1
00:00:02,295 --> 00:00:06,340
Een Amerikaanse soldaat die
z'n medesoldaten dekking geeft...
2
00:00:08,092 --> 00:00:11,846
wordt geraakt
door een Duits projectiel.
3
00:00:14,474 --> 00:00:19,771
De explosie vernietigt
z'n machinegeweer en bril.
4
00:00:19,937 --> 00:00:23,232
Hij pakt een geweer en geeft
z'n makkers weer dekking.
5
00:00:26,944 --> 00:00:28,863
Op 6 juni 1944...
6
00:00:28,863 --> 00:00:35,745
landen de Geallieerden in Normandië
om het westfront te openen.
7
00:00:38,623 --> 00:00:43,836
Maar nazi-fanaten en diehards
vechten koppig door.
8
00:00:49,300 --> 00:00:55,765
D-day was een slag.
Ze moeten de oorlog nog winnen.
9
00:01:06,400 --> 00:01:13,407
9 januari 1945.
De Elzas in Frankrijk.
10
00:01:15,451 --> 00:01:19,372
Amerikaanse soldaat eerste klas
Glen Schmidt rent door de sneeuw...
11
00:01:19,372 --> 00:01:22,041
met een automatisch geweer
in z'n handen.
12
00:01:23,835 --> 00:01:28,506
Duitsers lokten zijn eenheid
in de val bij het dorpje Hatten.
13
00:01:28,673 --> 00:01:33,136
Het geweer van Schmidt weigerde
en hij werd twee keer geraakt.
14
00:01:33,302 --> 00:01:37,974
Eén kogel raakte z'n helm,
de andere schampte z'n gezicht.
15
00:01:38,141 --> 00:01:40,059
Hij is de enige overlevende.
16
00:01:40,226 --> 00:01:44,564
De eenheid van Schmidt heeft
enorme pech.
17
00:01:44,564 --> 00:01:48,192
{\an8}De patrouille is routine,
maar ze zijn daar toevallig...
18
00:01:48,359 --> 00:01:51,654
{\an8}op het moment
dat de Duitsers willen aanvallen.
19
00:01:51,821 --> 00:01:57,910
De Duitsers jagen op Schmidt.
Hij moet verslag uitbrengen.
20
00:01:58,077 --> 00:02:02,790
Dit is informatie uit de eerste hand.
21
00:02:02,957 --> 00:02:09,046
Schmidt heeft geluk dat hij
min of meer heelhuids ontsnapte.
22
00:02:09,213 --> 00:02:12,466
De Duitsers zitten midden in
het Ardennen-offensief.
23
00:02:12,633 --> 00:02:15,303
Wacht Am Rhein verliest aan kracht...
24
00:02:15,469 --> 00:02:20,099
dus Hitler besluit een zwakker
deel van de frontlinie aan te vallen.
25
00:02:20,099 --> 00:02:24,270
{\an8}Dat betekent dat de aandacht
van de Amerikanen en Britten...
26
00:02:24,437 --> 00:02:28,274
{\an8}wordt afgeleid
van de strijd in het noorden.
27
00:02:28,441 --> 00:02:33,571
Hitler geeft de leiding over
de operatie, genaamd Nordwind...
28
00:02:33,571 --> 00:02:38,576
aan Heinrich Himmler,
Reichsführer en hoofd van de SS.
29
00:02:38,743 --> 00:02:42,663
Naarmate de oorlog vordert,
vertrouwt Hitler steeds minder mensen.
30
00:02:42,830 --> 00:02:45,166
Maar er is één uitzondering: Himmler.
31
00:02:45,333 --> 00:02:49,670
Hij weet zeker dat Himmler
hem altijd trouw zal blijven.
32
00:02:49,837 --> 00:02:55,009
Himmler wil indruk maken en Hitlers
jubileum als Führer vieren.
33
00:02:55,176 --> 00:03:00,640
Himmler wil Straatsburg heroveren
en Hitler de stad aanbieden...
34
00:03:00,806 --> 00:03:06,979
als cadeau voor het 12e jubileum
van Hitlers machtsovername.
35
00:03:06,979 --> 00:03:09,774
Straatsburg,
hoofdstad van de Elzas...
36
00:03:09,774 --> 00:03:14,528
was eind november
door Vrije Fransen bevrijd.
37
00:03:14,528 --> 00:03:16,447
Himmlers herovering...
38
00:03:16,614 --> 00:03:21,077
...zou een enorme klap zijn voor
de Amerikaans-Franse alliantie.
39
00:03:24,080 --> 00:03:29,377
40 km ten noordoosten van
Straatsburg, nabij 't dorp Hatten...
40
00:03:31,337 --> 00:03:35,424
rent Soldaat Schmidt
richting de Amerikaanse linie.
41
00:03:38,761 --> 00:03:41,472
Plotseling flitst er wit licht.
42
00:03:43,766 --> 00:03:45,768
Schmidt is geraakt.
43
00:03:45,935 --> 00:03:52,358
Z'n rug staat in brand
en hij rolt zich om in de sneeuw.
44
00:03:52,525 --> 00:03:54,235
Hij is ongetwijfeld doodsbang.
45
00:03:54,235 --> 00:03:59,323
Hij heeft meerdere wonden.
Hij is flink gehavend.
46
00:04:00,992 --> 00:04:04,412
De nieuwe wonden zijn van
Amerikaanse fosforgranaten...
47
00:04:04,578 --> 00:04:08,624
die Amerikaanse soldaten afvuurden
op de Duitsers achter hem.
48
00:04:14,588 --> 00:04:18,301
Nasmeulend strompelt hij
naar een bunker...
49
00:04:18,467 --> 00:04:20,928
met Amerikaanse soldaten.
50
00:04:23,723 --> 00:04:28,436
Bij Bunker 9 bereikt Schmidt
de beroemde Maginotlinie.
51
00:04:31,272 --> 00:04:36,569
De Maginotlinie werd na WOI
opgetrokken door de Fransen.
52
00:04:36,736 --> 00:04:42,491
Hij liep van de Zwitserse grens
tot de grens van België.
53
00:04:42,658 --> 00:04:46,454
De linie had enorme
betonnen bunkers.
54
00:04:46,454 --> 00:04:49,832
{\an8}Sommige bunkers waren
praktisch ondergrondse steden.
55
00:04:49,832 --> 00:04:56,088
{\an8}Er waren grote bunkers voor troepen.
De bunkers hadden geschutskoepels.
56
00:04:56,088 --> 00:04:58,466
Er liepen tunnels tussen bunkers.
57
00:04:59,925 --> 00:05:03,137
Het beton was soms
meer dan drie meter dik.
58
00:05:03,137 --> 00:05:06,640
Zelfs als ze gebombardeerd werden...
59
00:05:06,640 --> 00:05:10,269
waren de troepen
in de bunker beschermd.
60
00:05:10,269 --> 00:05:16,025
Maar toen de Duitsers in 1940
binnenvielen, gingen ze eromheen.
61
00:05:16,025 --> 00:05:18,778
De Duitsers gingen niet
door de Maginotlinie .
62
00:05:18,778 --> 00:05:23,407
Ze vermeden de Maginotlinie
en vielen via België binnen.
63
00:05:24,825 --> 00:05:28,579
De bunkers werden nu gebruikt
door Amerikaanse soldaten...
64
00:05:28,579 --> 00:05:32,958
die de Franse grens beschermden
tegen aanvallers uit het oosten.
65
00:05:44,512 --> 00:05:49,100
Oberstleutnant Karl Proll
en z'n 35e pantserdivisie...
66
00:05:49,100 --> 00:05:52,228
leiden de aanval op Hatten.
67
00:05:54,897 --> 00:05:58,609
Karl Proll is
een voormalig onderofficier...
68
00:05:58,609 --> 00:06:03,906
die snel promotie krijg vanwege
z'n prestaties aan het oostfront.
69
00:06:03,906 --> 00:06:08,327
Hij draagt een van de hoogste
Duitse militaire onderscheidingen.
70
00:06:17,044 --> 00:06:18,712
Vanuit het bos...
71
00:06:18,879 --> 00:06:23,759
trekt de pantserdivisie
door een veld naar de bunkers.
72
00:06:26,053 --> 00:06:29,140
De Duitsers denken dat
de bunkers onbemand zijn.
73
00:06:29,140 --> 00:06:32,560
Maar opeens stuiten ze
op felle tegenstand.
74
00:06:34,186 --> 00:06:37,231
De tanks die voorop rijden
worden onder vuur genomen...
75
00:06:37,231 --> 00:06:39,442
door Amerikaanse mitrailleurs
en geschut.
76
00:06:43,529 --> 00:06:47,116
Ze lijden zware verliezen
tijdens deze frontale aanval.
77
00:06:58,502 --> 00:07:02,590
De overlevenden trekken terug
naar de bomen.
78
00:07:02,590 --> 00:07:08,345
Proll, veteraan van het oostfront,
weet dat hij flexibel moet zijn...
79
00:07:08,345 --> 00:07:11,390
en z'n tactiek moet aanpassen.
80
00:07:16,479 --> 00:07:20,774
Proll moet een weg tussen
de bunkers door zien te vinden...
81
00:07:20,774 --> 00:07:22,568
om Hatten aan te vallen.
82
00:07:24,695 --> 00:07:28,324
Bunker 9 is onderdeel
van de vestigwerken...
83
00:07:28,491 --> 00:07:32,828
die tot anderhalve kilometer
buiten Hatten doorlopen.
84
00:07:34,747 --> 00:07:36,790
Vanuit 'n post in het dorp...
85
00:07:36,957 --> 00:07:42,838
leidt kapitein William Corson
de verschillende bunkers.
86
00:07:43,005 --> 00:07:46,675
Ze zijn verbonden via
telefoonlijnen en mobilofoon.
87
00:07:46,842 --> 00:07:51,472
Het nieuws over de Duitse aanval
sijpelt binnen.
88
00:07:51,472 --> 00:07:55,518
{\an8}Corson doet wat elke goede
officier zou doen.
89
00:07:55,684 --> 00:07:58,395
{\an8}Hij verzamelde
zoveel mogelijk informatie.
90
00:07:58,562 --> 00:08:01,607
{\an8}Daarvoor moest hij
contact onderhouden.
91
00:08:01,774 --> 00:08:06,987
Z'n 242e infanterieregiment
van de 42 divisie...
92
00:08:07,154 --> 00:08:09,156
was nog maar net in Europa.
93
00:08:10,741 --> 00:08:17,373
Ze werden naar de Elzas gestuurd
om hun training af te ronden.
94
00:08:19,124 --> 00:08:23,295
De 42e divisie heeft
sterke en zwakke punten.
95
00:08:23,462 --> 00:08:27,925
Zwakke punten zijn onervarenheid
en gebrek aan zelfvertrouwen.
96
00:08:27,925 --> 00:08:33,389
Maar omdat ze zo groen zijn,
hebben ze wellicht...
97
00:08:33,556 --> 00:08:37,309
een vechtlust die doorgewinterde
soldaten niet meer hebben.
98
00:08:40,020 --> 00:08:46,443
Het 242e regiment versterkt het dorp
met de middelen die voorhanden zijn.
99
00:08:50,364 --> 00:08:54,952
Ze leggen mijnen om
Duitse voertuigen tegen te houden.
100
00:09:00,291 --> 00:09:04,044
Hun mijnenveld blokkeert de weg
naar de commandopost...
101
00:09:04,211 --> 00:09:06,672
tegenover de kerk.
102
00:09:12,428 --> 00:09:18,684
Soldaten met bazooka's
installeren zich in de kerktoren.
103
00:09:24,940 --> 00:09:29,194
Een artillerie-waarnemer
was al in de toren...
104
00:09:29,194 --> 00:09:32,323
om te helpen de bunkers
te beschermen.
105
00:09:32,323 --> 00:09:35,451
De artillerie-waarnemer is wellicht...
106
00:09:35,618 --> 00:09:38,370
de belangrijkste persoon
tijdens een WOII-gevecht.
107
00:09:38,370 --> 00:09:43,167
De artillerie-waarnemer heeft
de leiding over...
108
00:09:43,334 --> 00:09:46,462
de dodelijkste vuurkracht.
De artillerie...
109
00:09:46,462 --> 00:09:49,173
van de Amerikanen
is een verwoestende kracht.
110
00:09:51,091 --> 00:09:57,973
In Bunker 9 had
sergeant Alvin Cahoon...
111
00:09:58,140 --> 00:10:01,018
de Duitsers weggehouden...
112
00:10:01,185 --> 00:10:04,980
van de locatie
van het derde peloton...
113
00:10:05,147 --> 00:10:08,442
met behulp van artillerie
en mortiervuur.
114
00:10:08,442 --> 00:10:12,237
Maar hij ziet gevaar dreigen
vanuit het zuiden.
115
00:10:12,237 --> 00:10:18,494
Duitse tanks en infanterie rijden
tussen Bunker 4 en 5 door.
116
00:10:26,001 --> 00:10:32,883
De Duitse tanks kunnen nu
Hatten in rijden.
117
00:10:40,849 --> 00:10:46,980
Maar dan vuren Amerikaanse
bazooka's af van hoog...
118
00:10:47,147 --> 00:10:49,566
in de dorpskerk.
119
00:10:49,733 --> 00:10:55,572
{\an8}Het is een perfecte observatiepost.
De Duitse bevelhebber besefte dat...
120
00:10:55,739 --> 00:11:00,035
{\an8}en maakte de kerktoren
het hoofddoelwit.
121
00:11:00,035 --> 00:11:02,371
De Duitsers schieten terug...
122
00:11:05,290 --> 00:11:08,210
en vernietigen de toren.
123
00:11:08,210 --> 00:11:13,882
De bazookateams en de waarnemer
zijn uitgeschakeld.
124
00:11:14,049 --> 00:11:18,387
De Amerikaanse artillerie wordt
niet meer goed ondersteund.
125
00:11:18,554 --> 00:11:21,890
De verliezen verzwakken hun positie.
126
00:11:24,435 --> 00:11:29,064
Op de grond
nemen soldaten stelling...
127
00:11:29,231 --> 00:11:32,317
om Hatten actief te verdedigen.
128
00:11:40,909 --> 00:11:45,539
Soldaat eerste klasse Vito Bertoldo
is een van hen.
129
00:11:45,539 --> 00:11:50,335
Hij heeft slechte ogen,
wat problematisch is.
130
00:11:50,502 --> 00:11:53,547
Hij had zich vrijwillig
bij het leger aangemeld.
131
00:11:53,714 --> 00:11:57,009
Eerst wezen ze hem af,
maar naarmate de oorlog vorderde...
132
00:11:57,176 --> 00:12:03,432
werden de eisen lager.
Om die reden nemen ze hem aan.
133
00:12:03,599 --> 00:12:06,852
Bertoldo was niet blij
met z'n lage positie.
134
00:12:07,019 --> 00:12:11,440
Bertoldo was een lastige klant
voor z'n meerderen.
135
00:12:11,440 --> 00:12:15,611
Als je een halsstarrige soldaat hebt,
geef je hem...
136
00:12:15,611 --> 00:12:18,280
een positie waar hij
weinig kwaad kan doen.
137
00:12:18,280 --> 00:12:22,159
Nadat hij in Europa aankomt...
138
00:12:22,326 --> 00:12:27,206
zet kapitein William Corson
hem op wacht in Hatten.
139
00:12:27,206 --> 00:12:31,168
Dit is geen promotie.
Hij wordt aan de kant gezet.
140
00:12:36,006 --> 00:12:41,720
Maar Bertoldo ziet het als een stap
dichter bij gevechten.
141
00:12:41,720 --> 00:12:45,432
Bertoldo schept op
tegen z'n vrienden...
142
00:12:45,599 --> 00:12:49,436
over hoe hij de Duitsers
te pakken zal nemen.
143
00:12:49,603 --> 00:12:53,857
Veel jongens praatten zo,
maar vaak...
144
00:12:54,024 --> 00:12:58,403
waren mannen met 'n grote mond
nergens als de kogels rondvlogen.
145
00:12:59,905 --> 00:13:04,117
De voormalige kok installeert
een mitrailleur en wacht.
146
00:13:11,542 --> 00:13:15,254
De Duitsers vuren
op de commandopost.
147
00:13:24,096 --> 00:13:27,850
De Duitse artillerie schakelt
het communicatiesysteem uit.
148
00:13:28,016 --> 00:13:34,606
Voor de aanval had kapitein Corson
contact met alle bunkers.
149
00:13:34,606 --> 00:13:36,859
Nu kan hij niemand bereiken.
150
00:13:37,025 --> 00:13:40,612
Een commandant moet beslissen
waar hij moet zijn.
151
00:13:40,612 --> 00:13:43,448
Waar is hij het hardst nodig?
152
00:13:47,494 --> 00:13:49,538
Corson verlaat de commandopost.
153
00:13:51,123 --> 00:13:55,502
Hij gaat naar z'n mannen
in de bunkers.
154
00:13:58,964 --> 00:14:00,424
Het Amerikaanse vuur hapert...
155
00:14:00,424 --> 00:14:06,597
en Proll valt opnieuw
de noordelijke bunkers aan.
156
00:14:12,227 --> 00:14:18,817
Bunker 9 houdt stand, maar andere
soldaten geven zich over.
157
00:14:30,787 --> 00:14:33,373
Verder naar het zuiden...
158
00:14:33,373 --> 00:14:37,419
{\an8}De Jagdtiger was de grootste tank
die in WOII gebruikt werd.
159
00:14:38,879 --> 00:14:42,925
{\an8}Het chassis was hetzelfde
als dat van de Tiger.
160
00:14:43,091 --> 00:14:46,345
{\an8}Maar in plaats van
een geschutkoepel...
161
00:14:46,511 --> 00:14:49,932
{\an8}had hij een nog zwaarder
gepantserd bovenstuk...
162
00:14:50,098 --> 00:14:53,894
{\an8}en een nog krachtiger 128 mm-kanon.
163
00:14:53,894 --> 00:15:00,359
{\an8}Het 128 mm-kanon, bedoeld als
anti-tankwapen, woog 5,5 ton...
164
00:15:00,525 --> 00:15:06,323
{\an8}en kon 2,3 meter diep
doordringen in beton.
165
00:15:07,532 --> 00:15:09,952
Tijdens de gevechten in de Elzas...
166
00:15:10,118 --> 00:15:14,831
stuitten de Duitsers op troepen
in de oude Maginotlinie-bunkers.
167
00:15:14,831 --> 00:15:20,295
Adolf Hitler hoorde dit en dacht:
we sturen Jagdtigers...
168
00:15:20,295 --> 00:15:25,008
en laten die op de bunkers vuren.
169
00:15:29,930 --> 00:15:36,228
De Amerikaanse bunkers bezwijken
onder het Duitse vuur.
170
00:15:40,565 --> 00:15:44,569
Kapitein William Corson
snelt naar Bunker 9...
171
00:15:44,736 --> 00:15:47,114
om contact met hen te maken.
172
00:15:48,490 --> 00:15:54,579
Als hij de bunker nadert,
wordt de Jeep beschoten.
173
00:15:54,746 --> 00:15:58,959
Ze springen uit de Jeep
en schuilen in een schuttersput.
174
00:16:01,837 --> 00:16:04,756
Corson besluit
naar de bunker te rennen.
175
00:16:06,133 --> 00:16:10,387
Dit zie je vaak
tijdens grondgevechten.
176
00:16:10,387 --> 00:16:12,639
Eenvoudige dingen worden moeilijk.
177
00:16:12,639 --> 00:16:17,561
Hij weet niet wat er gebeurt.
Er is geen communicatie.
178
00:16:17,561 --> 00:16:22,232
{\an8}De eenvoudigste dingen worden
moeilijk en dodelijk.
179
00:16:22,399 --> 00:16:25,235
Hij geeft een van z'n mannen
een walkietalkie...
180
00:16:25,235 --> 00:16:30,407
zodat zij kunnen communiceren
met de troepen in Hatten.
181
00:16:32,743 --> 00:16:35,996
De mannen in de bunkers vechten
voor hun leven...
182
00:16:35,996 --> 00:16:41,043
terwijl Duitse tanks
verder het dorp in rijden.
183
00:16:41,043 --> 00:16:46,131
Dit is het gebied achter de linie.
184
00:16:46,298 --> 00:16:51,303
Er gaat dus iets mis,
want ineens zijn er Duitsers...
185
00:16:51,303 --> 00:16:53,138
waar ze niet horen te zijn.
186
00:17:22,959 --> 00:17:28,590
Gelukkig houdt
het geïmproviseerde mijnenveld...
187
00:17:28,757 --> 00:17:33,512
voor de commandopost
de oprukkende Duitsers tegen.
188
00:17:45,190 --> 00:17:48,610
De tankgrenadiers
van Oberstleutnant Prol...
189
00:17:48,610 --> 00:17:51,404
ruimen de mijnen op.
190
00:17:55,408 --> 00:17:59,287
Soldaat eerste klasse Vito Bertoldo
kan niet goed mikken...
191
00:17:59,454 --> 00:18:01,123
vanuit de commandopost.
192
00:18:04,000 --> 00:18:06,753
Hij besluit een betere plek
te zoeken.
193
00:18:06,920 --> 00:18:11,091
Ze zetten het machinegeweer
midden op straat.
194
00:18:26,314 --> 00:18:28,900
In het zicht van de vijand...
195
00:18:29,317 --> 00:18:34,906
schiet Vito Bertoldo
met z'n mitrailleur op de Duitsers.
196
00:18:39,870 --> 00:18:43,206
Hij richt
op de Duitse pantsereenheden...
197
00:18:43,206 --> 00:18:46,126
die de landmijnen willen opruimen.
198
00:18:53,175 --> 00:18:56,428
Bertoldo dringt hen terug.
199
00:19:00,307 --> 00:19:04,394
Hij en z'n assistent
tillen de mitrailleur weer op.
200
00:19:05,770 --> 00:19:12,110
{\an8}Bertoldo heeft geleerd dat je
een mitrailleur moet verplaatsen.
201
00:19:12,277 --> 00:19:17,490
Want een machinegeweer
is een doelwit van de vijand.
202
00:19:20,619 --> 00:19:27,000
Buiten Hatten komt kapitein Corson
aan bij Bunker 9.
203
00:19:28,627 --> 00:19:32,297
Hij treft daar sergeant Cahoon
en andere leden...
204
00:19:32,464 --> 00:19:36,009
van het 242e infanterieregiment.
205
00:19:37,219 --> 00:19:41,514
Ze hebben weinig munitie
en veel gewonden.
206
00:19:44,184 --> 00:19:46,770
Tegen die tijd...
207
00:19:46,937 --> 00:19:49,981
hebben de meeste andere bunkers
zich overgegeven.
208
00:19:50,148 --> 00:19:54,236
Bunker 9, in het noorden,
gaat echter door.
209
00:19:55,654 --> 00:20:01,952
Corson geeft het bevel door:
hou koste wat kost stand.
210
00:20:05,455 --> 00:20:11,211
Hij probeert ook de walkietalkie
bij de Jeep te bereiken.
211
00:20:13,213 --> 00:20:18,343
Hij besluit na het donker
hulp te halen uit Hatten.
212
00:20:21,096 --> 00:20:24,975
Als de bunker valt en Hatten vanuit
het noorden wordt aangevallen...
213
00:20:25,141 --> 00:20:28,478
worden de Elzas
en de net bevrijde hoofdstad...
214
00:20:28,645 --> 00:20:31,106
Straatsburg erg kwetsbaar.
215
00:20:33,233 --> 00:20:35,819
Aan het begin
van Operatie Nordwind...
216
00:20:35,819 --> 00:20:40,073
was Eisenhower bereid
terrein op te geven.
217
00:20:40,073 --> 00:20:42,993
Waaronder Straatsburg.
218
00:20:43,493 --> 00:20:47,080
Eisenhower wil Duitsland
vanuit het noorden aanvallen...
219
00:20:47,247 --> 00:20:52,377
{\an8}en de regio Elzas ligt te zuidelijk
om voor hem van belang te zijn.
220
00:20:52,544 --> 00:20:55,797
{\an8}Het leek Eisenhower logisch...
221
00:20:55,964 --> 00:21:02,804
om dat front te verlaten
en door te stoten naar Berlijn.
222
00:21:02,971 --> 00:21:07,475
Het voorstel veroorzaakt
bijna muiterij onder Franse troepen.
223
00:21:09,436 --> 00:21:11,688
De Elzas werd al eeuwenlang...
224
00:21:11,688 --> 00:21:14,441
afwisselend bezet
door Fransen en Duitsers.
225
00:21:14,858 --> 00:21:17,610
Maar op dat moment hadden
de Vrije Fransen...
226
00:21:18,111 --> 00:21:20,447
net Straatsburg bevrijd.
227
00:21:20,447 --> 00:21:26,077
Het is een belangrijk emotioneel
symbool voor de Fransen.
228
00:21:26,077 --> 00:21:28,955
Ze gaan Straatsburg
niet weer opgeven.
229
00:21:40,675 --> 00:21:44,596
In Hatten vallen Duitse
infanterie en tanks...
230
00:21:44,763 --> 00:21:46,806
het hoofdkwartier
van 't 1e bataljon aan.
231
00:21:49,309 --> 00:21:54,022
Onder vuurdekking
proberen tankgrenadiers...
232
00:21:54,522 --> 00:21:56,608
opnieuw de landmijnen
op te graven...
233
00:21:56,775 --> 00:22:00,487
die zo cruciaal zijn
voor de Amerikanen.
234
00:22:00,487 --> 00:22:05,283
Dankzij het mijnenveld
kunnen de Amerikanen tijdrekken.
235
00:22:05,283 --> 00:22:10,372
Tijdrekken tot er hulp kwam
was een deel van de strategie.
236
00:22:10,538 --> 00:22:13,500
De situatie was verre van ideaal.
237
00:22:13,666 --> 00:22:16,711
De Amerikanen hoopten
dat er een tank...
238
00:22:16,878 --> 00:22:22,801
over een mijn zou rijden
en daardoor een barrière zou worden.
239
00:22:22,967 --> 00:22:24,969
In 'n huis dat uitzicht bood...
240
00:22:24,969 --> 00:22:29,349
op de commandopost
en het mijnenveld...
241
00:22:29,516 --> 00:22:35,021
installeerden soldaat Vito Bertoldo
en assistent de mitrailleur.
242
00:22:35,021 --> 00:22:37,148
De assistent heeft meerdere taken.
243
00:22:37,148 --> 00:22:43,029
{\an8}Z'n hoofdtaak is het laden
van de mitrailleur...
244
00:22:43,196 --> 00:22:46,032
maar hij moet het wapen
ook beschermen...
245
00:22:46,199 --> 00:22:48,868
tegen naderende vijandelijke troepen.
246
00:22:49,035 --> 00:22:52,789
Ze maken het wapen
vast aan een tafel.
247
00:22:52,956 --> 00:22:55,708
Een machinegeweer staat meestal
op een driepoot...
248
00:22:55,875 --> 00:22:58,253
met pootjes die in de grond steken.
249
00:22:58,420 --> 00:23:04,384
Door het wapen aan de tafel te binden
kon hij nauwkeuriger schieten.
250
00:23:11,724 --> 00:23:15,228
Bertoldo opent het vuur.
251
00:23:25,655 --> 00:23:30,910
Opnieuw dringt hij de Duitser terug
met z'n vuurkracht.
252
00:23:33,663 --> 00:23:37,250
Maar dit keer richt een tank
z'n kanon op Bertoldo.
253
00:23:38,626 --> 00:23:43,131
Vanaf 69 meter vuurt hij
op het raam.
254
00:23:49,220 --> 00:23:50,972
Het projectiel schiet de kamer in.
255
00:23:53,600 --> 00:23:57,854
Soldaat eerste klas
Vito Bertoldo en z'n assistent...
256
00:23:58,021 --> 00:24:03,276
worden achteruit geblazen, maar zijn
wonderbaarlijk genoeg ongedeerd.
257
00:24:03,276 --> 00:24:08,156
{\an8}Hij heeft geluk, want zo'n projectiel
gaat zelfs door pantser.
258
00:24:08,156 --> 00:24:12,577
{\an8}Het is niet fijn als zo'n projectiel
je kamer in vliegt.
259
00:24:12,744 --> 00:24:14,704
{\an8}De inslag is heel zwaar.
260
00:24:14,704 --> 00:24:20,376
Maar het is minder dodelijk
dan een explosief.
261
00:24:20,543 --> 00:24:24,422
Bertoldo kruipt terug naar de tafel.
262
00:24:24,589 --> 00:24:27,759
De tank staat nog steeds
bij het mijnenveld.
263
00:24:30,011 --> 00:24:34,349
Hij opent weer vuur
met het machinegeweer.
264
00:24:35,892 --> 00:24:40,563
Een machinegeweer afvuren
op een tank is krankzinnig.
265
00:24:40,730 --> 00:24:45,401
Je komt nooit door die tank heen
en je onthult waar je zit.
266
00:24:47,529 --> 00:24:51,741
Een Duitse tankcommandant
neemt een kijkje buiten de tank.
267
00:24:53,326 --> 00:24:56,204
Bertoldo pakt een geweer.
268
00:24:56,371 --> 00:25:03,294
Vanaf 69 meter schiet hij
en doodt de Duitse officier.
269
00:25:08,049 --> 00:25:13,638
Bertoldo blijft vuren
om de Duitse tanks tegen te houden.
270
00:25:14,806 --> 00:25:19,394
De strijd is nog niet beslist.
271
00:25:19,394 --> 00:25:24,649
De uitkomst hangt af van
wat er nu zal gebeuren.
272
00:25:24,649 --> 00:25:27,694
Kan Bertoldo voorkomen
dat de Duitsers oprukken?
273
00:25:27,694 --> 00:25:32,323
Komt er binnen redelijke tijd
versterking?
274
00:25:35,743 --> 00:25:38,079
In Bunker 9...
275
00:25:38,246 --> 00:25:42,625
wacht kapitein Corson
tot hij Hatten in kan sluipen.
276
00:25:43,751 --> 00:25:46,754
Vanuit een opening in de bunker...
277
00:25:46,921 --> 00:25:51,301
probeert hij te zien hoe het
met de andere bunkers staat.
278
00:25:51,467 --> 00:25:54,804
Hij hoopt dat hij vanuit het dorp...
279
00:25:54,971 --> 00:25:58,266
artillerie en munitie
naar de bunker kan sturen...
280
00:25:58,433 --> 00:26:01,561
om de druk te verlichten.
281
00:26:04,939 --> 00:26:09,736
Plotseling slaat een projectiel in
dat Corson achteruit blaast.
282
00:26:20,580 --> 00:26:26,085
Terwijl de zon ondergaat,
naderen de Duitsers Bunker 9.
283
00:26:26,252 --> 00:26:30,173
De elite-manschappen van Proll...
284
00:26:30,173 --> 00:26:33,676
vullen de gaten tussen tanks
met hun wapens...
285
00:26:33,843 --> 00:26:37,680
en reageren snel
terwijl de strijd zich ontwikkelt.
286
00:26:40,600 --> 00:26:44,896
Tanks zijn zelden
effectief tegen bunkers.
287
00:26:45,063 --> 00:26:50,151
Je kunt beter tankgrenadiers inzetten...
288
00:26:50,318 --> 00:26:54,989
{\an8}want buiten hun tanks
kunnen ze beter zwakke plekken...
289
00:26:55,156 --> 00:27:00,161
{\an8}in het verdedigingssysteem opmerken
en tanks beschermen.
290
00:27:11,005 --> 00:27:17,053
Nu Corson gewond is, moet sergeant
Cahoon moeilijke keuzes maken.
291
00:27:18,888 --> 00:27:22,725
Het Duitse vuur wordt feller.
292
00:27:26,646 --> 00:27:30,358
Omdat de munitie
van de mannen buiten bijna op is...
293
00:27:30,525 --> 00:27:36,155
beveelt Cahoon hun zich
in de bunker terug te trekken.
294
00:27:36,322 --> 00:27:42,245
We stellen ons deze bunkers voor
als onneembare bouwwerken...
295
00:27:42,412 --> 00:27:47,667
maar uiteindelijk waren het
ruimtes vol bange mannen.
296
00:27:47,667 --> 00:27:54,257
Door de kleine openingen in de bunker
konden ze maar weinig zien.
297
00:27:58,177 --> 00:28:01,848
In de duisternis
horen Cahoon en z'n mannen...
298
00:28:02,014 --> 00:28:04,350
geluiden rond en op hun bunker.
299
00:28:15,945 --> 00:28:17,947
Gevangen in de bunker...
300
00:28:18,114 --> 00:28:24,328
horen ze de Duitsers explosieven
in de luchtschachten stoppen.
301
00:28:24,495 --> 00:28:26,998
Tussen de jaren 30,
toen ze gebouwd werden...
302
00:28:27,165 --> 00:28:29,959
{\an8}en 1945
toen de bunkers gebruikt werden...
303
00:28:30,126 --> 00:28:34,213
{\an8}had het Duitse leger
er veel staal uit gehaald...
304
00:28:34,213 --> 00:28:38,092
om te gebruiken in de Atlantikwall.
305
00:28:38,259 --> 00:28:42,388
Ze waren kwetsbaar voor
aanvallen uit ongebruikelijke hoeken.
306
00:28:42,388 --> 00:28:45,850
Soms waren de ventilatieschachten
een zwakke plek.
307
00:28:48,102 --> 00:28:50,438
Cahoon kan niet terugvechten.
308
00:28:50,605 --> 00:28:55,151
Als de explosieven ontploffen,
zijn ze dood.
309
00:28:55,318 --> 00:28:59,113
Z'n munitie is op.
Hij heeft geen contact...
310
00:28:59,280 --> 00:29:03,534
met mogelijke versterking.
Hij zit daar vast.
311
00:29:06,037 --> 00:29:11,626
Hij overlegt met Corson,
die gewond is maar nog leeft.
312
00:29:11,793 --> 00:29:15,421
De Duitsers zitten overal.
Hij wil z'n mannen...
313
00:29:15,588 --> 00:29:20,927
{\an8}daar niet zomaar laten sterven.
Hij besluit zich over te geven.
314
00:29:29,018 --> 00:29:31,646
Corson is het ermee eens.
315
00:29:38,528 --> 00:29:41,572
Cahoon roept naar de Duitsers
op het dak.
316
00:29:45,284 --> 00:29:48,704
De overlevenden komen
de bunker uit...
317
00:29:48,871 --> 00:29:51,165
met hun gewonde kameraden
en kapitein.
318
00:29:56,671 --> 00:29:59,966
Als laatste verdedigers
van de Maginotlinie...
319
00:30:00,132 --> 00:30:02,718
worden ze krijgsgevangenen.
320
00:30:07,014 --> 00:30:10,935
Nu de Amerikanen buiten Hatten
uitgeschakeld waren...
321
00:30:11,102 --> 00:30:14,522
konden de Duitsers het dorp
ongehinderd binnenrijden.
322
00:30:19,694 --> 00:30:25,116
Op de avond van 9 januari 1945
in het noordoosten van Frankrijk...
323
00:30:26,909 --> 00:30:33,040
wordt de nieuwe verdedigingslinie
het dorp Hatten zelf.
324
00:30:37,211 --> 00:30:42,008
Na de val van Bunker 9
hebben de commandoposten...
325
00:30:42,174 --> 00:30:48,514
van het 242e regiment nog steeds
het oosten van het dorp in handen.
326
00:30:48,514 --> 00:30:51,100
Maar ze hebben versterking nodig.
327
00:30:53,603 --> 00:30:57,273
Toen de Duitsers eerder aanvielen,
reageerden de Amerikanen...
328
00:30:57,440 --> 00:31:00,776
met veel vuurkracht en manschappen.
329
00:31:00,943 --> 00:31:06,991
{\an8}Nu hoeven de Duitsers alleen maar
terug te gaan en het dorp in te nemen.
330
00:31:09,243 --> 00:31:12,788
Ondertussen verplaatst
het 1e bataljon z'n post...
331
00:31:12,955 --> 00:31:16,125
van de kerk naar een veiligere plek.
332
00:31:19,879 --> 00:31:24,008
Soldaat Vito Bertoldo biedt aan
om op wacht te staan...
333
00:31:24,175 --> 00:31:26,677
tot ze zijn verhuisd.
334
00:31:32,892 --> 00:31:34,894
Waarom doet hij dat?
335
00:31:34,894 --> 00:31:38,064
Waarschijnlijk niet omdat hij
levensmoe is.
336
00:31:38,064 --> 00:31:44,111
Maar hij is bereid te sterven
als dat nodig is.
337
00:31:44,111 --> 00:31:48,366
En dat is heel bijzonder.
338
00:31:51,827 --> 00:31:54,914
Net na zonsopgang
vallen de Duitsers aan...
339
00:31:55,081 --> 00:31:59,919
voor de Amerikanen
daar de kans toe krijgen.
340
00:31:59,919 --> 00:32:03,297
Ze willen de Amerikanen uit
Hatten verdrijven...
341
00:32:03,464 --> 00:32:06,467
en oprukken naar Straatsburg.
342
00:32:06,467 --> 00:32:09,595
{\an8}Straatsburg heeft
een grote symbolische waarde.
343
00:32:09,595 --> 00:32:14,350
De hoofdstad van de Elzas
moet Duits blijven.
344
00:32:14,517 --> 00:32:17,228
Zo denken de nazi's.
345
00:32:24,026 --> 00:32:27,738
Nieuwe Amerikaanse troepen
houden de Duitsers tegen.
346
00:32:27,738 --> 00:32:33,411
Maar ze komen niet ver genoeg
Hatten in om de anderen te helpen.
347
00:32:39,959 --> 00:32:45,715
De dag vordert,
maar Bertoldo blijft op z'n plaats.
348
00:32:55,307 --> 00:33:00,354
De Duitsers proberen de mijnen
die hun weg versperren op te ruimen.
349
00:33:04,650 --> 00:33:09,363
Bertoldo verdrijft hen telkens
met z'n mitrailleur.
350
00:33:17,371 --> 00:33:21,375
De Duitse soldaten vluchten
en de tank rijdt achteruit.
351
00:33:22,918 --> 00:33:28,007
Bertoldo en z'n assistent herladen
en wachten op de volgende aanval.
352
00:33:28,007 --> 00:33:32,428
Bertoldo en z'n maat
turven op de muur...
353
00:33:32,428 --> 00:33:35,931
hoeveel Duitsers ze doden.
354
00:33:35,931 --> 00:33:38,142
Het verdreef de tijd...
355
00:33:38,309 --> 00:33:43,647
en verzette hun gedachten.
356
00:33:43,814 --> 00:33:46,025
Dan is 't gedaan met de rust...
357
00:33:48,778 --> 00:33:54,533
en wordt de kamer opgeblazen.
Bertoldo belandt op de grond.
358
00:33:57,536 --> 00:34:01,332
Na de explosie kruipt hij
ondanks z'n eigen wonden...
359
00:34:01,499 --> 00:34:04,126
naar z'n assistent.
360
00:34:07,296 --> 00:34:10,049
Z'n vriend is zwaargewond...
361
00:34:10,216 --> 00:34:14,136
dus lapt hij hem een beetje op
en helpt hem naar buiten.
362
00:34:14,136 --> 00:34:16,305
Wat vast heel moeilijk was.
363
00:34:22,144 --> 00:34:25,189
Nu z'n assistent veilig is
en het stof is neergedaald...
364
00:34:25,189 --> 00:34:29,276
kijkt Bertoldo naar buiten...
365
00:34:29,443 --> 00:34:33,989
en ziet het kanon
van een vijandelijke tank.
366
00:34:33,989 --> 00:34:39,787
Voor hij iets kan doen,
vliegt de tank in de brand.
367
00:34:41,622 --> 00:34:47,795
Een voltreffer van een bazookateam
op de tweede verdieping.
368
00:34:47,962 --> 00:34:51,048
Brandend rijdt de Panzer achteruit.
369
00:34:53,843 --> 00:34:56,428
Bertoldo opent het vuur.
370
00:35:00,516 --> 00:35:03,060
Er zit woede achter wat hij doet.
371
00:35:05,521 --> 00:35:09,483
Hij wil wraak nemen op de Duitsers
vanwege z'n maat.
372
00:35:11,527 --> 00:35:14,238
De strijd is nu persoonlijk.
373
00:35:21,120 --> 00:35:24,790
Kwaad op de Duitsers
om de wonden die ze toebrachten...
374
00:35:24,790 --> 00:35:30,212
schiet Bertoldo op de soldaten
die de tank uit vluchten.
375
00:35:45,102 --> 00:35:48,230
Om 23.00 uur op 10 januari...
376
00:35:50,441 --> 00:35:55,112
krijgen de overlevende Amerikanen
het bevel...
377
00:35:55,279 --> 00:35:59,491
om zich terug te trekken uit Hatten
en naar een veilig dorp te gaan.
378
00:35:59,658 --> 00:36:01,994
De bataljons hielden stand...
379
00:36:02,161 --> 00:36:05,748
sinds de aanval de dag daarvoor
's ochtends begon.
380
00:36:05,915 --> 00:36:12,129
Ze keren terug in kleine groepen.
De een geeft de ander dekking.
381
00:36:12,296 --> 00:36:18,636
Ze sluipen door de schaduwen.
Ze ontsnappen hoe ze maar kunnen.
382
00:36:18,802 --> 00:36:20,262
Terwijl ze terugtrekken...
383
00:36:20,429 --> 00:36:24,475
rukken nieuwe
Amerikaanse eenheden op.
384
00:36:34,652 --> 00:36:37,154
Bertoldo wil vrijwilligers...
385
00:36:37,321 --> 00:36:42,159
om de terugtrekkende troepen
dekking te geven.
386
00:36:43,827 --> 00:36:47,122
{\an8}De hamvraag voor iedereen
die dekking geeft...
387
00:36:47,289 --> 00:36:51,168
{\an8}is: kom ik hier zelf nog wel weg?
388
00:36:53,712 --> 00:36:57,007
In het donker bereiken Duitse
soldaten de commandopost...
389
00:36:57,007 --> 00:36:59,843
en rukken onder
Bertoldo's vuurbereik op.
390
00:37:01,387 --> 00:37:05,849
Vanuit deze positie heeft hij niets
aan z'n mitrailleur.
391
00:37:11,397 --> 00:37:15,192
In plaats daarvan pakt hij fosforgranaten.
392
00:37:16,652 --> 00:37:18,946
Wapens met fosfor...
393
00:37:19,113 --> 00:37:23,659
worden vaak gebruikt
voor rookgordijnen.
394
00:37:23,659 --> 00:37:26,453
Als fosfor in contact komt
met zuurstof...
395
00:37:26,453 --> 00:37:29,999
ontvlamt het en brandt het
met een temperatuur...
396
00:37:29,999 --> 00:37:35,713
van 760 graden Celsius,
wat dikke rook oplevert.
397
00:37:35,713 --> 00:37:42,636
Fosforgranaten worden ook gebruikt
om doelwitten in brand te steken.
398
00:37:42,803 --> 00:37:45,597
Mensen verbranden vaak
in de vlammen.
399
00:37:45,764 --> 00:37:49,601
Het is een angstaanjagend wapen,
want de schade is snel aangericht.
400
00:37:49,768 --> 00:37:53,689
Een witte fosforgranaat
heeft een bereik...
401
00:37:53,856 --> 00:37:57,651
van zo'n 18 meter.
De scherven raken je...
402
00:37:57,818 --> 00:38:00,154
en branden door je huid.
403
00:38:00,321 --> 00:38:02,406
Hoewel water de vlammen dooft...
404
00:38:02,406 --> 00:38:06,243
ontvlamt fosfor opnieuw
als het verdampt.
405
00:38:22,885 --> 00:38:27,056
Soldaten vluchten
na Bertoldo's salvo.
406
00:38:28,849 --> 00:38:33,854
De Duitsers moeten de Amerikanen
verslaan die hun opmars vertragen.
407
00:38:39,401 --> 00:38:43,781
Opnieuw wordt Bertoldo
op de grond geblazen.
408
00:38:45,157 --> 00:38:48,077
Mogelijk richt iemand het kanon...
409
00:38:48,077 --> 00:38:51,997
van de tank
op de plek waar Bertoldo zit.
410
00:38:51,997 --> 00:38:55,084
Vooral na die aanval
met fosforgranaten.
411
00:38:55,250 --> 00:38:58,962
Dat maakt Bertoldo uitschakelen
nog urgenter.
412
00:38:59,129 --> 00:39:02,549
Een Duitse tank mikt op z'n raam.
413
00:39:04,301 --> 00:39:07,930
Het moet weer een enorme dreun
zijn geweest.
414
00:39:08,305 --> 00:39:15,104
Het kan onmogelijk
goed voor z'n gehoor zijn geweest.
415
00:39:15,270 --> 00:39:19,733
Maar een acuter probleem was
dat z'n bril verbrijzeld was.
416
00:39:19,900 --> 00:39:23,278
Ook z'n machinegeweer is onbruikbaar.
417
00:39:23,445 --> 00:39:26,240
Bertoldo weigert op te geven.
418
00:39:26,407 --> 00:39:31,995
Hij pakt een geweer en blijft op
de Duitsers schieten.
419
00:39:39,169 --> 00:39:41,797
Hij vecht met alles wat hij heeft.
420
00:39:42,256 --> 00:39:47,803
Hij denkt innovatief
en toont grote moed.
421
00:40:10,075 --> 00:40:13,245
Nadat hij het mijnenveld
2 dagen heeft beschermd...
422
00:40:13,412 --> 00:40:17,207
krijgt hij het bevel dat hij
zich moet terugtrekken.
423
00:40:42,357 --> 00:40:46,236
Bertoldo en leden
van het 242e infanterieregiment...
424
00:40:46,403 --> 00:40:49,740
voorkomen dat de Duitsers
door Hatten oprukken.
425
00:40:53,410 --> 00:40:56,497
De felle strijd gaat
nog 10 dagen door.
426
00:40:59,041 --> 00:41:02,461
De vertraging voorkomt dat
de Duitsers Straatsburg heroveren.
427
00:41:03,670 --> 00:41:09,176
De gevechten in januari 1945
zijn bruut.
428
00:41:09,176 --> 00:41:12,471
{\an8}Het is een bittere strijd
op de straten.
429
00:41:12,471 --> 00:41:15,724
Dit is niet alleen
vreselijk voor inwoners...
430
00:41:15,724 --> 00:41:20,854
maar ook voor de infrastructuur.
Sommige dorpen worden verwoest.
431
00:41:20,854 --> 00:41:25,943
Himmlers plan faalt en hij kan
Straatsburg niet aanbieden...
432
00:41:26,109 --> 00:41:29,988
als cadeau voor het 12e jubileum
van het Derde Rijk.
433
00:41:31,823 --> 00:41:35,994
Toch geeft Hitler
Himmler de leiding...
434
00:41:36,161 --> 00:41:40,123
over de legergroep Weichsel
aan het oostfront.
435
00:41:40,123 --> 00:41:46,797
{\an8}Himmler zet ondanks z'n falen
z'n militaire carrière voort.
436
00:41:48,423 --> 00:41:51,969
Kapitein William Corson,
sergeant Alvin Cahoon...
437
00:41:52,135 --> 00:41:55,973
soldaat Glenn Schmidt
en de overige Amerikanen...
438
00:41:56,139 --> 00:42:00,852
uit Bunker 9 dienen de oorlog uit
in gevangenkampen.
439
00:42:03,438 --> 00:42:07,985
Het 1e Bataljon van het 242e
krijgt een eervolle vermelding...
440
00:42:08,151 --> 00:42:10,320
voor hun verdediging van Hatten...
441
00:42:10,320 --> 00:42:14,700
als erkenning van het sneuvelen
van 500 soldaten en officieren...
442
00:42:14,866 --> 00:42:18,870
bijna 70 procent
van het onervaren bataljon.
443
00:42:22,082 --> 00:42:27,713
Oberstleutnant Karl Proll blijft
Hatten aanvallen tot 19 januari.
444
00:42:27,879 --> 00:42:33,635
Zijn 1e bataljon is ook verwoest.
Slechts 100 soldaten leven nog.
445
00:42:33,802 --> 00:42:37,264
Hij krijgt een IJzeren Kruis
met eikenbladeren...
446
00:42:37,431 --> 00:42:42,519
en in de vermelding staat dat hij 35
Amerikaanse aanvallen afsloeg.
447
00:42:42,686 --> 00:42:46,064
De onderscheiding werd al
voor eind januari aangekondigd.
448
00:42:46,231 --> 00:42:48,400
Dat kan meerdere redenen hebben.
449
00:42:48,567 --> 00:42:53,238
Wellicht waren z'n prestaties
zo uitmuntend...
450
00:42:53,405 --> 00:42:56,575
dat hij beloond moest worden.
451
00:42:56,575 --> 00:42:59,202
Of het is juist andersom.
452
00:42:59,369 --> 00:43:02,956
De Duitsers verborgen
vaak nederlagen...
453
00:43:03,123 --> 00:43:08,462
door mensen
een hogere medaille te geven.
454
00:43:09,963 --> 00:43:15,385
Vito Bertoldo ontvangt
de hoogste onderscheiding...
455
00:43:15,552 --> 00:43:20,015
de Medal of Honor van het Congres,
voor vasthoudendheid en moed.
456
00:43:21,433 --> 00:43:28,231
Z'n commandant, Corson, leest
in de krant over de onderscheiding.
457
00:43:28,231 --> 00:43:33,236
Z'n lastige kok bleek
een geweldige soldaat te zijn.
458
00:43:35,739 --> 00:43:39,868
Hij moet zich hebben afgevraagd hoe
hij hem zo verkeerd kon inschatten.
459
00:43:41,620 --> 00:43:48,627
{\an8}Nazi-operaties Wacht am Rhein en
Nordwind gaan tot eind januari door.
460
00:43:49,086 --> 00:43:52,005
{\an8}Maar ze delen niet
de beslissende klap uit.
461
00:43:52,005 --> 00:43:55,592
{\an8}Ze worden teruggedreven
naar de Duitse grens.
462
00:43:55,759 --> 00:44:00,764
{\an8}Ze willen de Geallieerden laten
boeten als ze Duitsland betreden.
463
00:44:03,558 --> 00:44:07,896
{\an8}De oorlog in Europa zal nog
drieënhalve maand woeden.
464
00:44:08,063 --> 00:44:09,606
{\an8}Ondertiteld door: Joost Poort