1 00:00:03,040 --> 00:00:07,240 Wat je niet op de universiteit leert... 2 00:00:07,400 --> 00:00:11,400 is archeologie bedrijven met je tenen. 3 00:00:11,560 --> 00:00:16,000 Ik voel veel slib. Uit de Nijl, dat is heel fijn zand. 4 00:00:16,160 --> 00:00:17,720 Op de oevers van de Nijl... 5 00:00:17,880 --> 00:00:22,840 onderzoeken archeologen een tempel die Toetanchamon zou hebben gerestaureerd. 6 00:00:23,000 --> 00:00:26,520 Ik raak een dikke steenlaag. 7 00:00:26,680 --> 00:00:32,120 Deze kuil bevat mogelijk bewijzen van het bewind van de jonge koning. 8 00:00:32,280 --> 00:00:33,720 Dit wordt hard werken. 9 00:00:42,560 --> 00:00:46,800 De graftombe van Toetanchamon in de Vallei der Koningen in Egypte. 10 00:00:48,400 --> 00:00:52,000 Toen de grafkamer van Toetanchamon werd ontdekt... 11 00:00:52,160 --> 00:00:56,280 lag in het midden een onvoorstelbare schat. 12 00:00:57,280 --> 00:01:01,640 De mummie van de koning, die op zeer jonge leeftijd stierf. 13 00:01:03,440 --> 00:01:08,720 Hij blijft de meest mysterieuze en beroemdste farao. 14 00:01:08,880 --> 00:01:10,440 Kom, we gaan. 15 00:01:10,600 --> 00:01:17,400 Overal in Egypte doen archeologen onderzoek naar z'n geheimen. 16 00:01:18,960 --> 00:01:21,360 Hoe kwam hij aan zoveel goud? 17 00:01:22,360 --> 00:01:24,840 Hoe bestuurde hij z'n koninkrijk? 18 00:01:25,840 --> 00:01:30,720 En is er in de graftombe misschien iets over het hoofd gezien? 19 00:01:35,840 --> 00:01:40,000 Egyptoloog Aliaa Ismail is pas 30 jaar... 20 00:01:40,160 --> 00:01:45,560 en leidt een team dat digitaal data scant in de Vallei der Koningen. 21 00:01:46,560 --> 00:01:52,240 Ze hebben elke centimeter van Toetanchamons graf gescand. 22 00:01:52,400 --> 00:01:55,840 Nu is Aliaa terug met een eigen missie. 23 00:01:56,000 --> 00:02:00,640 Heeft de jonge farao nog meer onontdekte geheimen? 24 00:02:00,800 --> 00:02:07,520 Archeoloog Howard Carter ontdekte de graftombe in 1922. 25 00:02:07,680 --> 00:02:13,640 Het was de grootste en belangrijkste vondst van Egyptische oudheden. 26 00:02:15,120 --> 00:02:19,200 Voor Egyptologen is dit een ijkpunt in de tijd. 27 00:02:19,360 --> 00:02:24,880 Die enorme schat, de gouden maskers en doodskisten. 28 00:02:25,880 --> 00:02:29,160 Howard Carter hield een uitgebreid dagboek bij. 29 00:02:29,320 --> 00:02:35,840 Hij wilde het bijna opgeven, en plotseling vond hij de schat. 30 00:02:36,000 --> 00:02:38,000 In z'n dagboek staat: 31 00:02:38,160 --> 00:02:43,720 'Al snel werd duidelijk dat we op de drempel van de ontdekking stonden. 32 00:02:43,880 --> 00:02:48,960 De plek ging alle voorstellingen te boven.' 33 00:02:49,120 --> 00:02:53,520 Carter ontdekte de tombe met Toetanchamons sarcofaag en mummie... 34 00:02:53,680 --> 00:02:56,640 en kamers vol huizenhoge schatten. 35 00:02:57,640 --> 00:03:02,360 De graftombe is nu netjes, maar toen Carter hier kwam... 36 00:03:02,520 --> 00:03:04,960 was hij volgestouwd met voorwerpen. 37 00:03:05,120 --> 00:03:09,680 Hier stonden de altaren van Toetanchamon... 38 00:03:09,840 --> 00:03:13,960 en de sarcofaag en de doodskisten. 39 00:03:14,120 --> 00:03:18,840 En in de doodskisten, de laatste laag, lag de mummie zelf. 40 00:03:19,840 --> 00:03:23,120 Maar Carters dagboek bevat een verrassende openbaring. 41 00:03:24,120 --> 00:03:28,280 Hij was mogelijk toch niet de eerste die de kamer betrad. 42 00:03:29,880 --> 00:03:31,920 Als hij het puin van de tombe haalt... 43 00:03:32,080 --> 00:03:37,080 ontdekt hij een gat in de plaat die de ingang afsluit. 44 00:03:38,880 --> 00:03:41,680 Binnen zijn meer tekenen van een inbraak. 45 00:03:41,840 --> 00:03:44,640 Sommige schatten waren omgestoten... 46 00:03:44,800 --> 00:03:47,800 beschadigd of verspreid over de vloer. 47 00:03:50,880 --> 00:03:54,960 De rovers moeten haast hebben gehad want er lagen kostbare voorwerpen... 48 00:03:55,120 --> 00:03:58,120 zoals gouden ringen in een sjaal gewikkeld. 49 00:04:01,280 --> 00:04:05,160 Gelukkig voor Carter lieten ze de meest waardevolle schat liggen. 50 00:04:05,320 --> 00:04:10,320 De sarcofaag van Toetanchamon en z'n beroemde dodenmasker. 51 00:04:13,840 --> 00:04:16,880 Carter moet vol ontzag zijn geweest... 52 00:04:17,040 --> 00:04:23,400 toen hij dat masker ontdekte, de grootste vondst van de eeuw. 53 00:04:24,400 --> 00:04:29,200 Kort na de eerste overval werd de tombe opnieuw geplunderd. 54 00:04:30,720 --> 00:04:33,080 Hij werd opnieuw verzegeld. 55 00:04:33,240 --> 00:04:38,680 Zo bleef een chaotische puinhoop achter voor Carter, 3000 jaar later. 56 00:04:39,680 --> 00:04:45,000 Hij doorzocht de tombe, maar zonder de scanapparatuur die Aliaa gebruikt. 57 00:04:46,000 --> 00:04:50,040 De technologie kan dingen zichtbaar maken... 58 00:04:50,200 --> 00:04:53,760 waarvan mensen het bestaan niet wisten. 59 00:04:53,920 --> 00:04:58,760 Kunnen de hightech scans geheimen van Toetanchamon onthullen... 60 00:04:58,920 --> 00:05:01,800 die de rovers en Carter niet zagen? 61 00:05:05,840 --> 00:05:08,400 Gebel El-Silsila. 62 00:05:08,560 --> 00:05:13,720 Oké, mensen. - Op naar de verloren tempel. 63 00:05:17,080 --> 00:05:20,480 De directeur van de Zweedse missie, Maria Nilsson... 64 00:05:20,640 --> 00:05:22,040 Kom maar. 65 00:05:22,200 --> 00:05:26,800 ...haar man, archeoloog John Ward, en hun hond Carter... 66 00:05:26,960 --> 00:05:29,920 arriveren met hun team bij de oever van de Nijl. 67 00:05:31,040 --> 00:05:33,160 Daar gaan we dan. 68 00:05:33,320 --> 00:05:35,800 Ze onderzoeken een tempel... 69 00:05:35,960 --> 00:05:38,920 die mogelijk door Toetanchamon is gerestaureerd. 70 00:05:39,080 --> 00:05:40,080 Kom op, mensen. 71 00:05:40,240 --> 00:05:45,080 De meeste informatie over de jonge koning is afkomstig uit z'n tombe. 72 00:05:45,240 --> 00:05:47,680 Maar een eeuw na z'n ontdekking... 73 00:05:47,840 --> 00:05:50,920 kijken de experts verder dan de Vallei der Koningen... 74 00:05:51,080 --> 00:05:55,000 om meer te ontdekken over z'n korte leven en bewind. 75 00:05:57,080 --> 00:06:00,160 Toen Toetanchamon aan de macht kwam... 76 00:06:00,320 --> 00:06:04,400 wilde hij herstellen wat z'n vader had verwaarloosd. 77 00:06:04,560 --> 00:06:10,360 Hij had de taak om alle grote monumenten in Egypte te restaureren. 78 00:06:10,520 --> 00:06:12,120 Gaan we die kant op? 79 00:06:12,280 --> 00:06:17,760 Maria en John denken zo'n restauratieproject te hebben gevonden. 80 00:06:17,920 --> 00:06:24,360 In Gebel El-Silsila was destijds een enorme steengroeve met arbeiders. 81 00:06:25,360 --> 00:06:27,880 We weten dat hier z'n steengroeven waren. 82 00:06:28,040 --> 00:06:33,520 Dus er is hier veel activiteit uit de tijd van Toetanchamon. 83 00:06:33,680 --> 00:06:38,200 Maria en John hebben het arbeidersdorp bij Gebel El-Silsila ontdekt... 84 00:06:38,360 --> 00:06:42,880 en de fundamenten van een tempel vlak naast de Nijl. 85 00:06:43,040 --> 00:06:46,640 Dit is de achterkant van de tempel. 86 00:06:46,800 --> 00:06:51,040 We zien nog de rasterlijnen die laten zien waar de muren stonden. 87 00:06:51,200 --> 00:06:55,240 Ze stonden letterlijk op de plek waar we nu staan. 88 00:06:55,400 --> 00:07:02,160 Hier de hal en pylonen aan de voorkant naar het westen gericht. 89 00:07:03,160 --> 00:07:06,480 Als deze tempel door Toetanchamon is gerestaureerd... 90 00:07:06,640 --> 00:07:10,760 waarom heeft hij dat dan gedaan en welke goden werden er vereerd? 91 00:07:12,640 --> 00:07:16,720 Nieuw bewijs zou het verhaal van z'n bewind kunnen helpen ontrafelen. 92 00:07:17,720 --> 00:07:22,160 Maria en John richten zich op een mysterieuze kuil... 93 00:07:22,320 --> 00:07:24,840 binnen het tempelcomplex. 94 00:07:25,840 --> 00:07:31,040 Dit was een complete heuvel met in het midden een boom. 95 00:07:31,200 --> 00:07:34,840 We vermoeden dat er iets onder was... 96 00:07:35,000 --> 00:07:37,400 want de boom moest een waterbron hebben. 97 00:07:37,560 --> 00:07:43,680 Toen dat gebied was vrijgemaakt, zagen we dat er platen rondom lagen. 98 00:07:43,840 --> 00:07:46,920 En nu hebben we de kuil. 99 00:07:48,600 --> 00:07:51,720 We weten niet wat z'n functie is. 100 00:07:51,880 --> 00:07:56,480 Daar kan John alleen achter komen door zelf te gaan kijken. 101 00:07:56,640 --> 00:07:58,760 Zakt het water al, Ahmed? 102 00:07:58,920 --> 00:08:02,160 Maar eerst moeten ze het water wegpompen. 103 00:08:02,320 --> 00:08:05,840 Dat zou leeg moeten zijn. Er sijpelt ergens water vandaan. 104 00:08:06,000 --> 00:08:08,880 Het probleem is dat zodra al het water eruit is... 105 00:08:09,040 --> 00:08:12,200 het er weer in sijpelt, en steeds als dat gebeurt... 106 00:08:12,360 --> 00:08:16,360 neemt het klei en modder mee. Dat komt in het midden terecht. 107 00:08:16,520 --> 00:08:19,920 Het probleem is dat de jongens in een smurrie moeten werken. 108 00:08:20,080 --> 00:08:22,720 Het is behoorlijk smerig daar beneden. 109 00:08:22,880 --> 00:08:25,880 Maar terwijl ze het water uit de kuil pompen... 110 00:08:26,040 --> 00:08:29,560 krijgt Maria een telefoontje vanaf de andere kant van de tempel. 111 00:08:31,200 --> 00:08:34,400 Volgens mij heeft Ibrahim weer iets. 112 00:08:40,160 --> 00:08:42,080 Het is hem weer gelukt. 113 00:08:46,480 --> 00:08:48,040 In Abbad... 114 00:08:49,040 --> 00:08:50,120 Hoi, Marcus. 115 00:08:50,280 --> 00:08:54,280 ...doen de directeur van de Franse missie, Thomas Faucher... 116 00:08:54,440 --> 00:08:58,800 en de Amerikaanse archeoloog Jennifer Gates-Foster... 117 00:08:58,960 --> 00:09:02,480 ...ook onderzoek naar een van Toetanchamons geheimen. 118 00:09:03,480 --> 00:09:05,600 De bron van z'n goud. 119 00:09:08,280 --> 00:09:10,480 Er zijn geen goudmijnen langs de Nijl... 120 00:09:10,640 --> 00:09:13,640 waar Toetanchamon en de meeste Egyptenaren woonden. 121 00:09:15,440 --> 00:09:21,360 Thomas en Jennifer trekken daarom diep de Oostelijke Woestijn in. 122 00:09:22,360 --> 00:09:26,640 Ze hopen te ontdekken hoe hij aan z'n goud kwam. 123 00:09:27,640 --> 00:09:33,520 Het was een belangrijke inkomstenbron voor de Egyptische staatskas. 124 00:09:33,680 --> 00:09:36,480 Wat is er nodig voor een massief gouden dodenmasker? 125 00:09:36,640 --> 00:09:39,320 Of een troon die compleet met bladgoud is bedekt? 126 00:09:39,480 --> 00:09:43,960 Er zijn generaties onderzoek in een ruige omgeving nodig... 127 00:09:44,120 --> 00:09:49,680 om het goud te vinden, te verwerken en in de tombe te laten terechtkomen. 128 00:09:51,680 --> 00:09:55,040 Toen priesters Toetanchamon te ruste legden... 129 00:09:55,200 --> 00:10:00,360 bedekten ze z'n gezicht met een dodenmasker van zo'n tien kilo goud. 130 00:10:01,360 --> 00:10:06,280 Daarna werd z'n mummie in drie prachtige gouden doodskisten gelegd. 131 00:10:07,280 --> 00:10:10,080 Ze werden verzegeld in een stenen sarcofaag... 132 00:10:10,240 --> 00:10:14,560 omringd door vier altaren bedekt met bladgoud. 133 00:10:18,000 --> 00:10:22,760 Ze vulden de kamers ernaast met honderden schatten. 134 00:10:24,000 --> 00:10:30,320 In totaal werd Toetanchamon begraven met ruim 119 kilo goud. 135 00:10:30,480 --> 00:10:34,120 Hoe kon de jonge koning zoveel vergaren? 136 00:10:36,320 --> 00:10:41,200 In de Oostelijke Woestijn van Egypte zijn grote goudafzettingen. 137 00:10:41,360 --> 00:10:44,920 Thomas doet hier sinds 2011 onderzoek... 138 00:10:45,080 --> 00:10:49,080 en heeft bewijs ontdekt van oude gouddelvers die hier werkten. 139 00:10:50,840 --> 00:10:54,200 Maar ze zijn honderden kilometers van de hoofdstad... 140 00:10:54,360 --> 00:10:57,880 en midden in een van 's werelds dodelijkste landschappen. 141 00:10:58,880 --> 00:11:03,760 Hoe kregen z'n mijnwerkers het goud vervoerd? 142 00:11:05,880 --> 00:11:10,920 Het kost een week per ezel of kameel om de woestijn te doorkruisen. 143 00:11:11,080 --> 00:11:16,400 Je gaat dood, want je hebt geen water- of voedselvoorraden. 144 00:11:20,000 --> 00:11:24,600 Vorig jaar hebben Thomas en Jennifer een oud fort opgegraven. 145 00:11:24,760 --> 00:11:27,720 Een toevluchtsoord in deze uitgestrekte wildernis. 146 00:11:27,880 --> 00:11:31,880 Er zat waarschijnlijk een soort vuursteen op. 147 00:11:32,040 --> 00:11:34,080 Ze hebben bewijs gevonden... 148 00:11:34,240 --> 00:11:38,120 dat hij stamt uit het Griekse tijdperk van de Egyptische geschiedenis. 149 00:11:38,280 --> 00:11:41,520 Duizend jaar na Toetanchamon. 150 00:11:43,480 --> 00:11:46,560 Dit seizoen hadden we buitengewoon veel materiaal. 151 00:11:46,720 --> 00:11:51,480 Dit is een mooi kannetje, waarschijnlijk voor parfum. 152 00:11:51,640 --> 00:11:54,600 Maar ze vermoeden dat het fort nog veel ouder is. 153 00:11:55,600 --> 00:11:58,240 Ze moeten onder het fort graven... 154 00:11:58,400 --> 00:12:01,640 om te zien of Toetanchamons arbeiders hier waren... 155 00:12:02,640 --> 00:12:06,040 en of hij z'n goud uit de Oostelijke Woestijn haalde. 156 00:12:07,040 --> 00:12:10,560 We hebben meer scherven gevonden. 157 00:12:10,720 --> 00:12:16,560 Zoals je ziet, graven we onder het fort. 158 00:12:16,720 --> 00:12:21,640 Als we keramiek vinden uit de tijd van Toetanchamon zou dat geweldig zijn. 159 00:12:22,760 --> 00:12:25,280 Maar hun werk hier loop gevaar. 160 00:12:26,400 --> 00:12:31,800 Grote delen van Abbad zijn platgemaakt voor de landbouw. 161 00:12:31,960 --> 00:12:35,600 Alle sporen hier en alle stukken hier... 162 00:12:35,760 --> 00:12:38,960 zijn compleet vernietigd. 163 00:12:39,120 --> 00:12:43,760 Maar een andere bedreiging zijn de schattenjagers en plunderaars... 164 00:12:43,920 --> 00:12:46,880 die op de plekken afkomen om goud te vinden. 165 00:12:47,040 --> 00:12:49,920 Hoe langer Thomas en Jennifer hier graven... 166 00:12:50,080 --> 00:12:53,000 hoe meer ongewenste aandacht ze trekken. 167 00:12:53,160 --> 00:12:56,760 Je ziet de hele dag auto's komen en gaan. 168 00:12:56,920 --> 00:12:59,920 Mensen denken dat omdat het een oude locatie is... 169 00:13:00,080 --> 00:13:05,760 ze goud zullen vinden, net als in de oude tempels in Karnak of Luxor. 170 00:13:06,760 --> 00:13:11,520 Ze willen ontdekken of het goud uit de Oostelijke Woestijn kwam... 171 00:13:11,680 --> 00:13:15,680 voordat plunderaars en boeren het bewijs verwoesten. 172 00:13:15,840 --> 00:13:18,280 We rennen van de ene plek naar de andere... 173 00:13:18,440 --> 00:13:23,360 om zoveel mogelijk data te verzamelen voordat het weg is. 174 00:13:30,200 --> 00:13:32,080 Bij Silsila... 175 00:13:32,240 --> 00:13:33,600 Je bent geweldig. 176 00:13:33,760 --> 00:13:38,600 ...heeft de collega van Maria en John, Ibrahim Awadallah Mohammed Jad... 177 00:13:38,760 --> 00:13:41,760 iets gevonden onder de ruïnes van het tempelcomplex. 178 00:13:45,640 --> 00:13:51,760 Dit is de krokodil die bekendstaat als Sobek, Heer van Henney. 179 00:13:51,920 --> 00:13:54,960 Heer van het oude Silsila. 180 00:13:55,120 --> 00:13:57,400 En ik houd hem in m'n hand. 181 00:13:58,400 --> 00:14:00,720 Heel bijzonder. 182 00:14:00,880 --> 00:14:05,640 Het is een fragment. De kop ontbreekt. 183 00:14:05,800 --> 00:14:09,720 Het bevestigt alles wat we... 184 00:14:09,880 --> 00:14:13,480 de afgelopen jaren hebben geprobeerd te begrijpen. 185 00:14:14,920 --> 00:14:18,920 Beeldjes als dit werden naar de tempel gebracht door aanbidders... 186 00:14:19,080 --> 00:14:22,720 als offer aan de krokodillengod Sobek. 187 00:14:22,880 --> 00:14:27,040 Is hij niet prachtig? - Ja. Het is onze eerste. 188 00:14:27,200 --> 00:14:31,640 Dit is zo dichtbij als je kunt komen zonder terug te gaan in de tijd. 189 00:14:31,800 --> 00:14:35,360 Gemaakt van steen uit Silsila. - Lokale steen. 190 00:14:35,520 --> 00:14:38,280 Echt fantastisch. 191 00:14:39,360 --> 00:14:42,640 Het beeldje van Sobek kan Maria en John helpen... 192 00:14:42,800 --> 00:14:48,680 het doel van de tempel te begrijpen en waarom hij is gerestaureerd. 193 00:14:50,120 --> 00:14:55,160 Sobek verschijnt als krokodil. Een gevaarlijk roofdier in dit gebied. 194 00:14:56,240 --> 00:15:01,520 Het water staat nu hoog, maar als het water straks laag staat... 195 00:15:01,680 --> 00:15:08,440 aan de andere kant en helemaal boven, wemelt het van de krokodillen. 196 00:15:11,320 --> 00:15:16,640 Krokodillen waren een dreiging voor iedereen die bij de Nijl werkte. 197 00:15:18,360 --> 00:15:22,520 De oude Egyptenaren aanbaden de krokodillengod Sobek. 198 00:15:22,680 --> 00:15:27,680 Hij was de mythische schepper van de Nijl en maakte het land vruchtbaar. 199 00:15:30,560 --> 00:15:33,520 De farao's bouwden tempels aan de Nijl voor Sobek. 200 00:15:34,640 --> 00:15:38,640 Daar werd hij vereerd voor het behoud van het water... 201 00:15:38,800 --> 00:15:41,840 en om de mensen tegen z'n gevaren te beschermen. 202 00:15:43,920 --> 00:15:47,280 Priesters hielden zelfs levende krokodillen in hun tempels... 203 00:15:47,440 --> 00:15:50,760 om te aanbidden als incarnaties van Sobek. 204 00:15:55,040 --> 00:16:00,280 Het zou logisch zijn als Toetanchamon hier een tempel voor Sobek bouwde. 205 00:16:02,160 --> 00:16:06,400 In de steengroeven hier in Silsila waren enorm veel arbeiders nodig. 206 00:16:06,560 --> 00:16:11,840 Om die te beschermen, gebruikte Toetanchamon deze tempel. 207 00:16:12,000 --> 00:16:16,160 Hij gebruikte de associatie met Sobek om zichzelf kracht te geven. 208 00:16:16,320 --> 00:16:21,160 Om te laten zien dat hij voor ze kon zorgen in deze barre omgeving. 209 00:16:22,440 --> 00:16:27,360 Kan de kuil naast de tempel zijn gebruikt om krokodillen te houden? 210 00:16:31,680 --> 00:16:36,600 We weten dat ze werden gehouden als onderdeel van de staatsgodsdienst. 211 00:16:37,600 --> 00:16:40,760 Ik denk dat we hier een krokodillenkuil hebben... 212 00:16:40,920 --> 00:16:45,240 waar ze werden gehouden en vanaf deze plek gevoerd. 213 00:16:45,400 --> 00:16:48,840 De priesters wierpen het voer naar ze toe. 214 00:16:50,280 --> 00:16:52,600 Het team is klaar met water pompen. 215 00:16:52,760 --> 00:16:57,320 Het is tijd om bewijs te vinden voor deze bijzondere theorie. 216 00:16:58,320 --> 00:17:01,240 Hij tilt die steen er op z'n schouder uit. 217 00:17:02,240 --> 00:17:06,720 Het is gevaarlijk werk om de stenen uit de diepte omhoog te halen. 218 00:17:06,880 --> 00:17:09,040 Ali, Mohammed. 219 00:17:10,040 --> 00:17:14,400 We gaan met z'n allen een stenen plaat weghalen. 220 00:17:20,360 --> 00:17:25,120 Abbad ligt in een wildernis van 220.000 km2... 221 00:17:25,280 --> 00:17:30,520 tussen Toetanchamons paleizen langs de Nijl en goudmijnen in het oosten. 222 00:17:31,520 --> 00:17:37,560 Jennifer is op jacht naar bewijs dat de gouddelvers deze plek gebruikten. 223 00:17:39,320 --> 00:17:43,360 Het zou een van Toetanchamons geheimen onthullen en bewijs leveren.... 224 00:17:43,520 --> 00:17:47,920 dat het goud voor z'n graf uit mijnen in de Oostelijke Woestijn kwam. 225 00:17:48,920 --> 00:17:53,440 Er waren hier veel mensen nodig... 226 00:17:53,600 --> 00:17:57,440 die hier werkten en stierven om dat goud te vinden... 227 00:17:57,600 --> 00:18:00,240 dat uiteindelijk in de tombes belandde. 228 00:18:07,560 --> 00:18:11,200 De aanwijzingen, objecten uit de tijd van Toetanchamon... 229 00:18:11,360 --> 00:18:15,320 kunnen onder de ruïnes van dit oude fort liggen. 230 00:18:16,320 --> 00:18:20,200 3D-scans van de site maken de omvang van de taak duidelijk. 231 00:18:21,560 --> 00:18:28,120 Het fort van Abbad beslaat een gebied van 750 m2 met 18 kamers. 232 00:18:28,280 --> 00:18:32,040 Het is als zoeken naar een speld onder een enorme hooiberg. 233 00:18:35,120 --> 00:18:39,360 Maar terwijl ze de kamers onder het fort doorzoeken... 234 00:18:39,520 --> 00:18:41,360 ontdekken ze iets. 235 00:18:42,360 --> 00:18:48,000 Op deze scherf aardewerk zie je wat tekst, ongeveer drie letters. 236 00:18:48,160 --> 00:18:53,640 Het zijn Demotische letters, het schrift van de oude Egyptenaren. 237 00:18:53,800 --> 00:18:56,160 Het is een uniek bewijsstuk. 238 00:18:57,400 --> 00:19:00,560 De oude Egyptenaren schreven op gebroken aardewerk. 239 00:19:01,560 --> 00:19:05,080 Omdat papyrus zo duur was, gebruikten ze het niet in de woestijn. 240 00:19:05,240 --> 00:19:07,080 Alleen voor officiële brieven. 241 00:19:07,240 --> 00:19:10,320 Het was makkelijker om op een scherf te schrijven. 242 00:19:10,480 --> 00:19:13,360 Die gooiden ze in de prullenbak. 243 00:19:13,520 --> 00:19:16,120 Dus het is geweldig om dit te vinden. 244 00:19:17,840 --> 00:19:22,000 Het aardewerk is nog niet oud genoeg om uit Toetanchamons tijd te komen. 245 00:19:23,000 --> 00:19:25,520 Maar het is duidelijk vooruitgang. 246 00:19:25,680 --> 00:19:30,520 Ze zijn op het juiste spoor, en als ze blijven graven... 247 00:19:30,680 --> 00:19:34,920 vinden ze mogelijk aardewerk en overblijfselen uit zijn tijdperk. 248 00:19:35,920 --> 00:19:40,560 En bewijs dat z'n gouddelvers via het fort van Abbad kwamen... 249 00:19:40,720 --> 00:19:43,240 met goud voor z'n tombe. 250 00:19:50,680 --> 00:19:53,160 Bij Gebel El-Silsila... 251 00:19:53,320 --> 00:19:56,840 werken en wonen Maria en John met hun twee kinderen... 252 00:19:57,000 --> 00:20:00,760 Freja en Jonathan, op een boot op de Nijl. 253 00:20:02,040 --> 00:20:05,800 Ze hebben tien jaar hun tijd verdeeld tussen Zweden en Egypte... 254 00:20:05,960 --> 00:20:12,520 om meer te weten te komen over deze oude beschaving. 255 00:20:12,680 --> 00:20:17,560 Drie, twee, een... 256 00:20:19,600 --> 00:20:23,280 Klaar om erin te springen? - Zeker. Het is bloedheet vandaag. 257 00:20:24,440 --> 00:20:28,880 Wat een plek voor de kinderen om lekker af te koelen. 258 00:20:29,040 --> 00:20:32,080 Je hebt niet geleefd tenzij je in de Nijl hebt gezwommen. 259 00:20:32,240 --> 00:20:37,160 Dat dragen ze voor altijd bij zich. Gelukkig zitten er geen krokodillen. 260 00:20:37,320 --> 00:20:39,360 Kom mee. 261 00:20:43,400 --> 00:20:46,440 Ze kunnen zich ontspannen na een hete dag. 262 00:20:47,960 --> 00:20:51,800 Maar er is nog maar weinig tijd voor hun werk dit seizoen... 263 00:20:51,960 --> 00:20:54,640 en ze hebben drukke dagen voor de boeg. 264 00:20:57,360 --> 00:21:02,800 Ze onderzoeken een tempel die volgens hen door Toetanchamon is hersteld. 265 00:21:05,120 --> 00:21:11,360 En een kuil met krokodillen die werden vereerd als incarnaties van Sobek. 266 00:21:11,520 --> 00:21:12,760 Goed gedaan, Hussain. 267 00:21:13,760 --> 00:21:20,280 Er ligt een dikke laag modder in, en een steen verspert de weg. 268 00:21:20,440 --> 00:21:23,200 De ladder kan in tweeën breken, het touw kan breken. 269 00:21:23,360 --> 00:21:25,600 Pas op je tenen. 270 00:21:25,760 --> 00:21:27,440 Ze moeten hem eruit halen. 271 00:21:27,600 --> 00:21:32,920 Hij kan op hun voeten vallen. Er kan van alles misgaan. 272 00:21:33,080 --> 00:21:36,160 Dat gaat niet werken, jongens. Zo kantelt hij. 273 00:21:36,320 --> 00:21:37,720 Maar het wordt lastig. 274 00:21:37,880 --> 00:21:40,120 Pas op je tenen. 275 00:21:44,760 --> 00:21:47,760 Goed gedaan, mannen. 276 00:21:49,880 --> 00:21:52,320 Nu de plaat is verwijderd... 277 00:21:52,480 --> 00:21:56,600 zien ze dat het onderzoek lastiger wordt dan ze dachten. 278 00:21:56,760 --> 00:21:59,680 Ze dachten dat de heba, die kleisubstantie... 279 00:21:59,840 --> 00:22:03,280 alleen op de vloer lag en meer niet. 280 00:22:03,440 --> 00:22:06,800 Er ligt een dikke laag modder onder in de kuil. 281 00:22:07,920 --> 00:22:11,560 Ahmed kan z'n stok nu helemaal omlaag duwen. 282 00:22:11,720 --> 00:22:15,160 Dat laat zien dat er nog anderhalve meter te gaan is... 283 00:22:15,320 --> 00:22:18,120 nadat ze door de kleisubstantie zijn gegaan. 284 00:22:20,840 --> 00:22:24,160 John besluit zelf de kuil in te gaan... 285 00:22:24,320 --> 00:22:29,200 om naar bewijs te zoeken dat dateert uit de tijd van Toetanchamon. 286 00:22:35,880 --> 00:22:37,760 In de Vallei der Koningen... 287 00:22:39,120 --> 00:22:44,040 is Aliaa op een missie om geheimen van Toetanchamon te onthullen... 288 00:22:44,200 --> 00:22:47,200 die Howard Carter mogelijk over het hoofd heeft gezien. 289 00:22:49,000 --> 00:22:53,080 Voor verder onderzoek gaat ze naar Stoppelaere House. 290 00:22:53,240 --> 00:22:56,440 Ze leidt een scanteam dat nieuwe technologie gebruikt... 291 00:22:56,600 --> 00:22:59,800 om tombes in de Vallei der Koningen te bestuderen. 292 00:23:03,360 --> 00:23:06,560 - Dit is ons 3 - D-scancentrum. 293 00:23:06,720 --> 00:23:10,320 Hier verwerken we alle data die we hebben gescand. 294 00:23:10,480 --> 00:23:15,440 Ik ben de laatste zes jaar bezig met scannen en het is heel spannend. 295 00:23:15,600 --> 00:23:18,280 Alsof je laagjes afpelt. 296 00:23:20,800 --> 00:23:24,240 Aliaa denkt dat eerdere scans van Toetanchamons tombe... 297 00:23:24,400 --> 00:23:26,680 mogelijk iets bijzonders hebben onthuld. 298 00:23:29,400 --> 00:23:33,240 Iets wat Howard Carter nooit kon hebben gevonden. 299 00:23:36,720 --> 00:23:40,880 Op het kleurenbeeld zie je niet zo veel. 300 00:23:41,040 --> 00:23:47,320 Heel mooi, maar als we de kleur - weghalen en alleen in 3 - D kijken... 301 00:23:47,480 --> 00:23:52,200 in het grijs, zie je dat het geen snijwerk is. 302 00:23:52,360 --> 00:23:55,000 Het was alleen gips en verf. 303 00:23:55,160 --> 00:23:56,720 Als je dieper kijkt... 304 00:23:57,920 --> 00:24:03,080 zie je hier een schaduw helemaal tot hier. 305 00:24:03,240 --> 00:24:09,040 Je zou bijna denken dat dit een soort doorgang of deuropening is. 306 00:24:10,040 --> 00:24:15,040 Aan de hand van deze scans konden de experts vaststellen... 307 00:24:15,200 --> 00:24:18,880 dat er mogelijk iets achter de noordelijke muur ligt. 308 00:24:20,120 --> 00:24:22,760 De lijnen zijn met het blote oog niet zichtbaar. 309 00:24:22,920 --> 00:24:29,160 Maar dit prikkelende bewijs van een mogelijke geheime kamer... 310 00:24:29,320 --> 00:24:33,040 heeft geleid tot jarenlang onderzoek en controverse. 311 00:24:34,040 --> 00:24:37,680 Het geeft ons hoop dat er een tombe is... 312 00:24:37,840 --> 00:24:42,400 die is verzegeld en met iemand anders erin. 313 00:24:42,560 --> 00:24:45,520 Het is een mogelijkheid. 314 00:24:46,720 --> 00:24:51,320 Een geheime kamer in de graftombe zou de geschiedenis herschrijven. 315 00:24:52,320 --> 00:24:57,000 Maar wat of wie kan er achter de geheime deur liggen? 316 00:25:03,840 --> 00:25:05,320 Bij Gebel El-Silsila... 317 00:25:06,920 --> 00:25:10,600 daalt John Ward af in een stinkende kuil. 318 00:25:11,600 --> 00:25:14,800 Hij zoekt naar bewijs dat dit een ceremoniële kuil was... 319 00:25:14,960 --> 00:25:17,840 die werd gebruikt tijdens het bewind van Toetanchamon. 320 00:25:18,640 --> 00:25:22,800 Een kuil die volgens hem werd gebruikt om krokodillen in te houden. 321 00:25:22,960 --> 00:25:25,760 Maar op de bodem ligt een dikke laag modder. 322 00:25:26,760 --> 00:25:30,600 Wat we hebben geleerd, en dat leer je niet op de universiteit... 323 00:25:30,760 --> 00:25:35,000 is archeologie bedrijven met je tenen. 324 00:25:35,160 --> 00:25:40,280 Ik meen het, want je kunt niets zien. Dus je gebruikt je vingers. 325 00:25:40,440 --> 00:25:42,880 Ik voel momenteel een hoop slik. 326 00:25:43,040 --> 00:25:49,600 Als ik dieper ga, voel ik stukjes zandsteen. 327 00:25:49,760 --> 00:25:53,400 Nu ga ik dieper... Dit is wel heel diep. 328 00:25:53,560 --> 00:25:57,000 Maar met je tenen kun je niet overal komen. 329 00:25:57,160 --> 00:26:01,320 Lekker, hoor. 330 00:26:01,480 --> 00:26:06,760 Wat heb je daar? - Het is zoutsteen. 331 00:26:07,760 --> 00:26:14,200 Het slib en de modder zijn veel dieper dan we dachten. 332 00:26:14,360 --> 00:26:20,840 Ik ben nu bij een dikke laag steenfragmenten. Ik kom er niet langs. 333 00:26:22,320 --> 00:26:25,080 De tijd raakt op voor John en het team. 334 00:26:26,080 --> 00:26:29,520 Morgen is de laatste dag dat ze hier kunnen graven. 335 00:26:29,680 --> 00:26:32,920 Dit is veel meer werk dan we dachten. 336 00:26:33,080 --> 00:26:34,640 Zie je iets, John? 337 00:26:34,800 --> 00:26:39,000 Er valt niets te zien, het is blinde archeologie. 338 00:26:39,160 --> 00:26:44,320 Ik voel dat onder de modder een stenen laag zit. 339 00:26:44,480 --> 00:26:47,040 Die proberen we te bereiken. 340 00:26:48,760 --> 00:26:53,200 Kom lekker met zand werken, zeiden ze. Ze zeiden niets over water en modder. 341 00:26:55,080 --> 00:27:00,000 De dag is bijna voorbij. - Ja, weet ik. 342 00:27:00,160 --> 00:27:02,000 Als de tijd bijna om is... 343 00:27:02,160 --> 00:27:06,400 vindt een van de mannen iets in het water. 344 00:27:06,560 --> 00:27:07,920 Voel hier eens. 345 00:27:08,080 --> 00:27:11,600 Kan het bewijs zijn dat de kuil en tempel werden gebruikt... 346 00:27:11,760 --> 00:27:14,560 tijdens het bewind van Toetanchamon? 347 00:27:22,120 --> 00:27:23,920 In Luxor... 348 00:27:24,920 --> 00:27:27,720 is Aliaa terug bij de tombe van Toetanchamon... 349 00:27:27,880 --> 00:27:32,560 om naar een geheime kamer te zoeken achter de noordelijke muur. 350 00:27:34,160 --> 00:27:38,640 3D-scans hebben volgens sommigen een deuropening onthuld. 351 00:27:39,840 --> 00:27:44,400 Heeft de tombe van Toetanchamon nog meer geheimen te onthullen? 352 00:27:44,560 --> 00:27:46,440 Sommige Egyptologen denken... 353 00:27:46,600 --> 00:27:51,640 dat achter deze ruimte een complete tombe staat. 354 00:27:51,800 --> 00:27:56,320 De schaduw valt binnen dit gebied. 355 00:27:56,480 --> 00:28:03,120 Het is voor een Egyptoloog spannend om te denken dat er een enorme schat... 356 00:28:03,280 --> 00:28:08,480 achter deze muur ligt, klaar om te worden ontdekt. 357 00:28:09,480 --> 00:28:15,120 Buiten zoekt Aliaa naar aanwijzingen voor een verborgen graf. 358 00:28:16,120 --> 00:28:20,880 Hier is de tombe van Toetanchamon, vlak onder deze heuvel. 359 00:28:21,880 --> 00:28:28,320 Als er nog een tombe achter ligt, dan is dat daar. 360 00:28:29,320 --> 00:28:31,520 De aanwezigheid van nog een tombe... 361 00:28:31,680 --> 00:28:35,080 is een controversiële theorie en lastig te bewijzen. 362 00:28:36,080 --> 00:28:39,080 Archeologische opgravingen in de Vallei der Koningen... 363 00:28:39,240 --> 00:28:42,440 zijn gevaarlijk voor de waardevolle graftombes eronder. 364 00:28:43,440 --> 00:28:46,560 Maar er is nog een manier om onder het oppervlak te kijken. 365 00:28:47,560 --> 00:28:53,800 Onlangs mocht een team hier een grondpenetrerende radar gebruiken. 366 00:28:54,800 --> 00:28:58,200 Ze wilden bekijken of de theorie zou kunnen kloppen... 367 00:28:58,360 --> 00:29:03,080 dat er mogelijk nog een tombe onder Toetanchamon lag. 368 00:29:04,280 --> 00:29:09,360 Met grondpenetrerende radars kunnen archeologen zoeken naar holten... 369 00:29:09,520 --> 00:29:12,800 achter rotsen en achter de muren van graftombes. 370 00:29:14,840 --> 00:29:20,360 Het gebied rond Toetanchamons tombe is al meermaals gescand... 371 00:29:20,520 --> 00:29:23,280 met tegenstrijdige resultaten. 372 00:29:27,800 --> 00:29:31,840 Maar recent werk van de Egyptische archeoloog Mamdouh Eldamaty... 373 00:29:32,000 --> 00:29:35,480 wijst op een nieuwe, prikkelende optie. 374 00:29:38,240 --> 00:29:42,720 In z'n scan ontdekte hij een ruimte van tien meter lang... 375 00:29:42,880 --> 00:29:46,160 vlak naast de tombe van Toetanchamon. 376 00:29:47,480 --> 00:29:52,560 Als die is verbonden met de kamer die mogelijk achter de grafkamer ligt... 377 00:29:52,720 --> 00:29:55,640 kan dit een onontdekt deel van de tombe zijn. 378 00:29:56,640 --> 00:30:01,800 Die ruimtes zouden waarschijnlijk vol oude schatten staan... 379 00:30:01,960 --> 00:30:04,880 en mogelijk nog een graftombe. 380 00:30:05,880 --> 00:30:10,280 Deelde Toetanchamon z'n graf met iemand anders? 381 00:30:10,440 --> 00:30:13,360 De radarresultaten waren onvoorstelbaar. 382 00:30:13,520 --> 00:30:19,800 Het is spannend om te denken dat er nog een ontdekking wacht. 383 00:30:19,960 --> 00:30:25,280 We willen allemaal zien wat dit geheim gaat onthullen. 384 00:30:25,440 --> 00:30:29,240 Als Toetanchamons tombe een verborgen grafkamer bevat... 385 00:30:29,400 --> 00:30:33,280 is de vraag wie er begraven zou kunnen liggen. 386 00:30:45,760 --> 00:30:50,480 Thomas en Jennifer onderzoeken een van Toetanchamons geheimen. 387 00:30:50,640 --> 00:30:54,960 Ze graven onder een verwoest fort naar bewijs dat hij z'n goud... 388 00:30:55,120 --> 00:30:57,720 uit de onherbergzame Oostelijke Woestijn haalde. 389 00:30:58,880 --> 00:31:01,720 Woonden z'n mijnwerkers hier? 390 00:31:03,800 --> 00:31:06,280 Het team heeft zojuist iets gevonden. 391 00:31:07,280 --> 00:31:13,200 Stenen van een nederzetting uit de tijd van Toetanchamon. 392 00:31:15,200 --> 00:31:17,080 Dit zijn architectonische blokken. 393 00:31:17,240 --> 00:31:22,200 Ze bevatten hiëroglyfen, je ziet ze hier heel vaag. 394 00:31:22,360 --> 00:31:26,360 Dat zou erop wijzen dat ze in een gebouw zijn gebruikt... 395 00:31:26,520 --> 00:31:28,760 uit de regeerperiode van Toetanchamon. 396 00:31:28,920 --> 00:31:31,400 Dat is spannend, want het geeft een beeld... 397 00:31:31,560 --> 00:31:36,760 van de tijd dat dit een belangrijke plek was tijdens de 18e dynastie. 398 00:31:38,360 --> 00:31:43,800 Jennifers team neemt de blokken mee voor verdere analyse. 399 00:31:45,000 --> 00:31:48,680 Terwijl ze dieper graven in de lagen onder het fort... 400 00:31:48,840 --> 00:31:54,520 ontdekken ze meer aanwijzingen dat de plek in die tijd werd gebruikt. 401 00:31:54,680 --> 00:31:56,640 Het is prachtig. 402 00:31:58,720 --> 00:32:03,400 Dit is heel ander materiaal dan het Ptolemeïsche materiaal. 403 00:32:03,560 --> 00:32:09,440 Het Griekse aardewerk dat we in de meeste ruimtes vinden. 404 00:32:09,600 --> 00:32:13,840 Dit aardewerk is niet op een draaischijf gemaakt. 405 00:32:14,000 --> 00:32:17,840 Het is handgemaakt, dat zie je als je de binnenkant bekijkt. 406 00:32:18,000 --> 00:32:20,800 Het oppervlak is heel onregelmatig. 407 00:32:20,960 --> 00:32:24,640 Het is waarschijnlijk gladgemaakt met een gladde steen. 408 00:32:24,800 --> 00:32:29,360 Het zijn niet slechts een of twee objecten uit Toetanchamons tijd. 409 00:32:29,520 --> 00:32:33,560 Jennifers team onthult dat de aardelagen onder het fort... 410 00:32:33,720 --> 00:32:35,480 er bomvol mee zitten. 411 00:32:35,640 --> 00:32:41,960 We hebben materiaal onder de vloeren van ruimte 20, 19, 26, 18 en 17. 412 00:32:42,120 --> 00:32:45,440 Maar het fort blijkt dus boven op de afzettingen te staan. 413 00:32:45,600 --> 00:32:49,680 Dat wijst erop dat het bewoond was, en dat is heel spannend. 414 00:32:51,560 --> 00:32:57,960 De vondst bewijst dat de plek mogelijk werd gebruikt door de gouddelvers. 415 00:32:58,120 --> 00:33:03,160 Maar het team heeft nog een opmerkelijke aanwijzing gevonden. 416 00:33:03,320 --> 00:33:07,440 Twintig meter onder het oppervlak is een bron. 417 00:33:08,440 --> 00:33:12,400 Een belangrijke waterbron die verklaart waarom het toevluchtsoord... 418 00:33:12,560 --> 00:33:15,720 en Toetanchamons gouddelvers op deze plek waren. 419 00:33:16,720 --> 00:33:21,040 Volgens ons bewijs is hij gebouwd in de tijd van Toetanchamon. 420 00:33:21,200 --> 00:33:24,920 Het was voor mensen nog waardevoller dan goud... 421 00:33:25,080 --> 00:33:29,880 dat ze water hadden in de woestijn. 422 00:33:31,120 --> 00:33:33,760 Het bewijs hier en op andere sites... 423 00:33:33,920 --> 00:33:38,840 laat zien hoe Toetanchamon z'n goud uit de Oostelijke Woestijn haalde. 424 00:33:42,520 --> 00:33:46,400 Mijnwerkers moesten grote afstanden afleggen van het Nijldal... 425 00:33:46,560 --> 00:33:50,600 door de hete, droge woestijn naar de goudmijnen. 426 00:33:52,520 --> 00:33:58,160 Er werden putten langs de route gegraven voor drinkwater. 427 00:34:02,240 --> 00:34:05,120 Elke put lag op een dag loopafstand. 428 00:34:05,280 --> 00:34:09,000 Het was een netwerk van belangrijke rustplaatsen. 429 00:34:12,920 --> 00:34:16,680 Zo konden ze de barre tocht door de woestijn overleven... 430 00:34:16,840 --> 00:34:21,240 om goud te delven in het oosten en terug te brengen naar hun farao. 431 00:34:26,360 --> 00:34:30,240 Thomas en Jennifer hebben een van Toetanchamons geheimen onthuld. 432 00:34:31,520 --> 00:34:34,720 Sites als deze waren onmisbaar in de infrastructuur... 433 00:34:34,880 --> 00:34:40,320 waarmee het goud voor deze grootse begrafenis kon worden verzameld. 434 00:34:41,320 --> 00:34:45,920 Het goud in het masker en in z'n tombe kwam uit de Oostelijke Woestijn. 435 00:34:46,080 --> 00:34:48,640 Dus plekken als deze lijken bescheiden... 436 00:34:48,800 --> 00:34:52,840 maar maakten het mogelijk om goud te delven. 437 00:34:59,800 --> 00:35:01,640 Bij Gebel El-Silsila... 438 00:35:03,520 --> 00:35:07,800 heeft Johns collega Ibrahim iets in de modder gevonden... 439 00:35:07,960 --> 00:35:11,080 in hun zoektocht naar bewijs dat deze ceremoniële kuil... 440 00:35:11,240 --> 00:35:14,880 ook tijdens het bewind van Toetanchamon werd gebruikt. 441 00:35:21,720 --> 00:35:25,720 Wacht eens, het is geverfd. 442 00:35:29,080 --> 00:35:32,680 Zie je de verf? - Ja, ik zie het. 443 00:35:33,680 --> 00:35:36,000 Het loopt helemaal omlaag. 444 00:35:38,440 --> 00:35:39,680 Dat is een deurpost. 445 00:35:41,080 --> 00:35:46,360 De deurpost van een deuropening... 446 00:35:46,520 --> 00:35:52,400 boven ons, die nu hier ligt, onder alle moddersteen. 447 00:35:52,560 --> 00:35:56,720 Je hebt een deel van de ingang naar de tempel gevonden. 448 00:35:56,880 --> 00:36:01,640 Wat nog meer? Je had er twee. - Ja, hier. 449 00:36:01,800 --> 00:36:02,920 Heb je hem? 450 00:36:09,360 --> 00:36:12,840 Ik kijk er verkeerd naar. 451 00:36:13,000 --> 00:36:16,800 Het gaat niet opzij. Hij moet zo. 452 00:36:16,960 --> 00:36:20,120 Het gaat omhoog. Dit is geen deur. 453 00:36:20,280 --> 00:36:21,920 Wat is het? - Een raam. 454 00:36:22,080 --> 00:36:24,640 Een raam? - Fantastisch. 455 00:36:24,800 --> 00:36:28,960 Het is het eerste raam hier in Silsila. 456 00:36:29,120 --> 00:36:32,800 Een raam van 3500 jaar oud. 457 00:36:32,960 --> 00:36:38,280 Blokken uit een oud raam kunnen van de tempel naast de kuil komen. 458 00:36:40,080 --> 00:36:44,400 Hier beneden waren de krokodillen die in het water baadden... 459 00:36:44,560 --> 00:36:47,080 en constant aten. En hierboven... 460 00:36:47,240 --> 00:36:49,800 was geen zonlicht, dit was overdekt. 461 00:36:49,960 --> 00:36:51,800 En hier zaten de krokodillen. 462 00:36:51,960 --> 00:36:55,120 Daar was de tempel, de priesters gooiden het voer omlaag. 463 00:36:55,280 --> 00:36:58,880 Dit is geschiedenis. Echt fenomenaal. 464 00:37:00,080 --> 00:37:01,760 Maria? 465 00:37:04,240 --> 00:37:06,080 Wat heb je daar? 466 00:37:07,560 --> 00:37:11,280 De ontdekkingen in de kuil geven Maria en John een beeld... 467 00:37:11,440 --> 00:37:15,120 van hoe deze tempel er mogelijk in z'n glorietijd uitzag. 468 00:37:18,840 --> 00:37:22,360 Vers uit de kuil van Sobek. 469 00:37:22,520 --> 00:37:24,800 Ik zie architectonische details. 470 00:37:24,960 --> 00:37:27,760 Ik denk dat het een raam op het zuiden was. 471 00:37:29,560 --> 00:37:34,760 Er was hier absoluut een soort tempelfunctie. 472 00:37:34,920 --> 00:37:37,760 We hebben het beeldje van Sobek. 473 00:37:37,920 --> 00:37:41,560 Een kuil met levende krokodillen. 474 00:37:41,720 --> 00:37:44,600 Het bewijsmateriaal komt samen. 475 00:37:44,760 --> 00:37:48,720 Dus het is aannemelijk om te denken dat dit onderdeel was... 476 00:37:48,880 --> 00:37:52,640 van het restauratieproject van koning Toetanchamon. 477 00:37:52,800 --> 00:37:58,640 Alles wat we dit seizoen hebben gevonden, versterkt dat en meer. 478 00:37:59,640 --> 00:38:03,440 Onze tempel was ooit glorieus... 479 00:38:03,600 --> 00:38:10,080 en keek uit op de Nijl, inclusief z'n krokodillen. 480 00:38:10,240 --> 00:38:13,000 Wat een prachtig gezicht. - Geweldig. 481 00:38:14,240 --> 00:38:19,040 De kuil en tempelruïnes die Maria en John hebben opgegraven... 482 00:38:19,200 --> 00:38:23,280 laten zien waarom Toetanchamon de tempel mogelijk heeft gerestaureerd... 483 00:38:23,440 --> 00:38:25,880 en waarom hij aan Sobek was gewijd. 484 00:38:26,880 --> 00:38:29,440 Hij liet mensen zien dat hij om ze gaf... 485 00:38:29,600 --> 00:38:33,480 en door de tempel in z'n oude glorie te herstellen... 486 00:38:33,640 --> 00:38:35,880 kon hij ze laten zien dat hij macht had. 487 00:38:36,040 --> 00:38:39,520 Hij kon zeggen: Hier ben ik, ik ben de koning. 488 00:38:39,680 --> 00:38:45,840 Hoewel hij een zwakke jongen was, had hij de kracht van een levende god. 489 00:38:46,000 --> 00:38:52,320 Toetanchamon stierf jong maar had de uitstraling van een grote farao. 490 00:38:57,880 --> 00:38:59,400 In de Vallei der Koningen... 491 00:38:59,560 --> 00:39:05,320 is Aliaa bij de tombe van Toetanchamon op zoek naar bewijs voor wat of wie... 492 00:39:05,480 --> 00:39:10,400 in de mysterieuze geheime kamer naast de tombe kan liggen. 493 00:39:10,560 --> 00:39:16,000 Dit zou de ingang zijn en dit de omtrek van de tweede kamer. 494 00:39:17,000 --> 00:39:21,440 Sommigen denken dat in de kamer nog een vorst ligt. 495 00:39:21,600 --> 00:39:24,200 Maar zo ja, wie? 496 00:39:24,360 --> 00:39:29,000 Opnieuw bevat de graftombe zelf aanwijzingen. 497 00:39:30,000 --> 00:39:34,040 Andere graftombes van farao's in de Vallei der Koningen delen een kenmerk. 498 00:39:34,200 --> 00:39:37,120 Je komt een gang binnen en gaat naar links. 499 00:39:39,080 --> 00:39:43,560 Maar als je Toetanchamons graf binnenkomt, ga je rechtsaf. 500 00:39:44,560 --> 00:39:49,640 Volgens sommige experts typeert dit het graf van een koningin. 501 00:39:49,800 --> 00:39:53,200 Niet van een koning, zoals Toetanchamon. 502 00:39:54,200 --> 00:39:58,280 Kan een geheime kamer het lichaam van een koningin herbergen? 503 00:39:58,440 --> 00:40:03,200 Misschien Toetanchamons enige bekende vrouw, Anchesenamon. 504 00:40:04,400 --> 00:40:09,600 Aliaa ziet een aanwijzing die op een andere kandidaat kan duiden. 505 00:40:10,600 --> 00:40:16,000 Hier zien we afbeeldingen van de mondopening... 506 00:40:16,160 --> 00:40:19,800 waar hij door de goden in het hiernamaals wordt verwelkomd. 507 00:40:19,960 --> 00:40:23,480 Dit zijn normale afbeeldingen in een koninklijke graftombe. 508 00:40:23,640 --> 00:40:27,760 Maar sommige Egyptologen denken... 509 00:40:27,920 --> 00:40:32,520 dat deze figuur hier niet Toetanchamon was... 510 00:40:32,680 --> 00:40:35,800 maar eerder een voorstelling van Nefertiti. 511 00:40:38,000 --> 00:40:45,000 Rond 1350 v. Chr. werd Nefertiti op haar 15e koningin van Egypte. 512 00:40:47,520 --> 00:40:50,640 Samen met haar man, de farao Achnaton... 513 00:40:50,800 --> 00:40:56,280 schiep ze een nieuwe religieuze sekte rond de zonnegod Aten. 514 00:40:59,480 --> 00:41:04,760 Na de dood van haar man denken sommigen dat Nefertiti regeerde... 515 00:41:04,920 --> 00:41:09,480 totdat haar stiefzoon Toetanchamon de troon besteeg. 516 00:41:10,720 --> 00:41:14,240 Hoewel ze een van de bekendste koninginnen van Egypte was... 517 00:41:14,400 --> 00:41:19,000 is Nefertiti's laatste rustplaats nooit gevonden. 518 00:41:24,200 --> 00:41:30,760 Dit is Nefertiti vergeleken met het Osiris-beeld van Toetanchamon. 519 00:41:30,920 --> 00:41:37,920 Als we goed kijken zien we dat de lip omlaag loopt. 520 00:41:38,080 --> 00:41:41,520 en dit is dezelfde lijn... 521 00:41:41,680 --> 00:41:45,440 als op andere beelden en vormen van Nefertiti. 522 00:41:46,520 --> 00:41:50,280 Sommige experts denken dat er een oudere afbeelding van Nefertiti... 523 00:41:50,440 --> 00:41:53,320 is aangepast zodat hij op Toetanchamon leek. 524 00:41:53,480 --> 00:41:59,960 Zo ja, dan duidt dit erop dat de tombe deel uitmaakte van Nefertiti's tombe. 525 00:42:00,120 --> 00:42:05,320 Als er een graf achter de noordelijke muur ligt, kan dit van haar zijn. 526 00:42:05,480 --> 00:42:09,400 Maar waarom werd haar tombe opnieuw gebruikt voor Toetanchamon? 527 00:42:10,400 --> 00:42:16,320 Aliaa denkt dat de mummie van de koning mogelijk aanwijzingen bevat. 528 00:42:16,480 --> 00:42:18,520 De mummie van Toetanchamon is gescand. 529 00:42:18,680 --> 00:42:23,280 En hieruit bleek dat hij op zeer jonge leeftijd is overleden. 530 00:42:23,440 --> 00:42:29,040 Hij was het grootste deel van z'n leven ziek en z'n dood was onverwacht. 531 00:42:29,200 --> 00:42:33,720 Z'n graftombe was nog niet klaar. 532 00:42:33,880 --> 00:42:37,280 Dus hij moest de tombe van iemand anders gebruiken. 533 00:42:37,440 --> 00:42:40,840 Misschien was dat wel de graftombe van Nefertiti. 534 00:42:42,520 --> 00:42:47,320 Het is een controversiële, betwiste theorie. Maar als hij klopt... 535 00:42:47,480 --> 00:42:50,840 kan hij tot de grootste vondst leiden sinds Howard Carter... 536 00:42:51,000 --> 00:42:54,760 deze tombe in 1922 ontdekte. 537 00:42:55,760 --> 00:43:00,440 Als we nu in de tombe van Nefertiti staan... 538 00:43:00,600 --> 00:43:03,440 die is gebruikt voor Toetanchamon... 539 00:43:03,600 --> 00:43:07,720 wordt dat de grootste ontdekking ter wereld in de Egyptologie. 540 00:43:07,880 --> 00:43:13,320 Dat wordt de meest opwindende vondst van deze eeuw. 541 00:43:20,800 --> 00:43:23,200 In z'n tombe en overal in Egypte... 542 00:43:23,360 --> 00:43:27,400 zoeken archeologen naar de geheimen van Toetanchamon... 543 00:43:27,560 --> 00:43:30,200 om z'n verhaal compleet te maken. 544 00:43:31,200 --> 00:43:34,360 Bij leven was deze farao jong en fragiel. 545 00:43:34,520 --> 00:43:37,000 Maar hij gebruikte de goden, zoals Sobek... 546 00:43:37,160 --> 00:43:41,040 om over z'n volk te heersen en hun beschermer te worden. 547 00:43:41,200 --> 00:43:42,480 Echt prachtig. 548 00:43:43,880 --> 00:43:49,480 Hij stuurde z'n mannen naar de woestijn voor schatten voor z'n tombe. 549 00:43:50,880 --> 00:43:55,720 Een tombe die mogelijk een kamer verbergt die nog niet is ontdekt. 550 00:43:57,520 --> 00:43:59,760 Maar met behulp van moderne technieken... 551 00:43:59,920 --> 00:44:06,800 zullen experts op een dag misschien al z'n geheimen ontsluieren. 552 00:44:06,880 --> 00:44:08,880 Vertaling: Femke Meijer