1 00:00:07,116 --> 00:00:08,384 Hey millet, şuna bakın. 2 00:00:08,551 --> 00:00:11,254 Garip ama gerçek, bu roket yapım tesisi 3 00:00:11,354 --> 00:00:15,058 31 futbol sahası büyüklüğünde. 4 00:00:15,158 --> 00:00:18,494 Büyük olmalı çünkü en büyük roketler üzerinde çalışıyorlar. 5 00:00:18,594 --> 00:00:22,098 Bugünkü hedefimiz iyi bir roketin nasıl yapıldığını öğrenmek. 6 00:00:22,265 --> 00:00:23,833 Hazırlanın çünkü… 7 00:00:23,900 --> 00:00:26,202 -Garip Ama Gerçek zamanı! -Garip Ama Gerçek zamanı! 8 00:00:27,570 --> 00:00:30,640 Gökyüzünde tüm gezegendeki kum tanelerinden 9 00:00:30,773 --> 00:00:33,443 daha fazla yıldız olduğunu biliyor muydunuz? 10 00:00:33,843 --> 00:00:34,844 Vay canına! 11 00:00:35,144 --> 00:00:36,345 -Bu inanılmaz. -Değil mi? 12 00:00:36,479 --> 00:00:37,513 -Ben Charlie. -Evet! 13 00:00:37,580 --> 00:00:39,148 -Ben Carly. -Evet! 14 00:00:39,549 --> 00:00:40,516 Biz çok iyi dostuz. 15 00:00:40,583 --> 00:00:41,484 -Hadi. -Hadi. 16 00:00:41,551 --> 00:00:45,188 -Chicago'da yaşıyoruz. -Biraz hayal gücüyle… 17 00:00:45,354 --> 00:00:46,789 Zamanın geri kalanı için. 18 00:00:47,090 --> 00:00:48,724 …ve çok fazla keşifle… 19 00:00:49,559 --> 00:00:50,626 Bu çok harika! 20 00:00:50,760 --> 00:00:53,429 …Dünya'nın ne kadar garip olabileceğini keşfediyoruz. 21 00:00:53,496 --> 00:00:54,497 -Hey! -Başardık. 22 00:00:54,630 --> 00:00:56,032 Bu inanılmaz! 23 00:00:57,633 --> 00:01:00,369 GARİP AMA GERÇEK 24 00:01:07,743 --> 00:01:10,213 Hey, hey, son dakika haberi! Son dakika haberi! 25 00:01:11,214 --> 00:01:12,882 -Merhaba, ben Charlie. -Ben Carly. 26 00:01:13,015 --> 00:01:14,684 -Neler oluyor? -Bilmiyorum. 27 00:01:14,817 --> 00:01:16,252 Hey, hey Lucy, ne oldu? 28 00:01:18,454 --> 00:01:20,823 Dünya Gece Haberleri'ne hoş geldiniz. Ben Chris Rivers. 29 00:01:21,224 --> 00:01:24,527 Bugünün en önemli hikâyesi Patrick. Evet, o Patrick, 30 00:01:24,627 --> 00:01:28,164 başarılı bir şekilde uzay roketi Ay Gürültüsü 9000'i inşa etti. 31 00:01:28,498 --> 00:01:31,467 Dünyanın gördüğü en harika model roket. 32 00:01:32,635 --> 00:01:35,171 Dünya rekoru bebeğim! 33 00:01:35,238 --> 00:01:37,840 Şimdi özel bir röportaj için saha muhabirimiz 34 00:01:37,974 --> 00:01:40,143 Katherine Ann'e bağlanıyoruz. Katherine? 35 00:01:41,577 --> 00:01:42,645 İşte o burada, millet. 36 00:01:42,812 --> 00:01:47,083 Patrick, uzay roketi Ay Gürültüsü 9000'i yapmakla kalmadın, 37 00:01:47,283 --> 00:01:49,652 şehir rekorunu da kırdın hatta ikiye katladın. 38 00:01:49,785 --> 00:01:50,820 Düşüncelerin nedir? 39 00:01:50,887 --> 00:01:53,089 -Yani insanları dinleyin. -Patrick! 40 00:01:53,222 --> 00:01:54,524 İsmime tezahürat yapıyorlar, 41 00:01:54,624 --> 00:01:59,028 bana dünyadaki en iyi usta diyorlar. Onlar diyor, ben değil. 42 00:01:59,695 --> 00:02:01,664 İşte böyle Chris. Sendeyiz. 43 00:02:02,131 --> 00:02:05,868 Ben Chris Rivers, bir dahaki Dünya Gece Haberleri'nde görüşmek üzere. 44 00:02:06,969 --> 00:02:10,740 Dur, şehirdeki en iyi ustalar çok uzun zamandır bizleriz. 45 00:02:11,174 --> 00:02:14,043 Artık rakibimiz var. Karşılık vermeliyiz! 46 00:02:16,012 --> 00:02:17,013 Ne demek istiyorsun? 47 00:02:17,213 --> 00:02:20,416 Patrick'i alt etmek için daha büyük ve daha iyi bir roket yapmalıyız. 48 00:02:20,550 --> 00:02:22,585 -Böylece tekrar zirvede olabiliriz. -Roket yapmaktan 49 00:02:22,818 --> 00:02:24,420 anlıyor musun? 50 00:02:24,554 --> 00:02:29,458 Hayır! Ama şu garip ama gerçeği biliyorum, bir akıllı telefonun NASA'nın Ay'a insan 51 00:02:29,525 --> 00:02:32,128 yollarken kullandığı bilgisayarlardan daha fazla işlemci gücü var. 52 00:02:32,495 --> 00:02:33,529 -Gerçekten mi? -Evet. 53 00:02:33,663 --> 00:02:35,665 Yani buradaki şeylerle 54 00:02:35,731 --> 00:02:37,433 -bir şeyler yapabiliriz. -Kesinlikle. 55 00:02:37,533 --> 00:02:41,204 Pekâlâ, sanırım bugün sırrını çözdüğümüz şey 56 00:02:44,240 --> 00:02:45,141 -…roketler! -Roketler! 57 00:02:47,476 --> 00:02:50,713 Hiçbir şey icadı birazcık rekabetten daha fazla teşvik etmez. 58 00:02:51,047 --> 00:02:53,716 -Bana roketle ilgili temel bilgiler ver. -Tamam. 59 00:02:54,050 --> 00:02:55,051 Başlıyorum! 60 00:02:55,618 --> 00:02:57,320 İşte! Bir roket. 61 00:02:58,254 --> 00:03:02,358 Roketler gökyüzüne fırlatılan uzun, silindir şekilli araçlardır. 62 00:03:02,925 --> 00:03:04,860 Kendilerini itmeleri için karbonat ile sirkeden 63 00:03:04,994 --> 00:03:08,831 havaya kadar bir sürü şey kullanıyorlar. 64 00:03:11,200 --> 00:03:12,802 Bir uzay roketi şöyle çalışır. 65 00:03:13,936 --> 00:03:17,173 Yakıtı gaza çeviren motorları var, 66 00:03:17,807 --> 00:03:22,545 bu tarafından çıkıyor, roketi ters yöne doğru itiyor. 67 00:03:24,447 --> 00:03:26,482 İşte böyle, bu bir roket. 68 00:03:27,283 --> 00:03:30,453 Roketin nasıl yapıldığını çözmeliyiz, böylece Patrick'i alt edebiliriz. 69 00:03:30,753 --> 00:03:34,056 Carly, sürekli Patrick'i alt etmeliyiz diyorsun ama o arkadaşımız. 70 00:03:34,190 --> 00:03:35,825 Bunu eğlenmek için yapamaz mıyız? 71 00:03:35,925 --> 00:03:38,527 Ama tekrar şehirdeki en iyi ustalar olmamızı istemiyor musun? 72 00:03:38,894 --> 00:03:42,932 Seni rekabet havasına sokacak bir hikâye anlatayım. 73 00:03:43,633 --> 00:03:46,602 Başka bir roket yapma yarışıyla ilgili bir hikâyeye ne dersin? 74 00:03:48,204 --> 00:03:52,708 1955 yılında ABD ve Rusya'nın da dâhil olduğu Sovyetler Birliği, 75 00:03:52,975 --> 00:03:55,444 uzayı fethetmek için sert bir rekabet içindeydiler. 76 00:03:55,745 --> 00:03:58,147 Sovyetler Birliği, ABD'den dört ay önce 77 00:03:58,414 --> 00:04:01,517 uzaya ilk uyduyu gönderen roketi yaptığında 78 00:04:02,018 --> 00:04:03,352 liderliği hemen kaptı. 79 00:04:05,521 --> 00:04:07,823 Sonrasında ABD'den üç hafta önce 80 00:04:09,358 --> 00:04:10,926 uzaya ilk insanı gönderdiler. 81 00:04:12,028 --> 00:04:13,696 İki ülke kafa kafayaydı 82 00:04:13,763 --> 00:04:16,265 ama Sovyetler Birliği her zaman ufak farkla öndeydi 83 00:04:16,399 --> 00:04:18,934 ve ABD ikinci sırada olmaktan bıkmıştı. 84 00:04:19,035 --> 00:04:21,170 Başkan devreye girdi. 85 00:04:21,437 --> 00:04:25,541 Bu on yıl içinde Ay'a gitmeyi ve diğer şeyleri yapmayı seçiyoruz, 86 00:04:25,841 --> 00:04:29,211 kolay oldukları için değil, zor oldukları için. 87 00:04:29,812 --> 00:04:32,748 ABD bir insanı Ay'a kadar götürebilecek yeni bir roket 88 00:04:32,848 --> 00:04:35,151 yapmak için cüretkâr bir plan yaptı. 89 00:04:35,685 --> 00:04:38,054 16 Temmuz 1969. 90 00:04:39,188 --> 00:04:42,558 Gelmiş geçmiş en büyük roket Saturn V fırlatıldı. 91 00:04:43,492 --> 00:04:46,062 Dört gün sonra ABD Ay'a insan gönderen 92 00:04:46,128 --> 00:04:47,596 ilk ülke oldu. 93 00:04:48,097 --> 00:04:51,834 Birleşik Devletler sonunda liderliği aldı ve ne kadar uğraşsalar da 94 00:04:51,967 --> 00:04:53,936 Sovyetler Birliği ABD'yi yakalayamadı. 95 00:04:54,370 --> 00:04:56,539 ABD uzay yarışını kazandı. 96 00:04:58,074 --> 00:05:01,043 -ABD gerçekten onca zaman geride miydi? -Son ana kadar. 97 00:05:01,410 --> 00:05:04,880 50 yıl sonra kendi uzay yarışımızdayız Charlie. 98 00:05:05,181 --> 00:05:08,718 Tüm dünya Patrick'in Ay Gürültüsü 9000 ile neler yapabildiğini gördü 99 00:05:08,951 --> 00:05:11,654 ve şimdi sandalyelerinin ucunda 100 00:05:11,887 --> 00:05:14,223 Carly ve Charlie'nin cevabını bekliyorlar. 101 00:05:14,757 --> 00:05:17,126 Model roketleri fırlatmayı seçiyoruz, 102 00:05:17,493 --> 00:05:21,230 kolay oldukları için değil, zor oldukları için. 103 00:05:21,630 --> 00:05:25,735 Çünkü model roketleri fırlatmak becerilerimizi ölçmeye olanak sağlıyor, 104 00:05:26,135 --> 00:05:31,173 çünkü bu mücadeleyi kabul ettik ve kazanmaya niyetliyiz. 105 00:05:33,209 --> 00:05:34,577 Carly, bu harikaydı. 106 00:05:34,710 --> 00:05:36,345 -Sağ ol. -Kesinlikle artık varım. 107 00:05:36,479 --> 00:05:38,981 Patrick'in rekorunu geçmek için nasıl roket yapacağız? 108 00:05:41,283 --> 00:05:43,018 İlham için birkaç örneğe bakalım. 109 00:05:43,586 --> 00:05:44,487 Tamamdır. 110 00:05:45,855 --> 00:05:50,793 Karşınızda tüm zamanların en büyük, en mükemmel, 111 00:05:50,993 --> 00:05:55,998 en harika roketleri! 112 00:05:56,699 --> 00:06:02,638 İlk olarak Vostok 1! 113 00:06:02,738 --> 00:06:03,973 VOSTOK 1, SOVYETLER BİRLİĞİ 1961 114 00:06:04,106 --> 00:06:08,711 Bu Sovyet roketi 1961'de ilk insanı uzaya gönderdi. 115 00:06:08,911 --> 00:06:11,881 38 metre uzunluğunda. 116 00:06:12,014 --> 00:06:14,750 Garip ama gerçek, yaklaşık yedi zürafa boyutunda. 117 00:06:15,384 --> 00:06:19,121 Sırada Uzay Mekiği var! 118 00:06:20,322 --> 00:06:21,524 UZAY MEKİĞİ, ABD 1981-2011 119 00:06:21,624 --> 00:06:25,027 NASA bunun gibi mekikleri 130'dan fazla başarılı uzay uçuşunda kullandı. 120 00:06:25,528 --> 00:06:28,364 Garip ama gerçek 56 metre uzunluğuyla 121 00:06:28,497 --> 00:06:31,467 neredeyse Pisa Kulesi boyutundalardı. 122 00:06:32,568 --> 00:06:35,938 Ve son olarak tüm zamanların en büyük, en ağır, 123 00:06:36,272 --> 00:06:40,476 en harika roketi, 124 00:06:40,876 --> 00:06:45,748 Saturn V! 125 00:06:45,881 --> 00:06:46,782 SATURN V, ABD 1969 126 00:06:46,849 --> 00:06:49,718 Bu roket insanları 1969'da uzaya götürdü. 127 00:06:50,486 --> 00:06:53,155 Garip ama gerçek, üstünde bir brachiosaurus duran 128 00:06:53,389 --> 00:06:55,991 Big Ben boyutunda. 129 00:06:56,826 --> 00:07:02,765 İnsanların yaptığı en uzun, en ağır ve en güçlü roket. 130 00:07:03,566 --> 00:07:06,168 Tüm bu roketlerin boyutları farklı 131 00:07:06,302 --> 00:07:09,405 ama çok fazla benzerlik görüyorum. Özetlediğimizde 132 00:07:09,538 --> 00:07:12,908 üç roket de aynı temel tasarıma sahip ve model roketler de 133 00:07:14,310 --> 00:07:16,378 aynı tasarıma sahip. 134 00:07:17,279 --> 00:07:19,148 Bunu hızlıca yap. Demek istediğimi göstereceğim. 135 00:07:23,252 --> 00:07:25,955 Tüm roketler silindirik bir şekle sahiptirler. 136 00:07:26,255 --> 00:07:27,857 Çok aerodinamiktirler. 137 00:07:29,291 --> 00:07:31,093 Hey, bu model roket de öyle. 138 00:07:31,994 --> 00:07:36,065 Hepsinin havada düzgün uçmalarına yardım eden kanatları var. 139 00:07:36,699 --> 00:07:39,201 Bu model roketin ahşaptan yapılmış kanatları var. 140 00:07:41,837 --> 00:07:45,674 Son olarak, tüm roketlerin altında onları havaya itecek 141 00:07:45,774 --> 00:07:47,610 motorları vardır. 142 00:07:48,043 --> 00:07:50,946 Model rokette de model roket motoru var. 143 00:07:51,213 --> 00:07:54,884 Motor ateşlendiğinde roketi havaya fırlatır. 144 00:07:57,319 --> 00:08:00,456 Gördüğün gibi model roketler, büyük roketlerle aynı tasarıma dayanıyor. 145 00:08:00,789 --> 00:08:02,258 Ama bu bizim işimize yaramaz. 146 00:08:02,791 --> 00:08:05,160 Şehirdeki en iyi ustalar olmaya çalışıyoruz, 147 00:08:05,561 --> 00:08:08,230 -hazır bir setle roket fırlatamayız. -Doğru. 148 00:08:08,497 --> 00:08:09,865 Kendimizinkini yapmalıyız! 149 00:08:16,372 --> 00:08:17,873 -İşte! -Harika, değil mi? 150 00:08:18,207 --> 00:08:21,343 Uzun, silindirik, aerodinamik bir şeklimiz var, 151 00:08:21,510 --> 00:08:23,746 denge için kanatlar ve bir motor var. 152 00:08:24,079 --> 00:08:26,015 -Bir roket yaptık. -Harika görünüyor. 153 00:08:26,415 --> 00:08:28,050 Patrick'in rekorunu geçer mi sence? 154 00:08:28,617 --> 00:08:32,221 Öğrenmemizin tek bir yolu var. Millet, roket fırlatma zamanı. 155 00:08:35,791 --> 00:08:37,493 -Hazır. -Pekâlâ, harika. 156 00:08:37,860 --> 00:08:40,162 Bizim gibi gerçek bir model roket motoruyla 157 00:08:40,262 --> 00:08:42,531 model roket fırlatırsanız 158 00:08:42,698 --> 00:08:45,100 heyecanlanın çünkü çok yükseğe gidecek. 159 00:08:45,267 --> 00:08:48,470 Ama unutmayın, motor yanacak ve çok sıcak olacak, 160 00:08:48,571 --> 00:08:50,606 bu yüzden güvenli bir fırlatma yapmalıyız. 161 00:08:50,873 --> 00:08:55,678 Öncelikle güvenlik işlemlerini kontrol etmesi için bir yetişkin çağıracağız. 162 00:08:55,778 --> 00:08:56,679 Bob! 163 00:08:57,012 --> 00:08:58,013 -Fırlatma hazır mı? -Evet! 164 00:08:58,614 --> 00:08:59,481 Harika. 165 00:08:59,615 --> 00:09:01,317 -Yangın tüpünü beğendim. -Sağ ol. 166 00:09:01,684 --> 00:09:04,820 Şimdi güvenli bir uzaklıktan basacağımız bir ateşleme sistemi kullanarak 167 00:09:04,920 --> 00:09:07,156 roketimizi tetikleyeceğiz. 168 00:09:08,023 --> 00:09:08,924 Güzel görünüyor. 169 00:09:09,124 --> 00:09:11,560 Son olarak koruyucu gözlük giyeceğiz 170 00:09:11,660 --> 00:09:14,363 ve çok sesli bir şekilde geriye sayacağız, 171 00:09:14,430 --> 00:09:18,634 böylece bölgedeki herkes ne olduğunu bilecek. 172 00:09:18,867 --> 00:09:20,035 -Hazır mısın? -Hadi! 173 00:09:20,469 --> 00:09:21,470 Üç, 174 00:09:21,704 --> 00:09:23,405 -iki, bir! -İki, bir! 175 00:09:23,639 --> 00:09:25,541 -Ateşle! -Ateşle! 176 00:09:25,808 --> 00:09:27,009 Hayır, olamaz! 177 00:09:30,279 --> 00:09:33,582 -Hayır, olamaz! -Hayır! 178 00:09:33,916 --> 00:09:36,051 -Ne oldu? -Bilmiyorum. 179 00:09:36,518 --> 00:09:38,988 Fırlatma çok iyi gidiyordu ama sonra sola döndü 180 00:09:39,121 --> 00:09:40,689 ve burun üstü yere çakıldı. 181 00:09:41,457 --> 00:09:43,292 İşte al sana rekor denememiz Carly. 182 00:09:43,425 --> 00:09:46,128 Yani Patrick şehirdeki en iyi usta olabilir. 183 00:09:46,195 --> 00:09:47,896 Dur Charlie, o kadar çabuk değil. 184 00:09:48,330 --> 00:09:51,800 Bu, ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki uzay yarışı gibi. 185 00:09:52,101 --> 00:09:54,970 ABD hep gerideydi ama asla pes etmedi, 186 00:09:55,037 --> 00:09:56,071 biz de etmeyeceğiz. 187 00:09:56,372 --> 00:09:58,374 Pekâlâ, kitaplara mı dönüyoruz? 188 00:09:59,108 --> 00:10:00,142 Daha iyi bir fikrim var. 189 00:10:00,342 --> 00:10:03,178 Yardıma ihtiyacımız var ve nereden bulacağımızı biliyorum. 190 00:10:03,512 --> 00:10:05,014 Stennis Uzay Merkezi. 191 00:10:05,214 --> 00:10:07,750 Şu anda NASA için roket motorları üstünde çalışıyorlar. 192 00:10:07,883 --> 00:10:09,418 -Vay! Cidden mi? -Evet. 193 00:10:09,551 --> 00:10:12,388 Pekâlâ, görünüşe göre rekor kıran bir roketin nasıl yapılacağını 194 00:10:12,488 --> 00:10:14,690 öğrenmek için Stennis Uzay Merkezi'ne gidiyoruz. 195 00:10:14,790 --> 00:10:17,493 Orada görüşür müyüz? Harika. Birazdan görüşürüz öyleyse. 196 00:10:20,629 --> 00:10:23,799 Meksika Körfezi'nin yakınlarındaki Mississippi'nin güney sınırında yer alan 197 00:10:23,932 --> 00:10:27,736 NASA'dan birkaç roket bilimcisini ziyarete gidiyoruz. 198 00:10:27,936 --> 00:10:30,406 Garip ama gerçek, Saturn V roketi 199 00:10:30,773 --> 00:10:34,777 saniyede 11.300 kilogramdan fazla yakıt yakıyordu. 200 00:10:42,685 --> 00:10:44,820 -Merhaba, vardık! -Mississippi'deki 201 00:10:44,953 --> 00:10:48,590 -John C. Stennis Uzay Merkezi'ndeyiz. -Garip ama gerçek, NASA burada 202 00:10:48,657 --> 00:10:50,893 1960'tan beri roket motorlarını test ediyor. 203 00:10:51,927 --> 00:10:55,197 Şu anda SLS'in, yani Space Launch System'ın üstünde çalışıyorlar. 204 00:10:55,330 --> 00:10:58,200 Bu insanları Ay'a götürecek bir sonraki roket. 205 00:10:58,567 --> 00:11:00,669 Burası roketimizi daha iyi yapmayı öğrenmek için 206 00:11:00,736 --> 00:11:02,471 harika bir yer. Hadi bakalım. 207 00:11:03,639 --> 00:11:05,407 RS-25 MONTAJ ANA BİRİMİ 3 MOTOR 2063 208 00:11:06,141 --> 00:11:08,143 Burada üretilen roket motorlarının 209 00:11:08,210 --> 00:11:09,378 TESİS ŞEFİ 210 00:11:09,478 --> 00:11:12,147 tasarımlarına yakından bakmak için turumuz Mike McDaniel'la başlıyor. 211 00:11:12,481 --> 00:11:16,518 Favori garip ama gerçek olgusu, yer çekimi olmadığı için astronotların 212 00:11:16,585 --> 00:11:18,520 uzayda birkaç santim daha uzun olmaları. 213 00:11:20,022 --> 00:11:22,391 Yani bu motor birkaç yıl içinde 214 00:11:22,458 --> 00:11:23,892 -uzaya mı gidecek? -Evet. 215 00:11:24,026 --> 00:11:26,895 Artemis III'e takılacak, bu Ay'a 216 00:11:26,962 --> 00:11:28,363 ilk kadını ve bir başka erkeği 217 00:11:28,497 --> 00:11:31,500 -götürecek görev. -Vay canına! 218 00:11:31,967 --> 00:11:34,670 Her görevde roketin altında bu RS-25 motorlarından 219 00:11:34,770 --> 00:11:38,307 dört adet olacak yani 900 bin tondan fazla sıvı roket itici gücü 220 00:11:38,440 --> 00:11:39,508 -olacak. -Tanrım! 221 00:11:39,608 --> 00:11:41,710 -Bu çılgınca. -Bu çok güçlü! 222 00:11:43,078 --> 00:11:45,914 Gördüğümüz motorlar, roketi fırlatma rampasından uzaya 223 00:11:45,981 --> 00:11:47,983 ve Dünya'nın yer çekiminin dışına 224 00:11:48,050 --> 00:11:51,787 itmekten sorumlu olan itici merkezin parçaları. 225 00:11:52,621 --> 00:11:55,424 Bu oldukça karmaşık görünüyor. 226 00:11:55,557 --> 00:11:58,360 Burada gördüğümüz şeylerin bazılarını anlatabilir misin? 227 00:11:58,494 --> 00:12:01,096 İçinden kablolar çıkan buradaki kutu 228 00:12:01,230 --> 00:12:04,299 motorun beyni, ona kontrol aygıtı diyoruz. 229 00:12:04,433 --> 00:12:06,802 -Vay canına. -Şu yukarıdaki borulardan biri 230 00:12:06,902 --> 00:12:09,638 kriyojenik olan sıvı oksijeni taşıyor, 231 00:12:09,772 --> 00:12:12,474 diğeri ise başka bir kriyojenik olan sıvı hidrojen. 232 00:12:12,908 --> 00:12:17,112 Havalı bilimsel kelime, "kriyojenik". Bu oldukça soğuk bir madde. 233 00:12:17,513 --> 00:12:18,881 Normalde sıvı hidrojen 234 00:12:18,947 --> 00:12:21,216 ve sıvı oksijenin bir araya geldiğini düşündüğümüzde 235 00:12:21,316 --> 00:12:22,317 ne olduğunu düşünürüz? 236 00:12:22,384 --> 00:12:23,252 -Su. -Su. 237 00:12:23,385 --> 00:12:27,389 Su! Evet. Soru şu, sudan nasıl roket yakıtı yapıyoruz? 238 00:12:27,523 --> 00:12:30,259 Şimdi ciddi roket bilimi konuşuyoruz. 239 00:12:30,559 --> 00:12:35,097 Mike bu iki temel elementin bir patlamaya nasıl yol açtığını açıklıyor. 240 00:12:35,831 --> 00:12:37,699 Ama en çılgınca olan kısmı bu değil. 241 00:12:38,066 --> 00:12:41,436 Bu egzoz soğuduğunda su olacak. İçebilirsiniz. 242 00:12:41,537 --> 00:12:43,272 Dur, fırlatma sırasında 243 00:12:43,405 --> 00:12:46,241 duman yükseliyormuş gibi görünen şey 244 00:12:46,508 --> 00:12:47,476 su buharı mı? 245 00:12:47,609 --> 00:12:49,478 -Sadece buhar. Evet. -Çılgınca. 246 00:12:49,945 --> 00:12:53,415 Garip ama gerçek, bu motor o kadar güçlü ki 247 00:12:53,549 --> 00:12:58,287 430 profesyonel beyzbol stadyumunu ışıklandırabilir. 248 00:12:58,987 --> 00:13:00,088 Gerçekten çok güçlü. 249 00:13:00,322 --> 00:13:01,456 MICHOUD MONTAJ TESİSİ 250 00:13:01,557 --> 00:13:05,093 Şimdi asıl roketleri yapan devasa montaj tesisine 251 00:13:05,160 --> 00:13:07,296 gitme zamanı. 252 00:13:07,462 --> 00:13:09,731 -Vay canına! -Vay canına! 253 00:13:10,098 --> 00:13:12,334 -Merhaba! -Merhaba! 254 00:13:12,467 --> 00:13:14,036 Merhaba! 255 00:13:14,603 --> 00:13:20,042 Bakın, işte SLS, roket fırlatma sisteminin tamamı. 256 00:13:20,342 --> 00:13:21,677 Hey, buraya bakın, 257 00:13:21,777 --> 00:13:24,213 Stennis'te gördüğümüz motorlar. 258 00:13:26,949 --> 00:13:28,150 İTİCİ GÜÇ MÜHENDİSİ 259 00:13:28,250 --> 00:13:30,452 Alex Cagnola, roketlerin nasıl montajlandığını gösterecek. 260 00:13:31,019 --> 00:13:32,621 Favori garip ama gerçek olgusu, 261 00:13:32,754 --> 00:13:35,858 meyve sineklerinin bilerek uzaya gönderilen 262 00:13:36,124 --> 00:13:38,060 ilk canlı organizmalar olması. 263 00:13:39,194 --> 00:13:40,863 Michoud Montaj Tesisi'ne hoş geldiniz. 264 00:13:41,663 --> 00:13:43,966 Bu, tüm tesisimizin ölçekli maketi. 265 00:13:44,066 --> 00:13:47,502 -Vay canına. -Çok büyük, küçük bir şehir gibi. 266 00:13:47,669 --> 00:13:50,405 Gerçek boyutu 18 hektar, 267 00:13:50,505 --> 00:13:54,142 -bu da 31 futbol sahasına eşit demek. -Ve hepsi tek bir çatı altında. 268 00:13:54,509 --> 00:13:56,545 Bir yerden bir yere gitmek çok uzun sürüyor olmalı. 269 00:13:56,678 --> 00:13:59,081 Evet, bazıları yürümeyi seviyor ama golf arabaları var, 270 00:13:59,147 --> 00:14:00,682 çoğu kişi bisiklet sürüyor. 271 00:14:00,849 --> 00:14:02,351 -İşte bir tanesi. -Orada. 272 00:14:04,286 --> 00:14:08,323 Burasının çok büyük olmasına şaşmamalı 273 00:14:08,457 --> 00:14:11,360 çünkü Dikey Montaj Merkezi'ni barındırmak için devasa olmalı. 274 00:14:11,560 --> 00:14:13,295 52 metre uzunluğunda. 275 00:14:13,695 --> 00:14:15,731 Burada biz devreye giriyoruz ve roketin tanklarını 276 00:14:15,797 --> 00:14:17,165 kaynakla birleştirip oluşturuyoruz. 277 00:14:17,232 --> 00:14:19,868 Tüm silindirleri birbirinin üstüne mi yığıyorsunuz yani? 278 00:14:19,935 --> 00:14:22,437 Evet, bunları buraya yığıyoruz ve asıl tankta 279 00:14:22,537 --> 00:14:26,174 bütünleşene dek her bir ek yerinin etrafına dairesel kaynak yapılıyor. 280 00:14:26,308 --> 00:14:28,810 Tanklar montajlandıktan sonra yalıtıyorlar 281 00:14:28,944 --> 00:14:30,312 ve test için hazırlıyorlar. 282 00:14:30,946 --> 00:14:34,716 Alex, dünyanın her tarafından binden fazla şirketin 283 00:14:34,983 --> 00:14:37,786 bu yeni roketlerin yapımına ve testine katıldığını söylüyor. 284 00:14:38,253 --> 00:14:40,122 Ve bu uzun süredir böyle. 285 00:14:40,856 --> 00:14:44,459 Uzay programı olarak başarımızın en büyük parçası diğer ülkelerle iş birliği. 286 00:14:44,559 --> 00:14:47,796 Mekik programı için 136 harici tank 287 00:14:47,930 --> 00:14:49,164 burada geliştirilip üretildi. 288 00:14:49,698 --> 00:14:52,401 Dünyanın dört bir yanındaki ülkelerden gelen farklı uzmanlar 289 00:14:52,501 --> 00:14:54,136 başarılı olmamıza yardım etti. 290 00:14:54,269 --> 00:14:57,105 ABD birçok başka ülkeyle iş birliği mi yapıyor? 291 00:14:57,239 --> 00:14:58,974 -Doğru. -Bilmiyordum. 292 00:14:59,641 --> 00:15:04,112 1969'da uzay yarışı ABD'nin Ay'a ulaşmasıyla son buldu. 293 00:15:04,446 --> 00:15:09,084 Bu insan için küçük, insanlık için büyük adım. 294 00:15:10,285 --> 00:15:13,188 Ama 1970'lerde çılgınca bir şey oldu, 295 00:15:13,355 --> 00:15:18,427 ABD ve Sovyetler Birliği bir roket projesinde beraber çalışmaya karar verdi. 296 00:15:19,361 --> 00:15:21,863 Uzay yarışının sona ermesinden altı yıl sonra 297 00:15:22,898 --> 00:15:27,502 ABD ve Sovyetler Birliği aralarındaki çekişmenin bittiğinin bir sembolü olarak 298 00:15:28,070 --> 00:15:32,841 ayrı ayrı birer roket fırlattılar ve bu roketler uzayda 299 00:15:32,975 --> 00:15:35,777 bir araya gelip birleştiler. 300 00:15:37,612 --> 00:15:42,451 Sonra uzayın mucizelerini keşfetmek için Avrupa, Japonya, Kanada ve tüm dünyadaki 301 00:15:42,718 --> 00:15:46,455 uzay programları Uluslararası Uzay İstasyonu gibi projelerde 302 00:15:46,722 --> 00:15:48,824 beraber çalışmaya başladılar. 303 00:15:50,292 --> 00:15:52,060 -Uzay seyahati için… -Evet. 304 00:15:52,127 --> 00:15:53,495 -…heyecanlı bir zaman gibi. -Evet. 305 00:15:53,562 --> 00:15:55,864 Uzun zamandır en heyecan verici zamanlardan birisi. 306 00:15:55,998 --> 00:15:57,032 A-2 TEST STANDI 307 00:15:57,199 --> 00:16:00,068 Mükemmel roketi yapsanız bile kritik bir adım olmadan 308 00:16:00,135 --> 00:16:03,071 roketin fırlatma rampasına gidemeyeceğini öğreniyoruz, 309 00:16:03,138 --> 00:16:06,074 bu adımı NASA mühendisi Tommy Carroll bize gösterecek. 310 00:16:06,274 --> 00:16:07,809 Pekâlâ Tommy, neredeyiz? 311 00:16:07,943 --> 00:16:09,244 A-2 test standındayız. 312 00:16:09,378 --> 00:16:10,245 SİSTEM MÜHENDİSİ 313 00:16:10,946 --> 00:16:16,318 A-2 test standı 60'larda Saturn V roketini test etmek için yapıldı. 314 00:16:16,785 --> 00:16:18,353 -Vay! -Saturn V insanoğlunu… 315 00:16:18,420 --> 00:16:20,122 -Doğru. -…Ay'a götüren büyük roket. 316 00:16:20,255 --> 00:16:21,123 Burada mı test edildi? 317 00:16:21,256 --> 00:16:24,393 A-2'de ve yandaki A-1'de test edildi. 318 00:16:25,027 --> 00:16:28,764 Niye onları test sürecinden geçiriyorsunuz? 319 00:16:28,897 --> 00:16:31,633 O motorları bir araya getirmede harika bir iş çıkarıyorlar, 320 00:16:31,933 --> 00:16:35,871 her şey olabildiğince mükemmele yakın ama yine de gerçek hayatta 321 00:16:35,971 --> 00:16:39,441 ne yapacağını görmek için bir kez her şeyi çalıştırmalıyız. 322 00:16:39,574 --> 00:16:44,146 Yani roket yapım sürecinde test oldukça önemli bir kısım mı? 323 00:16:44,346 --> 00:16:47,416 Kesinlikle. Fırlatmayı denemeden önce ne yapacağını bilmek istersiniz. 324 00:16:47,682 --> 00:16:51,086 Model roketimizin fırlatmasında biz de birkaç test yapabilirdik. 325 00:16:51,253 --> 00:16:53,388 Evet, yapmadık ve kötü bir fırlatma oldu. 326 00:16:53,488 --> 00:16:55,657 -Hiç pozitif sonuç alamadık. -Evet, çok güçlü 327 00:16:55,891 --> 00:16:56,792 -çakıldı. -Anında. 328 00:16:56,925 --> 00:17:00,062 -Roketimizi nasıl test edebiliriz? -Öğretebiliriz. 329 00:17:03,899 --> 00:17:05,400 İp testini göstermek istiyorum. 330 00:17:05,667 --> 00:17:06,835 Roketinizin dengede olup 331 00:17:06,935 --> 00:17:07,803 İP TESTİ 332 00:17:07,969 --> 00:17:09,104 olmadığını öğrenmek istersiniz. 333 00:17:09,371 --> 00:17:12,474 Bunu yapmanın en kolay yolu roketinize bir ip bağlamak 334 00:17:12,541 --> 00:17:15,177 ve sonra etrafında döndürmektir. 335 00:17:15,343 --> 00:17:17,646 Bu, yer çekim kuvvetinin merkezini, 336 00:17:17,746 --> 00:17:20,515 roketinizin iç ağırlığını nasıl ayarlayacağınızı gösterir. 337 00:17:20,649 --> 00:17:21,550 Denemek ister misiniz? 338 00:17:21,616 --> 00:17:22,517 -Olur. -Evet. 339 00:17:23,151 --> 00:17:27,989 Şu anda bunu çeviriyorum ve doğru yöne doğru uçmuyor. 340 00:17:28,390 --> 00:17:31,793 Önde olması gereken burun arkada, 341 00:17:32,494 --> 00:17:34,996 arkada olması gereken kanatlar önde. 342 00:17:35,530 --> 00:17:38,300 Bu, roketin dengede olmadığı anlamına geliyor, 343 00:17:38,366 --> 00:17:39,534 -değil mi Tommy? -Doğru. 344 00:17:39,901 --> 00:17:41,570 Deneyip bakabilir miyiz? 345 00:17:41,636 --> 00:17:44,906 -Tabii. -Roketimizi buraya koyacağız 346 00:17:45,006 --> 00:17:48,610 ve buraya koyacağımız plastik şişeye basarak roketin içinden 347 00:17:48,677 --> 00:17:51,179 hava geçirerek test edeceğiz. Roket, lütfen. 348 00:17:53,515 --> 00:17:56,585 Pekâlâ. Üç, iki, bir. 349 00:17:59,988 --> 00:18:01,223 -Hayır. -Tamam. 350 00:18:01,790 --> 00:18:04,493 Bu kötü bir uçuştu. Ama beklenen buydu, değil mi? 351 00:18:04,626 --> 00:18:07,329 İp testinde bunun olacağını söylemiştik. 352 00:18:07,863 --> 00:18:11,399 Tommy bu roketi daha dengeli yapmak için iki düzeltme olduğunu söylüyor. 353 00:18:11,533 --> 00:18:15,570 Ya daha geniş kanatlar yapabiliriz ya da üstüne ağırlık ekleyebiliriz. 354 00:18:15,770 --> 00:18:18,940 Bunu yaptığımızda teorik olarak dengelenecek ve yukarıya gidecek. 355 00:18:19,074 --> 00:18:21,009 Bence ağırlık ekleyelim çünkü bende biraz kil var. 356 00:18:21,143 --> 00:18:22,644 -Olur mu? -Evet, hadi. 357 00:18:22,777 --> 00:18:24,079 -Bir parça kil. -Buraya… 358 00:18:24,312 --> 00:18:26,982 -Tamam, sanırım içeride. -Pekâlâ, dönme vakti, hazır mısınız? 359 00:18:27,582 --> 00:18:30,685 Bu sefer baktığınızda düzeldiğini görüyorsunuz, 360 00:18:30,919 --> 00:18:32,487 -burun daha ileriyi… -Evet. 361 00:18:32,554 --> 00:18:34,156 -…gösteriyor. -İşte, evet. 362 00:18:34,222 --> 00:18:36,992 Arkadaki kuyruk da olması gerektiği gibi. 363 00:18:37,159 --> 00:18:39,694 Tommy, bu ip testini geçiyor demek, değil mi? 364 00:18:39,761 --> 00:18:40,896 -Evet, geçiyor. -Evet. 365 00:18:41,029 --> 00:18:42,898 -Pekâlâ Carly, duracağım. -Evet. 366 00:18:43,031 --> 00:18:44,499 Hadi bu dostumuzu fırlatalım. 367 00:18:46,067 --> 00:18:47,402 -Tuttum seni. -Tamam. 368 00:18:50,038 --> 00:18:51,039 -Evet! -Evet! 369 00:18:51,273 --> 00:18:52,874 -Harika! Güzel. Harika. -Bakın, harika. 370 00:18:52,974 --> 00:18:54,075 Dümdüz yukarıya gitti. 371 00:18:54,209 --> 00:18:56,878 -Böyle olacağını düşünmüştük. -Evet, test ettiniz, 372 00:18:56,945 --> 00:18:59,648 biraz ayar yaptınız, sonra tekrar test ettiniz 373 00:18:59,714 --> 00:19:01,416 ve güzel şekilde gitti. 374 00:19:01,483 --> 00:19:02,817 -Harikaydı. -Harikaydı. Evet. 375 00:19:04,853 --> 00:19:05,754 URANÜS CADDESİ 376 00:19:06,188 --> 00:19:07,889 Bu etkileyiciydi. 377 00:19:07,956 --> 00:19:10,659 Çok fazla şey öğrendik. Test çok önemli. 378 00:19:10,725 --> 00:19:13,361 Kesinlikle. Yani fabrikanın içinde her şeyi nasıl montajladıklarını 379 00:19:13,461 --> 00:19:15,997 görerek parçaları bir araya getirmenin ve materyalleri 380 00:19:16,097 --> 00:19:17,632 titizlikle seçmenin 381 00:19:17,766 --> 00:19:20,335 çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. 382 00:19:20,468 --> 00:19:23,505 Ana merkeze gidip tam bir tasarım yapmalıyız. 383 00:19:23,772 --> 00:19:25,607 Harika fikir. Orada görüşürüz müyüz? 384 00:19:25,807 --> 00:19:26,908 Harika, birazdan görüşürüz. 385 00:19:30,178 --> 00:19:32,948 -Pekâlâ, bu iş görür sanırım. -Tamam. Şunu dinleyin. 386 00:19:33,248 --> 00:19:37,652 Roketin niye çakıldığını çözmek için eski tasarımımızı yeniden yaptık. 387 00:19:37,986 --> 00:19:38,987 Ve işte şunu bulduk. 388 00:19:39,888 --> 00:19:42,991 Eski roketimizi ip testini kullanarak test ettik 389 00:19:43,658 --> 00:19:44,726 ve dengeli değilmiş. 390 00:19:44,793 --> 00:19:47,562 Bu yüzden hızla havaya yükselip yana kaydı 391 00:19:47,696 --> 00:19:48,930 ve yere çakıldı. 392 00:19:49,631 --> 00:19:50,565 Değişiklik yaptık. 393 00:19:51,366 --> 00:19:53,635 Dengelemek için burun konisine biraz ağırlık ekledik, 394 00:19:53,935 --> 00:19:56,705 Stennis Uzay Merkezi'nde yaptıkları gibi 395 00:19:57,105 --> 00:19:59,074 daha fazla uçuş öncesi test yaptık. 396 00:20:00,342 --> 00:20:03,411 Sanırım bu yeni bir fırlatma zamanı demek. 397 00:20:08,283 --> 00:20:11,786 Tasarımımızda yapılmış en iyi roketleri temel aldık. 398 00:20:12,120 --> 00:20:15,590 Eğer bu roket Patrick'in roketi Ay Gürültüsü 9000'i alt edemezse 399 00:20:15,724 --> 00:20:16,758 hiçbir şey edemez. 400 00:20:17,592 --> 00:20:19,261 -Gözlükler! -Tamam! 401 00:20:19,327 --> 00:20:21,496 -Ateşleme sistemi kuruldu. -Tamam! 402 00:20:21,630 --> 00:20:23,632 -Alanda fazladan yetişkin. -Tamam! 403 00:20:23,765 --> 00:20:26,034 Yetişkin gözetimi olmadan asla bir model roket fırlatmayın. 404 00:20:26,134 --> 00:20:27,369 Pekâlâ, hazırız. 405 00:20:27,869 --> 00:20:30,205 Tamam, başlıyoruz. Üç, 406 00:20:30,338 --> 00:20:33,575 -iki, bir. Ateşle! -İki, bir. Ateşle! 407 00:20:33,775 --> 00:20:35,477 -Vay! -Vay! 408 00:20:35,710 --> 00:20:38,079 200'den fazla, 300'den fazla! 409 00:20:39,080 --> 00:20:40,048 Başardık! 410 00:20:40,181 --> 00:20:42,250 -Tekrar zirvedeyiz! -Tekrar zirvedeyiz! 411 00:20:43,752 --> 00:20:44,753 Evet! 412 00:20:48,156 --> 00:20:49,824 Chris River, Dünya Gece Haberleri. 413 00:20:49,958 --> 00:20:53,094 Kenara çekil Patrick, zanaatta ve inşa etmedeki liderler 414 00:20:53,161 --> 00:20:54,562 tahtlarını geri aldı. 415 00:20:54,863 --> 00:20:57,766 Charlie ve Carly Patrick'in rekorunu ekarte etti 416 00:20:57,866 --> 00:21:00,302 ve şu anda Katherine Ann eski rekortmenin 417 00:21:00,402 --> 00:21:03,204 yanında yer alıyor. Katherine? 418 00:21:04,906 --> 00:21:05,907 Sağ ol Chris. 419 00:21:06,207 --> 00:21:09,644 Patrick, sadece birkaç gün önce en yükseklerdeydin. 420 00:21:09,811 --> 00:21:13,615 Yakın arkadaşlarının tahtını elinden alması hakkında nasıl hissediyorsun? 421 00:21:14,349 --> 00:21:19,287 Öncelikle Charlie ve Carly'yi tebrik etmek istiyorum, ikisi de harika ustalar, 422 00:21:19,387 --> 00:21:21,156 her şeyde harikalar. 423 00:21:21,723 --> 00:21:24,025 Bunun bir şeyde iyi olmam için, özel olmam için 424 00:21:24,459 --> 00:21:27,929 benim şansım olduğunu düşünmüştüm ama Patrick'im işte, 425 00:21:28,763 --> 00:21:30,165 ikinci en iyi kişi. 426 00:21:31,866 --> 00:21:33,068 Bunun için üzgünüm Pat. 427 00:21:34,569 --> 00:21:36,071 Chris, sendeyiz. 428 00:21:37,072 --> 00:21:38,673 -Ne yaptık biz? -Evet. 429 00:21:38,807 --> 00:21:40,842 Patrick sadece bir şeyde iyi olmak istiyormuş. 430 00:21:41,109 --> 00:21:45,246 Charlie, uzay yarışımızı kazanmaya o kadar odaklamıştım ki Patrick'in 431 00:21:45,313 --> 00:21:47,982 -duygularını düşünmedim bile. -Şimdi ne yapacağız? 432 00:21:49,050 --> 00:21:51,653 ABD kazandığında yaptığı şeyi yapabiliriz. 433 00:21:52,053 --> 00:21:53,054 Neymiş bu? 434 00:21:53,221 --> 00:21:56,958 Hatırlasana, ABD bir roket projesinde Sovyetler Birliği'yle çalışmıştı. 435 00:21:57,258 --> 00:22:00,862 Yani rekabet eğlenceli ama Michoud'da öğrendiğimiz gibi 436 00:22:01,129 --> 00:22:04,466 hep birlikte çalışırsak daha iyi bir şey yapabiliriz. 437 00:22:05,266 --> 00:22:06,267 Bu harika bir fikir. 438 00:22:06,534 --> 00:22:08,436 Hey, hey Lucy. Patrick'i ara. 439 00:22:08,770 --> 00:22:11,573 Pekâlâ, görünüşe göre yeni bir projemiz var, 440 00:22:11,773 --> 00:22:13,875 arkadaşımız Patrick'le yeni bir roket yapmak. 441 00:22:14,008 --> 00:22:17,779 Ama uğradığınız için çok sağ olun. Daha çok şeyi keşfettiğimizde yine gelin, 442 00:22:17,846 --> 00:22:19,381 -keşfettiklerimiz garip… -Ama gerçek. 443 00:22:19,481 --> 00:22:21,182 -Sonra görüşürüz. -Selam çocuklar. 444 00:22:21,683 --> 00:22:22,951 Neler oluyor? 445 00:22:23,084 --> 00:22:25,153 Selam Patrick, bize gelip roket yapmak ister misin? 446 00:22:25,487 --> 00:22:29,991 Ben mi? Harika olur. 30 saniyeye oradayım! 447 00:22:31,860 --> 00:22:32,961 Bu eğlenceli olacak. 448 00:22:33,628 --> 00:22:34,729 Biraz ip lazım. 449 00:22:35,630 --> 00:22:37,432 -İpimiz var. -Bir yerlerde. 450 00:22:38,133 --> 00:22:40,402 GARİP AMA GERÇEK 451 00:22:43,171 --> 00:22:44,539 -Motor hazır mı? -Evet. 452 00:22:44,706 --> 00:22:46,541 -Altimetre hazır mı? -Hazır. 453 00:22:46,975 --> 00:22:50,011 Pekâlâ, Satürn Gürültüsü 6000'in ilk fırlatılmasına 454 00:22:50,078 --> 00:22:52,414 üç, iki bir! 455 00:22:56,251 --> 00:22:57,252 Nereye gitti? 456 00:22:57,619 --> 00:22:59,888 -Başardık! -Başardık! 457 00:23:00,054 --> 00:23:02,290 -Evet! -Evet! 458 00:23:04,626 --> 00:23:06,494 -Evet! -Başardık! 459 00:23:06,628 --> 00:23:08,062 Alt yazı çevirmeni: Melih Atahan