1 00:00:06,043 --> 00:00:08,763 EEN NETFLIX-SERIE 2 00:00:08,843 --> 00:00:10,843 Aan de oevers van de Dnester... 3 00:00:10,923 --> 00:00:15,483 ...in de republiek Moldova, ligt de Rezina-gevangenis... 4 00:00:15,563 --> 00:00:18,403 ...strafinrichting nummer 17. 5 00:00:19,243 --> 00:00:23,483 Een vervallen, oude, zwaarbeveiligde Sovjetgevangenis. 6 00:00:23,563 --> 00:00:26,603 De muren komen op me af. 7 00:00:26,683 --> 00:00:28,963 Ik hoor mijn hart kloppen. 8 00:00:29,043 --> 00:00:32,843 Hier zitten de gevaarlijkste criminelen van Moldova. 9 00:00:32,923 --> 00:00:35,043 Het meisje was gewurgd. 10 00:00:35,123 --> 00:00:36,963 Waarom deed je het, Lilian? 11 00:00:37,883 --> 00:00:43,123 Een derde van de gevangenen hebben levenslang zonder hoop op vrijlating. 12 00:00:43,203 --> 00:00:45,243 Hoelang zit je hier al? 13 00:00:45,323 --> 00:00:46,763 Zesentwintig jaar. 14 00:00:46,843 --> 00:00:48,243 Hier komt de vraag. 15 00:00:48,323 --> 00:00:51,003 Wat is het doel van de gevangenisstraf? 16 00:00:51,083 --> 00:00:54,323 Dat iemand sterft in de gevangenis? 17 00:00:55,083 --> 00:00:58,683 Ze leven in een hard Sovjetstijl regime. 18 00:01:00,403 --> 00:01:01,563 Tweeëndertig stappen. 19 00:01:01,643 --> 00:01:03,843 Dat doe ik elke keer als ik hier loop. 20 00:01:03,923 --> 00:01:04,923 Tweeëndertig stappen. 21 00:01:05,003 --> 00:01:07,283 Wanneer was je voor het laatst buiten op het plein? 22 00:01:08,963 --> 00:01:10,043 Dat weet ik niet meer. 23 00:01:10,123 --> 00:01:13,363 Ze staan aan de afgrond. Er is geen hoop. 24 00:01:13,443 --> 00:01:17,283 Je wordt in de bak gegooid en dat is het. 25 00:01:21,563 --> 00:01:23,803 Ik ben Raphael Rowe... 26 00:01:23,883 --> 00:01:28,483 ...en ik was in het VK veroordeeld voor een moord die ik niet had gepleegd. 27 00:01:28,563 --> 00:01:31,203 Ik kreeg levenslang zonder kans op vrijlating. 28 00:01:31,283 --> 00:01:34,603 Het kostte 12 jaar om mijn naam te zuiveren. 29 00:01:34,683 --> 00:01:39,123 Nu reis ik de wereld over om te ontdekken hoe het leven echt is... 30 00:01:40,443 --> 00:01:43,763 ...in 's werelds strengste gevangenissen. 31 00:01:53,643 --> 00:01:55,803 Moldova, Oost-Europa. 32 00:01:58,323 --> 00:02:02,803 Moldova is een voormalige Sovjetstaat en het armste land in Europa. 33 00:02:02,883 --> 00:02:06,643 De gemiddelde persoon verdient slechts 12 dollar per dag. 34 00:02:11,563 --> 00:02:16,323 Het leven is zwaar, het moordcijfer is een van de hoogste van Europa. 35 00:02:17,803 --> 00:02:20,283 Het land is streng voor criminelen. 36 00:02:20,843 --> 00:02:25,083 De gevangenisstraffen zijn wel zeven keer langer... 37 00:02:25,163 --> 00:02:26,963 ...dan het gemiddelde van Europa. 38 00:02:27,803 --> 00:02:32,643 En als je schuldig bent aan moord, krijg je minimaal dertig jaar. 39 00:02:37,523 --> 00:02:44,083 Zij gaan naar de zwaarbeveiligde Rezina-gevangenis, strafinrichting 17... 40 00:02:44,163 --> 00:02:46,443 ...en daar ga ik naartoe. 41 00:02:47,283 --> 00:02:50,403 DAG 1 42 00:02:57,643 --> 00:03:02,363 Ik ben nu onderweg naar strafinrichting 17 in Moldova. 43 00:03:03,523 --> 00:03:05,443 Ze zeggen dat dit een plek is... 44 00:03:05,523 --> 00:03:08,963 ...waar veel van de jongens met wie ik mijn tijd zal uitzitten... 45 00:03:09,043 --> 00:03:12,643 ...levenslange straffen hebben... 46 00:03:12,723 --> 00:03:15,643 ...zonder hoop op vrijlating. 47 00:03:16,843 --> 00:03:21,603 Officieel is levenslang in Moldova dertig jaar. 48 00:03:21,683 --> 00:03:25,883 In de realiteit is er nog nooit iemand met levenslang vrijgelaten. 49 00:03:26,923 --> 00:03:31,763 Sommige van deze jongens zullen de maatschappij van nu nooit zien... 50 00:03:31,843 --> 00:03:33,323 ...de westerse levensstijl. 51 00:03:34,283 --> 00:03:36,283 Ik weet niet hoe ze op me reageren... 52 00:03:36,363 --> 00:03:37,563 ...en daarom ben ik hier. 53 00:03:42,403 --> 00:03:45,643 De Rezina-gevangenis heeft een intimiderende reputatie. 54 00:03:46,203 --> 00:03:50,963 Hij is gebouwd onder Jozef Stalin en er zitten 300 criminelen vast. 55 00:03:51,443 --> 00:03:53,683 Honderdzes hebben levenslang... 56 00:03:53,763 --> 00:03:56,883 ...en daar zit ik de komende week mee vast. 57 00:03:58,963 --> 00:04:00,643 Raphael. -Ja. 58 00:04:00,723 --> 00:04:02,283 Geboortejaar? 59 00:04:02,363 --> 00:04:03,723 1968. 60 00:04:04,763 --> 00:04:05,723 Kom maar mee. 61 00:04:11,883 --> 00:04:14,723 Het voelt alsof je terug in de tijd gaat. 62 00:04:15,483 --> 00:04:19,123 Marteling en misbruik van mensenrechten liggen misschien in het verleden... 63 00:04:21,003 --> 00:04:25,083 ...maar hoeveel is er verder veranderd sinds het Sovjettijdperk? 64 00:04:33,603 --> 00:04:36,683 De muren komen op me af. 65 00:04:36,763 --> 00:04:38,283 Ik hoor mijn hart kloppen. 66 00:04:41,003 --> 00:04:42,443 Voor ik in de cel wordt geplaatst... 67 00:04:42,523 --> 00:04:43,963 Kom hier. 68 00:04:44,043 --> 00:04:46,083 ...krijg ik een medisch onderzoek. 69 00:04:46,163 --> 00:04:48,243 Laat je benen en gezicht zien. 70 00:04:50,683 --> 00:04:52,523 In welk jaar is dit gebeurd? 71 00:04:52,603 --> 00:04:54,843 1988. 72 00:04:55,363 --> 00:04:56,883 Ik ben in mijn gezicht gesneden. 73 00:04:57,643 --> 00:05:01,603 Elk litteken wordt zorgvuldig vastgelegd. 74 00:05:01,683 --> 00:05:03,683 Vijftien centimeter. 75 00:05:04,323 --> 00:05:06,923 Wat is dit voor wond? 76 00:05:07,003 --> 00:05:08,323 Een steekwond. 77 00:05:08,403 --> 00:05:12,363 Ik wil niet dat ze denken dat ik een stoere jongen ben... 78 00:05:12,443 --> 00:05:15,003 ...of dat iemand met me wil vechten. 79 00:05:15,083 --> 00:05:19,243 Als je zo'n opvallend litteken hebt op je gezicht... 80 00:05:19,323 --> 00:05:21,683 ...volgt het je in de gevangenis. 81 00:05:26,083 --> 00:05:28,163 Vasea, doe open. Rennen. 82 00:05:29,883 --> 00:05:30,883 Ga naar de baas. 83 00:05:31,843 --> 00:05:32,963 Ga naar boven. 84 00:05:35,323 --> 00:05:38,363 De volgende stop is een gesprek met de beveiliger. 85 00:05:39,403 --> 00:05:43,763 Hij zal besluiten met wie ik de komende week een cel zal delen. 86 00:05:44,403 --> 00:05:46,243 Je wordt geplaatst in een cel... 87 00:05:46,323 --> 00:05:52,123 ...met twee andere gevangenen... 88 00:05:53,003 --> 00:05:54,563 ...met levenslang. 89 00:05:54,643 --> 00:05:59,443 Moet ik bang zijn voor mijn celgenoten? 90 00:05:59,523 --> 00:06:02,803 Stel geen vragen... 91 00:06:02,883 --> 00:06:06,523 ...en begin geen ruzie. 92 00:06:11,043 --> 00:06:13,803 Deze gevangenis, zoals vele in het Sovjettijdperk... 93 00:06:13,883 --> 00:06:15,563 ...wordt geregeerd door een bende. 94 00:06:16,643 --> 00:06:23,083 De bendehiërarchie wordt met geweld gehandhaafd als je je misdraagt. 95 00:06:23,803 --> 00:06:28,683 Ik deel een cel met twee mannen die buiten het bendeheerschap leven... 96 00:06:28,763 --> 00:06:32,683 ...in een apart deel van de gevangenis met anderen die niet bij de bende zitten. 97 00:06:34,163 --> 00:06:36,163 Ik ben blij dat ze niet bij de bende zitten... 98 00:06:36,243 --> 00:06:41,843 ...maar beide celgenoten zijn veroordeeld voor de meest ernstige misdrijven. 99 00:06:47,323 --> 00:06:48,363 Daar gaan we. 100 00:06:53,603 --> 00:06:55,403 Hallo. 101 00:06:55,483 --> 00:06:57,803 Hallo. Spreek je Engels? 102 00:06:57,883 --> 00:06:59,323 Een beetje. 103 00:06:59,403 --> 00:07:02,523 O, een beetje. -Maar hij begrijpt het niet. 104 00:07:02,603 --> 00:07:04,843 Hij begrijpt het niet. Dus jij vertaalt. 105 00:07:04,923 --> 00:07:06,163 Ga zitten. -Bedankt. 106 00:07:07,363 --> 00:07:09,563 Ik zal mezelf voorstellen. Ik ben Raphael. 107 00:07:09,643 --> 00:07:11,243 Ik ben Max. -Max. 108 00:07:11,323 --> 00:07:12,203 Lilian. 109 00:07:12,283 --> 00:07:14,083 Lilian. Aangenaam. 110 00:07:22,963 --> 00:07:26,723 Dit is jullie ruimte en jullie gaven me het gevoel dat ik welkom was... 111 00:07:26,803 --> 00:07:29,003 ...door te lachen. 112 00:07:29,083 --> 00:07:33,363 Ik voelde me op mijn gemak, want buiten die deur... 113 00:07:33,443 --> 00:07:35,043 ...bonsde mijn hart. 114 00:07:35,123 --> 00:07:37,163 Wie zijn die jongens? Hoe zien ze eruit? 115 00:07:37,243 --> 00:07:40,923 Hoe oud zijn ze? Zullen ze me accepteren? 116 00:07:41,003 --> 00:07:42,403 Zullen ze me welkom heten? 117 00:07:42,483 --> 00:07:46,883 Hoe vind je het dat ik hier in jouw ruimte zit? 118 00:07:46,963 --> 00:07:50,843 Het is belangrijk dat je zoals wij bent. 119 00:07:50,923 --> 00:07:54,443 We brengen hier veel tijd door. 120 00:07:54,923 --> 00:07:56,163 Tweeëntwintig uur. 121 00:07:56,243 --> 00:08:00,283 We mogen maar twee uur naar buiten. 122 00:08:00,363 --> 00:08:06,083 Het is belangrijk dat er een goede relatie tussen gevangenen is. 123 00:08:07,723 --> 00:08:09,483 Het is heel belangrijk. 124 00:08:10,923 --> 00:08:13,883 Wat moet ik weten om... 125 00:08:14,763 --> 00:08:16,483 ...hier te overleven? 126 00:08:16,563 --> 00:08:19,723 Ik zou hem adviseren... 127 00:08:21,123 --> 00:08:23,323 ...om gewoon zichzelf te zijn. 128 00:08:24,403 --> 00:08:25,243 Vertel het hem. 129 00:08:25,323 --> 00:08:27,443 Wees zoals je bent in het leven. 130 00:08:27,523 --> 00:08:29,883 Wij zullen je helpen. 131 00:08:29,963 --> 00:08:31,643 Jij zit hier al sinds... 132 00:08:31,723 --> 00:08:33,083 Sinds '05. 133 00:08:33,163 --> 00:08:35,923 Dus je zit hier al 16 jaar? 134 00:08:36,003 --> 00:08:37,923 Ja. Hij iets meer. 135 00:08:38,003 --> 00:08:39,563 Iets van 17. 136 00:08:39,643 --> 00:08:41,363 Wanneer eindigt je dag? 137 00:08:41,443 --> 00:08:45,123 De deur is permanent gesloten... 138 00:08:45,202 --> 00:08:48,283 ...en gaat open wanneer zij het willen. 139 00:08:54,243 --> 00:08:55,523 Raphael. 140 00:08:58,483 --> 00:09:03,123 Het is een opluchting dat Maxim en Lilian me op mijn gemak laten voelen. 141 00:09:03,803 --> 00:09:04,803 Ik help wel. 142 00:09:04,883 --> 00:09:08,963 In de gevangenis moet je je celgenoten respecteren... 143 00:09:09,043 --> 00:09:13,483 ...vooral als je 22 uur per dag met elkaar zit opgesloten. 144 00:09:14,243 --> 00:09:18,363 Ik heb ze nodig om me te begeleiden door de geheime gevangenisregels. 145 00:09:18,443 --> 00:09:20,683 Kun je dat vasthouden, die hoek? -Oké. 146 00:09:21,643 --> 00:09:24,843 Maar eerst heb ik hulp nodig met mijn beddengoed. 147 00:09:24,923 --> 00:09:28,203 Kijk, dat gaat daar. Lukt het? 148 00:09:30,083 --> 00:09:31,803 Drie mannen lukt het niet. 149 00:09:33,003 --> 00:09:34,203 Dat is een hoek, toch? 150 00:09:35,483 --> 00:09:36,843 En dit is de andere hoek. 151 00:09:36,923 --> 00:09:37,883 Zo. 152 00:09:37,963 --> 00:09:41,043 Vertel hem dat respect er zo uitziet. 153 00:09:41,123 --> 00:09:42,563 Wat hulp kan geen kwaad. -Ja. 154 00:09:42,643 --> 00:09:43,963 Zo is het goed. 155 00:09:45,883 --> 00:09:47,243 En die gaat daar. 156 00:09:47,963 --> 00:09:51,363 De lakens zijn te wit, zelfs voor zijn eerste avond. 157 00:09:53,723 --> 00:09:55,043 Het is te goed. 158 00:09:55,123 --> 00:09:57,243 Ik ga het bed testen. Het matras. 159 00:09:57,323 --> 00:09:58,843 Ja, probeer het. -Nogal hard. 160 00:09:58,923 --> 00:10:00,603 Goedemorgen. -Goedemorgen. 161 00:10:01,963 --> 00:10:03,203 Snurk je? 162 00:10:03,763 --> 00:10:04,723 Nee. 163 00:10:05,323 --> 00:10:06,403 Lilian soms. 164 00:10:07,003 --> 00:10:08,403 Soms. Ik niet. 165 00:10:08,483 --> 00:10:09,923 Jij snurkt niet. 166 00:10:12,763 --> 00:10:15,523 Het is het einde van mijn eerste dag in de Rezina-gevangenis... 167 00:10:16,443 --> 00:10:19,363 ...en het is tijd om de en suite faciliteiten te gebruiken. 168 00:10:22,043 --> 00:10:24,923 Ze hebben me alleen een stuk zeep gegeven... 169 00:10:25,963 --> 00:10:29,483 ...en iedereen weet dat dit niet het beste scheermes is. 170 00:10:30,363 --> 00:10:31,883 Vrouwen weten dat ook. 171 00:10:32,963 --> 00:10:34,243 Ze geven je een tandenborstel. 172 00:10:35,043 --> 00:10:36,483 De borstel is niet slecht. 173 00:10:38,643 --> 00:10:40,923 Tandenpasta voor gevoelige tanden, dat is goed. 174 00:10:41,003 --> 00:10:42,243 En het is een goede tube. 175 00:10:43,843 --> 00:10:47,603 En een rol toiletpapier. 176 00:10:47,683 --> 00:10:50,923 Mijn voorkeur is wit, maar ik neem genoegen met bruin. 177 00:10:52,563 --> 00:10:54,243 Dit is niet alleen een badkamer. 178 00:10:54,843 --> 00:10:56,363 Het is een plek van privacy... 179 00:10:56,443 --> 00:11:00,003 ...want nergens anders in de gevangenis heb je privacy. 180 00:11:00,083 --> 00:11:00,963 Denk daar maar over na. 181 00:11:06,563 --> 00:11:09,443 Deze gevangenis is benauwend. 182 00:11:09,523 --> 00:11:11,763 Het is zo klein en krap. 183 00:11:11,843 --> 00:11:14,843 Het is zo ingesloten dat je je aanspant. 184 00:11:16,043 --> 00:11:18,683 Kijk uit als je naar Max kijkt. 185 00:11:19,323 --> 00:11:21,563 Hij is groot, maar hij zit ineengedoken. 186 00:11:22,243 --> 00:11:24,443 Dat is de gevangenis. 187 00:11:24,523 --> 00:11:28,923 Je moet je weg vinden in deze omgeving, en die is... 188 00:11:29,003 --> 00:11:30,443 ...ik benadruk het nog eens... 189 00:11:31,003 --> 00:11:33,243 ...heel klein. 190 00:11:36,043 --> 00:11:37,483 Het water is ijskoud. 191 00:11:47,963 --> 00:11:49,163 DAG 2 192 00:11:49,243 --> 00:11:52,563 Mijn eerste ochtend in de Rezina-gevangenis. 193 00:11:53,283 --> 00:11:56,763 Max zei dat we vastzitten in onze kleine cel... 194 00:11:56,843 --> 00:12:00,043 ...vanaf het moment dat we wakker worden tot 13.00 uur. 195 00:12:00,803 --> 00:12:06,363 Daarna mogen we twee dierbare uren naar buiten om te sporten en te kletsen. 196 00:12:06,963 --> 00:12:09,083 Lilian eet niet 's ochtends. 197 00:12:09,923 --> 00:12:12,843 Hij drinkt koffie en rookt een sigaret. 198 00:12:12,923 --> 00:12:15,643 Dat is zijn ontbijt. -Ik eet een beetje. 199 00:12:16,163 --> 00:12:17,843 Oké. -Wij eten alles... 200 00:12:17,923 --> 00:12:20,843 ...wat onze ouders ons opsturen. 201 00:12:20,923 --> 00:12:24,683 We eten geen gevangenisvoedsel, want het is niet lekker. 202 00:12:24,763 --> 00:12:27,483 Kun je me je cel laten zien? 203 00:12:27,563 --> 00:12:29,883 Vertel wat we zien. 204 00:12:29,963 --> 00:12:33,203 Dit is mijn bed, voor de rest van mijn leven. 205 00:12:34,723 --> 00:12:37,283 Dit is mijn televisie. Ik heb boeken. 206 00:12:37,363 --> 00:12:39,043 Wat zijn dat voor documenten? 207 00:12:39,123 --> 00:12:42,123 Is dat je dossier of je studie? 208 00:12:42,203 --> 00:12:45,603 Studie, mijn dossier, werk... 209 00:12:45,683 --> 00:12:50,283 ...onze brieven aan de president, de minister-president... 210 00:12:50,363 --> 00:12:52,203 ...andere ministers, alles. 211 00:12:52,283 --> 00:12:55,203 Vraag je om verbetering van de omstandigheden? 212 00:12:55,283 --> 00:12:57,043 Ja. -Oké. 213 00:12:57,123 --> 00:13:01,763 Maxim pleegde een gewapende overval waarbij een agent werd doodgeschoten. 214 00:13:02,483 --> 00:13:04,483 Hij zegt dat hij het wapen niet afvuurde... 215 00:13:04,563 --> 00:13:08,283 ...maar hij is veroordeeld voor moord en kreeg levenslang. 216 00:13:09,243 --> 00:13:12,723 Hij zit hier al 16 jaar en in die tijd... 217 00:13:12,803 --> 00:13:17,243 ...is hij Rezina's leidinggevende activist geworden voor gevangenishervorming. 218 00:13:18,043 --> 00:13:21,763 Een van zijn successen was het verkrijgen van het recht voor gevangenen... 219 00:13:21,843 --> 00:13:24,483 ...om computers in hun cellen te krijgen. 220 00:13:24,563 --> 00:13:27,923 We hebben 14 jaar gevochten voor dit apparaat... 221 00:13:28,003 --> 00:13:34,243 ...en de rechter besloot dat we het mochten hebben zonder internet. 222 00:13:34,963 --> 00:13:37,443 Toen kwam toestemming voor koelkasten in de cel... 223 00:13:38,043 --> 00:13:41,203 ...zodat gevangenen hun kostbare eten vers konden houden. 224 00:13:41,283 --> 00:13:44,243 Hierna waren zesduizend... 225 00:13:44,323 --> 00:13:48,883 Zesduizend gevangenen kregen niet alleen een koelkast... 226 00:13:48,963 --> 00:13:51,443 ...maar ook dingen zoals dit. 227 00:13:51,523 --> 00:13:52,363 Een waterkoker. 228 00:13:52,443 --> 00:13:55,723 MP3-spelers en zo. -Juist. 229 00:13:55,803 --> 00:14:00,683 De gevangenen moeten deze luxegoederen natuurlijk zelf kopen. 230 00:14:00,763 --> 00:14:04,203 Vrijwel alles in deze cel... 231 00:14:04,283 --> 00:14:08,963 ...is gebouwd door Max en Lilian en betaald door hun families. 232 00:14:09,043 --> 00:14:11,603 Deze plek hier. 233 00:14:11,683 --> 00:14:13,123 Dit hebben wij gebouwd. 234 00:14:14,243 --> 00:14:16,083 Wat, de hele cel? -Ja. 235 00:14:16,163 --> 00:14:18,723 Lilian, krijg ik nog koffie? 236 00:14:18,803 --> 00:14:19,963 Ik ben... -Lilian. 237 00:14:21,163 --> 00:14:22,523 Ik wil echt mijn koffie. 238 00:14:23,163 --> 00:14:24,723 Lilian, kom, zet wat koffie. 239 00:14:24,803 --> 00:14:26,963 Er is geen plek. -Ik maak wel plek. 240 00:14:27,043 --> 00:14:28,243 Ik ga, want hij... 241 00:14:28,323 --> 00:14:31,443 Er is niet genoeg ruimte voor ons drieën. 242 00:14:33,523 --> 00:14:34,963 Ik ben zo onder de indruk. 243 00:14:35,043 --> 00:14:37,523 Ze zitten levenslang, ze komen nooit meer vrij... 244 00:14:37,603 --> 00:14:41,403 ...dus ze hebben zelf hun cel... 245 00:14:41,483 --> 00:14:45,683 ...waar ze de rest van hun leven zullen zitten, bewoonbaarder gemaakt. 246 00:14:46,243 --> 00:14:48,323 Ze hebben de vloer betegeld, er liggen plinten... 247 00:14:48,403 --> 00:14:51,363 ...de muren zijn gestukt en geverfd, er is elektriciteit. 248 00:14:51,443 --> 00:14:54,763 Ze hebben een klein keukentje gebouwd. Ik heb nog nooit zoiets gezien. 249 00:14:55,923 --> 00:15:00,003 Max en Lilian delen deze cel al jaren. 250 00:15:01,563 --> 00:15:04,603 Lilian, jouw specialiteit is koffiezetten. 251 00:15:04,683 --> 00:15:05,843 Ja. 252 00:15:07,243 --> 00:15:10,163 Wat is mijn taak? Moet ik de afwas doen? 253 00:15:10,243 --> 00:15:14,243 Want jij maakt koffie en Maxim maakt pap. 254 00:15:14,763 --> 00:15:19,003 Na het eten, ruim ik af en veeg ik en Maxim doet de afwas. 255 00:15:19,083 --> 00:15:20,723 Zo doen we het. 256 00:15:20,803 --> 00:15:25,123 Zo kunnen we met elkaar overweg en zo hebben we het altijd gedaan. 257 00:15:29,003 --> 00:15:31,803 Om 13.00 uur stipt doet de bewaker de deur open. 258 00:15:38,243 --> 00:15:40,443 We worden naar het dak gebracht... 259 00:15:40,523 --> 00:15:44,043 ...waar Max me voorstelt aan een kleine groep gevangenen... 260 00:15:44,563 --> 00:15:48,003 ...die ook hebben gekozen om niet onder het benderegime te leven. 261 00:15:51,723 --> 00:15:53,763 Dag, mensen. -Hallo. 262 00:15:53,843 --> 00:15:56,603 Ze worden weggehouden van de algemene gevangenisbevolking... 263 00:15:57,123 --> 00:15:59,163 ...en dit zijn de enige gevangenen... 264 00:15:59,243 --> 00:16:02,523 ...waar Max en Lilian ooit mee in contact komen. 265 00:16:02,603 --> 00:16:04,403 Kom op. -Max. 266 00:16:04,483 --> 00:16:06,483 We lopen hierheen. We lopen. 267 00:16:06,563 --> 00:16:07,843 Is dit je beweging? 268 00:16:07,923 --> 00:16:10,323 Er zijn geen tralies. -Is dit alle ruimte? 269 00:16:10,403 --> 00:16:12,923 Ja, dit is onze enige ruimte. 270 00:16:15,643 --> 00:16:20,323 Het is moeilijk te geloven dat de gevangenen 22 uur in hun cel zitten... 271 00:16:20,403 --> 00:16:25,123 ...en alleen deze kleine gang krijgen om te bewegen. 272 00:16:26,563 --> 00:16:31,323 Om je het zien van de lucht en het aanraken van het gras te ontnemen. 273 00:16:31,403 --> 00:16:34,123 Dat is wreed en onmenselijk. 274 00:16:35,123 --> 00:16:37,563 Wanneer was je voor het laatst buiten op de binnenplaats? 275 00:16:39,003 --> 00:16:40,003 Weet ik niet meer. 276 00:16:40,723 --> 00:16:43,803 We proberen permanent te wandelen. 277 00:16:43,883 --> 00:16:47,123 Juist, want dit is de enige kans die je hebt om je benen te strekken. 278 00:16:49,523 --> 00:16:51,363 Hoelang zit je hier al? 279 00:16:51,443 --> 00:16:52,483 Zevenentwintig. 280 00:16:52,563 --> 00:16:56,403 Hij zit hier 27 jaar. 281 00:16:56,483 --> 00:16:58,083 Gemaakt in de USSR. 282 00:17:00,043 --> 00:17:04,923 Ik heb de stappen geteld. We kunnen er 32 zetten. Dat doe ik. 283 00:17:05,003 --> 00:17:07,483 Elke keer dat ik op en neer loop, zet ik 32 stappen. 284 00:17:07,563 --> 00:17:11,723 Dus de volgende keer dat je naar buiten gaat, zet je 32 stappen... 285 00:17:11,803 --> 00:17:16,043 ...en dat is wat deze jongens al jaren doen. 286 00:17:16,122 --> 00:17:18,122 Tweeëndertig stappen. Denk daar maar eens over na. 287 00:17:19,362 --> 00:17:21,243 Zevenentwintig jaar, man. 288 00:17:21,323 --> 00:17:22,882 Ik werd bijna gek. 289 00:17:23,763 --> 00:17:26,882 Maar godzijdank heb ik mijn gezond verstand. 290 00:17:28,683 --> 00:17:34,763 Afgesloten worden van de open lucht is deel van de prijs die de groep betaalt... 291 00:17:34,843 --> 00:17:37,883 ...omdat ze de benderegels van de gevangenis afwijzen. 292 00:17:37,963 --> 00:17:41,963 We proberen te leven volgens de officiële regels. 293 00:17:42,043 --> 00:17:43,163 En we volgen de Bijbel. 294 00:17:44,603 --> 00:17:47,923 We steunen geen bendes. 295 00:17:48,003 --> 00:17:50,763 Er is de kans dat ze ons slaan... 296 00:17:50,843 --> 00:17:52,843 ...omdat we er niet bij willen horen. 297 00:17:52,923 --> 00:17:55,403 Dus je wilt niet meer zoals zij denken. 298 00:17:55,483 --> 00:17:58,523 En als we daar zouden zitten... 299 00:17:58,603 --> 00:18:03,763 ...zou ik nooit voor mijn rechten kunnen vechten. 300 00:18:03,843 --> 00:18:06,443 Tenzij het mag van de grote baas. -Ja. 301 00:18:06,523 --> 00:18:11,123 De macht van de misdaadbazen in de gevangenis reikt zo ver... 302 00:18:11,203 --> 00:18:14,523 ...dat Max' groep de autoriteiten heeft moeten smeken... 303 00:18:14,603 --> 00:18:17,203 ...om ze buiten de benderegels te laten leven. 304 00:18:17,283 --> 00:18:19,883 Toen we een aanvraag indienden... 305 00:18:19,963 --> 00:18:23,803 ...dat we geen deel wilden uitmaken van deze groep. 306 00:18:24,523 --> 00:18:25,483 'Help ons alsjeblieft.' 307 00:18:25,563 --> 00:18:30,403 De directeur heeft ons toen... 308 00:18:30,483 --> 00:18:34,123 ...apart geplaatst. 309 00:18:34,203 --> 00:18:35,963 Oké. -Niet hen. 310 00:18:36,043 --> 00:18:39,843 Nee. Voor jullie veiligheid. -Ja. 311 00:18:39,923 --> 00:18:46,483 En nu vragen we ze of we buiten mogen voetballen... 312 00:18:46,563 --> 00:18:48,283 ...volleyballen en zo. 313 00:18:48,363 --> 00:18:52,723 Hij zei: 'Daar kunnen we je niet beschermen.' 314 00:18:55,723 --> 00:18:59,363 Max en de andere gevangen willen niet omgekocht worden. 315 00:18:59,443 --> 00:19:03,483 Ze willen ook bepaalde dingen doen, zoals werken en studeren. 316 00:19:03,563 --> 00:19:05,603 Maar zij zeggen dat het niet kan... 317 00:19:05,683 --> 00:19:09,163 ...en de bazen in de georganiseerde misdaad zijn ontzettend rijk... 318 00:19:09,243 --> 00:19:13,643 ...en ik heb gehoord dat ze voor sommige faciliteiten in de gevangenis betalen... 319 00:19:13,723 --> 00:19:16,483 ...en heel veel controle en invloed hebben... 320 00:19:16,563 --> 00:19:18,923 ...waar Max en de jongens geen deel van willen uitmaken. 321 00:19:19,003 --> 00:19:25,003 Daarom worden ze bijna dubbel gestraft in de gevangenis. 322 00:19:33,363 --> 00:19:38,603 Max' groep van bendeweigeraars zitten langer in de cel dan andere gevangenen. 323 00:19:40,443 --> 00:19:43,363 De uren dat je naar dezelfde vier muren zit te staren... 324 00:19:43,443 --> 00:19:46,803 ...brengen me terug naar mijn eigen tijd in de gevangenis... 325 00:19:46,883 --> 00:19:49,883 ...en de eindeloze wanhoop die ik voelde. 326 00:19:56,123 --> 00:19:59,243 DAG 3 327 00:19:59,323 --> 00:20:01,723 Het is mijn derde dag in de Rezina-gevangenis. 328 00:20:02,603 --> 00:20:07,843 Wederom kruipen de ochtenduren voorbij tot de klok de lunchtijd nadert. 329 00:20:17,603 --> 00:20:21,283 Het eten dat de gevangenis geeft, is smerig... 330 00:20:21,363 --> 00:20:26,123 ...en mijn celgenoten eten het zelden, maar Max heeft een levenslijn. 331 00:20:26,203 --> 00:20:30,403 We zitten in de cel en wachten tot Max terugkomt. 332 00:20:30,923 --> 00:20:32,523 Hij is een pakketje gaan ophalen. 333 00:20:33,563 --> 00:20:35,763 Op dit soort plekken, waar ze gebrek hebben aan middelen... 334 00:20:36,363 --> 00:20:40,683 ...is het belangrijk dat je familie je dingen opstuurt. 335 00:20:45,523 --> 00:20:47,083 Ik breng wat eten. 336 00:20:47,163 --> 00:20:48,523 Veel lekkers. 337 00:20:48,603 --> 00:20:50,643 Verrassingen. 338 00:20:50,723 --> 00:20:53,163 Ik heb eten gekregen van mijn ouders. 339 00:20:55,323 --> 00:20:58,123 Dat kwam vandaag binnen, of is het er al een paar dagen? 340 00:20:58,203 --> 00:21:01,963 Nee, ze sturen me een pakketje via het postkantoor. 341 00:21:02,763 --> 00:21:06,523 Meestal sturen ze het op maandag... 342 00:21:06,603 --> 00:21:08,923 ...en krijg ik het op dinsdag. 343 00:21:09,003 --> 00:21:11,163 Oké. Vraag jij om dingen? 344 00:21:11,243 --> 00:21:15,043 Eerst wel, maar nu weten ze wat ik nodig heb. 345 00:21:15,843 --> 00:21:18,763 Kunnen de pakketjes zo groot of zo klein zijn als je wil? 346 00:21:18,843 --> 00:21:23,523 Je kunt zo'n pakketje krijgen of zo groot. 347 00:21:23,603 --> 00:21:24,563 Oké. 348 00:21:24,643 --> 00:21:28,483 We mogen er per week één krijgen van één persoon. 349 00:21:28,563 --> 00:21:32,123 Dus je moeder en zus kunnen er apart een sturen. 350 00:21:32,203 --> 00:21:33,283 Ja. 351 00:21:34,243 --> 00:21:36,083 Jeetje. Ik voel me verwend. 352 00:21:36,603 --> 00:21:37,683 Mijn ouders zijn oud. 353 00:21:38,323 --> 00:21:41,803 Mijn vader is 81 en mijn moeder 71. 354 00:21:42,443 --> 00:21:44,403 Ze zijn gepensioneerd. Ze werken niet... 355 00:21:44,483 --> 00:21:50,323 Maar ze helpen me zo goed als ze kunnen. 356 00:21:51,963 --> 00:21:55,963 Mensen met levenslang, zoals Max, mogen geen betaald werk doen... 357 00:21:56,523 --> 00:22:00,003 ...dus ze zijn afhankelijk van familie voor basisbehoeftes. 358 00:22:00,683 --> 00:22:04,203 Zijn laatste campagne is om te mogen werken... 359 00:22:04,283 --> 00:22:08,723 ...zodat hij nog normaal eten kan betalen wanneer zijn ouders hem... 360 00:22:08,803 --> 00:22:10,403 ...niet meer kunnen steunen. 361 00:22:19,203 --> 00:22:22,363 DAG 4 362 00:22:22,443 --> 00:22:25,163 Na een paar dagen in de Rezina-gevangenis... 363 00:22:25,243 --> 00:22:29,683 ...voel ik de druk al van zo lang in een kleine ruimte te zitten. 364 00:22:32,523 --> 00:22:35,923 Onze groep gevangenen kan niet buiten gaan voetballen. 365 00:22:36,483 --> 00:22:40,563 Maar wanneer de gevangenis het toelaat, kunnen we een binnensport spelen. 366 00:22:41,643 --> 00:22:45,403 Ik ben net uit mijn cel gehaald om naar de recreatieruimte te gaan... 367 00:22:45,483 --> 00:22:48,003 ...waar ik tafeltennis mag spelen... 368 00:22:48,083 --> 00:22:49,723 ...met wat andere gevangenen. 369 00:22:49,803 --> 00:22:51,283 Kijk om je heen. 370 00:22:51,363 --> 00:22:54,643 Dit is de gang van de mensen met levenslang... 371 00:22:54,723 --> 00:22:56,203 ...dit is waar ze verblijven. 372 00:22:57,283 --> 00:23:00,803 Hier hebben we het over. Zo breed is de gang. 373 00:23:05,243 --> 00:23:07,403 Hallo. Hoe gaat het? 374 00:23:07,483 --> 00:23:10,723 Ik herkende je niet zonder je hoed en zo. 375 00:23:10,803 --> 00:23:13,203 Hij is een held in tafeltennis. 376 00:23:13,283 --> 00:23:14,403 Speel eerst met hem. 377 00:23:14,483 --> 00:23:15,363 Oké, kom op. 378 00:23:15,443 --> 00:23:17,603 Hij wachtte op je. -Hij wacht op mij. 379 00:23:18,363 --> 00:23:20,083 Mijn ambitie is om drie van de elf te scoren. 380 00:23:20,163 --> 00:23:22,443 Hij speelt al 27 jaar tafeltennis. 381 00:23:22,523 --> 00:23:25,603 Ik heb 12 jaar gespeeld in de gevangenis. 382 00:23:25,683 --> 00:23:28,883 Hij 27 jaar. Dus eens zien of ik drie punten kan krijgen. 383 00:23:31,003 --> 00:23:32,923 Engeland-Moldova. We maken je in. 384 00:23:33,003 --> 00:23:36,483 Omdat je ons niet kan verslaan met voetbal. 385 00:23:40,083 --> 00:23:42,723 Het lijkt erop dat ik tegen de lokale kampioen speel. 386 00:23:45,963 --> 00:23:49,123 Heb genade. 387 00:23:51,003 --> 00:23:52,483 Dat was agressief. 388 00:23:53,203 --> 00:23:55,403 Hoe vaak kun je tafeltennis spelen? 389 00:23:55,483 --> 00:23:56,843 Twee keer per week. 390 00:23:57,403 --> 00:23:58,883 Oké. -Drie uur. 391 00:24:04,083 --> 00:24:06,203 Dit is pijnlijk. 392 00:24:14,323 --> 00:24:15,923 Eén punt. 393 00:24:17,043 --> 00:24:18,843 Deze tafel is niet zo goed. 394 00:24:18,923 --> 00:24:20,803 Nee, daarom verlies ik. 395 00:24:34,123 --> 00:24:35,323 Het enige... 396 00:24:36,523 --> 00:24:38,723 ...bij het tafeltennis... 397 00:24:40,283 --> 00:24:42,883 ...is dat ze lachen... 398 00:24:42,963 --> 00:24:45,643 ...en dit is niet een plek waar je vaak lacht. 399 00:24:45,723 --> 00:24:46,563 Dat staat vast. 400 00:24:46,643 --> 00:24:49,363 Het is een ontsnapping. 401 00:24:49,443 --> 00:24:54,043 Het is het moment waarin je je omgeving kan vergeten. 402 00:24:54,123 --> 00:24:58,843 Hier kunnen ze hun energie, frustratie en stress kwijt. 403 00:25:01,883 --> 00:25:06,243 De gevangenen van Rezina weten dat ze onder Moldova's rechtssysteem... 404 00:25:06,323 --> 00:25:10,523 ...waarschijnlijk niet vrij zullen komen, of ze nou zijn veranderd of niet. 405 00:25:12,443 --> 00:25:16,723 Max' grootste uitdaging is om de strafregels te veranderen. 406 00:25:19,243 --> 00:25:21,123 Hij stelt me voor aan Sergei... 407 00:25:21,803 --> 00:25:24,643 ...die al twintig jaar vastzit. 408 00:25:26,683 --> 00:25:28,443 Hoe oud was je toen je naar de gevangenis kwam? 409 00:25:29,403 --> 00:25:30,963 Negentien. 410 00:25:31,043 --> 00:25:33,683 En je hebt levenslang voor moord? 411 00:25:33,763 --> 00:25:35,203 Ja. 412 00:25:35,763 --> 00:25:38,003 Ik deed niet direct mee aan de moord. 413 00:25:38,083 --> 00:25:39,963 Hij deed mee aan de misdaad. 414 00:25:40,043 --> 00:25:43,083 Er waren drie mannen, hij was de chauffeur. 415 00:25:43,163 --> 00:25:45,083 De chauffeur? -Ja. 416 00:25:45,163 --> 00:25:50,363 Maar hij deed niet mee aan de moord. 417 00:25:50,443 --> 00:25:54,163 Dus de jury en politici zeggen niet: 418 00:25:54,243 --> 00:25:56,443 'Sergei, je moet 25 jaar zitten... 419 00:25:56,523 --> 00:25:58,603 ...voor je kan worden vrijgelaten?' 420 00:25:58,683 --> 00:26:00,243 Of twintig jaar? -Nee. 421 00:26:00,323 --> 00:26:02,643 Nee. -Dertig jaar voor ons allemaal. 422 00:26:02,723 --> 00:26:04,923 Dus levenslang is dertig jaar minimum? -Ja. 423 00:26:05,003 --> 00:26:06,323 Minimum. 424 00:26:06,403 --> 00:26:11,723 Er is nog nooit iemand met levenslang vrijgelaten. 425 00:26:12,443 --> 00:26:17,043 Een paar jaar terug dachten ze dat ze een levenslijn kregen. 426 00:26:18,283 --> 00:26:21,163 In 2016... 427 00:26:21,643 --> 00:26:25,323 ...kregen onze politici een Europese wet... 428 00:26:26,483 --> 00:26:29,323 ...waarbij tieners... 429 00:26:29,403 --> 00:26:35,603 ...die een misdaad pleegden tussen 18 en 21 jaar... 430 00:26:35,683 --> 00:26:37,563 ...een lagere straf zouden krijgen. 431 00:26:38,363 --> 00:26:40,483 Deze wet was voor iedereen. -Oké. 432 00:26:40,563 --> 00:26:45,683 De jury zei tegen ons, en tegen hem en mij: 433 00:26:45,763 --> 00:26:50,803 'Maar jullie hebben levenslang, dus de wet is niet van toepassing.' 434 00:26:50,883 --> 00:26:52,083 Het is erg vreemd. 435 00:26:52,163 --> 00:26:56,003 Het was op iedereen van toepassing, maar niet op ons. 436 00:26:57,403 --> 00:26:58,803 Dit is de vraag. 437 00:26:59,523 --> 00:27:02,363 Wat is het doel van de straf? 438 00:27:03,003 --> 00:27:05,763 Dat iemand sterft in de gevangenis? 439 00:27:07,003 --> 00:27:07,883 Heel raar. 440 00:27:11,843 --> 00:27:15,403 Max en Sergei zijn in hoger beroep gegaan... 441 00:27:15,483 --> 00:27:18,843 ...maar tot nu toe is dat geweigerd... 442 00:27:19,523 --> 00:27:24,123 ...dus ze zitten waarschijnlijk de rest van hun leven in Rezina... 443 00:27:24,203 --> 00:27:27,323 ...opgesloten, 22 uur per dag. 444 00:27:31,563 --> 00:27:34,483 Na het pingpong passeren we het enige raam... 445 00:27:34,563 --> 00:27:38,523 ...waar de gevangenen in mijn vleugel de buitenwereld kunnen zien 446 00:27:40,563 --> 00:27:43,283 Het is dichtbij en toch zo ver weg. Daar is vrijheid. 447 00:27:44,043 --> 00:27:48,603 Toen ik hier de eerste jaren zat, was dit pijnlijk. 448 00:27:49,163 --> 00:27:51,883 Maar nu ik weet dat ik hier voor de rest van mijn leven zit... 449 00:27:53,723 --> 00:27:54,563 ...begrijp ik het. 450 00:27:54,643 --> 00:27:55,923 Hoe bedoel je? 451 00:27:56,723 --> 00:27:59,963 Als je een paar jaar hebt... 452 00:28:00,043 --> 00:28:03,163 ...weet je dat er de mogelijkheid is om daar te zijn. 453 00:28:03,243 --> 00:28:05,723 Maar met levenslang niet. 454 00:28:07,843 --> 00:28:10,403 Onze kans is zo klein... 455 00:28:10,483 --> 00:28:14,003 ...dat ik het niet eens een kans kan noemen. 456 00:28:18,643 --> 00:28:22,643 Als je deze jongens in de ogen kijkt, zie je dat er geen hoop is. 457 00:28:24,523 --> 00:28:26,323 Ik weet hoe het voelt... 458 00:28:26,403 --> 00:28:31,403 ...als je niet weet of je ooit nog uit de gevangenis komt. 459 00:28:32,163 --> 00:28:36,003 Geen man of vrouw op aarde zou zonder hoop moeten leven... 460 00:28:36,083 --> 00:28:37,643 ...en zij hebben geen hoop. 461 00:28:37,723 --> 00:28:42,603 Ze moeten iets krijgen dat zegt: 'Ooit word je vrijgelaten.' 462 00:28:43,803 --> 00:28:46,723 Nu staan ze aan de afgrond. Er is geen hoop. 463 00:28:52,563 --> 00:28:54,563 DAG 5 464 00:28:54,643 --> 00:28:57,203 Max' campagne heeft zijn leven een doel gegeven. 465 00:28:57,763 --> 00:29:00,283 En vandaag spreek ik twee ondernemende gevangenen... 466 00:29:00,923 --> 00:29:03,323 ...die binnen de bendezone leven... 467 00:29:03,403 --> 00:29:05,643 ...die ook een manier hebben gevonden om te overleven. 468 00:29:06,603 --> 00:29:10,643 Zoals met alle gevangenen met levenslang mogen ze geen geld verdienen met werk. 469 00:29:11,603 --> 00:29:14,283 Maar met hun eigen gereedschap en middelen... 470 00:29:14,363 --> 00:29:17,803 ...hebben ze helemaal zelf een timmerwerkplaats gebouwd. 471 00:29:20,123 --> 00:29:22,203 Vanaf hier kan ik de binnenplaats zien... 472 00:29:22,283 --> 00:29:26,363 ...waar de gevangenen binnen de bende kunnen voetballen. 473 00:29:28,283 --> 00:29:29,123 Anatol. 474 00:29:29,203 --> 00:29:31,003 Raphael. Anatol. -Anatol. 475 00:29:31,083 --> 00:29:31,923 Ja. 476 00:29:32,003 --> 00:29:33,603 En dit is? -Dema. 477 00:29:33,683 --> 00:29:35,203 Dema. 478 00:29:38,283 --> 00:29:43,123 Met dit gereedschap vormen we het hout. 479 00:29:45,643 --> 00:29:47,923 Hiermee snijden we. 480 00:29:51,523 --> 00:29:55,443 Ik ben doodsbang dat dit gereedschap mij of hem in het gezicht raakt. 481 00:29:55,523 --> 00:30:00,243 Hij draagt geen bescherming, hij vertrouwt dus op zijn kunnen. 482 00:30:04,363 --> 00:30:08,243 De gevangenis biedt deze faciliteiten niet, dus deze jongens... 483 00:30:09,883 --> 00:30:11,763 ...hebben zelf initiatief genomen... 484 00:30:12,923 --> 00:30:14,563 ...om een werkplaats te bouwen... 485 00:30:14,643 --> 00:30:17,323 ...waar ze naartoe kunnen om uit hun cel te ontsnappen. 486 00:30:21,363 --> 00:30:23,803 We maken een sieradendoosje. 487 00:30:24,363 --> 00:30:26,803 Laat maar zien wat ik moet doen. Ik probeer het eens. 488 00:30:26,883 --> 00:30:28,123 Zo. 489 00:30:30,843 --> 00:30:33,163 Oké. Zo maak je het midden. 490 00:30:34,203 --> 00:30:35,043 Oké. 491 00:30:39,923 --> 00:30:40,963 Oké. 492 00:30:41,043 --> 00:30:43,643 Zo. Leg je hand hier. 493 00:30:43,723 --> 00:30:45,683 Goed. Oké. 494 00:30:47,203 --> 00:30:50,803 Je moet je spieren gebruiken, want dit is erg zwaar. 495 00:30:51,843 --> 00:30:54,643 Wat doe je ermee als je klaar bent? 496 00:30:54,723 --> 00:30:57,523 Voor de pandemie... 497 00:30:57,603 --> 00:31:03,603 ...hield de gevangenis veilingen voor ons. 498 00:31:03,683 --> 00:31:09,363 Ze gaven ons 50 procent van het geld en zette het op onze rekeningen. 499 00:31:10,083 --> 00:31:15,763 Nee. Vanaf hier. Het moet zo. 500 00:31:15,843 --> 00:31:17,043 Ik zie het al. 501 00:31:17,123 --> 00:31:18,563 Zodat het hetzelfde wordt. 502 00:31:18,643 --> 00:31:20,363 Oké, dus dit is... 503 00:31:21,003 --> 00:31:23,643 Wat doe je met die 50 procent? 504 00:31:24,563 --> 00:31:28,443 We betalen de elektriciteit hier... 505 00:31:28,523 --> 00:31:30,803 ...en kopen dingen van de markt. 506 00:31:31,763 --> 00:31:33,763 Hier hebben we geld nodig. 507 00:31:34,723 --> 00:31:35,963 Mijn handen zijn... 508 00:31:36,043 --> 00:31:37,763 Kijk, deze is rood. 509 00:31:37,843 --> 00:31:39,923 Het is warm. Je handen zijn sterk. 510 00:31:42,803 --> 00:31:46,683 Dema is als jonge man veroordeeld voor een dubbele moord. 511 00:31:47,603 --> 00:31:49,683 Hoelang zit je al vast? 512 00:31:50,243 --> 00:31:51,443 Zesentwintig jaar. 513 00:31:52,363 --> 00:31:54,963 Je zit al 26 jaar vast. 514 00:31:55,603 --> 00:31:57,803 En twintig jaar hier, in Rezina. 515 00:31:59,763 --> 00:32:02,283 Ik ben hier vijf dagen per week. 516 00:32:03,083 --> 00:32:06,163 Je bent vrij in je geest. 517 00:32:06,843 --> 00:32:09,243 Je bent één met het gereedschap en met wat je doet. 518 00:32:10,203 --> 00:32:11,643 Dit is plezier. 519 00:32:12,923 --> 00:32:16,883 Of het nou in de gevangenis is of in vrijheid, we moeten werken. 520 00:32:16,963 --> 00:32:18,203 Daarom zijn we mannen. 521 00:32:20,923 --> 00:32:25,003 Het is goed te zien dat zelfs onder dit strenge regime... 522 00:32:25,083 --> 00:32:28,403 ...er plek is voor ondernemen en creativiteit. 523 00:32:29,043 --> 00:32:32,003 Elke gevangene heeft iets nodig om ze erdoorheen te helpen. 524 00:32:32,683 --> 00:32:34,603 Ik studeerde rechten toen ik vastzat. 525 00:32:36,643 --> 00:32:40,803 In de cel laat Lilian me zien hoe hij met zijn straf omgaat. 526 00:32:44,163 --> 00:32:46,443 Ik heb notitieblokken. 527 00:32:46,523 --> 00:32:51,723 Ik schrijf over mijn leven, over mijn verleden. 528 00:32:51,803 --> 00:32:54,683 Ik schrijf over het heden en de toekomst. 529 00:32:55,963 --> 00:32:57,243 Alles. 530 00:32:57,323 --> 00:32:59,443 Is het als een dagboek? 531 00:32:59,963 --> 00:33:03,843 Mijn hart en ziel zit hierin. 532 00:33:03,923 --> 00:33:10,043 Elk woord is geschreven met bloed en tranen, want... 533 00:33:11,083 --> 00:33:13,203 ...voor mij is de gedachte aan mijn familie alles. 534 00:33:15,043 --> 00:33:18,123 Ik hou van muziek. 535 00:33:19,723 --> 00:33:22,563 Lilian is zelfs songwriter geworden. 536 00:33:23,523 --> 00:33:26,723 Dus dat bewaar je onder je bed, het muziekapparaat. 537 00:33:26,803 --> 00:33:27,763 Ja. 538 00:33:27,843 --> 00:33:30,523 Hij gebruikt het als hij wil zingen. 539 00:33:31,443 --> 00:33:33,443 Doe je weleens mee in een duet? 540 00:33:33,523 --> 00:33:36,083 Nee, ik zing niet. 541 00:33:36,163 --> 00:33:37,323 Ik heb geen stem. 542 00:33:38,963 --> 00:33:42,643 Kun je geloven dat dit gebeurt in de vleugel van mensen met levenslang... 543 00:33:43,283 --> 00:33:45,763 ...met een gevangene die nooit zal worden vrijgelaten? 544 00:33:47,483 --> 00:33:51,483 Ik wil de andere gevangenen niet lastigvallen, dus het is iets zachter. 545 00:33:57,643 --> 00:34:00,483 er is een stem gebracht door de wind 546 00:34:02,563 --> 00:34:05,923 het is als je stem, lieverd, die fluistert 547 00:34:07,643 --> 00:34:10,403 je verliet me lang geleden 548 00:34:12,603 --> 00:34:15,523 mijn gewonde, trieste ziel 549 00:34:17,722 --> 00:34:19,403 je verliet me lang geleden... 550 00:34:19,483 --> 00:34:20,843 Ik ben onder de indruk. 551 00:34:21,843 --> 00:34:23,603 Ik wil meedoen. 552 00:34:23,682 --> 00:34:25,443 mijn gewonde, trieste ziel 553 00:34:27,563 --> 00:34:30,523 er is een stem gebracht door de wind 554 00:34:32,923 --> 00:34:36,003 het is als je stem, lieverd, die fluistert 555 00:34:38,043 --> 00:34:41,163 ik hoor je liefde door de wind 556 00:34:42,923 --> 00:34:45,803 het is alsof je stem fluistert... 557 00:34:45,883 --> 00:34:47,123 Geweldig. 558 00:34:47,762 --> 00:34:50,843 mijn tranen zijn opgedroogd 559 00:34:52,843 --> 00:34:56,443 de tranen van liefde stroomden ooit 560 00:34:57,843 --> 00:34:59,843 Lilian, helpt het je te ontsnappen? 561 00:34:59,923 --> 00:35:04,443 Ik weet niet of er iets is dat echt helpt. 562 00:35:04,523 --> 00:35:08,003 Ik leef hier al 18 jaar mee. 563 00:35:08,083 --> 00:35:11,043 Dit is mijn innerlijke pijn. 564 00:35:11,803 --> 00:35:13,123 Mijn kwelling. 565 00:35:14,083 --> 00:35:17,003 En daar leef ik mee. God is mijn enige hoop. 566 00:35:23,723 --> 00:35:25,443 In mijn tijd achter de tralies... 567 00:35:25,523 --> 00:35:29,163 ...heb ik gevangenen ontmoet die werden gekweld door hun misdaden... 568 00:35:29,243 --> 00:35:32,003 ...en sommigen hadden totaal geen wroeging. 569 00:35:33,523 --> 00:35:36,723 Ik heb Lilian nog niet gevraagd wat hij heeft gedaan... 570 00:35:37,523 --> 00:35:39,963 ...en hoe hij er nu over denkt. 571 00:35:44,563 --> 00:35:47,883 DAG 6 572 00:35:52,243 --> 00:35:56,523 Vandaag is het mijn taak om Lilian te helpen koken. 573 00:35:59,923 --> 00:36:01,923 Je geeft mij het lastige werk. 574 00:36:02,003 --> 00:36:05,763 Ja? Dit is het makkelijkste klusje dat ik heb. 575 00:36:05,843 --> 00:36:08,203 Moet ik het hetzelfde snijden als jij? 576 00:36:09,123 --> 00:36:13,883 Lilian wil dat ik geen hap verspil. 577 00:36:14,723 --> 00:36:16,003 Maak je je zorgen om mijn techniek? 578 00:36:16,603 --> 00:36:17,603 Iets kleiner. 579 00:36:19,243 --> 00:36:22,563 Mijn vraag is: waarom verpest je dit eten? 580 00:36:24,963 --> 00:36:28,283 Wil je me vertellen waarom je vastzit? 581 00:36:28,363 --> 00:36:29,483 Ik wil het graag weten. 582 00:36:32,003 --> 00:36:37,083 Ik heb een vrouw en haar nichtje vermoord. 583 00:36:39,243 --> 00:36:41,963 Ik ploegde voor ze, ik bracht ze hout en hielp ze. 584 00:36:42,923 --> 00:36:46,403 De reden was alcohol. 585 00:36:48,363 --> 00:36:49,803 Hoe oud waren ze? 586 00:36:50,483 --> 00:36:53,763 Het nichtje was... 587 00:36:54,603 --> 00:36:57,523 ...17 of 18 jaar. 588 00:37:00,123 --> 00:37:01,963 Maar de oma... 589 00:37:02,723 --> 00:37:06,323 ...was 60 of 55 of zoiets. Ik weet het niet meer. 590 00:37:08,243 --> 00:37:12,163 Ik weet dat je toen dronken was, maar hoe heb je ze vermoord? 591 00:37:12,723 --> 00:37:13,803 Wat is er gebeurd? 592 00:37:14,483 --> 00:37:16,243 Het meisje was gewurgd... 593 00:37:17,363 --> 00:37:20,923 ...en de oma met een steen tegen haar hoofd geslagen. 594 00:37:22,203 --> 00:37:23,043 Zo. 595 00:37:23,123 --> 00:37:26,683 Waarom deed je het, Lilian? 596 00:37:27,523 --> 00:37:31,563 De afgelopen dagen dat ik je heb leren kennen, lijk je niet iemand... 597 00:37:31,643 --> 00:37:35,403 ...die zoiets vreselijks zou doen. 598 00:37:35,483 --> 00:37:41,363 Ik kan het nog steeds niet uitleggen waarom het is gebeurd. 599 00:37:42,443 --> 00:37:44,523 Ik had alles. 600 00:37:44,603 --> 00:37:45,763 Alcohol. 601 00:37:45,843 --> 00:37:48,843 Alcohol veroorzaakt de grootste problemen op aarde. 602 00:37:58,523 --> 00:38:02,323 Ik vroeg de bewaker om me even uit de cel te laten. 603 00:38:09,323 --> 00:38:10,683 Dat had ik niet verwacht. 604 00:38:10,763 --> 00:38:13,963 Ik weet niet of ik geschokt of verrast ben. 605 00:38:14,683 --> 00:38:17,883 Hij heeft twee mensen vermoord, een oude vrouw en een meisje. 606 00:38:19,323 --> 00:38:22,723 Ze zeggen altijd dat je niet op het uiterlijk moet afgaan. 607 00:38:22,803 --> 00:38:24,443 Dat probeer ik te doen. 608 00:38:24,523 --> 00:38:27,363 Ik heb deze jongens ontmoet, ik wist niets over hun misdaden... 609 00:38:27,443 --> 00:38:30,323 ...en de afgelopen dagen hebben we elkaar leren kennen. 610 00:38:30,403 --> 00:38:31,523 We hebben gelachen. 611 00:38:31,603 --> 00:38:34,243 We hebben gesproken over de omstandigheden hier. 612 00:38:34,723 --> 00:38:36,803 En toen kwam deze klap. 613 00:38:36,883 --> 00:38:40,243 Hij zit hier voor twee moorden en het waren niet zomaar moorden. 614 00:38:40,323 --> 00:38:42,963 Ze waren wreed. Twee weerloze vrouwen. 615 00:38:44,563 --> 00:38:49,203 Ik moet toegeven dat het mijn beeld van Lilian verandert. 616 00:38:50,123 --> 00:38:53,963 Ik kan niet doen alsof ik niet geraakt ben door wat hij zei... 617 00:38:54,683 --> 00:38:56,803 ...de beschrijving van de misdaad die hij heeft gepleegd... 618 00:38:56,883 --> 00:38:58,443 ...en hoe. 619 00:38:59,523 --> 00:39:02,883 Ik twijfel aan mijn eigen beoordelings- vermogen en of ze wel of niet... 620 00:39:02,963 --> 00:39:04,643 ...dertig jaar of hun hele leven moeten zitten. 621 00:39:06,603 --> 00:39:09,803 Het eten is klaar, dus ik ga terug naar de cel. 622 00:39:11,283 --> 00:39:12,203 Ik hier? 623 00:39:12,283 --> 00:39:13,443 Ga zitten. 624 00:39:13,523 --> 00:39:14,763 Ik heb nog een stoel nodig. 625 00:39:14,843 --> 00:39:16,763 Ik weet niet waar de kleine is. 626 00:39:19,203 --> 00:39:21,083 Deze is extra, voor gasten. 627 00:39:24,563 --> 00:39:25,443 Goed gedaan. 628 00:39:29,203 --> 00:39:31,123 Je hebt gehoord wat ik zei. 629 00:39:31,923 --> 00:39:33,003 Wat ik je vraag is: 630 00:39:34,203 --> 00:39:37,323 verdien ik levenslang of niet? 631 00:39:38,123 --> 00:39:41,803 Toen ik hier kwam, wist ik niks over je. 632 00:39:42,283 --> 00:39:45,323 Ik wist alleen dat je levenslang vastzit... 633 00:39:45,403 --> 00:39:49,443 ...en dat je gedoemd bent om jaren in deze cel te zitten. 634 00:39:50,043 --> 00:39:52,883 Ik geloof dat iedereen een tweede kans verdient. 635 00:39:54,043 --> 00:39:55,723 Dat is het belangrijkste. 636 00:39:56,403 --> 00:39:59,203 Weet je, Raphael... -Laat me uitpraten. 637 00:39:59,283 --> 00:40:01,523 Ik ben geschokt door de misdaden die je hebt gepleegd... 638 00:40:03,283 --> 00:40:07,283 ...maar ik heb het geluk dat ik je leerde kennen voor ik dat wist... 639 00:40:07,363 --> 00:40:09,883 ...want dat is de man die ik heb leren kennen... 640 00:40:10,763 --> 00:40:12,643 ...niet de man die die misdaden heeft gepleegd. 641 00:40:12,723 --> 00:40:14,043 Er zijn jaren voorbijgegaan... 642 00:40:15,843 --> 00:40:16,723 ...jaren. 643 00:40:16,803 --> 00:40:22,003 Niemand beoordeelt of ik ben veranderd. 644 00:40:22,683 --> 00:40:26,763 Je wordt in de bak gegooid, en dat is het. 645 00:40:28,803 --> 00:40:29,643 Dat is het. 646 00:40:50,523 --> 00:40:53,723 DAG 7 647 00:40:56,643 --> 00:40:59,883 Mijn tijd in de Rezina-gevangenis zit er bijna op. 648 00:40:59,963 --> 00:41:04,203 Het is tijd om afscheid te nemen van Lilian en Max. 649 00:41:05,043 --> 00:41:07,683 Jullie hebben me met onze gesprekken laten zien... 650 00:41:07,763 --> 00:41:09,323 ...en met de mensen die ik heb ontmoet... 651 00:41:09,403 --> 00:41:13,803 ...dat zelfs als je ermee moet leven dat je nooit wordt vrijgelaten... 652 00:41:14,483 --> 00:41:20,003 ...dat jullie en de andere gevangenen een vuurtje hebben vanbinnen... 653 00:41:20,083 --> 00:41:21,803 ...dat ik als hoop zou omschrijven. 654 00:41:22,683 --> 00:41:27,123 En zelfs onder deze extreme omstandigheden, houd je dat aan. 655 00:41:27,203 --> 00:41:29,523 Het kan makkelijk doven. 656 00:41:29,603 --> 00:41:31,083 Ja. -Maar jullie besloten dat... 657 00:41:32,483 --> 00:41:33,803 ...er een toekomst is voor jullie. 658 00:41:34,363 --> 00:41:36,043 Wanneer die komt, weet niemand. 659 00:41:36,123 --> 00:41:38,403 Je weet het niet. Hopelijk verandert de situatie. 660 00:41:38,483 --> 00:41:41,243 We noemen het een grote strijd... 661 00:41:41,323 --> 00:41:44,603 ...om de kans om vrijgelaten te worden... 662 00:41:44,683 --> 00:41:50,963 ...of te laten zien dat we ook mensen zijn die een tweede kans kunnen krijgen. 663 00:41:51,043 --> 00:41:57,683 Het belangrijkste aan hoop is dat het als laatste sterft. 664 00:41:58,883 --> 00:42:02,003 Vergeet niet dat voor mij het lijden doorgaat. 665 00:42:02,803 --> 00:42:04,963 Ik moet gaan... 666 00:42:05,043 --> 00:42:07,283 ...want anders ga ik nooit weg. -Oké. 667 00:42:07,363 --> 00:42:09,963 En jij. Vriend. We zijn je vrienden. 668 00:42:10,443 --> 00:42:11,283 Vriend. 669 00:42:11,363 --> 00:42:12,483 Oké, vriend. 670 00:42:12,563 --> 00:42:15,443 Zie je hoe snel je wordt vrijgelaten? 671 00:42:16,003 --> 00:42:18,523 Eindelijk werkt de wet zoals het hoort. 672 00:42:18,603 --> 00:42:19,923 Eindelijk werkt onze wet. 673 00:42:20,003 --> 00:42:22,643 Ik ga weg, dus er is hoop. 674 00:42:22,723 --> 00:42:24,403 Je moet het vuurtje laten branden. 675 00:42:24,483 --> 00:42:26,883 Hopelijk zien we je buiten. 676 00:42:26,963 --> 00:42:27,803 Ooit. 677 00:42:27,883 --> 00:42:29,883 Ooit. Dag. 678 00:42:29,963 --> 00:42:30,843 Dag. 679 00:42:37,363 --> 00:42:43,003 Ik vind dat deze gevangenen oprecht een kans verdienen. 680 00:42:43,723 --> 00:42:46,403 De situatie verandert in Moldova... 681 00:42:47,123 --> 00:42:48,643 ...maar in Rezina... 682 00:42:48,723 --> 00:42:52,723 ...voelt het alsof de wieltjes pijnlijk langzaam dragen. 683 00:42:58,403 --> 00:43:02,643 Dit is een harde, vervallen gevangenis die onderdrukkend en claustrofobisch is. 684 00:43:02,723 --> 00:43:05,563 Veel mensen hier zitten levenslang... 685 00:43:05,643 --> 00:43:07,963 ...en hebben een zware tijd. 686 00:43:08,043 --> 00:43:12,723 De strafwet maakt het nog zwaarder voor velen hier, die onder deze wet... 687 00:43:12,803 --> 00:43:14,883 ...de buitenwereld waarschijnlijk nooit zullen zien. 688 00:43:49,963 --> 00:43:54,963 Ondertiteld door: Maartje van der Zeijden