1
00:00:15,640 --> 00:00:21,560
Noong gabi ng Thanksgiving ng 1999,
may ginawa akong masama
2
00:00:21,560 --> 00:00:23,800
na di dapat naranasan ng taong 'yon.
3
00:00:25,680 --> 00:00:29,760
Galit na galit ako.
4
00:00:31,800 --> 00:00:34,520
Pero di na ako gano'n.
5
00:00:37,400 --> 00:00:44,200
SA US, MADALAS GINUGUGOL NG MURDERERS
ANG 60% NG SENTENSIYA NILA SA KULUNGAN
6
00:00:45,840 --> 00:00:51,760
DAPAT MAGSISI AT MAGBAGO
ANG MGA PRESO PARA PAYAGAN SA PAROLE
7
00:00:53,400 --> 00:00:58,160
KUWENTO ITO NI INMATE #31472
8
00:00:59,960 --> 00:01:04,320
Kinailangan kong balik-balikan
'yong gabing 'yon nang halos 24 na taon.
9
00:01:05,280 --> 00:01:09,680
Di ko talaga alam
kung ano'ng nag-trigger sa akin,
10
00:01:10,200 --> 00:01:13,240
pero naniniwala akong
dapat palayain ako ng state.
11
00:01:13,240 --> 00:01:18,960
Di na ako marahas gaya ng dati.
12
00:01:23,360 --> 00:01:25,600
Tingin ko, pwede tayong maging mapanganib.
13
00:01:26,160 --> 00:01:28,640
Sabi ng mga tao, halimaw ka.
14
00:01:29,560 --> 00:01:31,960
Di ko sinasabing inosente ako.
15
00:01:31,960 --> 00:01:34,440
Pinatay ko 'yong lalaki nang walang awa.
16
00:01:40,120 --> 00:01:44,320
KUNG NAIBA LANG ANG NANGYARI
17
00:01:54,440 --> 00:01:59,400
{\an8}Habang lumalaki ako, lagi kong iniisip
ang magiging buhay ko kung buhay si Papa,
18
00:02:00,560 --> 00:02:03,120
at kung paano magiging iba
'yong mga bagay.
19
00:02:11,520 --> 00:02:14,080
Uy, alisin mo 'yang camera
sa mukha ko. Uy!
20
00:02:21,000 --> 00:02:24,440
Siya 'yong taong tatawagin ko
kahit ano'ng mangyari,
21
00:02:24,440 --> 00:02:26,040
at darating siya.
22
00:02:26,760 --> 00:02:30,120
{\an8}Kung nandito 'yong papa ko,
magiging best friends kami.
23
00:02:34,800 --> 00:02:38,000
Walang excuse
sa ginawa ni Michael Highley.
24
00:02:39,280 --> 00:02:43,720
Kahit drugs o mental illness 'yon,
o pareho,
25
00:02:43,720 --> 00:02:47,280
walang kahit anong dahilan
para patayin 'yong papa ko.
26
00:03:03,240 --> 00:03:08,760
{\an8}Mula makulong ako sa halos 25 taon,
27
00:03:08,760 --> 00:03:11,880
maraming beses akong nakapagnilay.
28
00:03:13,920 --> 00:03:18,000
At hindi ko pa rin maintindihan
kung bakit ginawa ko 'yon.
29
00:03:19,920 --> 00:03:21,480
Isuot mo 'to.
30
00:03:31,920 --> 00:03:36,480
NOONG 2000, SINENTENSIYAHAN SI HIGHLEY
NG MONTANA COURT NG 60 TAON SA KULUNGAN
31
00:03:36,480 --> 00:03:40,240
SA PAGSAKSAK NA IKINAMATAY
NG 30 TAONG GULANG NA SI PAUL HARRIS
32
00:03:42,720 --> 00:03:47,360
Medyo naguguluhan pa rin ako
pag inaalala ko 'yong araw na 'yon.
33
00:03:48,880 --> 00:03:51,200
Hindi ko sinasadya 'yon.
34
00:03:51,800 --> 00:03:54,480
Mas naging maayos sana 'yong buhay ko.
35
00:04:08,560 --> 00:04:12,160
Lumaki ako sa south suburb ng Chicago
36
00:04:12,160 --> 00:04:18,240
kasama ang nanay ko,
ang lola ko, ang lolo ko,
37
00:04:18,240 --> 00:04:20,800
at mga kapatid ko.
38
00:04:25,240 --> 00:04:30,000
Ang alam ko lang tungkol sa tatay ko,
nasa Marine Corps siya,
39
00:04:30,000 --> 00:04:32,840
at ang naaalala ko lang sa kanya,
40
00:04:32,840 --> 00:04:37,680
pinapanood ko siyang inilalabas
'yong sasakyan niya sa bakuran.
41
00:04:41,640 --> 00:04:45,480
Nagsimula akong uminom
sa edad na pito o walo.
42
00:04:45,480 --> 00:04:50,200
Kasama sa local gang 'yong isa
sa mga kaibigan ko habang lumalaki ako.
43
00:04:50,200 --> 00:04:53,840
Lagi siyang sumusulpot
at 'yong mga kaibigan niya
44
00:04:53,840 --> 00:04:57,640
na may 12 packs ng beer
at mga bote ng whiskey.
45
00:04:57,640 --> 00:04:58,560
Tapos...
46
00:05:00,720 --> 00:05:05,760
noong nag-ninth birthday ako,
lasenggo na ako no'n.
47
00:05:07,400 --> 00:05:13,400
Nakatulong 'yong pagiging lasing ko
para itago 'yong pagkalito
48
00:05:14,360 --> 00:05:16,840
at galit ko.
49
00:05:16,840 --> 00:05:21,120
At nakatulong 'yon sa pagtago ko
50
00:05:22,640 --> 00:05:26,880
ng mga detalye tungkol sa sarili ko
na ayokong harapin.
51
00:05:32,040 --> 00:05:37,560
NOONG KABATAAN NIYA,
NASANGKOT SI HIGHLEY SA LOCAL STREET GANGS
52
00:05:40,320 --> 00:05:44,560
Sinusubukan ko noong makibagay
53
00:05:45,280 --> 00:05:50,760
at sinisigurong
meron akong matatawag na mga kaibigan.
54
00:05:50,760 --> 00:05:54,200
Nasangkot talaga ako
sa maraming karahasan.
55
00:05:54,200 --> 00:05:59,880
Medyo mainitin ang ulo ko
at lagi akong galit.
56
00:06:00,400 --> 00:06:03,800
Pag galit ka sa isang tao,
sinusubukan mo siyang bugbugin.
57
00:06:03,800 --> 00:06:07,680
Sinusuntok mo, sinisipa mo,
hine-headbutt mo 'yong mga tao.
58
00:06:07,680 --> 00:06:12,080
Doon mo napapatunayan
na kagaya ka ng mga lalaki.
59
00:06:26,200 --> 00:06:31,840
NAG-ASAWA ULIT ANG INA NI HIGHLEY
NOONG 1985 AT LUMIPAT SILA SA MONTANA
60
00:06:36,040 --> 00:06:37,880
Pagkalipat sa Montana,
61
00:06:37,880 --> 00:06:40,680
dapat magtatrabaho ako para sa stepdad ko,
62
00:06:40,680 --> 00:06:42,600
pero di niya ako binabayaran.
63
00:06:42,600 --> 00:06:48,800
Kaya sinubukan kong gumanti
sa pagnanakaw ng ilang rifles.
64
00:06:48,800 --> 00:06:55,240
May mga kakilala akong gustong bumili no'n
kapalit ng pera at drugs.
65
00:06:56,520 --> 00:06:59,680
Pero 'yong ilan sa mga nabentahan ko,
66
00:06:59,680 --> 00:07:02,800
ibinalik nila
'yong ilang hunting rifles sa pulis.
67
00:07:03,360 --> 00:07:05,920
Kaya inaresto ako,
68
00:07:07,000 --> 00:07:10,320
at 'yon 'yong simula...
69
00:07:12,280 --> 00:07:13,480
ng pagkakakulong ko.
70
00:07:17,640 --> 00:07:21,840
SA PAGITAN NG EDAD 15 AT 29,
PAULIT-ULIT IKINULONG SI HIGHLEY
71
00:07:21,840 --> 00:07:25,880
DAHIL SA PAGGAMIT NG DROGA,
WEAPONS POSSESSION AT PAGLABAG SA PAROLE
72
00:07:28,680 --> 00:07:33,240
Hindi ako natuto
sa kulungan gaya ng gusto nila,
73
00:07:33,240 --> 00:07:39,160
at kahit nakakulong,
naglalasing pa rin ako.
74
00:07:44,600 --> 00:07:48,720
NOONG 1999, SA EDAD NA 29, PINALAYA
SI HIGHLEY SA PAMAMAGITAN NG PAROLE
75
00:07:48,720 --> 00:07:53,440
KASAMA SA KONDISYON NG PAGLAYA NIYA
NA BAWAL UMINOM NG ALAK O BUMISITA SA BARS
76
00:07:56,680 --> 00:07:58,440
Paglabas ng kulungan,
77
00:07:58,440 --> 00:08:03,200
ibinaon ko na 'yong mga isyu ko
78
00:08:03,200 --> 00:08:05,440
at iniwasan,
79
00:08:05,440 --> 00:08:11,080
at ang iniisip ko na lang, kung saan
manggagaling ang susunod kong beer,
80
00:08:11,080 --> 00:08:14,600
kung saan manggagaling
ang susunod kong droga.
81
00:08:15,600 --> 00:08:19,040
Ang pananaw ko,
"Walang magdidikta sa akin."
82
00:08:19,040 --> 00:08:23,360
Kaya naglasing pa rin ako at nagpaka-high.
83
00:08:24,320 --> 00:08:28,720
Pero di 'yon nakatulong.
84
00:08:28,720 --> 00:08:32,440
Lalo lang akong sumabog.
85
00:08:37,480 --> 00:08:42,080
APAT NA BUWAN MULA NANG MAKALAYA
SA KULUNGAN, NAGLALASING PA RIN SI HIGHLEY
86
00:08:42,080 --> 00:08:44,160
AT BUMIBISITA SA BARS SA MISSOULA
87
00:08:48,720 --> 00:08:55,640
Noong gabi bago ang Thanksgiving ng 1999,
nag-bike ako papunta sa local bar.
88
00:08:55,640 --> 00:08:59,080
Ipinasok ko 'yong bike at iniwan sa sulok.
89
00:08:59,760 --> 00:09:03,760
Pumayag na magbantay 'yong kakilala ko,
90
00:09:03,760 --> 00:09:05,520
si Mr. Harris.
91
00:09:05,520 --> 00:09:09,640
Kaya sinabi ko sa kanya
na nasa pool table ako,
92
00:09:10,280 --> 00:09:15,280
at doon nagsimula 'yong masamang gabi.
93
00:09:20,960 --> 00:09:27,560
Lumapit sa akin 'yong isa sa bartenders,
at inakusahan niya akong isa
94
00:09:27,560 --> 00:09:29,280
sa ilang tao
95
00:09:29,280 --> 00:09:35,320
na pinaghihinalaan niyang pumunta
sa likod ng bar sa mga nakaraang gabi
96
00:09:36,440 --> 00:09:37,560
at kumuha ng pera
97
00:09:37,560 --> 00:09:40,320
sa tinatawag nilang
"shake a day" na lalagyan.
98
00:09:43,040 --> 00:09:46,640
Bigla akong nagalit.
99
00:09:46,640 --> 00:09:50,960
Kung pagbibintangan mo ako,
siguraduhin mong ginawa ko 'yon.
100
00:09:54,440 --> 00:10:00,280
Di pa ako nawalan ng kontrol,
pero malapit na.
101
00:10:04,120 --> 00:10:09,000
Di ako sigurado
kung ilang oras na ang lumipas,
102
00:10:09,000 --> 00:10:14,240
pero sinabi ng bartender na 'yon,
103
00:10:14,240 --> 00:10:19,160
"Sorry, umamin na 'yong kumuha ng pera."
104
00:10:21,560 --> 00:10:24,840
Pero iniisip ko pa rin
na pinagbintangan ako
105
00:10:24,840 --> 00:10:27,040
sa bagay na di ko ginawa.
106
00:10:31,600 --> 00:10:33,400
Tinuloy ko 'yong pag-inom.
107
00:10:35,240 --> 00:10:36,600
Iniisip ko pa rin 'yon.
108
00:10:40,040 --> 00:10:44,360
Paglingon ko,
napansin kong nawala 'yong bike.
109
00:10:44,360 --> 00:10:50,240
Biglang kumulo 'yong dugo ko.
110
00:10:53,880 --> 00:10:57,200
Tinanong ko si Mr. Harris,
"Nasaan 'yong bike?"
111
00:10:57,800 --> 00:11:00,400
At hinampas ko siya sa balikat.
112
00:11:00,400 --> 00:11:03,600
Tumigin siya sa akin at sinabing,
113
00:11:03,600 --> 00:11:07,560
"Kahit alam ko kung nasaan,
di ko sasabihin sa 'yo."
114
00:11:07,560 --> 00:11:08,720
Tapos...
115
00:11:10,080 --> 00:11:11,920
'yon na.
116
00:11:11,920 --> 00:11:18,160
Galit na galit ako.
117
00:11:22,120 --> 00:11:27,600
Naalala ko 'yong sigaw ng bartender,
"Ilabas mo 'yon."
118
00:11:29,480 --> 00:11:32,840
Naalala kong lumabas si Mr. Harris sa bar,
119
00:11:32,840 --> 00:11:34,680
naglalakad sa kabilang kalye.
120
00:11:36,720 --> 00:11:42,080
Nang makalapit siya sa akin,
tatlong beses ko siyang sinaksak.
121
00:11:48,920 --> 00:11:53,080
TUMAKAS AGAD SI HIGHLEY SA PINANGYARIHAN
122
00:11:53,080 --> 00:11:56,960
NANG DUMATING ANG MEDICS,
PATAY NA SI PAUL HARRIS
123
00:12:01,320 --> 00:12:06,840
Hindi ko pa rin maintindihan
kung ano'ng nag-trigger sa akin.
124
00:12:07,440 --> 00:12:12,160
Di ko pa rin maisip
kung ano 'yong tumatakbo sa isip ko.
125
00:12:16,440 --> 00:12:22,000
SA SUMUNOD NA ARAW, INARESTO SI HIGHLEY
AT KINASUHAN NG FIRST DEGREE MURDER
126
00:12:34,200 --> 00:12:37,120
{\an8}Gano'n na talaga 'yong ugali ni Michael.
127
00:12:37,920 --> 00:12:41,000
Pag nagagalit siya, may gagawin siya,
128
00:12:41,680 --> 00:12:45,120
at di niya pinag-iisipan
hanggang sa magawa niya 'yon.
129
00:12:47,320 --> 00:12:48,800
Di ko 'yon maintindihan.
130
00:12:51,520 --> 00:12:54,560
Ako si Carol,
at ako ang ina ni Michael Highley.
131
00:13:02,480 --> 00:13:05,400
Noong bata pa si Michael,
lagi siyang umiinom.
132
00:13:06,080 --> 00:13:07,840
At nagdodroga siya,
133
00:13:08,360 --> 00:13:12,360
pero di ko alam na ginagawa niya 'yon
kasi di niya 'yon ginawa rito.
134
00:13:12,360 --> 00:13:15,560
{\an8}Pag umuuwi ako, uuwi siya para maghapunan,
135
00:13:15,560 --> 00:13:19,840
at magpapaalam siyang makikipaglaro
sa mga kaibigan niya.
136
00:13:21,760 --> 00:13:26,200
Pero pumupunta siya talaga sa drug dealer.
137
00:13:27,720 --> 00:13:32,520
Kapag napapahamak siya,
lagi siyang "lumalaban o tumatakas".
138
00:13:33,080 --> 00:13:37,200
Minsan, hinabol siya ng dealer ng droga.
139
00:13:38,360 --> 00:13:42,240
Baka hinahabol siya
dahil may utang siya sa drug dealer.
140
00:13:42,240 --> 00:13:45,840
Tapos kinuha niya
'yong .22 rifle ng kapatid niya.
141
00:13:45,840 --> 00:13:49,840
Itinutok niya 'yong rifle sa bintana,
at binaril niya 'yong dealer.
142
00:13:54,600 --> 00:13:59,360
NAKALIGTAS ANG DRUG DEALER
PERO KINASUHAN SI HIGHLEY SA PAMAMARIL
143
00:14:00,880 --> 00:14:03,160
HINDI NAKULONG SI HIGHLEY NOONG 1985
144
00:14:03,160 --> 00:14:07,760
NANG INILIPAT NI CAROL
ANG PAMILYA NIYA MULA CHICAGO PA-MONTANA
145
00:14:09,960 --> 00:14:13,120
Naisip ko na kung ilalayo ko siya
sa lugar na 'yon,
146
00:14:13,120 --> 00:14:15,160
magiging maayos na lahat.
147
00:14:16,680 --> 00:14:20,760
Pero kahit ano'ng sabihin o gawin namin,
148
00:14:20,760 --> 00:14:24,760
hindi siya nakikinig.
149
00:14:24,760 --> 00:14:27,920
Pinapasok lang niya
sa isang tainga at pinapalabas sa kabila.
150
00:14:28,640 --> 00:14:30,800
Pero 'yong tungkol sa galit niya,
151
00:14:30,800 --> 00:14:35,800
dinala ko siya sa doktor
para malaman kung bakit siya sumasabog.
152
00:14:36,520 --> 00:14:40,400
Sinubukan ng lahat na alamin 'yon,
pero walang may alam.
153
00:14:40,920 --> 00:14:43,120
Kaya lagi kong sinasabi kay Michael,
154
00:14:43,920 --> 00:14:47,880
"Mag-isip ka bago ka gumawa
ng isang bagay. Tumalikod ka at umalis."
155
00:14:48,560 --> 00:14:50,240
Pero hindi siya nakikinig,
156
00:14:50,240 --> 00:14:54,320
kaya nangyari
'yong huling insidente sa kutsilyo.
157
00:14:58,560 --> 00:15:02,400
PAGKASAKSAK KAY PAUL HARRIS,
158
00:15:02,400 --> 00:15:06,920
DUMATING ANG MGA PULIS
SA BAHAY NI CAROL AT INARESTO SI HIGHLEY
159
00:15:09,440 --> 00:15:13,120
Noong nalaman kong namatay
'yong sinaksak ni Michael,
160
00:15:13,120 --> 00:15:17,040
inisip ko, "Di ko na siya matutulungan."
161
00:15:19,480 --> 00:15:21,480
Di ko alam kung bakit siya galit.
162
00:15:22,520 --> 00:15:25,800
Tingin ko,
di niya pinag-iisipan 'yong mga bagay
163
00:15:25,800 --> 00:15:28,800
o 'yong kahihinatnan bago niya gawin 'yon.
164
00:15:48,360 --> 00:15:52,800
INAMIN NI HIGHLEY
NA PINATAY NIYA SI PAUL HARRIS
165
00:15:52,800 --> 00:15:58,120
AT NOONG AUGUST 20, 2000, NAGPAKITA SIYA
SA KORTE PARA SA SENTENSIYA
166
00:16:05,920 --> 00:16:08,840
Pag may mga ganitong kaso kami,
laging malala.
167
00:16:10,920 --> 00:16:14,240
{\an8}May ibang paraan
para resolbahin 'yong di pagkakaunawaan.
168
00:16:14,240 --> 00:16:17,000
{\an8}Pero nangyari na 'to, at may namatay.
169
00:16:20,240 --> 00:16:23,680
Ako si John W. Larson.
District judge ako sa Montana,
170
00:16:23,680 --> 00:16:26,720
at ako 'yong humawak sa kaso
ni Michael Highley.
171
00:16:30,280 --> 00:16:33,440
LUMITAW NA SI HIGHLEY
SA KORTE NI JUDGE LARSON
172
00:16:33,440 --> 00:16:36,320
NANG MARAMING BESES
SA NAKARAANG ANIM NA TAON
173
00:16:46,200 --> 00:16:50,880
SA KABILA NG DATING KASO NG PAGNANAKAW,
POSSESSION OF A DEADLY WEAPON
174
00:16:50,880 --> 00:16:55,560
AT PAUULIT-ULIT NA PAGLABAG SA PAROLE,
NAIWASAN NI HIGHLEY NA MAKULONG
175
00:16:56,480 --> 00:17:00,360
PAGKAKAPANTAY-PANTAY
176
00:17:00,360 --> 00:17:02,840
Kulungan 'yong huling paraan.
177
00:17:02,840 --> 00:17:05,960
Kailangan natin silang bigyan
ng tsansang magbago.
178
00:17:05,960 --> 00:17:09,680
{\an8}Di ka ipapatapon sa kulungan
sa bawat paglabag.
179
00:17:09,680 --> 00:17:14,160
Pero binigyan ng maraming tsansa
si Highley, pero di habambuhay ang tsansa.
180
00:17:16,440 --> 00:17:20,280
Maraming naging tsansa
si Mr. Highley para magbago,
181
00:17:20,280 --> 00:17:22,720
pero naging marahas siya.
182
00:17:24,160 --> 00:17:26,680
At sa huli, may sinaksak hanggang mamatay.
183
00:17:27,240 --> 00:17:28,840
Pag may gano'ng karahasan,
184
00:17:28,840 --> 00:17:32,640
kailangan nating masiguro
na protektado lahat.
185
00:17:32,640 --> 00:17:35,080
KATARUNGAN
186
00:17:36,240 --> 00:17:39,240
NOONG AUGUST 10, 2000,
187
00:17:39,240 --> 00:17:45,880
PINAKULONG NI JUDGE LARSON SI HIGHLEY
NG 60 TAON SA PAGPATAY KAY PAUL HARRIS
188
00:17:48,320 --> 00:17:51,800
Akma 'yong hatol sa kaso ni Highley.
189
00:17:51,800 --> 00:17:56,160
Sapat 'yong parusa, pero di 'yon malala.
190
00:17:56,160 --> 00:17:58,880
May kasama 'yon na rehabilitasyon.
191
00:17:58,880 --> 00:18:03,120
KALAYAAN - PAGKAKAPANTAY-PANTAY - HUSTISYA
192
00:18:04,080 --> 00:18:06,840
KASAMA SA SENTENSIYA NI HIGHLEY
193
00:18:06,840 --> 00:18:10,640
ANG PROBISYON PARA SA PAROLE
PAGKAKULONG NANG 15 TAON
194
00:18:13,000 --> 00:18:16,320
May requirement
na bago siya payagan sa parole,
195
00:18:16,320 --> 00:18:18,880
tatapusin niya ang rehabilitative programs
196
00:18:18,880 --> 00:18:22,280
sa chemical dependency at mental health.
197
00:18:23,680 --> 00:18:27,160
Kaya kailangan ni Highley
na samantalahin ang sentensya niya
198
00:18:27,160 --> 00:18:30,440
at gamitin ang tsansang 'yon para magbago.
199
00:18:44,080 --> 00:18:49,440
DALAWAMPU'T APAT NA TAON NANG NAKAKULONG
SI HIGHLEY
200
00:18:52,480 --> 00:18:57,160
Naging mahirap para sa akin
'yong mga unang taon sa kulungan.
201
00:18:58,120 --> 00:18:59,480
Di na ako nag-iisip.
202
00:19:00,240 --> 00:19:03,440
Ayokong mag-isip kung bakit ako nandito.
203
00:19:03,960 --> 00:19:08,240
'Yon 'yong ginawa ko sa mga unang taon ko.
204
00:19:09,800 --> 00:19:12,680
Pero umabot ako sa punto
205
00:19:12,680 --> 00:19:17,440
na sinusubukan kong magbago.
206
00:19:18,200 --> 00:19:21,920
At nakikinig ako sa mga bakla
207
00:19:23,240 --> 00:19:27,200
na nagsasabing ibang-iba na
'yong mga bagay sa mundo ngayon,
208
00:19:27,200 --> 00:19:30,440
na tanggap na 'yong mga bagay...
209
00:19:30,440 --> 00:19:35,080
Noong 2016, nag-out ako
bilang transgender.
210
00:19:37,080 --> 00:19:40,040
At di ko na binalikan 'yong mga bagay.
211
00:19:42,160 --> 00:19:48,760
Nakatulong 'yon sa akin na magpatuloy
sa nangyari sa akin noong 1999.
212
00:19:52,360 --> 00:19:56,040
18 TAON MULA NANG SENTENSIYAHAN
SA PAGPATAY KAY PAUL HARRIS,
213
00:19:56,040 --> 00:19:59,360
NAGSIMULA SI HIGHLEY SA KANYANG TRANSITION
214
00:19:59,360 --> 00:20:03,560
GINAGAMIT NIYA ANG SHE/HER NA PRONOUNS
215
00:20:03,560 --> 00:20:10,000
AT GINAWA NIYANG EZDETH ANG PANGALAN NIYA
216
00:20:13,000 --> 00:20:16,080
Dapat matagal ko nang hinarap 'yon.
217
00:20:17,600 --> 00:20:20,280
Pero may kinailangan pang mamatay,
218
00:20:20,840 --> 00:20:25,840
at kinailangan ko pang makulong
nang matagal
219
00:20:25,840 --> 00:20:29,720
para mapagtanto ko
220
00:20:31,320 --> 00:20:33,920
na mali 'yong ginawa ko.
221
00:20:35,480 --> 00:20:41,760
At pinagnilayan ko lahat
ng nagawa ko sa buhay ko.
222
00:20:42,280 --> 00:20:43,840
Nakatulong 'yon sa akin...
223
00:20:45,760 --> 00:20:51,680
na isiping
dapat di ko ikinahiya ang sarili ko.
224
00:21:05,040 --> 00:21:09,960
Nagsuot ako ng mga damit-pambabae
sa murang edad.
225
00:21:09,960 --> 00:21:13,240
Ginawa ko 'yon
nang iniwan kami ng tatay ko.
226
00:21:15,160 --> 00:21:19,040
Marami akong ginawa para pigilan 'yon
227
00:21:19,040 --> 00:21:20,120
kasi...
228
00:21:22,440 --> 00:21:28,000
hindi katanggap-tanggap sa lipunan noon
229
00:21:28,000 --> 00:21:32,000
'yong mga transgender.
230
00:21:32,960 --> 00:21:38,800
At ilang beses akong nahuli
na nakasuot ng underwear ng babae
231
00:21:38,800 --> 00:21:41,200
noong nasa junior high school ako.
232
00:21:45,240 --> 00:21:51,200
Nahuli nila ako
sa boys' locker room na nakasuot ng panty
233
00:21:53,120 --> 00:21:57,760
at 'yong gym shorts sa mga paa ko at...
234
00:21:58,640 --> 00:22:03,880
Pinagtawanan ako at kinutya at...
235
00:22:07,400 --> 00:22:10,240
Oo, nakaka-trauma 'yon.
236
00:22:15,520 --> 00:22:18,840
Iba 'yong naramdaman ko
nang sinubukan kong makibagay
237
00:22:18,840 --> 00:22:21,160
sa mundo ng mga lalaki sa kulungan.
238
00:22:21,680 --> 00:22:23,720
Di ko naunawaan 'yon nang maayos.
239
00:22:25,480 --> 00:22:29,680
Dinaan ko 'yon sa paglalasing,
240
00:22:29,680 --> 00:22:33,040
ginagamot ang sarili
sa puntong di ko na iniisip 'yon.
241
00:22:33,040 --> 00:22:36,920
Naglalasing ako para makalimot
242
00:22:36,920 --> 00:22:40,760
sa lungkot.
243
00:22:42,600 --> 00:22:46,960
Uminom lang ako, nagpaka-high
244
00:22:46,960 --> 00:22:50,440
at nagkaroon ng maraming karahasan.
245
00:22:55,280 --> 00:23:00,560
Pero noong nag-out ako
bilang transgender, naging masaya na ako.
246
00:23:04,280 --> 00:23:08,480
NAGING KALIPIKADO SI HIGHLEY
PARA SA PAROLE NOONG 2011
247
00:23:08,480 --> 00:23:13,600
ANIM NA BESES NA SIYANG TINANGGIHAN
MULA NOON
248
00:23:16,680 --> 00:23:19,000
Sinusubukan kong humingi ng parole
249
00:23:19,000 --> 00:23:23,200
dahil gustong-gusto kong
250
00:23:23,200 --> 00:23:25,400
ma-rehabilitate
251
00:23:27,040 --> 00:23:32,320
lalo na't nagdesisyon na akong tanggapin
ang sarili ko.
252
00:23:38,400 --> 00:23:41,480
Ezdeth Antinua Highley
ang pangalan ko ngayon.
253
00:23:41,480 --> 00:23:43,640
Sa ayaw mo at sa gusto mo.
254
00:23:43,640 --> 00:23:46,080
Ako 'yong haharap sa sarili ko, di ikaw.
255
00:24:12,400 --> 00:24:16,960
NOONG 2022, IBINALITA
NG MGA AWTORIDAD SA PAMILYA NI HARRIS
256
00:24:16,960 --> 00:24:19,200
ANG PAGBABAGO NG PANGALAN NI HIGHLEY
257
00:24:19,200 --> 00:24:24,080
PERO DI SILA NASABIHAN AGAD
NA PARTE 'YON NG TRANSITION NIYA
258
00:24:28,680 --> 00:24:32,840
Naabisuhan kami na gustong magpalit
ni Michael Highley ng pangalan.
259
00:24:32,840 --> 00:24:36,680
At sinabi rin nila
'yong gusto niyang ipalit na pangalan.
260
00:24:37,480 --> 00:24:40,840
Pina-spell ko sa babae sa phone
261
00:24:41,360 --> 00:24:44,840
at E-Z-D-E-T-H 'yon.
262
00:24:44,840 --> 00:24:46,720
Tapos sabi ko, "Easy death?"
263
00:24:47,800 --> 00:24:49,040
Nagulat ako.
264
00:24:49,040 --> 00:24:52,720
{\an8}Parang sampal 'yon
sa mukha ng pamilya ng biktima
265
00:24:52,720 --> 00:24:54,920
na gano'n 'yong pangalan niya.
266
00:24:55,560 --> 00:24:57,600
Sa huli, noong sinabi nila sa amin
267
00:24:57,600 --> 00:25:01,800
na gustong mag-transition
ni Highley sa kulungan...
268
00:25:02,560 --> 00:25:03,760
Hindi ko alam.
269
00:25:03,760 --> 00:25:06,920
Mahirap 'yon intindihin.
270
00:25:07,520 --> 00:25:10,120
At sigurado akong
para sa sarili niya 'yon,
271
00:25:10,840 --> 00:25:12,160
sa nararamdaman niya.
272
00:25:14,920 --> 00:25:19,040
IPINAGPATULOY NI LESLIE
AT NG PAMILYA NIYA ANG PAGGAMIT
273
00:25:19,040 --> 00:25:23,080
SA DATING PANGALAN AT PRONOUNS NI HIGHLEY
NANG PINATAY NIYA SI PAUL
274
00:25:33,160 --> 00:25:36,120
Nakakatawa si Paul
habang lumalaki. Prankster siya.
275
00:25:37,840 --> 00:25:40,200
Lagi namin siyang sinusubaybayan
276
00:25:40,200 --> 00:25:43,200
para di kami mapahamak
at sumali sa mga kalokohan.
277
00:25:43,960 --> 00:25:46,040
Masaya siyang kasama.
278
00:25:46,040 --> 00:25:47,120
Mabuting kapatid.
279
00:25:49,680 --> 00:25:52,360
Noong late '90s,
nakatira si Paul sa Missoula.
280
00:25:52,360 --> 00:25:57,840
Nakilala niya ang girlfriend niyang
si Tracy noong '97.
281
00:25:57,840 --> 00:26:01,040
Nagkaanak sila ng kambal na babae.
282
00:26:01,040 --> 00:26:03,560
At ipinanganak sila noong 1999.
283
00:26:06,200 --> 00:26:09,720
Excited siyang maging tatay.
284
00:26:12,240 --> 00:26:13,880
Sa tingin ko, nakakalungkot
285
00:26:14,800 --> 00:26:17,760
na mamatay siya
na di man lang niya naranasan 'yon.
286
00:26:28,960 --> 00:26:34,320
Di ko alam kung bakit naisip ni Highley
na saksakin 'yong kapatid ko.
287
00:26:34,320 --> 00:26:38,560
Pero nauwi sila sa pagtatalo sa bike.
288
00:26:38,560 --> 00:26:41,680
Sinabi ni Paul sa kaibigan,
"Ilagay mo 'yan sa likod ng truck mo.
289
00:26:41,680 --> 00:26:45,520
at nakakatawa pag sinabi niyang,
'Nasaan ang bike ko?"'
290
00:26:45,520 --> 00:26:49,320
Simpleng biro lang 'yon na napasama.
291
00:26:49,320 --> 00:26:52,240
Tingin ko, matinding galit 'yon
292
00:26:52,240 --> 00:26:55,200
na gusto mong manaksak
293
00:26:56,560 --> 00:26:59,160
dahil lang sa bisikleta
na di naman ninakaw.
294
00:27:08,720 --> 00:27:11,880
Maraming beses nang inilagay
sa parole si Highley.
295
00:27:12,880 --> 00:27:15,200
Pero tingin ko, pag pumatay ka ng tao,
296
00:27:15,200 --> 00:27:18,840
dapat gugulin mo
'yong natitira mong buhay sa kulungan.
297
00:27:19,720 --> 00:27:23,400
Sa huling parole hearing sa video,
298
00:27:23,400 --> 00:27:26,800
sinabi ni Highley
na naramdaman niyang babae siya,
299
00:27:26,800 --> 00:27:31,440
at baka doon galing
'yong ilang galit o poot niya.
300
00:27:32,080 --> 00:27:34,480
Mahirap sabihin 'yong pananaw mo roon.
301
00:27:34,480 --> 00:27:38,800
Naiintindihan ko 'yong mga taong
gano'n ang nararamdaman sa buhay.
302
00:27:40,240 --> 00:27:42,360
Pero may pinatay siya nang marahas,
303
00:27:42,360 --> 00:27:45,680
at di 'yon maglalaho
dahil nagbago lang ang pangalan mo.
304
00:28:09,240 --> 00:28:13,760
Maraming nakaapekto sa ugali
ni Ezdeth bukod sa gender identity niya.
305
00:28:15,680 --> 00:28:19,480
Nagbibigay 'yon ng konteksto
para sa ilang pinagdadaanan niya,
306
00:28:19,480 --> 00:28:21,880
at sa mga bagay na nagpahirap sa kanya.
307
00:28:21,880 --> 00:28:25,400
Pero karamihan
sa mga may gender identity issues,
308
00:28:25,400 --> 00:28:26,720
di pumapatay.
309
00:28:32,080 --> 00:28:36,120
Ako si Laura Kirsch. Clinical
forensic psychologist ako sa Montana.
310
00:28:36,120 --> 00:28:39,640
At sinusuri ko 'yong criminal defendants
311
00:28:39,640 --> 00:28:42,280
sa Montana judicial system.
312
00:28:46,120 --> 00:28:51,440
SINUBAYBAYAN NI LAURA KIRSCH ANG KASO
NI HIGHLEY AT MGA PANGYAYARI SA BUHAY NIYA
313
00:28:51,440 --> 00:28:53,600
BAGO SIYA NAKULONG
314
00:28:56,040 --> 00:28:59,600
Mahirap unawain 'yong ugali ng tao.
315
00:28:59,600 --> 00:29:05,680
{\an8}Maraming internal at external factors
kung bakit nagagawa ng isang tao
316
00:29:05,680 --> 00:29:10,640
'yong mga bagay.
317
00:29:10,640 --> 00:29:15,440
Tingin ko, nakaapekto sa ugali niya
318
00:29:15,440 --> 00:29:19,800
'yong galit niya, paggamit ng droga,
319
00:29:20,760 --> 00:29:27,000
at antisocial personality traits niya.
Factor ba ang gender identity? Siguro.
320
00:29:27,000 --> 00:29:31,040
Pero kung direkta mong iuugnay
ang gender identity niya sa pagpatay,
321
00:29:31,040 --> 00:29:34,360
napakaimposible no'n.
322
00:29:37,320 --> 00:29:40,000
Batay sa impormasyong nabasa ko,
323
00:29:40,000 --> 00:29:45,480
naging mailap at rebelde siya
noong kabataan niya.
324
00:29:45,480 --> 00:29:49,880
At kung may taong mahirap magkontrol
325
00:29:49,880 --> 00:29:54,080
ng emosyon,
326
00:29:54,080 --> 00:29:58,400
at pinalaki sila sa kapaligiran
na di sila nasusubaybayan
327
00:29:58,400 --> 00:29:59,880
at nasusuportahan,
328
00:29:59,880 --> 00:30:02,960
pwedeng humantong 'yon
sa paggamit ng dahas
329
00:30:02,960 --> 00:30:06,760
sa paglutas ng mga problema
o para ipahayag 'yong sarili nila.
330
00:30:07,520 --> 00:30:11,720
{\an8}Pero hindi 'yon katwiran sa ginagawa nila.
331
00:30:30,080 --> 00:30:34,840
Noong nag-out ako
bilang transgender, naging masaya na ako.
332
00:30:35,440 --> 00:30:41,240
Pinasigla no'n 'yong katawan ko
na noon ko pa lang naramdaman.
333
00:30:42,480 --> 00:30:48,440
Hinarap ko 'yong isyu ko
334
00:30:48,440 --> 00:30:52,160
kasi naalala ko 'yong saya ko
335
00:30:52,160 --> 00:30:55,600
at kalayaan
336
00:30:55,600 --> 00:31:00,400
tuwing nasa basement ako
na nakasuot ng dress at high heels.
337
00:31:00,920 --> 00:31:06,200
At nagdesisyon akong
di na papansinin 'yong iisipin ng mga tao.
338
00:31:06,720 --> 00:31:10,080
Pero may kinailangan pang mamatay,
339
00:31:10,080 --> 00:31:13,600
at kinailangan ko pang makulong
nang matagal
340
00:31:13,600 --> 00:31:19,120
para mapagtanto ko
341
00:31:20,640 --> 00:31:23,320
na di ko dapat ginawa 'yon.
342
00:31:23,320 --> 00:31:25,880
Mas naging maayos sana ang buhay ko.
343
00:31:32,640 --> 00:31:34,360
Isa sa mga katangian
344
00:31:34,360 --> 00:31:37,360
na karaniwan
sa may antisocial personality
345
00:31:37,360 --> 00:31:40,640
ay 'yong pagtutok
sa sarili nila at sa kailangan nila.
346
00:31:40,640 --> 00:31:43,520
Kapansin-pansin 'yon sa lahat ng materyal
347
00:31:43,520 --> 00:31:45,520
na nakatuon siya sa sarili niya.
348
00:31:45,520 --> 00:31:46,560
Kaya posible
349
00:31:46,560 --> 00:31:50,760
na nakaimpluwensiya sa mga ginawa niya
'yong pagiging antisocial niya.
350
00:31:50,760 --> 00:31:54,360
At kapansin-pansin
'yong pagtutok niya sa sarili niya
351
00:31:54,360 --> 00:31:58,600
at bihira siyang magsalita
tungkol sa biktima at pamilya ng biktima.
352
00:32:08,000 --> 00:32:12,560
Kung gusto ni Ezdeth ng mas mataas
na tsansang mabigyan ng parole sa susunod,
353
00:32:12,560 --> 00:32:16,520
kailangan niyang ipakita
na nagsisisi na siya sa ginawa niya.
354
00:32:17,280 --> 00:32:23,360
Dapat isama niya sa journey niya
355
00:32:23,360 --> 00:32:29,760
'yong epekto ng asal niya
sa pamilya ng biktima,
356
00:32:29,760 --> 00:32:31,480
sa mga anak ng biktima,
357
00:32:31,480 --> 00:32:35,520
na humarap sa malalaking pagsubok
na lumaking walang ama.
358
00:32:35,520 --> 00:32:38,960
At di naging malinaw
sa mga nakita at narinig ko
359
00:32:38,960 --> 00:32:41,840
na naiintindihan niya
360
00:32:41,840 --> 00:32:45,720
na siya 'yong pangunahing dahilan
sa masalimuot nilang childhood.
361
00:33:19,800 --> 00:33:22,480
May pictures ako ng kapatid kong si Paul.
362
00:33:23,320 --> 00:33:26,560
{\an8}May ilan na di pa nakikita
ng pamangkin kong si Madison.
363
00:33:32,360 --> 00:33:36,080
Noong namatay si Paul,
di namin alam ang mangyayari sa mga bata.
364
00:33:36,080 --> 00:33:40,040
Single mom ako ng limang taong gulang,
at di ako sigurado,
365
00:33:40,040 --> 00:33:43,240
kung kaya kong kunin 'yong dalawa
at magiging tatlo 'yong anak ko,
366
00:33:43,840 --> 00:33:45,200
at single mom pa.
367
00:33:45,200 --> 00:33:48,760
Naisip ko ngayon
na sana ginawan ko na lang ng paraan.
368
00:33:53,400 --> 00:33:58,640
PAGKAMATAY NI PAUL HARRIS,
NAHIRAPAN ANG GIRLFRIEND NIYA
369
00:33:58,640 --> 00:34:03,120
KAYA INALAGAAN NG STATE
ANG DALAWANG SANGGOL NIYANG ANAK
370
00:34:03,120 --> 00:34:06,800
HANGGANG KAYA NANG SUPORTAHAN
NG MGA MIYEMBRO NG PAMILYA
371
00:34:11,080 --> 00:34:14,400
Tingin ko, ito 'yong unang picture
na nakita ko kayo.
372
00:34:14,400 --> 00:34:17,840
Ang liliit pa ninyo.
Di ko kayo makilala. Sino kayo riyan?
373
00:34:17,840 --> 00:34:20,640
Si Brianna 'yan dahil itim 'yong buhok.
374
00:34:21,560 --> 00:34:25,280
Nang mamatay 'yong papa ko,
laging wala 'yong mama ko,
375
00:34:25,280 --> 00:34:30,840
at pabalik-balik kami ng kakambal ko
sa ampunan sa loob ng maraming taon.
376
00:34:31,360 --> 00:34:33,160
Dahil kay Michael Highley,
377
00:34:33,160 --> 00:34:39,040
{\an8}lumaki ako sa lugar na may nagdodroga,
may pang-aabuso, at kapabayaan.
378
00:34:39,720 --> 00:34:42,200
Lagi kong iniisip na ibibigay ko kahit ano
379
00:34:42,200 --> 00:34:44,400
para magkaroon ng normal na pamilya.
380
00:34:45,640 --> 00:34:51,000
Nagagalit ako na nawalan kami ng tsansa
381
00:34:51,000 --> 00:34:53,000
dahil lang sa choice ng iba.
382
00:34:54,440 --> 00:34:56,720
Pakiramdam ko, kung nandito siya,
383
00:34:58,120 --> 00:34:59,600
iba 'yong nangyari.
384
00:35:09,480 --> 00:35:14,080
Pero nagpapasalamat ako sa pamilya namin
385
00:35:14,600 --> 00:35:18,040
kasi tumulong sila
386
00:35:20,120 --> 00:35:24,160
sa lahat ng bagay na pinagdaanan namin
noong mga bata pa kami.
387
00:35:26,640 --> 00:35:28,560
Tingin ko, okay naman kami.
388
00:35:39,600 --> 00:35:42,720
Di importante sa akin
kung nagbago si Highley o hindi.
389
00:35:43,560 --> 00:35:47,320
Kung nagkarooon man siya
ng mental illness o problema sa droga,
390
00:35:48,240 --> 00:35:51,680
walang kahit anong dahilan
para patayin 'yong papa ko.
391
00:35:55,360 --> 00:36:00,640
DUMALO AT NAGSALITA SI MADDIE
SA ILANG PAROLE HEARINGS NI HIGHLEY
392
00:36:03,440 --> 00:36:05,640
Di nila ako pinagsalita nang matagal.
393
00:36:05,640 --> 00:36:10,280
"Bakit sa tingin mo
di siya dapat palayain nang maaga?"
394
00:36:11,200 --> 00:36:17,320
Sinabi ko lang, "Dahil inilayo niya
si Papa sa pamilya namin."
395
00:36:18,200 --> 00:36:22,440
Naniniwala ako na dapat magdusa siya
sa sentensiya sa kanya sa pagpatay.
396
00:36:23,480 --> 00:36:25,800
Sa mga susunod na parole hearings,
397
00:36:25,800 --> 00:36:30,040
tetestigo ako na di dapat palayain
nang maaga si Michael Highley.
398
00:36:58,240 --> 00:36:59,760
Ang sakit sa pakiramdam.
399
00:37:00,320 --> 00:37:03,080
May tumawag at nagsabi
na patay na ang anak mo.
400
00:37:03,640 --> 00:37:07,200
Takot ang bawat ina
na mawalan ng mga anak.
401
00:37:10,440 --> 00:37:12,840
Pero napatawad ko na si Highley.
402
00:37:15,440 --> 00:37:18,240
{\an8}Di ka maghinanakit nang matagal
403
00:37:18,240 --> 00:37:21,240
{\an8}dahil sinaktan ka nila
nang higit kaninuman.
404
00:37:27,360 --> 00:37:30,360
Ako si Cheryl,
at ako ang ina ni Paul Harris.
405
00:37:36,200 --> 00:37:38,960
Lagi kong iniisip,
406
00:37:38,960 --> 00:37:43,160
"Paano kung di inilipat ni Paul
'yong bike niya?" Nandito pa kaya siya?
407
00:37:44,600 --> 00:37:49,080
Kung di lang dahil sa maliit
na bagay na 'yon. May mga bagay
408
00:37:50,080 --> 00:37:54,320
na pwede nating isipin
para unawain 'yong nangyari.
409
00:37:54,320 --> 00:37:59,280
Pero maniwala ka, nagkaroon ako
ng 10,000 niyan, at di sila nakakatulong.
410
00:38:00,400 --> 00:38:05,560
Wala akong pwedeng sabihin o gawin
na makakapagpabalik sa anak ko.
411
00:38:06,400 --> 00:38:07,240
Wala.
412
00:38:11,600 --> 00:38:14,080
Kaya nagdesisyon akong patawarin siya,
413
00:38:15,120 --> 00:38:19,200
at gusto kong bigyan siya
ng tsansang magbago.
414
00:38:22,640 --> 00:38:25,360
SA NAUNANG SENTENSIYA,
415
00:38:25,360 --> 00:38:31,200
HINILING NI CHERYL NA MAGSALITA
PARA SUPORTAHAN SI HIGHLEY
416
00:38:34,200 --> 00:38:38,320
Hiniling ko na bawasan
'yong sentensiya kay Michael.
417
00:38:38,320 --> 00:38:39,840
Ayoko siyang parusahan,
418
00:38:39,840 --> 00:38:42,800
ikulong sa sulok
at iwan siya roon habambuhay.
419
00:38:43,920 --> 00:38:46,680
Tinanong ko
kung magkakaroon siya ng training.
420
00:38:46,680 --> 00:38:51,720
Sinubukan kong maghanap
nang kabutihan habang nakakulong siya
421
00:38:51,720 --> 00:38:54,800
at kung may iba't ibang klase
422
00:38:56,160 --> 00:38:57,920
na makakatulong sa kanya.
423
00:39:03,720 --> 00:39:06,360
Masaya akong nagbabago na
si Michael Highley.
424
00:39:07,880 --> 00:39:10,200
Natututo siya sa mahirap na paraan.
425
00:39:12,120 --> 00:39:15,280
Pero tanggap na niya na transgender siya,
426
00:39:15,280 --> 00:39:18,040
at sa tingin ko, mahirap para sa kanya
427
00:39:18,040 --> 00:39:22,240
na makulong at inaayos 'yong mga bagay
at hinahanap 'yong mga sagot.
428
00:39:22,240 --> 00:39:24,320
Sana makalaya siya
429
00:39:24,320 --> 00:39:27,400
at mamuhay nang nararapat.
430
00:39:27,400 --> 00:39:33,320
Sana maranasan niya ang mabubuti
pero dapat gawin din niya 'ang parte niya.
431
00:39:45,720 --> 00:39:50,520
Lahat ng nagawa ko sa huling 13 taon,
432
00:39:50,520 --> 00:39:56,680
ibinuhos ko sa pagpapabuti
sa sarili ko, at hanggang ngayon.
433
00:40:08,760 --> 00:40:11,840
Nagsisisi ako
434
00:40:12,600 --> 00:40:14,800
sa ginawa ko sa biktima ko.
435
00:40:15,520 --> 00:40:20,880
Pero lagi kong iniisip
'yong nanay niya at mga anak niya,
436
00:40:20,880 --> 00:40:27,800
at masaya akong marinig
na pinatawad na niya ako.
437
00:40:28,480 --> 00:40:32,880
Ang tapang niyang babae para aminin 'yon.
438
00:40:37,280 --> 00:40:40,680
APAT NA BUWAN MAKALIPAS
ANG UNANG INTERVIEW KAY EZDETH,
439
00:40:40,680 --> 00:40:43,600
PUMAYAG SIYANG SAGUTIN
ANG MGA DAGDAG NA TANONG
440
00:40:45,800 --> 00:40:48,680
Matagal bago ko natanggap
441
00:40:49,600 --> 00:40:55,560
'yong ginawa ko
noong gabi ng Thanksgiving ng 1999.
442
00:40:57,040 --> 00:40:59,880
Pero di na ako 'yon.
443
00:41:02,480 --> 00:41:06,960
Nakatulong 'yong pag-transition ko
sa rehabilitation ko
444
00:41:06,960 --> 00:41:10,840
kasi nagbigay 'yon sa akin
ng isang bagay na dapat pagsikapan.
445
00:41:12,480 --> 00:41:17,800
Malapit ko nang maabot
'yong gusto kong maging.
446
00:41:17,800 --> 00:41:21,000
Babae ako na nakulong
sa katawan ng lalaki.
447
00:41:21,000 --> 00:41:23,240
Hindi na ako si Michael Highley.
448
00:41:23,880 --> 00:41:25,760
Ako si Ezdeth.
449
00:41:31,320 --> 00:41:34,720
Maraming beses nang inilagay
sa parole si Highley,
450
00:41:34,720 --> 00:41:37,080
pero tingin ko, pag pumatay ka ng tao,
451
00:41:37,080 --> 00:41:40,680
dapat gugulin mo
'yong natitira mong buhay sa kulungan.
452
00:41:41,840 --> 00:41:45,040
Nang sinabi nila
'yong gusto niyang ipalit na pangalan,
453
00:41:45,040 --> 00:41:48,560
pina-spell ko sa babae sa phone,
454
00:41:48,560 --> 00:41:52,200
at E-Z-D-E-T-H 'yon.
455
00:41:52,200 --> 00:41:54,080
Tapos sabi ko, "Easy death?"
456
00:41:55,120 --> 00:41:56,320
Nagulat ako.
457
00:41:56,320 --> 00:41:58,280
Parang sampal 'yon
458
00:41:58,280 --> 00:42:02,480
sa mukha ng pamilya ng biktima
na gano'n 'yong pangalan niya.
459
00:42:07,560 --> 00:42:13,040
Ikinalulungkot ko na gano'n
'yong tingin niya,
460
00:42:13,040 --> 00:42:17,840
at umaasa talaga ako
na mabuksan 'yong isip niya
461
00:42:17,840 --> 00:42:20,480
para bigyan ako ng pagkakataong patunayan
462
00:42:20,480 --> 00:42:27,520
na di 'yon sampal
sa mukha ng sinuman sa pamilya niya.
463
00:42:27,520 --> 00:42:29,680
Noong naisip ko 'yong pangalan,
464
00:42:30,200 --> 00:42:35,280
gawa-gawa ko lang 'yon
sa role-playing game
465
00:42:35,280 --> 00:42:36,600
na may...
466
00:42:39,280 --> 00:42:42,840
mga katangiang importante para sa akin.
467
00:42:42,840 --> 00:42:49,600
Lagi niyang sinusubukang harapin
'yong mga sitwasyon sa pakikipag-usap.
468
00:42:51,280 --> 00:42:53,840
At lagi siyang nagbabalanse.
469
00:42:53,840 --> 00:42:58,680
Walang ibang ibig sabihin 'yon
470
00:42:59,240 --> 00:43:01,160
maliban sa sarili ko.
471
00:43:10,480 --> 00:43:15,400
Tingin ko, sa lahat ng nabasa
at nakita ko tungkol kay Ezdeth
472
00:43:15,400 --> 00:43:20,080
marami siyang
antisocial personality traits.
473
00:43:20,080 --> 00:43:25,080
At isa sa mga katangian
na karaniwan sa may antisocial personality
474
00:43:25,080 --> 00:43:28,960
ay 'yong pagtutok sa sarili nila
at sa kailangan nila.
475
00:43:30,640 --> 00:43:32,080
At kapansin-pansin
476
00:43:32,080 --> 00:43:36,120
na bihira siyang magsalita
tungkol sa biktima at pamilya ng biktima.
477
00:43:36,120 --> 00:43:39,520
At di naging malinaw
sa mga nakita at narinig ko
478
00:43:39,520 --> 00:43:42,520
na naiintindihan niya
479
00:43:42,520 --> 00:43:47,440
na siya 'yong pangunahing dahilan
sa masalimuot nilang childhood.
480
00:43:57,600 --> 00:44:00,360
Paano ka hihingi ng tawad
481
00:44:01,440 --> 00:44:05,200
sa mga mahal sa buhay ng napatay mo?
482
00:44:06,680 --> 00:44:08,360
Paano ka hihingi ng tawad?
483
00:44:09,640 --> 00:44:12,160
Baka kailangan kong matuto
484
00:44:12,160 --> 00:44:16,320
ng magagarbong salita
na tatanggapin ng mga tao.
485
00:44:17,280 --> 00:44:21,440
Nagsisisi ako na lumaki sila
na walang ama.
486
00:44:21,440 --> 00:44:26,760
Pero mas matimbang sa akin
ang mga gawa kaysa sa mga salita.
487
00:44:26,760 --> 00:44:32,240
Dalawampu't limang taon
ang nakaraan, lasenggo ako.
488
00:44:32,240 --> 00:44:34,280
Naging makasarili ako.
489
00:44:34,280 --> 00:44:36,680
Hindi na ako gano'n.
490
00:44:37,960 --> 00:44:40,960
'Yong mga kilos mo ang magpapatunay
491
00:44:40,960 --> 00:44:44,520
na natuto ka na,
na sinusubukan mong magbago.
492
00:44:44,520 --> 00:44:47,040
Sana mahanap ng pamilya ng biktima ko
493
00:44:47,040 --> 00:44:52,520
'yong kapayapaan sa kasamaang nagawa ko.
494
00:44:54,440 --> 00:44:57,520
Sana mahanap
ng natitirang miyembro ng pamilya
495
00:44:57,520 --> 00:45:01,960
'yong kapayapaan
sa lahat ng kalokohang 'to.
496
00:45:04,600 --> 00:45:07,960
At walang ibang maghahanap no'n kundi ako.
497
00:45:09,000 --> 00:45:10,960
At ginagawa ko 'yong makakaya ko.
498
00:45:12,240 --> 00:45:14,600
'Yon 'yong gusto kong maipakita.
499
00:45:49,520 --> 00:45:51,400
{\an8}Nagsalin ng Subtitle: Lea Torre