1 00:00:02,000 --> 00:00:07,000 Downloaded from YTS.MX 2 00:00:08,000 --> 00:00:13,000 Official YIFY movies site: YTS.MX 3 00:00:16,224 --> 00:00:17,809 Het hoofdkamp in Auschwitz... 4 00:00:18,184 --> 00:00:19,602 ...was als een klein stadje. 5 00:00:19,811 --> 00:00:21,813 Er werd geroddeld en gekletst. 6 00:00:23,690 --> 00:00:25,442 Er was een kantine. 7 00:00:26,026 --> 00:00:27,318 Er was een bioscoop. 8 00:00:31,239 --> 00:00:33,950 Er was een sportclub, waar ik lid van was. 9 00:00:36,745 --> 00:00:39,289 Je kon je er vermaken... 10 00:00:39,748 --> 00:00:41,374 ...net als in een klein stadje. 11 00:00:43,251 --> 00:00:45,712 Die speciale situatie in Auschwitz... 12 00:00:45,795 --> 00:00:49,758 ...schiep vriendschappen waar ik nog steeds... 13 00:00:50,216 --> 00:00:52,343 ...met plezier aan terugdenk. 14 00:01:03,229 --> 00:01:05,482 Door onze kijk op de wereld waren we overtuigd... 15 00:01:05,565 --> 00:01:08,735 ...dat de hele wereld ons had verraden... 16 00:01:09,277 --> 00:01:12,655 ...en dat de joden een groot complot tegen ons smeedden. 17 00:01:15,992 --> 00:01:17,827 Maar wat de kinderen betreft... 18 00:01:18,078 --> 00:01:21,664 Jullie beseften toch wel dat die jullie onmogelijk iets konden aandoen? 19 00:01:23,917 --> 00:01:24,793 De kinderen... 20 00:01:25,251 --> 00:01:27,295 ...zijn niet de vijand op het moment. 21 00:01:28,046 --> 00:01:31,007 De vijand is het bloed binnenin hen. 22 00:01:36,638 --> 00:01:40,100 De voormalige bewaker bij het beruchte Auschwitz concentratiekamp... 23 00:01:40,183 --> 00:01:41,851 ...staat terecht in Duitsland. 24 00:01:41,976 --> 00:01:42,811 BBC WERELDNIEUWS 25 00:01:42,894 --> 00:01:45,480 Gröning wordt beschuldigd van meer dan 300,000 gevallen... 26 00:01:45,563 --> 00:01:47,107 ...van medeplichtigheid aan moord. 27 00:01:47,232 --> 00:01:49,234 Gröning is nu 93 jaar. 28 00:01:58,076 --> 00:02:01,204 AUSCHWITZ, POLEN 29 00:02:07,585 --> 00:02:10,964 Mijn kinderen groeiden op met een familiegeheim. 30 00:02:12,048 --> 00:02:13,007 Een last. 31 00:02:13,591 --> 00:02:17,303 Ze vroegen me waarom ze geen grootouders hebben... 32 00:02:17,387 --> 00:02:18,471 ...ooms, tantes... 33 00:02:20,723 --> 00:02:23,393 Als ik aan mijn Holocaust-ervaring denk... 34 00:02:24,310 --> 00:02:27,105 ...die paar minuten op het perron van Auschwitz... 35 00:02:27,605 --> 00:02:30,108 ...dan hebben die echt mijn leven bepaald. 36 00:02:32,443 --> 00:02:34,112 Probeer je voor te stellen... 37 00:02:34,320 --> 00:02:37,365 ...dat morgen iemand je komt vertellen... 38 00:02:37,824 --> 00:02:39,617 ...dat je je huis moet verlaten... 39 00:02:40,702 --> 00:02:42,954 ...dat je ouders worden weggenomen... 40 00:02:43,705 --> 00:02:47,292 ...en je niet weet of je ze ooit weer ziet. 41 00:02:48,543 --> 00:02:52,130 En eindelijk is het voorbij. Je leeft nog. 42 00:02:54,841 --> 00:02:56,843 Dan ontdek je dat je alleen bent. 43 00:02:59,429 --> 00:03:00,847 Zonder ouders. 44 00:03:02,932 --> 00:03:04,601 Geen familie. 45 00:03:05,560 --> 00:03:07,896 Is het ooit wel voorbij? 46 00:03:10,648 --> 00:03:15,445 Ik hoorde voor het eerst over Oskar Gröning toen Thomas Walter... 47 00:03:15,528 --> 00:03:19,866 ...een voormalige rechter en advocaat was in Duitsland... 48 00:03:20,158 --> 00:03:21,659 ...me benaderde en zei... 49 00:03:21,826 --> 00:03:25,997 ...dat hij met me wilde praten over mijn ervaringen in Auschwitz... 50 00:03:26,581 --> 00:03:31,502 ...in verband met de rechtszaak van Oskar Gröning. 51 00:03:32,629 --> 00:03:34,881 Ik dacht: wat heb ik met deze persoon te maken? 52 00:03:35,089 --> 00:03:36,216 AUSCHWITZ-OVERLEVENDE 53 00:03:36,299 --> 00:03:39,886 Ik kende hem niet. 54 00:03:42,138 --> 00:03:44,307 Ik dacht er veel over na. 55 00:03:44,390 --> 00:03:46,935 Allereerst moest ik beslissen... 56 00:03:47,018 --> 00:03:49,896 ...of een 94-jarige man... 57 00:03:50,188 --> 00:03:53,858 ...die deze vreselijke dingen 70 jaar eerder heeft gedaan... 58 00:03:53,942 --> 00:03:56,569 ...nog steeds schuldig is aan die misdaad. 59 00:04:01,115 --> 00:04:04,786 Ik hoorde voor het eerst van Gröning via Thomas. 60 00:04:05,328 --> 00:04:09,457 Hij wilde me overtuigen naar Duitsland te komen om te getuigen. 61 00:04:10,625 --> 00:04:13,253 Mijn eerste reactie was:... 62 00:04:13,503 --> 00:04:16,047 ...'Naar Duitsland? Geen sprake van.' 63 00:04:16,506 --> 00:04:20,718 Waarom zou ik mezelf pijnigen met al die herinneringen... 64 00:04:20,802 --> 00:04:22,595 ...en die vreselijke gevoelens van... 65 00:04:22,679 --> 00:04:23,763 AUSCHWITZ-OVERLEEFSTER 66 00:04:23,846 --> 00:04:27,976 ...weer een 16-jarig slaafje te zijn. 67 00:04:29,644 --> 00:04:32,063 Maar Thomas bleef aandringen. 68 00:04:32,313 --> 00:04:36,943 Hij zei: 'Het draait niet alleen over Gröning en jij en het verleden. 69 00:04:37,026 --> 00:04:40,697 We moeten een precedent scheppen voor de toekomst.' 70 00:04:40,822 --> 00:04:42,365 Gröning is erg oud... 71 00:04:42,448 --> 00:04:46,035 ...maar in Auschwitz was niemand te oud om vermoord te worden. 72 00:04:46,661 --> 00:04:49,247 Als je meedoet aan het vermoorden als 20-jarige man... 73 00:04:49,414 --> 00:04:50,790 ADVOCAAT VAN DE MEDE-EISERS 74 00:04:50,915 --> 00:04:54,711 ...dan kan je vervolgd worden als 50-jarige man... 75 00:04:54,794 --> 00:04:57,297 ...en ook als een 90-jarige. 76 00:04:58,589 --> 00:05:00,675 Ik heb al heel lang het gevoel... 77 00:05:00,758 --> 00:05:03,720 ...dat ik als overlevende de verantwoordelijkheid heb... 78 00:05:03,803 --> 00:05:08,516 ...te zorgen dat dit vreselijke gebeuren, de Holocaust, niet wordt vergeten. 79 00:05:09,434 --> 00:05:12,770 Deze rechtszaak is een cruciaal moment... 80 00:05:12,854 --> 00:05:14,897 ...in de geschiedenis van de Holocaust. 81 00:05:15,773 --> 00:05:20,987 Het feit dat zo veel nazi's er na de oorlog ongestraft van afkwamen. 82 00:05:21,612 --> 00:05:26,326 Maar Thomas zei dat het niet alleen om mij en het verleden ging... 83 00:05:26,617 --> 00:05:29,996 ...maar ook om een precedent voor de toekomst te scheppen. 84 00:05:30,788 --> 00:05:34,709 Dus ik vond dat ik moet gaan getuigen bij de rechtszaak. 85 00:05:45,094 --> 00:05:46,262 LÜNEBURG, DUITSLAND 86 00:05:46,471 --> 00:05:48,806 Lüneburg is een stadje in het noorden van Duitsland. 87 00:05:48,931 --> 00:05:52,101 Er is af en toe een moord en verder routine bij de rechtbank. 88 00:05:52,185 --> 00:05:54,228 Maar een rechtszaak van die omvang... 89 00:05:54,395 --> 00:05:56,105 ...had Lüneberg nog nooit meegemaakt. 90 00:05:56,189 --> 00:05:57,023 JOURNALIST, BILD 91 00:05:57,106 --> 00:05:59,233 En bijna geen enkele Duitse stad. 92 00:05:59,317 --> 00:06:01,486 De rechtszaak vond plaats in Lüneburg... 93 00:06:01,569 --> 00:06:03,571 ...omdat Gröning daar woont. 94 00:06:04,030 --> 00:06:05,448 En volgens de Duitse wet... 95 00:06:05,531 --> 00:06:09,035 ...moet iemand worden berecht door de dichtstbijzijnde rechtbank. 96 00:06:09,452 --> 00:06:13,081 Het buurtcentrum werd ingericht om veel mensen te kunnen ontvangen. 97 00:06:13,164 --> 00:06:14,832 Waar alle aanklagers en... 98 00:06:14,916 --> 00:06:17,335 ...alle advocaten en de media konden verblijven. 99 00:06:17,752 --> 00:06:19,754 En verder genoeg stoelen voor het publiek. 100 00:06:19,837 --> 00:06:21,798 Want ook het publiek zou komen kijken.. 101 00:06:22,173 --> 00:06:24,008 ...om het hele gebeuren te volgen. 102 00:06:25,968 --> 00:06:28,846 Ze moeten boeten voor hun daden. 103 00:06:30,515 --> 00:06:31,724 Ze wisten er alles van. 104 00:06:32,308 --> 00:06:34,519 Voor de misdaden die ze pleegden... 105 00:06:34,769 --> 00:06:35,603 LOKALE INWONER 106 00:06:35,770 --> 00:06:38,606 ...en wat ze de joden aandeden... 107 00:06:38,689 --> 00:06:42,485 ...daar moeten ze voor worden gestraft. 108 00:06:43,694 --> 00:06:48,157 De kleintjes gaan aan de galg en de groten gaan vrijuit. 109 00:06:48,241 --> 00:06:49,867 Zo is het nu eenmaal. 110 00:06:49,992 --> 00:06:50,827 LOKALE INWONER 111 00:06:50,910 --> 00:06:54,330 Een 93-jarige veroordelen... 112 00:06:54,414 --> 00:06:57,875 ...dat slaat nergens op. 113 00:06:57,959 --> 00:07:02,296 Ik denk dat hij de laatste 50 jaar met de angst heeft geleefd... 114 00:07:02,380 --> 00:07:04,674 ...om te worden gepakt... 115 00:07:05,341 --> 00:07:09,011 ...en dan uiteindelijk wordt ontmaskerd. 116 00:07:09,554 --> 00:07:12,765 Hij werd min of meer gedwongen. Hij was een volgeling. 117 00:07:12,849 --> 00:07:13,850 LOKALE INWONERS 118 00:07:13,933 --> 00:07:15,184 En wat waren onze vaders? 119 00:07:17,603 --> 00:07:20,690 Daar praat niemand meer over. Ze waren ook volgelingen. 120 00:07:22,150 --> 00:07:26,154 Dan zou men heel wat oude rechters verantwoordelijk moeten stellen. 121 00:07:26,237 --> 00:07:28,197 Miljoenen schreeuwden toen 'Heil'. 122 00:07:29,240 --> 00:07:31,492 En zogenaamd wist niemand ergens van. 123 00:07:34,412 --> 00:07:35,872 Toen ik klein was... 124 00:07:36,038 --> 00:07:39,584 ...praatte niemand over de oorlog. 125 00:07:39,834 --> 00:07:43,671 Op school hoorden we geen enkel woord over de oorlog. 126 00:07:44,630 --> 00:07:48,384 Toen ik 16, 17 was, kwam ik erachter... 127 00:07:49,177 --> 00:07:51,262 ...via bepaalde films of boeken... 128 00:07:51,345 --> 00:07:54,932 ...dat er een oorlog was geweest die in mijn land was begonnen. 129 00:07:55,641 --> 00:07:58,227 Sommige mensen praten graag over de oorlog... 130 00:07:58,352 --> 00:08:00,605 ...maar alleen over hun leed tijdens de oorlog... 131 00:08:00,730 --> 00:08:01,731 ANTIFASCISME ACTIVIST 132 00:08:01,856 --> 00:08:04,358 ...of over hun heldendaden in de oorlog. 133 00:08:04,484 --> 00:08:06,694 Niemand praatte over de slachtoffers... 134 00:08:07,528 --> 00:08:10,781 ...en dat konden we moeilijk begrijpen. 135 00:08:11,616 --> 00:08:16,496 Dat we zoveel criminelen in ons land hadden... 136 00:08:17,580 --> 00:08:18,831 ...miljoenen... 137 00:08:19,415 --> 00:08:22,376 ...en niemand die ons uitlegde wat er echt was gebeurd. 138 00:08:23,377 --> 00:08:26,797 Mijn beide ouders steunden de nazi's. 139 00:08:27,048 --> 00:08:30,801 Mijn moeder volgde alleen mijn vaders voorbeeld. 140 00:08:31,511 --> 00:08:35,389 Mijn vader was nazi vanaf het begin. 141 00:08:37,058 --> 00:08:40,686 Hij pleegde zelfmoord toen hij 53 was. 142 00:08:42,021 --> 00:08:45,525 Hij zat nog steeds vast in het systeem van de nazi-periode. 143 00:08:47,944 --> 00:08:51,030 We hebben oude fascisten en we hebben moderne fascisten. 144 00:08:55,034 --> 00:08:57,787 Een organisatie die hielp bij de Gröning-rechtszaak... 145 00:08:58,037 --> 00:09:00,998 ...was de antifascistische organisatie. 146 00:09:02,291 --> 00:09:06,587 De naam zegt het al. Ze vechten tegen fascisme. 147 00:09:06,671 --> 00:09:09,715 Het gebeurde 70 jaar geleden in ons land... 148 00:09:09,799 --> 00:09:11,092 ...en het gebeurt nu ook. 149 00:09:18,432 --> 00:09:21,352 Er waren wat rellen van rechtse fracties. 150 00:09:21,894 --> 00:09:24,063 Thomas Walter, de advocaat... 151 00:09:24,146 --> 00:09:27,984 ...belde zes weken voor Grönings proces zou beginnen... 152 00:09:28,109 --> 00:09:28,943 SLUIT JE AAN 153 00:09:29,110 --> 00:09:31,070 ...om ons voor te bereiden... 154 00:09:31,279 --> 00:09:33,447 ...en een aantal spandoeken te maken... 155 00:09:33,531 --> 00:09:36,117 ...om Holocaustontkenners af te weren... 156 00:09:36,200 --> 00:09:39,161 ...van de overlevenden en hun familie. 157 00:09:39,495 --> 00:09:41,163 Is de tekst klaar? 158 00:09:41,247 --> 00:09:42,540 Ja, die is klaar. 159 00:09:42,623 --> 00:09:45,835 Er zijn al mensen mee bezig. 160 00:09:46,419 --> 00:09:47,795 Ik ben een anti-fascist. 161 00:09:47,878 --> 00:09:51,048 Het gaat om: 'In wat voor samenleving willen we leven?' 162 00:09:51,173 --> 00:09:52,550 Vluchtelingenwoningen in brand 163 00:09:52,633 --> 00:09:54,218 Er leeft veel racisme in Duitsland. 164 00:09:54,302 --> 00:09:56,137 Huizen worden in brand gestoken... 165 00:09:56,429 --> 00:09:59,098 ...door racisten en fascisten... 166 00:09:59,181 --> 00:10:01,892 ...die zich tegen vluchtelingen keren... 167 00:10:01,976 --> 00:10:04,186 ...en er zijn veel doden gevallen. 168 00:10:04,270 --> 00:10:07,440 Als we onze geschiedenis kennen... 169 00:10:07,523 --> 00:10:10,568 ...dan kan hij nu niks doen. 170 00:10:10,943 --> 00:10:12,945 Dus wij moeten ook in actie komen. 171 00:10:13,070 --> 00:10:15,906 Misschien een van de laatste Holocaust-processen... 172 00:10:16,073 --> 00:10:17,867 ...begon vandaag in Duitsland. 173 00:10:17,950 --> 00:10:20,077 Krachtens een nieuwe juridische theorie... 174 00:10:20,161 --> 00:10:23,497 ...kan personeel van concentratiekampen verantwoordelijk worden gesteld... 175 00:10:23,623 --> 00:10:26,626 ...voor de Holocaust zelfs als ze niet eigenhandig moordden. 176 00:10:26,751 --> 00:10:29,420 De aangeklaagde geeft toe dat hij in auschwitz was... 177 00:10:29,503 --> 00:10:31,422 ...maar zegt dat hij niemand vermoordde. 178 00:10:31,505 --> 00:10:33,132 Hij nam alleen hun geld. 179 00:10:33,257 --> 00:10:37,678 De rechtbank beslist of de zogenaamde 'boekhouder van Auschwitz'... 180 00:10:37,803 --> 00:10:40,973 ...ook schuldig is aan medeplichtigheid aan massamoord. 181 00:10:43,059 --> 00:10:45,728 De eerste dag kwamen 11 Holocaustontkenners. 182 00:10:48,773 --> 00:10:52,777 Ze schreeuwden en verspreidden pamfletten. 183 00:10:55,446 --> 00:10:58,407 Onze vrienden hielden de spandoeken omhoog... 184 00:10:58,491 --> 00:11:02,536 ...om te laten zien dat er recht zal zijn voor de overlevenden. 185 00:11:02,662 --> 00:11:05,581 Het is een erg moeilijke situatie... 186 00:11:05,665 --> 00:11:09,251 ...voor de overlevenden om twee uren in de rij te staan. 187 00:11:09,335 --> 00:11:12,421 Vooral als ze worden geconfronteerd met de fascisten... 188 00:11:12,588 --> 00:11:14,131 ...zoals Mr Haverbeck en Mr Wulff. 189 00:11:15,549 --> 00:11:18,636 In Auschwitz waren geen gaskamers. 190 00:11:19,887 --> 00:11:21,931 Het was niet een vernietigingskamp. 191 00:11:22,014 --> 00:11:22,932 HOLOCAUSTONTKENNER 192 00:11:23,015 --> 00:11:25,393 Daarnaast was het bevel van het Reich... 193 00:11:25,518 --> 00:11:27,311 We stoppen het gesprek nu. 194 00:11:27,395 --> 00:11:29,897 Ik zei eerder al dat u vervolgd kan worden. 195 00:11:29,980 --> 00:11:30,856 Ja, maar de... 196 00:11:30,940 --> 00:11:32,608 Maakt niet uit. 197 00:11:32,692 --> 00:11:35,111 U wordt vervolgd en gedwongen te vertrekken. 198 00:11:36,904 --> 00:11:39,990 Zo is het wel mooi geweest. Ik ga naar een publiek proces. 199 00:11:40,074 --> 00:11:41,158 HOLOCAUSTONTKENNER 200 00:11:41,242 --> 00:11:46,247 Criminaliseer ons niet door ons aan te spreken. 201 00:11:46,330 --> 00:11:48,249 Ik wil naar de rechtszaak. 202 00:11:48,332 --> 00:11:53,504 De overlevenden en hun familie krijgen altijd bescherming... 203 00:11:53,587 --> 00:11:56,132 ...tegen onze rechtse groepen. 204 00:11:58,050 --> 00:11:59,844 En dat was belangrijk voor ons... 205 00:11:59,927 --> 00:12:01,846 ...en ook erg belangrijk voor hen. 206 00:12:11,272 --> 00:12:12,314 AUSCHWITZ-OVERLEVENDE 207 00:12:12,440 --> 00:12:13,899 De eerste dag was waanzinnig. 208 00:12:14,817 --> 00:12:15,860 Het was ongelooflijk. 209 00:12:15,943 --> 00:12:19,572 Overal in Europa in alle grote steden. 210 00:12:20,322 --> 00:12:24,618 We werden letterlijk bestookt door vele tv-camera's... 211 00:12:24,702 --> 00:12:27,121 ...en journalisten die onze meningen wilden weten... 212 00:12:27,204 --> 00:12:29,665 ...of ons standpunt. 213 00:12:31,250 --> 00:12:33,878 Het is veel waard dat een persoon, zelfs na 70 jaar... 214 00:12:33,961 --> 00:12:35,504 AUSCHWITZ-OVERLEVENDE, MEDE-EISER 215 00:12:35,713 --> 00:12:37,131 ...wordt berecht. 216 00:12:37,673 --> 00:12:41,469 Niemand mag wegkomen met misdaden tegen de mensheid... 217 00:12:41,552 --> 00:12:42,553 ...tegen joden. 218 00:12:43,721 --> 00:12:45,598 Een overlevende van Auschwitz... 219 00:12:46,348 --> 00:12:47,975 ...in een Duitse rechtszaal... 220 00:12:48,392 --> 00:12:50,478 ...omringd door Duitse rechters... 221 00:12:50,561 --> 00:12:51,979 ...en Duitse advocaten... 222 00:12:52,104 --> 00:12:53,773 ...wordt met respect behandeld. 223 00:12:54,899 --> 00:12:56,066 En dit was op zich... 224 00:12:56,150 --> 00:12:57,735 AUSCHWITZ-OVERLEVENDE, MEDE-EISER 225 00:12:57,818 --> 00:13:00,362 ...een interessante ervaring voor mij. 226 00:13:01,322 --> 00:13:06,160 Ik was toen goed bevriend met Rainer Höss... 227 00:13:06,619 --> 00:13:11,665 ...die een sterke tegenstander is van neonazi's. 228 00:13:12,333 --> 00:13:14,460 Ik ben de kleinzoon van Rudolf Höss... 229 00:13:14,710 --> 00:13:15,836 RAINER HÖSS 230 00:13:16,003 --> 00:13:18,422 ...de commandant van Auschwitz. 231 00:13:18,756 --> 00:13:20,841 Hij was verantwoordelijk... 232 00:13:20,925 --> 00:13:23,636 ...voor 1,1 tot 1,3 miljoen moorden in Auschwitz. 233 00:13:23,761 --> 00:13:25,763 COMMANDANT VAN AUSCHWITZ 234 00:13:26,055 --> 00:13:27,389 Haat is een machtig wapen. 235 00:13:27,723 --> 00:13:31,352 Dat was het in de Tweede Wereldoorlog en dat is het nu. 236 00:13:32,144 --> 00:13:33,395 Het Gröning-proces... 237 00:13:33,646 --> 00:13:35,648 ...is belangrijk voor onze jeugd. 238 00:13:36,065 --> 00:13:39,527 Vroeger hadden we alleen de stemmen van overlevenden... 239 00:13:40,277 --> 00:13:41,362 ...de slachtoffers... 240 00:13:41,445 --> 00:13:44,490 ...maar niemand luisterde echt naar de daders. 241 00:13:51,705 --> 00:13:52,540 Stap uit. 242 00:14:00,464 --> 00:14:02,591 Ze gaan heus niet zonder mij beginnen. 243 00:14:04,093 --> 00:14:07,304 Oskar, wat verwacht u van het proces? 244 00:14:14,311 --> 00:14:16,730 Een uitspraak van 'niet schuldig'. Ik weet niet. 245 00:14:19,149 --> 00:14:21,318 Bent u onschuldig? Wat denkt u zelf? 246 00:14:21,485 --> 00:14:23,362 Mr Gröning, niets zeggen. 247 00:14:28,325 --> 00:14:32,121 Wij zaten aan de ene kant van de rechtszaal... 248 00:14:32,580 --> 00:14:36,709 ...en tegenover ons, deze frêle oude man... 249 00:14:37,251 --> 00:14:38,836 ...die binnenliep... 250 00:14:39,211 --> 00:14:40,296 ...met een rollator. 251 00:14:43,424 --> 00:14:46,051 Ik voelde kilte toen ik hem zag. 252 00:14:46,302 --> 00:14:48,220 Het was allemaal... 253 00:14:48,470 --> 00:14:50,931 ...een soort surrealistische ervaring. 254 00:14:51,015 --> 00:14:52,808 Ik kan het niet anders omschrijven. 255 00:14:53,434 --> 00:14:55,978 Ik voelde medelijden voor hem. 256 00:14:56,520 --> 00:14:58,939 Hij zag eruit als een zielige, oude man. 257 00:15:00,441 --> 00:15:03,485 Maar dat werd anders toen hij ging zitten... 258 00:15:04,111 --> 00:15:05,863 ...en rondkeek... 259 00:15:06,655 --> 00:15:09,199 ...en hij z'n armen zo over elkaar sloeg. 260 00:15:12,036 --> 00:15:15,748 Ik dacht: je bent nog net zo. 261 00:15:15,831 --> 00:15:19,126 Ik zie dezelfde persoon... 262 00:15:19,209 --> 00:15:21,962 ...die dacht dat hij een god was en wij ongedierte. 263 00:15:22,755 --> 00:15:23,631 Nog net zo. 264 00:15:24,840 --> 00:15:27,593 Al mijn medeleven was toen weg. 265 00:15:35,935 --> 00:15:37,811 Het proces haalde de krantenkoppen... 266 00:15:37,895 --> 00:15:40,481 ...omdat Oskar Gröning een van de weinigen was... 267 00:15:40,564 --> 00:15:42,566 ...of wellicht de enige aangeklaagde... 268 00:15:42,650 --> 00:15:46,195 ...van Auschwitz die zei dat hij zou praten in de rechtszaal. 269 00:15:46,528 --> 00:15:48,906 Hij vertelde wat echt was gebeurd... 270 00:15:48,989 --> 00:15:52,326 ...wat hij ervoer in die tijd in Auschwitz. 271 00:15:53,410 --> 00:15:55,913 De meesten vertellen maar wat leugens... 272 00:15:55,996 --> 00:15:57,498 ...over wat ze toen deden... 273 00:15:57,581 --> 00:16:00,417 ...maar Mr Gröning gaf reële feiten. 274 00:16:00,626 --> 00:16:03,170 Hij zei de waarheid over die tijd... 275 00:16:03,253 --> 00:16:04,755 ...en dat was heel speciaal. 276 00:16:09,301 --> 00:16:10,302 Oskar Gröning 277 00:16:10,386 --> 00:16:13,722 Het was ongelooflijk hoeveel kostbaarheden en geld de joden meebrachten. 278 00:16:13,847 --> 00:16:17,101 Hij gaf eigenlijk toe dat hij goederen verzamelde. 279 00:16:17,226 --> 00:16:20,187 Hij verzamelde de bagage van de mensen die naar Auschwitz kwamen. 280 00:16:20,270 --> 00:16:23,190 Hij doorzocht de bagage op kostbaarheden. 281 00:16:23,524 --> 00:16:26,318 Hij was een van de weinige nazi's... 282 00:16:26,402 --> 00:16:29,655 ...die in de rechtbank toegaf dat ze van hun eigendommen werden beroofd. 283 00:16:29,738 --> 00:16:32,783 En hij verwachtte niet dat ze het terug zouden krijgen. 284 00:16:32,950 --> 00:16:35,494 Het gevolg was dat iedereen die daar werkte... 285 00:16:35,577 --> 00:16:37,871 ...mensen kende die daar kwamen om te sterven. 286 00:16:39,581 --> 00:16:42,334 Stond u er ooit bij stil wiens bezittingen dat waren? 287 00:16:42,626 --> 00:16:44,003 Rechter Franz Kompisch 288 00:16:45,462 --> 00:16:48,424 Ze waren van de staat. De joden hadden ze aan ons afgegeven. 289 00:16:51,176 --> 00:16:54,221 Was daar een reden voor? 290 00:16:55,097 --> 00:16:59,059 Ja. Ze hadden het niet langer nodig. 291 00:17:00,144 --> 00:17:03,105 Ik vind hem een symbool en symbolen zijn vaak het doelwit. 292 00:17:03,188 --> 00:17:04,273 PROFESSOR IN DE RECHTEN 293 00:17:05,024 --> 00:17:08,027 Had hij in een tijd geleefd... 294 00:17:08,110 --> 00:17:12,072 ...wanneer de echte daders daadwerkelijk werden bestraft... 295 00:17:12,197 --> 00:17:13,782 ...dan hadden ze hem niet gepakt... 296 00:17:13,866 --> 00:17:15,951 ...omdat hij zo laag op de lijst stond. 297 00:17:16,410 --> 00:17:18,370 Waar het om gaat is, wat deed Duitsland... 298 00:17:18,454 --> 00:17:20,539 ...niet alleen tijdens de oorlog... 299 00:17:20,748 --> 00:17:21,999 ...maar na de oorlog? 300 00:17:22,082 --> 00:17:24,960 Wat ze na de oorlog deden was schandelijk. 301 00:17:40,642 --> 00:17:42,019 Hier. Niet vouwen. 302 00:17:43,937 --> 00:17:45,022 Kijk eens wat ik heb. 303 00:17:45,272 --> 00:17:47,858 Deze 'Niet vouwen', fanmail. 304 00:17:48,233 --> 00:17:50,277 Er zit een foto in die ik moet signeren. 305 00:17:53,614 --> 00:17:55,574 Hij wil dat ik de foto's signeer. 306 00:17:56,033 --> 00:17:57,326 Dit is een zeldzame foto. 307 00:17:58,827 --> 00:18:00,370 Ik op het hoofdwartier. 308 00:18:01,538 --> 00:18:03,082 Deze is ook zeldzaam. 309 00:18:04,750 --> 00:18:06,794 Ik landde op het strand van Normandië. 310 00:18:07,377 --> 00:18:09,546 Ik hoorde bij de troepen van generaal Patton. 311 00:18:09,838 --> 00:18:13,133 We dreven de Duitsers terug vanuit Frankrijk... 312 00:18:13,467 --> 00:18:14,593 ...naar Duitsland. 313 00:18:15,010 --> 00:18:16,303 En in die tijd... 314 00:18:16,637 --> 00:18:19,765 ...werd ik aangesteld als onderzoeker van oorlogsmisdaden. 315 00:18:20,641 --> 00:18:24,520 Ik denk dat ik de eerste was in het Amerikaanse leger. 316 00:18:25,813 --> 00:18:28,565 Het probleem waar ik tegenaan liep... 317 00:18:28,816 --> 00:18:31,401 ...als procureur-generaal in Neurenberg... 318 00:18:31,652 --> 00:18:34,655 ...was, wat vraag ik bij de latere processen in Neurenberg? 319 00:18:34,780 --> 00:18:36,532 Hier had je 3000 mannen... 320 00:18:37,032 --> 00:18:39,076 ...die dag na dag in koelen bloede... 321 00:18:39,243 --> 00:18:41,370 ...duizenden mensen vermoordden... 322 00:18:41,453 --> 00:18:44,498 ...waaronder kinderen, voor elk één schot. 323 00:18:45,749 --> 00:18:47,918 En ik had het gevoel dat ik... 324 00:18:49,628 --> 00:18:53,465 ...dat ik onmogelijk die miljoenen vermoorde mensen... 325 00:18:53,632 --> 00:18:54,758 ...recht kon doen. 326 00:18:55,509 --> 00:18:57,928 Maar als ik een wetsverordening kan instellen... 327 00:18:58,345 --> 00:19:01,390 ...die de mens in de toekomst kan beschermen... 328 00:19:01,890 --> 00:19:04,393 ...dan zou dit proces zinvoller worden... 329 00:19:04,476 --> 00:19:07,938 ...dan wat ik met deze paar moordenaars kan doen. 330 00:19:09,231 --> 00:19:14,695 Dit document, dat ik misschien sinds 1948 niet in mijn handen heb gehad... 331 00:19:15,154 --> 00:19:18,991 ...is een lijst van mijn beklaagden van het Einsatzgruppen-proces in Neurenberg... 332 00:19:19,199 --> 00:19:23,370 ...en ik had een lijst gemaakt met de namen van de beklaagden... 333 00:19:23,620 --> 00:19:25,330 ...de positie die ze bekleedden... 334 00:19:25,414 --> 00:19:29,668 ...bijvoorbeeld Ohlendorf, commandant Einsatzgruppen D... 335 00:19:29,751 --> 00:19:31,211 ...doodde 90,000. 336 00:19:32,129 --> 00:19:34,381 Ze verklaarden allemaal niet schuldig te zijn. 337 00:19:34,631 --> 00:19:37,092 Niemand die zei dat hij iets had gedaan. 338 00:19:37,259 --> 00:19:38,510 Mijn hemel. Nee. 339 00:19:39,261 --> 00:19:43,098 Ze zeiden: 'Dat was nodig om Hitlers bevelen uit te voeren... 340 00:19:43,265 --> 00:19:44,725 ...en het was oorlog... 341 00:19:44,850 --> 00:19:46,268 ...wat konden we anders doen?' 342 00:19:46,393 --> 00:19:50,147 Ik had zelf 22 beklaagden gekozen uit 3000 massamoordenaars... 343 00:19:50,230 --> 00:19:52,399 ...die meer dan een miljoen mensen vermoordden. 344 00:19:52,524 --> 00:19:53,859 En ik kon dat bewijzen. 345 00:19:53,942 --> 00:19:56,737 Ik had al hun topgeheime documenten. 346 00:19:57,029 --> 00:19:58,447 De feiten staan vast. 347 00:19:58,822 --> 00:20:00,407 Ik wilde de topfiguren... 348 00:20:00,699 --> 00:20:01,700 ...de planners... 349 00:20:02,451 --> 00:20:05,537 ...de opperbevelhebbers. 350 00:20:06,413 --> 00:20:08,582 Zij hadden de specifieke taak... 351 00:20:08,749 --> 00:20:10,292 ...om in koelen bloede... 352 00:20:10,417 --> 00:20:13,629 ...alle joodse mannen vrouwen en kinderen te vermoorden... 353 00:20:13,712 --> 00:20:15,547 ...die ze maar konden pakken. 354 00:20:16,924 --> 00:20:21,970 Ik weet dat 22 beklaagden uit 3000 mannen te kiezen... 355 00:20:22,054 --> 00:20:23,847 ...slechts een nietige steekproef is. 356 00:20:23,931 --> 00:20:25,682 Hier was een belachelijke reden voor. 357 00:20:25,766 --> 00:20:27,976 Er waren maar 22 plaatsen in de beklaagdenbank. 358 00:20:29,519 --> 00:20:32,522 Wilden we hiermee het recht laten zegevieren? Natuurlijk niet. 359 00:20:33,023 --> 00:20:36,276 Dan zouden we tot op heden nog nazi's vervolgen. 360 00:20:37,027 --> 00:20:39,446 Je wilt een principeverklaring maken. 361 00:20:39,738 --> 00:20:42,908 Het principe is 'Doe dit niet'. Het is een misdaad tegen de mensheid. 362 00:20:43,116 --> 00:20:45,118 Stop ermee. Blijf je er mee doorgaan... 363 00:20:45,244 --> 00:20:48,872 ...dan zullen we je als je een leider bent proberen op te sluiten... 364 00:20:48,956 --> 00:20:51,500 ...zodat je het niet weer doet en het schrikt anderen af. 365 00:20:52,751 --> 00:20:58,465 Toen de zittende rechter Michael Musmanno het proces begon, zei hij... 366 00:20:58,548 --> 00:21:02,511 Nu zullen we het pleidooi van de eiser aanhoren. 367 00:21:02,928 --> 00:21:05,013 Daarna zei hij... 368 00:21:05,097 --> 00:21:07,099 'Ons doel is niet wraak... 369 00:21:07,182 --> 00:21:10,519 ...noch streven we naar billijke vergelding. 370 00:21:12,646 --> 00:21:14,731 We vragen bevestiging van deze rechtbank... 371 00:21:14,856 --> 00:21:17,693 ...van het internationale strafrecht... 372 00:21:18,652 --> 00:21:20,028 ...van het mensenrecht... 373 00:21:20,320 --> 00:21:22,614 ...om in vrede en waardigheid te leven... 374 00:21:23,115 --> 00:21:25,117 ...ongeacht zijn ras of geloof. 375 00:21:27,035 --> 00:21:28,370 De zaak die we voorleggen... 376 00:21:29,121 --> 00:21:32,708 ...is een pleidooi van de mensheid voor de wet.' 377 00:21:33,834 --> 00:21:34,960 Want dat was... 378 00:21:35,210 --> 00:21:37,421 ...wat ik echt probeerde te bereiken. 379 00:21:38,880 --> 00:21:40,173 NEURENBERG PROCESSEN, 1945 380 00:21:40,257 --> 00:21:42,301 Het Neurenberg proces markeerde... 381 00:21:42,634 --> 00:21:45,887 ...het begin van het Internationale Strafrecht van heden. 382 00:21:46,763 --> 00:21:49,766 Fameuze nazi criminelen werden berecht in Neurenberg. 383 00:21:49,933 --> 00:21:51,727 Onder andere Hermann Goering... 384 00:21:53,979 --> 00:21:55,022 ...Rudolf Hess.... 385 00:21:56,940 --> 00:21:57,858 ...en vele andere. 386 00:21:57,941 --> 00:22:02,321 Maar de rechtszaken zelf werden niet goed ontvangen bij het Duitse publiek. 387 00:22:02,404 --> 00:22:05,198 Het werd gezien als overwinningsrechtspraak. 388 00:22:05,282 --> 00:22:06,491 PROTEST TEGEN NEURENBERG 389 00:22:06,575 --> 00:22:09,870 Niemand van hen heeft zin om over zijn misdaden na te denken. 390 00:22:10,412 --> 00:22:12,539 Ze willen verdergaan met hun leven. 391 00:22:12,706 --> 00:22:15,834 Het is ook wel logisch. Dit land lag in puin. 392 00:22:16,376 --> 00:22:20,172 Het moest steen voor steen opnieuw worden opgebouwd. 393 00:22:20,589 --> 00:22:22,174 Het laatste wat de mensen willen... 394 00:22:22,257 --> 00:22:24,968 ...is gaan zitten en praten over hun misdaden en schuld... 395 00:22:25,052 --> 00:22:26,553 ...en hoe ze Europa verwoestten. 396 00:22:26,887 --> 00:22:29,514 21 NAZI-BAZEN SCHULDIG Ed Herlihy 397 00:22:31,683 --> 00:22:33,602 In het Paleis van Justitie in Neurenberg... 398 00:22:33,685 --> 00:22:36,688 ...eindigt spoedig het grootste proces in de geschiedenis. 399 00:22:37,439 --> 00:22:41,234 Uiteindelijk werden de meeste beklaagden veroordeeld. 400 00:22:41,318 --> 00:22:42,903 Er waren enkele vrijspraken. 401 00:22:43,612 --> 00:22:46,490 Sommige kregen de doodstraf... 402 00:22:46,573 --> 00:22:47,783 ...en geëxecuteerd. 403 00:22:50,744 --> 00:22:54,122 De nieuw gevormde Duitse regering... 404 00:22:54,498 --> 00:22:57,709 ...lobbyde intensief om de processen tot een einde te brengen... 405 00:22:57,793 --> 00:23:01,546 ...en lobbyde om degenen die in Neurenberg waren veroordeeld... 406 00:23:01,630 --> 00:23:05,467 ...zelfs terdoodveroordeelden, vrij te laten. 407 00:23:06,343 --> 00:23:07,761 En dat gebeurde bij de meesten. 408 00:23:08,011 --> 00:23:10,972 Het Duitse systeem faalde na de Tweede Wereldoorlog niet... 409 00:23:11,139 --> 00:23:13,433 ...in het vervolgen van nazi oorlogsmisdadigers... 410 00:23:13,558 --> 00:23:16,228 Ze kozen er welbewust voor om ze niet te vervolgen... 411 00:23:16,311 --> 00:23:19,231 ...want veel rechters waren nazi oorlogsmisdadigers. 412 00:23:19,815 --> 00:23:23,735 Er is bewijs dat een groot aantal van de Duitse rechters... 413 00:23:23,985 --> 00:23:25,821 ...vooral de West-Duitse rechters... 414 00:23:25,946 --> 00:23:29,574 ...tussen 1945 en 1967, nazi's waren. 415 00:23:29,991 --> 00:23:31,743 Geen voormalige nazi's... 416 00:23:31,868 --> 00:23:35,330 ...maar nazi's. Mensen die sympathiseren met de nazi's. 417 00:23:35,539 --> 00:23:39,167 Het Ministerie van Justitie bestaat dan voor 99% uit voormalige nazi's. 418 00:23:39,543 --> 00:23:44,631 En zij maken en definiëren het nieuwe rechtssysteem. 419 00:23:44,714 --> 00:23:47,050 Ze zouden zichzelf moeten veroordelen. 420 00:23:47,467 --> 00:23:50,929 Het resultaat was vanzelfsprekend, vreselijk onrecht. 421 00:23:51,054 --> 00:23:53,056 10 BEKLAAGDEN, PROCES 1958 422 00:23:53,140 --> 00:23:55,350 STRAFFEN VAN 3 TOT 15 JAAR 423 00:23:55,892 --> 00:23:58,061 11 BEKLAAGDEN PROCES 1964 424 00:23:58,145 --> 00:24:01,106 4 LEVENSLANG, 3 VERVROEGD VRIJGELATEN 425 00:24:01,273 --> 00:24:03,275 12 BEKLAAGDEN PROCES 1965 426 00:24:03,483 --> 00:24:05,026 6 VRIJGESPROKEN 427 00:24:15,954 --> 00:24:18,290 22 BEKLAAGDEN PROCES 1965 428 00:24:19,207 --> 00:24:22,419 16 BINNEN VIJF JAAR VRIJGELATEN 429 00:24:25,547 --> 00:24:26,840 HANS STARK 430 00:24:27,340 --> 00:24:29,718 LIET ZYKLON B IN GASKAMERS LOPEN 431 00:24:30,177 --> 00:24:32,804 VRIJGELATEN NA DRIE JAAR CEL 432 00:24:36,558 --> 00:24:37,601 KLAUS DYLEWSKI 433 00:24:37,684 --> 00:24:40,395 DEELNAME AAN SCHIETEN, VERGASSEN EN FOLTEREN 434 00:24:40,479 --> 00:24:42,814 VRIJGELATEN NA DRIE JAAR CEL 435 00:24:48,528 --> 00:24:50,155 VICTOR CAPESIUS 436 00:24:50,238 --> 00:24:52,782 BELAST MET CHEMICALIËN VOOR UITROEIING 437 00:24:52,866 --> 00:24:55,243 VRIJGELATEN NA DRIE JAAR CEL 438 00:24:56,411 --> 00:24:58,288 Dus het is een vreselijk proces... 439 00:24:58,371 --> 00:25:00,499 ...waar bijna niemand wordt veroordeeld. 440 00:25:00,665 --> 00:25:02,792 Nogmaals, er is geen politieke wil voor. 441 00:25:02,918 --> 00:25:04,127 De meeste Duitsers... 442 00:25:04,294 --> 00:25:07,088 ...vinden deze processen louterend en perfect... 443 00:25:07,172 --> 00:25:10,675 ...omdat ze de gruwel van plekken als Auschwitz laten zien. 444 00:25:10,759 --> 00:25:14,513 Ze laten je wat rotte appels zien... 445 00:25:14,638 --> 00:25:17,015 ...en de rest lijkt onschuldig... 446 00:25:17,098 --> 00:25:19,226 ...en verdient geen straf... 447 00:25:19,309 --> 00:25:22,521 ...want ze waren niet echt gevaarlijk buiten het kamp. 448 00:25:23,063 --> 00:25:26,149 En daarom vind ik deze processen een fiasco. 449 00:25:26,942 --> 00:25:28,568 Elk land heeft  wel... 450 00:25:28,818 --> 00:25:31,279 ...moeilijke delen in zijn geschiedenis... 451 00:25:31,988 --> 00:25:36,201 ...waar men mee worstelt... 452 00:25:37,911 --> 00:25:40,413 Dat gaat op voor de VS... 453 00:25:41,122 --> 00:25:44,668 ...wat betreft de slavernij en de nasleep daarvan. 454 00:25:44,834 --> 00:25:47,003 Het gaat zeker op voor Duitsland... 455 00:25:47,087 --> 00:25:51,758 ...wat betreft de nazi massamoord en misdaden tegen de mensheid. 456 00:25:52,384 --> 00:25:57,347 Stel je een bevolking voor waarvan een flink deel... 457 00:25:57,430 --> 00:26:00,976 ...van de vaders, broers, zoons... 458 00:26:01,059 --> 00:26:02,644 ...deelnam aan deze misdaden. 459 00:26:02,727 --> 00:26:05,522 En in de tientallen jaren die erop volgden... 460 00:26:06,189 --> 00:26:09,401 ...hadden grootvaders in heel Duitsland dat gedaan. 461 00:26:09,734 --> 00:26:12,362 Het was heel moeilijk voor het Duitse publiek... 462 00:26:12,445 --> 00:26:16,533 ...om het idee van grootschalige vervolging te accepteren. 463 00:26:17,325 --> 00:26:21,204 En er was ook niet veel animo voor bij de aanklagers. 464 00:26:21,288 --> 00:26:22,706 Rond 1945 denk ik... 465 00:26:22,789 --> 00:26:26,376 ...waren er ongeveer 800,000 SS-leden... 466 00:26:26,459 --> 00:26:27,836 ...en daar gaat het om. 467 00:26:28,044 --> 00:26:32,841 Tussen 1947 en nu hebben de Duitsers... 468 00:26:33,008 --> 00:26:35,760 ...onderzoek ingesteld naar zo'n 100,000 van deze mensen. 469 00:26:36,011 --> 00:26:39,806 Daarvan komen zo'n 6200 voor het gerecht. 470 00:26:39,889 --> 00:26:45,645 Daarvan worden 124 veroordeeld wegens pleging van moord. 471 00:26:45,979 --> 00:26:47,522 Dus 124 levenslang veroordeeld... 472 00:26:47,856 --> 00:26:50,025 ...van 6000 berechten. 473 00:26:50,150 --> 00:26:51,776 Ik heb nog steeds nachtmerries... 474 00:26:51,901 --> 00:26:54,654 ...over die bekende foto van de Duitse soldaat... 475 00:26:54,821 --> 00:26:56,740 ...die die moeder en haar baby doodschiet. 476 00:26:56,948 --> 00:26:59,743 ...en bedenk dat deze man zijn volledige leven leefde... 477 00:27:00,118 --> 00:27:02,829 ...en stierf met zijn eigen kinderen en kleinkinderen... 478 00:27:02,912 --> 00:27:04,789 ...die denken dat hij zo geweldig was. 479 00:27:04,873 --> 00:27:08,251 Dat is het erfgoed van de Holocaust in Duitsland... 480 00:27:08,335 --> 00:27:10,503 ...niet die paar processen van oorlogsmisdaden. 481 00:27:14,215 --> 00:27:16,635 Wat nu gaande is volgens mij... 482 00:27:16,926 --> 00:27:19,220 ...is dat de rechters of de aanklagers... 483 00:27:19,471 --> 00:27:22,015 ...de fouten van vroeger willen goedmaken... 484 00:27:22,140 --> 00:27:25,352 SCHRIJFSTER NAZI CRIMES AGAINST JEWS EN GERMAN POST-WAR JUSTICE 485 00:27:25,518 --> 00:27:27,187 ...zoals in de jaren 60 en 70. 486 00:27:27,812 --> 00:27:29,814 Ik denk dat je op andere manieren... 487 00:27:30,273 --> 00:27:32,776 ...in het reine kunt komen met het verleden. 488 00:27:34,569 --> 00:27:37,447 Het is moeilijk te zeggen wat er goed is aan het straffen... 489 00:27:37,572 --> 00:27:39,783 ...voor een misdaad van 70 jaar geleden. 490 00:27:41,201 --> 00:27:43,453 Verder moet je je ook afvragen... 491 00:27:43,536 --> 00:27:44,829 ...door het tijdsbestek... 492 00:27:45,330 --> 00:27:48,208 ...is als je een man van 93 jaar... 493 00:27:48,291 --> 00:27:51,378 ...straft voor iets wat hij deed toen hij 23 was... 494 00:27:51,920 --> 00:27:55,006 ...straf je dan de man die de misdaad pleegde nog wel? 495 00:27:55,423 --> 00:27:57,467 Alles aan hem, wat van iemand... 496 00:27:57,550 --> 00:28:00,845 ...een crimineel maakt, is veranderd. 497 00:28:01,721 --> 00:28:05,308 Hij groeide op in een erg nationalistisch gezin... 498 00:28:05,392 --> 00:28:08,687 ...en absorbeerde de nazi-ideologie... 499 00:28:08,770 --> 00:28:10,689 ...als tiener of jonge man... 500 00:28:11,022 --> 00:28:14,693 ...en ging bij de Hitlerjeugd, daarna ging hij vrijwillig bij de SS. 501 00:28:14,984 --> 00:28:17,654 We straffen feitelijk iemand... 502 00:28:17,737 --> 00:28:21,950 ...voor wat een andere persoon deed, een andere persoonlijkheid... 503 00:28:22,200 --> 00:28:25,078 ...met andere kenmerken. 504 00:28:25,787 --> 00:28:27,288 Het is mosterd na de maaltijd. 505 00:28:27,372 --> 00:28:29,541 Dit had men lang geleden moeten doen. 506 00:28:29,624 --> 00:28:32,001 Het is zo belachelijk dat ze dit nu doen... 507 00:28:32,085 --> 00:28:34,421 ...nu deze mensen allemaal in de 90 zijn. 508 00:28:39,926 --> 00:28:41,010 Goedemiddag. 509 00:28:41,094 --> 00:28:42,846 Ik ben nu 98. 510 00:28:43,179 --> 00:28:46,641 Zou ik iets illegaals doen, kan ik in de gevangenis belanden. 511 00:28:46,850 --> 00:28:50,437 Doe ik iets illegaals en er is geen statuut voor verjaring... 512 00:28:50,520 --> 00:28:52,647 ...zoals bij misdaden tegen de mensheid... 513 00:28:52,772 --> 00:28:54,149 ...dan ga je de gevangenis in. 514 00:28:54,232 --> 00:28:55,942 De leeftijd is geen excuus... 515 00:28:56,025 --> 00:28:58,278 ...en ze moeten weten dat de criminelen... 516 00:28:58,361 --> 00:29:00,488 ...worden vervolgd, zo lang dat nodig is... 517 00:29:00,572 --> 00:29:02,949 ...om het recht zo goed mogelijk te doen gelden... 518 00:29:03,032 --> 00:29:04,242 ...in die omstandigheden. 519 00:29:04,909 --> 00:29:06,578 Hoe kan het... 520 00:29:06,661 --> 00:29:10,290 ...dat hij 70 jaar lang in zijn geboortestad was... 521 00:29:10,457 --> 00:29:13,001 ...en dat niemand er iets aan deed. 522 00:29:14,294 --> 00:29:16,588 Dit gebeurt omdat het nu mogelijk is. 523 00:29:18,214 --> 00:29:19,674 Veertig, vijftig jaar geleden... 524 00:29:19,758 --> 00:29:21,259 ...was dat vrijwel onuitvoerbaar. 525 00:29:21,426 --> 00:29:24,304 Het Duitse rechtssysteem gebruikte jarenlang... 526 00:29:24,637 --> 00:29:27,348 ...het verkeerde juridische kader... 527 00:29:27,724 --> 00:29:31,478 ...om de Holocaust-misdaden te systematiseren. 528 00:29:31,561 --> 00:29:34,397 Te bewijzen dat de verdachte... 529 00:29:35,023 --> 00:29:39,152 ...een bepaalde misdaad had gepleegd tegen een bepaald slachtoffer... 530 00:29:39,235 --> 00:29:40,278 ...en dat deed... 531 00:29:40,820 --> 00:29:42,572 ...gedreven door rassenhaat. 532 00:29:43,907 --> 00:29:46,201 Dat is niet zo simpel te bewijzen. 533 00:29:46,284 --> 00:29:49,078 Kon niet bewezen worden dat iemand... 534 00:29:49,162 --> 00:29:51,664 ...schuldig was aan zeg maar het uitvoeren van moord... 535 00:29:52,040 --> 00:29:54,209 ...dan kon je hem simpelweg niet veroordelen... 536 00:29:54,292 --> 00:29:57,712 ...en dat is een van de redenen dat vele bewakers... 537 00:29:58,046 --> 00:30:00,590 ...die we graag veroordeeld hadden gezien... 538 00:30:00,673 --> 00:30:03,134 ...niet werden veroordeeld... 539 00:30:03,218 --> 00:30:06,721 ...omdat de Duitsers geen adequaat juridisch jargon konden maken... 540 00:30:06,805 --> 00:30:11,017 ...een adequate grondprincipe om deze bewakers te kunnen berechten. 541 00:30:11,392 --> 00:30:14,479 Dat veranderde drastisch met Damjanjuk. 542 00:30:15,980 --> 00:30:17,732 Door de Demjanjuk-zaak... 543 00:30:17,816 --> 00:30:20,068 ...veranderde het OM in Duitsland... 544 00:30:20,151 --> 00:30:21,611 ...plotseling de spelregels. 545 00:30:21,986 --> 00:30:25,281 ...Zonder de Demjanjuk-zaak was er geen Gröning-zaak gekomen. 546 00:30:25,365 --> 00:30:28,117 John Demjanjuk, oorspronkelijk Ivan Demjanjuk... 547 00:30:28,201 --> 00:30:31,120 ...emigreerde rond 1950 naar Amerika... 548 00:30:31,204 --> 00:30:33,248 ...en beweerde een vluchteling te zijn. 549 00:30:34,624 --> 00:30:35,834 IDENTITEITSKAART 550 00:30:35,959 --> 00:30:39,546 Opmerkelijk genoeg staat op zijn visumaanvraag... 551 00:30:40,463 --> 00:30:42,590 ...als woonplaats... 552 00:30:42,674 --> 00:30:46,678 ...van 1930 tot 1943... 553 00:30:46,761 --> 00:30:49,264 ...Sobibor, Polen. 554 00:30:51,224 --> 00:30:55,270 Sobibor is een woord waar iedereen een koude rilling... 555 00:30:55,353 --> 00:30:57,272 ...van zou moeten krijgen. 556 00:30:57,438 --> 00:30:58,606 POLEN 557 00:30:58,815 --> 00:31:01,442 Meestal denkt men... 558 00:31:01,526 --> 00:31:05,446 ...aan zes nazi uitoeiingskampen. 559 00:31:06,030 --> 00:31:09,784 Plekken die bestonden met één doel: mensen vermoorden. 560 00:31:10,451 --> 00:31:14,622 Deze waren in Majdanek, Sobibor, Chelmno... 561 00:31:15,206 --> 00:31:19,669 ...Belzec, Treblinka, en Auschwitz-Birkenau. 562 00:31:20,753 --> 00:31:23,840 Helaas had het personeel bij de visumaanvragen... 563 00:31:23,965 --> 00:31:25,842 ...voor de VS in 1950... 564 00:31:25,925 --> 00:31:27,969 ...nooit gehoord van Sobibor... 565 00:31:28,052 --> 00:31:29,888 ...en het zei hen dus niks. 566 00:31:31,139 --> 00:31:32,807 En Demjanjuk kreeg zijn visum. 567 00:31:33,683 --> 00:31:36,185 Hij werkte bij Ford als machinist. 568 00:31:36,686 --> 00:31:40,732 Hij mat zich een perfecte, gerespecteerde westerse levensstijl aan... 569 00:31:40,940 --> 00:31:42,233 ...tot aan midden jaren 70. 570 00:31:44,652 --> 00:31:47,030 Amerikaanse aanklagers kwamen erachter... 571 00:31:47,155 --> 00:31:49,699 ...dat hij valse gegevens  had ingevuld... 572 00:31:49,866 --> 00:31:53,494 ...bij de immigratie en begonnen een onderzoek wat later uitmondde... 573 00:31:53,578 --> 00:31:57,332 ...in de gecompliceerdste en langdurigse strafzaak... 574 00:31:57,415 --> 00:31:59,334 ...uit de Holocaust. 575 00:32:00,418 --> 00:32:03,379 Toen de Amerikanen onderzoek deden naar Demjanjuk... 576 00:32:03,588 --> 00:32:06,716 ...ontdekten ze een ID van Demjanjuk... 577 00:32:06,799 --> 00:32:08,343 ...uitgegeven door de SS... 578 00:32:08,551 --> 00:32:12,138 ...waarop stond aangegeven dat hij werk had verricht... 579 00:32:12,221 --> 00:32:14,015 ...in het Sobibor vernietigingskamp. 580 00:32:14,307 --> 00:32:17,060 Maar toen de Amerikanen verschillende overlevenden... 581 00:32:17,435 --> 00:32:20,271 ...gingen ondervragen... 582 00:32:20,813 --> 00:32:23,107 ...ontdekten ze dat een aantal overlevenden... 583 00:32:23,191 --> 00:32:24,734 ...Demjanjuk identificeerden. 584 00:32:24,984 --> 00:32:26,694 Maar niet als bewaker in Sobibor... 585 00:32:27,028 --> 00:32:28,655 ...maar bewaker in Treblinka. 586 00:32:28,738 --> 00:32:30,531 TREBLINKA 587 00:32:32,033 --> 00:32:34,577 John Demjanjuk staat terecht in Jeruzalem... 588 00:32:34,744 --> 00:32:37,288 ...omdat hij de kampbewaker zou zijn... 589 00:32:37,372 --> 00:32:39,540 ...ook bekend als 'Ivan de Verschrikkelijke'. 590 00:32:39,624 --> 00:32:43,294 Het wordt eenvoudig beschreven als 'Strafzaak 373'... 591 00:32:43,503 --> 00:32:46,047 ...de Staat Israël tegen Ivan Demjanjuk... 592 00:32:47,715 --> 00:32:51,386 Adolf Eichmann was daarvoor veroordeeld door de Israëlische rechtbank... 593 00:32:51,469 --> 00:32:54,597 ...de uitvoerder van de Endlösung, oftewel eindoplossing. 594 00:32:54,681 --> 00:32:55,515 EICHMANN PROCES 595 00:32:55,598 --> 00:32:56,891 Vijfentwntig jaar later... 596 00:32:56,975 --> 00:32:59,686 ...verlaat een andere man dezelfde gevangeniscel... 597 00:32:59,769 --> 00:33:03,189 ...om naar de rechtbank in Jeruzalem te worden gebracht... 598 00:33:04,023 --> 00:33:07,485 ...waar hem misschien hetzelfde lot wacht: de galg. 599 00:33:08,111 --> 00:33:10,613 Hallo iedereen. Ik ben niet 'Ivan de Verschrikkelijke'. 600 00:33:10,947 --> 00:33:13,574 John Demjanjuks leven hangt af van deze rechtszaak. 601 00:33:14,701 --> 00:33:15,827 Hoe gaat het? 602 00:33:16,369 --> 00:33:17,412 Goed, dank je. 603 00:33:18,079 --> 00:33:19,414 Met mij gaat het altijd goed. 604 00:33:25,878 --> 00:33:29,882 Ze zouden me levend in een kuil vol bloed duwen... 605 00:33:30,383 --> 00:33:31,342 TREBLINKA OVERLEVENDE 606 00:33:31,384 --> 00:33:32,427 U was daar niet niet. 607 00:33:32,552 --> 00:33:34,012 Ik was er wel. Vraag hem. 608 00:33:34,095 --> 00:33:35,179 Hij vertelt het wel. 609 00:33:35,263 --> 00:33:37,682 Hij vertelt wel wat hij met me zou hebben gedaan. 610 00:33:50,319 --> 00:33:51,446 Mr Rosenberg... 611 00:33:54,407 --> 00:33:56,451 ...gaat u zitten alstublieft. 612 00:33:56,534 --> 00:33:58,870 Het publiek moet op z'n plaats blijven. 613 00:33:59,537 --> 00:34:02,206 John Demjanjuk bleef proberen de rechtbank te overtuigen... 614 00:34:02,331 --> 00:34:05,084 ...dat hij 'Ivan de Verschrikkelijke' niet is... 615 00:34:05,168 --> 00:34:09,005 ...de SS-officier die hielp 850,000 Poolse joden te doden. 616 00:34:10,465 --> 00:34:13,718 Ik ben onschuldig. Onschuldig. 617 00:34:14,427 --> 00:34:17,180 We veroordelen hem voor eerdergenoemde misdaden... 618 00:34:17,805 --> 00:34:21,142 ...tot de doodstraf zoals vermeld in Sectie 1... 619 00:34:21,225 --> 00:34:23,352 ...van de nazi's en nazi-collaborateurs wet. 620 00:34:24,437 --> 00:34:27,190 Ik ben 'Ivan de Verschrikkelijke' niet. Ik ben een goed mens. 621 00:34:27,273 --> 00:34:29,025 Nadat hij ter dood was veroordeeld... 622 00:34:29,233 --> 00:34:33,571 Het was een nogal lange, uitgerekte periode van hoger beroep... 623 00:34:33,654 --> 00:34:37,533 ...die toevallig samenviel met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. 624 00:34:37,742 --> 00:34:41,412 Mr Gorbatsjov... breek deze muur af. 625 00:34:42,413 --> 00:34:44,916 Toen de oude Sovjet-Unie uiteenviel... 626 00:34:45,041 --> 00:34:46,542 ...werden hun archieven openbaar. 627 00:34:46,626 --> 00:34:47,460 NIEUW BEWIJS 628 00:34:48,044 --> 00:34:51,506 Ze ontdekten dat de Israëliers de verkeerde man hadden. 629 00:34:51,714 --> 00:34:56,135 Dat Demjanjuk niet 'Ivan de Verschrikkelijke' was. 630 00:34:56,803 --> 00:35:00,389 Dat was een heel andere Oekraïner... 631 00:35:00,473 --> 00:35:02,016 ...die Ivan Marchenko heette. 632 00:35:03,643 --> 00:35:07,814 Toen zag je echt de limiet van structurering van deze processen... 633 00:35:08,022 --> 00:35:11,150 ...rond de ooggetuigenverklaringen van overlevenden. 634 00:35:11,609 --> 00:35:13,569 Want die verlevenden waren overtuigd... 635 00:35:13,694 --> 00:35:15,780 ...dat Demjanjuk hun vroegere beul was... 636 00:35:15,863 --> 00:35:17,073 ...en ze hadden het mis. 637 00:35:17,156 --> 00:35:18,741 ISRAËLISCH HOOGGERECHTSHOF 638 00:35:19,075 --> 00:35:21,327 Ik mis mijn vrouw. 639 00:35:21,452 --> 00:35:23,204 Ik mis mijn gezin. 640 00:35:23,538 --> 00:35:25,957 Ik mis mijn kleinkinderen. 641 00:35:26,040 --> 00:35:27,458 Ik wil naar huis. 642 00:35:28,042 --> 00:35:30,878 Als gevolg van deze persoonsverwisseling... 643 00:35:31,045 --> 00:35:32,672 ...werd hij vrijgesproken. 644 00:35:33,422 --> 00:35:35,883 Maar de persoonsverwisseling gaf ook aan... 645 00:35:35,967 --> 00:35:38,469 ...dat hij niet volledig onschuldig was. 646 00:35:44,267 --> 00:35:46,269 DEMJANJUK KEERT TERUG NAAR DE VS 647 00:35:46,352 --> 00:35:48,187 Demjanjuk werkte aan de lopende band... 648 00:35:48,271 --> 00:35:49,730 ...voor de Ford Motor Company. 649 00:35:50,148 --> 00:35:52,984 Ik denk als je Demjajuk toen had gevraagd... 650 00:35:53,067 --> 00:35:54,652 ...'Wat voor werk doe je?' 651 00:35:55,236 --> 00:35:57,989 Dan zou hij zeggen: 'Ik maak auto's.' 652 00:35:58,823 --> 00:36:02,368 Hoewel hij maar één kleine handeling uitvoerde... 653 00:36:02,451 --> 00:36:04,036 ...een schroef aandraaien of zo... 654 00:36:04,120 --> 00:36:07,248 ...hij zette nooit zelf een hele auto in elkaar. 655 00:36:07,915 --> 00:36:10,251 Maar dat was zijn werk. Ze maakten auto's. 656 00:36:12,170 --> 00:36:14,964 Op plaatsen als Auschwitz, Sobibor... 657 00:36:16,048 --> 00:36:19,260 ...was het werk van het SS-personeel... 658 00:36:19,594 --> 00:36:23,806 ...onschuldigen ombrengen. 659 00:36:24,724 --> 00:36:26,767 Verder gebeurde daar niks. 660 00:36:28,019 --> 00:36:29,520 Een rechtbank in Cleveland... 661 00:36:29,604 --> 00:36:30,438 21 FEBRUARI 2002 662 00:36:30,521 --> 00:36:33,649 ...ontnam John Demjanjuk vandaag zijn Amerikaanse nationaliteit. 663 00:36:34,025 --> 00:36:36,861 ...toen werd vastgesteld dat hij voor de nazi's werkte... 664 00:36:36,944 --> 00:36:39,530 ...als gewapende bewaker in het Sobibor uitroeiingskamp. 665 00:36:39,614 --> 00:36:42,825 Onze inspanningen werden geïnspireerd door de moed van overlevenden... 666 00:36:43,117 --> 00:36:46,329 ...die hun gruwelijke ervaringen met ons deelden... 667 00:36:46,412 --> 00:36:48,414 ...van meer dan een halve eeuw geleden... 668 00:36:48,539 --> 00:36:51,667 ...en bereid waren hun geestelijke, nooit helemaal geheelde wonden... 669 00:36:51,751 --> 00:36:52,835 ...opnieuw te openen. 670 00:36:53,002 --> 00:36:55,546 Maar weinig mensen weten... 671 00:36:55,922 --> 00:36:59,050 ...dat na tien jaar procederen... 672 00:36:59,133 --> 00:37:01,010 ...tegen Demjanjuk in de VS... 673 00:37:01,219 --> 00:37:04,347 ...toen de rechtbank bezig was zijn staatsburgerschap in te trekken... 674 00:37:04,430 --> 00:37:06,265 ...en hem het land uit te zetten... 675 00:37:06,557 --> 00:37:09,727 ...vroegen we de Duitse overheid om hem te accepteren. 676 00:37:10,228 --> 00:37:11,771 En Duitsland zei nee... 677 00:37:12,813 --> 00:37:14,857 ...zoals zij en andere Europeses overheden... 678 00:37:14,941 --> 00:37:16,692 ...gewoonlijk doen bij onze gevallen. 679 00:37:17,818 --> 00:37:18,986 Dat is erg frustrerend. 680 00:37:19,946 --> 00:37:22,949 Toen leerde ik Thomas Walther en Kirsten Goetze kennen... 681 00:37:23,366 --> 00:37:27,036 ...en we zochten samen naar een manier... 682 00:37:27,119 --> 00:37:29,789 ...om Demjanjuk aan te klagen in Duitsland. 683 00:37:30,581 --> 00:37:32,917 De relatie met het speciale onderzoeksbureau... 684 00:37:33,000 --> 00:37:35,962 ...in de VS was erg belangrijk... 685 00:37:36,045 --> 00:37:38,339 ...met Eli Rosenbaum in Washington. 686 00:37:38,422 --> 00:37:39,423 WASHINGTON D.C. 687 00:37:39,548 --> 00:37:42,093 Hij zei altijd... 688 00:37:42,843 --> 00:37:46,264 ...dat hij maar niet begreep waarom wij in Duitsland... 689 00:37:46,347 --> 00:37:50,017 ...deze bewakers niet vervolgen... 690 00:37:50,351 --> 00:37:55,564 ...die ervoor zorgden dat niemand aan deze uitroeiing ontsnapte. 691 00:37:55,648 --> 00:37:56,482 STOP! 692 00:37:56,524 --> 00:38:00,820 Deze kampen bestonden om misdaden tegen de mensheid te voltrekken... 693 00:38:00,903 --> 00:38:02,196 ...misdaden voor vervolging. 694 00:38:03,030 --> 00:38:04,490 Ik gaf hem het voorbeeld. 695 00:38:04,740 --> 00:38:06,075 Ik zei: 'Thomas, kijk... 696 00:38:06,158 --> 00:38:07,868 ...we zitten hier in mijn kantoor. 697 00:38:08,244 --> 00:38:10,746 Als jij besluit mij te lijf te gaan... 698 00:38:11,372 --> 00:38:12,665 ...met een mes... 699 00:38:13,332 --> 00:38:17,712 ...en je hebt een makker buiten die de deur dichthoudt... 700 00:38:17,962 --> 00:38:19,505 ...zodat ik niet kan ontsnappen... 701 00:38:19,797 --> 00:38:21,882 ...dan zijn in deze omstandigheden.. 702 00:38:21,966 --> 00:38:23,259 ...jij en je makker... 703 00:38:23,843 --> 00:38:25,511 ...in mijn land schuldig... 704 00:38:25,594 --> 00:38:27,388 ...aan moord met voorbedachte rade.' 705 00:38:27,596 --> 00:38:31,892 En ik zei: 'Ik kan me niet voorstellen dat de wet anders is... 706 00:38:32,435 --> 00:38:33,311 ...in Duitsland.' 707 00:38:33,394 --> 00:38:37,231 Het enige doel van deze kampen was om mensen te doden. 708 00:38:37,315 --> 00:38:38,399 DUITSE AANKLAAGSTER 709 00:38:38,482 --> 00:38:41,736 Zonder twijfel is deze persoon verantwoordelijk... 710 00:38:41,819 --> 00:38:44,155 ...en maakt deel uit van het moordproces. 711 00:38:45,114 --> 00:38:49,327 De bewakers in uitroeiingskampen als Auschwitz-Birkenau, Sobibor... 712 00:38:49,493 --> 00:38:51,162 ...wisten wat daar gebeurde... 713 00:38:51,245 --> 00:38:54,081 ...en zij zorgden er voor dat niemand ontsnapte. 714 00:38:54,874 --> 00:38:58,002 Uiteindelijk deden Thomas en Kirsten het juridisch onderzoek... 715 00:38:58,210 --> 00:39:00,629 ...en constateerden dat er jurisprudentierecht was... 716 00:39:00,713 --> 00:39:02,798 ...en ze dienden de Demjanjuk-zaak in. 717 00:39:05,051 --> 00:39:07,053 HOMEVIDEO DEMJANJUK 14 APRIL 2009 718 00:39:13,642 --> 00:39:14,685 STEM VAN EFRAIM ZUROFF 719 00:39:14,727 --> 00:39:17,021 Dit is een zeer mooie dag voor gerechtigheid. 720 00:39:17,480 --> 00:39:18,856 Het feit dat deze persoon... 721 00:39:18,939 --> 00:39:23,194 ...die actief deelnam aan de massamoord van 29,000 joden... 722 00:39:23,277 --> 00:39:25,446 ...in het Sobibor concentratiekamp... 723 00:39:25,529 --> 00:39:28,366 ...eindelijk zal terechtstaan voor deze misdaden... 724 00:39:28,449 --> 00:39:29,867 ...is heel belangrijk. 725 00:39:30,034 --> 00:39:32,036 We zijn heel tevreden... 726 00:39:32,119 --> 00:39:36,123 ...en denken dat de Amerikaanse en Duitse autoriteiten... 727 00:39:36,207 --> 00:39:38,084 ...heel veel lof verdienen... 728 00:39:38,167 --> 00:39:39,919 ...voor hun volharding in deze zaak. 729 00:39:50,471 --> 00:39:53,182 MINISTERIE VAN JUSTITIE BEWAKINGSBEELDEN 730 00:39:53,265 --> 00:39:54,683 EEN WEEK EERDER 731 00:40:03,734 --> 00:40:06,237 Het doelwit. Ik zit aan de verkeerde kant van de auto. 732 00:40:09,240 --> 00:40:10,449 Hij loopt. -Ja. 733 00:40:20,251 --> 00:40:21,877 Het lijkt onschuldig... 734 00:40:22,002 --> 00:40:24,463 ...een oude man die loopt en praat... 735 00:40:25,172 --> 00:40:27,383 ...maar die man is John Demjanjuk... 736 00:40:27,716 --> 00:40:29,593 ...de vermoedelijke nazi kampbewaker... 737 00:40:29,677 --> 00:40:32,263 ...die beweert dat hij te oud en broos is... 738 00:40:32,346 --> 00:40:34,890 ...om in Europa te worden berecht. 739 00:40:35,182 --> 00:40:37,643 Openbare aanklagers legden deze video's voor... 740 00:40:37,726 --> 00:40:39,562 ...aan het Amerikaanse hof van beroep. 741 00:40:39,812 --> 00:40:42,606 Dit werd enkele dagen voor zijn arrestatie gefilmd. 742 00:40:43,524 --> 00:40:45,526 9 MEI 2009 MÜNCHEN, DUITSLAND 743 00:40:49,947 --> 00:40:52,741 Een van de dingen die Demjanjuk probeerde in München... 744 00:40:52,825 --> 00:40:56,287 ...was de indruk te willen wekken... 745 00:40:56,370 --> 00:40:57,830 ...incompetent te zijn. 746 00:41:03,127 --> 00:41:07,089 Hij maakte er een behoorlijk dramatische voorstelling van... 747 00:41:07,214 --> 00:41:08,757 ...en wilde iedereen overtuigen... 748 00:41:08,841 --> 00:41:11,343 ...dat hij spoedig z'n laatste adem zou uitblazen. 749 00:41:16,891 --> 00:41:19,310 Ten eerste is het probleem dat Demjanjuk zelf... 750 00:41:19,393 --> 00:41:20,895 ...goed toneelspeelde vandaag... 751 00:41:21,020 --> 00:41:23,105 ...en dat hij alles zal doen... 752 00:41:23,189 --> 00:41:25,232 ...om de indruk te wekken.... 753 00:41:25,316 --> 00:41:27,443 ...dat hij niet in staat is terecht te staan. 754 00:41:28,527 --> 00:41:30,738 Als je de beelden zag van Demjanjuks proces... 755 00:41:30,821 --> 00:41:32,239 ...hij leek wel een zombie... 756 00:41:32,531 --> 00:41:34,533 ...alsof hij geen idee had wat er gaande was. 757 00:41:34,617 --> 00:41:36,035 Wat de meesten niet weten... 758 00:41:36,202 --> 00:41:37,995 ...is dat hij na elke rechtszitting... 759 00:41:38,120 --> 00:41:40,706 ...gewoon rondliep en grapjes maakte. 760 00:41:40,831 --> 00:41:42,958 Dit is een gebruikelijke truc bij nazi-zaken... 761 00:41:43,042 --> 00:41:43,959 NEURENBERG PROCESSEN 762 00:41:44,043 --> 00:41:46,712 ...te doen alsof ze om gezondheidsredenen... 763 00:41:47,004 --> 00:41:49,298 ...of psychiatrische redenen... 764 00:41:49,465 --> 00:41:51,258 ...het proces niet aankunnen. 765 00:41:51,342 --> 00:41:53,511 RUDOLF HESS PLAATSVERVANGER VAN HITLER 766 00:41:53,636 --> 00:41:57,014 Sommige rechtbanken trapten in deze listen, andere niet. 767 00:41:57,139 --> 00:41:59,099 HESS GEEFT TOE DAT HIJ AMNESIE VEINSDE 768 00:41:59,225 --> 00:42:01,852 Maar het is een veel voorkomende list. 769 00:42:02,478 --> 00:42:04,355 Als ze Oscars voor zouden geven... 770 00:42:04,438 --> 00:42:07,066 ...voor het beste acteerwerk van nazi oorlogsmisdadigers... 771 00:42:07,816 --> 00:42:09,860 ...dan had Demjanjuk die in 2010 gewonnen. 772 00:42:16,534 --> 00:42:20,037 We weten nu dat hij gezond was... 773 00:42:20,120 --> 00:42:22,831 ...en hij kwam er met succes doorheen. 774 00:42:23,082 --> 00:42:25,459 Na tientallen jaren werk... 775 00:42:25,543 --> 00:42:28,837 ...heeft een Duitse rechtbank de 91-jarige John Demjanjuk... 776 00:42:28,921 --> 00:42:31,423 ...schuldig bevonden aan medeplichtigheid aan moord... 777 00:42:31,507 --> 00:42:35,177 ...op meer dan 28,000 joden in door nazi bezet Polen. 778 00:42:35,261 --> 00:42:36,303 DEMJANJUKS ADVOCAAT 779 00:42:36,387 --> 00:42:38,389 Demjanjuk is gewoon een zondebok... 780 00:42:38,514 --> 00:42:39,598 ...voor de Duitsers. 781 00:42:40,391 --> 00:42:44,436 Hij moet boeten voor alle fouten die zij in het verleden maakten... 782 00:42:44,812 --> 00:42:46,272 ...en dat is geen gerechtigheid. 783 00:42:46,564 --> 00:42:50,234 Het proces in Duitsland was zo belangrijk... 784 00:42:50,401 --> 00:42:53,362 ...omdat het op een bepaalde manier het tegenovergestelde was... 785 00:42:53,445 --> 00:42:55,364 ...van het Ivan de Verschrikkelijke-proces. 786 00:42:55,447 --> 00:43:00,494 Het Ivan de Verschrikkelijke-proces richtte zich op de aandoeningen... 787 00:43:00,578 --> 00:43:02,871 ...van een zeer wrede bewaker. 788 00:43:03,414 --> 00:43:08,252 Het proces in München was het eerste waar werd gezegd... 789 00:43:08,335 --> 00:43:10,588 ...'Het maakt ons niet uit of jullie wreed zijn. 790 00:43:10,879 --> 00:43:13,382 Jullie functieomschrijving was eigenlijk... 791 00:43:13,507 --> 00:43:16,093 ...bevorderen van uitroeiing. 792 00:43:16,510 --> 00:43:20,180 En daarom gaan we je veroordelen in een rechtbank.' 793 00:43:20,639 --> 00:43:24,101 Je bent medeplichtig aan moord, omdat dat per definitie... 794 00:43:24,393 --> 00:43:26,353 ...je functieomschrijving was. 795 00:43:26,937 --> 00:43:30,899 Het jaar daarop overleed Demjanjuk in Duitsland... 796 00:43:30,983 --> 00:43:32,860 ...terwijl zijn zaak in hoger beroep was. 797 00:43:33,319 --> 00:43:36,447 Maar het precedent dat de rechtbank... 798 00:43:36,530 --> 00:43:40,117 ...instemde dat iemand die als bewaker in een uitroeiingskamp werkte... 799 00:43:40,200 --> 00:43:43,287 ...medeplichtig was aan de moorden die daar plaatsvonden... 800 00:43:43,370 --> 00:43:45,998 ...inspireerde Duitse aanklagers... 801 00:43:46,081 --> 00:43:48,334 ...om andere bewakers te vervolgen. 802 00:43:49,335 --> 00:43:52,338 Aanklagers in Duitsland gaan honderden onderzoeken heropenen... 803 00:43:52,421 --> 00:43:53,881 ...naar voormalige nazi's. 804 00:43:54,298 --> 00:43:57,384 Waarom duurde het zo lang om deze mensen te berechten? 805 00:43:57,509 --> 00:44:00,596 Dat is de veroordeling van Demjanjuk. zo uniek en belangrijk. 806 00:44:00,721 --> 00:44:03,891 De rechtbank in München zei in feite... 807 00:44:04,224 --> 00:44:08,604 ...dat als je als gewapende SS-bewaker in een uitroeiingskamp werkte... 808 00:44:08,729 --> 00:44:11,565 ...ben je automatisch medeplichtig aan moord. 809 00:44:11,732 --> 00:44:14,610 Dit gaf de Duitse rechtsvervolging een nieuw elan. 810 00:44:15,069 --> 00:44:16,070 Toen rees de vraag... 811 00:44:16,236 --> 00:44:17,905 ...hoeveel leven er nog? 812 00:44:18,030 --> 00:44:20,616 LUDWIGSBURG, DUITSLAND 813 00:44:20,908 --> 00:44:23,535 CENTRAAL BUREAU ONDERZOEK NATIONAAL-SOCIALISTISCHE MISDADEN 814 00:44:24,578 --> 00:44:28,707 Na het vonnis van Demjanjuk begon ons centraal bureau... 815 00:44:29,083 --> 00:44:33,962 ...alle zes uitroeiingskampen opnieuw te bekijken. 816 00:44:34,588 --> 00:44:35,464 DIRECTEUR 817 00:44:36,465 --> 00:44:39,134 We legden alle stukjes van de puzzel bij elkaar... 818 00:44:39,218 --> 00:44:40,803 ...om zo een beeld te krijgen... 819 00:44:40,928 --> 00:44:43,097 ...van de betrokkenen bij een misdaad. 820 00:44:43,722 --> 00:44:45,808 Daar heb je het, hierzo. 821 00:44:49,019 --> 00:44:51,313 Duitsland haalt de schade in met wat ze hebben. 822 00:44:52,481 --> 00:44:55,150 Er is nog maar weinig keuze nu in nazi oorlogsmisdadigers. 823 00:44:55,317 --> 00:44:56,276 NAZI-JAGER 824 00:44:56,360 --> 00:44:57,236 Veel zijn al dood. 825 00:44:57,319 --> 00:44:58,821 En veel van de overlevenden ook. 826 00:44:59,530 --> 00:45:01,740 De Duitse overheid heeft niet echt ruime keuze... 827 00:45:01,824 --> 00:45:04,159 ...aan spelers om te vervolgen. 828 00:45:05,536 --> 00:45:10,332 Ik kreeg begin jaren 80 een tip van Simon Wiesenthal. 829 00:45:10,833 --> 00:45:14,169 Hij vertelde dat er een nazi was... 830 00:45:14,920 --> 00:45:17,756 ...die Haralds Puntulis heette en in Canada woonde... 831 00:45:18,090 --> 00:45:20,092 ...maar dat zijn verblijfplaats onbekend was. 832 00:45:20,342 --> 00:45:23,053 Puntulis nam deel aan de massamoord... 833 00:45:23,137 --> 00:45:26,181 ...van meer dan 5000 joden en zigeuners... 834 00:45:26,265 --> 00:45:27,641 ...in een dorp in Letland. 835 00:45:28,142 --> 00:45:29,476 Hij was snel gevonden. 836 00:45:29,601 --> 00:45:30,561 TORONTO, CANADA 837 00:45:30,644 --> 00:45:31,562 Ik vond hem... 838 00:45:31,770 --> 00:45:34,022 ...bezig met tuinieren in Willowdale... 839 00:45:34,440 --> 00:45:38,485 ...waar ironisch genoeg veel joden wonen. 840 00:45:39,445 --> 00:45:41,655 Net voor de autoriteiten in actie konden komen... 841 00:45:41,780 --> 00:45:44,867 ...en voor mijn artikel over hem uitkwam, overleed Puntulis. 842 00:45:44,992 --> 00:45:46,160 OORLOGSMISDADIGER 843 00:45:46,410 --> 00:45:49,413 Ze moeten snel worden gevonden. 844 00:45:49,747 --> 00:45:50,956 Je kunt je voorstellen... 845 00:45:51,039 --> 00:45:53,083 ...dat ze allemaal stokoud zijn. 846 00:45:53,167 --> 00:45:54,126 SLOEG MENSEN DOOD 847 00:45:54,251 --> 00:45:56,879 Maar heel weinig zijn fit genoeg om te kunnen terechtstaan. 848 00:45:56,962 --> 00:45:58,213 STIERF VOOR HET PROCES 849 00:45:58,380 --> 00:45:59,214 NIET FIT GENOEG 850 00:45:59,506 --> 00:46:00,466 We vinden dat we... 851 00:46:00,549 --> 00:46:01,383 ALZHEIMER 852 00:46:01,508 --> 00:46:03,427 ...voor het te laat is... 853 00:46:03,510 --> 00:46:06,847 ...moeten we doen wat we kunnen om alle laatste nazi's te berechten. 854 00:46:07,848 --> 00:46:09,850 ONDERZOEK NAAR VOORMALIGE NAZI'S 855 00:46:11,727 --> 00:46:13,562 Omdat de lange lijst met mensen... 856 00:46:13,645 --> 00:46:16,398 ...van nazi oorlogsmisdadigers kleiner werd... 857 00:46:16,482 --> 00:46:18,692 ...werd een boekhouder van Auschwitz uitgepikt. 858 00:46:18,776 --> 00:46:20,694 Hij kwam in de belangstelling... 859 00:46:21,236 --> 00:46:23,447 ...omdat hij een interview deed met de BBC... 860 00:46:23,655 --> 00:46:26,700 ...waarin hij openlijk misdaden in Auschwitz bekende... 861 00:46:27,075 --> 00:46:28,994 ...en ze in detail beschreef. 862 00:46:29,161 --> 00:46:31,163 GRÖNING Oskar Uscharf kampbewaker 863 00:46:31,246 --> 00:46:34,374 U maakte deel uit van de grootste moordfabriek in de geschiedenis. 864 00:46:35,042 --> 00:46:36,084 U werkte daar. 865 00:46:36,335 --> 00:46:40,756 U hielp persoonlijk bij het vermoorden van zo'n één miljoen mensen. 866 00:46:41,548 --> 00:46:43,342 Had u niet moeten terechtstaan? 867 00:46:46,345 --> 00:46:47,763 Nee, dat vind ik niet. 868 00:46:47,846 --> 00:46:49,848 Voormalig SS-er garnizoen, Auschwitz 869 00:46:51,308 --> 00:46:52,893 U suggereert met uw vraag... 870 00:46:52,976 --> 00:46:55,395 ...dat door lid te zijn van een grote groep mensen... 871 00:46:55,479 --> 00:46:58,816 ...die in een garnizoen leefden waar vernietiging van joden plaatsvond... 872 00:46:58,899 --> 00:47:01,026 ...volstaat om je als crimineel te bestempelen. 873 00:47:06,990 --> 00:47:08,075 Hij was medeplichtig. 874 00:47:08,742 --> 00:47:09,910 Hij wist wat hij deed. 875 00:47:09,993 --> 00:47:11,161 Maar wat hij niet wist... 876 00:47:11,245 --> 00:47:13,038 ...is dat het interview met de BBC... 877 00:47:13,163 --> 00:47:15,207 ...zou aanzetten tot het onderzoek. 878 00:47:15,374 --> 00:47:17,709 Want toen, voor Demjanjuk... 879 00:47:17,835 --> 00:47:20,254 ...werden bewakers niet als medeplichtig beschouwd. 880 00:47:21,129 --> 00:47:23,048 Hij leefde tientallen jaren vredig... 881 00:47:23,131 --> 00:47:25,259 ...in een klein stadje buiten Lüneburg. 882 00:47:25,717 --> 00:47:28,095 Ze hadden Gröning, gingen achter hem aan. 883 00:47:33,600 --> 00:47:34,560 Nee. 884 00:47:36,728 --> 00:47:38,480 Carlotta bereidde mijn lunch. 885 00:47:39,064 --> 00:47:41,900 Ze maakt het wel klaar als ze klaar is om op te dienen. 886 00:47:46,613 --> 00:47:47,489 Oké. 887 00:47:48,323 --> 00:47:49,741 Hallo, Benji. -Ga je eten? 888 00:47:50,409 --> 00:47:52,244 Goedemorgen. -Hallo, Benji. 889 00:47:53,120 --> 00:47:56,415 Ze zijn met veel processen bezig, die opmerkelijk zijn. 890 00:47:56,623 --> 00:48:00,627 Oude mensen die zoveel jaren aan het recht wisten te ontsnappen... 891 00:48:01,128 --> 00:48:03,255 Het maakt niet zoveel uit... 892 00:48:03,714 --> 00:48:07,092 ...of ze wat tijd in de gevangenis uitzitten of niet. 893 00:48:07,634 --> 00:48:10,262 Maar voor het principe maakt het wel uit. 894 00:48:10,345 --> 00:48:12,764 Ze moeten weten dat ze er niet mee wegkomen... 895 00:48:12,848 --> 00:48:14,725 ...we vervolgen hen, waar ze ook zijn... 896 00:48:14,808 --> 00:48:16,143 ...en zo lang dat nodig is... 897 00:48:16,226 --> 00:48:19,062 ...en ze om een verklaring vragen voor hun handelingen. 898 00:48:22,774 --> 00:48:25,152 Als je weet dat hij bewaker was in een kamp... 899 00:48:25,235 --> 00:48:27,779 ...waar je vader, moeder en opa werden vermoord... 900 00:48:27,946 --> 00:48:30,949 ...dan voel je toch sympathie voor de slachtoffers... 901 00:48:31,033 --> 00:48:32,659 ...en niet voor de dader? 902 00:48:36,830 --> 00:48:38,916 Ons argument bij deze zaak... 903 00:48:38,999 --> 00:48:41,335 ...was dat hetgeen Mr Gröning in Auschwitz deed... 904 00:48:41,627 --> 00:48:43,545 OSKAR GRÖNINGS ADVOCAAT 905 00:48:43,629 --> 00:48:47,925 ...niet echt helpen was bij het ombrengen van mensen... 906 00:48:48,008 --> 00:48:50,928 ...die toen naar Auschwitz waren getransporteerd. 907 00:48:52,012 --> 00:48:55,474 Hij ondersteunde het systeem wel maar hielp niet bij het doden. 908 00:48:56,224 --> 00:48:58,435 Veel SS-leden hier in Duitsland... 909 00:48:58,602 --> 00:49:00,604 ...zeiden in eerdere processen... 910 00:49:00,896 --> 00:49:04,983 ...'Ik doodde hen niet, dat deed een machine.' 911 00:49:05,108 --> 00:49:07,903 Zijn positie als ondergeschikte was duidelijk genoeg. 912 00:49:07,986 --> 00:49:08,820 SCHRIJFSTER 913 00:49:08,904 --> 00:49:10,781 Hij was niet een hooggeplaatste officier. 914 00:49:10,864 --> 00:49:14,076 Hij kon geen bevelen geven. 915 00:49:14,451 --> 00:49:18,163 De vraag is hier: Wie is verantwoordelijk? 916 00:49:21,500 --> 00:49:23,335 Gröning was een radertje in het wiel... 917 00:49:23,460 --> 00:49:25,671 ...maar het wiel had niet kunnen draaien... 918 00:49:26,088 --> 00:49:27,172 ...zonder dat radertje. 919 00:49:27,839 --> 00:49:30,008 Individueel moorden is niet essentieel. 920 00:49:30,092 --> 00:49:31,760 Er is geen bewijs dat Hitler... 921 00:49:31,843 --> 00:49:35,847 ...eigenhandig iemand vermoordde in Auschwitz, of welke jood dan ook. 922 00:49:36,598 --> 00:49:41,186 Iedereen die wist wat er in Auschwitz gebeurde... 923 00:49:41,269 --> 00:49:43,438 ...is zowel moreel als wettelijk schuldig. 924 00:49:43,981 --> 00:49:46,608 De kok in mindere mate dan degene... 925 00:49:46,692 --> 00:49:49,444 ...die het gas in de gaskamers aanvulde. 926 00:49:49,528 --> 00:49:52,823 De boekhouder in mindere mate dan de bewaker... 927 00:49:52,906 --> 00:49:55,075 ...maar hij maakte keuzes... 928 00:49:55,200 --> 00:49:57,119 ...en is verantwoordelijk voor zijn keuzes. 929 00:49:57,202 --> 00:49:58,996 Gröning was niet alleen boekhouder. 930 00:49:59,121 --> 00:50:01,665 Hij staat bekend als 'De boekhouder van Auschwitz'. 931 00:50:01,748 --> 00:50:03,291 En die omschrijving geeft je... 932 00:50:03,583 --> 00:50:06,003 ...een misleidend beeld, denk ik. 933 00:50:06,211 --> 00:50:09,673 Het geeft je een idee van iemand verstopt in een hoekje... 934 00:50:09,756 --> 00:50:12,467 ...die met getallen zit te spelen. 935 00:50:12,718 --> 00:50:15,679 Hij kwam specifiek als boekhouder naar Auschwitz. 936 00:50:16,138 --> 00:50:18,640 ADVOCAAT VAN DE CO-EISERS 937 00:50:18,724 --> 00:50:20,934 Maar hij deed veel meer dan boekhouden. 938 00:50:21,810 --> 00:50:23,645 Hij moest ook voor het systeem zorgen. 939 00:50:24,021 --> 00:50:26,064 En hij is op het perron gezien. 940 00:50:26,273 --> 00:50:30,694 Het perron dat het beeld voor ogen roept van een perron... 941 00:50:30,777 --> 00:50:32,779 ...zoals in de film Schindler's List. 942 00:50:32,904 --> 00:50:36,283 Wanneer de SS de mensen sorteert... 943 00:50:36,616 --> 00:50:39,661 ...die meteen zullen worden uitgeroeid. 944 00:50:39,786 --> 00:50:41,747 En de kleine groep komt dan... 945 00:50:41,830 --> 00:50:44,791 ...bij de gevangenen in het kamp. 946 00:50:45,792 --> 00:50:47,794 Als je kijkt naar iets als Auschwitz... 947 00:50:47,878 --> 00:50:50,297 ...waarom werden er niet meer bewakers vervolgd? 948 00:50:50,464 --> 00:50:53,175 Nou, Auschwitz was een gemengd kamp. 949 00:50:54,051 --> 00:50:56,261 Het was deels voor slavenarbeid... 950 00:50:57,137 --> 00:50:58,972 ...en deels voor uitroeiing. 951 00:50:59,639 --> 00:51:03,393 Hadden die bewakers alleen een rol bij het slavenarbeidaspect... 952 00:51:03,685 --> 00:51:06,480 ...dan kon je niet echt weten... 953 00:51:06,563 --> 00:51:09,357 ...of ze ook betrokken waren bij het doden... 954 00:51:09,608 --> 00:51:12,152 ...en als je niet zeker was van hun betrokkenheid... 955 00:51:12,402 --> 00:51:15,572 ...dan kon je hen nergens voor vervolgen volgens de Duitse wet. 956 00:51:16,323 --> 00:51:17,866 In Grönings geval... 957 00:51:17,949 --> 00:51:19,284 ...weten we dat Gröning... 958 00:51:19,534 --> 00:51:22,079 ...heel lang in Auschwitz was. 959 00:51:22,370 --> 00:51:23,663 Twee jaar lang. 960 00:51:23,747 --> 00:51:25,749 Maar als je naar de aanklacht kijkt... 961 00:51:25,874 --> 00:51:29,294 ...die richt zich slechts op een periode van drie maanden. 962 00:51:29,628 --> 00:51:31,088 Tijdens die drie maanden... 963 00:51:31,171 --> 00:51:34,174 ...beginnen de treinen te komen... 964 00:51:34,257 --> 00:51:38,762 ...met honderden duizenden joden uit Hongarije. 965 00:51:39,513 --> 00:51:40,722 In dit geval... 966 00:51:41,348 --> 00:51:45,185 ...is 'Aktion Höss' de misdaad. 967 00:51:45,602 --> 00:51:50,398 Tussen 16 mei tot 11 juli... 968 00:51:51,149 --> 00:51:54,903 ...werden 300,000 joden omgebracht. 969 00:51:55,487 --> 00:51:59,533 Als we kunnen bewijzen dat Gröning... 970 00:51:59,825 --> 00:52:03,787 ...toen zelfs maar één dag op het perron was... 971 00:52:04,538 --> 00:52:07,833 ...dan is hij schuldig aan de volledige misdaad. 972 00:52:09,543 --> 00:52:13,880 De getuigen komen aan op een bepaalde dag op een bepaald tijdstip... 973 00:52:14,256 --> 00:52:16,299 ...tijdens deze 'Aktion Höss'. 974 00:52:16,883 --> 00:52:22,639 Het is belangrijk dat getuigen praten over wat met hun familie gebeurde... 975 00:52:23,515 --> 00:52:26,184 ...dat ze praten over hun verdriet... 976 00:52:26,268 --> 00:52:27,853 ...praten over hun verlies. 977 00:52:29,771 --> 00:52:33,441 Bill, morgen moet je getuigen. 978 00:52:34,025 --> 00:52:36,611 Praat langzaam maar duidelijk... 979 00:52:36,820 --> 00:52:40,407 ...en denk niet aan de rechters. 980 00:52:40,490 --> 00:52:41,783 Dit is iets speciaals. 981 00:52:41,867 --> 00:52:46,705 Wat mij betreft is dit emotioneel heel belangrijk. 982 00:52:47,330 --> 00:52:50,292 De afdeling strafrecht van Justitie... 983 00:52:50,375 --> 00:52:52,586 ...heeft veel fouten gemaakt. 984 00:52:53,211 --> 00:52:54,337 Grove fouten. 985 00:52:54,421 --> 00:52:57,215 En en ik vraag het Duitse rechtssysteem... 986 00:52:57,299 --> 00:52:59,467 ...om het beter te gaan doen. 987 00:53:04,347 --> 00:53:07,309 Het was tijd om te getuigen bij het proces. 988 00:53:09,144 --> 00:53:12,564 Ik ging voor de rechter staan... 989 00:53:13,023 --> 00:53:14,858 ...en Thomas Walther zat naast me. 990 00:53:15,650 --> 00:53:18,236 De rechter vroeg me te beschrijven... 991 00:53:18,320 --> 00:53:21,406 ...wat gebeurde toen ik in Auschwitz-Birkenau arriveerde. 992 00:53:25,243 --> 00:53:26,161 De trein stopte. 993 00:53:26,828 --> 00:53:29,664 Na een tijdje gingen de deuren plotseling open. 994 00:53:29,748 --> 00:53:30,790 Iedereen eruit. 995 00:53:30,916 --> 00:53:31,958 Iedereen uit de wagons. 996 00:53:32,125 --> 00:53:34,461 Laat je spullen liggen, die krijg je later terug. 997 00:53:35,629 --> 00:53:39,674 Het was een ruimte met overal rondrennende mensen... 998 00:53:40,050 --> 00:53:45,680 ...sommige in gestreepte pyjama's en veel soldaten met geweren. 999 00:53:45,764 --> 00:53:49,517 Honden die aan hun riemen trokken... 1000 00:53:49,643 --> 00:53:50,810 ...en tegen ons blaften. 1001 00:53:50,977 --> 00:53:54,397 De stroom mensen die uit de wagons kwamen... 1002 00:53:54,481 --> 00:53:55,857 ...duizenden mensen... 1003 00:53:56,107 --> 00:53:58,109 ...huilende baby's... 1004 00:53:58,276 --> 00:54:00,070 ...gedragen door hun moeders. 1005 00:54:00,612 --> 00:54:04,908 Ze schreeuwden: 'Mannen en jongens in rijen. 1006 00:54:05,033 --> 00:54:07,077 Vijf in een rij. Snel.' 1007 00:54:07,744 --> 00:54:11,456 Ik pakte paps hand en stond daar. 1008 00:54:11,665 --> 00:54:14,334 Mam en mijn zuster, mijn tantes... 1009 00:54:14,751 --> 00:54:18,505 ...en oma stonden in de andere groep bij de vrouwen. 1010 00:54:18,672 --> 00:54:20,382 Ze gilden en schreeuwden. 1011 00:54:20,465 --> 00:54:23,510 De mensen waren zo getraumatiseerd, zo bang. 1012 00:54:25,428 --> 00:54:28,682 Er is een nazi die in het Duits roept: 'Tweelingen.' 1013 00:54:29,307 --> 00:54:32,686 Mijn arme moeder aarzelde en vroeg: 'Is dat iets goeds?' 1014 00:54:33,645 --> 00:54:35,355 En de nazi's knikten en zeiden: 'Ja.' 1015 00:54:36,147 --> 00:54:37,565 Dus stemde mijn moeder toe. 1016 00:54:38,650 --> 00:54:40,694 Op dat moment kwam een andere nazi... 1017 00:54:40,986 --> 00:54:42,862 ...trok mijn moeder naar rechts... 1018 00:54:43,154 --> 00:54:44,614 ...en ons naar links. 1019 00:54:45,365 --> 00:54:47,117 Wij huilden en zij huilde. 1020 00:54:47,742 --> 00:54:49,828 Ik besefte niet... 1021 00:54:50,537 --> 00:54:53,581 ...dat ik haar nooit weer zou zien. 1022 00:54:54,582 --> 00:54:56,835 Mijn moeder en mijn broertjes en zusjes... 1023 00:54:56,918 --> 00:54:58,545 ...mijn grootouders, en mijn tante. 1024 00:54:59,546 --> 00:55:01,548 Zij moesten naar links gaan. 1025 00:55:02,090 --> 00:55:05,760 Ik wist dat ze naar de gaskamers van Krematoria II gingen. 1026 00:55:05,885 --> 00:55:08,763 Ze selecteerden mijn vader, oom en ik voor slavenarbeid. 1027 00:55:09,764 --> 00:55:10,765 We werden behandeld... 1028 00:55:10,932 --> 00:55:13,393 ...ze namen onze kleren, schoren ons haar af... 1029 00:55:13,476 --> 00:55:16,146 ...en de volgende dag kregen we een gatatoeëerd nummer... 1030 00:55:16,229 --> 00:55:17,397 ...en gestreepte kleren. 1031 00:55:17,480 --> 00:55:21,735 Zo werd ik slavenarbeider voor het Duitse Reich. 1032 00:55:24,362 --> 00:55:26,573 Mengele gebruikte 1500 tweelingparen... 1033 00:55:26,656 --> 00:55:28,658 JOSEF MENGELE ARTS, AUSCHWITZ 1034 00:55:28,742 --> 00:55:31,077 ...voor zijn verschillende experimenten. 1035 00:55:32,120 --> 00:55:35,165 Neem een tweelingpaar, injecteer de ene met een ziekte... 1036 00:55:35,332 --> 00:55:37,334 ...als die dan doodgaat, dood je de andere... 1037 00:55:37,625 --> 00:55:40,795 ...dan kom je te weten hoe de ziekte werkt. 1038 00:55:40,920 --> 00:55:43,173 Na een van deze injecties... 1039 00:55:43,256 --> 00:55:46,551 ...werd ik erg ziek, had erg hoge koorts. 1040 00:55:47,302 --> 00:55:48,470 De volgende dag... 1041 00:55:49,054 --> 00:55:51,431 ...kwam Mengele binnen met vier andere artsen. 1042 00:55:52,057 --> 00:55:53,850 Hij keek naar mijn koortsgrafiek... 1043 00:55:54,351 --> 00:55:57,062 ...lachte sarcastisch en zei... 1044 00:55:57,187 --> 00:55:58,980 ...'Nou, jammer dan. 1045 00:55:59,314 --> 00:56:01,983 Ze is nog zo jong. Nog maar twee weken te leven.' 1046 00:56:03,109 --> 00:56:07,113 Maar na twee weken ging de koorts weg. Ik overleefde het. 1047 00:56:08,073 --> 00:56:11,368 Ze lieten me gaan en ik was weer samen met mijn tweelingzus... 1048 00:56:11,451 --> 00:56:12,786 ...en de andere tweelingen. 1049 00:56:16,206 --> 00:56:18,208 EVA EN MIRIAM, 1945 1050 00:56:20,251 --> 00:56:22,462 Terwijl ik om me heen keek... 1051 00:56:22,545 --> 00:56:25,298 ...en iets probeerde te begrijpen van wat ik zag... 1052 00:56:25,382 --> 00:56:27,217 ...besefte ik ineens... 1053 00:56:27,300 --> 00:56:31,888 ...dat ik alleen was. Mijn moeder was vele rijen voor me uit. 1054 00:56:32,013 --> 00:56:35,975 Ik haastte me door de menigte om haar in te halen. 1055 00:56:36,434 --> 00:56:39,312 Plotseling werd ik tegengehouden. 1056 00:56:39,437 --> 00:56:41,940 Een geweer blokkeerde de weg... 1057 00:56:42,023 --> 00:56:46,986 ...en een jonge Duitse soldaat zei 'Nein'. 1058 00:56:47,862 --> 00:56:49,239 Daarheen, naar rechts. 1059 00:56:49,572 --> 00:56:51,783 Ik zei: 'Nee, mijn moeder is daar. 1060 00:56:51,866 --> 00:56:53,118 Ik wil met haar mee.' 1061 00:56:53,952 --> 00:56:56,746 Maar hij hield dat geweer maar voor me en zei 'Nee. 1062 00:56:57,747 --> 00:56:58,623 Jij gaat daarheen.' 1063 00:56:59,958 --> 00:57:03,545 En ik begon mijn moeder te roepen... 1064 00:57:03,628 --> 00:57:05,338 ...en ze draaide zich om... 1065 00:57:06,131 --> 00:57:08,675 ...en ik weet niet wat ik verwachtte... 1066 00:57:09,843 --> 00:57:11,344 ...maar ze keek me aan... 1067 00:57:11,553 --> 00:57:13,513 ...en zei geen woord... 1068 00:57:14,264 --> 00:57:16,683 ...draaide zich om en liep verder. 1069 00:57:18,518 --> 00:57:19,978 Ik heb haar nooit weer gezien. 1070 00:57:21,438 --> 00:57:24,983 Dat was denk ik het moeilijkste... 1071 00:57:26,526 --> 00:57:27,986 ...voorval in mijn leven. 1072 00:57:36,327 --> 00:57:40,498 Zelfs nu heb ik er nog moeite mee om erover te praten... 1073 00:57:41,332 --> 00:57:44,169 ...maar zo'n 50 jaar lang kon ik dat helemaal niet. 1074 00:57:47,839 --> 00:57:50,216 Wat is er met mijn moeder en zuster gebeurd? 1075 00:57:50,550 --> 00:57:52,177 Ik weet het niet. 1076 00:57:53,595 --> 00:57:55,263 Maar ik heb ze nooit weer gezien... 1077 00:57:55,346 --> 00:57:56,806 ...en nooit afscheid genomen. 1078 00:57:57,640 --> 00:58:00,894 Ze verdwenen op dat moment gewoon uit mijn leven. 1079 00:58:12,739 --> 00:58:16,576 GEDENKTEKEN VOOR DE SLACHTOFFERS VAN DE HOLOCAUST, AUSCHWITZ, POLEN 1080 00:58:20,163 --> 00:58:21,080 Hier. 1081 00:58:22,248 --> 00:58:23,291 Hier staat mijn vader. 1082 00:58:23,500 --> 00:58:25,793 Glied, Alexander, 1899... 1083 00:58:26,544 --> 00:58:28,254 ...Petrovac, Joegoslavië. 1084 00:58:28,880 --> 00:58:30,590 Vermoord in Kaufering, Duitsland. 1085 00:58:33,343 --> 00:58:36,763 Hier staat mijn zuster. Glied, Aniko, 1936. 1086 00:58:36,846 --> 00:58:38,723 Subotica, Joegoslavië. 1087 00:58:39,474 --> 00:58:41,601 Vermoord in Auschwitz, Polen. 1088 00:58:46,940 --> 00:58:48,107 Hier staat mijn moeder. 1089 00:58:48,650 --> 00:58:52,529 Glied, Miriam, 1907, Jaszkarejeno, Hongarije. 1090 00:58:52,862 --> 00:58:54,948 Vermoord in Auschwitz, Polen. 1091 00:58:56,241 --> 00:58:57,075 O, mijn God. 1092 00:58:58,618 --> 00:59:00,537 Al deze Glieds zijn... 1093 00:59:01,412 --> 00:59:05,750 ...familie...ooms en tantes van mij. 1094 00:59:30,775 --> 00:59:35,488 Ze zeiden dat alle mensen die niet konden werken, weg moesten worden gewerkt. 1095 00:59:38,616 --> 00:59:42,370 Wat vond u van de mensen die 'weggewerkt' moesten worden? 1096 00:59:46,666 --> 00:59:49,085 Joden werden als de vijanden van Duitsland beschouwd. 1097 00:59:49,168 --> 00:59:50,753 Ze moesten worden uitgeroeid. 1098 00:59:50,837 --> 00:59:52,922 Dat hoorde bij de oorlog. 1099 00:59:53,089 --> 00:59:55,300 Hij sprak over die hele situatie... 1100 00:59:55,383 --> 00:59:59,220 ...alsof hij over een insect sprak... 1101 00:59:59,512 --> 01:00:01,180 ...waar hij net op trapte. 1102 01:00:01,264 --> 01:00:03,725 De gezichten van de overlevenden... 1103 01:00:04,058 --> 01:00:06,060 ...nadat Gröning had gesproken... 1104 01:00:07,103 --> 01:00:09,022 Het was een vreselijke situatie. 1105 01:00:09,105 --> 01:00:11,983 Toen hij verhalen over zijn werk vertelde... 1106 01:00:13,026 --> 01:00:14,944 ...zoals de huilende koffer. 1107 01:00:17,405 --> 01:00:20,241 In november 1942, bij mijn eerste keer op het perron... 1108 01:00:20,325 --> 01:00:22,535 ...was er een schokkende gebeurtenis. 1109 01:00:25,955 --> 01:00:29,208 Een joodse moeder was aangekomen en verstopte haar baby in een koffer. 1110 01:00:29,500 --> 01:00:32,462 De baby begon te huilen. 1111 01:00:34,505 --> 01:00:36,549 Een SS-korporaal opende de koffer... 1112 01:00:36,633 --> 01:00:38,968 ...nam de baby bij de beentjes en sloeg hem... 1113 01:00:39,135 --> 01:00:41,429 ...tegen de metalen deur van een truck... 1114 01:00:42,722 --> 01:00:45,808 ...en het huilen stopte. 1115 01:00:46,434 --> 01:00:48,186 En hij zei: 'Het gehuil stopte.' 1116 01:00:49,062 --> 01:00:49,979 Dat was... 1117 01:00:51,147 --> 01:00:53,066 ...ik ging bijna dood. 1118 01:00:53,149 --> 01:00:54,942 Ik kon het niet geloven. 1119 01:00:55,026 --> 01:00:56,694 Hij zei: 'Dat was niet aardig.' 1120 01:00:58,946 --> 01:01:00,698 En later vroegen ze hem... 1121 01:01:00,823 --> 01:01:02,033 ...'Wat had jij gedaan?' 1122 01:01:03,326 --> 01:01:04,661 'Hem doodschieten misschien.' 1123 01:01:06,621 --> 01:01:09,499 Dat zag hij als 'aardig'. 1124 01:01:10,541 --> 01:01:12,835 Ik aanvaard het feit dat ze waren gehersenspoeld... 1125 01:01:13,002 --> 01:01:16,547 ...maar ongeacht hoe erg je werd gehersenspoeld, op een moment... 1126 01:01:16,631 --> 01:01:19,884 ...dat een baby tegen een deur wordt geslagen... 1127 01:01:20,176 --> 01:01:23,471 ...en je zegt dat het oké is, aanvaardbaar? 1128 01:01:24,013 --> 01:01:25,348 Dat mag je niet aanvaarden. 1129 01:01:25,431 --> 01:01:27,975 Ik bedoel, hij gaf deze informatie... 1130 01:01:29,310 --> 01:01:30,603 ...vrijwillig, ik bedoel... 1131 01:01:31,229 --> 01:01:35,692 Ze vroegen hem: 'Had een jood de keus om daar levend uit te komen?' 1132 01:01:37,527 --> 01:01:39,195 Hij antwoordde: 'Absoluut niet.' 1133 01:01:40,822 --> 01:01:42,281 Dat greep me erg aan. 1134 01:01:42,657 --> 01:01:43,658 Dus... 1135 01:01:45,451 --> 01:01:47,161 Hij was een volwassen persoon. 1136 01:01:47,620 --> 01:01:49,747 Verantwoordelijk voor zijn daden. 1137 01:01:50,039 --> 01:01:52,625 Niet iedereen die bij de Hitlerjugend ging... 1138 01:01:52,917 --> 01:01:54,377 ...kwam later bij de SS. 1139 01:01:54,460 --> 01:01:57,547 Niet iedereen bij de SS werd later kampbewaker in Auschwitz... 1140 01:01:57,672 --> 01:01:59,298 ...en leidde mensen naar hun dood. 1141 01:01:59,882 --> 01:02:01,676 Wat orders opvolgen betreft... 1142 01:02:01,759 --> 01:02:06,139 ...wat je vaak hoort is: 'Ik moest meedoen aan die misdaden... 1143 01:02:06,222 --> 01:02:08,099 ...want anders... 1144 01:02:08,474 --> 01:02:10,810 ...hadden de Duitsers me geëxecuteerd... 1145 01:02:10,935 --> 01:02:12,395 ...of naar een kamp gestuurd.' 1146 01:02:12,478 --> 01:02:14,939 Een van de opmerkelijkste statistieken... 1147 01:02:15,022 --> 01:02:17,734 ...over de Holocaust... 1148 01:02:17,942 --> 01:02:20,862 ...is het aantal SS-officieren... 1149 01:02:21,112 --> 01:02:23,948 ...of zelfs stafofficieren... 1150 01:02:24,031 --> 01:02:28,161 ...die ernstige, levensbedreigende gevolgen ondervonden... 1151 01:02:28,327 --> 01:02:29,871 ...als ze zich terugtrokken. 1152 01:02:30,955 --> 01:02:34,208 Dat aantal is nada, niks. 1153 01:02:34,292 --> 01:02:37,170 Er is geen enkel geval geconstateerd... 1154 01:02:37,962 --> 01:02:42,258 ...waarbij iemand een crimineel bevel niet opvolgde... 1155 01:02:42,341 --> 01:02:44,177 ...en zware straf onderging... 1156 01:02:44,343 --> 01:02:45,762 ...laat staan executie. 1157 01:02:46,220 --> 01:02:47,805 Hij volgde bevelen op... 1158 01:02:47,889 --> 01:02:51,017 ...maar hij moet zich er tot wel enigszins van bewust zijn geweest... 1159 01:02:51,100 --> 01:02:53,519 ...dat het niet wettig is om... 1160 01:02:54,103 --> 01:02:56,397 ...kinderen, baby's, bejaarden te vermoorden... 1161 01:02:56,481 --> 01:02:58,775 ...mensen die nu rond zijn leeftijd zijn. 1162 01:02:58,858 --> 01:03:01,903 Hij moest toch weten dat het niet alleen fout was, maar... 1163 01:03:01,986 --> 01:03:03,988 ...in bepaalde zin, illegaal. 1164 01:03:07,450 --> 01:03:10,745 Ik raakte echt van de kaart toen ik naar Gröning luisterde... 1165 01:03:10,828 --> 01:03:16,083 ...omdat hij die dingen vrijwillig vertelde. 1166 01:03:16,417 --> 01:03:17,877 Hij vertelde veel. 1167 01:03:17,960 --> 01:03:21,172 Ik had alleen van hem willen horen: 'Het spijt me'. 1168 01:03:23,049 --> 01:03:24,967 Dat alleen zou denk ik... 1169 01:03:25,051 --> 01:03:28,137 ...op 94-jarige leeftijd, zoveel hebben betekend... 1170 01:03:28,221 --> 01:03:30,640 ...wat mij betreft. 1171 01:03:30,932 --> 01:03:32,266 Alleen die paar woorden maar. 1172 01:03:33,935 --> 01:03:35,520 Iemand moet een oordeel vellen... 1173 01:03:35,645 --> 01:03:39,732 ...en ik denk dat ze onze getuigenissen in beschouwing gaan nemen. 1174 01:03:39,816 --> 01:03:41,442 We zien het wel. 1175 01:03:49,742 --> 01:03:52,578 Ik wist niet hoe ik op hem zou reageren. 1176 01:03:54,622 --> 01:03:56,123 Ik had geen idee... 1177 01:03:56,541 --> 01:03:59,794 ...hoe hij mijn vragen kon beantwoorden... 1178 01:04:00,419 --> 01:04:01,546 ...maar toch... 1179 01:04:02,839 --> 01:04:07,260 ...heb ik getuigd en zei luid en duidelijk in een Duitse rechtbank... 1180 01:04:07,343 --> 01:04:08,594 ...dat ik hem heb vergeven. 1181 01:04:09,220 --> 01:04:10,763 Want ik heb alle nazi's... 1182 01:04:10,847 --> 01:04:13,015 ...en iedereen die me pijn deed, vergeven. 1183 01:04:16,644 --> 01:04:18,771 Ik vergeef jou, en alle nazi's. 1184 01:04:18,855 --> 01:04:20,189 Het nazi-regime werkte niet. 1185 01:04:20,273 --> 01:04:22,233 Zeg dat maar tegen de jeugd, Mr Gröning. 1186 01:04:22,567 --> 01:04:24,527 Het is buitengewoon wat ze deed. 1187 01:04:24,610 --> 01:04:28,322 Het voelde alsof ik in de vloer wegzonk. 1188 01:04:28,489 --> 01:04:32,618 Ze bleef herhalen dat die mensen haar vrienden zijn. 1189 01:04:32,743 --> 01:04:35,955 En ik zei: 'Is die vrouw gek of zo?' 1190 01:04:36,038 --> 01:04:39,375 Degenen te vergeven die haar folterden... 1191 01:04:40,835 --> 01:04:43,629 ...en zovelen beestachtig vermoordden. 1192 01:04:43,963 --> 01:04:45,423 En nog kan ze vergeven. 1193 01:04:45,506 --> 01:04:49,051 Misschien heeft ze dat nodig om verder te kunnen... 1194 01:04:49,135 --> 01:04:52,138 ...om geestelijk normaal te blijven. 1195 01:04:52,346 --> 01:04:53,723 En wat nog schokkender was... 1196 01:04:53,806 --> 01:04:55,141 ...dat het publiek... 1197 01:04:55,224 --> 01:04:57,935 ...begon te klappen... 1198 01:04:58,811 --> 01:05:00,396 ...bij dat ik-vergeef-je-voorval. 1199 01:05:00,521 --> 01:05:03,774 En de rechter zei: 'Niet in mijn rechtbank.' 1200 01:05:04,567 --> 01:05:06,235 Je kent het verhaal van Eva Mozes. 1201 01:05:06,319 --> 01:05:07,862 Ze had een tweelingzus. 1202 01:05:08,279 --> 01:05:09,363 Ze is... 1203 01:05:09,947 --> 01:05:11,574 In elke zin van het woord... 1204 01:05:11,741 --> 01:05:13,784 ...een slachtoffer zoals alle andere... 1205 01:05:14,327 --> 01:05:16,078 ...en zo moet men haar ook zien. 1206 01:05:17,538 --> 01:05:19,916 Zaterdag ging ik terug naar de VS. 1207 01:05:20,625 --> 01:05:22,251 Het proces was voorbij... 1208 01:05:22,752 --> 01:05:24,670 ...en hij zat nog steeds bij z'n tafeltje. 1209 01:05:24,921 --> 01:05:27,798 Dus ik ging naar Oskar Gröning toe. 1210 01:05:28,841 --> 01:05:29,842 CAMERAOPNAME VAN EVA 1211 01:05:29,926 --> 01:05:33,387 Verzoek je mede-nazi's... 1212 01:05:34,263 --> 01:05:36,766 ...om verklaringen af te leggen, want... 1213 01:05:36,849 --> 01:05:39,852 ...ze geloven ons, de overlevenden, niet. 1214 01:05:40,770 --> 01:05:43,814 Ze zeggen dat we joden zijn en er iets mee willen behalen. 1215 01:05:44,190 --> 01:05:46,901 Maar voor jou is het een mooie taak... 1216 01:05:47,318 --> 01:05:49,153 ...om een slechte taak te compenseren. 1217 01:05:49,695 --> 01:05:51,364 Voel je je goed? 1218 01:05:52,949 --> 01:05:55,076 Een omhelzing tussen twee mensen... 1219 01:05:55,159 --> 01:05:57,286 ...ontroert mensen op de hele wereld. 1220 01:05:58,704 --> 01:06:01,332 We beginnen met een wonderbaarlijk verhaal. 1221 01:06:01,540 --> 01:06:05,503 Een vrouw staat in het middelpunt van internationale belangstelling. 1222 01:06:05,836 --> 01:06:08,547 Dit na een moedige en vriendelijke daad... 1223 01:06:08,631 --> 01:06:10,883 ...die een grote hit werd op sociale media. 1224 01:06:16,138 --> 01:06:18,599 Ze was de beroemdste persoon in Lüneburg... 1225 01:06:18,683 --> 01:06:21,477 ...omdat de wereldpers ter plaatse was. 1226 01:06:21,560 --> 01:06:24,271 Die vergiffenis-business sloeg bij iedereen aan. 1227 01:06:24,689 --> 01:06:27,024 Het grootmoedigst gebaar dat je je kunt voorstellen. 1228 01:06:27,108 --> 01:06:28,484 Je omhelst het monster... 1229 01:06:28,567 --> 01:06:31,445 ...een deel van de machine die je familie vermoordde... 1230 01:06:31,529 --> 01:06:32,613 ...en jou bijna ook? 1231 01:06:32,780 --> 01:06:34,782 Het was een gebaar van vergiffenis... 1232 01:06:34,865 --> 01:06:36,701 ...maar grote krantenkoppen... 1233 01:06:36,784 --> 01:06:39,286 ...en grote ophef over of ze dat wel had moeten doen... 1234 01:06:39,412 --> 01:06:42,081 ...of dat niet teveel is, of je wel een deel... 1235 01:06:42,164 --> 01:06:44,000 ...van de nazi-machine kunt vergeven... 1236 01:06:44,083 --> 01:06:45,835 ...of gewoon niet moet vergeven. 1237 01:06:45,918 --> 01:06:47,753 Ze slaagde erin... 1238 01:06:48,129 --> 01:06:49,839 ...om vrijwel alle overlevenden... 1239 01:06:50,131 --> 01:06:52,842 ...razend te maken. 1240 01:06:53,634 --> 01:06:54,677 En terecht. 1241 01:06:56,387 --> 01:06:57,596 Door te vergeven... 1242 01:06:58,139 --> 01:07:01,892 ...wiste ik alles uit wat er gebeurd was. 1243 01:07:03,936 --> 01:07:05,312 Ze vertelde me vroeger vaak... 1244 01:07:05,396 --> 01:07:07,273 ...'Je moet je opa vergeven.' 1245 01:07:08,232 --> 01:07:10,276 Ik zei: 'Nee, dat kan ik niet... 1246 01:07:11,944 --> 01:07:14,780 ...hij heeft zoveel last op onze schouders gelegd.' 1247 01:07:15,948 --> 01:07:17,700 Maar zij wil ermee omgaan. 1248 01:07:17,783 --> 01:07:19,243 Ze wil ertegen kunnen. 1249 01:07:19,744 --> 01:07:20,870 Dat moet zij weten. 1250 01:07:22,038 --> 01:07:23,664 Als dat Eva's manier is... 1251 01:07:24,749 --> 01:07:27,043 ...om ermee te leven, dan accepteer ik dat. 1252 01:07:27,168 --> 01:07:29,378 De beste manier om een vijand te verslaan... 1253 01:07:29,587 --> 01:07:31,297 ...is vriendschap met hem sluiten. 1254 01:07:31,881 --> 01:07:35,468 Ik denk dat ik Oskar Gröning heb verslagen... 1255 01:07:35,885 --> 01:07:37,762 ...door vriendschap met hem te sluiten. 1256 01:07:40,264 --> 01:07:42,183 Gröning besloot direct na de oorlog... 1257 01:07:42,475 --> 01:07:45,269 ...met de weduwe van zijn broer te trouwen. 1258 01:07:46,228 --> 01:07:47,772 Hij had twee kinderen... 1259 01:07:47,980 --> 01:07:51,442 ...en had natuurlijk een vredig leven en genoot van het leven. 1260 01:07:52,026 --> 01:07:54,070 Er gebeurde iets belangrijks met Gröning... 1261 01:07:54,153 --> 01:07:56,489 ...in het midden van de jaren 80. 1262 01:07:56,822 --> 01:08:00,993 Hij ontmoette iemand die net als hij postzegels verzamelde. 1263 01:08:01,911 --> 01:08:04,413 Ze spraken over de nazi-misdaden... 1264 01:08:04,497 --> 01:08:07,625 ...en die andere persoon ontkende de Holocaust. 1265 01:08:07,708 --> 01:08:09,126 Hij vond het onverdraaglijk... 1266 01:08:09,752 --> 01:08:12,755 ...dat deze man rondvertelde dat de Holocaust nooit gebeurde. 1267 01:08:12,838 --> 01:08:14,673 Hij was in Auschwitz. Hij was erbij. 1268 01:08:14,757 --> 01:08:16,717 Hij wilde gaan verkondigen... 1269 01:08:16,801 --> 01:08:18,886 ...zo van: 'Mensen, ik was daar. 1270 01:08:18,969 --> 01:08:21,263 Ik weet dat die misdaden werden gepleegd.' 1271 01:08:21,889 --> 01:08:25,893 Hij gaf interviews aan het Duitse nieuwsblad Der Spiegel... 1272 01:08:25,976 --> 01:08:27,394 ...en de BBC. 1273 01:08:27,603 --> 01:08:29,939 Voor die interviews kende niemand hem. 1274 01:08:30,022 --> 01:08:32,024 BBC interview, 2005 1275 01:08:32,108 --> 01:08:33,859 Het is mijn plicht, op mijn leeftijd... 1276 01:08:33,943 --> 01:08:35,861 ...de dingen die ik zag te confronteren... 1277 01:08:35,945 --> 01:08:37,363 ...en me te kanten tegen hen... 1278 01:08:37,446 --> 01:08:39,406 ...die beweren dat Auschwitz nooit gebeurde. 1279 01:08:39,490 --> 01:08:41,033 Ik vertel die ontkenners: 1280 01:08:41,617 --> 01:08:43,285 'Ik zag de crematoriums. 1281 01:08:43,369 --> 01:08:45,788 Ik zag de brandkuilen. 1282 01:08:45,871 --> 01:08:47,581 En ik wil dat jullie me geloven. 1283 01:08:47,665 --> 01:08:49,750 Deze gruwelijkheden gebeurden. 1284 01:08:49,875 --> 01:08:51,168 Ik was daar. 1285 01:08:52,837 --> 01:08:54,255 Hij stelde zichzelf bloot... 1286 01:08:54,713 --> 01:08:57,716 ...en dat was een goed ding. 1287 01:08:57,925 --> 01:08:59,343 Heel moedig. 1288 01:08:59,426 --> 01:09:02,304 Ik denk dat dat een belangrijke verzachtende omstandigheid is. 1289 01:09:02,596 --> 01:09:04,140 Dat zou voor mij... 1290 01:09:04,723 --> 01:09:07,351 ...reden genoeg zijn om hem niet te vervolgen. 1291 01:09:07,434 --> 01:09:10,646 Wat zegt u tegen degenen die nog steeds de Holocaust ontkennen? 1292 01:09:11,272 --> 01:09:14,316 Niets. Die zijn hopeloos verloren. 1293 01:09:16,277 --> 01:09:20,030 Voor mij bestaat er geen twijfel dat ik moreel schuldig ben. 1294 01:09:21,532 --> 01:09:24,451 Ik vraag om vergiffenis. 1295 01:09:25,870 --> 01:09:29,331 Of ik crimineel gezien verantwoordelijk ben... 1296 01:09:29,415 --> 01:09:31,625 ...is aan u. 1297 01:09:34,628 --> 01:09:39,091 Mr Gröning gaf een lange verklaring over de dingen die hij in Auschwitz deed. 1298 01:09:39,466 --> 01:09:43,137 Hij gaf toe dat hij moreel gezien schuldig is... 1299 01:09:43,220 --> 01:09:44,722 ...aan de Holocaust. 1300 01:09:44,847 --> 01:09:48,058 En uiteindelijk, de beslissing of hij schuldig is of niet... 1301 01:09:48,601 --> 01:09:50,561 ...moet de rechtbank beslissen. 1302 01:09:50,644 --> 01:09:53,355 Dat is niet aan Mr Gröning om te beslissen. 1303 01:09:53,439 --> 01:09:55,357 'Gröning getuigt. 1304 01:09:55,441 --> 01:09:58,861 Hij doet niet alsof hij ziek is 1305 01:09:58,944 --> 01:10:02,198 Hij heeft dezelfde leeftijd als Demjanjuk... 1306 01:10:02,281 --> 01:10:05,826 ...maar draagt geen baseballpet en ligt niet op bed... 1307 01:10:07,328 --> 01:10:11,498 Ik denk dat de getuigenis van Gröning heel belangrijk is. 1308 01:10:12,291 --> 01:10:14,919 Hij is een betrokken deelnemende waarnemer... 1309 01:10:15,044 --> 01:10:17,713 ...die de mond snoert van alle Holocaustontkenners... 1310 01:10:17,922 --> 01:10:20,049 ...die zeggen dat er geen gaskamers waren... 1311 01:10:20,132 --> 01:10:20,966 HOLOCAUST IS NEP 1312 01:10:21,091 --> 01:10:22,635 ...geen crematorium, geen zyklon. 1313 01:10:22,760 --> 01:10:23,802 HOLOCAUST NOOIT GEBEURD 1314 01:10:23,844 --> 01:10:26,305 Hij confronteert hen met hun leugen. Hij was daar. 1315 01:10:26,388 --> 01:10:28,140 Hij zag het met zijn eigen ogen. 1316 01:10:28,641 --> 01:10:32,895 En nog kunnen de Holocaustontkenners de realiteit niet accepteren... 1317 01:10:33,229 --> 01:10:34,230 ...van wat hij zegt. 1318 01:10:34,647 --> 01:10:38,067 En hij mag best wat waardering voor zijn getuigenis... 1319 01:10:38,192 --> 01:10:39,777 ...van wat hij echt zag. 1320 01:10:40,694 --> 01:10:42,446 De waarheid is dat in 1945... 1321 01:10:42,571 --> 01:10:44,448 ...aan het eind van de oorlog... 1322 01:10:44,531 --> 01:10:46,283 ...toen de kampen werden ontdekt... 1323 01:10:46,367 --> 01:10:48,577 ...en de gruwel van de nazi-misdaden... 1324 01:10:49,203 --> 01:10:51,163 ...werd de uitdrukking 'nooit weer' bedacht. 1325 01:10:52,581 --> 01:10:54,875 Het probleem is: er is geen opvolging. 1326 01:10:55,042 --> 01:10:58,087 Oftewel, er gebeurden recent zoveel gelijksoortige tragedies... 1327 01:10:58,170 --> 01:11:00,589 ...gelijksoortig maar niet gelijk aan de Holocaust... 1328 01:11:00,673 --> 01:11:04,176 ...waarbij deze 'nooit weer' eigenlijk onder de tafel is geschoven. 1329 01:11:04,510 --> 01:11:05,886 Het is nu te gevaarlijk. 1330 01:11:06,428 --> 01:11:08,097 De wereld is anders, en verandert. 1331 01:11:08,180 --> 01:11:11,308 Ons moordpotentieel loopt volledig uit de hand. 1332 01:11:13,102 --> 01:11:16,230 Kijk naar de oorlogen die nu in Syrië plaatsvinden. 1333 01:11:16,355 --> 01:11:18,023 We praten over ISIS. 1334 01:11:18,357 --> 01:11:19,441 Dat is niets nieuws. 1335 01:11:19,984 --> 01:11:23,445 De reden voor Rwanda en Cambodja... 1336 01:11:23,529 --> 01:11:26,490 ...en Biafra, Darfur, Bosnië en zo, was deels... 1337 01:11:26,573 --> 01:11:28,575 ...omdat het niet duidelijk is... 1338 01:11:28,659 --> 01:11:30,869 ...dat als je deelneemt aan zulke misdaden... 1339 01:11:30,953 --> 01:11:32,454 ...je er voor gaat boeten. 1340 01:11:32,705 --> 01:11:36,583 Steeds en steeds weer komen mensen ermee weg. 1341 01:11:36,834 --> 01:11:38,961 Dat is verschrikkelijk. 1342 01:11:39,211 --> 01:11:41,297 Zonder geschiedenis is er geen geheugen. 1343 01:11:41,672 --> 01:11:43,549 Zonder geheugen is er geen toekomst. 1344 01:11:43,632 --> 01:11:47,177 Als we niet van het verleden leren blijven we dezelfde fouten herhalen. 1345 01:11:47,428 --> 01:11:50,097 De joden gaan ons niet vervangen. 1346 01:11:50,389 --> 01:11:53,183 De joden gaan ons niet vervangen. 1347 01:11:53,392 --> 01:11:55,394 CHARLOTTESVILLE, GEORGIA 1348 01:11:56,687 --> 01:11:58,647 ATHENE, GRIEKENLAND 1349 01:12:00,482 --> 01:12:02,818 Als we een krachtige boodschap sturen... 1350 01:12:02,901 --> 01:12:03,736 WARSCHAU, POLEN 1351 01:12:03,861 --> 01:12:06,947 ...dat er geen verjaringstermijn is voor massamoord... 1352 01:12:07,031 --> 01:12:09,783 ...dan kan dat sterk meewegen... 1353 01:12:09,992 --> 01:12:12,411 ...en zullen individuen het risico niet snel nemen... 1354 01:12:12,536 --> 01:12:15,581 ...om zelfs aan het eind van hun leven nog te worden vervolgd. 1355 01:12:20,544 --> 01:12:24,548 UITSPRAAK PROCES VAN 'BOEKHOUDER VAN AUSCHWITZ' 1356 01:12:24,798 --> 01:12:26,800 15 JULI 2015 1357 01:12:41,440 --> 01:12:43,609 Ik wenste vurig dat Gröning... 1358 01:12:43,692 --> 01:12:46,904 ...zou worden veroordeeld voor deze vreselijke daden... 1359 01:12:48,364 --> 01:12:50,282 ...maar ik ben tot de conclusie gekomen... 1360 01:12:50,366 --> 01:12:52,659 ...dat ik niet wens dat hij de gevangenis in gaat. 1361 01:12:55,120 --> 01:12:59,124 Het is van belang dat hij veroordeeld wordt... 1362 01:12:59,208 --> 01:13:03,754 ...en dan teruggaat naar zijn stadje waar hij 70 jaar woonde... 1363 01:13:03,837 --> 01:13:07,758 ...waar iedereen weet wat hij deed en waar hij was. 1364 01:13:07,841 --> 01:13:10,344 De mensen moeten hem op straat zien lopen... 1365 01:13:10,427 --> 01:13:12,471 ...en zeggen 'Daar heb je Oskar Gröning. 1366 01:13:12,554 --> 01:13:16,100 De man die werd veroordeeld voor moord op 300,000 mensen. 1367 01:13:19,144 --> 01:13:20,521 We hebben alleen hem... 1368 01:13:20,604 --> 01:13:23,899 ...en als we een precedent willen scheppen... 1369 01:13:23,982 --> 01:13:27,694 ...een nieuwe wet die in de toekomst niet toestaat... 1370 01:13:28,028 --> 01:13:30,864 ...dat schuldigen kunnen ontkomen door formele foutjes... 1371 01:13:31,073 --> 01:13:32,908 ...dan gebeurt dat door middel van hem. 1372 01:13:41,417 --> 01:13:43,043 Een bijzonder moment in Duitsland. 1373 01:13:43,127 --> 01:13:44,461 Deze man werd eindelijk... 1374 01:13:44,545 --> 01:13:47,881 ...ingehaald door zijn zonden van WO II. 1375 01:13:48,090 --> 01:13:50,801 Hij werd veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf... 1376 01:13:50,926 --> 01:13:53,762 ...bij waarschijnlijk een van de laatste nazi-processen... 1377 01:13:53,846 --> 01:13:54,888 ...die we zullen zien. 1378 01:13:58,308 --> 01:14:00,060 De uitspraak is niet zo verrassend. 1379 01:14:00,310 --> 01:14:05,023 Maar we zullen de details opnieuw onderzoeken. 1380 01:14:05,941 --> 01:14:09,528 Het was emotioneel. 1381 01:14:11,989 --> 01:14:14,533 Het feit dat hij maar vier jaar kreeg... 1382 01:14:14,950 --> 01:14:18,996 ...ik denk dat de rechter hem net zo goed honderd jaar had kunnen geven. 1383 01:14:19,079 --> 01:14:20,581 Ik verwacht niet... 1384 01:14:20,789 --> 01:14:22,875 ...dat hij echt de gevangenis in zal gaan. 1385 01:14:23,625 --> 01:14:25,794 Dit is voor de komende generaties... 1386 01:14:26,545 --> 01:14:31,091 ...voor al die mensen die nog steeds mensen vermoorden... 1387 01:14:31,258 --> 01:14:35,179 ...om hun andere huidskleur, stam of religie. 1388 01:14:35,929 --> 01:14:38,182 Zij moeten weten dat... 1389 01:14:38,307 --> 01:14:41,435 ...een veroordeling, hoe lang het ook moge duren... 1390 01:14:41,518 --> 01:14:42,728 ...hen altijd inhaalt. 1391 01:14:47,441 --> 01:14:49,443 Gröning ging in hoger beroep. 1392 01:14:55,032 --> 01:14:56,200 Hier te getuigen... 1393 01:14:57,034 --> 01:14:59,203 ...was als bloemen leggen... 1394 01:14:59,369 --> 01:15:02,039 ...op het niet bestaande graf van mijn ouders. 1395 01:15:02,539 --> 01:15:06,543 Ik voel dat mijn dierbaren die vermoord werden... 1396 01:15:07,336 --> 01:15:10,881 ...eindelijk wat gerechtigheid kregen. 1397 01:15:11,173 --> 01:15:13,592 Dat mijn vermoorde ouders... 1398 01:15:14,676 --> 01:15:17,471 ...nu misschien... 1399 01:15:17,846 --> 01:15:19,264 ...in vrede kunnen rusten. 1400 01:15:26,146 --> 01:15:28,357 Het federale gerechtshof handhaafde de uitspraak. 1401 01:15:28,524 --> 01:15:31,902 Gröning verloor verschillende pogingen zijn veroordeling te herroepen. 1402 01:15:32,027 --> 01:15:34,696 Ik voel me heel opgetogen... 1403 01:15:34,780 --> 01:15:37,991 ...door het feit dat ik hier zit... 1404 01:15:38,325 --> 01:15:39,868 ...in een Duitse rechtbank... 1405 01:15:40,827 --> 01:15:42,079 ...met mijn dochter... 1406 01:15:42,621 --> 01:15:43,997 ...en mijn kleindochter... 1407 01:15:44,748 --> 01:15:46,166 ...wat bewijst dat wij... 1408 01:15:46,667 --> 01:15:50,128 ...net als de eeuwige feniks... 1409 01:15:50,587 --> 01:15:53,382 ...herrijzen uit de as van de Holocaust... 1410 01:15:54,007 --> 01:15:55,509 ...dat we kunnen overleven. 1411 01:16:01,890 --> 01:16:04,351 Oskar Gröning overleed in maart 2018... 1412 01:16:04,518 --> 01:16:07,604 ...en zat niet één dag in de gevangenis. 1413 01:16:09,940 --> 01:16:11,567 Sinds het Gröning-proces... 1414 01:16:11,650 --> 01:16:14,653 ...zijn acht voormalige SS-officieren aangeklaagd... 1415 01:16:14,736 --> 01:16:17,864 ...en loopt onderzoek naar 19 andere. 1416 01:16:18,156 --> 01:16:19,992 De jongste is 92. 1417 01:16:23,328 --> 01:16:27,874 Ter nagedachtenis aan Bill Glied 1930-2018 1418 01:16:32,254 --> 01:16:35,090 Ondertiteld door: Marianna Stavinga