1 00:00:06,000 --> 00:00:08,240 EEN NETFLIX-SERIE 2 00:00:08,800 --> 00:00:11,880 De Zenica-gevangenis in Bosnië en Herzegovina. 3 00:00:12,680 --> 00:00:16,720 Een vervallen, voormalig communistische, zwaarbewaakte gevangenis. 4 00:00:16,800 --> 00:00:17,800 Heb je veel mensen neergeschoten? 5 00:00:17,880 --> 00:00:19,400 Ja. 6 00:00:19,480 --> 00:00:21,480 Velen. Ik zit er niet mee. 7 00:00:22,720 --> 00:00:26,640 In een land vol met maffia en georganiseerde misdaad... 8 00:00:26,720 --> 00:00:30,720 ...heeft deze gevangenis een pittige mix van extreem gevaarlijke mannen. 9 00:00:30,800 --> 00:00:33,640 Ik hield van vechten. Het zat in mijn bloed. 10 00:00:33,720 --> 00:00:39,560 Van wapenhandelaars tot maffiabazen en koelbloedige moordenaars. 11 00:00:39,640 --> 00:00:44,840 Ik ben een moordenaar, maar we hebben ook een hart. 12 00:00:45,600 --> 00:00:51,200 Ik verblijf een week in deze 130-jarige oude gevangenis... 13 00:00:51,280 --> 00:00:54,080 ...maar het is niet mijn eerste keer achter de tralies. 14 00:00:54,880 --> 00:00:56,840 Ik ben Raphael Rowe. 15 00:00:57,480 --> 00:01:00,800 Ik was onterecht veroordeeld voor een moord in de VK. 16 00:01:00,880 --> 00:01:03,440 Ik kreeg levenslang. 17 00:01:04,280 --> 00:01:07,160 Het kostte me 12 jaar om mijn naam te zuiveren. 18 00:01:08,240 --> 00:01:10,760 Nu reis ik de wereld over... 19 00:01:10,840 --> 00:01:16,440 ...om te ontdekken hoe het leven is in de strengste gevangenissen ter wereld. 20 00:01:29,480 --> 00:01:31,560 Bosnië, Midden-Europa. 21 00:01:32,520 --> 00:01:36,560 Minder dan 30 jaar geleden was deze plek een groot oorlogsgebied. 22 00:01:37,520 --> 00:01:39,840 Overal in Bosnië... 23 00:01:39,920 --> 00:01:43,320 ...word je constant herinnerd aan het verschrikkelijke conflict... 24 00:01:43,400 --> 00:01:44,760 ...dat hier plaatsvond. 25 00:01:44,840 --> 00:01:47,560 Zoals deze kogelgaten van scherpschutters. 26 00:01:51,520 --> 00:01:55,200 Na het uiteenvallen van de socialistische staat Joegoslavië... 27 00:01:55,280 --> 00:01:57,160 ...verklaarde Bosnië de onafhankelijkheid. 28 00:01:58,080 --> 00:02:00,240 Er brak een wreed conflict uit... 29 00:02:00,320 --> 00:02:03,520 ...met strijders uit de hele regio. 30 00:02:07,400 --> 00:02:13,560 Meer dan 200.000 mensen werden gedood door afslachting of etnische zuivering. 31 00:02:15,360 --> 00:02:17,520 Twee miljoen mensen vluchtten het land uit. 32 00:02:22,280 --> 00:02:24,760 Door de chaotische nasleep van de oorlog... 33 00:02:25,560 --> 00:02:28,280 ...kregen maffia-achtige groepen vrij spel. 34 00:02:30,880 --> 00:02:34,240 Na de oorlog was er armoede en instabiliteit... 35 00:02:34,320 --> 00:02:37,720 ...waardoor georganiseerde criminele netwerken konden groeien. 36 00:02:37,800 --> 00:02:41,920 Dit leidde tot een van de grootste problemen in Europa... 37 00:02:42,000 --> 00:02:45,160 ...wapenhandel, drugs en mensensmokkel. 38 00:02:47,000 --> 00:02:50,080 Bosnië staat dicht bij Rusland op de lijst... 39 00:02:50,160 --> 00:02:53,760 ...van landen met de meeste georganiseerde misdaad in Europa. 40 00:02:56,360 --> 00:02:57,360 Als ze worden opgepakt... 41 00:02:57,440 --> 00:03:01,920 ...komen deze gevaarlijke criminelen vaak in de Zenica-gevangenis terecht. 42 00:03:03,880 --> 00:03:06,680 En daar verblijf ik aankomende week. 43 00:03:09,240 --> 00:03:11,240 Oorlog verwoest levens. 44 00:03:11,320 --> 00:03:14,840 Het leidt tot geweld en zware criminaliteit. 45 00:03:15,320 --> 00:03:17,320 Deze gevangenis in Bosnië... 46 00:03:17,400 --> 00:03:21,840 ...heeft enkele van de zwaarste criminelen in de georganiseerde misdaad. 47 00:03:22,440 --> 00:03:25,160 Deze mensen staan bekend om... 48 00:03:25,240 --> 00:03:27,720 ...hun extreme geweld en intimidatie. 49 00:03:27,800 --> 00:03:32,000 Ik weet niet wat ik kan verwachten, maar het zal niet lang meer duren. 50 00:03:36,880 --> 00:03:41,520 De zwaarbewaakte Zenica-gevangenis heeft een geduchte reputatie. 51 00:03:42,600 --> 00:03:44,200 Na de oorlog in Bosnië... 52 00:03:44,280 --> 00:03:47,160 ...werden mensenrechten hier vaak geschonden... 53 00:03:47,240 --> 00:03:48,960 ...en er was sprake van marteling. 54 00:03:50,200 --> 00:03:52,720 Ik hoop dat ze me goed behandelen hier. 55 00:03:54,400 --> 00:03:58,160 DAG 1 56 00:04:02,480 --> 00:04:07,200 Draai je om naar de muur. Handen omhoog. 57 00:04:07,280 --> 00:04:08,800 We gaan je fouilleren... 58 00:04:08,880 --> 00:04:12,280 ...voor het geval dat je verboden dingen bij je hebt. 59 00:04:13,960 --> 00:04:16,320 Handen omlaag. Draai je om. 60 00:04:16,960 --> 00:04:17,920 We kunnen nu naar binnen. 61 00:04:19,960 --> 00:04:23,600 Je moet naakt zijn voor dit onderzoek. 62 00:04:23,680 --> 00:04:24,800 Open je mond. 63 00:04:26,160 --> 00:04:27,680 Tong naar boven en beneden. 64 00:04:28,720 --> 00:04:31,080 Kijk naar links en naar rechts. 65 00:04:33,360 --> 00:04:34,600 Ondergoed uit. 66 00:04:36,000 --> 00:04:39,720 Ik heb vele fouilleringen in gevangenissen ondergaan... 67 00:04:39,800 --> 00:04:42,440 ...en deze behoort tot een van de meest gênante. 68 00:04:42,520 --> 00:04:44,960 Til je genitaliën iets op. 69 00:04:46,640 --> 00:04:48,400 Oké. Draai je om. 70 00:04:51,200 --> 00:04:52,160 Op je hurken. 71 00:04:53,960 --> 00:04:54,840 Kuch. 72 00:04:56,480 --> 00:04:57,320 Goed. 73 00:05:00,760 --> 00:05:01,680 Ga daarheen. 74 00:05:03,080 --> 00:05:04,240 Stop bij de muur. 75 00:05:05,480 --> 00:05:07,760 Dat was een grondig proces. 76 00:05:08,320 --> 00:05:10,480 Ze onderzochten me naakt, ze keken onder mijn ballen... 77 00:05:10,560 --> 00:05:12,440 ...ze lieten me hurken en kuchen. 78 00:05:13,120 --> 00:05:16,800 Ze zijn erg grondig om er zeker van te zijn... 79 00:05:16,880 --> 00:05:19,200 ...dat gevangenen die de gevangenis in komen... 80 00:05:19,280 --> 00:05:21,440 ...geen smokkelwaar bij zich hebben. 81 00:05:24,960 --> 00:05:25,920 Stop. 82 00:05:26,760 --> 00:05:28,320 Blijf staan. 83 00:05:28,400 --> 00:05:30,400 Doe je broek en shirt aan. 84 00:05:31,440 --> 00:05:33,960 Door de gevangene te dwingen om een uniform te dragen... 85 00:05:34,040 --> 00:05:37,840 ...laten ze zien dat hier regels gelden. 86 00:05:39,360 --> 00:05:43,240 Niet de warmste kleren, maar ik heb tenminste een uniform. 87 00:05:43,320 --> 00:05:44,640 Je komt met mij mee. 88 00:05:50,520 --> 00:05:51,520 Van alle gebouwen... 89 00:05:52,280 --> 00:05:54,760 ...lijken er één of twee nieuw... 90 00:05:55,720 --> 00:05:56,760 ...maar de meeste... 91 00:05:58,560 --> 00:05:59,840 ...zijn vervallen. 92 00:06:02,240 --> 00:06:05,760 Ik ben onderweg naar mijn celblok, waar ik mijn celmaten ga ontmoeten... 93 00:06:05,840 --> 00:06:07,920 ...voor de allereerste keer. -Rechtdoor. 94 00:06:08,000 --> 00:06:09,200 Mijn hart gaat tekeer. 95 00:06:18,200 --> 00:06:22,480 Deze vleugel huisvest gewelddadige mannen en degenen die veroordeeld zijn... 96 00:06:22,560 --> 00:06:24,840 ...voor wapen, drugs en mensenhandel. 97 00:06:24,920 --> 00:06:28,560 Dit is de nieuwe. 98 00:06:30,400 --> 00:06:34,400 Ik kan een cel delen met maffiabazen en moordenaars. 99 00:06:39,360 --> 00:06:40,520 Trek je schoenen uit. 100 00:06:43,240 --> 00:06:44,400 Naar binnen. 101 00:06:45,200 --> 00:06:47,000 Oké. Ik? 102 00:06:47,080 --> 00:06:48,240 Ja. 103 00:06:48,320 --> 00:06:50,520 Elvis. -Elvis. Raphael. 104 00:06:50,600 --> 00:06:51,560 Raphael. 105 00:06:52,240 --> 00:06:53,240 Leuk je te ontmoeten. 106 00:06:55,360 --> 00:06:58,760 Eén, twee, drie, vier, vijf. Zes mensen in deze cel? 107 00:06:58,840 --> 00:07:01,200 Vijf. Ja. 108 00:07:01,280 --> 00:07:02,200 Vijf met jou erbij. 109 00:07:02,280 --> 00:07:04,000 Vier en ik is vijf. 110 00:07:04,720 --> 00:07:06,200 Ja. -Oké. 111 00:07:06,280 --> 00:07:08,240 Laten we je bed opmaken. 112 00:07:10,200 --> 00:07:11,640 Laten we nu meteen je bed opmaken. 113 00:07:13,360 --> 00:07:15,400 Oké. -Kijk. 114 00:07:15,480 --> 00:07:17,160 Zo moet het eruit zien. 115 00:07:17,240 --> 00:07:18,080 Oké. 116 00:07:18,160 --> 00:07:19,360 Houd het daar vast. 117 00:07:24,480 --> 00:07:26,640 Zit je ook in deze cel? -Ja. 118 00:07:26,720 --> 00:07:28,680 Ik ben Raphael. -Ik ben Eldin. 119 00:07:28,760 --> 00:07:30,880 Praat niet te veel, terwijl we het bed opmaken. 120 00:07:32,760 --> 00:07:33,760 Doe dit eronder. 121 00:07:35,560 --> 00:07:36,440 Hou het hier vast. 122 00:07:40,600 --> 00:07:41,520 Kussen. 123 00:07:42,480 --> 00:07:43,320 Het is klaar. 124 00:07:44,720 --> 00:07:46,240 Bedankt voor je hulp, Elvis. 125 00:07:46,320 --> 00:07:48,240 Heb je sigaretten bij je? Rook je? 126 00:07:48,320 --> 00:07:49,520 Nee. 127 00:07:51,320 --> 00:07:52,920 Heb je iets bij je? 128 00:07:53,000 --> 00:07:53,840 Nee. 129 00:07:58,160 --> 00:07:59,720 Wat is dit voor een vest? 130 00:07:59,800 --> 00:08:03,480 Wat? Vind je mijn bodywarmer mooi? 131 00:08:03,560 --> 00:08:05,280 Zal ik hem uitdoen? 132 00:08:08,520 --> 00:08:10,840 Dit is niet het warmste onthaal. 133 00:08:11,720 --> 00:08:13,600 Was je graag ramen? 134 00:08:15,120 --> 00:08:16,560 Bedoel je deze ramen? -Ja. 135 00:08:16,640 --> 00:08:18,280 Geef hem die krant... 136 00:08:21,520 --> 00:08:22,840 ...en deze fles. 137 00:08:24,680 --> 00:08:26,200 Het moet hier schoon zijn. 138 00:08:27,480 --> 00:08:29,480 Is er een probleem? Kom op. 139 00:08:30,520 --> 00:08:31,360 Oké. 140 00:08:35,960 --> 00:08:38,240 Het lijkt erop dat je me vraagt dit te doen... 141 00:08:39,720 --> 00:08:41,480 ...niet omdat het nodig is... 142 00:08:41,559 --> 00:08:43,360 ...maar gewoon omdat je wilt dat ik dit doe. 143 00:08:43,440 --> 00:08:45,520 Doe wat je gezegd wordt. 144 00:08:46,600 --> 00:08:47,880 Dit is de gevangenis. 145 00:08:49,440 --> 00:08:50,920 Niet de kinderopvang. 146 00:08:51,000 --> 00:08:52,320 Nee, natuurlijk niet. 147 00:08:52,960 --> 00:08:57,040 Alle andere cellen in deze gang zijn hetzelfde als deze cel? 148 00:08:57,120 --> 00:08:59,880 Gebruik je handen niet als je tegen me praat. 149 00:09:02,040 --> 00:09:06,360 Oké. Als ik praat, doe ik dat automatisch. 150 00:09:06,440 --> 00:09:08,720 Maar ik sta dat niet toe. 151 00:09:11,760 --> 00:09:12,760 Waarom ben je hier? 152 00:09:14,200 --> 00:09:16,400 Voor moord en georganiseerde misdaad. 153 00:09:16,480 --> 00:09:19,040 Dus je bent een maffiabaas? 154 00:09:19,640 --> 00:09:20,840 Ja. 155 00:09:22,200 --> 00:09:24,880 Vind je dat een goede titel? Je lijkt erom te lachen. 156 00:09:27,800 --> 00:09:31,920 Eindelijk word ik geholpen door een van mijn celmaten. 157 00:09:32,000 --> 00:09:34,360 Als je liever met mij wil praten, omdat ik Engels spreek... 158 00:09:34,440 --> 00:09:36,200 ...kom dan hierheen en praat met mij. 159 00:09:36,280 --> 00:09:38,320 Sorry, ik verstond je naam niet. -Eldin. 160 00:09:38,400 --> 00:09:39,720 Eldin. -Eldin. 161 00:09:39,800 --> 00:09:41,880 Spreek ik dat goed uit? Eldin? -Ja. 162 00:09:41,960 --> 00:09:42,880 Oké. 163 00:09:43,360 --> 00:09:45,360 En dit is onze celmaat, Muharem. 164 00:09:45,440 --> 00:09:47,480 O, er is er nog een. -Hoi. 165 00:09:48,480 --> 00:09:49,840 Harem. -Muharem. 166 00:09:49,920 --> 00:09:52,560 Muharem. Leuk om jou ook te ontmoeten. 167 00:09:52,640 --> 00:09:54,400 Waarom zit je hier? 168 00:09:54,480 --> 00:09:58,200 Fraude, witwassen en wapenhandel. 169 00:09:58,280 --> 00:10:02,400 Ik werkte voor de EUPM, de Europese politie. 170 00:10:02,480 --> 00:10:05,320 Drieënhalve week voordat ik zou trouwen... 171 00:10:05,400 --> 00:10:07,080 ...reed een dronken bestuurder mijn vrouw dood... 172 00:10:08,520 --> 00:10:10,000 ...en dat veranderde mijn leven. 173 00:10:10,080 --> 00:10:12,120 Ik wilde niet meer voor de politie werken. 174 00:10:12,200 --> 00:10:14,440 Ik wilde een crimineel worden. Ik wilde graag gokken. 175 00:10:14,520 --> 00:10:17,400 Ik wilde graag wapens stelen en ze verkopen. 176 00:10:17,480 --> 00:10:19,040 En zo kwam ik hier terecht. 177 00:10:19,720 --> 00:10:21,520 Is dit de eerste keer dat je vastzit? 178 00:10:21,600 --> 00:10:24,480 Nee. Ik zat ook vast in 2011. 179 00:10:24,560 --> 00:10:25,520 Hoelang? 180 00:10:26,160 --> 00:10:28,840 Anderhalf jaar. Voor wapenbezit. 181 00:10:28,920 --> 00:10:31,120 Het was een uzi. 182 00:10:31,200 --> 00:10:33,120 Waarom had je een uzi? 183 00:10:33,200 --> 00:10:35,920 Daar heb ik geen verklaring voor. 184 00:10:40,280 --> 00:10:42,800 Eldin geeft me een rondleiding. 185 00:10:43,600 --> 00:10:46,080 Dit is de zitkamer waar iedereen rookt. 186 00:10:46,160 --> 00:10:49,600 We schaken hier en lezen de krant. We krijgen elke dag een krant. 187 00:10:49,680 --> 00:10:51,680 Dit is de badkamer. 188 00:10:51,760 --> 00:10:54,320 Dat ruik ik. Je bent waarschijnlijk gewend aan die geur. 189 00:10:54,400 --> 00:10:56,360 Dit is de douche. -Oké. 190 00:10:56,440 --> 00:10:58,440 Dit zijn de wc's. 191 00:10:58,520 --> 00:10:59,360 Oké. 192 00:11:00,080 --> 00:11:02,600 Jullie ruiken het niet, maar ik wel. Het stinkt hier enorm. 193 00:11:02,680 --> 00:11:05,320 Het stinkt hier door het gat in de muur... 194 00:11:05,400 --> 00:11:06,600 ...waardoor het water naar beneden komt. 195 00:11:06,680 --> 00:11:09,720 Daar kunnen we niets aan doen. Het is een oud gebouw. 196 00:11:09,800 --> 00:11:11,480 Vier wastafels met water. 197 00:11:11,560 --> 00:11:14,840 Hebben jullie warm en koud water? -We hebben elke dag warm water. 198 00:11:14,920 --> 00:11:15,720 Wie houdt dit netjes? 199 00:11:15,800 --> 00:11:17,680 WERKT NIET! 200 00:11:17,760 --> 00:11:19,760 Elke dag doet iemand anders het. 201 00:11:20,360 --> 00:11:23,640 Geen enkele schoonmaak krijgt deze plek schoon. 202 00:11:24,160 --> 00:11:26,760 Het komt rechtstreeks uit de 19e eeuw. 203 00:11:26,840 --> 00:11:30,040 Hoe vaak mag je naar buiten om te sporten? 204 00:11:30,120 --> 00:11:33,640 Je krijgt twee uur om te luchten en twee uur om te sporten. 205 00:11:33,720 --> 00:11:35,120 Oké. -Een keer in de ochtend... 206 00:11:35,200 --> 00:11:36,760 ...en een keer in de middag. -Oké. 207 00:11:38,800 --> 00:11:42,280 In dit deel van de gevangenis... 208 00:11:42,360 --> 00:11:46,280 ...sluiten de celdeuren van de meest gewelddadige misdadigers 's avonds niet. 209 00:11:47,000 --> 00:11:49,720 Ze kunnen hier vrij bewegen. 210 00:11:50,280 --> 00:11:51,360 Dat is de enige deur die dichtzit. 211 00:11:52,920 --> 00:11:56,160 Dus als om 19.00 die deur dichtgaat... 212 00:11:56,240 --> 00:11:58,520 ...worden jullie aan het lot overgelaten? 213 00:11:58,600 --> 00:11:59,440 Ja. 214 00:11:59,520 --> 00:12:02,440 Het is hier eigenlijk vrij relaxed, toch? 215 00:12:02,520 --> 00:12:05,720 Ik voel me hier niet opgesloten. Het voelt niet alsof je opgesloten zit. 216 00:12:07,360 --> 00:12:09,760 Er moet een goed vertrouwen onderling zijn. 217 00:12:09,840 --> 00:12:14,240 Mensen denken: gevangene, gevaarlijk, wreed, gewelddadig. 218 00:12:14,320 --> 00:12:17,880 Waarom krijgen ze zo veel ruimte? Ze vechten vast de hele tijd. 219 00:12:17,960 --> 00:12:20,640 Ik zeg niet dat het niet gebeurt. Mensen raken in een gevecht. 220 00:12:20,720 --> 00:12:21,560 Natuurlijk. 221 00:12:21,640 --> 00:12:25,160 Afgelopen maand raakte ik in gevecht en zat ik 15 dagen in een isoleercel. 222 00:12:25,240 --> 00:12:26,600 Waar ging dat over? 223 00:12:27,160 --> 00:12:30,040 Het was stom. Het ging over een afstandsbediening en tv. 224 00:12:31,320 --> 00:12:34,160 En je moest 15 dagen in isolatie. 225 00:12:34,240 --> 00:12:35,120 Ja. 226 00:12:38,000 --> 00:12:40,440 Terug in de cel wil ik graag... 227 00:12:40,520 --> 00:12:44,400 ...de verstandhouding met mijn celgenoot Elvis verbeteren. 228 00:12:45,000 --> 00:12:47,000 Dus gingen we zitten om te praten. 229 00:12:47,080 --> 00:12:49,240 Dit is niet de eerste keer dat je vastzit. 230 00:12:49,320 --> 00:12:50,160 Nee. 231 00:12:51,160 --> 00:12:52,000 Vierde. 232 00:12:53,080 --> 00:12:54,200 Vier keer. -Ja. 233 00:12:55,200 --> 00:12:59,320 Dus hoeveel jaar heb je in totaal in de gevangenis doorgebracht? 234 00:13:00,120 --> 00:13:03,160 Ongeveer 13 jaar. 235 00:13:03,640 --> 00:13:08,960 Als iemand die leiding gaf aan een georganiseerd crimineel netwerk... 236 00:13:09,040 --> 00:13:12,320 ...wat voor een dingen liet je ze doen? 237 00:13:12,400 --> 00:13:15,920 Overvallen, zware mishandeling. 238 00:13:16,000 --> 00:13:17,160 Veel dingen. 239 00:13:17,240 --> 00:13:19,640 Als ik gevraagd werd een auto in de brand te steken... 240 00:13:20,400 --> 00:13:23,080 ...stuurde ik twee of drie man om het gedaan te krijgen. 241 00:13:23,160 --> 00:13:24,360 Het is een transactie. 242 00:13:24,440 --> 00:13:28,520 Als iets je dwarszit, wil je dat ik hem aanpak... 243 00:13:28,600 --> 00:13:31,480 ...door zijn auto of huis in de fik te steken... 244 00:13:32,520 --> 00:13:33,920 ...gewoonweg hem kapot te maken. 245 00:13:34,800 --> 00:13:36,760 Heb je veel geld verdiend aan de misdaad? 246 00:13:37,440 --> 00:13:39,040 Ik had veel spullen. 247 00:13:39,120 --> 00:13:41,600 Geld, mooie auto's... 248 00:13:42,280 --> 00:13:46,120 ...wapens en drugs. 249 00:13:46,200 --> 00:13:48,200 Veel vrouwen om me heen. 250 00:13:49,680 --> 00:13:51,360 Heb je veel mensen neergeschoten? 251 00:13:52,080 --> 00:13:53,120 Veel. 252 00:13:53,960 --> 00:13:54,800 Veel? 253 00:13:54,880 --> 00:13:55,720 Ja. 254 00:13:59,680 --> 00:14:01,440 Waarom is dat grappig? 255 00:14:02,200 --> 00:14:07,800 Het is grappig, omdat het niets bijzonders voor me is. 256 00:14:07,880 --> 00:14:09,120 Ik zit er niet mee. 257 00:14:12,600 --> 00:14:14,720 Heb je ergens spijt van? 258 00:14:16,680 --> 00:14:17,920 Heb ik spijt? 259 00:14:19,400 --> 00:14:26,160 Dat heb ik. Van een moord tijdens een overval. 260 00:14:26,240 --> 00:14:28,400 Die man had niet dood moeten zijn. 261 00:14:29,160 --> 00:14:30,640 Ik heb met die man te doen. 262 00:14:37,640 --> 00:14:41,000 Toen ik in deze cel kwam, wist ik niet wat me te wachten stond. 263 00:14:41,080 --> 00:14:44,960 Het was intimiderend om Elvis en mijn andere celmaten te ontmoeten. 264 00:14:45,040 --> 00:14:46,520 Hij is een voormalige maffiabaas... 265 00:14:46,600 --> 00:14:50,240 ...en hij is eraan gewend om mensen te manipuleren. 266 00:14:50,880 --> 00:14:52,640 Hij leek instabiel. 267 00:14:53,120 --> 00:14:56,000 Er waren momenten dat ik dacht dat hij me aan zou vallen... 268 00:14:56,080 --> 00:14:58,000 ...en ik dacht: als hij naar mijn keel grijpt... 269 00:14:58,080 --> 00:15:00,200 ...kan ik hem met mijn rechterhand slaan. 270 00:15:00,280 --> 00:15:03,200 Dat is de mentaliteit om te overleven in de gevangenis... 271 00:15:03,280 --> 00:15:05,840 ...als je niet weet met wie je te maken hebt. 272 00:15:09,280 --> 00:15:12,520 Ik kom erachter dat vele van de gevangenen hier... 273 00:15:12,600 --> 00:15:15,920 ...schuldig zijn aan gewelddadige maffiose praktijken. 274 00:15:18,480 --> 00:15:22,040 Ik wil graag weten wat deze gevangenis doet... 275 00:15:22,120 --> 00:15:24,960 ...om deze zware criminelen te veranderen. 276 00:15:34,000 --> 00:15:37,920 DAG 2 277 00:15:42,880 --> 00:15:45,520 Het is mijn eerste ochtend in de Zenica-gevangenis. 278 00:15:45,600 --> 00:15:48,720 Elvis vertrok om 5.00 uur voor zijn gevangenisbaan... 279 00:15:48,800 --> 00:15:52,760 ...dus ben ik in het gezelschap van Eldin en Muharem. 280 00:15:56,240 --> 00:15:57,400 Melden. 281 00:15:58,120 --> 00:16:00,120 Dit is het appel? -Ja. 282 00:16:01,120 --> 00:16:06,560 Elke dag om 7.30 uur gaat het alarm voor het appel. 283 00:16:14,640 --> 00:16:16,160 Het zit erop. -Dat is het? 284 00:16:16,240 --> 00:16:17,240 Ja. Het zit er weer op. We kunnen gaan. 285 00:16:18,800 --> 00:16:20,600 Hij telde niet echt. 286 00:16:20,680 --> 00:16:23,560 Sommige mensen gingen naar het werk om 5.00 uur 's ochtends. 287 00:16:23,640 --> 00:16:26,440 Zij zijn afgevinkt. Dus hij weet precies hoeveel mensen... 288 00:16:26,520 --> 00:16:30,200 ...er binnen zijn, wie er aan het werk of ergens anders is. 289 00:16:30,280 --> 00:16:32,560 Werk jij? Ga je naar het werk vandaag? 290 00:16:32,640 --> 00:16:35,240 Nee, ik kan niet werken. Dat heb ik je al verteld. 291 00:16:35,320 --> 00:16:38,320 Twee weken geleden heb ik gevochten. -O, dus je hebt straf. 292 00:16:38,400 --> 00:16:40,480 Ik heb straf. Ik zit in groep C. 293 00:16:40,560 --> 00:16:43,360 O, juist. Dus je zit in een lagere categorie. 294 00:16:43,440 --> 00:16:46,600 Ik moet vier maanden wachten totdat ik weer mag werken... 295 00:16:46,680 --> 00:16:49,400 ...of iets positiefs mag doen. 296 00:16:49,480 --> 00:16:50,840 Echt? Vier maanden... -Ja. 297 00:16:50,920 --> 00:16:53,560 Dat is je straf, vier maanden... -Dat is mijn straf. 298 00:16:53,640 --> 00:16:57,640 ...zonder privileges voor vechten. -Ja. En 15 dagen in isolatie. 299 00:16:58,520 --> 00:17:04,520 Door ervaring weet ik dat 15 dagen in isolatie zwaar is. 300 00:17:07,040 --> 00:17:12,319 De straf is direct en heftig als je hier de regels breekt. 301 00:17:16,599 --> 00:17:21,240 Als nieuweling heb ik nog niets op mijn kerfstok en heb ik alle privileges. 302 00:17:21,319 --> 00:17:22,920 Dus kan ik aan het werk. 303 00:17:23,920 --> 00:17:25,240 Hierin? -Ja. 304 00:17:26,480 --> 00:17:29,079 Ik meld me bij de keuken. 305 00:17:29,160 --> 00:17:31,599 Wil je dat ik dat doe? -Zoals dit, van alle kanten. 306 00:17:31,680 --> 00:17:33,600 Oké. O, je spreekt ook Engels? -Ja. 307 00:17:33,680 --> 00:17:34,920 Goed. Oké. 308 00:17:36,000 --> 00:17:37,800 Heb je dit gemaakt? -Ja. 309 00:17:37,880 --> 00:17:39,000 Zoals dit, kijk. 310 00:17:40,680 --> 00:17:41,960 Dat is sneller. 311 00:17:42,040 --> 00:17:43,080 O, goed. Oké. 312 00:17:44,560 --> 00:17:46,520 Oké. We krijgen anders de schuld... 313 00:17:46,600 --> 00:17:51,600 Ik ben niet erg blij mijn celmaat Elvis te zien. De voormalige maffiabaas. 314 00:17:54,600 --> 00:17:57,600 Je doet het niet goed. Je moet het zo doen. 315 00:17:57,680 --> 00:18:00,880 Hij zei dat ik het anders moest doen. Jij zegt me het zo te doen. 316 00:18:00,960 --> 00:18:02,240 Zoals dit. 317 00:18:03,920 --> 00:18:05,120 Neem een besluit, jongens. 318 00:18:07,080 --> 00:18:11,080 Elvis heeft al zeven jaar van zijn 20-jarige straf erop zitten. 319 00:18:11,640 --> 00:18:13,520 Ondanks zijn slechte uitstraling... 320 00:18:13,600 --> 00:18:16,680 ...lijkt het erop dat hij een harde werker is... 321 00:18:17,200 --> 00:18:20,080 ...en vandaag is hij ook wat vriendelijker. 322 00:18:23,240 --> 00:18:25,680 Laten we deze leeg maken. Breng me die. 323 00:18:28,120 --> 00:18:29,560 Ik neem de lichtste. 324 00:18:30,200 --> 00:18:34,320 Breng me ook die andere. 325 00:18:34,400 --> 00:18:36,840 Ik dacht dat ik het lichte werk deed... 326 00:18:36,920 --> 00:18:38,920 ...en nu laat je me het zware werk doen. 327 00:18:40,720 --> 00:18:41,960 Dat is zwaar. 328 00:18:42,800 --> 00:18:45,400 Dus je bent hier al sinds 5.00 uur 's ochtends? 329 00:18:45,480 --> 00:18:47,680 Ja. Ik werk van 5.00 uur tot 12.00 uur. 330 00:18:48,320 --> 00:18:50,280 Krijg je hiervoor betaald? 331 00:18:50,960 --> 00:18:51,800 Ja. 332 00:18:52,720 --> 00:18:54,560 Ik krijg 100 euro per maand. 333 00:18:54,640 --> 00:18:57,880 Dat is genoeg om fatsoenlijk te kunnen leven hier. 334 00:18:58,560 --> 00:19:02,960 We kunnen fruit kopen... 335 00:19:03,040 --> 00:19:06,320 ...tandpasta en andere benodigdheden. 336 00:19:06,400 --> 00:19:08,440 Waarom werk je hier? 337 00:19:09,160 --> 00:19:11,320 Ik wil graag chef worden. 338 00:19:11,960 --> 00:19:12,800 Waarom? 339 00:19:12,880 --> 00:19:17,680 Misschien kan ik chef worden als ik vrijkom. 340 00:19:17,760 --> 00:19:20,760 Dat is een grote verandering in je levensstijl. 341 00:19:20,840 --> 00:19:23,480 Ja, dat probeer ik. Als het werkt, werkt het. 342 00:19:26,720 --> 00:19:28,240 Ik dacht als ik hier kom... 343 00:19:28,320 --> 00:19:31,200 ...zie ik jou iemand vertellen wat te doen met je voeten omhoog. 344 00:19:31,280 --> 00:19:35,840 Je draait een verrassend goede dienst, Elvis. 345 00:19:35,920 --> 00:19:39,240 Ik denk anders dan vroeger. 346 00:19:39,320 --> 00:19:42,280 Ik heb een gezondere geest en denkwijze. 347 00:19:42,960 --> 00:19:47,440 Ik leerde hier om te werken. Ik had nooit een eerlijke baan. 348 00:19:49,720 --> 00:19:53,800 Ik ben erg veranderd. Ik ben niet meer hetzelfde. 349 00:19:58,680 --> 00:20:02,960 Ik heb niet alleen veel geleerd over hoe het hier werkt... 350 00:20:03,040 --> 00:20:05,720 ...maar ik heb ook veel geleerd over Elvis. 351 00:20:05,800 --> 00:20:06,840 Het is fascinerend. 352 00:20:07,360 --> 00:20:12,480 Hij gelooft dat zijn persoonlijkheid is veranderd door wat hij doet. 353 00:20:13,960 --> 00:20:15,760 Er is ook een andere kant van Elvis. 354 00:20:15,840 --> 00:20:19,560 Hij heeft een enge uitstraling... 355 00:20:20,120 --> 00:20:22,840 ...maar hij werkt hard. Het inspireert hem. 356 00:20:23,320 --> 00:20:24,760 Dat is iets positiefs. 357 00:20:26,480 --> 00:20:28,480 Mijn keukendienst is afgelopen. 358 00:20:30,600 --> 00:20:35,000 Gevangenen met goed gedrag... 359 00:20:35,080 --> 00:20:37,480 ...kunnen genieten van de buitenlucht. 360 00:20:39,520 --> 00:20:41,720 Elke dag krijgen we de tijd om te sporten... 361 00:20:41,800 --> 00:20:43,320 ...en dat ga ik nu doen. 362 00:20:46,600 --> 00:20:50,360 Er is een basketbal- en voetbalveld. 363 00:20:51,160 --> 00:20:53,360 Ook is er een sportzaal in een soort kooi... 364 00:20:54,320 --> 00:20:57,360 ...met oude roestige gewichten. 365 00:20:58,680 --> 00:21:00,160 Het is allemaal een beetje oud... 366 00:21:00,240 --> 00:21:02,720 ...maar het is beter dan niets. 367 00:21:07,400 --> 00:21:12,320 Het is verrassend dat gevangenen gestimuleerd worden zich te gedragen... 368 00:21:12,880 --> 00:21:16,040 ...door het werk in de keuken of te kunnen sporten. 369 00:21:16,880 --> 00:21:19,400 Het lijkt erop dat ze iets proberen te doen... 370 00:21:19,480 --> 00:21:24,400 ...om de gevangenen te veranderen. 371 00:21:35,880 --> 00:21:39,160 DAG 3 372 00:21:40,280 --> 00:21:43,320 Het is mijn derde dag in de Zenica-gevangenis in Bosnië. 373 00:21:43,880 --> 00:21:47,200 Ik zoek de meer gastvrije celmaat Eldin... 374 00:21:47,280 --> 00:21:49,080 ...maar hij is nergens te vinden. 375 00:21:50,920 --> 00:21:53,400 Laten we achterom gaan. Kom op. 376 00:21:53,480 --> 00:21:57,120 Een van de bewakers vertelt me waar we hem kunnen vinden. 377 00:21:57,960 --> 00:21:59,920 Een paar dagen na de ontmoeting met Eldin... 378 00:22:00,000 --> 00:22:02,440 ...heeft hij zich in de problemen gewerkt. 379 00:22:02,520 --> 00:22:04,680 Hij lijkt zo'n soort karakter te hebben. 380 00:22:05,440 --> 00:22:07,240 Hij is in isolatie geplaatst. 381 00:22:09,560 --> 00:22:13,680 Het lijkt erop dat je alle vrijheid krijgt bij goed gedrag. 382 00:22:14,280 --> 00:22:17,560 Nu krijg ik te zien wat er gebeurt als je dat niet doet. 383 00:22:17,640 --> 00:22:18,840 Hoe gaat het? 384 00:22:18,920 --> 00:22:21,560 Wat is er gebeurd? Hoe kom je hier terecht? 385 00:22:22,160 --> 00:22:25,280 De cipier zei dat ik naar mijn kamer moest gaan... 386 00:22:25,360 --> 00:22:27,280 ...en ik negeerde dat bevel. 387 00:22:27,360 --> 00:22:29,400 Ik zei dat ik niet naar mijn kamer ging. 388 00:22:29,480 --> 00:22:33,240 Ik kreeg een discussie met hem waardoor hij me handboeide... 389 00:22:33,320 --> 00:22:35,120 ...en naar de isolatie bracht. 390 00:22:35,200 --> 00:22:37,720 Ik heb een grote mond. Ik praat veel. 391 00:22:37,800 --> 00:22:39,520 Ik praat voordat ik denk. 392 00:22:40,240 --> 00:22:45,320 Dit is mijn 14e keer in isolatie in zes jaar tijd. 393 00:22:45,960 --> 00:22:50,800 Door zijn grote mond belandde hij weer voor 15 dagen in de isoleercel. 394 00:22:50,880 --> 00:22:53,640 Dit is een vrij sobere cel, of niet? 395 00:22:53,720 --> 00:22:55,360 Er is een tafel en een stoel... 396 00:22:55,440 --> 00:22:57,920 ...en een stuk beton met een matras. 397 00:22:58,000 --> 00:23:02,840 Dit is alles wat ik krijg. Ik heb twee kussens, twee dekens en een matras. 398 00:23:03,520 --> 00:23:08,120 Geen sigaretten. Niets. Er is eten. Geen krant. Er is niets te doen hier. 399 00:23:08,200 --> 00:23:09,920 Drieëntwintig uur zit je hier binnen... 400 00:23:10,560 --> 00:23:12,840 ...en dan krijg je een uur in de buitenlucht. 401 00:23:12,920 --> 00:23:16,320 Aangezien dit je 14e keer is, werkt het duidelijk niet. 402 00:23:16,400 --> 00:23:17,520 Het werkt niet voor jou. 403 00:23:17,600 --> 00:23:20,480 Het maakt je gek om eerlijk te zijn. 404 00:23:22,160 --> 00:23:24,920 Ik word er slechter van. Het maakt me zo kwaad. 405 00:23:25,000 --> 00:23:27,600 Ik word er woedend door en ik ben boos op iedereen... 406 00:23:27,680 --> 00:23:28,760 ...als ik hieruit kom. 407 00:23:28,840 --> 00:23:32,200 Ik blijf dan stomme dingen doen om weer in isolatie terecht te komen. 408 00:23:32,280 --> 00:23:35,000 Je kan me opsluiten en de sleutel weggooien... 409 00:23:35,080 --> 00:23:38,360 ...en dan gedraag ik me wellicht voor 15 of 20 dagen in de maand... 410 00:23:39,160 --> 00:23:41,760 ...maar dan verandert er weer iets in mijn hoofd... 411 00:23:41,840 --> 00:23:45,200 ...en ben ik terug bij af. 412 00:23:45,280 --> 00:23:50,320 Is jouw gedrag te wijten aan een psychisch probleem? 413 00:23:50,960 --> 00:23:52,160 Ik heb een oorlog meegemaakt. 414 00:23:52,240 --> 00:23:54,480 Ik was thuis als negenjarige... 415 00:23:54,560 --> 00:23:58,880 ...toen ze met automatische wapens m'n pa meenamen naar een concentratiekamp... 416 00:23:58,960 --> 00:24:00,560 ...toen ze mij meenamen naar een concentratiekamp. 417 00:24:01,240 --> 00:24:04,160 Het had een grote invloed op mijn jeugd. 418 00:24:04,720 --> 00:24:06,720 Ik wil het niet als een excuus gebruiken. 419 00:24:07,440 --> 00:24:11,120 Ik kan dingen niet verkeerd blijven doen. Ik geef dat dan de schuld. 420 00:24:11,200 --> 00:24:13,480 Er zijn ergere dingen gebeurd. 421 00:24:13,560 --> 00:24:15,800 Hele families werden vermoord tijdens de oorlog. 422 00:24:16,440 --> 00:24:18,320 Ik probeer je te laten begrijpen... 423 00:24:18,400 --> 00:24:20,320 ...waardoor ik veranderd ben... -Dat begrijp ik. 424 00:24:20,400 --> 00:24:22,440 ...van een goed persoon in een slecht persoon. 425 00:24:22,520 --> 00:24:23,360 Ik begrijp het. 426 00:24:23,440 --> 00:24:26,920 Ik hoop dat je dingen anders probeert te zien. 427 00:24:27,000 --> 00:24:28,000 Weet je? -Geen probleem. 428 00:24:29,200 --> 00:24:31,560 Een fijne dag. -Jij ook. Let goed op jezelf. 429 00:24:31,640 --> 00:24:32,760 Dat zal ik doen. 430 00:24:34,280 --> 00:24:37,480 Voor iemand met zoveel trauma als Eldin... 431 00:24:37,960 --> 00:24:41,120 ...weet ik niet of isolatie echt werkt. 432 00:24:42,480 --> 00:24:47,480 Het moet erg schadelijk zijn... 433 00:24:47,560 --> 00:24:52,720 ...om dag in dag uit alleen te zijn. 434 00:24:52,800 --> 00:24:57,640 Ik heb vele maanden in isolatie doorgebracht. 435 00:24:58,400 --> 00:25:00,400 Het verandert iemand niet. 436 00:25:01,280 --> 00:25:03,960 Het maakt je bozer en gefrustreerder. 437 00:25:04,640 --> 00:25:06,640 Hij zegt dat hij dat ook zo ervaart. 438 00:25:18,800 --> 00:25:23,200 Ik wil weten hoe bewakers de harde kant van dit systeem rechtvaardigen. 439 00:25:28,880 --> 00:25:32,680 Boris Soko werkt hier al 15 jaar. 440 00:25:36,800 --> 00:25:39,480 Ik ben in een relaxtere omgeving geweest. 441 00:25:39,560 --> 00:25:44,000 Ik ben in kleinere ruimte geweest waar ze gestraft worden. 442 00:25:44,080 --> 00:25:46,400 Waar is dat goed voor? Wat is het doel? 443 00:25:47,720 --> 00:25:50,080 Het doel van... 444 00:25:50,160 --> 00:25:56,640 ...de ruimtes waar we gevangenen isoleren die constant... 445 00:25:56,720 --> 00:26:03,520 ...de regels negeren... 446 00:26:04,160 --> 00:26:08,480 ...is dat de gevangenen daar kunnen leren dat hun gedrag... 447 00:26:08,560 --> 00:26:09,720 ...goed gedrag... 448 00:26:10,360 --> 00:26:13,040 ...leidt tot verbetering en beloningen. 449 00:26:13,800 --> 00:26:17,200 Ze moeten dit zelf leren en begrijpen... 450 00:26:17,280 --> 00:26:19,000 ...tijdens hun tijd hier. 451 00:26:19,080 --> 00:26:22,840 Zijn er dingen veranderd in de tijd dat je hier werkt? 452 00:26:24,200 --> 00:26:27,560 Voor de gevangenen... 453 00:26:27,640 --> 00:26:32,600 ...is het makkelijker geworden hun straf uit te zitten. 454 00:26:32,680 --> 00:26:37,680 Voor de bewakers is het werk echter moeilijker geworden. 455 00:26:38,360 --> 00:26:42,880 Het is een gezamenlijke inspanning om gevangenen te helpen... 456 00:26:42,960 --> 00:26:49,200 ...die een misdaad hebben begaan... 457 00:26:49,280 --> 00:26:52,600 ...te rehabiliteren in de tijd dat ze hier zijn... 458 00:26:52,680 --> 00:26:55,120 ...en ze normale burgers te laten worden... 459 00:26:55,200 --> 00:26:57,800 ...die zich aan de wet houden. 460 00:27:01,160 --> 00:27:05,160 Misschien is een beloon- en strafmethode te rechtvaardigen... 461 00:27:05,240 --> 00:27:08,120 ...als het echt een gevangene verandert. 462 00:27:08,920 --> 00:27:12,880 Maar deze geharde maffia en veelplegers... 463 00:27:12,960 --> 00:27:15,000 ...zijn niet makkelijk te veranderen. 464 00:27:24,960 --> 00:27:30,040 Ik vind mijn celmaat, de maffiabaas Elvis, tijdens de maaltijd de volgende dag. 465 00:27:31,840 --> 00:27:35,400 Nu we een betere verstandhouding hebben, ga ik met hem lunchen. 466 00:27:38,080 --> 00:27:41,280 Krijgt iedereen hetzelfde of kunnen ze kiezen? 467 00:27:41,360 --> 00:27:42,920 Je kan kiezen. 468 00:27:44,320 --> 00:27:48,320 Deze metalen dienbladen bestaan op veel plaatsen niet meer. 469 00:27:48,400 --> 00:27:51,040 Het is een erg gevaarlijk wapen, maar ze hebben... 470 00:27:51,120 --> 00:27:53,040 ...zo'n vertrouwen in de gevangenen hier... 471 00:27:53,120 --> 00:27:55,640 ...dat ze nog steeds deze dienbladen geven. 472 00:27:55,720 --> 00:27:58,800 Ik heb ze niet gezien sinds mijn eigen tijd in de gevangenis. 473 00:28:01,280 --> 00:28:05,680 Ik wil weten waarom Elvis een crimineel werd. 474 00:28:07,560 --> 00:28:08,680 Dit is... 475 00:28:08,760 --> 00:28:10,440 Broer. -O, dat is je broer. 476 00:28:10,520 --> 00:28:11,760 Ja. -Hallo. 477 00:28:11,840 --> 00:28:13,640 Hallo. -Leuk je te ontmoeten. 478 00:28:14,400 --> 00:28:15,600 Ik ben Sami. 479 00:28:15,680 --> 00:28:16,760 Sami. 480 00:28:16,840 --> 00:28:22,680 Elvis en zijn oudere broer Sami waren betrokken bij de georganiseerde misdaad. 481 00:28:23,320 --> 00:28:27,760 Ik probeer de gelijkenis te zien, maar hij is de knapste, of niet? 482 00:28:29,240 --> 00:28:34,360 Ze zijn beiden veroordeeld voor gewapende overval en moord. 483 00:28:36,080 --> 00:28:38,720 Vertel me over jullie verleden. 484 00:28:38,800 --> 00:28:40,440 Hoe was jullie jeugd? 485 00:28:40,520 --> 00:28:43,160 We hadden een slechte jeugd. 486 00:28:43,240 --> 00:28:44,560 Slechte jeugd. 487 00:28:46,360 --> 00:28:49,520 Onze vader was lid van het leger van Bosnië en Herzegovina... 488 00:28:49,600 --> 00:28:50,920 ...en hij raakte gehandicapt. 489 00:28:51,000 --> 00:28:57,440 Waardoor kwamen jullie in de criminaliteit terecht? 490 00:28:57,520 --> 00:28:59,520 Vooral de armoede. 491 00:28:59,600 --> 00:29:01,440 Er was oorlog in het land. 492 00:29:02,360 --> 00:29:07,440 Onze vader kon de dingen die een kind of tiener nodig heeft niet betalen. 493 00:29:08,480 --> 00:29:12,120 Dus besloten we het zelf te doen en kozen we dit pad. 494 00:29:12,200 --> 00:29:16,800 We zijn de weg kwijtgeraakt en we hebben spijt van de gevolgen. 495 00:29:16,880 --> 00:29:18,280 Ga je die worstjes opeten? 496 00:29:18,360 --> 00:29:19,840 Nee. 497 00:29:19,920 --> 00:29:20,760 Ja. 498 00:29:22,720 --> 00:29:26,600 Ik dacht dat je aardig voor me was, maar je bent uit op mijn eten. 499 00:29:29,200 --> 00:29:30,360 Drink je koffie? 500 00:29:31,560 --> 00:29:32,480 Koffie? Ja. -Ja. 501 00:29:32,560 --> 00:29:33,800 Oké, we gaan. -Laten we gaan. 502 00:29:34,960 --> 00:29:36,440 Laten we koffie halen. 503 00:29:36,520 --> 00:29:37,600 Dat is heet. 504 00:29:37,680 --> 00:29:39,880 Je kan niet overal koffie drinken. 505 00:29:39,960 --> 00:29:45,000 Iedereen heeft zijn eigen plek om koffie te drinken en te eten. 506 00:29:45,600 --> 00:29:48,680 Dus dit is jullie plek om koffie te drinken? 507 00:29:48,760 --> 00:29:49,640 Ja. 508 00:29:49,720 --> 00:29:50,880 Wij drinken hier koffie. 509 00:29:52,240 --> 00:29:56,720 Je zei dat je betrokken raakte bij de georganiseerde misdaad. 510 00:29:57,280 --> 00:30:00,200 Leg me uit wat dat betekent. 511 00:30:00,280 --> 00:30:03,920 Veel dingen waren beschikbaar... 512 00:30:04,000 --> 00:30:07,480 ...zoals wapens. 513 00:30:08,120 --> 00:30:11,120 Je kan allerlei wapens vinden voor een mooie prijs... 514 00:30:11,200 --> 00:30:12,440 ...als een cadeautje. 515 00:30:12,520 --> 00:30:14,640 We vormden beiden onze criminele groep. -Ja. 516 00:30:14,720 --> 00:30:16,440 Aan zijn kant en de mijne. 517 00:30:17,480 --> 00:30:20,240 We maakten ze bang zodat ze voor ons zouden werken. 518 00:30:20,320 --> 00:30:23,240 Elke dag wilden we meer... 519 00:30:23,320 --> 00:30:27,040 ...en elke dag zit je er dieper in. 520 00:30:27,120 --> 00:30:29,960 Het was nooit genoeg. Hier wordt het hebzucht genoemd. 521 00:30:32,040 --> 00:30:34,640 En heeft de gevangenis je veranderd, Sami? 522 00:30:35,280 --> 00:30:36,320 Heel erg. 523 00:30:36,400 --> 00:30:38,840 Ik handelde erg impulsief... 524 00:30:38,920 --> 00:30:43,800 ...maar ik denk anders nu. Daden hebben gevolgen. 525 00:30:43,880 --> 00:30:47,080 Ik vond het leuk om te vechten. Het zat in mijn bloed. 526 00:30:47,160 --> 00:30:51,240 Nu weet ik dat elk gevecht tot een straf leidt. 527 00:30:51,880 --> 00:30:55,960 Dus nu denk ik na voordat ik iets doe. 528 00:30:59,200 --> 00:31:02,000 Twee erg interessante, open persoonlijkheden. 529 00:31:03,240 --> 00:31:07,840 Hun leven is deels een nalatenschap van de oorlog die hier plaatsvond... 530 00:31:07,920 --> 00:31:10,160 ...omdat ze toegang tot wapens hadden... 531 00:31:10,240 --> 00:31:12,880 ...konden ze die gebruiken om overvallen te plegen. 532 00:31:13,720 --> 00:31:17,360 De tijd in de gevangenis is een tijd van reflectie voor ze... 533 00:31:17,440 --> 00:31:21,880 ...en wat hen betreft, zijn ze niet meer diegenen waar mensen bang voor waren. 534 00:31:32,040 --> 00:31:35,920 DAG 5 535 00:31:40,200 --> 00:31:43,320 De ultieme beloning voor goed gedrag in Zenica... 536 00:31:43,400 --> 00:31:46,120 ...is om verplaatst te worden naar een gedeelte van de gevangenis... 537 00:31:46,200 --> 00:31:50,640 ...dat niet echt lijkt op een gevangenis. Daar ga ik vandaag naar toe. 538 00:31:51,720 --> 00:31:55,040 Sommige beschrijven het als 'open omstandigheden'. 539 00:31:55,120 --> 00:32:00,240 Je kan auto's, voetgangers en huizen zien... 540 00:32:01,040 --> 00:32:02,840 ...vanuit deze kant van de gevangenis. 541 00:32:02,920 --> 00:32:05,440 Er is nog steeds een connectie met de buitenwereld. 542 00:32:07,880 --> 00:32:11,640 Je komt hier als je de regels gevolgd hebt... 543 00:32:11,720 --> 00:32:13,880 ...en je snel vrijkomt. 544 00:32:13,960 --> 00:32:15,960 Dit is de perfecte plek om te zien... 545 00:32:16,040 --> 00:32:20,080 ...of de gevangenis iemand echt veranderd. 546 00:32:22,960 --> 00:32:23,800 Hoi. 547 00:32:25,400 --> 00:32:26,280 Hallo. 548 00:32:26,360 --> 00:32:27,880 O, hallo. 549 00:32:27,960 --> 00:32:29,400 Hallo. Ik ben Raphael. 550 00:32:30,600 --> 00:32:32,240 En jij bent? -Mirza. 551 00:32:32,320 --> 00:32:34,480 Mirza. Dus dit is de sporthal? 552 00:32:34,560 --> 00:32:36,560 Kan iedereen de sporthal gebruiken? 553 00:32:36,640 --> 00:32:38,720 Iedereen hier kan de sporthal gebruiken. 554 00:32:38,800 --> 00:32:40,320 O, kom. 555 00:32:40,400 --> 00:32:41,480 Jij en ik? 556 00:32:42,480 --> 00:32:45,280 Degene die verliest, betaalt de koffie. 557 00:32:46,480 --> 00:32:50,720 Mirza was lid van een maffia-achtige organisatie... 558 00:32:50,800 --> 00:32:53,160 ...en hij werd veroordeeld voor verschillende misdrijven. 559 00:32:53,240 --> 00:32:56,960 Hij komt binnenkort vrij. 560 00:32:57,920 --> 00:33:00,360 Dit is goed. Het is leuk en ontspannend. 561 00:33:00,440 --> 00:33:02,520 Iedereen heeft het hier naar zijn zin. 562 00:33:02,600 --> 00:33:05,760 Het is hier schoon en opgeruimd. Iedereen gedraagt zich hier goed. 563 00:33:06,320 --> 00:33:09,680 Ze sporten, werken en hebben een familie. 564 00:33:10,720 --> 00:33:12,880 Het lijkt op een paradijs hier. 565 00:33:12,960 --> 00:33:15,080 Hoe kom je aan een plek hier? 566 00:33:15,160 --> 00:33:19,720 Door goed gedrag en werken. 567 00:33:19,800 --> 00:33:23,120 Dit is de beste plek, maar je hebt hersenen nodig om hier te komen. 568 00:33:23,200 --> 00:33:25,240 In de gevangenis moet je vechten. 569 00:33:25,320 --> 00:33:29,360 Na een tijdje verander je en besef je dat dit beter is... 570 00:33:29,440 --> 00:33:34,120 ...dan isolatie en dan word je rustiger. 571 00:33:35,760 --> 00:33:38,360 Als je klaar bent met trainen, kan ik dan zien waar je slaapt... 572 00:33:38,440 --> 00:33:40,200 ...waar je cel is? -Oké, geen probleem. 573 00:33:40,280 --> 00:33:42,360 Laat maar zien. -Oké. Laat me omkleden. 574 00:33:45,280 --> 00:33:46,720 Hij is een grote jongen... 575 00:33:48,120 --> 00:33:51,120 ...maar ik voel me niet geïntimideerd. Hij lijkt me best aardig. 576 00:33:54,160 --> 00:33:55,120 Oké. 577 00:33:57,080 --> 00:33:58,280 Deze kant op. 578 00:33:59,760 --> 00:34:01,640 Hoe gaat ie? Dit is mijn nieuwe kamergenoot. 579 00:34:03,400 --> 00:34:04,840 Mooi uitzicht, hè? 580 00:34:04,920 --> 00:34:05,760 Ja. 581 00:34:10,880 --> 00:34:12,160 Oké. Bedankt. 582 00:34:14,080 --> 00:34:15,400 Vip. 583 00:34:15,480 --> 00:34:16,880 Vip. 584 00:34:16,960 --> 00:34:17,800 Hier. 585 00:34:20,760 --> 00:34:22,360 Erg interessant. 586 00:34:23,400 --> 00:34:27,760 Jullie slapen hier met zijn tweeën? 587 00:34:28,280 --> 00:34:30,239 Ik had een kamergenoot... 588 00:34:31,239 --> 00:34:34,560 ...totdat hij een fout maakte en eruit werd gezet. 589 00:34:36,719 --> 00:34:39,639 Gevangenen worden hier nog steeds nauw in de gaten gehouden... 590 00:34:39,719 --> 00:34:43,120 ...en mogen geen misstap maken als ze hier willen blijven. 591 00:34:44,679 --> 00:34:47,880 Mirza doet zijn best om de regels te volgen... 592 00:34:48,400 --> 00:34:50,199 ...maar is hij ook echt veranderd? 593 00:34:51,320 --> 00:34:53,159 Vertel me over de privileges. 594 00:34:53,239 --> 00:34:56,320 Jij krijgt bijvoorbeeld... 595 00:34:57,320 --> 00:35:02,440 ...vijf dagen per maand verlof... 596 00:35:02,520 --> 00:35:05,280 ...om te zien of je klaar bent om vrijgelaten te worden. 597 00:35:06,040 --> 00:35:07,160 Dat is een enorm privilege. 598 00:35:08,760 --> 00:35:14,640 Na die vijf dagen doe ik mijn best om geen fout te begaan. 599 00:35:15,360 --> 00:35:17,280 Vertel me waarom je hier zit. 600 00:35:17,920 --> 00:35:20,200 Was je betrokken bij drugs, overvallen? 601 00:35:20,280 --> 00:35:21,200 Nee, geen drugs. 602 00:35:21,280 --> 00:35:22,960 Nooit iets met drugs. 603 00:35:23,040 --> 00:35:24,960 Oké. Geen drugs. 604 00:35:25,040 --> 00:35:26,640 Alleen afpersing. 605 00:35:26,720 --> 00:35:28,120 Wat duistere zaken. 606 00:35:28,200 --> 00:35:30,520 Je beschermt mensen, zodat niemand ze raakt. 607 00:35:30,600 --> 00:35:34,000 Als mensen niet meewerken, dan doe je er alles aan... 608 00:35:34,080 --> 00:35:35,320 ...om ze over te halen. 609 00:35:36,080 --> 00:35:39,120 Veel van deze daden... 610 00:35:39,960 --> 00:35:43,560 ...voor sommige ben ik veroordeeld, andere niet. 611 00:35:43,640 --> 00:35:46,160 Ik ben wie ik ben. 612 00:35:47,040 --> 00:35:51,040 Weet je wat me het meest geholpen heeft in de gevangenis? 613 00:35:58,640 --> 00:35:59,840 Dit is wat helpt. 614 00:35:59,920 --> 00:36:00,880 De Koran. 615 00:36:02,160 --> 00:36:04,680 Allah, Koran, Islam. 616 00:36:04,760 --> 00:36:08,920 Als ik vrijkom, ga ik naar Europa... 617 00:36:10,600 --> 00:36:12,160 ...want Bosnië is arm. 618 00:36:12,240 --> 00:36:14,400 Er is geen geld hier. 619 00:36:14,480 --> 00:36:17,680 Europa heeft veel geld. Dus is er meer geld voor mij. 620 00:36:18,960 --> 00:36:21,200 Hoe ga je aan dat geld komen? 621 00:36:21,280 --> 00:36:22,600 Op dezelfde manier als vroeger. 622 00:36:23,840 --> 00:36:27,160 Zo gaat dat. Zo kies ik ervoor het te doen en zo blijf ik het doen. 623 00:36:27,240 --> 00:36:28,920 Ik zal nooit veranderen. 624 00:36:30,080 --> 00:36:32,680 Waarom zou je dat toegeven? 625 00:36:32,760 --> 00:36:36,120 Omdat ik eerlijk ben. Ik ben niet zoals alle andere lafaards. 626 00:36:36,680 --> 00:36:38,160 Ik kom van de straat. 627 00:36:38,240 --> 00:36:43,320 De gevangenis heeft me niet veranderd. Ik ben er slechter door geworden. 628 00:36:46,200 --> 00:36:48,680 Zijn karakter is nogal extreem. 629 00:36:49,440 --> 00:36:53,320 Hij zegt dat als hij vrijkomt, hij hetzelfde gaat doen als vroeger. 630 00:36:53,400 --> 00:36:57,600 Je kan iemand alle rehabilitatieprogramma's aanbieden. 631 00:36:57,680 --> 00:37:00,440 Ze veranderen niet totdat ze er klaar voor zijn. 632 00:37:13,160 --> 00:37:16,720 DAG 6 633 00:37:20,840 --> 00:37:23,440 Het is mijn laatste dag in de Zenica-gevangenis. 634 00:37:25,680 --> 00:37:27,080 Er zitten veel moordenaars hier... 635 00:37:27,760 --> 00:37:29,480 ...maar voordat ik wegga... 636 00:37:29,560 --> 00:37:33,560 ...ben ik uitgenodigd om wellicht de meest beruchte gevangene te ontmoeten. 637 00:37:40,000 --> 00:37:43,680 Ik word meegenomen naar een meer besloten deel van de gevangenis. 638 00:37:44,440 --> 00:37:45,720 Gevangenen die... 639 00:37:47,040 --> 00:37:49,280 ...hier zitten, worden hier gehouden voor hun eigen bescherming... 640 00:37:49,960 --> 00:37:51,840 ...of voor de bescherming van andere gevangenen. 641 00:37:52,920 --> 00:37:55,080 De man die ik ga ontmoeten... 642 00:37:56,960 --> 00:37:58,840 ...wordt gezien als erg gevaarlijk... 643 00:37:59,640 --> 00:38:03,440 ...en er is me verteld dat hij gruwelijke misdaden heeft gepleegd. 644 00:38:04,120 --> 00:38:06,120 Dus ik vind het best spannend. 645 00:38:11,920 --> 00:38:12,760 Hallo. 646 00:38:14,600 --> 00:38:15,440 Jasminko? 647 00:38:15,520 --> 00:38:16,360 Ja. 648 00:38:16,440 --> 00:38:18,000 Raphael. 649 00:38:18,520 --> 00:38:19,760 Leuk je te ontmoeten. 650 00:38:21,000 --> 00:38:25,240 Jasminko Jašarević kreeg een van de langste gevangenisstraffen... 651 00:38:25,320 --> 00:38:27,520 ...die de Bosnische rechtbank ooit uitdeelde. 652 00:38:28,280 --> 00:38:33,200 Je krijgt geen levenslang in Bosnië, maar hij kreeg 42 jaar. 653 00:38:33,680 --> 00:38:36,080 Hij zit nu al 16 jaar vast. 654 00:38:39,280 --> 00:38:40,760 Wat voor misdaden heb je begaan? 655 00:38:41,560 --> 00:38:43,440 Moorden. 656 00:38:44,720 --> 00:38:47,480 Een moord vond plaats in het jaar 2000. 657 00:38:48,320 --> 00:38:49,800 En de andere twee... 658 00:38:49,880 --> 00:38:55,320 ...de tweede vond plaats in 2003 en de derde in 2004. 659 00:38:56,720 --> 00:38:58,880 Hoeveel mensen heb je vermoord? 660 00:38:58,960 --> 00:38:59,800 Vier. 661 00:39:02,440 --> 00:39:07,880 Twee werden er vermoord voor geld. Dat is alles wat ik kan zeggen. 662 00:39:10,200 --> 00:39:15,560 Een van zijn misdaden was de brute moord op een 71-jarige vrouw... 663 00:39:15,640 --> 00:39:18,720 ...die vermoord werd in haar huis voor juwelen en geld. 664 00:39:19,360 --> 00:39:24,120 De misdaden van Jašarević vonden jaren na de Bosnische oorlog plaats. 665 00:39:24,760 --> 00:39:27,880 Hij sloot zich zelfs aan bij de internationale vredesmacht... 666 00:39:27,960 --> 00:39:29,520 ...die hier toentertijd was. 667 00:39:30,240 --> 00:39:36,000 In plaats van vredeshandhaving, vermoordde hij keer op keer voor geld. 668 00:39:37,040 --> 00:39:40,520 Was de moord in 2000... 669 00:39:40,600 --> 00:39:43,840 ...gerelateerd aan je rol als vredestichter? 670 00:39:45,120 --> 00:39:46,720 Deze man was... 671 00:39:48,720 --> 00:39:50,960 ...een oorlogsverslaggever tijdens de oorlog. 672 00:39:51,760 --> 00:39:57,240 Ik was ingehuurd door twee mensen om wat beeldmateriaal te bemachtigen... 673 00:39:57,320 --> 00:40:02,920 ...en het in beslag te nemen. Daarbij heb ik hem vermoord. 674 00:40:04,760 --> 00:40:10,160 Vertel me wie Jasminko is in tegenstelling tot de veroordeelde crimineel. 675 00:40:11,120 --> 00:40:13,000 Ik was een officier. 676 00:40:13,080 --> 00:40:16,000 Toen koos ik het criminele pad. Dat was mijn fout. 677 00:40:17,920 --> 00:40:20,760 Ik ben niet gevaarlijk of gewelddadig. 678 00:40:21,920 --> 00:40:26,680 Ik ben een moordenaar, maar we hebben ook een hart. 679 00:40:28,000 --> 00:40:30,080 Ik ben een mens van vlees en bloed, net zoals jij. 680 00:40:32,360 --> 00:40:35,280 De familie van de mensen die je vermoordde... 681 00:40:35,360 --> 00:40:36,640 ...die mensen die van ze hielden... 682 00:40:37,600 --> 00:40:39,360 ...hoe begrijpen mensen dat? 683 00:40:40,920 --> 00:40:42,280 Ik heb het gedaan. 684 00:40:42,360 --> 00:40:44,560 Ik weet dat niemand en niets kan compenseren... 685 00:40:45,640 --> 00:40:50,080 ...voor het familielid dat ik vermoordde. 686 00:40:52,400 --> 00:40:55,200 Zelfs als ze me de doodstraf zouden geven... 687 00:40:55,280 --> 00:40:57,280 ...brengt het diegene niet terug. 688 00:40:59,560 --> 00:41:01,640 Je zit een hele lange straf uit. 689 00:41:01,720 --> 00:41:04,400 Denk je dat je ooit vrijkomt? 690 00:41:05,480 --> 00:41:06,640 Laten we zeggen... 691 00:41:08,200 --> 00:41:13,040 ...dat ik over twee of drie jaar op de helft van mijn straf zit. 692 00:41:13,800 --> 00:41:15,040 Ik hoop... 693 00:41:15,600 --> 00:41:22,280 ...dat ik gezond en helder ben... 694 00:41:23,280 --> 00:41:24,680 ...als ik mijn vrijheid krijg. 695 00:41:32,240 --> 00:41:34,200 Bij velen die ik heb ontmoet... 696 00:41:34,280 --> 00:41:36,520 ...kan je in context plaatsen wat ze gedaan hebben. 697 00:41:36,600 --> 00:41:39,720 Het kan door de oorlog komen of door de armoede. 698 00:41:40,600 --> 00:41:44,160 Maar het is niet te begrijpen dat iemand vier mensen vermoordt. 699 00:41:45,880 --> 00:41:48,840 Misschien moet zo'n persoon nooit vrijgelaten worden. 700 00:41:55,880 --> 00:41:58,040 Voordat ik de Zenica-gevangenis verlaat... 701 00:41:58,120 --> 00:42:01,680 ...vraag ik gevangenisdirecteur Redzo Kahric... 702 00:42:01,760 --> 00:42:06,640 ...hoe dit systeem, een gedeelte relaxed, een gedeelte extreem streng... 703 00:42:06,720 --> 00:42:09,600 ...criminelen in positieve zin verandert. 704 00:42:10,760 --> 00:42:13,720 Ik ontmoet hem in het nieuwe gedeelte van de gevangenis... 705 00:42:13,800 --> 00:42:17,040 ...waar sommige gevangenen binnenkort naartoe verhuizen. 706 00:42:17,120 --> 00:42:22,240 Mijn enige doel is om vertrouwen op te bouwen met de gevangenen. 707 00:42:22,320 --> 00:42:28,160 De belangrijkste rol van de gevangenis, het doel dat we bereikt hebben... 708 00:42:28,240 --> 00:42:32,440 ...is om het leven van de gevangenen te veranderen. 709 00:42:32,960 --> 00:42:36,240 Als je iemand vertrouwen geeft, geloof me... 710 00:42:36,320 --> 00:42:43,200 ...de meerderheid van de gevangenen houdt zich beter aan hun woord... 711 00:42:43,280 --> 00:42:47,120 ...dan de meeste mensen in de buitenwereld, de gewone burger. 712 00:42:47,200 --> 00:42:52,120 Degene die problemen creëert en zich niet aan de regels houdt... 713 00:42:52,200 --> 00:42:55,760 ...wil niet geholpen worden. Dan kan het management ook niets doen. 714 00:42:55,840 --> 00:43:00,040 Wat is het recidiveniveau van de gevangenis? 715 00:43:00,120 --> 00:43:04,480 Met andere woorden, hoeveel gevangenen die vrijgelaten worden komen hier terug? 716 00:43:05,040 --> 00:43:10,440 De meerderheid van de gevangenen... 717 00:43:11,320 --> 00:43:12,800 ...die voorwaardelijk vrijkomen... 718 00:43:12,880 --> 00:43:19,720 ...schamen zich om opnieuw de gevangenis in te gaan. 719 00:43:20,360 --> 00:43:25,240 Het is moeilijk om een eerlijk man te zijn en de slechte daden te vergeten. 720 00:43:26,520 --> 00:43:30,200 Echter zijn er steeds meer gevangenen... 721 00:43:30,280 --> 00:43:36,280 ...die deze manier van denken accepteren en veranderen in positieve zin. 722 00:43:40,880 --> 00:43:45,920 Als ik de Zenica-gevangenis verlaat, zit Eldin nog steeds in isolatie. 723 00:43:46,840 --> 00:43:49,000 Ik hoop dat hij loskomt... 724 00:43:49,080 --> 00:43:52,640 ...van zijn destructieve gedrag. 725 00:43:53,800 --> 00:43:58,240 Elvis en zijn broer Sami zitten nog vele jaren vast... 726 00:43:58,840 --> 00:44:02,960 ...voordat ze de voorgenomen veranderingen kunnen testen. 727 00:44:08,120 --> 00:44:11,720 Achter deze muren ontmoette ik enkelen van de gevaarlijkste criminelen in Bosnië. 728 00:44:12,200 --> 00:44:15,280 Het is niet makkelijk ze te motiveren om hun denkwijze te veranderen... 729 00:44:15,360 --> 00:44:17,640 ...maar ik twijfel er niet aan dat de Zenica-gevangenis... 730 00:44:17,720 --> 00:44:20,360 ...zijn best doet om een verschil te maken. 731 00:44:20,440 --> 00:44:24,320 Gezien de complexe uitdagingen van dit land... 732 00:44:24,400 --> 00:44:26,400 ...zijn ze beperkt in wat ze kunnen doen. 733 00:44:47,960 --> 00:44:52,960 Ondertiteld door: Maartje van der Zeijden