1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:06,172 --> 00:00:13,013
PHIM TÀI LIỆU CỦA NETFLIX
3
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
4
00:01:12,489 --> 00:01:17,911
Thành phố này ở Ukraine
từng là nhà của gần 50.000 người.
5
00:01:18,787 --> 00:01:21,289
Nơi này có đầy đủ tiện nghi cuộc sống
6
00:01:21,372 --> 00:01:22,957
dành cho người dân.
7
00:01:26,711 --> 00:01:32,383
Nhưng vào ngày 26 tháng 4 năm 1986,
đột nhiên người ta không ở đây được nữa.
8
00:01:34,344 --> 00:01:38,681
Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl gần đó
đã phát nổ.
9
00:01:42,644 --> 00:01:44,771
Và trong vòng chưa đầy 48 giờ,
10
00:01:45,230 --> 00:01:47,273
thành phố đã được sơ tán.
11
00:01:50,735 --> 00:01:52,821
Từ đó không một ai ở đây nữa.
12
00:02:03,790 --> 00:02:08,461
Vụ nổ là kết quả của kế hoạch tồi tệ
và sai lầm của con người.
13
00:02:09,420 --> 00:02:10,380
Những sai lầm.
14
00:02:11,297 --> 00:02:16,636
Nó gây ra thảm họa môi trường
ảnh hưởng khắp châu Âu.
15
00:02:17,929 --> 00:02:21,307
Nhiều người coi đó là sự kiện tốn kém nhất
16
00:02:21,724 --> 00:02:23,685
trong lịch sử loài người.
17
00:02:25,520 --> 00:02:28,648
Nhưng Chernobyl chỉ là một sự kiện.
18
00:02:29,732 --> 00:02:34,154
Bi kịch thực sự của thời đại này
vẫn đang diễn ra trên toàn cầu,
19
00:02:34,237 --> 00:02:36,489
nhưng hiếm ai để ý tới.
20
00:02:37,323 --> 00:02:41,244
Tôi đang nói đến sự thiệt hại
về đa dạng sinh học nơi hoang dã
21
00:02:41,327 --> 00:02:43,329
trên hành tinh này.
22
00:02:50,336 --> 00:02:54,382
Thế giới sinh vật là một kỳ quan
độc đáo và ngoạn mục.
23
00:02:55,758 --> 00:03:00,513
Hàng tỉ cá thể
của hàng triệu loài động thực vật,
24
00:03:01,389 --> 00:03:04,475
tỏa sáng trong sự màu mỡ
và phong phú của chúng,
25
00:03:06,477 --> 00:03:10,940
cùng nhau làm việc để hưởng lợi
từ ánh mặt trời
26
00:03:11,024 --> 00:03:13,151
với khoáng chất của đất,
27
00:03:15,195 --> 00:03:18,323
và sống một cuộc sống gắn bó
28
00:03:18,406 --> 00:03:20,783
bằng cách hỗ trợ lẫn nhau.
29
00:03:22,702 --> 00:03:28,166
Ta hoàn toàn dựa vào
cỗ máy hỗ trợ sự sống hoàn hảo này,
30
00:03:29,542 --> 00:03:34,214
còn nó thì dựa vào đa dạng sinh học
để vận hành trơn tru.
31
00:03:39,636 --> 00:03:42,597
Nhưng cách con người sống trên Trái Đất
hiện nay
32
00:03:42,680 --> 00:03:46,559
đang khiến đa dạng sinh học dần suy tàn.
33
00:03:51,940 --> 00:03:56,236
Việc này cũng xảy ra do kế hoạch tồi tệ
và sai lầm của con người,
34
00:03:57,195 --> 00:04:00,782
và cũng dẫn đến những gì ta thấy ở đây.
35
00:04:04,285 --> 00:04:07,872
Một nơi ta không thể sống.
36
00:04:12,502 --> 00:04:14,337
Thế giới tự nhiên đang tàn úa.
37
00:04:14,462 --> 00:04:16,256
Bằng chứng ở quanh ta thôi.
38
00:04:16,714 --> 00:04:20,301
Tôi đã tận mắt chứng kiến suốt đời mình.
39
00:04:21,261 --> 00:04:25,765
Bộ phim này là lời khai nhân chứng
và tầm nhìn của tôi về tương lai.
40
00:04:26,474 --> 00:04:29,852
Câu chuyện về cách ta đã tạo nên
sai lầm lớn nhất,
41
00:04:30,353 --> 00:04:32,313
và nếu ta hành động ngay bây giờ,
42
00:04:32,647 --> 00:04:34,524
ta vẫn có thể sửa sai,
43
00:04:52,292 --> 00:04:54,294
Tôi là David Attenborough,
44
00:04:55,211 --> 00:04:57,088
và tôi 93 tuổi.
45
00:04:57,964 --> 00:05:00,383
Tôi đã sống một cuộc đời phi thường nhất.
46
00:05:01,301 --> 00:05:05,096
Mãi đến bây giờ tôi mới hiểu
nó phi thường ra sao.
47
00:05:10,977 --> 00:05:12,979
Tôi rất may mắn khi dành cả đời
48
00:05:13,062 --> 00:05:15,606
khám phá những nơi hoang dã
trên hành tinh.
49
00:05:18,651 --> 00:05:21,237
Tôi đi đến mọi nơi trên thế giới.
50
00:05:27,952 --> 00:05:33,958
Tôi đã trải nghiệm trực tiếp
thế giới sinh vật phong phú và kỳ diệu.
51
00:05:36,836 --> 00:05:39,464
Thật ra, tôi không thể hình dung
cuộc sống của mình
52
00:05:39,922 --> 00:05:41,132
theo cách nào khác.
53
00:05:44,594 --> 00:05:47,722
Tôi luôn có đam mê khám phá,
54
00:05:48,264 --> 00:05:49,557
đi phiêu lưu,
55
00:05:50,141 --> 00:05:52,852
tìm hiểu về những vùng hoang dã,
56
00:05:54,270 --> 00:05:55,730
và tôi vẫn đang học hỏi,
57
00:05:57,523 --> 00:06:01,110
như tôi đã làm khi còn nhỏ.
58
00:06:08,409 --> 00:06:11,204
NĂM 1937
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 2.3 TỈ NGƯỜI
59
00:06:11,287 --> 00:06:14,332
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 280 PPM
60
00:06:14,415 --> 00:06:16,501
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 66%
61
00:06:18,795 --> 00:06:21,130
Lúc đó rất khó khăn.
62
00:06:22,548 --> 00:06:24,384
Chúng tôi không hiểu nhiều
63
00:06:24,467 --> 00:06:27,261
về cách vận hành của thế giới sinh vật.
64
00:06:30,014 --> 00:06:32,350
Nó được gọi là lịch sử tự nhiên
65
00:06:32,850 --> 00:06:35,353
vì cơ bản nó là thế.
66
00:06:37,063 --> 00:06:37,980
Lịch sử.
67
00:06:42,568 --> 00:06:44,362
Lúc nhỏ tôi khoái đến chỗ này lắm
68
00:06:44,445 --> 00:06:49,367
vì đây là mỏ khai thác quặng sắt
bị bỏ hoang.
69
00:06:49,826 --> 00:06:51,077
Khắp nơi thoáng đãng.
70
00:06:51,160 --> 00:06:53,871
Nó vừa mới ngừng hoạt động thôi.
71
00:07:07,718 --> 00:07:08,928
Khi tôi còn bé,
72
00:07:09,387 --> 00:07:11,305
tôi dành hết thời gian rảnh rỗi
73
00:07:11,389 --> 00:07:14,183
bới đá ở những nơi thế này lên...
74
00:07:15,476 --> 00:07:16,853
để tìm kho báu.
75
00:07:20,273 --> 00:07:21,107
Hóa thạch.
76
00:07:22,817 --> 00:07:24,777
Sinh vật này chính là cúc đá,
77
00:07:25,194 --> 00:07:28,573
lúc còn sống, nó ở trong cái khoang này
78
00:07:28,656 --> 00:07:31,659
và đưa xúc tu của nó ra ngoài để bắt mồi,
79
00:07:32,785 --> 00:07:36,914
nó sống vào khoảng 180 triệu năm trước.
80
00:07:37,832 --> 00:07:42,420
Động vật đặc biệt này
có tên khoa học là Tiltoniceras
81
00:07:42,670 --> 00:07:48,676
vì hóa thạch đầu tiên được tìm thấy
gần mỏ đá ở Tilton tại trung tâm nước Anh.
82
00:07:50,428 --> 00:07:55,766
Theo thời gian, tôi bắt đầu tìm hiểu
về lịch sử tiến hóa của Trái đất.
83
00:07:56,809 --> 00:08:00,897
Nói chung thì đó là câu chuyện
về sự thay đổi chậm chạp, ổn định.
84
00:08:03,441 --> 00:08:05,026
Hơn hàng tỉ năm,
85
00:08:05,485 --> 00:08:08,779
thiên nhiên đã tạo ra
những hình thù kỳ diệu,
86
00:08:08,863 --> 00:08:13,034
mỗi hình thù lại phức tạp và hoàn mỹ
hơn cái trước.
87
00:08:15,161 --> 00:08:18,789
Đó là một công việc cực kỳ phức tạp.
88
00:08:22,793 --> 00:08:25,963
Và sau đó,
mỗi hàng trăm triệu năm hoặc lâu hơn,
89
00:08:26,380 --> 00:08:29,342
sau tất cả những quy trình cần cù đó,
90
00:08:29,759 --> 00:08:32,386
có một thảm họa đã xảy ra.
91
00:08:33,012 --> 00:08:34,805
Sự tuyệt chủng hàng loạt.
92
00:08:35,848 --> 00:08:38,351
Rất nhiều loài biến mất
93
00:08:39,101 --> 00:08:41,312
và đột ngột bị thế chỗ bởi loài khác.
94
00:08:43,564 --> 00:08:45,983
Mọi sự tiến hóa đã sụp đổ.
95
00:08:47,985 --> 00:08:49,195
Bạn có thể thấy đấy.
96
00:08:49,612 --> 00:08:51,531
Một đường kẻ trong các lớp đá,
97
00:08:51,614 --> 00:08:56,244
một ranh giới đánh dấu sự thay đổi
toàn diện, nhanh chóng và toàn cầu.
98
00:08:57,036 --> 00:08:58,287
Bên dưới đường kẻ này
99
00:08:58,371 --> 00:09:00,831
là vô số các dạng sống.
100
00:09:02,333 --> 00:09:04,335
Ở trên đó lại có rất ít.
101
00:09:07,004 --> 00:09:13,219
Sự tuyệt chủng hàng loạt xảy ra năm lần
trong lịch sử bốn tỉ năm.
102
00:09:15,638 --> 00:09:18,057
Lần cuối cùng nó xảy ra đã đánh dấu
103
00:09:18,140 --> 00:09:21,852
sự kết thúc của thời đại khủng long.
104
00:09:22,853 --> 00:09:28,568
Một thiên thạch va chạm đã gây ra
thay đổi khủng khiếp cho Trái Đất.
105
00:09:31,529 --> 00:09:35,825
Bảy mươi lăm phần trăm các loài bị xóa sổ.
106
00:09:38,828 --> 00:09:42,832
Sự sống phải xây dựng lại từ đầu.
107
00:09:44,500 --> 00:09:46,502
Trong 65 triệu năm,
108
00:09:46,586 --> 00:09:50,089
nó đã tái tạo lại thế giới sinh vật...
109
00:09:52,174 --> 00:09:55,011
cho đến khi ta đến với thế giới hiện tại.
110
00:09:55,970 --> 00:09:57,305
Thời đại của chúng ta.
111
00:10:05,229 --> 00:10:08,691
Các nhà khoa học gọi là thế Holocen.
112
00:10:14,155 --> 00:10:19,535
Thế Holocen là giai đoạn ổn định nhất
trong lịch sử vĩ đại của hành tinh này.
113
00:10:22,121 --> 00:10:23,664
Trong 10.000 năm,
114
00:10:23,748 --> 00:10:29,920
nhiệt độ trung bình không dao động
lên xuống hơn một độ C.
115
00:10:33,924 --> 00:10:37,386
Và thế giới sinh vật phong phú quanh ta
116
00:10:37,928 --> 00:10:40,348
là chìa khóa cho sự ổn định này.
117
00:10:44,602 --> 00:10:47,521
Thực vật phù du ở bề mặt đại dương
118
00:10:47,605 --> 00:10:50,733
và những cánh rừng bao la
trải dài phía Bắc
119
00:10:51,233 --> 00:10:53,653
đã giúp cân bằng bầu khí quyển
120
00:10:53,736 --> 00:10:56,155
bằng cách giữ cacbon lại.
121
00:10:58,991 --> 00:11:03,871
Đàn gia súc khổng lồ trên đồng bằng
đã làm cho đồng cỏ màu mỡ
122
00:11:03,954 --> 00:11:06,457
bằng cách bón phân cho đất.
123
00:11:12,046 --> 00:11:15,966
Rừng ngập mặn và rặng san hô
chạy dọc theo hàng ngàn dặm bờ biển
124
00:11:16,384 --> 00:11:19,011
là nơi trú ẩn của những loài cá
125
00:11:19,095 --> 00:11:20,429
để khi trưởng thành,
126
00:11:21,097 --> 00:11:23,641
chúng sẽ bơi ra ngoài khơi.
127
00:11:30,272 --> 00:11:32,983
Một vành đai rừng rậm dày đặc cây cối
128
00:11:33,067 --> 00:11:34,902
bao quanh đường xích đạo
129
00:11:35,361 --> 00:11:38,406
để hấp thu năng lượng mặt trời
càng nhiều càng tốt,
130
00:11:39,115 --> 00:11:42,952
thêm độ ẩm và oxy
cho luồng không khí toàn cầu.
131
00:11:47,248 --> 00:11:50,459
Và diện tích băng vùng cực rất quan trọng,
132
00:11:50,543 --> 00:11:53,671
bề mặt trắng của nó
phản xạ lại ánh mặt trời,
133
00:11:54,338 --> 00:11:56,006
làm mát cả Trái Đất.
134
00:12:00,177 --> 00:12:02,847
Đa dạng sinh học của thế Holocen
135
00:12:02,930 --> 00:12:05,099
đã giúp mang lại sự ổn định.
136
00:12:06,142 --> 00:12:08,686
Và toàn bộ thế giới sinh vật
137
00:12:08,769 --> 00:12:12,690
sống theo một nhịp điệu nhẹ nhàng:
138
00:12:14,108 --> 00:12:15,443
đó là các mùa.
139
00:12:23,159 --> 00:12:24,702
Trên đồng bằng nhiệt đới,
140
00:12:24,785 --> 00:12:30,040
mùa khô và mùa mưa sẽ chuyển giao đều đặn.
141
00:12:33,627 --> 00:12:38,340
Ở châu Á, gió sẽ tạo ra gió mùa đúng lúc.
142
00:12:46,140 --> 00:12:47,475
Ở miền Bắc,
143
00:12:47,558 --> 00:12:49,894
nhiệt độ sẽ tăng vào tháng Ba,
144
00:12:49,977 --> 00:12:51,645
tạo nên mùa xuân,
145
00:12:52,730 --> 00:12:54,064
và giữ mức nhiệt cao
146
00:12:54,148 --> 00:12:57,943
cho đến khi hạ xuống vào tháng Mười
và mang đến mùa thu.
147
00:13:02,031 --> 00:13:05,868
Thế Holocene
là Vườn Địa Đàng của chúng ta.
148
00:13:05,951 --> 00:13:12,374
Nhịp điệu mùa vô cùng đáng tin
đã ban cho ta một cơ hội độc nhất.
149
00:13:14,960 --> 00:13:17,505
Ta đã phát minh ra nông nghiệp.
150
00:13:20,508 --> 00:13:23,385
Ta học cách khai thác các mùa
151
00:13:23,469 --> 00:13:25,596
để sản xuất cây lương thực.
152
00:13:27,348 --> 00:13:31,602
Lịch sử của mọi nền văn minh nhân loại
đều làm nghề nông.
153
00:13:33,270 --> 00:13:37,107
Mỗi thế hệ chỉ có thể
phát triển và tiến bộ
154
00:13:37,191 --> 00:13:43,239
nhờ vào thế giới sinh vật vì chúng
cung cấp cho ta những điều kiện cần thiết.
155
00:13:46,492 --> 00:13:51,622
Tốc độ tiến bộ không giống bất cứ thứ gì
trong di tích hóa thạch.
156
00:13:54,917 --> 00:13:59,505
Sự hiểu biết của ta
đã thay đổi cách ta tiến hóa.
157
00:14:00,172 --> 00:14:01,632
Trong quá khứ,
158
00:14:01,715 --> 00:14:07,429
động vật phải phát triển khả năng thể chất
để thay đổi cuộc sống.
159
00:14:08,430 --> 00:14:11,767
Nhưng với chúng ta,
chỉ cần một ý tưởng thôi,
160
00:14:11,851 --> 00:14:15,938
và ý tưởng đó có thể được truyền
từ đời này sang đời khác.
161
00:14:18,440 --> 00:14:22,027
Ta đã biến đổi thành những gì
loài người có thể đạt được.
162
00:14:26,323 --> 00:14:32,580
Tôi đã lớn lên vào đúng vài nghìn năm
sau khi chuyện này xảy ra.
163
00:14:34,790 --> 00:14:35,791
THÁNG 9, 1954
164
00:14:35,875 --> 00:14:39,670
Khởi đầu sự nghiệp ở tuổi đôi mươi của tôi
trùng với sự ra đời
165
00:14:39,753 --> 00:14:41,839
của du lịch hàng không toàn cầu.
166
00:14:43,382 --> 00:14:46,927
Nên tôi có vinh dự được là người đầu tiên
167
00:14:47,011 --> 00:14:50,055
trải nghiệm đầy đủ sản vật cuộc sống
168
00:14:50,139 --> 00:14:53,893
nhờ khí hậu ôn hòa của thế Holocen.
169
00:15:04,028 --> 00:15:06,238
NĂM 1954
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 2.7 TỈ NGƯỜI
170
00:15:06,322 --> 00:15:08,449
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 310 PPM
171
00:15:08,532 --> 00:15:10,326
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 64%
172
00:15:13,913 --> 00:15:15,164
Bất cứ nơi nào tôi đi
173
00:15:15,956 --> 00:15:17,499
đều là vùng hoang dã.
174
00:15:18,250 --> 00:15:20,753
Biển duyên hải lấp lánh.
175
00:15:21,670 --> 00:15:23,422
Những cánh rừng bao la.
176
00:15:25,007 --> 00:15:26,842
Vùng đồng cỏ mênh mông.
177
00:15:27,217 --> 00:15:31,180
Bạn có thể bay hàng giờ
qua những vùng hoang sơ chưa ai đến.
178
00:15:33,933 --> 00:15:38,228
Rồi tôi đã thực sự được yêu cầu
khám phá những nơi đó
179
00:15:38,312 --> 00:15:42,107
và ghi lại những kỳ quan
của thế giới tự nhiên cho người ở quê.
180
00:15:44,193 --> 00:15:45,653
Lúc bắt đầu khá dễ dàng.
181
00:15:45,736 --> 00:15:48,155
Người ta chưa từng thấy con tê tê
trên truyền hình.
182
00:15:48,238 --> 00:15:50,032
Họ chưa thấy con lười bao giờ.
183
00:15:50,115 --> 00:15:52,326
Chưa từng thấy trung tâm New Guinea.
184
00:15:57,998 --> 00:16:00,501
Đó là khoảng thời gian tuyệt nhất đời tôi.
185
00:16:01,835 --> 00:16:04,213
Thời gian tuyệt nhất đời chúng tôi.
186
00:16:05,047 --> 00:16:07,007
Thế chiến thứ hai đã kết thúc,
187
00:16:07,257 --> 00:16:09,426
công nghệ làm cuộc sống dễ dàng hơn.
188
00:16:11,971 --> 00:16:15,891
Tốc độ thay đổi ngày càng nhanh.
189
00:16:21,397 --> 00:16:24,566
Dường như chẳng có gì cản nổi
sự phát triển của ta.
190
00:16:25,609 --> 00:16:28,445
Tương lai sẽ rất thú vị.
191
00:16:28,946 --> 00:16:31,699
Những gì chúng ta mơ ước
đều hiện hữu ở đó.
192
00:16:34,827 --> 00:16:37,579
Đó là trước khi mỗi chúng ta nhận ra
193
00:16:37,663 --> 00:16:39,123
có gì đó không ổn.
194
00:16:44,086 --> 00:16:46,171
NĂM 1960
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 3 TỈ NGƯỜI
195
00:16:46,255 --> 00:16:48,507
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 315 PPM
196
00:16:48,590 --> 00:16:50,134
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 62%
197
00:16:50,676 --> 00:16:52,803
THÁNG 9, 1960
198
00:16:52,886 --> 00:16:57,391
Lần đầu tôi đến Đông Phi là vào năm 1960.
199
00:17:01,603 --> 00:17:04,273
Hồi đó, nghe có vẻ thật kỳ lạ
200
00:17:04,356 --> 00:17:06,859
khi chúng ta, giống loài duy nhất,
201
00:17:06,942 --> 00:17:12,489
một ngày nào đó sẽ có sức mạnh
để đe dọa sự tồn tại của hoang dã.
202
00:17:15,951 --> 00:17:20,664
Từ "Serengeti" trong tiếng Maasai
nghĩa là "đồng bằng bất tận".
203
00:17:21,081 --> 00:17:24,001
Với những người sống ở đây,
mô tả vậy rất dễ hiểu.
204
00:17:24,084 --> 00:17:29,465
Bạn có thể còn nguyên vẹn tại Serengeti
vì ở đây chẳng có động vật nào.
205
00:17:29,548 --> 00:17:31,050
Và sáng hôm sau,
206
00:17:32,551 --> 00:17:34,720
một triệu con linh dương đầu bò xuất hiện.
207
00:17:41,101 --> 00:17:43,312
Một phần tư triệu con ngựa vằn.
208
00:17:48,067 --> 00:17:50,027
Nửa triệu linh dương gazen.
209
00:17:52,905 --> 00:17:54,406
Vài ngày sau đó...
210
00:17:55,949 --> 00:17:58,494
chúng lại biến mất ở đường chân trời.
211
00:17:59,244 --> 00:18:01,371
Bạn có thể được tha thứ vì nghĩ rằng
212
00:18:01,455 --> 00:18:03,499
những đồng bằng này bất tận
213
00:18:03,916 --> 00:18:06,293
khi có thể nuốt chửng cả đàn động vật.
214
00:18:07,294 --> 00:18:10,255
Một nhà khoa học có tầm nhìn
tên Bernhard Grzimek,
215
00:18:10,714 --> 00:18:12,925
đã giải thích đây không phải sự thật.
216
00:18:16,011 --> 00:18:19,681
Ông ấy và con trai đã dùng máy bay
để đi theo đàn động vật
217
00:18:19,765 --> 00:18:21,308
đến tận chân trời.
218
00:18:31,610 --> 00:18:34,530
Họ ghi vào hải đồ khi chúng băng qua sông,
219
00:18:34,613 --> 00:18:37,741
xuyên qua rừng cây
và cả biên giới quốc gia.
220
00:18:39,910 --> 00:18:42,371
Họ phát hiện ra những đàn động vật
ở Serengeti
221
00:18:42,454 --> 00:18:47,209
cần một khu vực đồng cỏ rộng lớn
để sinh hoạt,
222
00:18:48,418 --> 00:18:50,838
do đó nếu không có một không gian bao la,
223
00:18:50,921 --> 00:18:52,673
đàn sẽ bị sụt giảm bớt
224
00:18:53,132 --> 00:18:56,718
và toàn bộ hệ sinh thái sẽ sụp đổ.
225
00:18:58,804 --> 00:19:00,472
Với tôi vấn đề này đơn giản.
226
00:19:00,764 --> 00:19:04,268
Hoang dã không hề vô hạn, nó có hạn thôi.
227
00:19:04,351 --> 00:19:05,769
Nó cần được bảo vệ.
228
00:19:06,353 --> 00:19:07,604
Và vài năm sau,
229
00:19:07,688 --> 00:19:09,982
mọi người đều hiểu được ý tưởng đó.
230
00:19:10,941 --> 00:19:12,109
Động cơ sẵn sàng.
231
00:19:12,192 --> 00:19:14,403
Bốn, ba, hai,
232
00:19:14,486 --> 00:19:15,404
một,
233
00:19:15,487 --> 00:19:16,530
không.
234
00:19:18,407 --> 00:19:20,742
Tôi đã ở phòng thu
235
00:19:20,868 --> 00:19:23,078
khi sứ mệnh Apollo được phóng.
236
00:19:23,162 --> 00:19:26,790
THÁNG 12, 1968
237
00:19:27,166 --> 00:19:29,418
Đó là lần đầu tiên con người
238
00:19:29,501 --> 00:19:32,379
rời đủ xa khỏi Trái Đất
239
00:19:32,462 --> 00:19:34,381
để ngắm nhìn toàn bộ hành tinh.
240
00:19:34,882 --> 00:19:35,716
PHIM CỦA APOLLO 8
241
00:19:35,799 --> 00:19:37,801
Và đây là những gì họ thấy.
242
00:19:40,470 --> 00:19:42,181
Những gì ta thấy.
243
00:19:43,849 --> 00:19:45,267
Hành tinh của chúng ta.
244
00:19:46,101 --> 00:19:48,854
Dễ bị tấn công và cô lập.
245
00:19:54,735 --> 00:19:57,154
Một trong những điều đặc biệt về nó
246
00:19:57,237 --> 00:20:02,367
là thế giới có thể thực sự
chứng kiến nó xảy ra.
247
00:20:02,868 --> 00:20:08,957
Thật phi thường khi bạn có thể thấy
điều mà người ngoài không gian thấy
248
00:20:09,041 --> 00:20:11,210
cùng một lúc.
249
00:20:12,502 --> 00:20:16,924
Và tôi nhớ rất rõ cảnh quay đầu tiên.
250
00:20:17,341 --> 00:20:20,093
Bạn thấy một viên đá cẩm thạch màu xanh,
251
00:20:20,177 --> 00:20:23,013
một quả cầu màu xanh trong bóng tối,
252
00:20:23,096 --> 00:20:26,642
và bạn nhận ra đó là Trái Đất,
253
00:20:27,059 --> 00:20:30,187
và trong cảnh quay đó,
có toàn bộ nhân loại
254
00:20:30,270 --> 00:20:34,358
với không gì khác
ngoại trừ người ở trên phi thuyền
255
00:20:34,441 --> 00:20:35,484
chụp bức ảnh đó.
256
00:20:36,693 --> 00:20:41,531
Và điều đó hoàn toàn thay đổi
suy nghĩ của người dân,
257
00:20:41,615 --> 00:20:43,242
người dân toàn thế giới.
258
00:20:46,703 --> 00:20:48,997
Hành tinh của ta không hề vô hạn.
259
00:20:50,540 --> 00:20:53,210
Sự tồn tại của chúng ta
đang đứng trên bờ vực.
260
00:20:54,878 --> 00:20:58,632
Đó là sự khám phá lại một sự thật cơ bản.
261
00:21:00,259 --> 00:21:03,887
Sau cùng, ta bị ràng buộc và dựa vào
262
00:21:04,346 --> 00:21:07,641
thế giới tự nhiên hữu hạn quanh ta.
263
00:21:09,393 --> 00:21:13,438
Sự thật này định nghĩa cuộc sống của ta
ở thời tiền sử,
264
00:21:13,522 --> 00:21:16,733
thời trước khi xuất hiện
sự canh tác và nền văn minh.
265
00:21:17,526 --> 00:21:20,487
Ngay cả khi có vài người
đã đặt chân lên mặt trăng,
266
00:21:20,904 --> 00:21:26,243
những người khác vẫn sống cuộc sống
ở những nơi hẻo lánh nhất hành tinh.
267
00:21:29,371 --> 00:21:32,624
THÁNG 5, 1971
268
00:21:33,875 --> 00:21:35,585
Năm 1971,
269
00:21:35,669 --> 00:21:39,965
tôi bắt đầu tìm kiếm một bộ lạc biệt lập
ở New Guinea.
270
00:21:43,593 --> 00:21:46,263
Những người này săn bắt hái lượm,
271
00:21:46,930 --> 00:21:50,350
như loài người trước khi canh tác.
272
00:21:53,729 --> 00:21:57,607
Bộ lạc của họ thiểu số
và cũng không tốn kém mấy.
273
00:22:02,070 --> 00:22:04,072
Họ ăn ít thịt.
274
00:22:04,990 --> 00:22:09,911
Những tài nguyên họ sử dụng tự phục hồi.
275
00:22:10,829 --> 00:22:13,248
Bằng những công nghệ truyền thống,
276
00:22:13,332 --> 00:22:15,542
họ sống một cách ổn định,
277
00:22:16,001 --> 00:22:20,130
một lối sống có thể tồn tại mãi mãi.
278
00:22:23,467 --> 00:22:26,345
Nó hoàn toàn trái ngược
với thế giới mà tôi biết.
279
00:22:27,429 --> 00:22:30,557
Một thế giới đòi hỏi nhiều hơn mỗi ngày.
280
00:22:32,225 --> 00:22:34,436
NĂM 1978
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 4,3 TỈ NGƯỜI
281
00:22:34,519 --> 00:22:36,646
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 335 PPM
282
00:22:36,730 --> 00:22:39,107
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 55%
283
00:22:40,650 --> 00:22:44,654
Tôi dành nửa cuối thập niên 1970
đi khắp thế giới,
284
00:22:45,072 --> 00:22:49,409
làm loạt phim mà tôi mơ ước
được gọi là Life on Earth,
285
00:22:50,452 --> 00:22:54,831
đó là câu chuyện về sự tiến hóa
và sự đa dạng của cuộc sống.
286
00:22:56,625 --> 00:22:59,044
Nó được chiếu ở 39 quốc gia.
287
00:23:00,212 --> 00:23:03,298
Chúng tôi quay được 650 loài,
288
00:23:03,715 --> 00:23:07,094
và đi một triệu rưỡi dặm.
289
00:23:07,719 --> 00:23:10,305
Đó là kiểu cam kết bạn cần
290
00:23:10,389 --> 00:23:14,434
nếu muốn bắt đầu
vẽ chân dung thế giới sinh vật.
291
00:23:15,602 --> 00:23:20,649
Nhưng đáng chú ý là một số loài động vật
trở nên khó tìm hơn.
292
00:23:34,413 --> 00:23:36,498
THÁNG 1, 1978
293
00:23:36,581 --> 00:23:38,875
Khi tôi quay lũ khỉ đột,
294
00:23:39,501 --> 00:23:44,631
chúng chỉ còn 300 con
tại một khu rừng hẻo lánh ở Trung Phi.
295
00:23:45,924 --> 00:23:48,301
Khỉ đột con rất quý giá,
296
00:23:48,385 --> 00:23:51,763
và bọn săn trộm sẽ giết cả tá con lớn
để săn một con nhỏ.
297
00:23:53,348 --> 00:23:58,103
Tôi đã đến gần chúng hết mức vì khỉ đột
rất thân quen với người.
298
00:24:00,188 --> 00:24:02,357
Cách duy nhất để chúng sống sót
299
00:24:02,441 --> 00:24:05,068
là để các kiểm lâm viên
ở bên chúng mỗi ngày.
300
00:24:11,283 --> 00:24:14,369
Quá trình tuyệt chủng
mà tôi đã xem khi còn bé...
301
00:24:15,454 --> 00:24:16,705
trong những hòn đá...
302
00:24:17,622 --> 00:24:21,460
Giờ tôi đã biết điều đó
đang xảy ra xung quanh...
303
00:24:22,502 --> 00:24:25,005
với những loài động vật quen thuộc:
304
00:24:26,673 --> 00:24:28,550
những họ hàng gần nhất của ta.
305
00:24:32,095 --> 00:24:34,181
Và chúng ta phải chịu trách nhiệm.
306
00:24:36,850 --> 00:24:39,478
Nó cho thấy một thực tại lạnh lùng.
307
00:24:40,812 --> 00:24:47,068
Khi một loài trở thành mục tiêu của ta,
chúng sẽ không còn đường nào trốn chạy.
308
00:24:59,498 --> 00:25:06,171
Trong thập niên 1970, cá voi bị tàn sát
bởi các tàu săn cá voi công nghiệp.
309
00:25:10,342 --> 00:25:13,553
Những con cá voi xanh lớn nhất
310
00:25:13,637 --> 00:25:16,306
chỉ có vài nghìn con.
311
00:25:21,019 --> 00:25:23,688
Hầu như rất khó tìm được chúng nữa.
312
00:25:26,733 --> 00:25:31,905
Chúng tôi tìm thấy cá voi lưng gù ở Hawaii
nhờ vào tiếng gọi của chúng.
313
00:25:32,656 --> 00:25:35,075
Mới vừa nãy thôi, chúng tôi đã ghi âm
314
00:25:35,158 --> 00:25:37,827
với một micrô dưới nước
ở Thái Bình Dương gần Hawaii.
315
00:25:37,911 --> 00:25:38,828
THÁNG 2, 1978
316
00:25:38,954 --> 00:25:39,788
Nghe nhé.
317
00:25:52,300 --> 00:25:54,511
Những bản thu âm như thế này cho thấy
318
00:25:54,594 --> 00:25:58,598
những bài hát của cá voi lưng gù
rất dài và phức tạp.
319
00:25:59,724 --> 00:26:03,728
Cá voi lưng gù sống trong cùng một khu vực
học bài hát của nhau,
320
00:26:04,479 --> 00:26:08,066
các bài hát đều có chủ đề
và biến tấu riêng biệt
321
00:26:08,149 --> 00:26:10,151
tiến hóa theo thời gian.
322
00:26:19,202 --> 00:26:21,871
Những bài hát thê lương của chúng
là chìa khóa
323
00:26:21,955 --> 00:26:24,833
để thay đổi quan điểm
của mọi người về chúng.
324
00:26:29,337 --> 00:26:32,382
Chào Vostok. Chúng tôi là người Canada.
325
00:26:33,675 --> 00:26:35,594
Làm ơn đừng giết cá voi nữa.
326
00:26:38,346 --> 00:26:43,643
Động vật chỉ được coi
là nguồn cung dầu và thịt
327
00:26:43,727 --> 00:26:46,479
đã trở nên...có tính người.
328
00:26:48,940 --> 00:26:51,526
Chúng tôi là đàn ông và phụ nữ,
và đại diện cho trẻ em,
329
00:26:52,235 --> 00:26:56,448
chúng tôi đều muốn nói,
"Làm ơn đừng giết cá voi nữa".
330
00:26:58,825 --> 00:27:02,495
Chúng ta đã săn đuổi động vật
làm chúng tuyệt chủng nhiều lần.
331
00:27:03,705 --> 00:27:05,707
Nhưng giờ đã rõ ràng rồi,
332
00:27:06,291 --> 00:27:08,501
việc đó không thể chấp nhận được nữa.
333
00:27:16,092 --> 00:27:20,722
Việc giết cá voi để thu hoạch
nay biến thành tội ác.
334
00:27:20,805 --> 00:27:22,515
CỨU CÁ VOI
NGƯNG GIẾT CÁ VOI
335
00:27:22,599 --> 00:27:26,353
Lương tâm được sẻ chia mạnh mẽ
bỗng nhiên xuất hiện.
336
00:27:27,312 --> 00:27:30,523
Không ai muốn động vật bị tuyệt chủng cả.
337
00:27:32,067 --> 00:27:34,944
Mọi người quan tâm đến thế giới tự nhiên
338
00:27:35,779 --> 00:27:39,407
như cách họ nhận thức về thế giới tự nhiên
339
00:27:42,577 --> 00:27:47,248
Và giờ ta đã có phương tiện
để mọi người trên thế giới nhận thức được.
340
00:27:54,756 --> 00:27:58,802
Khi Life on Earth phát sóng vào năm 1979,
341
00:27:58,885 --> 00:28:00,887
tôi đã bước vào độ tuổi 50.
342
00:28:01,429 --> 00:28:04,349
Dân số trên hành tinh đã tăng gấp đôi
343
00:28:04,432 --> 00:28:06,434
so với hồi tôi mới sinh ra.
344
00:28:08,395 --> 00:28:14,359
Bạn và tôi là sinh vật bậc cao
và phổ biến nhất trên Trái Đất.
345
00:28:14,776 --> 00:28:17,862
Chúng ta là loài động vật đông đảo nhất.
346
00:28:17,946 --> 00:28:21,825
Ngày nay, dân số của chúng ta
vào khoảng bốn ngàn triệu,
347
00:28:22,283 --> 00:28:25,995
và ta đã đạt đến con số này
với tốc độ thiên thạch.
348
00:28:26,705 --> 00:28:30,500
Tất cả đều xảy ra trong khoảng 2.000 năm.
349
00:28:30,583 --> 00:28:34,879
Có vẻ như chúng ta đã thoát khỏi
những hạn chế
350
00:28:34,963 --> 00:28:38,967
chi phối các hoạt động
và số lượng động vật.
351
00:28:46,725 --> 00:28:48,435
Chúng ta đã thoát ra.
352
00:28:49,436 --> 00:28:53,231
Chúng ta đã tách biệt với phần còn lại
của sự sống trên Trái Đất,
353
00:28:54,607 --> 00:28:57,235
để sống một cuộc đời rất khác.
354
00:29:00,989 --> 00:29:03,825
Thú ăn mồi đã bị loại trừ.
355
00:29:06,369 --> 00:29:09,372
Ta đã kiểm soát được hầu hết bệnh tật.
356
00:29:11,207 --> 00:29:14,753
Ta tìm ra cách sản xuất thực phẩm
theo trình tự.
357
00:29:17,130 --> 00:29:20,341
Không còn gì có thể giới hạn chúng ta.
358
00:29:21,092 --> 00:29:23,094
Không gì cản được ta.
359
00:29:24,304 --> 00:29:26,431
Trừ khi chúng ta tự dừng lại.
360
00:29:27,515 --> 00:29:29,768
Chúng ta sẽ tiếp tục tiêu thụ Trái Đất
361
00:29:30,268 --> 00:29:32,061
cho đến khi nó cạn kiệt.
362
00:29:35,106 --> 00:29:40,069
Việc cứu từng loài hoặc thậm chí
các nhóm loài vẫn không đủ.
363
00:29:40,612 --> 00:29:43,907
Toàn bộ môi trường sống sẽ sớm biến mất.
364
00:30:11,893 --> 00:30:17,732
Đầu tiên tôi chứng kiến sự tàn phá
của toàn bộ môi trường sống ở Đông Nam Á.
365
00:30:19,025 --> 00:30:20,610
Vào những năm 1950,
366
00:30:20,693 --> 00:30:24,239
ba phần tư đảo Borneo
được bao phủ bởi rừng mưa nhiệt đới.
367
00:30:24,739 --> 00:30:26,908
Chúng tôi nghe tiếng máy bay rơi
ở phía trước,
368
00:30:28,076 --> 00:30:30,453
và cách đó chỉ vài mét,
369
00:30:30,912 --> 00:30:35,875
chúng tôi phát hiện một con vật màu đỏ
đầy lông, lắc lư trên cây:
370
00:30:37,001 --> 00:30:38,378
đó là con đười ươi.
371
00:30:41,714 --> 00:30:43,341
Vào cuối thế kỷ đó,
372
00:30:43,424 --> 00:30:47,470
rừng mưa nhiệt đới ở Borneo
đã giảm một nửa.
373
00:30:53,601 --> 00:30:57,230
Rừng mưa nhiệt đới
là môi trường sống rất quý giá.
374
00:30:59,357 --> 00:31:02,777
Hơn một nửa số loài trên cạn sống ở đây.
375
00:31:07,740 --> 00:31:12,787
Đó là những nơi mà tài năng thiết kế
của sự tiến hóa bay cao.
376
00:31:57,624 --> 00:32:03,254
Rât nhiều loài trong rừng
tồn tại với số lượng nhỏ.
377
00:32:05,965 --> 00:32:09,260
Mỗi loài đều đóng vai trò quan trọng.
378
00:32:14,390 --> 00:32:18,436
Các bà mẹ đười ươi phải ở với con mình
đến mười năm,
379
00:32:18,519 --> 00:32:21,856
dạy chúng ăn loại quả nào cho đáng.
380
00:32:25,526 --> 00:32:27,070
Nếu không được huấn luyện,
381
00:32:27,153 --> 00:32:30,490
chúng sẽ không hoàn thành
vai trò phân tán hạt giống.
382
00:32:32,367 --> 00:32:36,746
Các thế hệ tương lai
của nhiều loài thực vật sẽ gặp nguy hiểm,
383
00:32:37,830 --> 00:32:42,335
và đa dạng sinh học của thực vật
rất quan trọng với rừng nhiệt đới.
384
00:32:46,047 --> 00:32:49,092
Trong một mảng nhỏ rừng mưa nhiệt đới,
385
00:32:49,175 --> 00:32:52,387
có thể tồn tại
tới 700 loài thực vật khác nhau,
386
00:32:52,470 --> 00:32:55,932
bằng với số lượng trên toàn Bắc Mỹ.
387
00:32:57,016 --> 00:33:03,648
Nhưng ta đã biến
sự đa dạng sinh học chóng mặt này
388
00:33:04,983 --> 00:33:08,319
thành nơi để trồng độc canh cọ dầu.
389
00:33:11,656 --> 00:33:15,785
Nếu đem so sánh thì môi trường sống này
đã chết.
390
00:33:19,372 --> 00:33:23,751
Bạn thấy tấm màn màu xanh lá,
đôi khi có chim bay lên từ trong đó...
391
00:33:25,378 --> 00:33:27,839
và bạn nghĩ chắc là nó ổn thôi.
392
00:33:27,922 --> 00:33:32,719
Nhưng nếu ngồi trên trực thăng, bạn thấy
đó là một dải rộng khoảng nửa dặm,
393
00:33:33,386 --> 00:33:35,221
và phía xa bên kia dải rừng đó,
394
00:33:35,680 --> 00:33:40,643
không có gì ngoài những hàng cây cọ dầu.
395
00:33:49,652 --> 00:33:51,612
Con người có động cơ kép
396
00:33:51,696 --> 00:33:53,531
để đốn rừng.
397
00:33:55,491 --> 00:33:57,243
Người ta hưởng lợi từ gỗ,
398
00:33:57,577 --> 00:33:58,953
và sau đó lại hưởng lợi
399
00:33:59,037 --> 00:34:01,956
từ việc canh tác đất đai bị bỏ lại.
400
00:34:15,678 --> 00:34:21,476
Đó là lý do chúng ta đốn 3.000 tỉ cây
trên toàn thế giới.
401
00:34:21,559 --> 00:34:25,897
Một nửa rừng nhiệt đới trên thế giới
đã bị đốn sạch.
402
00:34:35,656 --> 00:34:39,243
Thứ ta thấy hôm nay
chỉ là chương mới nhất
403
00:34:39,327 --> 00:34:42,413
trong quá trình toàn cầu
trải dài hàng thiên niên kỷ.
404
00:34:48,628 --> 00:34:55,426
Việc tàn phá rừng ở Borneo
đã làm giảm số đười ươi xuống còn 2/3
405
00:34:55,510 --> 00:34:58,971
kể từ lần đầu tôi thấy một con
hơn 60 năm trước.
406
00:35:06,437 --> 00:35:09,148
Chúng ta không thể đốn rừng mãi như thế,
407
00:35:09,232 --> 00:35:13,736
và cái gì ta không làm mãi được
thì nghĩa là không bền vững.
408
00:35:14,987 --> 00:35:18,157
Nếu ta làm những thứ không bền vững,
409
00:35:18,241 --> 00:35:24,330
thì tổn thất sẽ chồng chất ở đó
đến mức làm sụp đổ toàn bộ hệ thống.
410
00:35:25,665 --> 00:35:29,502
Dù hệ sinh thái có rộng lớn cỡ nào
cũng không an toàn nữa.
411
00:35:32,004 --> 00:35:35,007
Ngay cả đại dương rộng lớn cũng thế.
412
00:35:39,929 --> 00:35:44,600
Môi trường sống này là chủ đề
của loạt phim The Blue Planet,
413
00:35:44,684 --> 00:35:47,520
mà chúng tôi quay
vào cuối những năm chín mươi.
414
00:35:53,317 --> 00:35:55,695
NĂM 1997
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 5.9 TỈ NGƯỜI
415
00:35:55,778 --> 00:35:58,197
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 360 PPM
416
00:35:58,281 --> 00:35:59,907
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 46%
417
00:36:01,075 --> 00:36:06,539
Tầm nhìn kinh ngạc của một thế giới
hoàn toàn lạ lùng hiện ra trước mắt,
418
00:36:06,622 --> 00:36:10,877
một thế giới đã tồn tại từ đầu.
419
00:36:18,968 --> 00:36:22,346
Tất cả những thứ mà bạn không hề biết
đã từng tồn tại
420
00:36:22,430 --> 00:36:24,223
dưới vô số màu sắc,
421
00:36:24,307 --> 00:36:26,726
và tất cả đều đẹp tuyệt vời.
422
00:36:30,688 --> 00:36:35,526
Và cuộc sống chúng không vì sự hiện diện
của bạn mà xáo trộn.
423
00:36:43,784 --> 00:36:47,830
Đại dương rộng lớn là thế
nhưng nó hầu như chẳng có gì.
424
00:36:49,707 --> 00:36:50,875
Nhưng ở một số nơi,
425
00:36:50,958 --> 00:36:53,085
có những điểm nóng
426
00:36:53,169 --> 00:36:55,963
nơi dòng chảy đưa chất dinh dưỡng
lên bề mặt
427
00:36:56,047 --> 00:36:59,258
và làm bùng nổ sự sống.
428
00:37:04,972 --> 00:37:06,349
Ở những nơi như vậy,
429
00:37:06,432 --> 00:37:09,060
có những đàn cá khổng lồ tụ tập lại.
430
00:37:17,193 --> 00:37:22,698
Vấn đề là các tàu đánh cá
cũng giỏi tìm được những điểm nóng đó
431
00:37:22,782 --> 00:37:24,033
như lũ cá.
432
00:37:25,910 --> 00:37:26,911
Khi họ tìm được,
433
00:37:26,994 --> 00:37:31,207
họ có thể dễ dàng tập hợp
những đàn cá dày đặc.
434
00:37:35,336 --> 00:37:37,088
Chỉ trong những năm năm mươi,
435
00:37:37,171 --> 00:37:42,009
những tàu lớn lần đầu tiên
mạo hiểm đi vào vùng biển quốc tế...
436
00:37:43,010 --> 00:37:46,806
để thu hoạch được vụ cá biển khơi
trên toàn cầu.
437
00:37:49,058 --> 00:37:53,604
Nhưng họ đã diệt trừ 90% cá lớn trên biển.
438
00:38:01,570 --> 00:38:04,907
Ban đầu, họ thả lưới được rất nhiều cá.
439
00:38:06,367 --> 00:38:08,703
Nhưng chỉ trong vài năm,
440
00:38:09,161 --> 00:38:13,374
những chiếc lưới ở khắp thế giới
cũng dần trống rỗng.
441
00:38:15,126 --> 00:38:17,670
Nghề cá nghèo đi nhanh chóng...
442
00:38:18,504 --> 00:38:22,717
đến nỗi các nước bắt đầu trợ cấp
cho các tàu để duy trì ngành này.
443
00:38:28,097 --> 00:38:31,517
Không có cá lớn và các loài săn mồi biển,
444
00:38:31,934 --> 00:38:35,313
vòng tuần hoàn dinh dưỡng của đại dương
không ổn định nữa.
445
00:38:41,694 --> 00:38:46,407
Các loài săn mồi giúp giữ chất dinh dưỡng
ở vùng biển ngập ánh sáng,
446
00:38:46,490 --> 00:38:51,287
tái sinh chúng để sinh vật phù du
có thể dùng đi dùng lại.
447
00:38:56,000 --> 00:38:57,335
Không có các loài ăn thịt,
448
00:38:57,418 --> 00:39:00,629
các chất dinh dưỡng bị chìm xuống đáy
đến hàng thế kỷ
449
00:39:00,713 --> 00:39:03,841
và số điểm nóng giảm dần đi.
450
00:39:05,009 --> 00:39:07,428
Đại dương bắt đầu chết.
451
00:39:12,933 --> 00:39:17,396
Đời sống đại dương cũng tan rã
ở vùng nước nông.
452
00:39:22,985 --> 00:39:26,364
Năm 1998, nhóm nhà làm phim Blue Planet
453
00:39:26,447 --> 00:39:29,575
tình cờ gặp một sự kiện
ít được biết đến vào lúc đó.
454
00:39:33,454 --> 00:39:36,624
Rạn san hô đang chuyển sang màu trắng.
455
00:39:41,170 --> 00:39:45,299
Màu trắng là do san hô trục xuất tảo
456
00:39:45,383 --> 00:39:48,386
sống cộng sinh trong thân của chúng.
457
00:39:55,601 --> 00:39:57,144
Khi lần đầu nhìn thấy nó,
458
00:39:57,228 --> 00:39:59,397
có lẽ bạn sẽ nghĩ nó thật đẹp,
459
00:39:59,480 --> 00:40:01,732
và đột nhiên bạn nhận ra nó bi thảm
460
00:40:02,024 --> 00:40:04,819
vì những gì bạn thấy là bộ xương,
461
00:40:04,902 --> 00:40:07,321
bộ xương của những sinh vật đã chết.
462
00:40:15,037 --> 00:40:19,250
Sau cùng, các bãi san hô trắng
bị bao phủ bởi tảo biển,
463
00:40:19,708 --> 00:40:22,586
và các rạn san hô
biến từ xứ sở thần tiên...
464
00:40:23,754 --> 00:40:25,256
thành xứ sở đìu hiu.
465
00:40:30,136 --> 00:40:33,556
Trước hết, nguyên nhân của việc tẩy trắng
vẫn là một ẩn số.
466
00:40:33,639 --> 00:40:36,058
Nhưng các nhà khoa học
bắt đầu khám phá ra rằng
467
00:40:36,142 --> 00:40:38,519
những nơi có hiện tượng tẩy trắng
468
00:40:39,228 --> 00:40:41,105
thì đại dương ấm lên.
469
00:40:42,106 --> 00:40:43,149
Có một dạo,
470
00:40:43,232 --> 00:40:46,735
các nhà khoa học khí hậu
cảnh báo rằng hành tinh sẽ ấm lên
471
00:40:46,819 --> 00:40:48,696
khi ta đốt nhiên liệu hóa thạch
472
00:40:48,779 --> 00:40:53,826
và thải ra khí cacbonic
cùng các khí nhà kính vào khí quyển.
473
00:40:57,705 --> 00:41:00,082
Một sự thay đổi rõ rệt
của cacbon trong khí quyển
474
00:41:00,166 --> 00:41:03,627
luôn không phù hợp với Trái Đất ổn định.
475
00:41:04,378 --> 00:41:08,257
Đó là đặc điểm
của năm lần tuyệt chủng hàng loạt.
476
00:41:13,262 --> 00:41:14,388
Trong những lần trước,
477
00:41:14,472 --> 00:41:19,143
núi lửa hoạt động lên đến một triệu năm
478
00:41:19,226 --> 00:41:21,979
để nạo vét đủ cacbon từ bên trong Trái Đất
479
00:41:22,062 --> 00:41:23,856
nhằm gây ra một thảm họa.
480
00:41:26,317 --> 00:41:29,778
Bằng cách đốt cháy các sinh vật sống
của hàng triệu năm
481
00:41:29,862 --> 00:41:32,698
cùng một lúc như đốt than và dầu,
482
00:41:33,282 --> 00:41:36,994
thì ta đã làm được điều đó
trong vòng chưa đầy 200 năm.
483
00:41:39,205 --> 00:41:43,667
Nhiệt độ không khí toàn cầu
tương đối ổn định cho đến những năm 90,
484
00:41:44,084 --> 00:41:49,715
nhưng hiện nay dường như
đại dương hấp thụ rất nhiều nhiệt dư,
485
00:41:50,090 --> 00:41:52,092
để che giấu tác động của chúng ta.
486
00:41:55,221 --> 00:41:57,431
Tôi biết đó là dấu hiệu đầu tiên
487
00:41:57,515 --> 00:42:01,101
cho thấy Trái Đất bắt đầu mất cân bằng.
488
00:42:09,276 --> 00:42:11,779
Môi trường sống xa xôi nhất
489
00:42:11,862 --> 00:42:15,950
tồn tại ở cực bắc và nam của hành tinh.
490
00:42:16,700 --> 00:42:19,537
CUỘC SỐNG Ở VÙNG BĂNG GIÁ, 1993
491
00:42:20,412 --> 00:42:24,250
Tôi đã đến thăm các vùng cực
trong nhiều thập kỷ.
492
00:42:28,712 --> 00:42:32,299
Nơi đó luôn vượt xa sức tưởng tượng
493
00:42:32,800 --> 00:42:36,011
với khung cảnh không giống bất cứ thứ gì
trên Trái Đất,
494
00:42:37,721 --> 00:42:42,851
và những giống loài lạ đời
thích nghi với cuộc sống khắc nghiệt.
495
00:42:46,564 --> 00:42:48,899
Nhưng thế giới xa xôi đó đang thay đổi.
496
00:42:51,902 --> 00:42:56,949
Vào thời của tôi, tôi đã trải qua
sự ấm lên của mùa hè Bắc Cực.
497
00:42:59,660 --> 00:43:04,623
Chúng tôi đã đến các địa điểm
để mong tìm thấy những dải băng biển
498
00:43:04,707 --> 00:43:06,000
nhưng chẳng có gì.
499
00:43:08,961 --> 00:43:12,047
Chúng tôi đã đi du lịch bằng thuyền
đến những hòn đảo
500
00:43:12,131 --> 00:43:14,592
mà theo lịch sử là không thể tiếp cận
501
00:43:14,675 --> 00:43:17,344
vì chúng vĩnh viễn bị nhốt trong băng.
502
00:43:20,639 --> 00:43:25,519
Trước khi Frozen Planet lên sóng
vào năm 2011,
503
00:43:25,853 --> 00:43:28,897
lý do của những thay đổi này
đã được xác định rõ.
504
00:43:33,777 --> 00:43:39,283
Từ lâu đại dương đã không thể hấp thụ
tất cả nhiệt dư
505
00:43:39,366 --> 00:43:41,577
do những hoạt động của chúng ta.
506
00:43:42,578 --> 00:43:43,704
Kết quả là,
507
00:43:43,787 --> 00:43:47,958
nhiệt độ trung bình toàn cầu hiện nay
ấm hơn một độ C
508
00:43:48,042 --> 00:43:50,461
so với lúc tôi mới sinh ra.
509
00:43:55,799 --> 00:44:00,929
Tốc độ thay đổi vượt qua bất kỳ tốc độ nào
trong 10.000 năm qua.
510
00:44:08,562 --> 00:44:14,276
Băng biển mùa hè ở Bắc Cực
đã giảm 40% trong 40 năm.
511
00:44:16,487 --> 00:44:19,323
Hành tinh của chúng ta đang cạn kiệt băng.
512
00:44:25,079 --> 00:44:31,043
Hệ sinh thái nguyên sơ và xa xôi nhất này
đang hướng đến thảm họa.
513
00:44:49,019 --> 00:44:52,398
Dấu vết của chúng ta
đã có mặt khắp toàn cầu.
514
00:44:53,190 --> 00:44:56,360
Tác động của chúng ta thực sự sâu sắc.
515
00:44:56,735 --> 00:44:58,737
Cuộc tấn công mù quáng của ta
lên hành tinh
516
00:44:58,821 --> 00:45:03,534
cuối cùng đã thay đổi những quy tắc cơ bản
của thế giới sinh vật.
517
00:45:12,042 --> 00:45:17,131
Chúng ta đã đánh bắt quá 30% nguồn cá
đến mức nguy cấp.
518
00:45:19,758 --> 00:45:24,054
Mỗi năm chúng ta đốn hơn 15 tỉ cây.
519
00:45:26,598 --> 00:45:30,811
Bằng cách xây đập, làm ô nhiễm
và khai thác quá mức sông hồ,
520
00:45:31,395 --> 00:45:36,650
ta đã giảm thiểu lượng nước ngọt
xuống hơn 80%.
521
00:45:37,860 --> 00:45:41,613
Ta đang thay thế hoang dã bằng thuần hóa.
522
00:45:45,576 --> 00:45:48,328
Một nửa số đất màu mỡ trên Trái Đất
523
00:45:48,912 --> 00:45:50,706
giờ là đất nông nghiệp.
524
00:45:57,588 --> 00:46:03,260
Bảy mươi phần trăm khối lượng chim
trên hành tinh này là gia cầm.
525
00:46:03,677 --> 00:46:06,638
Phần lớn là gà.
526
00:46:10,768 --> 00:46:16,064
Chúng ta chiếm hơn một phần ba
khối lượng động vật có vú trên Trái Đất.
527
00:46:16,899 --> 00:46:21,153
Thêm 60 phần trăm
là những con vật chúng ta nuôi để ăn.
528
00:46:26,283 --> 00:46:31,580
Số còn lại, từ chuột đến cá voi
chỉ chiếm 4%.
529
00:46:34,917 --> 00:46:37,669
Giờ thì đây là hành tinh của chúng ta,
530
00:46:37,753 --> 00:46:41,048
do nhân loại vận hành.
531
00:46:41,340 --> 00:46:44,635
Chỉ còn lại một ít không gian
cho thế giới sinh vật.
532
00:46:51,183 --> 00:46:54,311
Từ khi tôi bắt đầu quay phim
vào những năm 1950,
533
00:46:54,394 --> 00:47:00,025
số lượng động vật hoang dã trung bình
còn hơn một nửa.
534
00:47:02,653 --> 00:47:07,324
Giờ đây tôi nhìn những hình ảnh này,
và nhận ra rằng dù khi còn thanh niên,
535
00:47:07,407 --> 00:47:09,660
tôi thấy mình ở nơi hoang dã,
536
00:47:09,743 --> 00:47:13,247
trải nghiệm thế giới tự nhiên hoang sơ,
537
00:47:13,789 --> 00:47:14,957
nhưng đó chỉ là ảo ảnh.
538
00:47:17,292 --> 00:47:22,089
Những khu rừng, đồng bằng và biển cả
đã cạn kiệt hết rồi.
539
00:47:27,636 --> 00:47:30,138
Thế giới chẳng còn hoang dã như trước nữa.
540
00:47:31,682 --> 00:47:33,183
Chúng ta đã tiêu diệt nó,
541
00:47:33,600 --> 00:47:36,645
chứ không phải chỉ tàn phá.
Ta hoàn toàn...
542
00:47:37,688 --> 00:47:39,565
Ta đã tiêu diệt thế giới đó.
543
00:47:39,648 --> 00:47:42,776
Thế giới không có con người đã biến mất.
544
00:47:45,070 --> 00:47:47,322
Con người tràn ngập khắp thế giới rồi.
545
00:48:29,323 --> 00:48:32,743
Đó là lời khai nhân chứng của tôi.
546
00:48:33,493 --> 00:48:38,248
Một câu chuyện về sự sụp đổ toàn cầu
chỉ trong một đời người.
547
00:48:43,253 --> 00:48:45,464
Nhưng chưa kết thúc đâu.
548
00:48:47,257 --> 00:48:49,593
Nếu ta tiếp tục tiến trình hiện tại,
549
00:48:49,676 --> 00:48:53,472
những thiệt hại đã thành đặc tính
của đời tôi
550
00:48:53,847 --> 00:48:58,268
sẽ bị lu mờ bởi những thiệt hại sắp tới.
551
00:49:02,022 --> 00:49:04,232
NĂM 2020
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 7.8 TỈ NGƯỜI
552
00:49:04,316 --> 00:49:06,443
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 415 PPM
553
00:49:06,526 --> 00:49:08,695
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 35%
554
00:49:09,905 --> 00:49:14,618
Khoa học dự đoán rằng
nếu tôi sinh ra hôm nay,
555
00:49:15,243 --> 00:49:17,955
tôi sẽ chứng kiến những điều sau.
556
00:49:20,540 --> 00:49:22,918
NHỮNG NĂM 2030
557
00:49:23,001 --> 00:49:24,628
Rừng nhiệt đới Amazon,
558
00:49:25,128 --> 00:49:29,049
bị đốn trụi cho đến khi nó không thể
sản xuất đủ hơi ẩm,
559
00:49:29,925 --> 00:49:32,344
nên nó sẽ biến thành sa mạc khô,
560
00:49:32,970 --> 00:49:35,639
mang đến sự mất mát giống loài thê thảm...
561
00:49:37,057 --> 00:49:40,310
và thay đổi chu kỳ nước toàn cầu.
562
00:49:47,109 --> 00:49:48,443
Cùng lúc đó,
563
00:49:48,527 --> 00:49:51,780
Bắc Cực sẽ không có băng vào mùa hè.
564
00:49:54,616 --> 00:49:56,827
Nếu không có chỏm băng trắng,
565
00:49:56,910 --> 00:50:00,664
năng lượng mặt trời
sẽ ít phản xạ lại không gian,
566
00:50:01,915 --> 00:50:05,460
và tốc độ ấm lên toàn cầu cũng tăng nhanh.
567
00:50:07,462 --> 00:50:10,632
NHỮNG NĂM 2040
568
00:50:11,883 --> 00:50:13,593
Ở khắp phía Bắc,
569
00:50:13,677 --> 00:50:15,846
đất đóng băng tan chảy ra,
570
00:50:16,221 --> 00:50:17,764
giải phóng khí mêtan,
571
00:50:18,265 --> 00:50:22,894
một loại khí nhà kính mạnh hơn cacbonic
gấp nhiều lần
572
00:50:24,021 --> 00:50:28,191
sẽ đẩy nhanh tốc độ biến đổi khí hậu.
573
00:50:31,570 --> 00:50:35,365
NHỮNG NĂM 2050
574
00:50:35,699 --> 00:50:39,703
Khi đại dương tiếp tục nóng lên
và mang tính axit nhiều hơn,
575
00:50:39,786 --> 00:50:42,748
các rạn san hô trên thế giới sẽ chết.
576
00:50:46,626 --> 00:50:49,546
Số lượng cá sẽ cạn kiệt.
577
00:50:53,175 --> 00:50:57,012
NHỮNG NĂM 2080
578
00:50:58,096 --> 00:51:01,308
Sản xuất lương thực toàn cầu
rơi vào khủng hoảng
579
00:51:01,391 --> 00:51:04,478
khi đất bị lạm dụng quá nhiều
dẫn đến cạn kiệt.
580
00:51:13,278 --> 00:51:15,781
Các loài côn trùng thụ phấn cũng biến mất,
581
00:51:17,991 --> 00:51:21,453
và thời tiết ngày càng khó lường hơn.
582
00:51:24,122 --> 00:51:27,084
NHỮNG NĂM 2100
583
00:51:27,167 --> 00:51:31,004
Hành tinh của chúng ta ấm hơn bốn độ C.
584
00:51:33,090 --> 00:51:37,427
Nhiều nơi trên Trái đất không thể ở được.
585
00:51:40,263 --> 00:51:43,433
Hàng triệu người mất nhà cửa.
586
00:51:46,895 --> 00:51:49,815
Lần tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu...
587
00:51:50,857 --> 00:51:52,484
đang diễn ra.
588
00:51:58,865 --> 00:52:03,078
Đây là hàng loạt các cánh cửa một chiều,
589
00:52:04,079 --> 00:52:06,456
mang đến thay đổi không thể đảo ngược.
590
00:52:08,708 --> 00:52:11,253
Trong vòng đời tiếp theo,
591
00:52:12,129 --> 00:52:15,382
sự an toàn và ổn định của thế Holocene,
592
00:52:16,842 --> 00:52:18,844
Vườn Địa Đàng của chúng ta,
593
00:52:20,595 --> 00:52:21,847
sẽ bị mất.
594
00:52:28,687 --> 00:52:31,106
HỘI NGHỊ LIÊN HIỆP QUỐC
VỀ THAY ĐỔI KHÍ HẬU, 2018
595
00:52:31,189 --> 00:52:32,149
Hiện giờ,
596
00:52:32,691 --> 00:52:34,484
ta đang đối mặt với thảm họa nhân tạo...
597
00:52:35,318 --> 00:52:37,112
có quy mô toàn cầu.
598
00:52:38,488 --> 00:52:40,907
Mối đe dọa lớn nhất
của ta trong hàng ngàn năm.
599
00:52:41,741 --> 00:52:43,493
Nếu ta không hành động,
600
00:52:43,952 --> 00:52:46,454
sự sụp đổ của nền văn minh nhân loại...
601
00:52:47,330 --> 00:52:50,917
và sự tuyệt chủng của thế giới tự nhiên...
602
00:52:51,626 --> 00:52:52,836
sẽ sớm xảy đến thôi.
603
00:52:53,461 --> 00:52:55,130
Nhưng nếu ta càng để lâu,
604
00:52:55,589 --> 00:52:58,758
càng khó để hành động.
605
00:52:59,718 --> 00:53:01,511
Anh đã có thể vui vẻ nghỉ hưu.
606
00:53:03,054 --> 00:53:04,389
Nhưng giờ anh muốn...
607
00:53:05,182 --> 00:53:07,559
giải thích cho chúng tôi sự nguy hiểm...
608
00:53:08,393 --> 00:53:09,603
mà ta đang gặp phải.
609
00:53:11,855 --> 00:53:13,481
Và theo cách nào đó, tôi...
610
00:53:14,107 --> 00:53:17,652
tôi ước gì mình không tham gia
vào cuộc đấu tranh này.
611
00:53:18,778 --> 00:53:21,531
Vì tôi mong sẽ không cần hay không có
cuộc đấu tranh nào.
612
00:53:21,865 --> 00:53:25,952
Nhưng tôi đã rất may mắn,
613
00:53:27,579 --> 00:53:31,625
và tôi nhất định sẽ cảm thấy rất có lỗi...
614
00:53:32,542 --> 00:53:37,672
nếu tôi thấy được vấn đề
nhưng lại quyết định lờ đi.
615
00:53:38,131 --> 00:53:39,966
DIỄN ĐÀN KINH TẾ THẾ GIỚI
DAVOS, 2019
616
00:53:40,050 --> 00:53:41,051
HÀNH TINH CỦA CHÚNG TA
617
00:53:41,134 --> 00:53:45,889
Trèo lên những con nằm san sát nhau
là cách duy nhất để đi qua.
618
00:53:47,432 --> 00:53:50,060
Những con bên dưới có thể
bị đè bẹp tới chết.
619
00:54:07,661 --> 00:54:09,746
Ta đang đối mặt với không gì hơn...
620
00:54:10,080 --> 00:54:12,749
là sự sụp đổ của thế giới sinh vật,
621
00:54:14,542 --> 00:54:17,754
chính là thứ đã sinh ra
nền văn minh của chúng ta,
622
00:54:19,381 --> 00:54:23,551
thứ mà chúng ta dựa vào mọi yếu tố
của cuộc sống.
623
00:54:27,013 --> 00:54:29,015
Không ai muốn nó xảy ra.
624
00:54:29,849 --> 00:54:32,852
Không ai trong chúng ta
khiến nó xảy ra được.
625
00:54:36,481 --> 00:54:38,233
Vậy ta phải làm gì?
626
00:54:40,610 --> 00:54:42,612
Khá đơn giản.
627
00:54:43,363 --> 00:54:46,157
Nó đã ở trước mắt chúng ta từ lâu rồi.
628
00:54:48,493 --> 00:54:50,870
Để khôi phục sự ổn định cho hành tinh,
629
00:54:51,705 --> 00:54:54,416
ta phải khôi phục đa dạng sinh học của nó,
630
00:54:56,710 --> 00:54:59,129
thứ chúng ta đã loại bỏ.
631
00:55:03,425 --> 00:55:07,220
Đó là cách duy nhất để thoát khỏi
khủng hoảng ta đã tạo ra.
632
00:55:10,265 --> 00:55:13,435
Ta phải tái hoang dã thế giới.
633
00:55:53,558 --> 00:55:57,479
Tái hoang dã thế giới
đơn giản hơn bạn nghĩ,
634
00:55:58,146 --> 00:56:01,816
và những thay đổi ta tạo ra
chỉ có lợi cho chính ta
635
00:56:01,900 --> 00:56:03,902
và những thế hệ tiếp theo.
636
00:56:05,028 --> 00:56:06,321
Một thế kỷ nữa,
637
00:56:06,404 --> 00:56:09,574
hành tinh của chúng ta
có thể lại là một nơi hoang dã,
638
00:56:10,158 --> 00:56:11,993
và tôi sẽ chỉ bạn cách làm.
639
00:56:19,793 --> 00:56:25,799
Sau một thời gian, từng loài trên Trái Đất
sẽ đạt đến số lượng tối đa.
640
00:56:27,092 --> 00:56:31,513
Số lượng đó có thể được duy trì nhờ vào
nguồn tài nguyên thiên nhiên có sẵn.
641
00:56:34,224 --> 00:56:40,688
Dân số của ta đã tăng đột biến
mà không gì cản nổi.
642
00:56:41,439 --> 00:56:43,233
Theo dự đoán hiện tại,
643
00:56:43,316 --> 00:56:48,696
vào năm 2100, dân số thế giới
sẽ là 11 tỉ người.
644
00:56:49,739 --> 00:56:54,035
Nhưng sự tăng trưởng dân số
có thể chậm lại, thậm chí ngưng hẳn
645
00:56:54,119 --> 00:56:56,621
trước khi nó đạt tới mức đó.
646
00:57:01,751 --> 00:57:07,382
Tiêu chuẩn sống của Nhật Bản
tăng nhanh vào nửa cuối thế kỷ 20.
647
00:57:08,591 --> 00:57:11,428
Khi chăm sóc sức khỏe và giáo dục
được cải thiện,
648
00:57:11,594 --> 00:57:15,056
kỳ vọng và cơ hội của người dân
cũng tăng theo,
649
00:57:15,140 --> 00:57:17,475
nhưng tỉ lệ sinh đẻ lại giảm.
650
00:57:19,144 --> 00:57:24,524
Năm 1950, một gia đình người Nhật
có thể có từ ba đứa con trở lên.
651
00:57:25,942 --> 00:57:30,071
Đến năm 1975, tiêu chuẩn là hai đứa.
652
00:57:33,032 --> 00:57:36,828
Kết quả là dân số đã ổn định
653
00:57:36,911 --> 00:57:39,789
và không thay đổi từ mười thế kỷ nay.
654
00:57:41,749 --> 00:57:45,628
Có dấu hiệu cho thấy chuyện này
bắt đầu xảy ra trên toàn cầu.
655
00:57:48,465 --> 00:57:53,094
Khi các quốc gia phát triển khắp nơi,
người ta chọn có ít con hơn.
656
00:57:57,474 --> 00:58:00,935
Số trẻ em sinh ra mỗi năm
trên toàn thế giới
657
00:58:01,394 --> 00:58:03,396
sắp được cân bằng.
658
00:58:05,690 --> 00:58:08,276
Lý do chính khiến dân số
vẫn đang phát triển
659
00:58:08,902 --> 00:58:10,904
là vì nhiều người sống lâu hơn.
660
00:58:13,490 --> 00:58:19,579
Vào thời điểm nào đó trong tương lai,
dân số sẽ đạt đỉnh điểm lần đầu tiên.
661
00:58:21,122 --> 00:58:26,294
Việc đó xảy ra càng sớm
thì mọi thứ ta phải làm càng dễ dàng hơn.
662
00:58:30,673 --> 00:58:33,676
Bằng cách nỗ lực
đưa người dân thoát nghèo,
663
00:58:34,344 --> 00:58:37,055
được chăm sóc y tế,
664
00:58:37,764 --> 00:58:39,849
và đặc biệt là cho phép các bé gái
665
00:58:39,933 --> 00:58:42,602
được học càng lâu càng tốt,
666
00:58:42,685 --> 00:58:46,898
ta có thể làm dân số đạt đỉnh điểm
ở mức thấp hơn.
667
00:58:48,483 --> 00:58:50,610
Sao ta lại không muốn làm
những việc này chứ?
668
00:58:51,069 --> 00:58:55,448
Ta đều muốn cho người khác
nhiều cơ hội hơn trong đời.
669
00:58:56,074 --> 00:59:00,245
Bí quyết là nâng cao tiêu chuẩn sống
trên thế giới
670
00:59:00,328 --> 00:59:03,456
mà không làm ảnh hưởng đến thế giới đó.
671
00:59:03,915 --> 00:59:05,458
Nghe có vẻ bất khả thi,
672
00:59:05,542 --> 00:59:08,336
nhưng để làm được thì có nhiều cách lắm.
673
00:59:17,762 --> 00:59:21,558
Thế giới sinh vật chủ yếu được vận hành
bằng năng lượng mặt trời.
674
00:59:24,185 --> 00:59:26,229
Mỗi ngày thực vật Trái Đất hấp thụ được
675
00:59:26,312 --> 00:59:28,314
ba nghìn tỉ kilowatt giờ
năng lượng mặt trời.
676
00:59:32,151 --> 00:59:38,032
Gấp gần 20 lần so với
năng lượng ta cần từ ánh mặt trời.
677
00:59:42,620 --> 00:59:46,040
Hãy tưởng tượng nếu chúng ta
giảm dần nhiên liệu hóa thạch
678
00:59:46,583 --> 00:59:51,462
và vận hành thế giới
bằng năng lượng vĩnh cửu của thiên nhiên,
679
00:59:52,463 --> 00:59:57,468
đó là ánh sáng mặt trời, gió, nước
và địa nhiệt.
680
01:00:03,850 --> 01:00:05,685
Ở thềm thế kỷ mới,
681
01:00:05,768 --> 01:00:11,899
năng lượng mà Maroc dùng hầu hết
đều dựa vào dầu và ga nhập khẩu.
682
01:00:12,650 --> 01:00:17,196
Ngày nay, năng lượng mặt trời
tạo ra 40% nhu cầu tại nhà
683
01:00:17,280 --> 01:00:20,116
từ mạng lưới các nhà máy điện tái tạo,
684
01:00:20,199 --> 01:00:23,620
bao gồm trang trại năng lượng mặt trời
lớn nhất thế giới.
685
01:00:27,999 --> 01:00:29,626
Nằm ở rìa sa mạc Sahara...
686
01:00:30,710 --> 01:00:33,129
và giáp với một số nước ở Nam Âu,
687
01:00:33,921 --> 01:00:39,761
Maroc có thể là nước xuất khẩu
năng lượng mặt trời vào năm 2050.
688
01:00:46,976 --> 01:00:48,853
Trong vòng 20 năm,
689
01:00:48,936 --> 01:00:53,566
năng lượng tái tạo được dự đoán là
nguồn năng lượng chính của thế giới.
690
01:00:55,109 --> 01:00:58,071
Nhưng ta có thể biến chúng
thành nguồn năng lượng duy nhất.
691
01:00:58,988 --> 01:01:05,244
Thật điên rồ khi thấy các ngân hàng
và quỹ hưu đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch
692
01:01:06,412 --> 01:01:11,834
khi đây là những thứ gây nguy hiểm
cho tương lai mà ta đang cứu rỗi.
693
01:01:14,587 --> 01:01:17,965
Một tương lai tái tạo đầy lợi ích.
694
01:01:18,800 --> 01:01:21,678
Năng lượng ở khắp nơi
sẽ có giá phải chăng hơn,
695
01:01:23,346 --> 01:01:26,182
các thành phố sẽ sạch và yên tĩnh hơn,
696
01:01:27,558 --> 01:01:30,728
và năng lượng tái tạo
sẽ không bao giờ cạn kiệt.
697
01:01:46,119 --> 01:01:50,289
Thế giới sinh vật không thể vận hành
nếu thiếu một đại dương khỏe mạnh,
698
01:01:50,373 --> 01:01:51,958
và chúng ta cũng vậy.
699
01:01:58,381 --> 01:02:00,299
Đại dương là một đồng minh quan trọng
700
01:02:00,383 --> 01:02:03,761
trong cuộc chiến giảm lượng cacbon
trong khí quyển của ta.
701
01:02:06,556 --> 01:02:10,852
Đại dương càng đa dạng
thì nó càng hoạt động tốt.
702
01:02:28,327 --> 01:02:33,458
Và, tất nhiên, đại dương là nguồn thức ăn
quan trọng đối với ta.
703
01:02:36,878 --> 01:02:40,047
Câu cá là sự thu hoạch hoang dã
lớn nhất thế giới,
704
01:02:40,465 --> 01:02:41,758
và nếu ta làm đúng,
705
01:02:42,175 --> 01:02:43,801
thì có thể tiếp tục khai thác...
706
01:02:44,761 --> 01:02:48,097
vì cả hai bên đều được lợi.
707
01:02:48,931 --> 01:02:51,142
Môi trường sống ở biển càng lành mạnh
708
01:02:51,225 --> 01:02:53,060
thì càng có nhiều cá,
709
01:02:53,144 --> 01:02:55,146
và càng có nhiều thức ăn.
710
01:03:02,570 --> 01:03:06,449
Palau là một quốc đảo ở Thái Bình Dương,
711
01:03:06,532 --> 01:03:11,037
phụ thuộc vào các rạn san hô
để bắt cá và phát triển du lịch.
712
01:03:15,416 --> 01:03:17,794
Khi nguồn cá bắt đầu suy giảm,
713
01:03:17,877 --> 01:03:19,837
người Palau đã đáp trả
714
01:03:19,921 --> 01:03:22,048
bằng cách hạn chế hoạt động câu cá
715
01:03:22,131 --> 01:03:25,676
và cấm đánh bắt cá hoàn toàn
từ nhiều khu vực.
716
01:03:29,180 --> 01:03:33,017
Số lượng cá được bảo vệ
sớm trở nên khỏe mạnh,
717
01:03:33,100 --> 01:03:36,521
rồi họ kéo tới những khu vực đó
thoải mái câu cá.
718
01:03:42,235 --> 01:03:43,319
Kết quả là,
719
01:03:43,402 --> 01:03:47,740
các khu vực cấm đánh bắt cá
làm tăng sản lượng của ngư dân địa phương,
720
01:03:47,824 --> 01:03:51,619
đồng thời cho phép
các rạn san hô phục hồi.
721
01:03:56,833 --> 01:04:01,295
Hãy tưởng tượng nếu ta có cách tiếp cận
tương tự trên khắp thế giới.
722
01:04:02,505 --> 01:04:07,593
Ước tính cho thấy tạo vùng cấm đánh bắt
trên một phần ba vùng biển duyên hải
723
01:04:07,677 --> 01:04:12,348
sẽ đủ để cung cấp cho chúng ta
tất cả số cá ta cần.
724
01:04:18,187 --> 01:04:20,022
Ở vùng biển quốc tế,
725
01:04:20,106 --> 01:04:25,695
Liên Hợp Quốc đang cố tạo ra
vùng cấm đánh bắt cá lớn nhất.
726
01:04:28,072 --> 01:04:29,198
Chỉ bằng một động thái,
727
01:04:29,282 --> 01:04:31,701
việc này sẽ biến đại dương rộng mở
728
01:04:31,784 --> 01:04:35,621
từ một nơi cạn kiệt
bởi các tàu cá được trợ cấp
729
01:04:36,038 --> 01:04:41,419
thành vùng hoang dã giúp chúng ta
trong nỗ lực chống lại biến đổi khí hậu.
730
01:04:43,004 --> 01:04:46,090
Khu bảo tồn động vật hoang dã
lớn nhất thế giới.
731
01:05:02,440 --> 01:05:04,191
Đối với đất liền,
732
01:05:04,942 --> 01:05:08,321
ta phải giảm thiểu triệt để
khu vực ta dùng để trồng trọt
733
01:05:08,404 --> 01:05:11,198
để có thể tạo ra không gian
nhằm tái hoang dã,
734
01:05:11,282 --> 01:05:14,160
và cách nhanh lẫn hiệu quả nhất
để làm việc đó
735
01:05:14,243 --> 01:05:16,454
là ta phải thay đổi chế độ ăn.
736
01:05:21,918 --> 01:05:24,587
Động vật ăn thịt lớn còn rất ít
trong tự nhiên
737
01:05:24,670 --> 01:05:28,257
vì mỗi con cần tiêu thụ rất nhiều mồi.
738
01:05:35,014 --> 01:05:38,184
Mỗi con thú săn mồi ở Serengeti
739
01:05:38,267 --> 01:05:41,520
phải tiêu thụ hơn 100 con mồi.
740
01:05:45,775 --> 01:05:47,693
Mỗi khi chọn một miếng thịt,
741
01:05:47,777 --> 01:05:50,279
chúng ta cũng vô tình đòi hỏi
742
01:05:50,363 --> 01:05:52,657
một không gian rộng lớn.
743
01:05:57,828 --> 01:06:02,625
Hành tinh không thể chu cấp
cho hàng tỉ người ăn thịt.
744
01:06:03,334 --> 01:06:05,127
Không chỉ có mỗi không gian.
745
01:06:09,507 --> 01:06:12,718
Nếu tất cả chúng ta có một chế độ ăn
dựa trên thực vật,
746
01:06:13,260 --> 01:06:17,264
ta chỉ cần một nửa số đất đai
ta đang dùng thôi.
747
01:06:19,141 --> 01:06:23,145
Vì sau đó ta sẽ trồng trọt thật tận tụy,
748
01:06:23,229 --> 01:06:26,774
nên có thể tăng sản lượng của vùng đất này
một cách đáng kể.
749
01:06:32,822 --> 01:06:37,952
Hà Lan là một trong những quốc gia
đông dân nhất thế giới.
750
01:06:39,161 --> 01:06:42,540
Nó được bao phủ bởi các trang trại nhỏ
do gia đình quản lý
751
01:06:42,623 --> 01:06:44,417
đến nỗi không còn chỗ mở rộng.
752
01:06:47,253 --> 01:06:52,925
Nông dân Hà Lan đã trở thành
chuyên gia tận dụng tối đa mỗi hecta.
753
01:06:55,594 --> 01:06:58,889
Càng ngày, họ làm càng ổn định.
754
01:07:02,101 --> 01:07:05,771
tăng sản lượng gấp mười lần
trong hai thế hệ
755
01:07:05,855 --> 01:07:08,441
đồng thời dùng ít nước hơn,
756
01:07:09,191 --> 01:07:12,236
ít thuốc trừ sâu, ít phân bón hơn,
757
01:07:12,778 --> 01:07:14,613
và thải ra ít cacbon hơn.
758
01:07:19,368 --> 01:07:20,703
Tuy diện tích rất nhỏ,
759
01:07:20,786 --> 01:07:26,250
nhưng Hà Lan hiện là nhà xuất khẩu
thực phẩm lớn thứ hai thế giới.
760
01:07:30,796 --> 01:07:36,719
Chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng
cả giải pháp công nghệ thấp và cao
761
01:07:36,802 --> 01:07:40,514
để sản xuất nhiều thực phẩm hơn
từ vùng ít đất hơn.
762
01:07:42,641 --> 01:07:46,228
Ta có thể bắt đầu sản xuất thức ăn
trong không gian mới.
763
01:07:48,773 --> 01:07:51,400
Trong nhà ở thành phố.
764
01:07:54,945 --> 01:07:58,365
Ngay cả ở những nơi không có đất.
765
01:08:12,046 --> 01:08:14,548
Khi ta cải thiện
cách tiếp cận nông nghiệp,
766
01:08:14,632 --> 01:08:17,259
ta sẽ bắt đầu đảo ngược
việc chiếm dụng đất
767
01:08:17,343 --> 01:08:20,763
mà ta cứ đeo đuổi
từ hồi bắt đầu trồng trọt,
768
01:08:21,597 --> 01:08:27,686
đó là điều cần thiết vì ta có
nhu cầu cấp thiết cho vùng đất tự do đó.
769
01:08:34,944 --> 01:08:39,990
Rừng là yếu tố cơ bản
trong việc khôi phục hành tinh.
770
01:08:41,575 --> 01:08:45,996
Chúng là công nghệ tốt nhất mà tự nhiên có
để giữ cacbon lại,
771
01:08:48,082 --> 01:08:50,835
và là trung tâm đa dạng sinh học.
772
01:08:55,172 --> 01:08:58,175
Một lần nữa, hai tính năng này
hoạt động cùng nhau.
773
01:08:58,676 --> 01:09:01,720
Các khu rừng càng hoang dã và đa dạng,
774
01:09:01,804 --> 01:09:05,933
thì chúng hấp thụ
cacbon từ khí quyển hiệu quả hơn.
775
01:09:08,018 --> 01:09:12,481
Ta phải ngay lập tức ngăn chặn
nạn phá rừng ở khắp nơi...
776
01:09:13,566 --> 01:09:16,443
và trồng các loại cây như cọ dầu
và đậu nành
777
01:09:16,527 --> 01:09:20,114
trên những mảnh đất bị tàn phá từ lâu.
778
01:09:21,365 --> 01:09:24,034
Sau tất cả, còn rất nhiều
mảnh đất như thế.
779
01:09:26,120 --> 01:09:27,913
Nhưng ta có thể làm tốt hơn.
780
01:09:31,917 --> 01:09:37,673
Một thế kỷ trước, hơn ba phần tư
Costa Rica được bao phủ bởi rừng.
781
01:09:45,472 --> 01:09:51,478
Đến thập niên 1980, việc đốn gỗ bừa bãi
làm giảm lượng rừng xuống còn một phần tư.
782
01:09:54,565 --> 01:09:56,567
Chính phủ đã quyết định hành động,
783
01:09:56,650 --> 01:10:01,322
đó là tài trợ cho chủ đất
trồng lại các loài cây thổ sản.
784
01:10:06,035 --> 01:10:10,039
Chỉ trong 25 năm, các cánh rừng
đã sống lại
785
01:10:10,122 --> 01:10:13,250
để bao phủ một nửa Costa Rica lần nữa.
786
01:10:18,839 --> 01:10:22,843
Cứ tưởng tượng nếu ta làm được điều này
trên phạm vi toàn cầu.
787
01:10:25,804 --> 01:10:31,227
Các cánh rừng sống lại sẽ hấp thụ
đến 2/3 lượng khí thải cacbon
788
01:10:31,310 --> 01:10:35,522
được bơm vào khí quyển
bởi các hoạt động của ta cho đến nay.
789
01:10:43,072 --> 01:10:44,823
Có một nguyên tắc quan trọng
790
01:10:45,324 --> 01:10:47,826
đối với những điều này.
791
01:10:50,829 --> 01:10:56,085
Thiên nhiên là đồng minh
và là nguồn cảm hứng lớn nhất của ta.
792
01:10:58,629 --> 01:11:02,341
Chúng ta chỉ phải làm
điều mà thiên nhiên luôn làm.
793
01:11:04,260 --> 01:11:08,430
Nó đã tìm ra bí mật cuộc sống từ lâu rồi.
794
01:11:14,353 --> 01:11:15,562
Trong thế giới này,
795
01:11:15,980 --> 01:11:18,440
một loài chỉ có thể phát triển mạnh...
796
01:11:19,817 --> 01:11:23,612
khi mọi thứ xung quanh nó
cũng phát triển mạnh.
797
01:11:29,785 --> 01:11:32,621
Chúng ta có thể giải quyết những vấn đề
mà ta đang đối mặt
798
01:11:32,705 --> 01:11:35,499
bằng cách chấp nhận thực tại này.
799
01:11:38,377 --> 01:11:40,629
Nếu chúng ta chăm lo cho thiên nhiên,
800
01:11:42,298 --> 01:11:45,175
thiên nhiên sẽ chăm lo cho ta.
801
01:11:48,095 --> 01:11:50,556
Giờ là lúc loài của ta
802
01:11:50,639 --> 01:11:53,267
ngừng phát triển,
803
01:11:55,394 --> 01:12:00,816
để tạo dựng cuộc sống trên hành tinh
sao cho hài hòa với thiên nhiên,
804
01:12:03,527 --> 01:12:06,280
và để bắt đầu phát triển.
805
01:12:09,533 --> 01:12:13,370
Bạn thử nghĩ xem,
ta đang hoàn thành một hành trình đấy.
806
01:12:14,913 --> 01:12:17,833
Mười ngàn năm trước,
khi còn săn bắn hái lượm,
807
01:12:18,667 --> 01:12:22,713
chúng ta sống bền vững
vì đó là lựa chọn duy nhất.
808
01:12:24,006 --> 01:12:25,466
Những năm sau đó,
809
01:12:26,508 --> 01:12:29,303
nó lại là lựa chọn duy nhất.
810
01:12:29,636 --> 01:12:31,638
Chúng ta cần tìm lại...
811
01:12:33,015 --> 01:12:38,145
cách sống bền vững
để tránh xa khỏi thiên nhiên
812
01:12:38,771 --> 01:12:43,067
nhằm trở thành một phần
của thiên nhiên thêm lần nữa.
813
01:12:48,572 --> 01:12:51,325
Tối nay, chúng tôi có
một chương trình khác cho bạn.
814
01:12:54,161 --> 01:12:57,456
Nếu ta có thể thay đổi cách ta sống
trên Trái Đất,
815
01:12:58,457 --> 01:13:01,043
một tương lai khác
sẽ hiện ra trong tầm mắt.
816
01:13:04,963 --> 01:13:06,256
Trong tương lai này,
817
01:13:06,924 --> 01:13:13,430
ta khám phá ra cách để hưởng lợi từ đất
có lợi thay vì cản trở hoang dã...
818
01:13:15,057 --> 01:13:20,854
cách để câu cá ở biển
giúp chúng nhanh chóng phục hồi...
819
01:13:27,778 --> 01:13:32,199
và cách thu hoạch cây rừng bền vững.
820
01:13:35,744 --> 01:13:39,915
Cuối cùng chúng ta sẽ
học cách làm việc với thiên nhiên,
821
01:13:39,998 --> 01:13:42,459
thay vì chống lại nó.
822
01:13:45,212 --> 01:13:46,380
Cuối cùng,
823
01:13:46,463 --> 01:13:49,633
sau một cuộc đời
khám phá thế giới sinh vật,
824
01:13:49,716 --> 01:13:51,718
tôi chắc chắn một điều.
825
01:13:52,886 --> 01:13:55,681
Đây không phải là để cứu
hành tinh của chúng ta.
826
01:13:56,849 --> 01:13:59,184
Mà là để bảo vệ chính chúng ta.
827
01:14:04,148 --> 01:14:07,234
Sự thật là, dù chúng ta
có tồn tại hay không,
828
01:14:07,651 --> 01:14:10,571
thế giới tự nhiên vẫn sẽ tái tạo.
829
01:14:20,372 --> 01:14:24,585
Trong 30 năm kể từ vụ sơ tán Chernobyl,
830
01:14:25,377 --> 01:14:28,755
hoang dã đã giành lại không gian.
831
01:14:40,225 --> 01:14:44,354
Ngày nay, rừng đã mọc lan đến thành phố.
832
01:14:58,202 --> 01:15:03,040
Đây là nơi trú ẩn cho động vật hoang dã
thuộc loại hiếm ở nơi khác...
833
01:15:09,713 --> 01:15:14,426
và bằng chứng mạnh mẽ là
tuy chúng ta đã mắc sai lầm,
834
01:15:14,885 --> 01:15:18,013
nhưng cuối cùng, thiên nhiên
vẫn sẽ chiến thắng.
835
01:15:22,643 --> 01:15:25,187
Thế giới sinh vật sẽ tồn tại lâu dài.
836
01:15:27,689 --> 01:15:31,235
Con người chúng ta không thể
được đoán trước như thế.
837
01:15:34,154 --> 01:15:38,075
Chúng ta đã tiến xa như vậy
vì ta là sinh vật thông minh nhất
838
01:15:38,492 --> 01:15:39,826
từng sống trên đời.
839
01:15:44,373 --> 01:15:46,041
Nhưng để tiếp tục,
840
01:15:46,375 --> 01:15:49,127
ta cần nhiều hơn là trí thông minh.
841
01:15:51,171 --> 01:15:52,172
Chúng ta cần...
842
01:15:53,257 --> 01:15:54,258
sự thông thái.
843
01:16:07,312 --> 01:16:08,855
Có nhiều điểm khác biệt
844
01:16:08,939 --> 01:16:11,692
giữa con người
và các loài khác trên Trái Đất,
845
01:16:12,484 --> 01:16:14,236
nhưng một điểm rõ ràng
846
01:16:14,319 --> 01:16:17,447
là ta có thể tưởng tượng được tương lai.
847
01:16:18,991 --> 01:16:23,078
Tôi, và có lẽ cả bạn đã khiếp sợ
tương lai đó trong một thời gian dài,
848
01:16:24,037 --> 01:16:28,500
nhưng giờ đây rõ ràng là
nó cũng không tối tăm và mờ mịt đến thế.
849
01:16:29,710 --> 01:16:32,129
Ta có cơ hội để bù đắp thiệt hại,
850
01:16:32,921 --> 01:16:36,633
để hoàn thành hành trình phát triển
và quản lý ảnh hưởng của ta,
851
01:16:36,717 --> 01:16:41,388
và trở thành một giống loài sống hài hòa
với thiên nhiên thêm lần nữa.
852
01:16:42,306 --> 01:16:45,183
Tất cả những gì ta cần là ý chí.
853
01:16:45,642 --> 01:16:50,480
Giờ chúng ta có cơ hội
tạo ra ngôi nhà hoàn hảo cho mình
854
01:16:51,064 --> 01:16:57,404
và khôi phục thế giới giàu có, khỏe mạnh
và tuyệt vời mà chúng ta thừa kế.
855
01:16:58,488 --> 01:16:59,906
Cứ tưởng tượng xem.
856
01:17:45,494 --> 01:17:51,208
BỘ PHIM LÀ TUYÊN BỐ NHÂN CHỨNG
CỦA DAVID ATTENBOROUGH
857
01:17:51,291 --> 01:17:53,293
AI KHÁC CẦN PHẢI XEM?
858
01:22:19,142 --> 01:22:22,145
Biên dịch: Tuan Nguyen