1 00:00:07,240 --> 00:00:09,760 Więzienie Kylmäkoski, Finlandia. 2 00:00:10,560 --> 00:00:14,200 Dom dla wielu bardzo agresywnych więźniów. 3 00:00:14,840 --> 00:00:17,000 Zastrzeliłem zabójcę mojego brata. 4 00:00:17,080 --> 00:00:20,560 Wyciągnąłem nóż z kieszeni i dźgnąłem gościa w szyję. 5 00:00:23,920 --> 00:00:26,960 Za drzwiami celi rządzą więźniowie. 6 00:00:27,040 --> 00:00:29,080 - Chcesz? - Nie, dzięki. 7 00:00:29,160 --> 00:00:30,040 Wariactwo. 8 00:00:30,560 --> 00:00:33,720 Dobrze. Idzie w górę. 9 00:00:33,800 --> 00:00:35,160 - Jest prosto? - Tak! 10 00:00:36,960 --> 00:00:39,480 Kiedy więźniowie odmawiają posłuszeństwa… 11 00:00:40,040 --> 00:00:42,920 Rządzi ten, który ma prochy. Nie wiem dlaczego. 12 00:00:43,920 --> 00:00:46,920 …i nie okazują skruchy za swe brutalne zbrodnie… 13 00:00:47,000 --> 00:00:48,480 Co mu zrobiłeś? 14 00:00:48,560 --> 00:00:50,760 Przejechałem go autem. 15 00:00:51,360 --> 00:00:53,200 Strzeliłem do niego z łuku. 16 00:00:53,280 --> 00:00:56,240 …jak więzienie ma ich zresocjalizować? 17 00:00:56,320 --> 00:00:59,880 Spędzę tu tydzień, by się dowiedzieć. 18 00:01:00,640 --> 00:01:03,000 Ale to nie mój pierwszy raz za kratkami. 19 00:01:05,240 --> 00:01:06,760 Nazywam się Raphael Rowe. 20 00:01:06,840 --> 00:01:10,280 W Wielkiej Brytanii niesłusznie skazano mnie za morderstwo. 21 00:01:10,360 --> 00:01:13,080 Dostałem wyrok dożywocia. 22 00:01:13,840 --> 00:01:17,160 Oczyszczenie z zarzutów zajęło mi 12 lat. 23 00:01:18,040 --> 00:01:20,560 Teraz podróżuję po świecie, 24 00:01:21,640 --> 00:01:23,760 by zobaczyć, jak wygląda życie 25 00:01:23,840 --> 00:01:26,800 w najcięższych więzieniach świata. 26 00:01:27,360 --> 00:01:32,840 JAK PRZEŻYĆ W NAJCIĘŻSZYCH WIĘZIENIACH ŚWIATA 27 00:01:32,920 --> 00:01:37,480 Finlandia. Kraj z jednym z najwyższych odsetków zabójstw w Europie. 28 00:01:39,160 --> 00:01:42,600 Często się mówi, że to najszczęśliwszy kraj na świecie, 29 00:01:42,680 --> 00:01:46,480 ale ma też ciemną stronę i wysoki wskaźnik brutalnych przestępstw 30 00:01:46,560 --> 00:01:50,320 często popełnianych przez ludzi na marginesie społeczeństwa 31 00:01:50,400 --> 00:01:52,840 pod wpływem alkoholu i narkotyków. 32 00:01:52,920 --> 00:01:57,440 Zajęcie się tymi przestępcami to wyzwanie dla systemu więziennictwa. 33 00:01:59,040 --> 00:02:03,080 Jadę do więzienia Kylmäkoski w południowej części kraju, 34 00:02:03,160 --> 00:02:05,520 gdzie spędzę następny tydzień. 35 00:02:11,520 --> 00:02:15,120 Finowie mają postępowe podejście do karania, 36 00:02:15,200 --> 00:02:18,280 dlatego większość więźniów odbywa kary społeczne 37 00:02:18,360 --> 00:02:20,720 lub odbywa karę w otwartych więzieniach. 38 00:02:23,240 --> 00:02:26,800 Tylko najgroźniejsi przestępcy 39 00:02:26,880 --> 00:02:30,600 trafiają do zamkniętych więzień, takich jak to, do którego jadę. 40 00:02:31,080 --> 00:02:33,640 Nie wiem, czego mogę się spodziewać. 41 00:02:33,720 --> 00:02:37,840 Czuję lekki niepokój. Mam motyle w brzuchu. 42 00:02:41,160 --> 00:02:44,160 W tym kraju głównym celem więziennictwa 43 00:02:44,240 --> 00:02:47,520 jest rozwój osobisty osadzonych, 44 00:02:47,600 --> 00:02:49,120 a nie karanie. 45 00:02:50,280 --> 00:02:53,960 Ale choć dla więzień resocjalizacja jest bardzo istotna, 46 00:02:54,040 --> 00:02:58,560 więźniowie nie są do niej zobligowani. 47 00:03:01,160 --> 00:03:05,560 Czy resocjalizacja może pomóc najgroźniejszym więźniom? 48 00:03:06,240 --> 00:03:10,560 Bo jeśli oni nie chcą się zmienić, postępowy system 49 00:03:10,640 --> 00:03:13,760 i jego liberalne podejście nie może nic zrobić. 50 00:03:13,840 --> 00:03:16,480 Ludzie muszą chcieć się zmienić. 51 00:03:22,000 --> 00:03:24,080 Nieważne, ile razy to robię. 52 00:03:24,160 --> 00:03:26,240 Trochę boję się mężczyzn, 53 00:03:26,320 --> 00:03:28,760 z którymi zostanę zamknięty. 54 00:03:35,000 --> 00:03:38,320 DZIEŃ PIERWSZY 55 00:03:38,840 --> 00:03:39,720 Tutaj. 56 00:03:41,720 --> 00:03:43,960 Połóż kurtkę na stole. 57 00:03:44,040 --> 00:03:48,160 Dam ci plastikową torbę, do której możesz schować ubrania. 58 00:03:48,240 --> 00:03:50,280 - Dobra. - Przechowamy je. 59 00:03:50,360 --> 00:03:51,960 A potem je odzyskasz. 60 00:03:52,040 --> 00:03:52,920 Dobra. 61 00:03:55,400 --> 00:03:56,600 Włóż tutaj. 62 00:03:59,320 --> 00:04:01,440 Pokaż… Dobrze. 63 00:04:01,520 --> 00:04:03,360 Możesz założyć koszulkę. 64 00:04:08,800 --> 00:04:11,200 Tak. A teraz spodnie. 65 00:04:11,280 --> 00:04:13,600 Aby chronić prawa człowieka osadzonych, 66 00:04:13,680 --> 00:04:17,240 Finlandia nie zezwala na rutynowe rewizje osobiste. 67 00:04:17,320 --> 00:04:21,200 Mimo że 90% nowych osadzonych ma problemy z narkotykami, 68 00:04:21,280 --> 00:04:23,520 to powierzchowne przeszukanie. 69 00:04:23,600 --> 00:04:26,040 Znajdujecie tak dużo kontrabandy? 70 00:04:26,600 --> 00:04:29,360 Czasem tak. Jakieś narkotyki albo… 71 00:04:30,120 --> 00:04:32,440 Jakie narkotyki próbują przemycić? 72 00:04:33,600 --> 00:04:34,640 Subutex. 73 00:04:35,160 --> 00:04:39,360 Czasem ktoś próbuje przemycić komórkę 74 00:04:39,440 --> 00:04:41,560 albo coś w tym rodzaju. 75 00:04:44,360 --> 00:04:47,160 Subutex jest używany w leczeniu uzależnień, 76 00:04:47,240 --> 00:04:49,360 ale sam w sobie jest uzależniający. 77 00:04:49,440 --> 00:04:50,960 Prosto do kamery. 78 00:04:52,160 --> 00:04:55,120 Po wprowadzeniu do bazy zabierają mnie do skrzydła. 79 00:04:56,320 --> 00:05:00,080 Brutalni przestępcy nie są tu oddzielani od innych osadzonych. 80 00:05:00,880 --> 00:05:04,880 Zabierają mnie do skrzydła ogólnego 2.1. 81 00:05:29,680 --> 00:05:31,720 - Będę tu sam? - Tak. 82 00:05:31,800 --> 00:05:35,320 Co byś mi poradził w sprawie innych więźniów? 83 00:05:35,400 --> 00:05:37,560 Nie mów o niczym zbyt osobistym. 84 00:05:38,480 --> 00:05:41,920 I kieruj się zdrowym rozsądkiem. 85 00:05:42,000 --> 00:05:44,920 Z jakimi przestępcami będę tu mieszkał? 86 00:05:46,000 --> 00:05:50,440 W tym bloku mieszkają różni przestępcy. 87 00:05:50,520 --> 00:05:54,360 Brutalni przestępcy, zabójcy, 88 00:05:54,440 --> 00:05:56,600 i wielu przestępców narkotykowych. 89 00:05:56,680 --> 00:05:58,360 - Dobra. Dzięki. - Dziękuję. 90 00:06:10,400 --> 00:06:13,440 Z 14 celami na 18 więźniów, 91 00:06:13,520 --> 00:06:14,960 nie wszyscy są sami. 92 00:06:15,480 --> 00:06:19,880 Część wspólna i kuchnia są monitorowane 93 00:06:19,960 --> 00:06:23,880 przez strażników w stróżówce na końcu skrzydła. 94 00:06:23,960 --> 00:06:26,320 W celach nie ma kamer. 95 00:06:26,400 --> 00:06:28,960 Zostałem sam z więźniami. 96 00:06:29,640 --> 00:06:33,360 Pierwsze wrażenie. Jest bardzo cicho. 97 00:06:33,440 --> 00:06:35,440 Upiornie cicho. 98 00:06:35,520 --> 00:06:38,760 W porównaniu do innych więzień tu nie ma szumu, gwaru, 99 00:06:38,840 --> 00:06:41,120 wrzasków ani krzyków. 100 00:06:41,800 --> 00:06:43,640 Oczywiście, gdy jesteś nowy, 101 00:06:43,720 --> 00:06:47,080 będziesz się wahać co do tego, kto tam spaceruje. 102 00:06:47,640 --> 00:06:49,360 Nieuchronnie będą chcieli 103 00:06:50,080 --> 00:06:52,720 ocenić cię od chwili, gdy tylko wyjdziesz. 104 00:06:52,800 --> 00:06:55,720 Mijałem już kilku dużych facetów, 105 00:06:56,240 --> 00:07:00,680 których sam wygląd może być dość zastraszający. 106 00:07:01,840 --> 00:07:03,600 Ale pójdę sprawdzić, 107 00:07:03,680 --> 00:07:06,520 co mnie czeka w ciągu tego tygodnia. 108 00:07:08,640 --> 00:07:10,480 Cześć. Przedstawię się. 109 00:07:10,560 --> 00:07:12,200 - Jestem Raphael. - Toni. 110 00:07:12,280 --> 00:07:13,960 - Toni? Miło mi. - Tak. 111 00:07:14,040 --> 00:07:15,280 - Fuzzy. - Fuzzy? 112 00:07:15,360 --> 00:07:16,880 - Jestem Raphael. - Witam. 113 00:07:16,960 --> 00:07:18,880 - Dziękuję. Miło mi. - Tak. 114 00:07:18,960 --> 00:07:20,720 - Tak… - Mogę poznać innych? 115 00:07:20,800 --> 00:07:22,400 - Michael. - Cześć. Michael? 116 00:07:22,480 --> 00:07:23,920 - Tak. - Cześć. Raphael. 117 00:07:24,000 --> 00:07:25,440 Dobra. Witam. 118 00:07:25,520 --> 00:07:26,640 - Dziękuję. - Tak. 119 00:07:26,720 --> 00:07:28,280 Jak się masz? Raphael. 120 00:07:28,360 --> 00:07:30,240 - Jestem Jani. - Jani. Miło mi. 121 00:07:30,840 --> 00:07:33,440 Mam talerze i sztućce. Dobra. 122 00:07:33,520 --> 00:07:36,000 Tego potrzebujesz na początek. 123 00:07:36,080 --> 00:07:37,880 - Dobra. - Dostajesz rzeczy… 124 00:07:37,960 --> 00:07:41,760 Jani i duży Toni wydają się przyjaźnie nastawieni, 125 00:07:41,840 --> 00:07:45,040 ale z łatwością mogliby zastraszyć nowych więźniów, 126 00:07:45,120 --> 00:07:48,360 zwłaszcza w celach, gdzie nie widzą ich strażnicy. 127 00:07:48,440 --> 00:07:50,560 Dają to wszystkim? 128 00:07:50,640 --> 00:07:51,840 - To dla… - Tak. 129 00:07:51,920 --> 00:07:54,720 - Tak. - Dobra. 130 00:07:54,800 --> 00:07:58,960 Opowiedz mi o zasadach panujących na bloku. 131 00:07:59,040 --> 00:08:01,560 Bądź sobą i nie interesuj się innymi. 132 00:08:01,640 --> 00:08:05,600 Gdy ktoś tu przychodzi, jeśli się nie znamy, 133 00:08:05,680 --> 00:08:09,840 pytam go, dlaczego tu trafił. 134 00:08:09,920 --> 00:08:13,080 - Jakie popełnił przestępstwo? - Tak. Oczywiście. 135 00:08:13,160 --> 00:08:15,280 Dlaczego? Jakie to ma znaczenie? 136 00:08:16,160 --> 00:08:18,200 Jeśli jesteś seksualnym… 137 00:08:18,280 --> 00:08:21,600 - Przestępcą seksualnym. - Albo pedofilem… 138 00:08:21,680 --> 00:08:23,400 Dostajesz wpierdol. 139 00:08:24,280 --> 00:08:25,560 Tak. Od razu. 140 00:08:27,280 --> 00:08:29,360 Ktoś rządzi tym skrzydłem? 141 00:08:29,440 --> 00:08:34,160 Czy ktoś zasługuje na większy szacunek niż inni? 142 00:08:34,240 --> 00:08:35,680 Nie. Nic takiego. 143 00:08:35,760 --> 00:08:39,200 Pilnuj swoich spraw i bądź sobą. To wystarczy. 144 00:08:39,920 --> 00:08:40,840 Tak. 145 00:08:45,320 --> 00:08:46,360 Chodźmy. 146 00:08:54,160 --> 00:08:57,480 Toni, duży facet, młody, ale duży, 147 00:08:57,560 --> 00:08:59,680 przy władzy, dużo tatuaży, 148 00:09:00,280 --> 00:09:03,880 i Jani, powitali mnie, ale myślę, 149 00:09:03,960 --> 00:09:07,760 że gdybyś był kimś, kogo by nie polubili od razu, 150 00:09:07,840 --> 00:09:10,600 wszystko mogłoby się zdarzyć. 151 00:09:10,680 --> 00:09:13,320 Jesteś sam w celi. Tu nie ma strażników. 152 00:09:13,400 --> 00:09:16,800 To jest ciągłe przypomnienie, 153 00:09:17,800 --> 00:09:22,480 że pod wpływem czyjegoś nastroju może pojawić się przemoc. 154 00:09:31,720 --> 00:09:35,120 DZIEŃ DRUGI 155 00:09:41,760 --> 00:09:44,800 Cele są otwierane o 7 rano. 156 00:09:44,880 --> 00:09:47,960 Ta owsianka nie jest takim okropnym śniadaniem. 157 00:09:48,040 --> 00:09:49,360 Nie, oczywiście. 158 00:09:49,440 --> 00:09:53,880 Niektórzy więźniowie, tacy jak Jani, mają pracę i zajęcia w więzieniu, 159 00:09:53,960 --> 00:09:55,840 dlatego wychodzą wcześniej. 160 00:09:55,920 --> 00:09:58,960 Ale inni wolą pozostać w skrzydle. 161 00:09:59,040 --> 00:10:02,240 Nie korzystają z dostępnej oferty projektów, 162 00:10:02,320 --> 00:10:05,880 dlatego chcę sprawdzić, czy wykorzystują czas konstruktywnie. 163 00:10:05,960 --> 00:10:08,640 Czuję się wśród was jak chudzielec. 164 00:10:09,680 --> 00:10:13,840 Ale oni chcą zobaczyć, co nowy facet potrafi na siłowni. 165 00:10:13,920 --> 00:10:15,040 Rozgrzewka. 166 00:10:15,880 --> 00:10:17,040 Proszę bardzo. 167 00:10:18,000 --> 00:10:18,840 Dołącz. 168 00:10:20,520 --> 00:10:23,280 - Jeden. Pięć razy. - Nie. 169 00:10:23,360 --> 00:10:25,760 - Znasz technikę? - No cóż… 170 00:10:25,840 --> 00:10:27,560 - Dobra. - Tak? 171 00:10:29,240 --> 00:10:31,040 Bardzo dobrze. Pięć razy. 172 00:10:32,680 --> 00:10:34,040 Dobra. Jeszcze trzy. 173 00:10:36,360 --> 00:10:37,200 Dwa. 174 00:10:39,320 --> 00:10:40,680 Dobrze. Jeden. 175 00:10:42,760 --> 00:10:43,840 Tak. Ostatni. 176 00:10:44,760 --> 00:10:46,560 Wyżej. Dobrze. 177 00:10:48,360 --> 00:10:50,040 To ma być rozgrzewka? 178 00:10:50,120 --> 00:10:52,040 Nie, to mała rozgrzewka. 179 00:10:52,120 --> 00:10:53,160 O rety. 180 00:10:53,240 --> 00:10:55,080 Ile tam było? 181 00:10:55,160 --> 00:10:57,080 - Teraz, 70. - Siedemdziesiąt? 182 00:10:57,160 --> 00:10:58,720 - Tak. - Ile udźwigniesz? 183 00:10:58,800 --> 00:11:02,080 - Chyba 220. - Kurczę. 184 00:11:06,040 --> 00:11:09,120 Dobrze. Idzie w górę. 185 00:11:09,200 --> 00:11:10,480 - Jest prosto? - Tak! 186 00:11:13,160 --> 00:11:14,040 Świetnie. 187 00:11:18,480 --> 00:11:21,240 Na razie Toni jest bardzo gościnny, 188 00:11:21,320 --> 00:11:25,800 ale nie chciałbym nadepnąć na odcisk jemu ani jego koledze z celi, Ollemu. 189 00:11:29,320 --> 00:11:33,000 To bardzo trudne. Bardzo ciężkie. Nie może nawet chodzić. 190 00:11:33,080 --> 00:11:35,600 Podobno aresztowano ich razem 191 00:11:35,680 --> 00:11:39,320 dwa lata temu po policyjnym pościgu. 192 00:11:39,400 --> 00:11:41,280 Co robiłeś, gdy cię złapali? 193 00:11:41,360 --> 00:11:43,400 - Porwanie. - Porywałeś kogoś? 194 00:11:43,480 --> 00:11:46,280 Tak. Ściągaliśmy długi. 195 00:11:46,360 --> 00:11:49,920 Windykatorzy? To wyjaśnia, dlaczego jesteście tacy duzi. 196 00:11:50,000 --> 00:11:52,040 Nie, to nie moja praca. 197 00:11:52,120 --> 00:11:52,960 Dobra. 198 00:11:53,040 --> 00:11:57,360 Ale to był stary dług. A gość powiedział mi: 199 00:11:57,440 --> 00:12:01,640 „Pocałuj mnie w dupę. Nic ci nie zapłacę. Jesteś jebanym dupkiem”. 200 00:12:01,720 --> 00:12:03,600 Czemu nie poszedłeś na policję? 201 00:12:05,880 --> 00:12:09,960 - Większość ludzi tak robi. - Idę na policję po paszport. 202 00:12:10,040 --> 00:12:11,240 Ale po nic więcej. 203 00:12:11,760 --> 00:12:15,080 Porwałeś go z jego domu? 204 00:12:15,160 --> 00:12:17,080 Nie, z domu jego kolegi. 205 00:12:17,160 --> 00:12:18,720 Z bronią? 206 00:12:18,800 --> 00:12:22,000 Tak. Nie wiem… Mieliśmy broń? 207 00:12:22,600 --> 00:12:24,480 - Może. Może nie. - Tak. 208 00:12:25,720 --> 00:12:28,080 Nie pamiętam. To było dwa lata temu. 209 00:12:29,280 --> 00:12:32,920 Przypomnij mi, żebym niczego od ciebie nie pożyczał. 210 00:12:33,440 --> 00:12:35,880 - Nie. - Nie chcę mieć u ciebie długów. 211 00:12:35,960 --> 00:12:40,760 Jeśli dasz mi herbatniki, oddam je. 212 00:12:45,680 --> 00:12:46,720 Dobra. 213 00:12:46,800 --> 00:12:49,920 Jeśli więźniowie nie pracują ani nie chodzą do szkoły, 214 00:12:50,000 --> 00:12:53,760 po godzinie wracają do skrzydła na resztę dnia. 215 00:12:55,400 --> 00:12:59,040 Toni i Olli zdają się samcami alfa w skrzydle 2.1 216 00:12:59,120 --> 00:13:02,080 i chcę dowiedzieć się więcej o ich przeszłości. 217 00:13:02,160 --> 00:13:06,960 Ale najpierw Toni chce opowiedzieć o swojej karierze rapera. 218 00:13:07,040 --> 00:13:08,400 C8 Superman. 219 00:13:09,040 --> 00:13:10,080 To ty? 220 00:13:10,160 --> 00:13:12,480 C8, moja raperska ksywka. 221 00:13:12,560 --> 00:13:14,400 Co oznacza to C8? 222 00:13:15,520 --> 00:13:17,520 Po fińsku brzmi to podobnie: 223 00:13:17,600 --> 00:13:19,920 „C8”, „popieprzone”. Coś w tym stylu. 224 00:13:25,240 --> 00:13:28,400 Wszyscy wymachują prawdziwą bronią 225 00:13:28,480 --> 00:13:30,760 i pokazujemy narkotyki w teledyskach, 226 00:13:30,840 --> 00:13:34,840 Parodiujemy tu ten aspekt. 227 00:13:35,360 --> 00:13:37,920 Nakręciłeś to jako parodię? 228 00:13:38,000 --> 00:13:40,960 Nie twierdzę, że jestem gangsterem. 229 00:13:41,040 --> 00:13:43,160 Ale nawet jeśli nim jesteś, 230 00:13:43,240 --> 00:13:46,560 nie musisz tego wszem wobec ogłaszać. 231 00:13:46,640 --> 00:13:49,600 Czasami proste życie Nie pozwala mi się bać… 232 00:13:49,680 --> 00:13:52,480 Toni może twierdzić, że nie jest gangsterem, 233 00:13:52,560 --> 00:13:55,200 ale brutalne porwanie, którego dokonali, 234 00:13:55,280 --> 00:13:57,640 jest naprawdę szokującą zbrodnią. 235 00:13:57,720 --> 00:13:59,080 Co mu zrobiłeś? 236 00:14:00,160 --> 00:14:01,480 Co mu zrobiliśmy? 237 00:14:02,040 --> 00:14:03,160 Trochę wszystkiego. 238 00:14:04,720 --> 00:14:08,560 Ale czy musimy tak wchodzić w szczegóły? 239 00:14:09,880 --> 00:14:13,440 Zabraliśmy go do mojego domu w Tampere, 240 00:14:14,520 --> 00:14:18,040 a potem przywiązaliśmy go do metalowego stołu 241 00:14:18,120 --> 00:14:21,400 metalowymi opaskami zaciskowymi za ręce i nogi. 242 00:14:21,480 --> 00:14:23,560 Zmiażdżyliśmy mu stawy u palców, 243 00:14:24,120 --> 00:14:27,320 nogi i stopy młotkiem. 244 00:14:27,400 --> 00:14:31,680 Wywieźliśmy go autem 245 00:14:31,760 --> 00:14:34,960 i strzelaliśmy do niego z łuku. 246 00:14:35,600 --> 00:14:38,920 I tego typu rzeczy. 247 00:14:39,680 --> 00:14:44,040 Ale myślę, że to była głównie przemoc psychiczna, 248 00:14:44,120 --> 00:14:47,440 upokorzenie i zniewolenie. 249 00:14:49,160 --> 00:14:51,760 Czemu uważałeś, że to konieczne, 250 00:14:53,080 --> 00:14:54,800 by go tak torturować? 251 00:14:55,400 --> 00:15:00,360 Może to była mieszanka gniewu i ekscytacji. 252 00:15:01,040 --> 00:15:04,440 Wtedy czułem, 253 00:15:04,520 --> 00:15:07,840 że po prostu trzeba było to zrobić. 254 00:15:11,360 --> 00:15:14,400 Toni i Olli byli zamieszani 255 00:15:14,480 --> 00:15:18,360 w coś tak poważnego jak porwanie i tortury. 256 00:15:18,440 --> 00:15:22,440 Trochę zaskoczył mnie brak skrupułów. 257 00:15:22,520 --> 00:15:25,200 Nie wiem, czy oni się po prostu napinają 258 00:15:25,280 --> 00:15:27,040 i udają twardzieli. 259 00:15:27,120 --> 00:15:31,160 Chłopaki, których poznałem, nie okazali żadnej skruchy ani żalu. 260 00:15:31,240 --> 00:15:33,120 Nie otwarcie. Jeszcze nie. 261 00:15:49,800 --> 00:15:53,280 DZIEŃ TRZECI 262 00:16:04,520 --> 00:16:07,480 Po wypuszczeniu o 7 rano więźniów 263 00:16:07,560 --> 00:16:10,280 strażnicy wracają do stróżówki. 264 00:16:15,560 --> 00:16:20,080 Osadzeni mogą decydować o tym, czy chcą 265 00:16:20,160 --> 00:16:22,800 pracować lub uczyć się w więzieniu. 266 00:16:22,880 --> 00:16:26,680 I tego ranka po raz kolejny niektórzy postanowili tego nie robić. 267 00:16:28,000 --> 00:16:31,200 Co to znaczy? Prawdziwy gangster? 268 00:16:31,280 --> 00:16:32,240 Tak. 269 00:16:32,320 --> 00:16:34,000 Dobrze się trzyma? 270 00:16:34,080 --> 00:16:35,480 Tak, w porządku. 271 00:16:36,480 --> 00:16:37,440 Wariactwo. 272 00:16:38,760 --> 00:16:39,800 Chcesz? 273 00:16:39,880 --> 00:16:41,040 - Tatuaż? - Tak. 274 00:16:41,120 --> 00:16:42,200 Nie, dziękuję. 275 00:16:44,280 --> 00:16:46,320 Toni używa pistoletu do tatuażu, 276 00:16:46,400 --> 00:16:49,240 który zrobili z długopisu i kontrolera do Xboxa. 277 00:16:49,320 --> 00:16:51,880 Skąd pochodzi tusz? 278 00:16:52,400 --> 00:16:54,720 Topimy jednorazowe maszynki do golenia 279 00:16:54,800 --> 00:16:57,560 i pobieramy z nich sadzę. 280 00:16:58,360 --> 00:17:01,800 Co by się stało, gdyby strażnicy zobaczyli, że to robisz? 281 00:17:02,520 --> 00:17:03,480 Izolatka. 282 00:17:03,560 --> 00:17:05,960 - Czas w samotności. - Izolacja. 283 00:17:08,600 --> 00:17:12,440 Strażnicy nie zauważą, że masz nowy tatuaż? 284 00:17:12,520 --> 00:17:14,240 Ma ich za dużo. 285 00:17:14,320 --> 00:17:17,800 Chyba nie zauważą, że mam nowy tatuaż. 286 00:17:18,640 --> 00:17:22,000 Gotowe. Wyłącz maszynkę. 287 00:17:22,080 --> 00:17:23,480 Skończony? 288 00:17:23,560 --> 00:17:24,400 Tak. 289 00:17:28,760 --> 00:17:33,240 Choć niektórzy spędzają cały dzień w swoich celach, 290 00:17:33,320 --> 00:17:36,600 są tu dostępne programy oświatowe, 291 00:17:36,680 --> 00:17:40,760 a ponad połowa osadzonych pracuje w więzieniu. 292 00:17:46,400 --> 00:17:48,760 Niektórzy uczą się robić biżuterię. 293 00:17:53,040 --> 00:17:55,960 Dziś dołączę do Janiego. 294 00:17:56,040 --> 00:17:59,080 - Dokąd idziemy? Do warsztatu? - Tak. 295 00:17:59,160 --> 00:18:01,600 I chodzisz tu codziennie? 296 00:18:01,680 --> 00:18:02,560 Każdego dnia. 297 00:18:04,320 --> 00:18:07,640 Wiedziałem, że Jani ma pracę, ale zdziwiło mnie to, 298 00:18:07,720 --> 00:18:11,280 że jest ekspertem w produkcji tradycyjnych fińskich dywanów, 299 00:18:11,360 --> 00:18:14,680 za które więzienie płaci mu 100 euro miesięcznie. 300 00:18:18,160 --> 00:18:20,920 Chodź tu. Robimy coś prostego. 301 00:18:21,000 --> 00:18:24,200 - Najpierw. Tak. Coś prostego. - Bardzo prostego. 302 00:18:24,800 --> 00:18:28,360 Jani nauczył się używać krosna w ciągu sześciu odsiadek, 303 00:18:28,440 --> 00:18:31,440 a obecnie mija połowa kolejnego czteroletniego wyroku. 304 00:18:31,520 --> 00:18:33,160 - Teraz zmiana. - Zmiana. 305 00:18:33,240 --> 00:18:34,080 Dwa. 306 00:18:34,840 --> 00:18:36,000 - Na jeden? - Tak. 307 00:18:36,920 --> 00:18:38,320 - Tak. - A potem… 308 00:18:38,400 --> 00:18:39,480 Tak, trzy razy. 309 00:18:43,640 --> 00:18:46,480 - Masz siłę, stary. - Zepsuję maszynę? 310 00:18:46,560 --> 00:18:47,400 Nie. 311 00:18:47,480 --> 00:18:52,720 Nie wierzę, że wychodziłeś i wracałeś tak wiele razy. 312 00:18:52,800 --> 00:18:54,760 Czemu ciągle tu wracasz? 313 00:18:54,840 --> 00:18:57,200 To mój styl życia. 314 00:18:57,280 --> 00:18:59,880 To jaki jest twój styl życia na zewnątrz? 315 00:18:59,960 --> 00:19:01,160 Narkotyki i przemoc. 316 00:19:01,240 --> 00:19:02,600 Narkotyki i przemoc? 317 00:19:02,680 --> 00:19:05,360 - Handel narkotykami. - Tak. 318 00:19:05,920 --> 00:19:07,080 Zwykłe gówno. 319 00:19:10,400 --> 00:19:12,320 Co bierzesz? 320 00:19:12,400 --> 00:19:14,160 Kokaina. Amfetamina. 321 00:19:14,240 --> 00:19:15,880 Kokaina i amfetamina. 322 00:19:16,720 --> 00:19:18,600 Za co siedzisz teraz? 323 00:19:18,680 --> 00:19:20,800 - Za przemoc. - Siedzisz za przemoc? 324 00:19:20,880 --> 00:19:22,720 - Tak. - Co zrobiłeś? 325 00:19:23,680 --> 00:19:25,960 Dźgnąłem mężczyznę w walce na noże. 326 00:19:26,040 --> 00:19:28,280 Byłem w złym miejscu o złym czasie. 327 00:19:28,360 --> 00:19:30,720 Nic specjalnego. Złe miejsce, zły czas. 328 00:19:30,800 --> 00:19:33,120 A co się stało z tamtym gościem? 329 00:19:33,720 --> 00:19:35,520 Dzięki Bogu nie umarł, ale… 330 00:19:36,240 --> 00:19:37,560 To dobry znak, 331 00:19:37,640 --> 00:19:40,440 że okazujesz oznaki skruchy i żalu. 332 00:19:42,600 --> 00:19:43,520 Tak. 333 00:19:43,600 --> 00:19:46,560 A kiedy to się zbliża, musisz zrobić tak. 334 00:19:51,680 --> 00:19:53,520 - Zachowuje kształt. - Dobra. 335 00:19:53,600 --> 00:19:55,920 - Żeby nie było tak. - Dobra. 336 00:19:56,000 --> 00:19:58,640 Martwi mnie, że jesteś kimś, 337 00:19:58,720 --> 00:20:01,880 kto tu był, wyszedł, i tak w kółko. 338 00:20:01,960 --> 00:20:06,200 Więc resocjalizacja, pomoc ludziom takim jak ty… 339 00:20:06,280 --> 00:20:08,600 Pomagają, jeśli chcesz ich pomocy. 340 00:20:09,280 --> 00:20:11,600 Cały czas jest tu ta sama instruktorka? 341 00:20:11,680 --> 00:20:13,680 Tak, ciągle tu jest. 342 00:20:14,320 --> 00:20:18,000 Pewnie masz dość tego, że po każdym wyjściu on wraca. 343 00:20:18,080 --> 00:20:20,560 Tak, mam nadzieję, że nie wróci. 344 00:20:22,040 --> 00:20:24,360 - Ma wszystko poukładane. - Tak. 345 00:20:24,440 --> 00:20:26,520 Chyba macie dobre relacje. 346 00:20:26,600 --> 00:20:29,960 Zgadza się. Rozmawiamy o wszystkim. 347 00:20:30,040 --> 00:20:31,720 Laski, narkotyki, wszystko. 348 00:20:31,800 --> 00:20:34,120 Dobra. W czym ci to pomaga? 349 00:20:35,640 --> 00:20:38,200 Nie wiem. Dobrze o tym pogadać. 350 00:20:38,280 --> 00:20:41,000 Tam jest za dużo testosteronu. 351 00:20:41,080 --> 00:20:44,200 Tak. Chyba tak. 352 00:20:44,280 --> 00:20:45,120 Tak. 353 00:20:45,200 --> 00:20:49,280 Odkąd mnie wsadzili dwa lata temu, robię postępy. 354 00:20:49,360 --> 00:20:53,400 To dla mnie jak terapia. Widzę, że moja praca idzie naprzód. 355 00:20:53,480 --> 00:20:56,000 - Dobra. Chcesz to skończyć? - Tak. 356 00:20:56,080 --> 00:21:00,080 Mimo że dotarcie do tego miejsca wymagało wielu wyroków, 357 00:21:00,160 --> 00:21:04,280 Jani w końcu dokonuje pozytywnych zmian. 358 00:21:04,800 --> 00:21:08,280 Codzienna ucieczka przed kulturą macho 359 00:21:08,360 --> 00:21:10,320 też zdaje się pomagać. 360 00:21:18,880 --> 00:21:22,400 Gdy wracam na 2.1, całe skrzydło jest podenerwowane. 361 00:21:23,400 --> 00:21:25,040 Dobra. Przestań. 362 00:21:26,560 --> 00:21:30,480 Podobno Toni zaatakował nowego więźnia, 363 00:21:30,560 --> 00:21:33,480 którego przeniesiono do innego skrzydła. 364 00:21:33,560 --> 00:21:35,520 - Trafił tu do więzienia? - Tak. 365 00:21:35,600 --> 00:21:37,200 - Uderzyłeś go? - Tak. 366 00:21:37,280 --> 00:21:38,920 W jego celi. 367 00:21:39,000 --> 00:21:40,960 - Wszedłeś do jego celi? - Tak. 368 00:21:41,040 --> 00:21:41,880 Dobra. 369 00:21:41,960 --> 00:21:46,280 Bo wszędzie tutaj są kamery. 370 00:21:46,360 --> 00:21:47,360 Rozumiem. 371 00:21:48,920 --> 00:21:50,680 Czemu go uderzyłeś? 372 00:21:50,760 --> 00:21:51,840 Bo on… 373 00:21:55,520 --> 00:21:58,440 Parę lat temu doniósł. 374 00:21:59,200 --> 00:22:00,440 O czym? 375 00:22:01,760 --> 00:22:02,760 O narkotykach. 376 00:22:03,520 --> 00:22:05,040 To była twoja zemsta? 377 00:22:05,560 --> 00:22:06,400 Tak. 378 00:22:06,480 --> 00:22:09,920 Nie mogę mieszkać z takimi ludźmi. 379 00:22:10,760 --> 00:22:15,080 Kumple będą się ze mnie śmiać, jeśli wrócę do domu i nic nie zrobię. 380 00:22:16,480 --> 00:22:17,880 Jak bardzo ucierpiał? 381 00:22:18,880 --> 00:22:19,760 Nie wiem. 382 00:22:23,400 --> 00:22:25,080 Kolega Toniego, Olli, 383 00:22:25,160 --> 00:22:28,080 także był w skrzydle, gdy doszło do incydentu. 384 00:22:28,160 --> 00:22:30,000 Toni opowiedział mi o… 385 00:22:30,080 --> 00:22:30,920 Tak. 386 00:22:31,680 --> 00:22:33,520 Tak, ale musi to zrobić. 387 00:22:34,200 --> 00:22:35,560 - Naprawdę? - Tak. 388 00:22:36,560 --> 00:22:39,240 - Strażnicy o tym nie wiedzą? - Nie. 389 00:22:41,720 --> 00:22:43,000 Jeszcze nie. 390 00:22:43,080 --> 00:22:46,200 - Myślisz, że któryś z nich im powie? - Nie sądzę. 391 00:22:46,280 --> 00:22:50,000 Widziałem to, gdy wszedł do pokoju ze strażnikiem. 392 00:22:50,600 --> 00:22:53,440 Raczej nic nie powie. 393 00:22:56,480 --> 00:22:58,040 - Tak. - Jak smakuje? 394 00:22:58,120 --> 00:23:00,480 Dobrze. Dziękuję. Bardzo dobre. 395 00:23:00,560 --> 00:23:01,760 - Dziękuję. - Spoko. 396 00:23:03,280 --> 00:23:06,200 Ponieważ strażnicy nie widzieli, co się stało, 397 00:23:06,280 --> 00:23:08,360 Toni pozostaje bezkarny. 398 00:23:08,440 --> 00:23:10,600 Ale jeśli więźniowie tacy jak Toni 399 00:23:10,680 --> 00:23:13,960 uciekają się do przemocy, by rozwiązać swoje problemy, 400 00:23:14,480 --> 00:23:16,920 wcale nie zmieniają swojego postępowania. 401 00:23:26,800 --> 00:23:30,200 DZIEŃ CZWARTY 402 00:23:44,680 --> 00:23:47,280 Chłopcy byli zamknięci przez całą noc. 403 00:23:47,880 --> 00:23:50,520 Toni i Olli nie wyszli jeszcze z celi. 404 00:23:51,120 --> 00:23:54,200 Jani jak zwykle się kręci. 405 00:23:54,880 --> 00:23:57,560 Rano zawsze ma sprężysty krok. 406 00:23:58,200 --> 00:24:01,040 Skupienie Janiego na programie pracy w więzieniu 407 00:24:01,120 --> 00:24:05,000 chyba pomaga mu odejść od narkotyków i przemocy, 408 00:24:05,080 --> 00:24:07,160 przez co jest szczęśliwszy. 409 00:24:07,240 --> 00:24:10,640 Ale nie tylko praca wyciąga go z łóżka. 410 00:24:10,720 --> 00:24:13,360 Co rano dostaję maila od mojej dziewczyny. 411 00:24:14,000 --> 00:24:15,760 Przechodzi przez biuro? 412 00:24:15,840 --> 00:24:17,480 - Przez strażników? - Tak. 413 00:24:17,560 --> 00:24:19,960 Napisała, żebym włączył telewizor, 414 00:24:20,040 --> 00:24:24,440 bo chce zaktualizować mój kanał sportowy. 415 00:24:26,720 --> 00:24:28,880 Długo ze sobą jesteście? 416 00:24:28,960 --> 00:24:31,280 Nie. Poznaliśmy się tutaj. 417 00:24:32,960 --> 00:24:36,040 Ja byłem tutaj. Przyszła na randkę w ciemno ze mną. 418 00:24:37,120 --> 00:24:39,160 Jak ją tu poznałeś? 419 00:24:40,080 --> 00:24:42,360 Przyjaciel… Jak to powiedzieć? 420 00:24:42,440 --> 00:24:45,480 - Przedstawił cię. - Przedstawił mnie. Tak. 421 00:24:45,560 --> 00:24:49,000 Nowy związek jest dla niego dodatkową motywacją, 422 00:24:49,080 --> 00:24:52,720 by trzymać się oferty resocjalizacyjnej. 423 00:24:52,800 --> 00:24:57,720 Ale nie wszyscy poczynili takie postępy jak on. 424 00:25:04,040 --> 00:25:06,960 Przynieś coś do jedzenia. To jest gówno. 425 00:25:07,720 --> 00:25:09,480 To żarcie dla psów. 426 00:25:09,560 --> 00:25:11,320 Michael, taki nosi przydomek, 427 00:25:11,400 --> 00:25:13,960 to mój sąsiad. Ma 18 lat. 428 00:25:14,040 --> 00:25:17,800 Nie pracuje i spędza dużo czasu sam w celi. 429 00:25:17,880 --> 00:25:20,040 Dziś wygląda na zakłopotanego. 430 00:25:20,640 --> 00:25:23,600 Nie mam depresji, ale jakoś, kurwa, 431 00:25:23,680 --> 00:25:28,040 pobyt w więzieniu frustruje cię i chcesz poczuć się lepiej. 432 00:25:28,120 --> 00:25:30,880 Większość chłopaków poszła rano ćwiczyć. 433 00:25:30,960 --> 00:25:33,360 Dlaczego nie wyszedłeś na powietrze 434 00:25:33,440 --> 00:25:35,480 i nie wykorzystałeś tego, 435 00:25:35,560 --> 00:25:38,480 by rozładować napięcie… 436 00:25:39,200 --> 00:25:44,040 Zwykle wychodzę codziennie. 437 00:25:45,560 --> 00:25:47,920 Ale dziś nie masz nastroju, tak? 438 00:25:48,840 --> 00:25:52,000 Nie wiem. Jestem dziś jakiś niespokojny, 439 00:25:52,080 --> 00:25:54,400 i nie mogę tu zostać. 440 00:25:54,480 --> 00:25:57,440 - Wybacz, muszę iść zapalić. - Dobra. 441 00:26:02,360 --> 00:26:07,080 W ciągu dnia Michael zwykle spędza w swojej celi wiele godzin. 442 00:26:07,160 --> 00:26:11,800 Nie wiem jeszcze, za co go zamknęli ani z czym się boryka. 443 00:26:13,320 --> 00:26:14,840 - Co tam? - Jak leci? 444 00:26:14,920 --> 00:26:15,760 Dobrze. 445 00:26:16,360 --> 00:26:17,840 Chcesz pogadać? 446 00:26:17,920 --> 00:26:19,960 Tak. Świetnie. Wejdź. 447 00:26:20,040 --> 00:26:21,160 Chodź, pogadamy. 448 00:26:21,240 --> 00:26:23,200 - Mam wejść? Dobra. - Witam. Tak. 449 00:26:24,680 --> 00:26:27,600 Jak się teraz czujesz? Bo wcześniej byłeś trochę… 450 00:26:29,280 --> 00:26:30,160 Dobrze. 451 00:26:30,680 --> 00:26:34,560 Za co siedzisz w więzieniu? Dlaczego tu jesteś? 452 00:26:34,640 --> 00:26:37,160 Uciekłem z domu dziecka 453 00:26:37,240 --> 00:26:41,640 i pojechałem do Tampere, 454 00:26:41,720 --> 00:26:46,400 gdzie byłem bezdomny. Brałem narkotyki i szukałem narkotyków. 455 00:26:46,480 --> 00:26:51,000 W Tampere dwóch około 40-letnich ćpunów 456 00:26:51,800 --> 00:26:54,680 oskarżyło mnie o kradzież ich towaru. 457 00:26:54,760 --> 00:26:56,280 Facet powiedział do mnie, 458 00:26:56,360 --> 00:26:58,680 że mam trzy sekundy na oddanie prochów 459 00:26:58,760 --> 00:27:02,080 albo rozwali mi zęby kijem bejsbolowym. 460 00:27:02,160 --> 00:27:06,040 Po tym, kurwa, coś mi odbiło, 461 00:27:06,120 --> 00:27:11,120 wyjąłem nóż z kieszeni i dźgnąłem gościa w szyję. 462 00:27:11,200 --> 00:27:13,880 Potem podszedł drugi gość i mnie popchnął. 463 00:27:13,960 --> 00:27:16,160 Trzymał ręce w ten sposób, 464 00:27:16,240 --> 00:27:18,440 a ja dźgnąłem go dwa razy, 465 00:27:18,520 --> 00:27:20,320 gdzieś tutaj i tutaj. 466 00:27:21,400 --> 00:27:23,560 Ale byłeś tylko dzieciakiem. 467 00:27:23,640 --> 00:27:27,040 Czy w więzieniu ktoś pomógł ci 468 00:27:27,120 --> 00:27:30,200 zrozumieć wagę tej 469 00:27:31,640 --> 00:27:33,200 brutalnej zbrodni? 470 00:27:33,840 --> 00:27:36,320 Odwiedziłem osobę od resocjalizacji 471 00:27:36,400 --> 00:27:40,520 i psychologa, i tak, to mi pomogło. 472 00:27:40,600 --> 00:27:43,520 Czy odwiedza cię ktoś z twojej rodziny? 473 00:27:44,040 --> 00:27:48,120 Kurczę, od dawna nikt mnie nie odwiedzał. 474 00:27:49,680 --> 00:27:54,000 Nie wiem, czy potrzebuję wizyt. Radzę sobie dobrze. 475 00:27:54,080 --> 00:27:58,160 To dobry blok. Jest tu dobra grupa. 476 00:27:58,840 --> 00:28:02,720 Mam tu przyjaciół i fajnie jest tu być. 477 00:28:04,320 --> 00:28:07,200 Jedna z ofiar tragicznie zmarła 478 00:28:07,280 --> 00:28:10,040 w wyniku brutalnego ataku Michaela. 479 00:28:10,120 --> 00:28:12,840 Ze względu na swój wiek Michael ma odbyć 480 00:28:12,920 --> 00:28:16,280 tylko dwa i pół roku za nieumyślne spowodowanie śmierci. 481 00:28:16,360 --> 00:28:20,360 Więzienie ma tylko kilka miesięcy, by z nim popracować. 482 00:28:20,880 --> 00:28:24,640 Więźniowie są zamknięci na ponad 14 godzin dziennie, 483 00:28:24,720 --> 00:28:28,840 ale Michael często pozostaje w celi, nawet gdy ma wybór, 484 00:28:28,920 --> 00:28:31,120 i wydaje się bardzo odosobniony. 485 00:28:31,640 --> 00:28:35,640 Osiemnastolatek zostaje zamknięty w celi 486 00:28:35,720 --> 00:28:40,240 w więzieniu dla dorosłych od godziny 16.40 487 00:28:40,320 --> 00:28:43,160 do siódmej rano następnego dnia. 488 00:28:43,800 --> 00:28:46,680 To jest resocjalizacja? To kara? 489 00:28:47,280 --> 00:28:49,360 Przeżyłem to na własnej skórze. 490 00:28:49,440 --> 00:28:52,040 Zamknięcie w celi w biały dzień. 491 00:28:52,120 --> 00:28:54,400 To wyrządza szkody psychiczne. 492 00:28:55,000 --> 00:28:57,720 Teraz mają go tutaj. Muszą coś z nim zrobić. 493 00:28:57,800 --> 00:28:59,720 Bez względu na to, co zrobił 494 00:28:59,800 --> 00:29:03,200 w tak młodym wieku, wciąż da się go uratować. 495 00:29:03,280 --> 00:29:06,480 WIĘZIENIE KYLMÄKOSKI 496 00:29:17,640 --> 00:29:21,520 DZIEŃ PIĄTY 497 00:29:21,600 --> 00:29:24,480 Zostały mi dwa dni w więzieniu Kylmäkoski. 498 00:29:25,160 --> 00:29:28,600 Natknąłem się na jednego więźnia, który tak jak Michael, 499 00:29:28,680 --> 00:29:32,400 wielokrotnie dopuścił się przemocy, gdy był nastolatkiem. 500 00:29:33,000 --> 00:29:34,720 - Raphael. - Jestem Leif. 501 00:29:34,800 --> 00:29:36,800 - Jak masz na imię? - Leif. 502 00:29:36,880 --> 00:29:39,080 W wieku prawie 50 lat 503 00:29:39,160 --> 00:29:41,800 Leif w końcu bierze udział w programie 504 00:29:41,880 --> 00:29:44,200 regularnego doradztwa w więzieniu. 505 00:29:47,560 --> 00:29:49,520 Ile razy byłaś w więzieniu? 506 00:29:50,920 --> 00:29:52,600 Jedenaście razy w Finlandii, 507 00:29:53,720 --> 00:29:55,240 sześć razy w Szwecji, 508 00:29:55,320 --> 00:29:57,720 dwa razy w Danii i raz w Norwegii. 509 00:29:58,440 --> 00:30:02,080 Leif mówi, że należy do społeczności romskich cyganów. 510 00:30:02,160 --> 00:30:05,240 Spędził 23 lata w więzieniu, 511 00:30:05,320 --> 00:30:07,960 skazany za wiele brutalnych przestępstw, 512 00:30:08,040 --> 00:30:10,200 w tym dwa morderstwa. 513 00:30:10,280 --> 00:30:12,320 Dorastałem w różnych instytucjach. 514 00:30:12,400 --> 00:30:15,280 W wieku 15 lat wylądowałem w więzieniu. 515 00:30:15,360 --> 00:30:18,560 Potem zginął mój brat. Strzeliłem w głowę jego zabójcy. 516 00:30:19,080 --> 00:30:20,080 To była zemsta. 517 00:30:21,960 --> 00:30:24,760 Co wtedy kierowało twoim pragnieniem przemocy? 518 00:30:24,840 --> 00:30:29,040 Jeśli istnieje romska rodzina, w której panuje przemoc, 519 00:30:29,120 --> 00:30:33,240 i nie uciekniesz od takiej sytuacji, może być bardzo źle. 520 00:30:33,320 --> 00:30:37,040 W dzisiejszych czasach wszyscy mają broń. 521 00:30:37,120 --> 00:30:40,600 A potem to się dzieje tak nagle. Próbują odebrać ci życie. 522 00:30:41,120 --> 00:30:43,880 Wcześniej nie chciałem pomocy. 523 00:30:43,960 --> 00:30:46,400 Dlaczego teraz, a nie w przeszłości? 524 00:30:47,280 --> 00:30:50,120 Dawniej brałem dużo twardych narkotyków. 525 00:30:51,120 --> 00:30:54,120 Ale teraz, podczas tej odsiadki, 526 00:30:54,200 --> 00:30:56,040 bardzo dużo 527 00:30:56,680 --> 00:30:59,760 rozmawiam z Hanną. 528 00:31:02,000 --> 00:31:03,960 Odkąd Leif zostawił narkotyki, 529 00:31:04,040 --> 00:31:06,560 regularnie spotyka się z Hanną, 530 00:31:06,640 --> 00:31:10,320 więzienną doradczynią dla brutalnych przestępców. 531 00:31:12,000 --> 00:31:16,120 Czy myślałeś może, w jakim miejscu w idealnym przypadku 532 00:31:16,200 --> 00:31:18,800 powinien znajdować się ośrodek rehabilitacji? 533 00:31:18,880 --> 00:31:21,560 Chrześcijański ośrodek odwykowy byłby najlepszy. 534 00:31:21,640 --> 00:31:24,160 - Żeby była obecna duchowość. - Tak. 535 00:31:24,240 --> 00:31:27,720 Większość twojej pracy to agresywni przestępcy jak Leif. 536 00:31:27,800 --> 00:31:30,840 Czy za tą przemocą kryją się narkotyki lub alkohol? 537 00:31:31,680 --> 00:31:34,520 Prawie zawsze, 538 00:31:34,600 --> 00:31:37,360 albo po prostu wiedli ciężkie życie. 539 00:31:37,440 --> 00:31:42,000 Mieli problemy w rodzinie, wielu z nich było w rodzinach zastępczych 540 00:31:42,080 --> 00:31:44,200 lub w innych instytucjach. 541 00:31:44,280 --> 00:31:48,200 Byli źle traktowani w dzieciństwie. 542 00:31:48,280 --> 00:31:51,920 Nikt nie wiedzie normalnego życia, a nagle decyduje, 543 00:31:52,000 --> 00:31:54,920 że chce zacząć popełniać przestępstwa i bić ludzi. 544 00:31:55,400 --> 00:31:57,760 Hanna uważa, że fińskie szkoły 545 00:31:57,840 --> 00:32:00,280 odosobniają niektórych młodych mężczyzn. 546 00:32:00,360 --> 00:32:02,440 Gdy w latach 90. byłam młoda, 547 00:32:02,520 --> 00:32:04,080 dobrze to pamiętam, 548 00:32:04,160 --> 00:32:07,880 ci dzicy, destruktywni chłopcy, 549 00:32:07,960 --> 00:32:10,640 szczególnie oni, byli często karani. 550 00:32:10,720 --> 00:32:13,280 Wpadali w kłopoty. Byli poniżani. 551 00:32:13,360 --> 00:32:15,840 Myślę, że fińskie społeczeństwo 552 00:32:16,480 --> 00:32:20,120 woli spokojne i opanowane zachowanie, 553 00:32:20,200 --> 00:32:23,320 a wszystko inne zakłóca spokój. 554 00:32:23,400 --> 00:32:26,640 To była wyraźna oznaka, że sprawia się kłopoty. 555 00:32:26,720 --> 00:32:31,400 Tak. Czy więźniowie ze skłonnościami do przemocy 556 00:32:31,480 --> 00:32:33,960 muszą odwiedzać kogoś takiego jak ty? 557 00:32:34,040 --> 00:32:37,640 Jest wielu więźniów, którzy przychodzą tu dobrowolnie, 558 00:32:37,720 --> 00:32:41,160 więc grafik mam zapełniony. 559 00:32:41,240 --> 00:32:46,600 Leif, przyjście tutaj i udział w tej sesji w jakiś sposób ci pomaga? 560 00:32:47,200 --> 00:32:50,080 Można z tobą rozmawiać o wszystkim. 561 00:32:50,160 --> 00:32:51,840 Nie muszę kłamać o tym, 562 00:32:51,920 --> 00:32:55,200 jak się czuję i z czym potrzebuję pomocy. 563 00:32:56,200 --> 00:32:59,120 I wiem, że te rozmowy pozostają tylko między nami. 564 00:33:00,200 --> 00:33:02,400 Hanna świetnie sobie radzi, 565 00:33:02,480 --> 00:33:05,400 ale jest jedynym doradcą ds. przemocy w więzieniu. 566 00:33:07,040 --> 00:33:11,360 I to osadzeni decydują, czy chcą jej pomocy. 567 00:33:13,160 --> 00:33:16,240 To miejsce, w którym trzymają ich w niewoli 568 00:33:16,320 --> 00:33:20,560 i mogą im wskazać właściwą drogę lub okazję. 569 00:33:20,640 --> 00:33:22,280 Ale nie widzę tego tutaj. 570 00:33:22,800 --> 00:33:25,920 Resocjalizacja spada na samych więźniów. 571 00:33:26,000 --> 00:33:29,560 Sami muszą podejmować decyzje o tym, 572 00:33:29,640 --> 00:33:32,840 czy, w swoim mniemaniu, się zmienili. 573 00:33:32,920 --> 00:33:34,200 Ale nic poza tym. 574 00:33:44,840 --> 00:33:47,720 Leif i większość osadzonych, których poznałem, 575 00:33:47,800 --> 00:33:50,960 twierdzi, że ich zbrodnie napędzały narkotyki. 576 00:33:51,040 --> 00:33:52,880 Chcę sprawdzić, czy więźniowie 577 00:33:52,960 --> 00:33:56,200 mają dostęp w tym więzieniu do narkotyków. 578 00:33:56,280 --> 00:34:00,480 To wpłynie na ich zdolność do poprawy. 579 00:34:02,000 --> 00:34:04,600 Masz duży wpływ na skrzydło, prawda? 580 00:34:04,680 --> 00:34:06,720 Masz dużo szacunku? 581 00:34:07,520 --> 00:34:08,440 Normalnie. 582 00:34:09,120 --> 00:34:13,440 Gdybym chciał zapalić zioło albo wciągnąć amfetaminę… 583 00:34:13,520 --> 00:34:15,360 Łatwo jest to tutaj zdobyć? 584 00:34:15,440 --> 00:34:16,840 - Tak. - Tak? 585 00:34:16,920 --> 00:34:18,840 - Tak. Chcesz? - Dobre czy… 586 00:34:19,920 --> 00:34:20,840 Czy chcę? 587 00:34:24,240 --> 00:34:28,280 Strażnicy czepiają się narkotyków? Ciągle ich szukają? 588 00:34:28,360 --> 00:34:32,120 Przeszukują to miejsce? Zawsze próbują to powstrzymać? 589 00:34:32,200 --> 00:34:35,440 Gdy jesteśmy poza blokiem, na siłowni. Wtedy. 590 00:34:35,520 --> 00:34:37,560 Przeszukują wtedy twoją celę? 591 00:34:37,640 --> 00:34:38,480 Tak. 592 00:34:39,160 --> 00:34:41,720 Jakie narkotyki zwykle znajdują? 593 00:34:41,800 --> 00:34:43,480 Zwykle niczego nie znajdują. 594 00:34:43,560 --> 00:34:45,240 - Niczego. - Tak. 595 00:34:45,320 --> 00:34:50,160 Trzy miligramy Subutexu. 596 00:34:50,240 --> 00:34:52,040 To główny narkotyk? Subutex? 597 00:34:52,640 --> 00:34:56,120 To popularny fiński więzienny narkotyk. 598 00:34:56,200 --> 00:34:57,080 Dobra. 599 00:34:58,040 --> 00:34:59,960 Co robi? Nigdy tego nie brałem. 600 00:35:00,040 --> 00:35:02,640 Niedobrze. Za pierwszym razem 601 00:35:02,720 --> 00:35:05,520 i przez dwa dni czujesz się bardzo źle. 602 00:35:05,600 --> 00:35:09,720 Ale potem dostajesz więcej energii i… 603 00:35:10,600 --> 00:35:15,600 Źrenice bardzo się zmniejszają. 604 00:35:17,200 --> 00:35:18,240 Tak. 605 00:35:21,080 --> 00:35:21,960 Dobra. 606 00:35:23,720 --> 00:35:26,080 To znak rozpoznawczy, małe źrenice. 607 00:35:26,160 --> 00:35:27,000 Tak. 608 00:35:29,040 --> 00:35:30,360 Jak w większości więzień, 609 00:35:30,440 --> 00:35:33,280 nielegalne narkotyki to sedno kłótni 610 00:35:33,360 --> 00:35:36,120 i zastraszania pomiędzy więźniami. 611 00:35:36,200 --> 00:35:39,800 Sprawy przybrały tak zły obrót dla jednego więźnia ode mnie, 612 00:35:39,880 --> 00:35:42,880 że poprosił o przeniesienie do bezpieczniejszego skrzydła. 613 00:35:45,240 --> 00:35:46,160 Jak leci? 614 00:35:46,240 --> 00:35:47,720 Zagramy? 615 00:35:47,800 --> 00:35:51,080 - Jasne. Raz. W porządku. - Mogę wziąć tę rakietkę? 616 00:35:51,680 --> 00:35:57,160 Nazywa się Antti i dla bezpieczeństwa przebywa w skrzydle ochronnym. 617 00:35:57,240 --> 00:35:59,920 Ale więźniowie nazywają to inaczej. 618 00:36:00,000 --> 00:36:03,840 Chłopaki opisali to jako skrzydło jaszczurek. 619 00:36:03,920 --> 00:36:06,520 - Wiem, że to… - Tego słowa używają. 620 00:36:06,600 --> 00:36:08,160 Co to oznacza? 621 00:36:09,240 --> 00:36:12,600 Przestępcy seksualni. Ludzie, którzy są kapusiami. 622 00:36:12,680 --> 00:36:14,160 To co ty tu robisz? 623 00:36:14,840 --> 00:36:17,320 Chodziło o mnie i moją sytuację, 624 00:36:17,400 --> 00:36:21,680 kiedy mogłem im pomóc z narkotykami, ale nie chciałem. 625 00:36:21,760 --> 00:36:24,560 Co masz na myśli? 626 00:36:25,480 --> 00:36:28,160 Mam wizyty małżeńskie. 627 00:36:28,760 --> 00:36:32,800 Chcieli, żebym im z tym pomógł, 628 00:36:32,880 --> 00:36:36,080 żeby moja żona mogła przywieźć paczkę. 629 00:36:36,560 --> 00:36:39,360 - Nie mogę jej zrobić czegoś takiego. - Nie. 630 00:36:39,880 --> 00:36:42,120 Bo dzwonili do mojej żony na zewnątrz, 631 00:36:42,200 --> 00:36:45,600 a ja nie wiedziałem, że ją o to prosili. 632 00:36:45,680 --> 00:36:48,840 I dlatego tak się na nich wkurzyłem. 633 00:36:48,920 --> 00:36:50,800 Doszło do kłótni. Musiałem odejść. 634 00:36:50,880 --> 00:36:55,320 Kiedy znalazłeś się pod presją, jaka cię spotkała w 2.1, bałeś się? 635 00:36:55,960 --> 00:36:56,800 Czy się bałem? 636 00:36:57,760 --> 00:37:00,200 Pewnie, że tak. Oni są jak ja. 637 00:37:00,280 --> 00:37:02,480 Mogą robić wszystko, co zechcą. 638 00:37:02,560 --> 00:37:04,480 Nie mają zahamowań. 639 00:37:04,560 --> 00:37:07,520 Chcę wyjść. Nie chcę tutaj nikogo zabić. 640 00:37:08,280 --> 00:37:10,480 I nie chcę tu też zginąć. 641 00:37:10,560 --> 00:37:12,720 Więzienia kiedyś były inne. 642 00:37:13,240 --> 00:37:14,360 Obecnie 643 00:37:15,800 --> 00:37:18,600 nikt już nie przestrzega zasad. 644 00:37:18,680 --> 00:37:21,480 Wymyślają zasady na poczekaniu. 645 00:37:22,200 --> 00:37:25,560 Rządzi ten, który ma najwięcej prochów. Nie wiem dlaczego. 646 00:37:26,600 --> 00:37:27,440 Tak. 647 00:37:35,480 --> 00:37:40,160 Jednym z największych wyzwań jest niedopuszczanie tu narkotyków. 648 00:37:40,240 --> 00:37:44,480 Ale kiedy one już tu trafią, powstaje czarny rynek. 649 00:37:44,560 --> 00:37:46,680 Tworzy to też hierarchię. 650 00:37:46,760 --> 00:37:49,560 Ci, którzy kontrolują narkotyki, kontrolują więzienie. 651 00:37:49,640 --> 00:37:54,440 Dlatego mogą decydować. To bardzo niebezpieczne. 652 00:38:04,880 --> 00:38:08,440 DZIEŃ SZÓSTY 653 00:38:08,520 --> 00:38:11,640 To mój ostatni dzień w skrzydle 2.1. 654 00:38:13,760 --> 00:38:15,880 - Jak się masz? Dobrze? - Tak. 655 00:38:15,960 --> 00:38:17,520 Zgadałem się z Janim. 656 00:38:17,600 --> 00:38:21,840 Zostały mu dwa lata odsiadki, ale planuje przyszłość. 657 00:38:21,920 --> 00:38:24,200 Ze wszystkich chłopaków ze skrzydła 658 00:38:24,280 --> 00:38:28,200 on jest jednym z najbardziej zaangażowanych w odwyk. 659 00:38:28,280 --> 00:38:29,600 Chcę wiedzieć, 660 00:38:29,680 --> 00:38:31,760 bo zdajesz się miłym gościem, 661 00:38:31,840 --> 00:38:33,800 co zrobisz, gdy stąd wyjdziesz? 662 00:38:34,800 --> 00:38:36,640 Zamieszkam z dziewczyną. 663 00:38:36,720 --> 00:38:39,800 Mam pracę i dom, wszystko gotowe. 664 00:38:40,800 --> 00:38:43,120 - To dobry znak. - Tak. Bardzo dobry. 665 00:38:43,200 --> 00:38:47,160 Tym razem jest inaczej, bo wcześniej tak nie było. 666 00:38:47,800 --> 00:38:51,600 Za dwa tygodnie mam spotkanie rodzinne. 667 00:38:51,680 --> 00:38:54,200 - Twoje pierwsze spotkanie rodzinne. - Tak. 668 00:38:54,280 --> 00:38:57,560 Wizyta małżeńska. Trochę więcej prywatności. 669 00:38:57,640 --> 00:38:58,800 Tak. 670 00:38:58,880 --> 00:39:01,800 Za dwa miesiące mam pierwszy urlop. 671 00:39:02,800 --> 00:39:04,600 Jest na co czekać. 672 00:39:04,680 --> 00:39:06,240 Wiele dobrych rzeczy. 673 00:39:06,320 --> 00:39:08,440 - Oby ci się udało. - Dzięki. 674 00:39:08,520 --> 00:39:09,480 Dziękuję. 675 00:39:09,560 --> 00:39:13,440 Związek Janiego, w połączeniu z dobrym planem, 676 00:39:13,520 --> 00:39:16,600 pomaga mu kontynuować odwyk. 677 00:39:19,880 --> 00:39:22,200 Toni wychodzi za niecały miesiąc. 678 00:39:22,280 --> 00:39:25,680 Mimo braku zaangażowania w więzienny reżim, 679 00:39:25,760 --> 00:39:28,360 chcę wiedzieć, czy więzienie go zmieniło. 680 00:39:28,960 --> 00:39:33,320 Widzę, że taki właśnie jestem. 681 00:39:33,400 --> 00:39:36,280 Jestem, jaki być powinienem. 682 00:39:36,360 --> 00:39:40,280 Jestem dobry dla dobrych ludzi i bardzo zły dla złych ludzi. 683 00:39:40,360 --> 00:39:44,720 Nie jestem gangsterem pełną gębą. 684 00:39:44,800 --> 00:39:49,480 To był tylko weekend, a teraz odsiaduję za to wyrok. 685 00:39:49,560 --> 00:39:51,160 Co planujesz dalej? 686 00:39:52,240 --> 00:39:55,280 Moim celem jest to, że ja i Olli 687 00:39:55,360 --> 00:40:00,080 planowaliśmy biznes, żeby go wspólnie prowadzić. 688 00:40:00,160 --> 00:40:02,400 Latem zostanę ojcem. 689 00:40:02,480 --> 00:40:05,200 Chcę być dobrym ojcem dla moich dzieci. 690 00:40:05,280 --> 00:40:10,160 Chcę tworzyć muzykę, gdy będę miał na to czas. 691 00:40:10,680 --> 00:40:13,880 Nie zamierzam tu wracać. 692 00:40:14,720 --> 00:40:18,520 Z tego, co widziałem, wielu więźniów się nie zmienia, 693 00:40:18,600 --> 00:40:21,200 dopóki nie spędzą pod kluczem wielu lat. 694 00:40:21,760 --> 00:40:27,040 W Finlandii 57% brutalnych przestępców 695 00:40:27,120 --> 00:40:31,640 popełnia kolejne przestępstwa w ciągu pięciu lat od zwolnienia. 696 00:40:32,640 --> 00:40:36,360 Zatem czy ich filozofia, zgodnie z którą więźniowie 697 00:40:36,440 --> 00:40:38,720 są odpowiedzialni za własną resocjalizację, 698 00:40:38,800 --> 00:40:40,360 jest naprawdę słuszna? 699 00:40:40,960 --> 00:40:45,200 Przyszedłem porozmawiać z dyrektorem więzienia, Harrim Ramö. 700 00:40:45,280 --> 00:40:49,840 W więzieniu przebywa wielu brutalnych recydywistów, 701 00:40:49,920 --> 00:40:52,680 a resocjalizacja jest ważnym elementem 702 00:40:52,760 --> 00:40:54,520 ograniczenia recydywy. 703 00:40:54,600 --> 00:40:57,040 Niektórych z nich należy trzymać za ręce. 704 00:40:57,120 --> 00:40:59,600 Pańskim zdaniem, jako dyrektora, 705 00:40:59,680 --> 00:41:01,840 jak dobrze się to sprawdziło? 706 00:41:01,920 --> 00:41:06,600 Najważniejsze jest to, że postrzegamy więźniów… 707 00:41:06,680 --> 00:41:09,520 Postrzegamy ludzi jak ludzi. 708 00:41:09,600 --> 00:41:12,400 Punktem wyjścia jest to, 709 00:41:12,480 --> 00:41:16,920 że naprawdę staramy się zresocjalizować każdego więźnia. 710 00:41:17,000 --> 00:41:21,920 By mogli żyć w społeczeństwie bez narkotyków i przestępczości. 711 00:41:22,000 --> 00:41:26,320 Wierzę, że jeśli masz motywację i chcesz się zresocjalizować, 712 00:41:26,400 --> 00:41:29,000 więzienie Kylmäkoski i fiński system więziennictwa 713 00:41:29,080 --> 00:41:31,680 dadzą ci do tego narzędzia i możliwości. 714 00:41:31,760 --> 00:41:34,080 Ale to zaczyna się od ciebie. 715 00:41:34,920 --> 00:41:38,000 Gdyby mógł pan wprowadzić coś do więzienia, 716 00:41:38,080 --> 00:41:40,880 gdyby miał pan władzę, aby wprowadzić cokolwiek, 717 00:41:41,360 --> 00:41:45,560 by wspomóc resocjalizację i reformy, które tu oferujecie, 718 00:41:46,680 --> 00:41:47,680 co by to było? 719 00:41:47,760 --> 00:41:50,120 Mamy tylko jednego 720 00:41:50,200 --> 00:41:53,640 doradcę ds. przemocy od dwóch lat. 721 00:41:53,720 --> 00:41:58,080 Potrzebujemy jeszcze dwóch lub trzech. 722 00:41:58,160 --> 00:42:02,080 Projekty sprawiedliwości naprawczej są moim zdaniem jedną z rzeczy, 723 00:42:02,160 --> 00:42:04,640 które częściej powinny trafiać do więzień. 724 00:42:04,720 --> 00:42:06,320 W więzieniu są narkotyki. 725 00:42:06,400 --> 00:42:09,160 Jak trudno jest w tym więzieniu 726 00:42:09,240 --> 00:42:14,160 osiągnąć taką zerową politykę, jakiej by pan pewnie chciał? 727 00:42:14,240 --> 00:42:17,800 Nie możemy uszczelnić tego miejsca. 728 00:42:17,880 --> 00:42:20,320 Moim zdaniem są dwie rzeczy, 729 00:42:20,400 --> 00:42:22,680 które wpływają na ten problem. 730 00:42:22,760 --> 00:42:25,480 Jedna to zapobieganie dostawom 731 00:42:25,560 --> 00:42:28,880 dzięki naszej kontroli. 732 00:42:28,960 --> 00:42:31,200 Druga to zapobieganie popytowi, 733 00:42:31,280 --> 00:42:33,920 czyli resocjalizacja, praca, 734 00:42:34,000 --> 00:42:37,760 dawanie im innego zajęcia, by nie myśleli o narkotykach. 735 00:42:37,840 --> 00:42:41,120 Trzymamy się naszych wartości. 736 00:42:41,200 --> 00:42:43,200 Szacunek dla ludzkiej godności, 737 00:42:43,280 --> 00:42:47,320 sprawiedliwość, wiara w zdolność do rozwoju. 738 00:42:47,800 --> 00:42:50,840 Wierzę, że wielu więźniów 739 00:42:50,920 --> 00:42:54,600 szczerze pragnie wolności od narkotyków i przestępstw, 740 00:42:54,680 --> 00:42:58,520 ale to nie jest łatwe i wymaga ogromnej motywacji. 741 00:43:01,880 --> 00:43:05,240 - Myślałem, że masz odejść. - Nie, wypuściłeś mnie. 742 00:43:05,320 --> 00:43:07,520 Tak. Wpuściłem cię. 743 00:43:08,120 --> 00:43:10,880 Większość poznanych tu mężczyzn to recydywiści, 744 00:43:10,960 --> 00:43:13,680 którzy z pewnością zasługują na więzienie. 745 00:43:13,760 --> 00:43:17,920 Ale nie można ich po prostu przetrzymywać, trzeba ich zreformować. 746 00:43:18,000 --> 00:43:21,760 Niektórzy są resocjalizowani i wykonuje się tutaj dobrą robotę. 747 00:43:21,840 --> 00:43:25,160 Ale dla najgorszych przestępców uzależnionych od narkotyków 748 00:43:25,240 --> 00:43:27,600 więzienie musi robić więcej. 749 00:44:00,640 --> 00:44:05,640 Napisy: Grzegorz Marczyk