699 Powstał pod okiem wyśmienitego inżyniera kolejowego, 406 00:21:30,799 --> 00:21:33,735 Carly z rodziny Cabooso. 407 00:21:33,836 --> 00:21:37,573 Nie da się ukryć, że Carly odmieniła nasz świat. 408 00:21:40,493 --> 00:21:42,493 Napisy: Anula Nagłowska