1
00:00:12,400 --> 00:00:14,479
Bijna 200 jaar geleden,

2
00:00:14,480 --> 00:00:18,799
terwijl hij over deze paden op
het Engelse platteland wandelde

3
00:00:18,800 --> 00:00:22,079
en hij de oevers en weilanden in
de buurt van z'n huis observeerde,

4
00:00:22,080 --> 00:00:23,999
ontwikkelde Charles Darwin

5
00:00:24,000 --> 00:00:26,599
zijn baanbrekende ideeën over evolutie,

6
00:00:26,600 --> 00:00:29,479
en wierp hij een nieuw
licht op de natuurlijke wereld

7
00:00:29,480 --> 00:00:32,360
en opende hij onze ogen
voor het ware wonder ervan.

8
00:00:33,680 --> 00:00:37,439
Sindsdien hebben we bijna
elk deel van de planeet verkend

9
00:00:37,440 --> 00:00:41,519
en de natuur in haar adembenemende
verscheidenheid gezien.

10
00:00:41,520 --> 00:00:44,360
Maar er valt nog veel te ontdekken.

11
00:00:47,320 --> 00:00:49,800
In deze nieuwe serie van Planet Earth...

12
00:00:51,320 --> 00:00:55,080
...reizen we naar de meest
verbazingwekkende wilde plekken...

13
00:00:57,280 --> 00:00:59,960
...zien we mysterieuze wezens...

14
00:01:04,920 --> 00:01:07,920
...zijn we getuige van
spectaculaire wonderen...

15
00:01:09,920 --> 00:01:13,000
...en onthullen we
adembenemende dierendrama's.

16
00:01:27,800 --> 00:01:31,840
De natuurwereld blijft ons verrassen.

17
00:01:36,200 --> 00:01:41,520
Maar sinds de tijd van Darwin
is hij onherkenbaar veranderd...

18
00:01:42,720 --> 00:01:45,280
...getransformeerd door een sterke kracht.

19
00:01:46,240 --> 00:01:47,560
Wij.

20
00:01:50,560 --> 00:01:54,599
We zullen zien hoe dieren zich op
buitengewone manieren aanpassen

21
00:01:54,600 --> 00:01:58,040
om de nieuwe uitdagingen waarmee
zij worden geconfronteerd te overleven.

22
00:02:00,760 --> 00:02:02,999
Op dit cruciale moment in onze geschiedenis

23
00:02:03,000 --> 00:02:06,880
moeten we nu door een nieuwe
lens naar de wereld kijken.

24
00:02:08,160 --> 00:02:10,920
Dit is Planet Earth III.

25
00:02:53,360 --> 00:02:56,720
Tasmanië, Shipstern's Bluff...

26
00:02:58,280 --> 00:03:00,800
...waar twee werelden samenkomen.

27
00:03:23,560 --> 00:03:28,200
Deze golven hebben meer dan
1600 km open oceaan doorkruist...

28
00:03:31,000 --> 00:03:33,040
...om kracht op te bouwen.

29
00:03:47,480 --> 00:03:50,960
Het is hier dat ze hun
explosieve einde ontmoeten.

30
00:04:18,240 --> 00:04:21,680
Kusten zijn gevaarlijke
en dynamische grenzen.

31
00:04:23,000 --> 00:04:27,160
Om hier te slagen, moet het leven zich
aanpassen aan voortdurende verandering.

32
00:04:33,800 --> 00:04:36,480
Het Zuid-Afrikaanse schiereiland Robberg.

33
00:04:40,520 --> 00:04:44,360
Duizenden Kaapse pelsrobben
verzamelen zich hier om te kweken.

34
00:04:57,320 --> 00:05:01,280
Deze pup werd geboren in een drukke wereld.

35
00:05:05,560 --> 00:05:10,760
Maar nu, bijna een jaar oud,
kan hij ontsnappen naar het water.

36
00:05:18,080 --> 00:05:20,280
Hij moet er gewoon geraken.

37
00:05:51,800 --> 00:05:56,360
Er bestaat geen twijfel over
waar deze pup thuishoort.

38
00:06:04,640 --> 00:06:08,560
In het water is hij snel en wendbaar.

39
00:06:21,320 --> 00:06:23,560
En dat moet hij ook zijn.

40
00:06:27,240 --> 00:06:31,800
De rollende branding verbergt
levensbedreigende gevaren.

41
00:07:03,800 --> 00:07:06,000
Een grote witte haai.

42
00:07:23,960 --> 00:07:27,560
Deze jonge pup heeft een zeer
gelukkige ontsnapping gehad.

43
00:07:46,480 --> 00:07:48,879
Hier aan de zuidkust van Afrika,

44
00:07:48,880 --> 00:07:53,000
riskeren zeehonden hun leven
elke keer dat ze gaan eten.

45
00:07:59,760 --> 00:08:03,800
Krachtige zeestromingen
trekken enorme scholen vis aan.

46
00:08:13,040 --> 00:08:15,239
Maar de laatste jaren

47
00:08:15,240 --> 00:08:19,880
trok dit deel ook een groter
aantal witte haaien aan.

48
00:08:23,760 --> 00:08:28,520
De witte haaien zijn slimme jagers
en gebruiken elke beschikbare dekking.

49
00:08:57,840 --> 00:09:01,680
Deze haai hoeft de
komende dagen niet te eten.

50
00:09:05,640 --> 00:09:07,800
Maar hij is niet de enige.

51
00:09:11,640 --> 00:09:14,239
Deze meestal eenzame jagers

52
00:09:14,240 --> 00:09:17,640
verzamelen zich in ongekende aantallen.

53
00:09:19,960 --> 00:09:22,000
Een dozijn tegelijk.

54
00:09:34,160 --> 00:09:36,200
De zeehonden zijn wendbaar...

55
00:09:42,120 --> 00:09:44,280
..maar witte haaien zijn geduldig...

56
00:09:50,840 --> 00:09:53,120
...en hebben een explosieve acceleratie...

57
00:09:56,400 --> 00:10:00,360
...en bereiken hun topsnelheid met
slechts 5 bewegingen van hun staart.

58
00:10:11,880 --> 00:10:13,919
In het nauw gedreven...

59
00:10:13,920 --> 00:10:16,880
...blijven de zeehonden
dicht bij de grillige kliffen.

60
00:10:23,360 --> 00:10:25,280
Ze zitten vast.

61
00:11:09,520 --> 00:11:12,400
Maar terwijl de grote blanken
dichterkomen om te doden...

62
00:11:14,360 --> 00:11:17,240
...doen de zeehonden iets verbazingwekkends.

63
00:11:21,200 --> 00:11:22,640
Samen...

64
00:11:23,920 --> 00:11:26,080
...keren ze zich tegen hun vijand.

65
00:11:38,840 --> 00:11:41,920
Naarmate er meer bij
komen, groeit de meute...

66
00:11:43,800 --> 00:11:46,640
...zowel in aantal als in vertrouwen.

67
00:11:59,880 --> 00:12:02,200
De rollen zijn omgekeerd.

68
00:12:27,760 --> 00:12:29,920
Puur door de kracht van hun aantallen...

69
00:12:30,880 --> 00:12:34,760
...drijven deze pelsrobben 's
werelds beruchtste roofdier...

70
00:12:37,160 --> 00:12:39,280
...terug naar de open zee.

71
00:12:46,960 --> 00:12:51,199
Hier passen dieren zich
aan nieuwe uitdagingen aan

72
00:12:51,200 --> 00:12:53,440
in een snel veranderende wereld.

73
00:13:02,000 --> 00:13:03,440
In het Noordpoolgebied...

74
00:13:04,520 --> 00:13:07,800
...is monumentale verandering een
regelmatig terugkerend verschijnsel.

75
00:13:15,920 --> 00:13:17,559
Zomer.

76
00:13:17,560 --> 00:13:19,960
Bezoekers arriveren massaal...

77
00:13:21,240 --> 00:13:25,359
...aangetrokken door de
grootste seizoenstransformatie

78
00:13:25,360 --> 00:13:27,240
op eender welke kust op aarde.

79
00:13:37,960 --> 00:13:42,520
Meer dan 300 miljard ton ijs smelt...

80
00:13:47,440 --> 00:13:50,240
...en geven voedingsrijk water vrij.

81
00:13:54,640 --> 00:13:57,960
Buitengewone nieuwkomers
verschijnen uit de diepte.

82
00:14:09,240 --> 00:14:11,160
Een zee-engel.

83
00:14:13,720 --> 00:14:16,080
Niet groter dan je pink.

84
00:14:25,760 --> 00:14:28,599
Hij heeft al maanden weinig gegeten.

85
00:14:28,600 --> 00:14:31,800
Zijn lege maag gloeit oranje.

86
00:14:42,280 --> 00:14:44,960
En er zijn nog meer hongerigen die aankomen.

87
00:14:49,880 --> 00:14:51,800
Een zeevlinder.

88
00:14:53,840 --> 00:14:56,280
Een slak met vleugels.

89
00:15:04,920 --> 00:15:07,960
Zowel de engel als de vlinder zijn blind.

90
00:15:10,400 --> 00:15:13,253
Maar ze houden allemaal
minieme veranderingen in het water

91
00:15:13,277 --> 00:15:16,080
in de gaten terwijl ze op
zoek zijn naar een maaltijd.

92
00:15:31,240 --> 00:15:34,040
Deze engel heeft een duivelse kant.

93
00:15:37,120 --> 00:15:40,359
Zijn monddelen keren zich inwaarts

94
00:15:40,360 --> 00:15:43,280
om een dodelijke val
van tentakels te vormen...

95
00:15:54,400 --> 00:15:57,360
...waaruit er weinig
kans is om te ontsnappen.

96
00:16:36,200 --> 00:16:40,920
Met een maag vol prooi heeft
deze engel zijn glans verloren...

97
00:16:43,040 --> 00:16:45,080
...maar niet zijn eetlust.

98
00:16:49,720 --> 00:16:52,440
Hij feest zolang hij kan.

99
00:16:59,080 --> 00:17:03,320
Zowel roofdier als prooi zullen
spoedig terugkeren naar de diepte...

100
00:17:05,080 --> 00:17:08,560
...voordat het ijs deze
kust opnieuw transformeert.

101
00:17:26,840 --> 00:17:28,320
Namibië...

102
00:17:29,320 --> 00:17:33,480
...waar woestijnleeuwen door
uitgestrekte gebieden zwerven.

103
00:17:42,520 --> 00:17:47,040
Deze woestijnkatten zijn op een nooit
eindigende zoektocht naar voedsel.

104
00:17:53,240 --> 00:17:56,200
En dat bracht deze jonge zusters...

105
00:17:57,600 --> 00:17:59,040
...hier.

106
00:18:08,920 --> 00:18:12,960
De beruchte Skeleton Coast van Afrika.

107
00:18:18,360 --> 00:18:23,000
Na jaren van vervolging worden de
leeuwen van Namibië nu beschermd...

108
00:18:24,200 --> 00:18:26,920
...en hun aantal breidt zich weer uit.

109
00:18:28,920 --> 00:18:33,280
Dit zijn de eerste die sinds 40
jaar aan deze kusten worden gezien.

110
00:18:38,320 --> 00:18:41,280
Overdag is er hier weinig voor hen.

111
00:18:44,960 --> 00:18:47,840
Maar 's nachts is het een ander verhaal.

112
00:18:57,600 --> 00:19:00,519
Zeevogels komen hier om te rusten

113
00:19:00,520 --> 00:19:02,720
bij duizenden.

114
00:19:13,080 --> 00:19:17,400
Deze hongerige zusters hebben
nog nooit zo’n kans gezien.

115
00:19:22,040 --> 00:19:25,639
Maar geen katten, zeker geen woestijnkatten,

116
00:19:25,640 --> 00:19:27,840
genieten ervan om hun poten nat te maken.

117
00:19:41,560 --> 00:19:46,319
Deze rustende aalscholvers
zijn makkelijke prooien

118
00:19:46,320 --> 00:19:48,800
voor jagers met goed nachtzicht.

119
00:19:59,000 --> 00:20:00,760
In theorie.

120
00:20:10,720 --> 00:20:13,839
Vogels zijn niet de gebruikelijke
prooi van grote katachtigen,

121
00:20:13,840 --> 00:20:15,760
laat staan zeevogels.

122
00:20:17,480 --> 00:20:20,520
En deze zussen moeten
hun aandacht erbij houden.

123
00:20:53,600 --> 00:20:56,920
Vliegende prooien vangen in
het donker is niet eenvoudig...

124
00:20:58,920 --> 00:21:01,640
...maar deze leeuwen
hebben de slag te pakken.

125
00:21:06,000 --> 00:21:08,640
Kusten kunnen niet enkel voedsel leveren...

126
00:21:21,440 --> 00:21:23,960
...ze kunnen ook een toevluchtsoord zijn.

127
00:21:37,280 --> 00:21:41,319
Deze vrouwelijke zuidkaper nadert het einde

128
00:21:41,320 --> 00:21:45,280
van een reis van 7.500 km
over de open oceaan.

129
00:21:58,440 --> 00:22:00,560
Ze heeft een vaste koers aangehouden...

130
00:22:02,560 --> 00:22:06,080
...naar een bijzondere plek
die ze haar hele leven al kent.

131
00:22:11,000 --> 00:22:14,360
Schiereiland Valdes, Argentinië.

132
00:22:37,520 --> 00:22:39,680
In deze kalme, ondiepe wateren...

133
00:22:41,000 --> 00:22:43,440
...begint haar gedrag te veranderen.

134
00:22:46,200 --> 00:22:49,320
Ze rolt en beweegt haar geweldige lichaam.

135
00:22:53,840 --> 00:22:56,680
Misschien probeert ze zich
het gemakkelijk te maken.

136
00:23:24,840 --> 00:23:27,080
Andere vrouwtjes zijn dichtbij.

137
00:23:30,800 --> 00:23:34,000
Sommigen komen hier al vijf decennia...

138
00:23:35,600 --> 00:23:40,000
...op zoek naar de beschutting van deze
baai op een belangrijk moment in hun leven.

139
00:23:57,360 --> 00:23:59,440
Deze walvis is hier...

140
00:24:00,600 --> 00:24:02,360
...om te bevallen.

141
00:24:33,080 --> 00:24:35,600
Een nieuw leven begint.

142
00:24:47,400 --> 00:24:50,560
Het kalf is volledig
afhankelijk van zijn moeder.

143
00:24:53,320 --> 00:24:57,640
Ze produceert maar liefst
200 liter melk per dag.

144
00:25:00,120 --> 00:25:04,800
De kracht die zij verliest, wint het kalf.

145
00:25:10,880 --> 00:25:16,000
En het wordt steeds
zelfstandiger en speelser.

146
00:25:25,840 --> 00:25:30,160
In deze kinderkamer zijn
er veel speelkameraadjes.

147
00:25:40,480 --> 00:25:43,880
Maar een moeder laat haar
kalf nooit te ver afdwalen...

148
00:25:52,320 --> 00:25:55,880
...en zal altijd een
welkome omhelzing bieden.

149
00:26:09,000 --> 00:26:14,280
De familie houdt voortdurend
contact met gefluisterd roepen.

150
00:26:15,800 --> 00:26:17,999
Uit nieuw onderzoek is gebleken

151
00:26:18,000 --> 00:26:23,199
dat in ondiepe kustwateren hun
roep niet alleen snel verdwijnt,

152
00:26:23,200 --> 00:26:28,200
maar ook worden verborgen door het
geluid van golven die op de kust breken...

153
00:26:34,200 --> 00:26:38,000
...zodat ze niet de aandacht
van roofdieren trekken.

154
00:26:43,200 --> 00:26:47,240
Nog niet zo lang geleden ondervonden
deze walvissen een grotere bedreiging.

155
00:26:50,560 --> 00:26:53,200
Er werd op hen gejaagd tot
ze bijna waren uitgestorven.

156
00:26:56,480 --> 00:27:00,880
Maar 40 jaar geleden werd de
commerciële walvisvangst verboden.

157
00:27:04,200 --> 00:27:08,160
Tegenwoordig is hun
populatie 12.000 dieren sterk...

158
00:27:09,520 --> 00:27:13,119
...en deze baai trekt nu een van
de grootste bijeenkomsten aan

159
00:27:13,120 --> 00:27:15,880
van deze walvissen, waar dan ook op aarde.

160
00:27:37,760 --> 00:27:42,000
Er is meer dan een miljoen
kilometer kustlijn over de hele wereld.

161
00:27:43,840 --> 00:27:48,600
Samen vormen ze de meest
gevarieerde habitat op aarde.

162
00:27:52,560 --> 00:27:55,279
Hier aan de Canadese westkust,

163
00:27:55,280 --> 00:27:58,879
zorgen enkele van de krachtigste
van alle oceaanstromingen

164
00:27:58,880 --> 00:28:01,799
voor een constante
aanvoer van voedingsstoffen

165
00:28:01,800 --> 00:28:04,480
naar de oevers van talloze eilanden.

166
00:28:18,640 --> 00:28:22,680
En degenen die hier wonen
profiteren daar optimaal van.

167
00:28:29,200 --> 00:28:33,880
Dit is de toepasselijk genaamde
zwervende kousebandslang.

168
00:28:52,000 --> 00:28:54,040
Ze lijkt misschien niet op haar plaats...

169
00:28:55,000 --> 00:28:57,160
...maar ze is hier om te eten.

170
00:29:09,000 --> 00:29:13,240
Het water is hier ruim tien
graden kouder dan de lucht.

171
00:29:20,120 --> 00:29:25,520
Maar dat weerhoudt deze onverschrokken
jager er niet van om de sprong te wagen.

172
00:29:31,400 --> 00:29:34,840
Onder water is er een
overvloed aan voedsel...

173
00:29:36,880 --> 00:29:38,920
...als ze het kan vangen.

174
00:30:05,800 --> 00:30:07,999
Slangen zijn koudbloedig,

175
00:30:08,000 --> 00:30:11,440
dus kan ze niet lang in
deze koude wateren blijven.

176
00:30:18,840 --> 00:30:22,239
Terug in de zon verwarmt ze haar hoofd,

177
00:30:22,240 --> 00:30:24,920
misschien haar zintuigen weer aanscherpen.

178
00:30:28,000 --> 00:30:30,040
En dan, met een slok lucht...

179
00:30:31,640 --> 00:30:33,680
...zet ze haar jacht voort.

180
00:30:41,200 --> 00:30:43,239
Er wordt gedacht dat kousebandslangen

181
00:30:43,240 --> 00:30:47,279
hun gevorkte tong onder water kunnen
gebruiken zoals ze dat in de lucht doen,

182
00:30:47,280 --> 00:30:50,359
ruiken in stereo...

183
00:30:50,360 --> 00:30:53,800
...prooien detecteren waar
deze zich ook verbergen.

184
00:31:09,400 --> 00:31:11,000
Ze heeft iets.

185
00:31:12,160 --> 00:31:14,160
Een kleine vis.

186
00:31:19,280 --> 00:31:21,400
Nu moet ze het verwerken.

187
00:31:25,400 --> 00:31:27,040
Succes.

188
00:31:32,200 --> 00:31:36,799
Voor de dieren die de kloof tussen
land en zee kunnen overbruggen,

189
00:31:36,800 --> 00:31:39,280
zijn er verrassende beloningen.

190
00:31:45,880 --> 00:31:48,680
Raja Ampat in Indonesië.

191
00:31:52,560 --> 00:31:55,639
Hier is er een grotere
verscheidenheid aan dieren

192
00:31:55,640 --> 00:31:58,240
dan op eender welke andere kust op aarde.

193
00:32:04,240 --> 00:32:07,080
De koralen worden beschermd door mangroven.

194
00:32:08,440 --> 00:32:14,240
Zouttolerante bomen die zichzelf
ondersteunen met gebogen luchtwortels.

195
00:32:27,400 --> 00:32:32,240
Deze vissen hebben geleerd hoe ze van
hoog in de bomen prooien kunnen vangen.

196
00:32:38,560 --> 00:32:42,400
Schuttersvissen gebruiken
waterstralen als pijlen.

197
00:32:47,000 --> 00:32:48,680
Deze uiterste nauwkeurigheid...

198
00:32:49,880 --> 00:32:52,520
...vereist enkele complexe berekeningen.

199
00:32:54,880 --> 00:32:58,360
De jager schat eerst het
bereik van zijn doelwit...

200
00:33:01,520 --> 00:33:04,880
...en laadt zich vervolgens met
een precieze hoeveelheid water.

201
00:33:07,400 --> 00:33:11,399
Bij het richten houden ze
rekening met breking en vervorming

202
00:33:11,400 --> 00:33:14,120
gecreëerd door het bewegende
oppervlak van het water.

203
00:33:18,240 --> 00:33:19,600
En dan...

204
00:33:20,800 --> 00:33:22,320
...vrijgave van...

205
00:33:24,800 --> 00:33:26,680
...een waterpijl.

206
00:33:29,160 --> 00:33:33,960
Ze kunnen prooien tot
twee meter boven hen raken.

207
00:33:43,760 --> 00:33:46,280
Maar ze worden niet met
deze vaardigheid geboren.

208
00:33:48,200 --> 00:33:50,080
Ze moeten het leren.

209
00:33:52,120 --> 00:33:55,160
En dat doen ze door anderen te bestuderen.

210
00:34:00,440 --> 00:34:04,840
Deze jongeling kijkt naar
een meester aan het werk.

211
00:34:21,120 --> 00:34:23,920
Het is tijd dat de leerling
een poging waagt.

212
00:34:26,440 --> 00:34:29,760
Eerst moet hij een doelwit selecteren.

213
00:34:32,800 --> 00:34:34,880
Dit lijkt nogal ambitieus.

214
00:34:44,000 --> 00:34:45,520
Gemist.

215
00:34:47,040 --> 00:34:50,000
Anderen kijken toe om
van zijn fouten te leren.

216
00:34:59,640 --> 00:35:01,000
Of...

217
00:35:03,400 --> 00:35:05,560
...om zijn prijs te stelen.

218
00:35:42,600 --> 00:35:44,640
Genoeg is genoeg.

219
00:35:46,880 --> 00:35:49,560
Er is één manier om de dieven te verslaan.

220
00:35:54,440 --> 00:35:56,080
De boogschutter zelf...

221
00:35:57,720 --> 00:35:59,400
...wordt de pijl.

222
00:36:20,760 --> 00:36:24,999
Mangroven zijn ongewoon
stabiele kustomgevingen,

223
00:36:25,000 --> 00:36:28,960
waar een boogschuttervis zich kan focussen
op het verslaan van de concurrentie.

224
00:36:48,920 --> 00:36:52,919
Maar aan de blootgestelde
kust van het Mexicaanse Yucatán,

225
00:36:52,920 --> 00:36:55,000
is het leven precair.

226
00:36:57,640 --> 00:37:00,799
Geconcentreerd door de tropische zon,

227
00:37:00,800 --> 00:37:05,920
kan de pekel in deze ondiepe lagunes door
de meeste dieren niet worden getolereerd.

228
00:37:10,400 --> 00:37:14,079
En toch hebben deze Caribische flamingo's

229
00:37:14,080 --> 00:37:17,440
honderden kilometers
gevlogen om hier te verzamelen.

230
00:37:53,440 --> 00:37:57,760
Deze hyperzoute wateren
houden veel roofdieren op afstand...

231
00:38:01,040 --> 00:38:03,600
...dus kiezen ze ervoor om hier te nestelen.

232
00:38:06,880 --> 00:38:09,999
Er zijn hier meer dan 10.000 koppels.

233
00:38:10,000 --> 00:38:13,400
Het is de grootste
broedkolonie van Noord-Amerika.

234
00:38:27,320 --> 00:38:30,639
Nestheuvels houden de
kuikens uit de buurt van de pekel

235
00:38:30,640 --> 00:38:33,280
als ze nog steeds op hun kwetsbaarst zijn.

236
00:39:09,920 --> 00:39:12,760
Maar deze generatie staat voor een probleem.

237
00:39:21,120 --> 00:39:26,040
De stormen die elk seizoen
passeren, komen elk jaar eerder.

238
00:39:30,280 --> 00:39:33,640
En de kolonie ligt direct op hun pad.

239
00:39:43,960 --> 00:39:47,519
Stijgende winden veroorzaken een stormvloed

240
00:39:47,520 --> 00:39:51,280
die de meest blootgestelde
nesten overweldigt.

241
00:40:14,240 --> 00:40:15,760
En dan...

242
00:40:16,840 --> 00:40:18,360
...regent het.

243
00:40:26,480 --> 00:40:30,520
De volwassenen doen wat ze
kunnen om hun nesten te redden.

244
00:40:37,800 --> 00:40:40,040
Maar ze kunnen weinig meer doen.

245
00:40:56,840 --> 00:41:01,880
De storm trekt voorbij, maar
laat verwoestingen achter.

246
00:41:06,640 --> 00:41:09,040
De meeste nesten staan onder water.

247
00:41:25,480 --> 00:41:28,240
De kuikens zijn doorweekt en koud...

248
00:41:29,960 --> 00:41:31,640
...en zullen spoedig omkomen...

249
00:41:32,880 --> 00:41:35,240
..tenzij ze uit het water kunnen komen.

250
00:41:49,360 --> 00:41:52,000
De volwassenen kunnen niet helpen.

251
00:41:56,640 --> 00:41:59,080
Een kuiken moet zichzelf redden.

252
00:42:25,560 --> 00:42:30,160
Sommige jaren overleven er
geen kuikens in deze kolonie.

253
00:42:33,920 --> 00:42:36,600
Onze kusten zijn kwetsbare plekken.

254
00:42:38,440 --> 00:42:41,168
Dat wordt steeds meer het
geval, omdat de stijgende

255
00:42:41,192 --> 00:42:43,920
temperaturen op aarde
tot grotere stormen leiden.

256
00:42:48,080 --> 00:42:51,280
De grootste zijn orkanen.

257
00:42:55,200 --> 00:42:59,920
Ze vormen zich boven warm tropisch
water en versterken in kracht boven zee.

258
00:43:03,880 --> 00:43:08,000
Maar hun volle kracht wordt
ontketend op onze kusten...

259
00:43:10,800 --> 00:43:15,880
...waar 40% van de wereldbevolking
zijn thuis heeft gevonden.

260
00:43:29,200 --> 00:43:31,160
In deze veranderende wereld...

261
00:43:32,800 --> 00:43:35,240
...liggen kusten in de frontlinie.

262
00:43:51,800 --> 00:43:53,400
Raine-eiland.

263
00:43:54,640 --> 00:43:57,719
Een van de belangrijkste
broedplaatsen van de planeet

264
00:43:57,720 --> 00:44:00,960
voor een bijzonder kostbare soort.

265
00:44:14,520 --> 00:44:16,240
De groene schildpad.

266
00:44:20,800 --> 00:44:23,399
Op een paar speciale nachten per jaar,

267
00:44:23,400 --> 00:44:27,640
komen maar liefst 20.000
vrouwtjes hier aan land.

268
00:44:30,440 --> 00:44:32,720
Hun instinct om te nestelen is sterk...

269
00:44:35,160 --> 00:44:40,920
...en velen sleuren zich ver
landinwaarts op zoek naar nestruimte.

270
00:44:43,680 --> 00:44:49,200
In één nacht kunnen ze wel
twee miljoen eieren leggen.

271
00:45:01,960 --> 00:45:03,400
Ochtendgloren.

272
00:45:06,480 --> 00:45:09,559
Dit uitgeputte vrouwtje heeft genesteld,

273
00:45:09,560 --> 00:45:12,839
maar nu staat ze voor een lange tocht terug

274
00:45:12,840 --> 00:45:15,160
door de duinen naar de zee.

275
00:45:28,320 --> 00:45:30,160
Terwijl de zon opkomt...

276
00:45:32,480 --> 00:45:35,760
...loopt ze het risico
levend gebakken te worden.

277
00:45:43,640 --> 00:45:47,560
Elke centimeter die ze aflegt is afmattend.

278
00:45:55,880 --> 00:46:00,000
En het eb heeft een
rotsachtig rif blootgelegd.

279
00:46:04,920 --> 00:46:07,840
Het heeft al vele levens geëist.

280
00:46:12,800 --> 00:46:17,120
Andere vrouwtjes worden
overweldigd door hitte en uitputting.

281
00:46:27,080 --> 00:46:28,840
Haar temperatuur stijgt.

282
00:46:29,800 --> 00:46:31,840
Ze moet doorgaan.

283
00:46:56,840 --> 00:47:02,680
Jaarlijks kunnen hier wel 2.000
vrouwelijke schildpadden sterven.

284
00:47:24,560 --> 00:47:27,120
Maar de kust verandert voortdurend.

285
00:47:36,960 --> 00:47:39,839
En het kerende tij

286
00:47:39,840 --> 00:47:41,760
kan haar misschien nog redden.

287
00:48:10,480 --> 00:48:15,439
De helft van alle groene schildpadden in
de Stille Oceaan komt hier om te broeden.

288
00:48:15,440 --> 00:48:19,120
Zoals ze dat al minstens duizend jaar doen.

289
00:48:28,000 --> 00:48:30,240
Maar voor hoe lang nog?

290
00:48:36,160 --> 00:48:41,159
Als de zeespiegel binnen de komende
dertig jaar zoals voorspeld stijgt,

291
00:48:41,160 --> 00:48:45,520
zal Raine Island onder de golven verdwijnen.

292
00:48:53,400 --> 00:48:57,240
Kusten zijn dynamische,
gevaarlijke grenzen...

293
00:48:59,440 --> 00:49:03,880
...en ze veranderen sneller dan ooit
tevoren in de menselijke geschiedenis.

294
00:49:07,480 --> 00:49:10,040
Het leven is opmerkelijk veerkrachtig...

295
00:49:11,440 --> 00:49:13,960
...en past zich aan nieuwe uitdagingen aan.

296
00:49:16,720 --> 00:49:21,280
Maar er is een limiet aan hoe snel dit kan.

297
00:49:42,520 --> 00:49:44,279
Voor zover ik weet,

298
00:49:44,280 --> 00:49:49,280
was ik een van de eerste mensen
die filmde op Raine Island, in 1957.

299
00:49:51,820 --> 00:49:54,399
Na veertien dagen naar het
noorden te hebben gereisd,

300
00:49:54,400 --> 00:49:56,480
kregen we eindelijk Raine Island te zien.

301
00:49:57,760 --> 00:50:02,839
Vanaf zee leek het niet meer dan een
lage zandbank bedekt met struikgewas.

302
00:50:02,840 --> 00:50:05,479
Maar toen we naar de kust roeiden,

303
00:50:05,480 --> 00:50:09,559
werden we doof gemaakt door
de kreten van duizenden zeevogels

304
00:50:09,560 --> 00:50:12,480
die als een zwarte wolk
boven het eiland hingen.

305
00:50:15,800 --> 00:50:20,680
Ik was 31 en ik ontmoette hier
voor het eerst een groene schildpad.

306
00:50:22,240 --> 00:50:24,799
De schildpadden komen 's
nachts aan land om te leggen,

307
00:50:24,800 --> 00:50:28,839
en na een nacht waarin ze misschien
meer dan 100 eieren legde,

308
00:50:28,840 --> 00:50:33,000
is ze erg moe en wil ze
heel graag terug naar de zee.

309
00:50:36,480 --> 00:50:38,439
Bijna zeventig jaar later,

310
00:50:38,440 --> 00:50:41,719
wordt het Planet Earth III-team
door mensen verwelkomd

311
00:50:41,720 --> 00:50:45,959
wiens verbinding met het eiland
veel verder teruggaat dan de mijne.

312
00:50:45,960 --> 00:50:47,719
Welkom in Raine!

313
00:50:47,720 --> 00:50:49,799
De Wuthathi- en Meriam-mensen

314
00:50:49,800 --> 00:50:52,760
komen hier al duizenden jaren.

315
00:50:54,480 --> 00:50:56,839
Raine Island is een
prachtige en bijzondere plek.

316
00:50:56,840 --> 00:50:59,359
Er is bijvoorbeeld nergens
anders op de planeet

317
00:50:59,360 --> 00:51:01,839
een plek waar je zoveel
schildpadden kunt zien.

318
00:51:01,840 --> 00:51:03,640
Het is een wonder om te zien.

319
00:51:07,320 --> 00:51:10,599
Sinds ik daar was, is
ontdekt dat Raine Island

320
00:51:10,600 --> 00:51:14,760
meer nestelende groene schildpadden
aantrekt dan waar ook ter wereld.

321
00:51:20,960 --> 00:51:22,599
Er zijn er zoveel, nietwaar?

322
00:51:22,600 --> 00:51:25,479
Zodra je er bent, denk je,
"Oh, dat zijn er veel."

323
00:51:25,480 --> 00:51:28,360
En de ploeg ontmoet al snel
ook enkele andere bewoners.

324
00:51:29,600 --> 00:51:31,600
Dit is achter de schermen!

325
00:51:36,520 --> 00:51:37,880
Tot ziens, maat!

326
00:51:41,300 --> 00:51:43,359
Het team is hier om de gevaarlijke reis

327
00:51:43,360 --> 00:51:46,400
van de moederschildpadden
terug naar de zee op te nemen.

328
00:51:48,400 --> 00:51:50,240
Oh, God.

329
00:51:52,560 --> 00:51:55,159
Gevangen schildpadden
kunnen zichzelf vaak bevrijden

330
00:51:55,160 --> 00:51:57,360
met behulp van het opkomende tij.

331
00:51:58,600 --> 00:52:01,839
Bijna. Nog iets meer
naar rechts daar. Ja, daar.

332
00:52:01,840 --> 00:52:05,920
Maar in dit geval neemt Keron
de beslissing om in te grijpen.

333
00:52:07,160 --> 00:52:09,919
Klaar? Eén, twee, drie.

334
00:52:09,920 --> 00:52:12,519
Ja, elke keer dat we hier
zijn, lopen we over het strand.

335
00:52:12,520 --> 00:52:16,199
Alle schildpadden die geen enkele kans
hebben om terug te keren naar de oceaan,

336
00:52:16,200 --> 00:52:21,319
als we ze kunnen redden, redden
we ze, want elke schildpad is kostbaar.

337
00:52:21,320 --> 00:52:23,439
Tijdens mijn eerste bezoek,

338
00:52:23,440 --> 00:52:26,799
was er bij buitenstaanders
weinig bekend over Raine Island.

339
00:52:26,800 --> 00:52:28,959
Maar de afgelopen decennia

340
00:52:28,960 --> 00:52:32,999
hebben wetenschappers samengewerkt
met de Wuthathi- en Meriam-bevolking

341
00:52:33,000 --> 00:52:36,000
om meer te weten te komen
over deze bijzondere plek.

342
00:52:36,960 --> 00:52:40,279
Wetenschappers komen al sinds het
midden van de jaren '70 naar Raine Island

343
00:52:40,280 --> 00:52:42,839
en gedurende die tijd hebben
ze de broedpopulatie

344
00:52:42,840 --> 00:52:44,760
hier gade geslagen.

345
00:52:46,320 --> 00:52:48,360
Bij dit werk horen lange uren...

346
00:52:50,360 --> 00:52:52,239
98.7.

347
00:52:52,240 --> 00:52:54,720
...en een zekere mate van geduld.

348
00:53:03,480 --> 00:53:07,040
Tegen het einde van vanavond zullen
we de helft van Raine Island dragen!

349
00:53:09,720 --> 00:53:13,200
Het helpen van de eerste jongen
van het jaar is iets eenvoudiger.

350
00:53:14,600 --> 00:53:16,559
Dus we nemen deze mee naar de waterkant

351
00:53:16,560 --> 00:53:18,839
en hopelijk zien we deze
schildpadden hier terug,

352
00:53:18,840 --> 00:53:20,480
eieren komen leggen over 30 jaar.

353
00:53:21,760 --> 00:53:24,359
Met de hulp van dit toegewijde team,

354
00:53:24,360 --> 00:53:28,040
lijken de schildpadden van Raine Island
misschien een goede toekomst te hebben.

355
00:53:32,920 --> 00:53:36,040
Maar onderzoek brengt een
verborgen dreiging aan het licht.

356
00:53:40,720 --> 00:53:43,480
De directe gevolgen van klimaatverandering.

357
00:53:47,680 --> 00:53:51,279
Wil je deze tegen het platte
gedeelte van de datalogger houden?

358
00:53:51,280 --> 00:53:53,759
Het geslacht van een zich
ontwikkelende schildpad

359
00:53:53,760 --> 00:53:56,320
wordt bepaald door de
temperatuur van zijn nest.

360
00:53:57,720 --> 00:54:01,280
Hogere temperaturen
produceren vrouwelijke jongen.

361
00:54:03,120 --> 00:54:07,680
De temperatuur van het zand op
Raine Island ligt nu op een recordhoogte.

362
00:54:08,960 --> 00:54:13,600
Dus 99% van de schildpadden
die hier uitkomen zijn vrouwelijk.

363
00:54:15,040 --> 00:54:18,399
Nog verontrustender is dat we nu
weten dat dit het geval is geweest

364
00:54:18,400 --> 00:54:20,880
gedurende tenminste
de afgelopen twintig jaar.

365
00:54:22,000 --> 00:54:23,639
Maak de berekening maar.

366
00:54:23,640 --> 00:54:27,999
Allemaal vrouwtjes, geen mannetjes.
Wat gaat er gebeuren?

367
00:54:28,000 --> 00:54:30,239
Er zal een populatiecrash plaatsvinden

368
00:54:30,240 --> 00:54:31,880
en er zal geen schildpad meer zijn.

369
00:54:35,320 --> 00:54:38,519
Er wordt gewerkt aan het
vinden van oplossingen.

370
00:54:38,520 --> 00:54:40,600
Maar dat is niet hun enige probleem.

371
00:54:42,200 --> 00:54:46,720
Niet enkel de temperatuur
stijgt, ook de zeespiegel stijgt.

372
00:54:48,360 --> 00:54:50,919
Steeds vaker laat hoogwater op Raine

373
00:54:50,920 --> 00:54:54,040
veel van de nesten van onderaf overstromen...

374
00:54:56,240 --> 00:54:59,880
...en verdrinken de zich ontwikkelende
schildpadden voordat ze uitkomen.

375
00:55:01,640 --> 00:55:03,079
Het is echt verontrustend.

376
00:55:03,080 --> 00:55:06,119
Je zult graven om te
controleren of je succes ziet,

377
00:55:06,120 --> 00:55:08,399
en je komt bij de nesten

378
00:55:08,400 --> 00:55:10,680
en je bent enkel maar dode
eieren aan het opgraven.

379
00:55:12,360 --> 00:55:16,960
Om te proberen dit te voorkomen,
hebben ze een robuuste oplossing bedacht.

380
00:55:21,640 --> 00:55:24,879
Deze machines zijn
honderden kilometers verscheept

381
00:55:24,880 --> 00:55:28,400
van het Australische vasteland om
het strand opnieuw vorm te geven.

382
00:55:31,200 --> 00:55:33,519
Ze hebben al zand verschoven

383
00:55:33,520 --> 00:55:36,919
dat 16 zwembaden van
olympisch formaat zou vullen

384
00:55:36,920 --> 00:55:39,960
en verdubbelden het
aantal veilige broedplaatsen.

385
00:55:42,440 --> 00:55:46,919
De hoop is dat dit ervoor zal zorgen
dat er ruim vijf miljoen eieren bijkomen

386
00:55:46,920 --> 00:55:48,920
die in het komende decennium zullen uitkomen.

387
00:55:52,200 --> 00:55:57,520
Maar vanaf dat moment ziet de toekomst
van Raine Island er erg onzeker uit.

388
00:55:58,800 --> 00:56:01,639
In dit stadium denken we dat
we tot ongeveer 2050 hebben

389
00:56:01,640 --> 00:56:05,080
totdat we enorme gevolgen van de
stijging van de zeespiegel gaan zien.

390
00:56:06,040 --> 00:56:09,839
Het is gek om te denken dat,
je weet wel, het werk dat we hier doen...

391
00:56:09,840 --> 00:56:12,499
misschien niemand dit
meer zal doen over dertig jaar

392
00:56:12,500 --> 00:56:15,000
omdat er is geen eiland
meer is om het op te doen.

393
00:56:17,920 --> 00:56:23,279
Wat voor wereld zal het zijn voor
mijn kinderen en hun kinderen?

394
00:56:23,280 --> 00:56:25,120
Zal er iets zijn voor...

395
00:56:26,480 --> 00:56:28,160
...voor hen? Of is het...

396
00:56:29,600 --> 00:56:31,040
...allemaal tevergeefs?

397
00:56:36,200 --> 00:56:39,919
We zullen hier altijd blijven vechten
voor Raine Island, voor de schildpadden.

398
00:56:39,920 --> 00:56:44,359
Maar we kunnen het niet alleen en we hebben
de overheid en het grote bedrijfsleven nodig

399
00:56:44,360 --> 00:56:48,360
om wakker te worden en te zien wat ze
met de planeet doen, en serieus te worden.

400
00:56:54,000 --> 00:56:57,199
Dit kleine kereltje is net uit een ei gekomen

401
00:56:57,200 --> 00:56:59,479
dat een maand of zo eerder werd gelegd

402
00:56:59,480 --> 00:57:02,440
en ook hij wil heel graag naar de zee gaan.

403
00:57:06,640 --> 00:57:09,319
Nadat hij eindelijk met
succes het water heeft bereikt,

404
00:57:09,320 --> 00:57:13,120
moet hij nog een groot aantal gevaren het
hoofd bieden voordat hij volwassen wordt.

405
00:57:15,520 --> 00:57:17,359
Weinig wist ik toen

406
00:57:17,360 --> 00:57:20,399
met welke gevaren deze kleine
schildpad te maken zou krijgen

407
00:57:20,400 --> 00:57:23,959
of de buitengewone moeite
die mensen zouden doen

408
00:57:23,960 --> 00:57:26,280
om hem en zijn eiland te beschermen.

409
00:57:27,800 --> 00:57:32,999
In de 66 jaar sinds mijn
bezoek, bleef Raine Island

410
00:57:33,000 --> 00:57:36,440
de belangrijkste broedplaats voor
groene schildpadden ter wereld.

411
00:57:37,400 --> 00:57:41,240
De vraag is: kan het nog
een leven lang meegaan?

412
00:57:46,200 --> 00:57:47,680
De volgende keer...

413
00:57:49,000 --> 00:57:51,880
...een buitengewone reis door de oceaan.

414
00:57:54,080 --> 00:57:57,240
De laatste onontdekte
grens op onze planeet...

415
00:58:01,280 --> 00:58:02,880
...waar het leven is geëvolueerd...

416
00:58:04,200 --> 00:58:06,640
...op de meest verrassende manieren.

417
00:58:11,960 --> 00:58:15,599
Habitat Explorer brengt dieren
en hun leefgebieden tot leven.

418
00:58:15,600 --> 00:58:19,279
Ontdek dit gratis interactief
en maak origami-dieren.

419
00:58:19,280 --> 00:58:23,159
Ga naar bbc.co.uk/planetearth3

420
00:58:23,160 --> 00:58:25,519
en volg de links naar de Open Universiteit.

421
00:58:25,520 --> 00:58:27,679
Of bestel een gratis gedrukte versie,

422
00:58:27,680 --> 00:58:31,000
bezoek de website of bel
de nummers op het scherm.