1
00:00:06,966 --> 00:00:11,137
NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:20,688 --> 00:00:22,815
<i>Zaledwie 50 lat temu</i>

3
00:00:23,483 --> 00:00:26,319
<i>wyruszyliśmy wreszcie na Księżyc.</i>

4
00:00:40,374 --> 00:00:45,880
<i>Po raz pierwszy mogliśmy</i>
<i>podziwiać z dala własną planetę.</i>

5
00:00:53,387 --> 00:00:58,726
<i>Od tamtego dnia ludzka populacja ponad</i>
<i>dwukrotnie zwiększyła swoją liczebność.</i>

6
00:01:04,273 --> 00:01:08,694
<i>Serial ten przedstawia</i>
<i>ocalałe cuda natury,</i>

7
00:01:09,612 --> 00:01:12,323
<i>odkrywając to, co musimy chronić,</i>

8
00:01:12,698 --> 00:01:16,828
<i>aby zapewnić przetrwanie</i>
<i>ludzkości i przyrodzie.</i>

9
00:01:32,218 --> 00:01:36,389
<i>W płytkich morzach tłoczą się</i>
<i>olbrzymie ławice ryb.</i>

10
00:01:39,142 --> 00:01:40,601
<i>To sardele.</i>

11
00:01:48,276 --> 00:01:51,654
<i>Małe ryby stają się pożywieniem większych.</i>

12
00:01:58,703 --> 00:02:01,956
<i>Myśliwych,</i>
<i>takich jak karanksy żółtopłetwe...</i>

13
00:02:08,254 --> 00:02:10,339
<i>i mobule.</i>

14
00:02:15,052 --> 00:02:20,099
<i>Współpracujący myśliwi</i>
<i>mają niebywałą skuteczność.</i>

15
00:03:02,642 --> 00:03:07,396
<i>Zasobne morza przybrzeżne</i>
<i>są łowiskami naszej planety.</i>

16
00:03:08,064 --> 00:03:13,319
<i>Mogą być obfitym źródłem pożywienia</i>
<i>dla zwierząt i ludzkości.</i>

17
00:03:14,445 --> 00:03:21,410
MORZA PRZYBRZEŻNE

18
00:03:27,708 --> 00:03:33,130
<i>Morza otaczające lądy stanowią</i>
<i>mniej niż 10% oceanów naszej planety.</i>

19
00:03:35,174 --> 00:03:39,512
<i>Jednocześnie aż 90%</i>
<i>wszystkich morskich istot</i>

20
00:03:39,679 --> 00:03:42,098
<i>żyje w tych przybrzeżnych wodach.</i>

21
00:03:46,519 --> 00:03:51,023
<i>To niezwykłe bogactwo umożliwia fakt,</i>
<i>iż światło słoneczne</i>

22
00:03:51,232 --> 00:03:53,401
<i>sięga tu dna oceanicznego.</i>

23
00:04:00,783 --> 00:04:04,287
<i>Park Narodowy Everglades</i>
<i>na południowej Florydzie.</i>

24
00:04:06,622 --> 00:04:11,085
<i>Pola trawy morskiej</i>
<i>wyściełają płytkie tropikalne wody.</i>

25
00:04:19,135 --> 00:04:20,636
<i>Niczym sawanny na lądzie,</i>

26
00:04:20,761 --> 00:04:26,058
<i>te bujne morskie łąki</i>
<i>są domem wielu gatunków zwierząt.</i>

27
00:04:34,150 --> 00:04:38,529
<i>Płaszczki ukrywają się w trawie morskiej,</i>
<i>poszukując zdobyczy.</i>

28
00:04:54,962 --> 00:04:57,882
<i>Wody parku Everglades są także łowiskiem</i>

29
00:04:58,049 --> 00:05:01,052
<i>najbardziej pomysłowych rybaków wybrzeża.</i>

30
00:05:08,309 --> 00:05:10,102
<i>Delfinów butlonosych.</i>

31
00:05:15,691 --> 00:05:20,196
<i>Delfiny poszukują pożywienia,</i>
<i>wykorzystując echolokację, rodzaj sonaru.</i>

32
00:05:39,507 --> 00:05:42,968
<i>Znalazły ławicę cefali.</i>

33
00:05:54,897 --> 00:05:56,524
<i>Delfiny butlonose</i>

34
00:05:56,690 --> 00:06:00,194
<i>rozwinęły własną,</i>
<i>wyjątkową technikę połowu.</i>

35
00:06:07,118 --> 00:06:10,579
<i>Stłaczają ryby na odpowiednim obszarze.</i>

36
00:06:14,750 --> 00:06:19,797
<i>Następnie jeden z delfinów używa ogona,</i>
<i>by utworzyć wokół ławicy błotny pierścień.</i>

37
00:06:24,844 --> 00:06:28,264
<i>Panikujące ryby wyskakują z wody.</i>

38
00:06:35,020 --> 00:06:36,021
<i>Większość ucieka.</i>

39
00:06:37,481 --> 00:06:39,733
<i>Niełatwo złapać latającą rybę.</i>

40
00:06:47,074 --> 00:06:50,578
<i>Butlonosy podejmują jednak kolejne próby.</i>

41
00:07:16,145 --> 00:07:20,316
<i>W parku narodowym panuje</i>
<i>zakaz komercyjnego połowu.</i>

42
00:07:22,234 --> 00:07:24,570
<i>Delfiny mają więc ryb pod dostatkiem.</i>

43
00:07:37,291 --> 00:07:43,547
<i>Tylko z lotu ptaka można w pełni docenić</i>
<i>zaradność tych mistrzów rybołówstwa.</i>

44
00:07:53,891 --> 00:07:59,688
<i>Płytkie morza odgrywają kluczową rolę</i>
<i>w walce ze zmianami klimatu.</i>

45
00:08:02,399 --> 00:08:07,112
<i>Trawa morska wchłania</i>
<i>35 razy więcej dwutlenku węgla</i>

46
00:08:07,363 --> 00:08:10,074
<i>niż porównywalna powierzchnia</i>
<i>lasu deszczowego.</i>

47
00:08:10,741 --> 00:08:15,621
<i>Zmniejsza to zniszczenia</i>
<i>wywołane ocieplaniem się mórz.</i>

48
00:08:19,583 --> 00:08:22,878
<i>Granice wodnych łąk</i>
<i>często porastają namorzyny.</i>

49
00:08:24,922 --> 00:08:28,759
<i>Te niezwykłe drzewa</i>
<i>jako jedyne radzą sobie</i>

50
00:08:28,926 --> 00:08:32,054
<i>z przybrzeżnymi wodami o różnym zasoleniu.</i>

51
00:08:36,600 --> 00:08:41,146
<i>Namorzyny nie tylko chronią wybrzeża</i>
<i>przed katastrofalnymi skutkami huraganów,</i>

52
00:08:41,981 --> 00:08:45,776
<i>ale także, podobnie jak trawa morska,</i>
<i>wchłaniają dwutlenek węgla.</i>

53
00:08:53,826 --> 00:08:58,038
<i>W ich splątanych korzeniach</i>
<i>kryją się młode ryby,</i>

54
00:08:58,247 --> 00:09:00,624
<i>które wyruszają w końcu</i>

55
00:09:01,333 --> 00:09:05,754
<i>do magicznych krain mórz tropikalnych:</i>

56
00:09:07,214 --> 00:09:08,507
<i>raf koralowych.</i>

57
00:09:14,388 --> 00:09:18,058
<i>Choć rafy pokrywają niecały 1%</i>
<i>dna oceanicznego,</i>

58
00:09:18,267 --> 00:09:22,396
<i>są schronieniem aż jednej czwartej</i>
<i>wszystkich morskich gatunków.</i>

59
00:09:30,070 --> 00:09:33,616
<i>Żaden z nich nie przetrwałby,</i>
<i>gdyby nie koralowce.</i>

60
00:09:45,794 --> 00:09:49,715
<i>Koralowce tworzą struktury</i>
<i>dostarczające pożywienia i schronienia.</i>

61
00:09:49,923 --> 00:09:52,676
<i>To na nich polegają</i>
<i>wszystkie żyjące tu istoty.</i>

62
00:09:58,932 --> 00:10:03,479
<i>Każdy z mieszkańców odgrywa ważną rolę</i>
<i>w utrzymywaniu rafy w zdrowiu.</i>
<i>Niestety, niewiele raf</i>
<i>zachowało swą nieskazitelność.</i>

63
00:10:16,116 --> 00:10:21,121
<i>Większość z nich straciła jednych</i>
<i>ze swoich najważniejszych mieszkańców.</i>

64
00:10:23,874 --> 00:10:24,708
<i>Rekiny.</i>

65
00:10:29,630 --> 00:10:34,093
<i>Nadmierne poławianie</i>
<i>zmniejszyło światową populację rekinów</i>

66
00:10:34,343 --> 00:10:36,261
<i>o ponad 90%.</i>

67
00:10:40,015 --> 00:10:43,727
<i>Dziś rekiny występują</i>
<i>w nielicznych ławicach</i>

68
00:10:44,103 --> 00:10:46,522
<i>jedynie na najodleglejszych rafach.</i>

69
00:10:51,902 --> 00:10:55,364
<i>Polinezja Francuska na Pacyfiku.</i>

70
00:10:57,116 --> 00:11:00,202
<i>Rekiny są tu gatunkiem ściśle chronionym.</i>

71
00:11:06,709 --> 00:11:10,129
<i>Za dnia rekiny szare rafowe</i>
<i>spokojnie dryfują.</i>

72
00:11:15,759 --> 00:11:18,887
<i>Pozwalają małym wargaczom</i>
<i>czyścić ich zęby,</i>

73
00:11:19,096 --> 00:11:21,765
<i>szykując się na nocne polowanie.</i>

74
00:11:34,361 --> 00:11:37,322
<i>Rekiny wolą polować w ciemnościach.</i>

75
00:11:38,031 --> 00:11:41,952
<i>Ich wyostrzone zmysły</i>
<i>dają im wtedy przewagę.</i>

76
00:11:47,750 --> 00:11:48,584
<i>Zmrok.</i>

77
00:11:54,006 --> 00:11:59,094
<i>Czas, by mniejsze ryby</i>
<i>schroniły się w zakamarkach rafy...</i>

78
00:12:01,138 --> 00:12:03,807
<i>poza zasięgiem rekinów szarych.</i>

79
00:12:19,782 --> 00:12:22,743
<i>Drapieżcy wykrywają najdrobniejszy ruch.</i>

80
00:12:42,763 --> 00:12:45,140
<i>Opuszczenie kryjówki oznacza ryzyko.</i>

81
00:13:11,500 --> 00:13:15,462
<i>Trwająca w bezruchu ryba</i>
<i>może pozostać niezauważona.</i>

82
00:13:38,151 --> 00:13:41,822
<i>Niewielka ryba jest w stanie</i>
<i>przechytrzyć pojedynczego rekina,</i>

83
00:13:43,907 --> 00:13:48,245
<i>jednak wśród stada myśliwych</i>
<i>ma niewielkie szanse na ucieczkę.</i>

84
00:13:57,504 --> 00:14:01,717
<i>Najbezpieczniej jest</i>
<i>ukrywać się wśród koralowców.</i>

85
00:14:04,761 --> 00:14:08,557
<i>Jednak pojawienie się innych myśliwych</i>
<i>zmienia wszystko.</i>

86
00:14:11,184 --> 00:14:13,228
<i>Żarłacze grube.</i>

87
00:14:21,612 --> 00:14:23,238
<i>Smukłe, zwinne rekiny</i>

88
00:14:23,363 --> 00:14:27,826
<i>dostają się do miejsc</i>
<i>niedostępnych dla innych drapieżców.</i>

89
00:14:33,790 --> 00:14:36,293
<i>Ryby umykające żarłaczom</i>

90
00:14:36,376 --> 00:14:40,005
<i>wypływają prosto w paszcze</i>
<i>czekających na nie rekinów szarych.</i>

91
00:14:47,512 --> 00:14:50,307
<i>Gdy oba gatunki rekinów</i>
<i>zaczynają polować razem,</i>

92
00:14:50,474 --> 00:14:53,894
<i>trudno znaleźć bezpieczną kryjówkę,</i>
<i>nawet wśród koralowców.</i>

93
00:15:14,539 --> 00:15:18,835
<i>Zamieszanie przyciąga</i>
<i>coraz więcej rekinów.</i>

94
00:15:59,501 --> 00:16:04,423
<i>Rekiny występowały niegdyś w tak wielkich</i>
<i>ławicach na rafach na całym świecie.</i>

95
00:16:07,592 --> 00:16:10,721
<i>Choć tak duża liczba drapieżników</i>
<i>zdaje się szkodliwa,</i>

96
00:16:11,555 --> 00:16:16,268
<i>w rzeczywistości rekiny</i>
<i>pomagają utrzymać rafę w zdrowiu.</i>

97
00:16:19,813 --> 00:16:22,774
<i>Zapewniają równowagę populacji ryb,</i>

98
00:16:23,817 --> 00:16:27,821
<i>polując na drapieżców pożywiających się</i>
<i>małymi rybami roślinożernymi.</i>

99
00:16:35,620 --> 00:16:37,664
<i>Natomiast roślinożercy</i>

100
00:16:37,873 --> 00:16:40,709
<i>usuwają z koralowców wodorosty i pasożyty,</i>

101
00:16:41,043 --> 00:16:43,378
<i>którymi mogłaby zarosnąć rafa.</i>

102
00:16:47,215 --> 00:16:50,719
<i>Zrównoważone środowisko</i>
<i>z rekinem w roli głównego drapieżcy</i>

103
00:16:50,844 --> 00:16:56,433
<i>zwiększa szanse przetrwania rafy</i>
<i>w obliczu katastrofy.</i>

104
00:17:00,103 --> 00:17:04,900
<i>Jednak obecnie nawet zdrowe rafy</i>
<i>muszą się zmierzyć z wielkim zagrożeniem.</i>

105
00:17:10,697 --> 00:17:13,909
<i>Zmiany klimatu</i>
<i>doprowadzają do ocieplania się mórz.</i>

106
00:17:17,913 --> 00:17:21,666
<i>Mikroskopijne rośliny</i>
<i>porastające tkankę koralowców</i>

107
00:17:22,125 --> 00:17:25,462
<i>nadają im barwę</i>
<i>i stanowią ich główne źródło pożywienia.</i>

108
00:17:30,050 --> 00:17:33,345
<i>Gdy temperatura morza</i>
<i>wzrasta choćby o dwa stopnie,</i>

109
00:17:33,637 --> 00:17:36,515
<i>koralowce wydalają</i>
<i>swych roślinnych partnerów.</i>
<i>Tracą główne źródło pożywienia...</i>

110
00:17:49,361 --> 00:17:50,487
<i>i bieleją.</i>

111
00:17:54,616 --> 00:17:58,995
<i>Tutaj, na Wielkiej Rafie Koralowej</i>
<i>w Australii, cieplejsze niż zwykle morze</i>

112
00:17:59,121 --> 00:18:02,374
<i>doprowadziło do wybielenia</i>
<i>wielu koralowców.</i>

113
00:18:07,963 --> 00:18:10,298
<i>Choć to na swój sposób piękny widok,</i>

114
00:18:11,133 --> 00:18:14,010
<i>kilka tygodni wysokich temperatur</i>

115
00:18:14,594 --> 00:18:18,390
<i>zagłodzi koralowce na śmierć.</i>

116
00:18:22,102 --> 00:18:25,147
<i>Dwutlenek węgla</i>
<i>wywołujący globalne ocieplenie</i>

117
00:18:25,689 --> 00:18:28,108
<i>zwiększa także kwasowość mórz.</i>

118
00:18:28,859 --> 00:18:31,987
<i>Rafy nie są w stanie</i>
<i>przetrwać takich zmian.</i>

119
00:18:34,990 --> 00:18:37,159
<i>A bez żywych koralowców</i>

120
00:18:37,492 --> 00:18:41,121
<i>zginie wielu mieszkańców raf.</i>

121
00:18:48,628 --> 00:18:51,631
<i>W latach 2016 i 2017</i>

122
00:18:51,965 --> 00:18:56,303
<i>ponad tysiąc kilometrów</i>
<i>Wielkiej Rafy Koralowej uległo wybieleniu.</i>

123
00:19:03,643 --> 00:19:04,978
<i>Sześć miesięcy później</i>

124
00:19:05,478 --> 00:19:07,731
<i>wiele koralowców było już martwych.</i>

125
00:19:10,483 --> 00:19:12,444
<i>Środowisko uległo zniszczeniu.</i>

126
00:19:19,784 --> 00:19:26,124
<i>Na całym świecie połowa płytkich</i>
<i>raf koralowych przestała już istnieć.</i>

127
00:19:30,712 --> 00:19:34,633
<i>Reszta może zniknąć</i>
<i>w najbliższych dekadach.</i>

128
00:19:44,601 --> 00:19:48,146
<i>Z dala od tropików,</i>
<i>na wyższych szerokościach geograficznych,</i>

129
00:19:48,230 --> 00:19:50,148
<i>morza są o wiele chłodniejsze.</i>

130
00:19:52,734 --> 00:19:57,072
<i>Sztormowe wody wydobywają z głębin</i>
<i>ważne składniki odżywcze.</i>

131
00:19:58,531 --> 00:20:02,160
<i>Wzbogacona woda i długie, letnie dni</i>

132
00:20:02,619 --> 00:20:05,914
<i>uczyniły te morza</i>
<i>najurodzajniejszymi na świecie.</i>

133
00:20:15,382 --> 00:20:19,928
<i>Uchatkom karłowatym nie brakuje pokarmu.</i>
<i>Mają nawet czas na zabawę wśród fal.</i>

134
00:20:47,330 --> 00:20:49,833
<i>Wiosna u wybrzeży Kalifornii.</i>

135
00:20:51,126 --> 00:20:54,671
<i>Algi dryfujące na powierzchni morza</i>

136
00:20:54,921 --> 00:20:57,299
<i>wskazują na obecność podwodnych bogactw.</i>

137
00:21:08,518 --> 00:21:11,479
<i>Oto wspaniały podwodny las.</i>

138
00:21:18,111 --> 00:21:22,407
<i>Łodygi wielkomorszczu gruszkonośnego</i>
<i>są równie ważne dla oceanów,</i>

139
00:21:22,657 --> 00:21:24,492
<i>co drzewa dla lądów.</i>

140
00:21:31,291 --> 00:21:32,584
<i>Niczym las deszczowy,</i>

141
00:21:32,667 --> 00:21:37,714
<i>gęste glony zapewniają pokarm</i>
<i>i schronienie wielu gatunkom zwierząt.</i>

142
00:21:45,889 --> 00:21:47,557
<i>W chłodnych, żyznych morzach</i>

143
00:21:47,640 --> 00:21:50,852
<i>wielkomorszcz osiąga</i>
<i>nawet 50 metrów wysokości.</i>

144
00:21:54,814 --> 00:21:59,402
<i>Pęcherze pławne unoszą łodygę</i>
<i>w stronę oświetlonej słońcem powierzchni.</i>

145
00:22:09,579 --> 00:22:11,456
<i>Wśród liści kryje się...</i>

146
00:22:13,500 --> 00:22:14,626
<i>wydra morska.</i>

147
00:22:16,753 --> 00:22:19,798
<i>Jej gęsta sierść chroni ją</i>
<i>przed wyziębieniem.</i>

148
00:22:28,264 --> 00:22:31,351
<i>Pęcherzyki powietrza</i>
<i>zapewniają dodatkową izolację.</i>

149
00:22:41,486 --> 00:22:45,323
<i>Wydry morskie mają najgęstszą sierść</i>
<i>spośród wszystkich zwierząt.</i>

150
00:22:46,574 --> 00:22:50,453
<i>Eleganckie futro</i>
<i>wymaga uważnej pielęgnacji.</i>

151
00:23:20,150 --> 00:23:22,944
<i>Wydry muszą sporo zjeść,</i>
<i>by zachować ciepło.</i>

152
00:23:23,027 --> 00:23:26,948
<i>Codziennie przyjmują pokarm o masie</i>
<i>jednej czwartej ich wagi ciała.</i>

153
00:23:33,079 --> 00:23:35,748
<i>Ich ulubionym daniem są jeżowce.</i>

154
00:23:45,341 --> 00:23:46,176
<i>Jest!</i>

155
00:23:47,969 --> 00:23:48,970
<i>I kolejny.</i>

156
00:23:52,640 --> 00:23:56,436
<i>Wydrze zaczyna brakować tchu.</i>
<i>Musi wrócić na powierzchnię.</i>

157
00:24:05,403 --> 00:24:08,323
<i>Kolczasty jeżowiec</i>
<i>nie wygląda zachęcająco,</i>

158
00:24:08,907 --> 00:24:12,410
<i>jednak pod jego twardym pancerzem</i>
<i>kryje się prawdziwa uczta.</i>

159
00:24:22,795 --> 00:24:26,758
<i>Od wydr morskich zależy</i>
<i>zdrowie podwodnego lasu.</i>

160
00:24:28,259 --> 00:24:31,054
<i>Ssaki kontrolują populację jeżowców.</i>

161
00:24:48,321 --> 00:24:50,740
<i>Jeżowce żywią się glonami,</i>

162
00:24:52,784 --> 00:24:54,953
<i>przegryzając ich twarde łodygi.</i>

163
00:25:02,710 --> 00:25:07,507
<i>Pozostawione samopas,</i>
<i>rozprzestrzeniają się niczym zaraza.</i>

164
00:25:09,759 --> 00:25:15,390
<i>Na szczęście ktoś pomaga wydrom</i>
<i>w walce z kolczastymi głodomorami.</i>

165
00:25:22,313 --> 00:25:23,773
<i>Wargacze azjatyckie.</i>

166
00:25:26,234 --> 00:25:28,611
<i>Ich ostre zęby</i>

167
00:25:29,487 --> 00:25:33,241
<i>z łatwością przegryzają</i>
<i>niewielkie jeżowce purpurowe.</i>

168
00:25:58,224 --> 00:26:01,144
<i>Większe, czarne jeżowce</i>
<i>sprawiają więcej kłopotów,</i>

169
00:26:03,146 --> 00:26:05,189
<i>szczególnie mniejszym wargaczom.</i>

170
00:26:09,402 --> 00:26:12,572
<i>Tylko największe okazy</i>
<i>mogą się z nimi mierzyć.</i>

171
00:26:24,917 --> 00:26:29,172
<i>Pozostaje przeszkoda</i>
<i>w postaci długich kolców.</i>

172
00:26:34,344 --> 00:26:39,140
<i>Jeżowca należy odwrócić tak, by odsłonić</i>
<i>delikatną, spodnią część jego ciała.</i>

173
00:26:43,561 --> 00:26:46,356
<i>Dla istoty pozbawionej rąk</i>
<i>to niełatwe zadanie.</i>

174
00:26:55,823 --> 00:26:57,158
<i>Udało się!</i>

175
00:27:00,912 --> 00:27:02,664
<i>Korzystają na tym wszyscy.</i>

176
00:27:16,386 --> 00:27:20,473
<i>Ryby i wydry żyjące</i>
<i>na chronionych obszarach morza</i>

177
00:27:20,765 --> 00:27:23,267
<i>kontrolują populację</i>
<i>glonożernych jeżowców.</i>

178
00:27:29,691 --> 00:27:34,779
<i>Jednak poza granicami obszaru chronionego</i>
<i>jeżowce pożywiają się bez przeszkód.</i>

179
00:27:38,658 --> 00:27:40,952
<i>Tak ginie podwodny las.</i>

180
00:27:45,373 --> 00:27:49,794
<i>Istoty polegające na wielkomorszczu</i>
<i>znikają razem z nim.</i>

181
00:27:58,052 --> 00:28:03,057
<i>W Kalifornii lasy wielkomorszczowe</i>
<i>porastają bujnie chronione obszary,</i>

182
00:28:03,266 --> 00:28:09,021
<i>na których środowisko morskie</i>
<i>jest wolne od wpływu ludzi.</i>

183
00:28:20,408 --> 00:28:25,747
<i>Wydry morskie mogą się tu relaksować</i>
<i>w iście kalifornijskim stylu.</i>

184
00:28:45,057 --> 00:28:51,606
<i>Trzy tysiące kilometrów na północ,</i>
<i>na Alasce, wiosna przychodzi późno.</i>

185
00:28:57,236 --> 00:28:59,071
<i>Po ciężkiej, mroźnej zimie</i>

186
00:28:59,322 --> 00:29:03,618
<i>pierwsze promienie słońca</i>
<i>rozpoczynają wielkie coroczne wydarzenie.</i>

187
00:29:11,417 --> 00:29:14,962
<i>Ogromne ławice śledzi wypływają z głębin</i>

188
00:29:15,213 --> 00:29:17,423
<i>i udają się na płycizny.</i>

189
00:29:20,218 --> 00:29:22,220
<i>To okres ich tarła.</i>

190
00:29:26,432 --> 00:29:28,518
<i>Czekają jednak na nie drapieżcy.</i>
<i>Uchatki grzywiaste.</i>

191
00:29:50,414 --> 00:29:54,961
<i>Skupione na swej misji śledzie</i>
<i>stają się łatwym celem.</i>

192
00:30:11,352 --> 00:30:14,063
<i>Lwy morskie spychają ryby</i>
<i>w stronę powierzchni,</i>

193
00:30:14,146 --> 00:30:16,983
<i>gdzie czekają powietrzni myśliwi.</i>

194
00:30:22,947 --> 00:30:28,578
<i>Samotne zazwyczaj bieliki</i>
<i>gromadzą się na wspólnej uczcie.</i>

195
00:30:36,294 --> 00:30:38,629
<i>Niektóre śledzie dopływają do brzegu.</i>

196
00:30:40,548 --> 00:30:44,552
<i>Czekające bieliki nie muszą nawet</i>
<i>zrywać się do lotu.</i>

197
00:31:14,206 --> 00:31:15,625
<i>Długopłetwce oceaniczne.</i>

198
00:31:22,006 --> 00:31:24,467
<i>Przybyły tu aż z tropików,</i>

199
00:31:24,717 --> 00:31:27,219
<i>po swój pierwszy</i>
<i>od wielu miesięcy posiłek.</i>

200
00:31:46,322 --> 00:31:51,243
<i>Walenie stworzyły wyjątkową technikę</i>
<i>łapania swojej sezonowej zdobyczy.</i>

201
00:32:11,138 --> 00:32:12,848
<i>Długopłetwce polują w grupie.</i>

202
00:32:13,557 --> 00:32:15,559
<i>Przywódca nurkuje pierwszy.</i>

203
00:32:17,436 --> 00:32:21,148
<i>Wydmuchuje zasłonę bąbelków,</i>
<i>by zbić ryby w grupę.</i>

204
00:32:32,785 --> 00:32:35,454
<i>Śpiew jest sygnałem do ataku.</i>

205
00:33:22,543 --> 00:33:28,132
<i>Taka współpraca zapewnia każdemu waleniowi</i>
<i>tonę pokarmu dziennie.</i>

206
00:33:31,969 --> 00:33:33,971
<i>Śledzi jest jednak tyle,</i>

207
00:33:34,472 --> 00:33:39,018
<i>że, pomimo ataku drapieżców,</i>
<i>większość dociera na płycizny.</i>

208
00:33:42,104 --> 00:33:43,397
<i>To miejsce ich tarła.</i>

209
00:33:51,113 --> 00:33:54,325
<i>Samice składają ikrę na trawie morskiej.</i>

210
00:33:59,705 --> 00:34:03,959
<i>Samce zapładniają jajeczka</i>
<i>wydalanym mleczem.</i>

211
00:34:10,216 --> 00:34:16,138
<i>Śledzie występowały tu niegdyś</i>
<i>w niewyobrażalnych dla nas liczbach.</i>

212
00:34:24,605 --> 00:34:28,109
<i>Barwiły mleczem całe wybrzeża.</i>

213
00:34:28,776 --> 00:34:33,072
<i>Białe plamy przecinały północny Pacyfik</i>
<i>od Japonii aż po Kalifornię.</i>

214
00:34:38,619 --> 00:34:41,080
<i>Przemysłowe techniki połowów</i>

215
00:34:41,747 --> 00:34:45,626
<i>mogą łatwo doprowadzić</i>
<i>do nadmiernej eksploatacji ławic.</i>

216
00:34:52,591 --> 00:34:57,513
<i>To jedno z niewielu</i>
<i>ostatnich wielkich łowisk.</i>

217
00:35:06,480 --> 00:35:09,608
<i>Liczba śledzi pacyficznych</i>
<i>drastycznie spadła.</i>

218
00:35:09,984 --> 00:35:12,486
<i>Przetrwał ich niewielki ułamek.</i>

219
00:35:23,873 --> 00:35:26,750
<i>Smutna historia</i>
<i>niezrównoważonego rybołówstwa</i>

220
00:35:26,959 --> 00:35:31,046
<i>powtarza się raz za razem</i>
<i>na całym świecie.</i>

221
00:35:35,634 --> 00:35:39,680
<i>Światowe zasoby rybne</i>
<i>są obecnie poważnie zagrożone.</i>

222
00:35:41,599 --> 00:35:44,518
<i>Utraciliśmy już jedną trzecią z nich.</i>

223
00:36:00,409 --> 00:36:01,911
<i>W morzach przybrzeżnych</i>

224
00:36:02,369 --> 00:36:07,750
<i>meduzy przejmują wody</i>
<i>zdominowane niegdyś przez ryby.</i>

225
00:36:18,802 --> 00:36:21,805
<i>Meduzy kompasowe, choć piękne,</i>

226
00:36:22,389 --> 00:36:27,436
<i>nie są w stanie wyżywić</i>
<i>ani zwierząt, ani nas.</i>

227
00:36:48,040 --> 00:36:51,919
<i>Ogromne kolonie meduz</i>
<i>stają się coraz częstszym widokiem.</i>

228
00:36:52,253 --> 00:36:53,879
<i>To niepokojący dowód na to,</i>

229
00:36:53,963 --> 00:36:57,341
<i>że równowaga płytkich mórz</i>
<i>została zaburzona.</i>

230
00:37:08,352 --> 00:37:11,313
<i>Jeśli nie będziemy łowić ryb</i>
<i>w sposób zrównoważony,</i>

231
00:37:11,397 --> 00:37:14,775
<i>w naszych zasobnych niegdyś oceanach</i>

232
00:37:15,985 --> 00:37:22,116
<i>przetrwają jedynie wielkie chmary meduz.</i>

233
00:37:39,174 --> 00:37:42,261
<i>Jednak przyszłość nie musi tak wyglądać.</i>

234
00:37:52,771 --> 00:37:55,232
<i>Pacyficzne wybrzeże Ameryki Południowej</i>

235
00:37:55,316 --> 00:37:58,485
<i>ukazuje zdolności regeneracyjne oceanów.</i>

236
00:38:03,532 --> 00:38:06,910
<i>Atakama, najsuchsza pustynia świata.</i>

237
00:38:07,369 --> 00:38:12,082
<i>Na lądzie życie nie ma tu</i>
<i>praktycznie żadnych szans.</i>

238
00:38:16,712 --> 00:38:19,673
<i>Natomiast wybrzeże</i>
<i>przedstawia zupełnie inny obraz.</i>

239
00:38:26,722 --> 00:38:29,641
<i>Przez wieki miliony morskich ptaków</i>
<i>gromadziły się</i>

240
00:38:29,725 --> 00:38:31,685
<i>na tych pustynnych wybrzeżach.</i>

241
00:38:37,649 --> 00:38:41,153
<i>Jednak 50 lat temu</i>
<i>wielkie kolonie zniknęły</i>

242
00:38:41,403 --> 00:38:44,365
<i>w wyniku nadmiernej eksploatacji</i>
<i>okolicznych wód.</i>

243
00:38:47,743 --> 00:38:51,914
<i>Po ograniczeniu połowów</i>
<i>liczba ryb znów zaczęła rosnąć.</i>

244
00:38:52,664 --> 00:38:59,171
<i>Dziś trzy miliony kormoranów peruwiańskich</i>
<i>wychowuje tu swoje młode.</i>

245
00:39:11,767 --> 00:39:14,728
<i>Każdego ranka ptaki wyruszają w morze.</i>

246
00:39:35,207 --> 00:39:39,795
<i>Ich kolonie są tak olbrzymie, że wylot</i>
<i>wszystkich ptaków trwa ponad godzinę.</i>

247
00:39:55,519 --> 00:39:58,689
<i>Do procesji dołączają rybitwy wąsate...</i>

248
00:40:06,905 --> 00:40:08,574
<i>i głuptaki peruwiańskie.</i>

249
00:40:17,583 --> 00:40:22,671
<i>Wielka grupa myśliwych obrała jeden cel.</i>

250
00:40:34,183 --> 00:40:35,309
<i>Sardele.</i>

251
00:40:44,776 --> 00:40:47,571
<i>Ogromne liczby tych niewielkich ryb</i>

252
00:40:47,654 --> 00:40:51,366
<i>uczyniły to miejsce</i>
<i>największym łowiskiem naszej planety.</i>

253
00:40:57,998 --> 00:41:02,002
<i>Sardele z tych ławic</i>
<i>stanowią aż dziesiątą część liczby ryb</i>

254
00:41:02,085 --> 00:41:05,130
<i>poławianych przez nas rocznie z oceanów.</i>

255
00:41:16,642 --> 00:41:19,603
<i>Lwy morskie docierają na miejsce</i>
<i>jako pierwsze.</i>

256
00:41:38,038 --> 00:41:39,998
<i>Ryby spychane na powierzchnię</i>

257
00:41:41,500 --> 00:41:44,503
<i>wpadają prosto w dzioby pelikanów.</i>

258
00:42:12,155 --> 00:42:15,033
<i>Kormorany nurkują po swoją porcję.</i>
<i>Głuptaki nurkują z wysokości 20 metrów.</i>

259
00:42:40,976 --> 00:42:44,146
<i>Uderzają w wodę z prędkością 100 km/h.</i>

260
00:43:24,978 --> 00:43:29,358
<i>Dziś życie pięciu milionów</i>
<i>kormoranów i głuptaków</i>

261
00:43:29,608 --> 00:43:31,943
<i>zależy od wielkich ławic.</i>

262
00:43:38,033 --> 00:43:41,244
<i>Jeśli pozwolimy sardelom</i>
<i>odzyskać ich dawną liczebność,</i>

263
00:43:41,703 --> 00:43:45,957
<i>ich populacja ponownie zapewni</i>
<i>przetrwanie 25 milionów morskich ptaków.</i>

264
00:43:52,506 --> 00:43:54,299
<i>To barwny dowód na to,</i>

265
00:43:54,383 --> 00:43:58,512
<i>że nasze morza przybrzeżne są w stanie</i>
<i>podtrzymywać niezwykłe bogactwa.</i>

266
00:44:08,313 --> 00:44:12,943
<i>Wystarczy dać morzom szansę,</i>
<i>a zaskakująco szybko wrócą do zdrowia.</i>

267
00:44:17,656 --> 00:44:21,785
<i>Wyspy Raja Ampat</i>
<i>w południowo-wschodniej Azji.</i>

268
00:44:23,787 --> 00:44:28,125
<i>Tutejsze morza były w większości</i>
<i>pozbawione rekinów i innych dużych ryb</i>

269
00:44:28,333 --> 00:44:31,128
<i>w wyniku wieloletnich</i>
<i>niekontrolowanych połowów.</i>

270
00:44:35,465 --> 00:44:40,137
<i>Na tej lagunie</i>
<i>swój obóz rozbili niegdyś poławiacze.</i>

271
00:44:45,559 --> 00:44:49,646
<i>Teraz to żłobek dla maleńkich rekinów.</i>

272
00:44:56,069 --> 00:45:00,449
<i>W 2007 roku morza wokół Misool</i>
<i>zostały objęte ścisłą ochroną.</i>

273
00:45:00,866 --> 00:45:04,035
<i>Doprowadziło to</i>
<i>do cudownej wręcz regeneracji.</i>

274
00:45:06,580 --> 00:45:11,084
<i>Dzisiaj żyje tu 25 razy więcej rekinów</i>
<i>niż jeszcze dziesięć lat temu.</i>

275
00:45:15,380 --> 00:45:20,427
<i>Zagrożone kiedyś żółwie</i>
<i>teraz spokojnie skubią trawę morską.</i>

276
00:45:33,148 --> 00:45:35,692
<i>Rekiny powracają na rafy,</i>

277
00:45:36,568 --> 00:45:39,029
<i>przywracając środowisku równowagę</i>

278
00:45:39,821 --> 00:45:43,825
<i>i chroniąc koralowce przed bieleniem.</i>

279
00:46:03,887 --> 00:46:06,515
<i>Manty.</i>

280
00:46:17,859 --> 00:46:20,862
<i>Ich płetwy mają rozpiętość siedmiu metrów.</i>

281
00:46:28,245 --> 00:46:30,330
<i>Te zagrożone olbrzymy</i>

282
00:46:30,455 --> 00:46:33,708
<i>większość życia spędzają na pełnym morzu.</i>

283
00:46:36,962 --> 00:46:39,756
<i>Teraz powracają do tego azylu,</i>

284
00:46:40,006 --> 00:46:42,551
<i>przyciągając do siebie</i>
<i>wargatki sanitarniki.</i>

285
00:46:51,142 --> 00:46:57,732
<i>Misool to jedno z niewielu miejsc na Ziemi</i>
<i>o wzrastającej bioróżnorodności.</i>

286
00:47:02,571 --> 00:47:06,533
<i>Dzięki objęciu obszaru ochroną,</i>
<i>obecnie żyje tu trzy razy więcej ryb</i>

287
00:47:06,616 --> 00:47:08,410
<i>niż jeszcze dziesięć lat temu.</i>

288
00:47:20,672 --> 00:47:24,384
<i>Pracujący w pobliżu rybacy</i>
<i>korzystają na tym nadmiarze.</i>

289
00:47:25,844 --> 00:47:28,889
<i>Łapią więcej ryb przy mniejszym wysiłku.</i>

290
00:47:42,110 --> 00:47:45,280
<i>Na świecie istnieje</i>
<i>za mało takich morskich azylów,</i>

291
00:47:46,031 --> 00:47:49,492
<i>a w wielu z nich wciąż</i>
<i>zezwala się na połowy komercyjne.</i>

292
00:47:54,080 --> 00:47:58,168
<i>Musimy przekształcić</i>
<i>jedną trzecią naszych mórz przybrzeżnych</i>

293
00:47:58,376 --> 00:48:00,879
<i>w obszary objęte ścisłą ochroną.</i>

294
00:48:08,803 --> 00:48:12,766
<i>Wtedy odzyskamy łowiska naszej planety,</i>

295
00:48:13,266 --> 00:48:18,647
<i>które pozwolą przetrwać ludzkości</i>
<i>i reszcie świata przyrody.</i>

296
00:48:33,745 --> 00:48:36,039
<i>Na stronie ourplanet.com</i>

297
00:48:36,206 --> 00:48:40,627
<i>dowiesz się, co może przywrócić świetność</i>
<i>naszym morzom przybrzeżnym.</i>