1
00:00:03,200 --> 00:00:06,800
Archeologen staan op het punt
een grafkist te openen...
2
00:00:06,960 --> 00:00:09,840
die ruim 2000 jaar verzegeld is.
3
00:00:10,000 --> 00:00:11,760
Het is heel riskant.
4
00:00:11,920 --> 00:00:14,800
Er zit een grote barst
boven in de grafkist.
5
00:00:16,400 --> 00:00:20,440
Er kan een zeldzame, ongeschonden
mummie in liggen.
6
00:00:22,080 --> 00:00:24,200
Zijn jullie klaar om hem
open te maken?
7
00:00:26,000 --> 00:00:28,600
Klaar? Uiterst voorzichtig.
8
00:00:43,400 --> 00:00:45,760
De Vallei der Koningen.
9
00:00:47,000 --> 00:00:52,240
Het eeuwige thuis voor farao's
uit de gouden eeuw van Egypte.
10
00:00:52,400 --> 00:00:55,200
In deze bergen hebben archeologen...
11
00:00:55,360 --> 00:00:59,120
enkele van de bijzonderste vondsten
uit de geschiedenis gedaan.
12
00:00:59,280 --> 00:01:05,480
Lichamen van koningen
die 3000 jaar oud zijn.
13
00:01:05,640 --> 00:01:07,800
De lijken van deze koningen...
14
00:01:07,960 --> 00:01:12,200
zijn het hoogtepunt van de kunst
van het mummificeren.
15
00:01:12,360 --> 00:01:17,640
Een dode prepareren met olie en
linnenwindsels om verval te voorkomen.
16
00:01:19,000 --> 00:01:21,640
Maar de ontwikkeling
van dit heilige gebruik...
17
00:01:21,800 --> 00:01:24,120
is nog steeds gehuld in raadsels.
18
00:01:25,400 --> 00:01:29,920
Waarom en hoe begonnen Egyptenaren
hun lijken te conserveren?
19
00:01:30,760 --> 00:01:35,240
Wat gebeurde er met mummificatie
nadat na ruim 2000 jaar...
20
00:01:35,400 --> 00:01:38,240
het oude Egypte werd veroverd?
21
00:01:38,400 --> 00:01:43,320
Tegenwoordig zoeken archeologen
in heel Egypte naar mummies...
22
00:01:43,480 --> 00:01:46,120
uit het vroegste begin
van deze beschaving...
23
00:01:46,280 --> 00:01:48,760
en haar uiteindelijke ondergang.
24
00:01:48,920 --> 00:01:54,120
Om licht te werpen op de opkomst
en ondergang van mummificatie.
25
00:01:58,320 --> 00:02:01,920
De in Texas geboren archeologe
Meredith Brand...
26
00:02:02,080 --> 00:02:08,400
zag haar eerste mummie in het Brits
museum in Londen toen ze zeven was.
27
00:02:08,560 --> 00:02:14,000
Sindsdien is ze vastbesloten om
de geheimen ervan te onthullen.
28
00:02:15,560 --> 00:02:19,520
Je hoort de stilte en de wind en voelt
dat dit een heilige plaats was.
29
00:02:21,920 --> 00:02:24,960
Meredith is naar de graven
van de farao's gekomen...
30
00:02:25,120 --> 00:02:30,080
omdat ze denkt dat de geheimen
van de oorsprong van mummificatie...
31
00:02:30,240 --> 00:02:32,680
hier te vinden zijn.
32
00:02:32,840 --> 00:02:36,240
Op deze site liggen cruciale
aanwijzingen over het mummificeren.
33
00:02:36,400 --> 00:02:40,400
Wat de techniek betreft maar ook wat
de rituelen betreft. En de redenen...
34
00:02:40,560 --> 00:02:44,360
waarom oude Egyptenaren hun lichamen
zo graag wilden conserveren.
35
00:02:46,200 --> 00:02:50,040
Ruim 60 graftombes zijn
opgegraven in de vallei.
36
00:02:50,800 --> 00:02:55,360
De meeste zijn van vloer tot plafond
versierd met complexe afbeeldingen.
37
00:02:56,360 --> 00:03:00,680
Het snijwerk en de schilderingen
zijn zo fris en levendig.
38
00:03:00,840 --> 00:03:04,560
Deze kunstwerken hielpen
de mummie van de eigenaar...
39
00:03:04,720 --> 00:03:06,280
veilig naar het hiernamaals.
40
00:03:09,000 --> 00:03:12,440
Meredith zoekt bewijs voor de obsessie
van de oude Egyptenaren...
41
00:03:12,600 --> 00:03:14,360
met mummificatie.
42
00:03:14,520 --> 00:03:17,640
Voor dit tafereel ben ik gekomen.
43
00:03:17,800 --> 00:03:20,040
Goed, dus...
44
00:03:21,240 --> 00:03:26,400
Ik zie die god met het hoofd
van een jakhals, Anubis.
45
00:03:26,560 --> 00:03:32,600
Hij beeldt de mummificatie uit,
dat was z'n heilige rol.
46
00:03:32,760 --> 00:03:38,280
De afbeelding stelt de allereerste
mummificatie door goden voor.
47
00:03:38,440 --> 00:03:41,320
Het balsemen van Osiris.
48
00:03:43,760 --> 00:03:45,080
Volgens de legende...
49
00:03:45,240 --> 00:03:48,080
was Osiris een van de eerste goden
op aarde.
50
00:03:48,240 --> 00:03:52,440
Maar hij werd in een ruzie vermoord
door z'n broer Seth...
51
00:03:52,600 --> 00:03:56,000
die z'n lichaamsdelen over Egypte
verspreidde.
52
00:03:56,920 --> 00:04:00,520
De vrouw van Osiris doorzocht
heel het gebied van de Nijl...
53
00:04:00,680 --> 00:04:03,440
om z'n stoffelijke resten
terug te vinden.
54
00:04:04,960 --> 00:04:08,040
Met hulp van Anubis zette ze Osiris
weer in elkaar...
55
00:04:08,200 --> 00:04:10,040
en wikkelde hem in linnen repen.
56
00:04:10,200 --> 00:04:15,200
Zo herrees hij voor een tweede leven
als heerser van de onderwereld.
57
00:04:16,240 --> 00:04:21,240
Sindsdien lieten machtige Egyptenaren
hun lichaam inwikkelen en balsemen.
58
00:04:21,400 --> 00:04:26,840
Zo konden ze, evenals Osiris, opnieuw
tot leven komen in de onderwereld.
59
00:04:29,960 --> 00:04:33,240
Dit tafereel toont het ultieme doel
van de koning.
60
00:04:33,400 --> 00:04:35,080
Een perfecte mummie...
61
00:04:35,240 --> 00:04:39,160
zodat hij met succes herboren
kon worden in het hiernamaals.
62
00:04:40,080 --> 00:04:44,040
De afbeelding toont de mythe van
de oorsprong van mummificatie.
63
00:04:44,200 --> 00:04:46,560
Maar hij stamt uit het Nieuwe Rijk.
64
00:04:46,720 --> 00:04:52,000
Ruim 1000 jaar nadat rijke Egyptenaren
hun lijken gingen conserveren.
65
00:04:53,560 --> 00:04:56,240
Om exact te weten hoe
de vroegste Egyptenaren...
66
00:04:56,400 --> 00:04:58,760
hun doden mummificeerden...
67
00:04:58,920 --> 00:05:03,480
moeten archeologen een uiterst
zeldzame archeologische schat vinden.
68
00:05:03,640 --> 00:05:07,080
Een mummie uit het Oude Rijk.
69
00:05:09,280 --> 00:05:10,840
In Saqqara...
70
00:05:11,880 --> 00:05:14,920
is de wereldberoemde mummie-expert
Salima Ikram...
71
00:05:15,080 --> 00:05:17,720
naar een bijzondere vondst geroepen...
72
00:05:17,880 --> 00:05:20,800
in een van Egypte's oudste
begraafplaatsen.
73
00:05:20,960 --> 00:05:22,520
Ze is geboren in Pakistan.
74
00:05:22,680 --> 00:05:26,960
Ze werd verliefd op Egypte tijdens
een familiebezoek toen ze negen was.
75
00:05:27,120 --> 00:05:30,720
Ze buigt zich al heel haar carrière
over uitgedroogde lijken.
76
00:05:30,880 --> 00:05:33,320
En niet alleen over mensen.
77
00:05:33,480 --> 00:05:37,680
Ze onderzocht mummies van honden,
katten en zelfs van een leeuw.
78
00:05:39,800 --> 00:05:43,400
In een graftombe van meer dan
4000 jaar oud...
79
00:05:43,560 --> 00:05:49,080
heeft archeoloog Mohamed Megahed
één menselijke mummie gevonden.
80
00:05:50,000 --> 00:05:53,080
Als die van de oorspronkelijke
eigenaar van de tombe is...
81
00:05:53,240 --> 00:05:58,040
kan dit een van de oudste mummies zijn
die Salina of wie ook heeft gezien.
82
00:05:58,200 --> 00:06:03,000
Als dit echt een mummie uit het Oude
Rijk is, is dat enorm boeiend.
83
00:06:03,160 --> 00:06:06,360
Ik heb één of twee andere gezien.
Ze zijn extreem zeldzaam.
84
00:06:06,520 --> 00:06:11,560
Maar meestal werden grafkamers
en hele begraafplaatsen...
85
00:06:11,720 --> 00:06:15,480
lange tijd na het Oude Rijk
opnieuw gebruikt.
86
00:06:15,640 --> 00:06:19,960
Ik hoop dat Mohamed niet teleurgesteld
zal worden.
87
00:06:21,840 --> 00:06:27,800
Al vier jaar leidt Mohamed het
onderzoek naar deze mysterieuze tombe.
88
00:06:29,160 --> 00:06:31,120
Salima, bedankt voor je komst.
89
00:06:31,280 --> 00:06:35,920
Wat hij heeft opgegraven, heeft
Egyptologen versteld doen staan.
90
00:06:38,600 --> 00:06:40,320
Onder het zand en het puin...
91
00:06:40,480 --> 00:06:44,960
heeft Mohamed een gang ontdekt
die leidt naar een voorportaal...
92
00:06:45,120 --> 00:06:48,840
dat verbluffend gedetailleerd en
in levendige kleuren beschilderd is.
93
00:06:49,000 --> 00:06:53,400
Volgens de hiërogliefen is dit
het graf van een man die Khuwy heette.
94
00:06:53,560 --> 00:06:58,440
Hij was verwant aan de koninklijke
familie die 4000 jaar geleden leefde.
95
00:06:58,600 --> 00:07:00,840
In de nabijgelegen grafkamer...
96
00:07:01,000 --> 00:07:05,120
stonden vier vazen die bestemd
waren voor gemummificeerde organen.
97
00:07:05,280 --> 00:07:10,440
Een vernielde, lege sarcofaag.
En over de vloer verspreid lagen...
98
00:07:10,600 --> 00:07:13,000
fragmenten van een mummie.
99
00:07:13,160 --> 00:07:16,840
Het kan een van de oudste
Egyptische mummies ooit zijn.
100
00:07:17,000 --> 00:07:21,560
Maar zijn het de botten van Khuwy
of van een bedrieger?
101
00:07:21,720 --> 00:07:26,040
Vorig jaar heeft Mohameds team meer
begraven mummies gevonden...
102
00:07:26,200 --> 00:07:31,280
net buiten de muren van de tombe.
Ze zijn van een veel later tijdperk.
103
00:07:31,440 --> 00:07:35,280
Als de mummie in de grafkamer
uit dezelfde tijd stamt...
104
00:07:35,440 --> 00:07:37,400
kan dit Khuwy niet zijn.
105
00:07:37,560 --> 00:07:43,120
Salima komt de mummie onderzoeken
en zal proberen hem te identificeren.
106
00:07:44,200 --> 00:07:47,920
Wat een mooi, groot en goed
georganiseerd magazijn, mashalla.
107
00:07:48,080 --> 00:07:50,440
Als het Khuwy blijkt te zijn...
108
00:07:50,600 --> 00:07:55,680
kan dit lijk een van de oudste vragen
van Egyptologen beantwoorden.
109
00:07:55,840 --> 00:07:58,240
Hoe vroeg in hun geschiedenis...
110
00:07:58,560 --> 00:08:03,240
perfectioneerden Egyptenaren de
mysterieuze kunst van mummificatie?
111
00:08:05,320 --> 00:08:08,040
Vlakbij de oasestad Fajoem...
112
00:08:09,200 --> 00:08:12,400
heeft de Egyptische archeoloog
Basem Gehad...
113
00:08:12,560 --> 00:08:17,040
een kamp opgeslagen bij de afgelegen
site van de antieke stad Philadelphia.
114
00:08:17,200 --> 00:08:22,080
Om mummificatie aan het einde
van het Egyptische rijk onderzoeken.
115
00:08:23,400 --> 00:08:27,600
Als kind voelde hij zich aangetrokken
tot archeologische geheimen.
116
00:08:27,760 --> 00:08:32,040
Basem smeekte z'n vader elk weekend
om naar de piramides te gaan.
117
00:08:32,200 --> 00:08:35,040
Of naar het Egyptisch museum in Caïro.
118
00:08:35,200 --> 00:08:41,760
Tegenwoordig woont hij maandenlang
op z'n eigen archeologische site.
119
00:08:41,920 --> 00:08:45,320
Dit zijn onze slaaptenten,
dit is onze keuken.
120
00:08:45,480 --> 00:08:47,400
In dit keukentje hebben we
een kok.
121
00:08:47,560 --> 00:08:50,760
Hallo, chef.
122
00:08:51,680 --> 00:08:55,640
Zo'n 2000 jaar na het tijdperk
van de piramides...
123
00:08:55,800 --> 00:08:59,760
kwam het tijdperk van de Egyptische
koningen ten einde.
124
00:08:59,920 --> 00:09:04,280
Het oude Egypte werd binnengevallen
door Griekenland.
125
00:09:04,440 --> 00:09:08,720
De Grieken hadden geen traditie
van doden conserveren.
126
00:09:08,880 --> 00:09:14,800
Basem wil weten hoe deze invasie de
praktijk van mummificatie veranderde.
127
00:09:14,960 --> 00:09:18,160
Je hier nergens bewijzen
aan de oppervlakte.
128
00:09:18,320 --> 00:09:21,240
Er is alleen zand en woestijn.
129
00:09:21,400 --> 00:09:27,400
Nu is hij op jacht naar iets zeer
zeldzaams, een intact Grieks graf.
130
00:09:28,680 --> 00:09:32,960
Door een nieuwe satellietfoto heeft
hij nu nieuwe aanwijzingen...
131
00:09:33,120 --> 00:09:34,560
waar hij moet graven.
132
00:09:35,560 --> 00:09:39,360
Dit gearceerde gebied hier is, zoals
te zien was op satellietfoto's...
133
00:09:39,520 --> 00:09:44,080
een hoger gelegen gebied. Dat kan
interessant zijn voor de opgraving.
134
00:09:44,240 --> 00:09:46,240
Dus, aan de slag.
135
00:09:47,280 --> 00:09:52,280
Basems team ontdoet de grafheuvel van
de dunne zandlaag die erop gewaaid is.
136
00:09:53,200 --> 00:09:56,600
Direct daaronder vindt hij
een veelbelovende aanwijzing.
137
00:09:56,760 --> 00:10:00,720
Als het geplunderd werd,
vind je geen compact zand.
138
00:10:00,880 --> 00:10:03,920
In dit gebied is het zand
heel compact.
139
00:10:04,080 --> 00:10:06,840
We moeten het voorzichtig weghalen.
Dan zien we het.
140
00:10:08,200 --> 00:10:11,600
Binnen enkele minuten leggen Basems
mannen de omtrekken bloot...
141
00:10:11,760 --> 00:10:16,200
van zes afzonderlijke graven
die in de rots zijn uitgehouwen.
142
00:10:16,400 --> 00:10:22,320
Het is een fantastische vondst.
Maar zijn deze graven ongeschonden?
143
00:10:22,480 --> 00:10:25,440
We zijn erg benieuwd om te zien
wat erin zit.
144
00:10:25,600 --> 00:10:28,240
Het kan ons veel vertellen.
Prachtige verhalen...
145
00:10:28,400 --> 00:10:32,440
over hoe de Grieken en de Egyptenaren
samenleefden in één gebied.
146
00:10:33,400 --> 00:10:36,840
De mannen verwijderen het losse zand
van elk graf...
147
00:10:37,000 --> 00:10:39,600
en zoeken naar een ongerept graf.
148
00:10:45,160 --> 00:10:46,560
Dat lijkt iets te zijn.
149
00:10:49,120 --> 00:10:54,040
Het lijkt erop dat m'n team
een gewelfde graftombe heeft gevonden.
150
00:10:54,200 --> 00:10:57,240
Hij is verzegeld. Dat weten we
omdat...
151
00:10:57,400 --> 00:11:00,160
de man die dit 2000 jaar geleden
verzegelde...
152
00:11:00,320 --> 00:11:03,280
z'n vingerafdrukken erop achterliet
als zegelafdruk.
153
00:11:03,440 --> 00:11:08,240
Het niet verbroken lemen zegel bovenop
het graf bewijst dat niemand...
154
00:11:08,400 --> 00:11:10,480
dit graf ooit heeft beroofd.
155
00:11:10,640 --> 00:11:13,600
Onder het metselwerk moet
een kist liggen.
156
00:11:13,760 --> 00:11:17,480
Degene die erin ligt, onthult hoe
bewoners van een Griekse stad...
157
00:11:17,640 --> 00:11:20,800
in Egypte hun doden begroeven.
158
00:11:20,960 --> 00:11:23,760
Misschien vinden we
een houten kist, met enig geluk.
159
00:11:23,920 --> 00:11:26,840
Misschien vinden we
een aardewerken kist.
160
00:11:27,000 --> 00:11:31,480
Misschien vinden we een mummie
of een skelet. We zien het wel.
161
00:11:38,920 --> 00:11:45,000
De verzegelde kist kan een Egyptisch
of een uniek oud-Grieks lijk bevatten.
162
00:11:46,640 --> 00:11:51,960
In hun thuisland mummificeerden
de oude Grieken hun doden niet.
163
00:11:52,120 --> 00:11:56,680
Maar veranderden hun gebruiken toen ze
de Egyptenaren koloniseerden?
164
00:11:57,480 --> 00:12:01,200
Om in het graf te komen, moet Basem
het zegel verbreken...
165
00:12:01,360 --> 00:12:04,480
en het lemen dak eraf halen.
166
00:12:06,320 --> 00:12:10,240
Het lijkt heel stevig te zijn
afgesloten.
167
00:12:10,400 --> 00:12:13,640
We halen heel voorzichtig,
steen voor steen...
168
00:12:13,800 --> 00:12:18,840
de afsluiting weg om te zien
wat erin kan zitten.
169
00:12:19,000 --> 00:12:20,800
Het bouwwerk zelf...
170
00:12:20,960 --> 00:12:24,720
bewijst dat het graf dateert uit
de tijd van de Griekse heerschappij.
171
00:12:24,880 --> 00:12:27,840
Het team moet enkele bakstenen
verwijderen...
172
00:12:28,000 --> 00:12:30,280
voordat ze erin kunnen kijken.
173
00:12:30,440 --> 00:12:34,240
Het is zeker dat hoe groter het is,
hoe ouder het is.
174
00:12:34,400 --> 00:12:38,960
Door de afmeting van de lemen baksteen
weten we dat dit uit de 2e eeuw is.
175
00:12:39,120 --> 00:12:41,480
Verrassing.
176
00:12:43,760 --> 00:12:47,000
Het team breekt door het dak
van de graftombe heen...
177
00:12:47,160 --> 00:12:51,680
en werpt een eerste blik
op de inhoud ervan.
178
00:12:52,880 --> 00:12:56,520
O, het is fenomenaal.
179
00:12:57,600 --> 00:12:59,240
Ik ben enorm opgetogen.
180
00:12:59,400 --> 00:13:03,320
Het is een ongeschonden kist,
een ongelooflijke vondst.
181
00:13:03,480 --> 00:13:06,160
Het is precies waar Basem op hoopte.
182
00:13:06,320 --> 00:13:09,360
De beschilderde houten kist heeft
een puntdak.
183
00:13:09,520 --> 00:13:12,960
En geen afgeronde bovenkant
zoals Egyptische sarcofagen.
184
00:13:13,120 --> 00:13:17,120
De Grieken leefden samen
met Egyptenaren in Philadelphia.
185
00:13:17,280 --> 00:13:20,520
En dit is vrijwel zeker
een zeldzaam Grieks graf.
186
00:13:21,800 --> 00:13:22,920
De vraag is...
187
00:13:23,080 --> 00:13:27,240
werd degene die erin ligt volgens
Grieks of Egyptisch gebruik begraven?
188
00:13:27,400 --> 00:13:28,960
Totdat het opengemaakt is...
189
00:13:29,120 --> 00:13:32,680
weten we niet of er een mummie in ligt
of alleen een skelet.
190
00:13:32,840 --> 00:13:34,920
Het is gewoon afwachten.
191
00:13:35,080 --> 00:13:39,080
Om erachter te komen, moet Basem
de kist eruit halen...
192
00:13:39,240 --> 00:13:41,600
zonder die kapot te maken.
193
00:13:44,440 --> 00:13:48,400
In de woestijn van Gebelein,
iets ten zuiden van Luxor...
194
00:13:48,560 --> 00:13:52,160
zoekt Meredith bewijzen voor
Egypte's vroegste begrafenisrituelen.
195
00:13:53,880 --> 00:13:56,320
Ze denkt dat de mythes waardoor
Egyptenaren...
196
00:13:56,480 --> 00:14:00,240
hun eigen lichamen gingen
mummificeren, veel ouder zijn dan...
197
00:14:00,400 --> 00:14:03,800
de oude Egyptische beschaving.
198
00:14:06,200 --> 00:14:09,040
Prehistorische rotstekeningen
van wilde dieren...
199
00:14:09,200 --> 00:14:13,240
doen vermoeden dat dit gebied ooit
een heilige plaats was.
200
00:14:13,400 --> 00:14:18,560
In de 19e eeuw ontdekten archeologen
dat dit een begraafplaats was.
201
00:14:20,160 --> 00:14:23,200
Dit is een verlaten, droog landschap.
202
00:14:23,360 --> 00:14:25,720
Je ziet weinig aan de oppervlakte.
203
00:14:26,760 --> 00:14:28,840
Maar onder deze rotsen en zand...
204
00:14:29,000 --> 00:14:32,200
lagen vroeger prehistorische graven.
205
00:14:33,040 --> 00:14:40,000
In 1896 werd een Egyptoloog
van het Brits museum getipt...
206
00:14:40,160 --> 00:14:42,280
over een historische vondst.
207
00:14:43,640 --> 00:14:47,040
Begraven onder een dunne laag
woestijnpuin...
208
00:14:47,200 --> 00:14:53,440
vonden plaatselijke boeren een
verbazingwekkend goed bewaarde mummie.
209
00:14:53,600 --> 00:14:58,480
Op de bovenarm waren nog tattoos
van gehoornde dieren te zien.
210
00:14:58,640 --> 00:15:02,400
En uit het hoofd kwamen plukjes
rood haar.
211
00:15:02,560 --> 00:15:07,000
Die bezorgden de mummie
z'n originele bijnaam 'Rooie'.
212
00:15:08,600 --> 00:15:11,400
Er zat een steekwond
in z'n linkerschouderblad.
213
00:15:11,560 --> 00:15:14,200
Daaronder zat een gebroken rib.
214
00:15:14,360 --> 00:15:18,280
Uit forensisch onderzoek blijkt
dat het een mannelijk lijk is...
215
00:15:18,440 --> 00:15:21,200
dat ruim 5000 jaar oud is.
216
00:15:21,360 --> 00:15:25,000
Hoe kan dit lichaam zo perfect
geconserveerd zijn?
217
00:15:28,040 --> 00:15:33,080
Volgens Meredith toont bewijs aan dat
deze mummificatie niet gepland was.
218
00:15:33,240 --> 00:15:36,680
Het is een toevallig
natuurverschijnsel.
219
00:15:36,840 --> 00:15:39,920
Op deze foto zie ik geen windsels
of iets dergelijks...
220
00:15:40,080 --> 00:15:42,400
waardoor deze mummie
werd geconserveerd.
221
00:15:42,560 --> 00:15:45,960
Dit lijkt geen bewuste mummificatie
te zijn geweest.
222
00:15:46,120 --> 00:15:48,000
Hij is geconserveerd door het zand.
223
00:15:48,160 --> 00:15:51,240
Er werden geen rituelen of magie
gebruikt.
224
00:15:51,400 --> 00:15:54,280
Alleen het drogend vermogen
van de natuur.
225
00:15:55,800 --> 00:15:58,440
Honderden jaren vóór
de eerste farao...
226
00:15:58,600 --> 00:16:03,400
leefde deze man op de vruchtbare
uiterwaarden langs de Nijl.
227
00:16:05,800 --> 00:16:07,920
Maar rond z'n 20e verjaardag...
228
00:16:08,080 --> 00:16:12,960
werd hij op brute wijze in z'n rug
gestoken en voor dood achtergelaten.
229
00:16:13,120 --> 00:16:18,000
Hij werd in een ondiep graf begraven
met eenvoudige lemen grafgaven...
230
00:16:18,160 --> 00:16:19,920
en overdekt met zand.
231
00:16:21,080 --> 00:16:23,800
De woestijnzon en het hete,
droge zand...
232
00:16:23,960 --> 00:16:27,400
lieten het water uit z'n lichaam
snel verdampen.
233
00:16:27,560 --> 00:16:29,640
Dat voorkwam de ontbinding ervan.
234
00:16:29,800 --> 00:16:35,800
De tijd stond stil voor hem totdat hij
5400 jaar later ontdekt werd.
235
00:16:39,400 --> 00:16:41,880
Archeologen hebben geen papyrussen
gevonden...
236
00:16:42,040 --> 00:16:45,480
die de historische oorsprong
van mummificatie verklaren.
237
00:16:45,640 --> 00:16:47,840
Volgens Meredith kan het gebruik...
238
00:16:48,000 --> 00:16:50,400
per toeval zijn ontstaan
vanuit de natuur.
239
00:16:50,560 --> 00:16:52,520
Mummies zoals in Gebelein...
240
00:16:52,680 --> 00:16:56,000
inspireerden oude Egyptenaren
wellicht. Als ze met techniek...
241
00:16:56,160 --> 00:17:01,440
de natuur konden bedwingen, konden hun
lichamen ook eeuwig behouden blijven.
242
00:17:01,600 --> 00:17:04,520
Het is echt een spectaculaire vondst.
243
00:17:04,680 --> 00:17:07,960
Hierdoor weten we
waar mummificatie begon.
244
00:17:12,240 --> 00:17:14,160
In Aswan...
245
00:17:15,040 --> 00:17:19,240
is aan de overkant van de stad
een team Egyptische archeologen...
246
00:17:19,400 --> 00:17:23,040
een afgelegen dodenstad op
een heuveltop aan het onderzoeken.
247
00:17:23,200 --> 00:17:25,560
Hopelijk ligt in de verloren
graven bewijs...
248
00:17:25,720 --> 00:17:29,440
voor hoe gewone oude Egyptenaren
hun doden voorbereidden...
249
00:17:29,600 --> 00:17:31,520
op het hiernamaals.
250
00:17:33,200 --> 00:17:37,280
De enkele graven die zijn gevonden,
duiden erop dat de mensen uit Aswan...
251
00:17:37,440 --> 00:17:40,760
deze begraafplaats zo'n 2000 jaar
geleden gebruikten...
252
00:17:40,920 --> 00:17:44,160
toen de Egyptische beschaving
in verval raakte.
253
00:17:45,960 --> 00:17:51,000
De in de stad naast de Nijl geboren
archeoloog Sayed Elrawy...
254
00:17:51,160 --> 00:17:54,040
loopt al sinds z'n kindertijd
over deze heuvels.
255
00:17:55,400 --> 00:18:01,080
Hoog en ontoegankelijk, is dit een
ideale locatie voor een begraafplaats.
256
00:18:02,320 --> 00:18:07,560
De graven werden op de heuvel gebouwd
om ze te beschermen tegen grafrovers.
257
00:18:07,760 --> 00:18:10,720
Volgens mij liggen hier
edelen en arbeiders.
258
00:18:11,720 --> 00:18:15,760
Vandaag onderzoekt hij
de onmiskenbare contouren...
259
00:18:15,920 --> 00:18:18,040
van een begraven trappenhuis.
260
00:18:18,200 --> 00:18:22,080
Volgens hem leidt die tot antwoorden
over hoe de minder rijken...
261
00:18:22,240 --> 00:18:24,000
met hun doden omgingen.
262
00:18:25,440 --> 00:18:29,200
Volgens mij liggen er veel mummies
in de grafkelder.
263
00:18:29,360 --> 00:18:32,200
Ik ben een archeoloog met veel geluk.
264
00:18:32,600 --> 00:18:37,080
De enige manier om dit geluk
op de proef te stellen, is graven.
265
00:18:43,800 --> 00:18:46,960
In de dodenstad uit het Oude Rijk
bij Saqqara...
266
00:18:47,120 --> 00:18:50,160
is aan Salima gevraagd om
een mummie te onderzoeken...
267
00:18:50,320 --> 00:18:53,600
die in het luxe graf van een edele
werd gevonden.
268
00:18:54,800 --> 00:18:56,960
Met een röntgenfoto wil ze
vaststellen...
269
00:18:57,120 --> 00:18:59,960
of het de oorspronkelijke eigenaar
van het graf is.
270
00:19:00,120 --> 00:19:04,320
Als dat zo is, is dit wellicht een van
de oudste, bewust gemaakte mummies...
271
00:19:04,480 --> 00:19:06,520
die ooit werd gevonden.
272
00:19:06,680 --> 00:19:09,360
Waar ligt Khuwy?
273
00:19:10,080 --> 00:19:11,640
Hier is meneer Khuwy.
274
00:19:11,800 --> 00:19:13,760
Hallo, meneer Khuwy.
275
00:19:15,400 --> 00:19:17,160
We halen het eruit.
276
00:19:17,320 --> 00:19:20,520
Goed, wat we nu gaan doen is...
277
00:19:20,680 --> 00:19:23,960
We maken hier een röntgenfoto
van Khuwy.
278
00:19:24,120 --> 00:19:27,080
Er is elektriciteit. We ontwikkelen
hem de andere kamer.
279
00:19:27,240 --> 00:19:29,960
Perfect.
- Een makkie, inshallah.
280
00:19:30,120 --> 00:19:32,040
Inshallah. Oké.
281
00:19:32,200 --> 00:19:37,440
Salima's toestemming om de mummie
te onderzoeken is maar één dag geldig.
282
00:19:37,600 --> 00:19:40,200
Dus ze gebruikt vertrouwd gereedschap.
283
00:19:40,360 --> 00:19:43,240
Een veldröntgenapparaat
voor archeologen.
284
00:19:43,400 --> 00:19:48,440
Ons röntgenapparaat stamt uit
de jaren 80, dacht ik.
285
00:19:48,600 --> 00:19:51,320
Langer dan sommigen van ons leven.
286
00:19:51,480 --> 00:19:54,080
Maar het is klein en makkelijk
mee te nemen.
287
00:19:54,240 --> 00:19:57,760
Het nadeel is
dat het niet digitaal is.
288
00:19:57,920 --> 00:20:02,200
Je moet eerst fotograferen...
289
00:20:02,360 --> 00:20:07,000
dan ontwikkelen en dan zie je of
het een ramp is of dat het gelukt is.
290
00:20:09,000 --> 00:20:11,640
Voordat Khuwy gescand wordt...
291
00:20:11,800 --> 00:20:14,520
doet Salima een visuele inspectie.
292
00:20:17,280 --> 00:20:19,520
Het moment van de waarheid.
293
00:20:19,680 --> 00:20:22,960
Ze ziet de mummie voor het eerst.
294
00:20:26,760 --> 00:20:29,360
Er zijn alleen fragmenten
van het lichaam over.
295
00:20:34,120 --> 00:20:39,800
Er is geen hoofd maar we hebben
de ribben.
296
00:20:40,920 --> 00:20:43,080
En we hebben een bekken.
297
00:20:43,240 --> 00:20:45,760
Ik denk dat hij vrij dik was.
298
00:20:45,920 --> 00:20:48,560
Het is een heel stevige dij.
299
00:20:49,560 --> 00:20:52,960
Het verblijf van duizenden jaren
in de graftombe van Khuwy...
300
00:20:53,120 --> 00:20:56,680
de edele uit het Oude Rijk, heeft
sporen nagelaten op deze mummie.
301
00:20:56,840 --> 00:21:01,880
Het lijkt alsof knaagdieren
dit hebben opgegeten.
302
00:21:02,040 --> 00:21:06,360
Als dit Khuwy's lijk is,
is er weinig van over.
303
00:21:06,520 --> 00:21:08,600
Maar voor mummie-expert Salima...
304
00:21:08,760 --> 00:21:11,840
is er genoeg over om te zeggen
hoe hij geconserveerd werd.
305
00:21:12,000 --> 00:21:16,000
Daarmee kan ze een ruwe schatting
geven over hoe oud hij is.
306
00:21:17,480 --> 00:21:21,240
Dit ruikt naar een betere kwaliteit
mummie.
307
00:21:21,400 --> 00:21:26,400
Vooral dit lijkt behoorlijk
te zijn geïmpregneerd met hars.
308
00:21:26,560 --> 00:21:28,080
Kijk nou toch eens.
309
00:21:28,240 --> 00:21:30,600
Dat is van bijzonder goede kwaliteit.
310
00:21:30,760 --> 00:21:36,040
De oude balsemers dompelden lichamen
onder in dure harsen van boomsappen...
311
00:21:36,200 --> 00:21:39,760
waarmee ze het lichaam conserveerden
voordat ze het inwikkelden.
312
00:21:39,920 --> 00:21:42,280
Kijk eens naar dit weefsel,
het is prachtig.
313
00:21:43,280 --> 00:21:48,440
Dit linnen is echt van zeer hoge
kwaliteit.
314
00:21:48,600 --> 00:21:50,640
O, wauw.
315
00:21:50,800 --> 00:21:56,000
De mummie lijkt te zijn omwikkeld
met de beste kwaliteit windsels.
316
00:21:56,160 --> 00:22:00,480
Dit past bij het gedetailleerde beeld
van Khuwy's luxueuze leefstijl...
317
00:22:00,640 --> 00:22:04,000
zoals dat werd afgebeeld in z'n graf.
318
00:22:07,120 --> 00:22:09,800
Khuwy was een hooggeplaatste
ambtenaar.
319
00:22:09,960 --> 00:22:12,520
Hij was lid van de koninklijke
hofhouding...
320
00:22:12,680 --> 00:22:17,320
ten tijde van de piramides in het
begin van de Egyptische beschaving.
321
00:22:18,480 --> 00:22:22,560
Afbeeldingen in z'n graf tonen aan dat
hij zich de luxe kon veroorloven...
322
00:22:22,720 --> 00:22:26,040
van heerlijk eten
in grote hoeveelheden.
323
00:22:28,200 --> 00:22:30,040
De vazen in het graf...
324
00:22:30,200 --> 00:22:33,200
voor de gemummificeerde organen
van de overledene...
325
00:22:33,360 --> 00:22:37,160
zijn extra bewijs voor een begrafenis
van een hooggeplaatst persoon.
326
00:22:40,520 --> 00:22:45,240
Zo'n man kon het zeker betalen om z'n
lichaam te laten balsemen met hars...
327
00:22:45,400 --> 00:22:48,280
en in het beste linnen
te laten wikkelen.
328
00:22:51,200 --> 00:22:56,040
Maar door de kwaliteit van het
linnen gaan bij Salima alarmbellen af.
329
00:22:56,200 --> 00:22:58,200
Het is uitzonderlijk.
330
00:22:58,360 --> 00:23:01,880
Ik heb alleen zoveel linnen
van zulke goede kwaliteit gezien...
331
00:23:02,040 --> 00:23:04,000
tijdens de 21e dynastie.
332
00:23:04,160 --> 00:23:06,960
De 21e dynastie van
Egyptische farao's...
333
00:23:07,120 --> 00:23:11,040
regeerde meer dan 1000 jaar
nadat Khuwy leefde.
334
00:23:12,600 --> 00:23:16,760
Hij is gewikkeld in het fijnste linnen
en geïmpregneerd met dure hars.
335
00:23:16,920 --> 00:23:20,760
Als dit Khuwy is, was de kunst
van het mummificeren...
336
00:23:20,920 --> 00:23:25,720
al veel geavanceerder in het tijdperk
van de piramides dan experts dachten.
337
00:23:26,800 --> 00:23:31,560
Mooi, Mohamed. Je bent er eindelijk.
338
00:23:33,160 --> 00:23:37,040
Wat vind je ervan?
- Het is een prachtige mummie.
339
00:23:37,200 --> 00:23:40,000
Zijn er andere menselijke resten
uit het Oude Rijk...
340
00:23:40,160 --> 00:23:42,160
die zo gemummificeerd zijn?
- Nee.
341
00:23:42,320 --> 00:23:45,360
Het kan de geschiedenis
van mummificatie veranderen...
342
00:23:45,520 --> 00:23:49,080
als hij uit het Oude Rijk
blijkt te zijn.
343
00:23:49,240 --> 00:23:51,320
Als dit Khuwy is...
344
00:23:51,480 --> 00:23:54,400
moet Salima haar eigen studieboeken
herschrijven...
345
00:23:54,560 --> 00:23:57,000
over de oudste mummies in Egypte.
346
00:23:57,160 --> 00:24:01,640
Op dit moment is ze nog niet
overtuigd. Ze heeft meer bewijs nodig.
347
00:24:05,960 --> 00:24:08,400
Op de rotsen boven Aswan...
348
00:24:08,560 --> 00:24:13,840
graven Sayed en z'n team voor
de tweede dag naar een nieuw graf.
349
00:24:14,000 --> 00:24:18,520
Hopelijk onthult dit hoe gewone
Egyptenaren hun doden voorbereidden...
350
00:24:18,680 --> 00:24:22,560
op het hiernamaals toen hun beschaving
langzaam verdween.
351
00:24:22,720 --> 00:24:26,800
Ze hebben enkele tonnen zand
verplaatst om de trap bloot te leggen.
352
00:24:28,560 --> 00:24:33,760
In de hitte van de vroege middag
is het werk slopend.
353
00:24:33,920 --> 00:24:35,640
We zijn onbeschermd voor de zon.
354
00:24:36,800 --> 00:24:40,280
We moeten snel werken om de graven
hier op te graven.
355
00:24:41,680 --> 00:24:43,720
Sayed.
356
00:24:44,680 --> 00:24:46,840
Volgens mij hebben ze
een deur gevonden.
357
00:24:47,000 --> 00:24:50,480
Als het graf lichamen bevat,
kunnen die aanwijzingen geven...
358
00:24:50,640 --> 00:24:54,760
over hoe de oude Egyptenaren
hun doden conserveerden.
359
00:24:54,920 --> 00:24:58,080
Geef eens een lamp.
360
00:25:03,600 --> 00:25:05,480
Mijn hemel.
361
00:25:10,600 --> 00:25:14,600
Sayeds team heeft iets bijzonders
ontdekt.
362
00:25:15,480 --> 00:25:18,280
Een zeldzame graftombe vol mummies.
363
00:25:22,320 --> 00:25:24,360
Er is hier geen lucht.
364
00:25:25,840 --> 00:25:27,960
De resten van een stenen sarcofaag...
365
00:25:28,120 --> 00:25:31,120
doen vermoeden dat de lichamen
die eromheen liggen...
366
00:25:31,280 --> 00:25:34,160
niet de oorspronkelijke doden
uit het graf zijn.
367
00:25:34,360 --> 00:25:36,800
Wie zijn dit dan?
368
00:25:36,960 --> 00:25:41,640
Voorman Abdul bereid een mummie voor
voor een eerste onderzoek.
369
00:25:41,800 --> 00:25:44,600
De mummie is erg kwetsbaar.
370
00:25:44,760 --> 00:25:48,160
Je ziet dat de mummie een man is.
371
00:25:49,120 --> 00:25:52,760
Abdul borstelt voorzichtig
de vervallen resten vrij...
372
00:25:52,920 --> 00:25:55,360
van de windsels van de mummie.
373
00:25:55,520 --> 00:25:59,920
Je ziet dat dit een goedkope
mummificatie is.
374
00:26:00,080 --> 00:26:02,600
Je ziet dat dit geen edele is.
375
00:26:02,760 --> 00:26:05,160
Het is een arme man.
376
00:26:05,320 --> 00:26:08,920
De toestand van de mummie laat zien
dat hij niet rijk genoeg was...
377
00:26:09,080 --> 00:26:12,080
voor een mummificatie
van hoge kwaliteit.
378
00:26:12,240 --> 00:26:16,880
De anderen die bij hem begraven
liggen, zijn ook slecht geconserveerd.
379
00:26:17,960 --> 00:26:20,560
Sayed heeft te weinig plaats
om te onderzoeken...
380
00:26:20,720 --> 00:26:23,080
hoe deze mummie werd gebalsemd.
381
00:26:23,240 --> 00:26:26,680
Hij besluit het lijk eruit te halen.
382
00:26:26,840 --> 00:26:31,960
Een mummie in zo'n slechte toestand
kan bij het minste uit elkaar vallen.
383
00:26:36,200 --> 00:26:40,840
In de dodenstad van het antieke
Philadelphia, vlakbij Fajoem...
384
00:26:41,000 --> 00:26:44,440
heeft Basems zoektocht eindelijk
een intact graf opgeleverd...
385
00:26:44,600 --> 00:26:46,760
van een oude Griek.
386
00:26:47,600 --> 00:26:51,960
Egypte's veroveraars mummificeerden
hun doden niet in het thuisland.
387
00:26:53,400 --> 00:26:56,240
Maar wat deden ze hier in Egypte?
388
00:26:57,320 --> 00:27:01,920
Om daar achter te komen, moet hij
de 2000 jaar oude kist eruit halen.
389
00:27:03,400 --> 00:27:06,400
We halen het nu steen voor steen weg.
390
00:27:06,560 --> 00:27:08,600
Het is een heel netelige klus.
391
00:27:08,760 --> 00:27:11,320
Nu de bovenste laag bakstenen
weg is...
392
00:27:11,480 --> 00:27:15,920
kan Basem de volle lengte van het graf
inspecteren.
393
00:27:16,880 --> 00:27:20,360
De uitvoerige decoraties op de kist
bevestigen z'n vermoedens.
394
00:27:22,200 --> 00:27:24,800
Ik weet zeer zeker dat dit
een Griekse kist is.
395
00:27:25,000 --> 00:27:30,040
Hij moet hier zo snel mogelijk weg. We
mogen hem niet in de zon laten staan.
396
00:27:30,200 --> 00:27:33,720
Dus we tillen hem uit het graf.
397
00:27:34,720 --> 00:27:40,000
Het team heeft geen idee hoe vervallen
het deksel van de kist zal zijn.
398
00:27:40,160 --> 00:27:43,920
Elke fout kan catastrofaal zijn.
399
00:27:44,080 --> 00:27:46,840
Het is echt stressvol.
400
00:27:52,040 --> 00:27:57,480
Elke baksteen die op deze houten kist
kan vallen, zal hem vernietigen.
401
00:27:57,640 --> 00:28:00,040
We moeten zeker zijn
van onze zaak.
402
00:28:01,360 --> 00:28:04,840
Het team verwijdert systematisch
net genoeg stenen...
403
00:28:05,000 --> 00:28:08,240
om een gat te maken
waar de kist doorheen past.
404
00:28:11,000 --> 00:28:12,400
Het is echt krap binnen.
405
00:28:12,560 --> 00:28:15,480
We proberen de ruimte te vergroten
om hem op te tillen.
406
00:28:15,640 --> 00:28:19,640
Hij is echt broos en kwetsbaar.
407
00:28:20,440 --> 00:28:22,800
Basem wil niet meer vernietigen...
408
00:28:22,960 --> 00:28:25,440
van het kostbare graf
dan noodzakelijk is.
409
00:28:27,320 --> 00:28:29,640
Maar de kist moet eruit gehaald.
410
00:28:38,200 --> 00:28:39,800
Eenmaal uit het graf...
411
00:28:39,960 --> 00:28:44,320
staan de complex beschilderde kist en
wie erin ligt aan meer gevaar bloot...
412
00:28:44,480 --> 00:28:48,440
dan in de afgelopen 2000 jaar
het geval is geweest.
413
00:28:48,600 --> 00:28:52,440
Ik moet deze kist meteen in de schaduw
zetten.
414
00:28:52,600 --> 00:28:57,440
Hij is erg broos en kwetsbaar. Hij
moet naar de auto en dan naar de tent.
415
00:28:58,600 --> 00:29:02,400
We gaan hem verplaatsen.
Kom jongens, met z'n allen.
416
00:29:02,560 --> 00:29:04,960
Of er nu een mummie
of een skelet in zit...
417
00:29:05,120 --> 00:29:09,360
deze kist kan onthullen hoe de Grieken
die de macht overnamen in Egypte...
418
00:29:09,520 --> 00:29:11,720
hun doden begroeven.
419
00:29:15,400 --> 00:29:18,240
Op de heuveltop boven Aswan...
420
00:29:18,400 --> 00:29:20,960
heeft Sayeds mummie
z'n reis voltooid...
421
00:29:21,120 --> 00:29:24,000
naar de veiligheid van
de onderzoekstent.
422
00:29:24,160 --> 00:29:29,240
Het is duidelijk dat het hiernamaals
van de mummie traumatisch is geweest.
423
00:29:29,400 --> 00:29:33,360
Er zit een gat in de mummie.
Dat is van een beroving.
424
00:29:34,280 --> 00:29:38,320
Balsemers legden gegraveerde stenen
in de windsels van rijkere mummies...
425
00:29:38,480 --> 00:29:40,760
voor magische bescherming.
426
00:29:40,920 --> 00:29:44,240
Het is onwaarschijnlijk dat armen
die luxe konden betalen.
427
00:29:46,200 --> 00:29:49,000
De dief vertrok vast met lege handen.
428
00:29:50,080 --> 00:29:53,080
De geheimen van hoe deze man
werd gemummificeerd...
429
00:29:53,240 --> 00:29:55,800
liggen verscholen in de windsels.
430
00:29:55,960 --> 00:29:58,080
Sayed kan z'n wikkels
er niet afhalen...
431
00:29:58,240 --> 00:30:01,240
uit angst dat de mummie
tot stof verpulvert.
432
00:30:01,400 --> 00:30:05,200
Het team moet meer mummies
uit de lagere klassen vinden...
433
00:30:05,360 --> 00:30:09,520
om te achterhalen hoe de oude
Egyptenaren armen conserveerden.
434
00:30:12,160 --> 00:30:15,080
Aan de overkant van de site
is Sayeds collega...
435
00:30:15,240 --> 00:30:21,360
archeologe Hala Hussein al weken bezig
met de opgraving van een ander graf.
436
00:30:21,520 --> 00:30:27,000
Ze heeft ook mummies gevonden,
althans gedeelten daarvan.
437
00:30:33,560 --> 00:30:37,800
In Hala's graftombe liggen de resten
van zo'n 20 mummies.
438
00:30:37,960 --> 00:30:41,160
Maar ze zijn in een vreselijk slechte
conditie.
439
00:30:41,320 --> 00:30:43,240
Aanwijzingen van wespennesten...
440
00:30:43,400 --> 00:30:47,640
doen vermoeden dat insecten
een rol speelden bij die schade.
441
00:30:47,800 --> 00:30:53,040
Maar de schade biedt ook kansen.
De mummies liggen bloot...
442
00:30:53,200 --> 00:30:56,880
waardoor Hala onder de windsels
kan kijken.
443
00:30:57,640 --> 00:31:01,280
Zo kan ze zoeken naar aanwijzingen
hoe gewone, oude Egyptenaren...
444
00:31:01,440 --> 00:31:04,240
hun doden probeerden te conserveren.
445
00:31:04,400 --> 00:31:08,120
Volgens mij zijn dit geen rijke mensen
of edelen.
446
00:31:08,280 --> 00:31:13,880
Want dat blijkt niet uit
de mummificatie.
447
00:31:14,040 --> 00:31:16,920
Volgens mij zijn het arme mensen.
448
00:31:18,200 --> 00:31:25,120
De dodenstad bevat bijna 300 graven.
Elk ervan kan het eeuwige thuis...
449
00:31:25,280 --> 00:31:29,040
voor talloze gewone, oude Egyptenaren
zijn geweest.
450
00:31:29,200 --> 00:31:32,880
Nu kunnen archeologen
een beeld gaan schetsen...
451
00:31:33,040 --> 00:31:35,120
van hun mogelijke geschiedenis.
452
00:31:36,880 --> 00:31:40,200
Elk graf werd oorspronkelijk uitgehakt
voor één mummie...
453
00:31:40,360 --> 00:31:43,320
en voorzien van één zandstenen kist.
454
00:31:45,800 --> 00:31:49,240
De familie voegde lijken toe
aan het graf als iemand stierf.
455
00:31:49,400 --> 00:31:52,560
Totdat de familie uitgestorven
of verhuisd was.
456
00:31:58,040 --> 00:32:03,640
Honderden jaren later hergebruikten
armere Egyptenaren de verlaten graven.
457
00:32:03,800 --> 00:32:07,560
Ze vulden ze met slecht
gemummificeerde lijken...
458
00:32:09,080 --> 00:32:13,920
voordat de graven beroofd werden
en de mummies werden vernietigd.
459
00:32:18,960 --> 00:32:22,400
De meeste mummies in Hala's graftombe
zijn te zeer vergaan...
460
00:32:22,560 --> 00:32:25,000
om iets over hun mummificatie
te achterhalen.
461
00:32:25,160 --> 00:32:28,440
Maar één lijk verschaft
een gruwelijke aanwijzing.
462
00:32:28,600 --> 00:32:33,960
In een nis in de muur vindt Hala
de beschadigde mummie van een baby.
463
00:32:34,120 --> 00:32:39,000
Hier hebben we de resten...
464
00:32:39,160 --> 00:32:43,520
enkel een gedeelte van het lichaam
van een kind.
465
00:32:43,680 --> 00:32:47,960
Er zit een stok in het lichaam.
466
00:32:48,120 --> 00:32:52,840
Die stok is erin gezet als houvast
voor het hoofd.
467
00:32:53,000 --> 00:32:57,480
Het lichaam was waarschijnlijk al
ontbonden toen het werd gebalsemd.
468
00:32:58,480 --> 00:33:03,400
Armen werden niet alleen slecht
gemummificeerd maar ook te laat.
469
00:33:05,480 --> 00:33:07,280
De overgebleven delen van hen...
470
00:33:07,440 --> 00:33:11,240
laten zien dat het hiernamaals van
deze gewone, oude Egyptenaren...
471
00:33:11,400 --> 00:33:12,880
allesbehalve vredig was.
472
00:33:13,040 --> 00:33:17,120
Vernietigd door insecten,
ontheiligd door grafrovers...
473
00:33:17,280 --> 00:33:20,920
en de weinige kostbaarheden werden
van hun windsels gestolen.
474
00:33:21,960 --> 00:33:26,440
Maar Sayed helpen deze mummies in
elk geval bij de reconstructie van...
475
00:33:26,600 --> 00:33:29,240
het mysterieuze noodlot
van gewone doden...
476
00:33:29,400 --> 00:33:33,200
aan het eind van de Egyptische
beschaving.
477
00:33:33,360 --> 00:33:37,960
Hoewel de graven op de heuveltop
zijn gebouwd...
478
00:33:38,120 --> 00:33:40,280
hebben de grafrovers ze toch gevonden.
479
00:33:43,360 --> 00:33:47,840
Maar voor mij als archeoloog
is de mummie de schat.
480
00:33:52,200 --> 00:33:54,240
In Saqqara...
481
00:33:54,400 --> 00:33:57,120
bereidt Salima's team
de mummie voor...
482
00:33:57,280 --> 00:34:01,720
uit het graf van Khuwy
uit het Oude Rijk voor röntgenfoto's.
483
00:34:01,880 --> 00:34:04,440
Ze hopen meer te weten te komen
over het lijk...
484
00:34:04,600 --> 00:34:09,360
om te kunnen bevestigen dat het
inderdaad de 4400 jaar oude edele is.
485
00:34:09,520 --> 00:34:13,520
En een van de oudste Egyptische
mummies die ooit is gevonden.
486
00:34:14,520 --> 00:34:17,920
Mohamed heeft meer bewijs dat
aan de zaak kan worden toegevoegd.
487
00:34:18,080 --> 00:34:20,880
De elite liet de organen
verwijderen uit d emummie...
488
00:34:21,040 --> 00:34:22,840
opdat die niet zouden verrotten.
489
00:34:23,000 --> 00:34:27,880
Ze werden naast de mummie neergezet
in zogeheten canopische vazen.
490
00:34:28,040 --> 00:34:32,400
Mohamed vond er vier
vlak naast de mummie.
491
00:34:34,520 --> 00:34:36,280
Ze zijn prachtig.
492
00:34:36,440 --> 00:34:38,280
Ze zijn erg mooi.
493
00:34:38,440 --> 00:34:42,200
En ze waren goed verzegeld.
- Ze waren allemaal verzegeld.
494
00:34:44,840 --> 00:34:46,600
Moet je dat zien.
- Ja.
495
00:34:48,320 --> 00:34:50,080
Jeminee.
496
00:34:50,240 --> 00:34:52,400
Dit is absoluut uit het Oude Rijk.
497
00:34:52,560 --> 00:34:57,280
De vazen zijn uit het Oude Rijk.
Absoluut, 100 procent zeker.
498
00:34:57,440 --> 00:35:00,080
Honderd procent. Vazen, Oude Rijk.
499
00:35:00,240 --> 00:35:03,360
Dat meen je niet, hè. Oké, ruilen.
500
00:35:06,080 --> 00:35:10,920
O, dat is mooi.
501
00:35:11,080 --> 00:35:16,760
Er zitten veel stukjes weefsel in die
doordrenkt zijn met harsen of oliën.
502
00:35:16,920 --> 00:35:20,200
Of wat dit zwarte spul ook is,
zwarte smurrie.
503
00:35:20,360 --> 00:35:22,400
O, wat mooi.
504
00:35:23,400 --> 00:35:26,840
Als het hars in de vazen overeenkomt
met het hars op de mummie...
505
00:35:27,000 --> 00:35:30,080
betekent dit dat ze allebei
uit het Oude Rijk zijn.
506
00:35:30,240 --> 00:35:33,320
De uitzonderlijk fijne linnen weefsels
van de mummie...
507
00:35:33,480 --> 00:35:36,000
kunnen decennia kennis radicaal
veranderen.
508
00:35:36,160 --> 00:35:39,480
En bewijzen dat mummificatie
technieken 4000 jaar geleden...
509
00:35:39,640 --> 00:35:42,440
veel geavanceerder waren
dan werd gedacht.
510
00:35:42,600 --> 00:35:47,240
Maar het modernste chemisch onderzoek
dat dit kan bewijzen, duurt maanden.
511
00:35:47,400 --> 00:35:51,240
Een röntgenfoto kan hen iets dichter
bij de bevestiging brengen...
512
00:35:51,400 --> 00:35:54,360
dat dit de edele uit het Oude Rijk is,
Khuwy.
513
00:35:55,840 --> 00:35:58,280
We willen zo graag dat dit Khuwy is.
514
00:35:58,440 --> 00:36:01,840
Stel je voor, iemand uit het Oude Rijk
in z'n eigen graf vinden.
515
00:36:02,000 --> 00:36:05,080
Dat is echt fantastisch.
516
00:36:05,240 --> 00:36:09,320
Als Salima het geslacht en de sociale
status van de mummie kan bepalen...
517
00:36:09,480 --> 00:36:12,440
kan dat helpen z'n identiteit
te bewijzen.
518
00:36:12,600 --> 00:36:13,600
Eén.
519
00:36:13,760 --> 00:36:17,600
Ze laat röntgenstralen door
de gemummificeerde resten...
520
00:36:17,760 --> 00:36:19,560
op de fotografische plaat vallen.
521
00:36:19,720 --> 00:36:21,960
Ja, klaar.
522
00:36:22,120 --> 00:36:24,560
Feestje.
523
00:36:24,720 --> 00:36:27,400
Maar de toestemming verloopt bijna...
524
00:36:27,560 --> 00:36:31,920
en Salima's onderzoek is afhankelijk
van het feit of de foto's lukken.
525
00:36:32,080 --> 00:36:34,640
En nu het moeilijke deel.
526
00:36:41,000 --> 00:36:44,400
Terwijl de avond nadert in Saqqare...
527
00:36:44,560 --> 00:36:49,800
hoopt Salima dat haar röntgenfoto's
een gedetailleerder beeld geven...
528
00:36:49,960 --> 00:36:54,800
van de mummie uit Khuwy's graf
en bevestigen dat het een man is.
529
00:36:54,960 --> 00:36:56,600
Om de foto's te ontwikkelen...
530
00:36:56,760 --> 00:37:01,120
moet ze de foto's in opeenvolgende
chemische oplossingen baden.
531
00:37:01,280 --> 00:37:05,120
Het is schitterend want je zit daar
met een blanco vel...
532
00:37:05,280 --> 00:37:08,600
en ineens verschijnt er iets,
als door een wonder.
533
00:37:10,520 --> 00:37:12,320
Nog niet openmaken.
534
00:37:12,480 --> 00:37:17,440
De film mag alleen maar blootgesteld
worden aan zwak, rood licht.
535
00:37:17,600 --> 00:37:19,600
Ik hoop dat het niet te licht is.
536
00:37:20,600 --> 00:37:25,000
De foto's moeten exact de juiste tijd
in elk chemisch bad worden gedompeld.
537
00:37:26,280 --> 00:37:31,320
Eén misrekening en alles
is voor niets geweest.
538
00:37:32,320 --> 00:37:36,400
Het is elke keer een avontuur. Maar
meestal is er maar één opname nodig.
539
00:37:36,560 --> 00:37:40,440
Je bent toch steeds nerveus
dat er niets opstaat.
540
00:37:40,600 --> 00:37:42,680
En dat je een blanco foto hebt.
541
00:37:42,840 --> 00:37:45,520
Dat is vreselijk.
542
00:37:46,640 --> 00:37:49,600
Pas nadat de laatste opname
is gefixeerd...
543
00:37:49,760 --> 00:37:51,920
kan Salima haar werk beoordelen.
544
00:37:53,200 --> 00:37:56,920
Zaïnab, je kunt nu het licht
wel aandoen.
545
00:38:01,400 --> 00:38:03,640
Deze lijkt helemaal blanco.
546
00:38:04,480 --> 00:38:06,960
O, nee. Het zijn de wervels.
Gelukkig.
547
00:38:07,120 --> 00:38:10,080
Wat een opluchting, mijn god.
548
00:38:13,160 --> 00:38:18,200
Ik dacht dat we het vreselijk
verprutst hadden. O, god.
549
00:38:18,360 --> 00:38:20,320
Ze hangen de foto's te drogen.
550
00:38:20,480 --> 00:38:24,320
Salima en Mohamed kunnen eindelijk
onder de huid van de mummie kijken...
551
00:38:24,480 --> 00:38:27,600
waarvan ze hopen dat het Khuwy is.
- Kijk eens.
552
00:38:27,760 --> 00:38:32,280
Eerst moeten ze bevestigen dat
de mummie het juiste geslacht heeft.
553
00:38:33,640 --> 00:38:35,920
Ja.
- Is het zeker dat het een man is?
554
00:38:36,080 --> 00:38:37,920
Ja, hij is een hij.
555
00:38:38,080 --> 00:38:39,280
Hij is een hij.
556
00:38:39,440 --> 00:38:41,280
Hij is een hij.
557
00:38:41,440 --> 00:38:45,640
De foto van z'n onvolledige
wervelkolom biedt meer bewijs.
558
00:38:45,800 --> 00:38:49,080
Vergroeiingen in de wervel tonen aan
dat het mummie-skelet...
559
00:38:49,240 --> 00:38:50,800
veel gewicht heeft gedragen.
560
00:38:50,960 --> 00:38:53,800
Een duidelijk teken van adel
in de antieke wereld.
561
00:38:53,960 --> 00:38:56,440
Hij was dik en groot.
562
00:38:57,520 --> 00:39:01,120
Het was een lange man
en mashalla.
563
00:39:01,280 --> 00:39:03,800
Dat past wel bij een mooie begrafenis.
564
00:39:03,960 --> 00:39:07,640
Ik vind het eruit zien als
botten uit het Oude Rijk.
565
00:39:07,800 --> 00:39:11,360
De röntgenfoto's zijn niet afdoend
maar een goed gemummificeerde...
566
00:39:11,520 --> 00:39:14,400
weldoorvoede man in
dezelfde opgravingslaag...
567
00:39:14,560 --> 00:39:17,440
als vazen uit het Oude Rijk
kun je niet negeren.
568
00:39:18,400 --> 00:39:20,760
Dit kan echt Khuwy zijn.
569
00:39:20,920 --> 00:39:24,080
Als dat zo is, moeten experts
heroverwegen...
570
00:39:24,240 --> 00:39:29,120
hoe geavanceerd mummificatie was
in het oudste tijdperk van Egypte.
571
00:39:29,280 --> 00:39:32,280
Het is de enige mummie die in dit graf
is gevonden.
572
00:39:32,440 --> 00:39:34,720
Hij moet wel de eigenaar
van de tombe zijn.
573
00:39:34,880 --> 00:39:38,520
We hebben dit soort mummificatie
niet eerder gezien in het Oude Rijk.
574
00:39:38,680 --> 00:39:41,280
Maar voor alles is een eerste keer.
575
00:39:41,440 --> 00:39:46,080
Dit is behoorlijk cool.
576
00:39:46,240 --> 00:39:49,240
We vonden een zeer luxe graftombe.
577
00:39:49,400 --> 00:39:54,640
En daarin vonden we een kwalitatief
hoogwaardig gemummificeerd lichaam.
578
00:39:54,800 --> 00:39:57,040
Ik vind dat ze bij elkaar passen.
579
00:39:58,200 --> 00:40:00,240
Als dit echt Khuwy is...
580
00:40:00,400 --> 00:40:04,040
is dit een doorbraak
in de geschiedenis van Egypte.
581
00:40:04,200 --> 00:40:07,240
Het verhaal over de opkomst
van de mummie...
582
00:40:07,400 --> 00:40:09,680
moet wellicht worden herschreven.
583
00:40:12,320 --> 00:40:16,280
Buiten Fajoem in de dodenstad
van het antieke Philadelphia.
584
00:40:17,960 --> 00:40:23,720
roept Basem z'n meest ervaren
teamleden in de onderzoekstent bijeen.
585
00:40:24,560 --> 00:40:26,440
Het lichaam in deze kist...
586
00:40:26,600 --> 00:40:29,520
kan Basem vertellen wat er gebeurde
met mummificatie...
587
00:40:29,680 --> 00:40:32,040
toen de Grieken Egypte veroverden.
588
00:40:32,200 --> 00:40:36,360
We gaan hem nu schoonmaken
met zachte borstels.
589
00:40:36,520 --> 00:40:40,280
Dan proberen we het deksel
van de kist te tillen.
590
00:40:40,440 --> 00:40:42,720
Maar dat is heel riskant.
591
00:40:42,880 --> 00:40:45,720
Er zit een grote barst
boven in de kist.
592
00:40:45,880 --> 00:40:50,320
Hopelijk kunnen we het
op de juiste manier doen, inshallah.
593
00:40:50,480 --> 00:40:54,320
Het team verwijdert het stof
van de randen van de kist.
594
00:40:54,480 --> 00:40:59,920
Dan is er minder kans dat hun vingers
uitglijden als ze het deksel optillen.
595
00:41:00,080 --> 00:41:01,800
Klaar om hem open te maken?
596
00:41:03,560 --> 00:41:06,200
Klaar? Uiterst voorzichtig.
597
00:41:13,320 --> 00:41:16,240
Ik zie zoiets voor het eerst.
598
00:41:16,400 --> 00:41:21,200
Ik kan me niet herinneren dit ooit
in een museum te hebben gezien.
599
00:41:21,360 --> 00:41:25,080
Het is prachtig. Het is...
600
00:41:25,240 --> 00:41:28,480
Ik ben gewoonweg sprakeloos.
601
00:41:28,640 --> 00:41:33,400
In de kist ligt een klein skelet
met eenvoudige windsels.
602
00:41:33,560 --> 00:41:36,440
Maar er ligt ook een beeldje in.
603
00:41:36,600 --> 00:41:40,320
Het kunstwerk van Grieks terracotta
verbeeldt een godin.
604
00:41:41,240 --> 00:41:46,720
Maar het gebruik van beeldjes in
de kist leggen, is echt Egyptisch.
605
00:41:46,880 --> 00:41:50,120
Het is de invloed van
de Egyptische denkwereld...
606
00:41:50,280 --> 00:41:52,840
op de Griekse mythes en denkwereld.
607
00:41:53,000 --> 00:41:58,560
Hier zien we hoe beide etnische
groepen elkaar beïnvloeden.
608
00:41:58,720 --> 00:42:03,480
Antropoloog Abdallah onderzoekt
het lijk.
609
00:42:03,640 --> 00:42:08,040
We hebben hier een vrouwelijke
schedel. Eén vrouwelijke schedel.
610
00:42:08,200 --> 00:42:11,160
Huid met haar.
611
00:42:11,320 --> 00:42:14,600
Het skelet is van een jong meisje.
612
00:42:14,760 --> 00:42:18,520
En er zijn duidelijke sporen
van mummificatie aanwezig.
613
00:42:20,200 --> 00:42:22,640
We zien ook dat ze ingewikkeld is.
614
00:42:22,800 --> 00:42:26,440
Het is interessant dat de kist
aan de buitenkant Grieks is.
615
00:42:26,600 --> 00:42:30,720
Maar gaandeweg leerden ze
het inwikkelen van de Egyptenaren...
616
00:42:30,880 --> 00:42:34,040
en begonnen ze met mummificeren.
617
00:42:34,200 --> 00:42:36,120
Ik heb dit niet eerder gezien.
618
00:42:36,280 --> 00:42:38,240
Zoiets heb ik nooit eerder gezien.
619
00:42:39,480 --> 00:42:42,000
De resten van haar en huid
op de mummie...
620
00:42:42,160 --> 00:42:46,320
tonen aan dat honderd jaar nadat
de Grieken Egypte hadden veroverd...
621
00:42:46,480 --> 00:42:50,320
hun eigen heilige begrafenis-
gebruiken begonnen te wijzigen.
622
00:42:50,480 --> 00:42:56,000
En dat ze de Egyptische overnamen
inclusief mummificatie.
623
00:42:57,000 --> 00:43:01,840
Met deze begrafenissen en mummies
gingen veel emotie en gevoel gepaard.
624
00:43:02,000 --> 00:43:05,440
Geliefde mensen, geliefde families.
625
00:43:05,600 --> 00:43:08,920
Je hoort hun stemmen
en je ziet hun gezichten.
626
00:43:10,480 --> 00:43:11,640
Door deze site...
627
00:43:11,800 --> 00:43:15,640
kun je begrijpen hoe sterk
deze beschaving was.
628
00:43:15,800 --> 00:43:20,680
Oude Egyptenaren ontdekten
en introduceerden het balsemen...
629
00:43:20,840 --> 00:43:22,720
en de mummificatie.
630
00:43:22,880 --> 00:43:26,560
En de Grieken namen hetzelfde gebruik
over.
631
00:43:27,720 --> 00:43:30,760
Met elk lijk dat archeologen
opgraven...
632
00:43:30,920 --> 00:43:34,680
wordt het verhaal van de Egyptische
mummies duidelijker.
633
00:43:34,840 --> 00:43:38,200
Geïnspireerd door lijken
die per toeval werden geconserveerd...
634
00:43:38,360 --> 00:43:39,560
in het woestijnzand...
635
00:43:39,720 --> 00:43:43,320
verfijnden balsemers in het tijdperk
van piramiden de technieken...
636
00:43:43,480 --> 00:43:45,920
om het lichaam stil te laten staan
in de tijd.
637
00:43:46,080 --> 00:43:50,520
Drieduizend jaar lang ontwikkelde
en verspreidde het gebruik zich.
638
00:43:50,680 --> 00:43:53,640
Onder farao's en daarna ook
onder gewone Egyptenaren.
639
00:43:53,800 --> 00:43:57,960
De mythe en magie van de mummie
was krachtig genoeg...
640
00:43:58,120 --> 00:44:00,440
om de binnenvallende Grieken
te betoveren.
641
00:44:00,600 --> 00:44:05,920
Allemaal wilden ze herrijzen en het
geluk van het hiernamaals beleven.
642
00:44:07,880 --> 00:44:09,880
Vertaling:
Romy Buchheim