1 00:00:06,904 --> 00:00:11,075 Tourette is een ontwikkelingsstoornis waarvoor geen genezing bestaat 2 00:00:11,075 --> 00:00:13,410 de experimenten in deze aflevering... 3 00:00:13,410 --> 00:00:16,664 zijn niet uitgevoerd door bevoegde klinische professionals 4 00:00:25,172 --> 00:00:29,176 Keith Raniere heeft iets gedaan wat nog nooit beschreven is... 5 00:00:29,176 --> 00:00:34,139 in de geschiedenis van de psychologie of boeken over het menselijk kunnen. 6 00:00:34,139 --> 00:00:38,686 Hij heeft de structuur en aard van emoties gemeten... 7 00:00:38,686 --> 00:00:44,067 en de manier waarop mensen zichzelf beperken of versterken met emoties. 8 00:00:46,778 --> 00:00:51,616 In ESP onderwezen we het idee van gemoedsbeheersing. 9 00:00:51,616 --> 00:00:54,535 We kennen een betekenis toe aan gebeurtenissen... 10 00:00:54,535 --> 00:01:00,250 en krijgen een emotionele reactie op basis van die betekenis. 11 00:01:00,250 --> 00:01:03,378 Dat betekent dat we onze emotionele reactie kiezen... 12 00:01:03,378 --> 00:01:05,630 op basis van die betekenis. 13 00:01:05,630 --> 00:01:10,718 We zijn ons niet van de keuze bewust, maar we kiezen die reactie. 14 00:01:12,178 --> 00:01:14,556 We doen oefeningen met mensen... 15 00:01:14,556 --> 00:01:21,271 waardoor ze controle krijgen over die keuzes. 16 00:01:21,271 --> 00:01:25,983 Als er dus iets gebeurt, en ik voel de impuls om boos te zijn... 17 00:01:25,983 --> 00:01:30,237 kan ik daarin meegaan en tegen jou gillen en schreeuwen. 18 00:01:30,237 --> 00:01:34,992 Of ik kan de impuls voelen en kiezen er niet in mee te gaan. 19 00:01:34,992 --> 00:01:37,536 Ik kan mijn gemoed dus beheersen. 20 00:01:37,536 --> 00:01:41,915 Ik kan hier zitten en zeggen... 21 00:01:41,915 --> 00:01:45,502 'Ik ben zo boos. Dit gaat te ver. 22 00:01:45,502 --> 00:01:49,716 Dit is onaanvaardbaar.' Of niet. 23 00:02:51,610 --> 00:02:55,572 Het proces tegen sekteleider Keith Raniere gaat de tweede week in. 24 00:02:55,572 --> 00:03:01,454 Hij wordt onder andere beschuldigd van vrouwenhandel en afpersing. 25 00:03:05,708 --> 00:03:07,960 Het is moeilijk om te verwerken. 26 00:03:07,960 --> 00:03:12,924 Het kost veel tijd en ik heb geen therapie gehad. 27 00:03:14,216 --> 00:03:19,973 Dat zou me een manier geven om alles op een rijtje te zetten. 28 00:03:30,733 --> 00:03:32,526 Dit is allemaal van Keith. 29 00:03:35,821 --> 00:03:41,035 We mochten niets van wat hij schreef ooit weggooien. 30 00:03:42,536 --> 00:03:44,872 Toen we de intensieve cursus ontwikkelden... 31 00:03:46,415 --> 00:03:49,753 tekende hij deze diagrammen op de vloer van mijn huis. 32 00:03:50,878 --> 00:03:54,090 A veroorzaakt B in het verleden. 33 00:03:54,090 --> 00:03:59,678 Gebeurtenis A. Gebeurtenis B. De toekomst. 34 00:03:59,678 --> 00:04:02,724 We hebben niets te maken met dingen uit het verleden. 35 00:04:05,060 --> 00:04:07,479 Ik weet niet wat hij bedoelde. 36 00:04:08,896 --> 00:04:13,359 Hier ligt twintig jaar aan cursussen. 37 00:04:15,362 --> 00:04:16,945 Als jij dit bent... 38 00:04:19,281 --> 00:04:24,329 is er dan een 'optimale jij'? 39 00:04:24,329 --> 00:04:29,291 Het idee was dat hij een bijzondere vaardigheid had... 40 00:04:29,291 --> 00:04:31,835 om gedragsverandering tot stand te brengen. 41 00:04:31,835 --> 00:04:34,713 Het was geen wetenschap. Maar dat wilde hij wel. 42 00:04:34,713 --> 00:04:39,802 Het moest herhaalbaar, verifieerbaar, consistent en meetbaar zijn. 43 00:04:39,802 --> 00:04:43,514 Ik sta nu trouwens gewoon te improviseren. 44 00:04:43,514 --> 00:04:45,308 Ik sta het te bedenken. 45 00:04:45,308 --> 00:04:50,354 Maar het was geen afgerond geheel. 46 00:04:50,354 --> 00:04:54,943 Hij had een idee en een paar concepten... 47 00:04:54,943 --> 00:04:57,362 en hij leerde me daar delen van. 48 00:04:58,738 --> 00:05:02,157 Dit zijn Keith en Nancy. Het is 6.02 's ochtends. 49 00:05:02,157 --> 00:05:04,952 Wat is verantwoordelijkheid? 50 00:05:04,952 --> 00:05:09,791 Verantwoordelijkheid is... - Makkelijk en eenvoudig. 51 00:05:09,791 --> 00:05:13,627 Het is oorzaak en gevolg. 52 00:05:13,627 --> 00:05:17,214 Je rol in oorzaken en gevolgen. 53 00:05:17,214 --> 00:05:20,259 Iets waar je invloed op kunt uitoefenen. 54 00:05:21,427 --> 00:05:24,638 Hij dacht dat we maar 20 modules nodig zouden hebben. 55 00:05:24,638 --> 00:05:28,643 Ik had 2000 modules geschreven toen we met het ESP stopten. 56 00:05:29,977 --> 00:05:33,939 Het waren Keiths concepten, die ik codificeerde. 57 00:05:36,608 --> 00:05:40,572 Aan het begin van mijn carrière dacht ik na... 58 00:05:40,572 --> 00:05:43,407 over de link tussen geest en lichaam. 59 00:05:43,407 --> 00:05:46,452 Hoe meer ik leerde, hoe minder ik bleek te weten. 60 00:05:49,204 --> 00:05:56,170 Ik was gefascineerd door het potentieel van de menselijke geest. 61 00:05:56,170 --> 00:05:59,716 Kent u dat verhaal over die vrouw van 50 kilo... 62 00:05:59,716 --> 00:06:02,551 die een auto van 2000 kilo optilde... 63 00:06:02,551 --> 00:06:05,095 omdat ze dacht dat haar baby daaronder lag? 64 00:06:05,095 --> 00:06:12,103 Mensen kunnen ongelooflijke resultaten behalen... 65 00:06:12,103 --> 00:06:14,522 onder de juiste omstandigheden. 66 00:06:15,899 --> 00:06:22,446 Ik wilde altijd weten wat de grenzen van ons model waren. 67 00:06:22,446 --> 00:06:27,285 Ik wilde werken met chronische pijn, eetstoornissen, met heel veel dingen. 68 00:06:28,411 --> 00:06:31,581 Voor we gingen werken met mensen met stoornissen... 69 00:06:31,581 --> 00:06:33,957 wilde Keith met gezonde mensen werken... 70 00:06:33,957 --> 00:06:37,878 die beperkende gedragspatronen wilden veranderen. 71 00:06:39,005 --> 00:06:43,300 Maar er kwamen mensen met stoornissen die vroegen... 72 00:06:43,300 --> 00:06:45,553 Gaat dit me helpen? 73 00:06:48,055 --> 00:06:51,518 En toen kwam Marc Elliot. 74 00:07:00,151 --> 00:07:01,986 Mijn tics kwamen toen ik vijf was. 75 00:07:03,863 --> 00:07:06,324 Het begon met knipperen. 76 00:07:06,324 --> 00:07:10,536 Op de middelbare school werd mijn tourette veel erger. 77 00:07:10,536 --> 00:07:14,581 Het is als jeuk en krabben. 78 00:07:14,581 --> 00:07:18,962 Het syndroom van Gilles de la Tourette is heel vervelende jeuk. 79 00:07:18,962 --> 00:07:24,759 Ik zal geen tic doen. En met de tic krab je aan die jeuk. 80 00:07:24,759 --> 00:07:29,389 Ik ben niet bezeten en het is niet de duivel die mijn mond beweegt. 81 00:07:29,389 --> 00:07:33,392 Dat deed ik zelf. Het is heel moeilijk om niet te krabben. 82 00:07:33,392 --> 00:07:35,561 Flikker. 83 00:07:35,561 --> 00:07:38,105 Ik probeerde allerlei behandelingen. 84 00:07:38,105 --> 00:07:42,611 Ik probeerde neuroleptica, zware antipsychotica... 85 00:07:42,611 --> 00:07:47,614 waarvan je heel lethargisch wordt. Je wordt bijna een zombie. 86 00:07:50,118 --> 00:07:53,412 Op een gegeven moment dacht ik: weg met die medicijnen. 87 00:07:53,412 --> 00:07:54,913 Dan doen we het zonder. 88 00:07:57,042 --> 00:08:01,338 Ik wachtte niet op een geneesmiddel, integendeel zelfs. 89 00:08:01,338 --> 00:08:06,050 Omdat ik dit niet kan stoppen, kan ik er beter voor zorgen... 90 00:08:06,050 --> 00:08:08,762 dat de wereld mij gewoon accepteert. 91 00:08:11,138 --> 00:08:13,807 Ik heb trouwens tourette, dat jullie dat weten. 92 00:08:13,807 --> 00:08:17,519 Mensen kijken naar me en vormen meteen een mening over me. 93 00:08:17,519 --> 00:08:22,608 Ik was 24 en gaf lezingen over compassie en tolerantie. 94 00:08:22,608 --> 00:08:26,570 Vanbuiten was het een droom die uitkwam. 95 00:08:26,570 --> 00:08:30,741 Maar ik had geen innerlijke rust. 96 00:08:30,741 --> 00:08:33,995 En toen hoorde ik over ESP. 97 00:08:33,995 --> 00:08:38,291 En wat belangrijk is: ik ging er niet eens heen voor tourette. 98 00:08:38,291 --> 00:08:42,211 Ik dacht er geen moment over na... 99 00:08:42,211 --> 00:08:47,467 dat deze cursus invloed kon hebben op mijn tourette. 100 00:08:51,095 --> 00:08:53,515 Hallo, allemaal. Blijf staan. 101 00:08:54,598 --> 00:08:59,354 Nancy koos mij voor een demonstratie van een angstbrononderzoek. 102 00:08:59,354 --> 00:09:03,191 Bij 'n angstbrononderzoek ga je op zoek naar de bron van je angst. 103 00:09:03,191 --> 00:09:07,821 Je had ooit een bepaalde ervaring, kon daar niet mee omgaan... 104 00:09:07,821 --> 00:09:09,531 en toen werd je bang. 105 00:09:09,531 --> 00:09:12,575 Je moet bepalen aan welke angst je wilt werken. 106 00:09:12,575 --> 00:09:14,326 En ik weet niet waarom... 107 00:09:14,326 --> 00:09:20,917 maar ik bedacht dat ik misschien bang was om tourette kwijt te raken. 108 00:09:20,917 --> 00:09:23,461 Als je daarvoor tegen me had gezegd... 109 00:09:23,461 --> 00:09:27,589 'Je bent bang om tourette kwijt te raken,' had ik je een klap verkocht. 110 00:09:28,924 --> 00:09:30,552 Maar we verkenden de angst. 111 00:09:30,552 --> 00:09:33,721 En ik was niet bang om tourette kwijt te raken. 112 00:09:33,721 --> 00:09:36,933 Ik was bang om niet meer bijzonder te zijn. 113 00:09:38,643 --> 00:09:45,025 Opeens zag ik mezelf niet meer als slachtoffer van tourette. 114 00:09:45,025 --> 00:09:50,322 Stel dat je kunt ontdekken waar de jeuk vandaan komt? 115 00:09:51,447 --> 00:09:53,949 Dat is een heel andere manier van denken. 116 00:09:53,949 --> 00:10:00,956 Hoe dichter ik bij die bron kwam, hoe zwakker mijn jeuk werd. 117 00:10:02,876 --> 00:10:05,086 Ik weet nog dat ik op het station was. 118 00:10:06,129 --> 00:10:10,383 Ik liep naar het midden en stond daar stil. 119 00:10:12,385 --> 00:10:15,429 Ik was precies zoals alle andere mensen. 120 00:10:15,429 --> 00:10:18,015 En dat had ik nog nooit meegemaakt. 121 00:10:20,435 --> 00:10:24,898 Nu stellen we jullie een geweldige man voor... 122 00:10:24,898 --> 00:10:31,780 die duizenden mensen heeft geïnspireerd: Marc Elliot. 123 00:10:34,908 --> 00:10:38,619 Bedankt. Door mijn leven met tourette... 124 00:10:38,619 --> 00:10:44,875 heb ik gezien hoe het is om heel anders dan anderen te zijn. 125 00:10:44,875 --> 00:10:49,255 In 2010 ontmoette ik een Amerikaanse wetenschapper en filosoof. 126 00:10:49,255 --> 00:10:53,843 Keith Raniere. Hij ontwikkelde de cursus waardoor ik leerde... 127 00:10:53,843 --> 00:10:56,345 om tourette te verslaan. 128 00:10:59,307 --> 00:11:03,811 Dat was nog nooit eerder gelukt, voor zover ik weet. 129 00:11:03,811 --> 00:11:09,274 En nu ben ik alweer vier jaar zo. 130 00:11:10,527 --> 00:11:16,241 Daarom ben ik Keith, Nancy en NXIVM zo dankbaar. 131 00:11:16,241 --> 00:11:19,952 Dat is niet omdat ik geïndoctrineerd ben... 132 00:11:19,952 --> 00:11:24,416 maar omdat ik twintig verschrikkelijke jaren gehad heb. 133 00:11:24,416 --> 00:11:30,672 Wat zou jij voelen voor de persoon die je de kans en de middelen gaf... 134 00:11:30,672 --> 00:11:34,967 om een bestaan op te bouwen waarvan je nooit had durven dromen? 135 00:11:51,818 --> 00:11:58,074 Van mijn werk met tourette heb ik meer geleerd dan van al het andere. 136 00:11:59,409 --> 00:12:03,705 Dit is Marc. Hij gaat ons vandaag woede laten zien. 137 00:12:03,705 --> 00:12:05,874 Je moet het volgende doen. 138 00:12:05,874 --> 00:12:11,545 Toen Marc naar ESP kwam, bestudeerde ik hem de hele week. 139 00:12:11,545 --> 00:12:14,633 Dat oranje staat je goed. - Bedankt. 140 00:12:14,633 --> 00:12:20,639 Hij dacht na over het ergste wat hij kon zeggen. 141 00:12:20,639 --> 00:12:27,145 Dus toen hij me ontmoette, zei hij: Bitch, bitch. 142 00:12:27,145 --> 00:12:34,444 En toen hij Clare Bronfman ontmoette, zei hij: Rich, rich. 143 00:12:36,404 --> 00:12:39,573 Clare betaalde voor het onderzoek... 144 00:12:39,573 --> 00:12:44,161 maar het was Marcs idee om met andere tourette-patiënten te werken. 145 00:12:44,161 --> 00:12:50,460 Hallo. Ik ben Nancy. 146 00:12:50,460 --> 00:12:56,298 Toen ik met tourette ging werken onderzocht ik tourette niet echt. 147 00:12:56,298 --> 00:13:00,095 Want ik wilde geen vooraannames hebben. 148 00:13:00,095 --> 00:13:02,680 Ik had één kort gesprek met Keith... 149 00:13:02,680 --> 00:13:05,183 over hoe ik met die mensen ging werken. 150 00:13:05,183 --> 00:13:11,439 Hij zei: Gebruik alles wat je ooit hebt geleerd. Wees niet terughoudend. 151 00:13:12,399 --> 00:13:18,278 Heb je zorgen over vandaag? - Zorgen? 152 00:13:18,278 --> 00:13:22,409 Ik dacht laatst dat het misschien niet ging werken. 153 00:13:22,409 --> 00:13:24,159 Is dat je zorg? - Ja. 154 00:13:24,159 --> 00:13:26,413 Dus je denkt... 155 00:13:28,373 --> 00:13:33,753 Maar ik wil zien wat voor resultaat we behalen. Ik ga mijn best doen. 156 00:13:33,753 --> 00:13:39,217 Je weet nooit wat de resultaten zijn tot je een proces doormaakt. 157 00:13:39,217 --> 00:13:41,510 Dat is waar. - Oké. Dus je dacht... 158 00:13:41,510 --> 00:13:45,514 Ik werk met een aantal dingen, maar vooral overtuigingen. 159 00:13:46,641 --> 00:13:52,813 Ik overtuig ze van de mogelijkheden van de link tussen lichaam en geest. 160 00:13:52,813 --> 00:13:57,818 Ik wil wat dingen met je verkennen. 161 00:13:57,818 --> 00:14:00,488 Het is een verkenningstocht van betekenissen. 162 00:14:00,488 --> 00:14:03,700 Ik vraag naar de betekenis van bepaalde dingen. 163 00:14:03,700 --> 00:14:07,453 Want als dat niet consistent is... 164 00:14:07,453 --> 00:14:14,209 kan dat de oorzaak van onze belemmeringen zijn. 165 00:14:14,209 --> 00:14:18,465 Bij ESP waren we heel goed... 166 00:14:18,465 --> 00:14:22,968 in het loskoppelen van stimuli en reacties. 167 00:14:24,346 --> 00:14:29,308 Heb je bijvoorbeeld ooit... 168 00:14:29,308 --> 00:14:33,103 een toon in de stem van je moeder gehoord... 169 00:14:33,103 --> 00:14:36,441 waardoor je wist dat je in de problemen zat? 170 00:14:36,441 --> 00:14:43,239 En elke keer als je die toon in een stem hoort, raak je in paniek. 171 00:14:43,239 --> 00:14:48,036 Als je de trigger van je probleem kan loskoppelen... 172 00:14:48,036 --> 00:14:51,581 zou je het niet meer doen en vergeten dat je het ooit deed. 173 00:14:51,581 --> 00:14:57,545 Dus wat ik met tourette deed, was onderzoeken wat de impuls was... 174 00:14:57,545 --> 00:15:01,967 en dan koppelde ik de stimulus en reactie los van elkaar... 175 00:15:01,967 --> 00:15:04,052 tot er controle was. 176 00:15:04,052 --> 00:15:07,180 Wat bedoel je als je zegt: Ik moet knipperen? 177 00:15:10,015 --> 00:15:12,893 Het is hetzelfde als wanneer mijn ogen droog zijn. 178 00:15:12,893 --> 00:15:16,439 Maar soms doe je echt... 179 00:15:16,439 --> 00:15:20,275 Soms doe ik het overdreven, ja. - Precies. Wanneer doe je dat? 180 00:15:24,948 --> 00:15:28,827 Je zei dat je hier een gevoel had. Hoe voelt dat nu? 181 00:15:29,952 --> 00:15:34,748 Ik voel het wel, maar het is minder sterk. 182 00:15:36,001 --> 00:15:38,628 Ik heb geen drang om een tic te doen. 183 00:15:38,628 --> 00:15:43,842 Die is er wel, maar ik kan het beheersen. 184 00:15:45,260 --> 00:15:51,849 Dat had ik niet eens door. Ik voel de drang wel, maar minder. 185 00:15:51,849 --> 00:15:53,892 Veel minder. 186 00:15:53,892 --> 00:15:57,813 We kunnen nog meer doen. Maar dit is genoeg voor vandaag. 187 00:15:57,813 --> 00:16:03,528 Dit is geweldig. Ik dacht echt dat het helemaal niet zou werken. 188 00:16:04,611 --> 00:16:06,239 We halen geweldige resultaten. 189 00:16:07,448 --> 00:16:11,368 Maar men vindt ons nog steeds niet geloofwaardig. 190 00:16:11,368 --> 00:16:14,205 Als conventionele methodes niet werken... 191 00:16:14,205 --> 00:16:16,916 werkt de onconventionele manier misschien wel. 192 00:16:16,916 --> 00:16:19,209 We hebben geen controlegroep getest. 193 00:16:19,209 --> 00:16:23,797 Maar soms wil je gewoon iets unieks. 194 00:16:26,091 --> 00:16:30,179 De resultaten waren zo duidelijk en concreet. 195 00:16:30,179 --> 00:16:32,639 De vraag is niet: Kunnen we mensen helpen? 196 00:16:32,639 --> 00:16:36,268 We weten zeker dat als we iemand behandelen... 197 00:16:36,268 --> 00:16:39,356 diegene geen tourette meer heeft. 198 00:16:41,106 --> 00:16:42,984 Wie is Isabella? 199 00:16:44,777 --> 00:16:46,780 Ik denk... Kan de camera uit? 200 00:16:46,780 --> 00:16:50,700 Ik weet niet... Ik kan wel wat zeggen. Isabella is... 201 00:16:51,701 --> 00:16:56,164 Ik denk gewoon dat de mensen die... 202 00:16:56,164 --> 00:17:01,211 die we geholpen hebben met tourette. Als zij... 203 00:17:03,754 --> 00:17:07,467 Als zij naar buiten willen treden met hun ervaring bij ons... 204 00:17:07,467 --> 00:17:09,927 is dat hun keuze. 205 00:17:16,558 --> 00:17:20,939 Sommige mensen dachten dat dit onderzoek het bedrijf zou redden. 206 00:17:20,939 --> 00:17:25,735 Want het toonde een enorme transformatie aan. 207 00:17:25,735 --> 00:17:30,531 Iedereen bij NXIVM ondergaat een extreme verandering... 208 00:17:30,531 --> 00:17:32,074 maar dat is niet te zien. 209 00:17:33,867 --> 00:17:39,123 En dit maakte veel duidelijker dat ze verreikende middelen hadden. 210 00:17:43,544 --> 00:17:49,883 Mijn moeder kijkt altijd zo als ik mezelf sla. 211 00:17:51,011 --> 00:17:55,932 Sinds mijn zesde of zevende had ik het moeilijk met tourette... 212 00:17:56,807 --> 00:18:00,103 ook omdat OCS er een groot deel van is. 213 00:18:00,103 --> 00:18:04,398 Door mijn OCS gooi ik borden op en neer, zelfs met eten erop. 214 00:18:04,398 --> 00:18:06,984 Elke denkbare drang. 215 00:18:06,984 --> 00:18:10,904 Gillen, schreeuwen, mezelf slaan, dingen slaan. 216 00:18:12,365 --> 00:18:14,993 Ze heeft de ergste tics die ik ooit heb gezien. 217 00:18:17,912 --> 00:18:20,999 Als ik iets kon geven aan kinderen met tics... 218 00:18:20,999 --> 00:18:23,417 was dat weerbaarheid. Weet je wat dat is? 219 00:18:23,417 --> 00:18:28,298 Dat je kunt zeggen: Mijn tics zijn zwaar, maar ze houden me niet tegen. 220 00:18:28,298 --> 00:18:31,176 Dat heb ik. - Ja, dat zag ik aan je. 221 00:18:32,969 --> 00:18:35,597 Toen ik jong was, was ik nog heel hoopvol. 222 00:18:36,681 --> 00:18:39,641 Ik dacht dat het op een ochtend gewoon weg zou zijn. 223 00:18:39,641 --> 00:18:45,064 Jullie houden van me. Jullie houden echt van me. 224 00:18:49,194 --> 00:18:53,239 In het laatste jaar van de universiteit ging het heel slecht. 225 00:18:57,284 --> 00:19:01,957 Op dat punt waren we overal toe bereid. 226 00:19:02,999 --> 00:19:05,001 Hoi. - Hoi, Nancy. 227 00:19:05,001 --> 00:19:07,044 Isabella, leuk je te ontmoeten. 228 00:19:07,044 --> 00:19:10,881 Ben je bang om het kwijt te raken? 229 00:19:10,881 --> 00:19:14,593 Nee, ik wil niets liever dan dat. 230 00:19:14,593 --> 00:19:17,013 Nancy praatte met mijn moeder en mij. 231 00:19:17,013 --> 00:19:20,516 Toen gingen we naar beneden en deden we onze eerste sessie. 232 00:19:21,977 --> 00:19:27,064 Ik kan geen tics doen en tegelijkertijd andere dingen. 233 00:19:27,064 --> 00:19:31,152 Soms probeer ik de tics af te maken, en soms probeer ik... 234 00:19:31,152 --> 00:19:35,490 tics en andere dingen tegelijkertijd te doen, maar dat lukt niet. 235 00:19:35,490 --> 00:19:39,953 Soms ben ik uren bezig om een tic van drie uur geleden af te maken. 236 00:19:39,953 --> 00:19:45,040 Je moet de tics afmaken? - Ja, het gaat niet zomaar. 237 00:19:45,040 --> 00:19:47,294 Het was op de derde dag. 238 00:19:47,294 --> 00:19:54,216 We gingen terug naar het moment dat ik voor het eerst een tic moest doen. 239 00:19:55,676 --> 00:19:59,973 Ik was acht of negen, en ik moest mijn keel schrapen. 240 00:19:59,973 --> 00:20:03,935 Dus dat deed ik. En toen bleef ik het doen. 241 00:20:05,686 --> 00:20:10,607 Wat ik besefte was: ik had dat gevoel... 242 00:20:10,607 --> 00:20:14,987 en koos deze reactie, terwijl een ander met dat gevoel... 243 00:20:14,987 --> 00:20:17,991 dat misschien gewoon genegeerd had. 244 00:20:19,909 --> 00:20:23,912 Misschien zijn lichamen gewoon ongemakkelijk. En ik deed dat... 245 00:20:23,912 --> 00:20:26,916 maar stel dat ik dat niet hoef te doen? 246 00:20:26,916 --> 00:20:30,337 Dat maakte tourette een... 247 00:20:33,173 --> 00:20:37,718 een keuze. Ik had daar nooit bij stilgestaan. 248 00:20:37,718 --> 00:20:45,101 Ik had daar nooit over nagedacht als een reële mogelijkheid. 249 00:20:45,101 --> 00:20:48,354 Het veranderde alles. 250 00:20:48,354 --> 00:20:50,357 Ik had altijd het gevoel... 251 00:20:52,484 --> 00:20:57,614 dat mijn lichaam me had verraden, en dat ik het nooit had vergeven. 252 00:20:57,614 --> 00:21:00,575 Maar misschien was het mijn geest. 253 00:21:00,575 --> 00:21:05,205 Ik voel meer controle, en ik voel de drang nog steeds... 254 00:21:05,205 --> 00:21:08,083 maar die lijkt minder heftig. 255 00:21:08,083 --> 00:21:10,418 Ik heb een tijd met m'n vader gepraat. 256 00:21:10,418 --> 00:21:14,339 Hij vond het geweldig om een lopend gesprek te hebben. 257 00:21:14,339 --> 00:21:19,511 Geen haperingen, geen pauzes. Niets van dat al. 258 00:21:19,511 --> 00:21:23,473 Op een schaal van één tot tien was mijn OCS... 259 00:21:23,473 --> 00:21:28,436 tien of twaalf. Niet elf, even nummers. 260 00:21:28,436 --> 00:21:33,149 Sorry. En nu is het iets van... 261 00:21:33,149 --> 00:21:36,568 één of twee. Veel beter. 262 00:21:37,695 --> 00:21:41,824 Waarschijnlijk één, want het hoeft niet even te zijn. 263 00:21:41,824 --> 00:21:44,786 Soms doe ik nog een tic... 264 00:21:44,786 --> 00:21:49,415 maar niet consequent genoeg om het een tic te noemen. 265 00:21:49,415 --> 00:21:53,920 En ik zou het nu niet meer prettig vinden om te zeggen... 266 00:21:53,920 --> 00:21:56,339 dat ik tourette heb. 267 00:22:03,888 --> 00:22:07,057 Ik was Nancy heel dankbaar. Ik was zo blij. 268 00:22:07,057 --> 00:22:09,352 Het heeft mijn leven echt veranderd. 269 00:22:10,937 --> 00:22:13,397 Ik zal daar altijd dankbaar voor blijven. 270 00:22:16,901 --> 00:22:19,570 Ik ging weg vanwege iets heel anders. 271 00:22:27,995 --> 00:22:31,166 Een geheim genootschap doet stof opwaaien in Albany. 272 00:22:31,166 --> 00:22:34,836 Volgens het verhaal zijn sommige vrouwen gebrandmerkt... 273 00:22:34,836 --> 00:22:37,296 met de initialen van de stichter. 274 00:22:42,509 --> 00:22:44,678 Isabella's huis Albany, New York 275 00:23:13,082 --> 00:23:19,046 Er gebeuren dingen die gevaarlijker zijn dan ik had kunnen denken. 276 00:23:19,046 --> 00:23:21,131 Kevin Hermann ex-lid van NXIVM 277 00:23:21,131 --> 00:23:25,844 Ik wist dat er schimmige dingen gebeurden, maar dat praatte ik goed. 278 00:23:34,813 --> 00:23:40,651 Hé, ik wilde even weten hoe het gaat, en wanneer je weer terugkomt. 279 00:23:40,651 --> 00:23:44,197 Ze klinken echt bezorgd. Verdomme. 280 00:23:44,197 --> 00:23:46,616 We hebben niets van je gehoord... 281 00:23:46,616 --> 00:23:50,704 en Justin en Marc waren naar je op zoek. We maken ons zorgen om je. 282 00:23:50,704 --> 00:23:53,832 Toen ik niet reageerde stuurde iemand me 'n bericht. 283 00:23:53,832 --> 00:23:55,208 'Kunnen we praten?' 284 00:24:01,881 --> 00:24:05,385 Hé, sorry. Het is een gekke week. 285 00:24:05,385 --> 00:24:09,014 Blijkbaar. Ik hoorde dat je er midden in de nacht vandoor ging. 286 00:24:09,014 --> 00:24:14,728 Ik hoorde dingen die niet goed klonken. 287 00:24:15,853 --> 00:24:17,272 Ik dacht niet... 288 00:24:18,398 --> 00:24:20,107 Ik moet nadenken... 289 00:24:20,107 --> 00:24:23,862 en ik dacht niet dat Albany daar de beste plek voor was. 290 00:24:23,862 --> 00:24:27,656 Wie denk je dat ik ben? Wat denk je dat ik doe? 291 00:24:27,656 --> 00:24:32,578 Ik hou van je, Marc. Het heeft niets te maken met... 292 00:24:32,578 --> 00:24:35,414 Het heeft er alles mee te maken, schat. 293 00:24:36,540 --> 00:24:38,460 Ik weet niet wat er gebeurd is. 294 00:24:39,585 --> 00:24:41,796 Ik ben zo verdrietig. - Ik ook. 295 00:24:41,796 --> 00:24:44,966 Ik hoorde alleen... - Ik weet niet wat je... 296 00:24:44,966 --> 00:24:49,553 Die vrouwen besloten een brandmerk te nemen om hun band te bezegelen. 297 00:24:49,553 --> 00:24:55,017 Nee. Ze hoorden dat ze een tatoeage zouden krijgen... 298 00:24:55,017 --> 00:24:57,520 en het was geen weloverwogen... 299 00:24:58,645 --> 00:25:02,734 Oké. Stel dat het niet waar is. - Stel dat het wel waar is. 300 00:25:03,859 --> 00:25:09,950 Als dat waar is, Isabella, is het illegaal. 301 00:25:11,076 --> 00:25:14,871 Dat is mishandeling. - Ja, ik weet het. 302 00:25:14,871 --> 00:25:17,290 En daarom denk ik niet dat het goed is... 303 00:25:17,290 --> 00:25:22,086 Daarom wil ik nu niet in Albany zijn. 304 00:25:22,086 --> 00:25:24,798 Ik denk niet dat je begrijpt wat je doet. 305 00:25:24,798 --> 00:25:26,383 Wat doe ik dan? 306 00:25:27,509 --> 00:25:33,181 Je gelooft mensen die volgens mij niet eerlijk tegen je zijn. 307 00:25:33,181 --> 00:25:37,184 En ik kan niets doen, behalve verdrietig zijn. 308 00:25:37,184 --> 00:25:39,688 Ik ben ook verdrietig. 309 00:25:39,688 --> 00:25:44,901 Maar misschien zijn degenen die jij gelooft niet eerlijk tegen jou. 310 00:25:44,901 --> 00:25:48,321 Je moet beslissen wie jij wilt vertrouwen. 311 00:25:48,321 --> 00:25:54,286 Nancy en ik hebben dingen voor je gedaan die niemand anders kon. 312 00:25:54,286 --> 00:25:57,079 Nu zeg je dat je me niet kunt vertrouwen. 313 00:25:57,079 --> 00:25:59,749 Ik zeg niet dat ik je niet kan vertrouwen. 314 00:25:59,749 --> 00:26:05,587 Jawel. Je vertrouwt mensen die destructief bezig zijn. 315 00:26:05,587 --> 00:26:08,383 Dit kan invloed hebben op tourette, weet je dat? 316 00:26:08,383 --> 00:26:11,011 Mijn tourette? Jouw tourette? Of het onderzoek? 317 00:26:11,970 --> 00:26:14,013 Het helpen van mensen met tourette. 318 00:26:14,931 --> 00:26:16,348 Oké... 319 00:26:17,517 --> 00:26:21,520 Op een dag zal je beseffen dat dit allemaal niet waar is. 320 00:26:23,231 --> 00:26:27,152 Marc, ik hoop bij God dat het niet waar is. 321 00:26:28,277 --> 00:26:32,907 Ik zeg het je nu, Isabella. Het is niet waar. 322 00:26:34,993 --> 00:26:37,745 Ik blijf mensen helpen met tourette. 323 00:26:37,745 --> 00:26:40,707 We behalen de beste resultaten ter wereld. 324 00:26:41,832 --> 00:26:44,418 Ik stop ermee. Dat is niets persoonlijks. 325 00:26:44,418 --> 00:26:48,548 Ik bedoel het zo niet. Iedereen ligt me na aan het hart. 326 00:26:48,548 --> 00:26:51,926 Het heeft niets te maken met de mensen, het is gewoon... 327 00:26:51,926 --> 00:26:55,347 Ze hebben het slecht aangepakt. Ik denk niet... 328 00:26:55,347 --> 00:26:57,641 Dag, Marc. - Het ga je goed. 329 00:27:13,239 --> 00:27:16,283 Vasco Bilbao-Bastida ex-lid van NXIVM 330 00:27:18,787 --> 00:27:23,166 Het is goed om je te zien. - Ik heb wijn en Oreo's. 331 00:27:25,959 --> 00:27:28,003 Ik word vaak gebeld. 332 00:27:28,003 --> 00:27:33,175 En Marc kan nadenken, mensen kunnen nadenken. 333 00:27:33,175 --> 00:27:37,305 Ik ken Marc sinds 2004, toen hij nog zware tourette had. 334 00:27:37,305 --> 00:27:39,808 Voor ik ontslag nam, vroeg ik Marc... 335 00:27:39,808 --> 00:27:42,686 Om wat voor reden zou je weggaan bij ESP? 336 00:27:42,686 --> 00:27:48,857 Stel dat Keith veroordeeld werd voor het verduisteren van geld. 337 00:27:48,857 --> 00:27:51,653 En hij zei: Dat is aan de rechter. 338 00:27:51,653 --> 00:27:56,657 Dus ik zei: Oké, stel dat als hij schuldig was aan verkrachting? 339 00:27:57,992 --> 00:28:04,082 En hij zei: Ik genees tourette. 340 00:28:04,082 --> 00:28:10,462 Ik verander mensenlevens. Ik zal ESP nooit verlaten. 341 00:28:18,763 --> 00:28:21,932 Ik zie Keith als een pionier. 342 00:28:21,932 --> 00:28:27,396 Hij heeft een briljante geest en kan mensen helpen. 343 00:28:28,981 --> 00:28:31,985 Vaak hoor ik: Marc, waarom ga je daar niet weg... 344 00:28:31,985 --> 00:28:36,071 om mensen met tourette op je eigen manier te helpen? 345 00:28:36,071 --> 00:28:40,076 Maar zo eenvoudig is het niet, want nu... 346 00:28:40,076 --> 00:28:42,912 wordt alles aan die sekssekte opgehangen. 347 00:28:42,912 --> 00:28:47,375 Bij alles wat ik verder wil doen, zullen ze me aanvallen... 348 00:28:47,375 --> 00:28:51,338 omdat ik mijn vriend, Keith Raniere, niet wil verloochenen. 349 00:28:51,338 --> 00:28:53,840 Ze zullen me altijd blijven haten. 350 00:29:02,598 --> 00:29:08,271 Ik zie nu maar één manier om tourette-patiënten te blijven helpen. 351 00:29:08,271 --> 00:29:11,066 Dat is door dit onrecht aan de kaak te stellen. 352 00:29:11,066 --> 00:29:14,277 Een gedetineerde in een gevangenis... - Raniere. 353 00:29:15,820 --> 00:29:17,405 Hoi Keith. 354 00:29:18,530 --> 00:29:20,700 We gaan al het mogelijke doen. 355 00:29:30,877 --> 00:29:32,796 Hallo, - Hoe gaat het? 356 00:29:32,796 --> 00:29:37,175 Goed, en met jou? Ik ben Nancy. - Leuk je te ontmoeten, Nancy. 357 00:29:37,175 --> 00:29:43,974 Ik ben blij dat ik met je kan praten. 358 00:29:43,974 --> 00:29:47,394 Mijn kat is... Mouse, kom hier. 359 00:29:47,394 --> 00:29:49,853 Heet je kat Mouse? - Ja, je moet hem zien. 360 00:29:53,732 --> 00:29:56,610 Het is een naaktkat. - Ja, hij is heel erg lief. 361 00:29:57,737 --> 00:30:01,323 Hij probeert me te steunen met alles. 362 00:30:01,323 --> 00:30:06,704 Heb je steun gehad? - Nee, geen professionele steun. 363 00:30:06,704 --> 00:30:10,457 Hoe kijk je nu terug op wat je hebt meegemaakt? 364 00:30:11,584 --> 00:30:15,379 In het begin was Keith vriendelijk. 365 00:30:15,379 --> 00:30:20,592 Maar van lieverlee werd hij steeds overheersender. 366 00:30:20,592 --> 00:30:26,766 Maar ik overwoog nooit weg te gaan. Ik dacht gewoon... 367 00:30:27,976 --> 00:30:29,435 dat hij moeilijk was. 368 00:30:29,435 --> 00:30:36,568 Het is belangrijk als je een ervaring ontleedt... 369 00:30:36,568 --> 00:30:40,739 dat je je leven opdeelt in drie identiteiten. 370 00:30:40,739 --> 00:30:46,160 Je hebt de identiteit van voorheen, toen er iets miste in je leven. 371 00:30:46,160 --> 00:30:51,373 Identiteit twee is de roes van het gevoel... 372 00:30:51,373 --> 00:30:53,375 dat je iets moois hebt ontdekt. 373 00:30:53,375 --> 00:30:57,338 Je voelt kameraadschap, belandt in een gemeenschap... 374 00:30:57,338 --> 00:30:59,131 en dat voelt heel goed. 375 00:30:59,131 --> 00:31:03,802 Als die wereld instort, zoals bij jou gebeurde... 376 00:31:03,802 --> 00:31:05,971 wie ben je dan nog? 377 00:31:05,971 --> 00:31:09,517 Daarvoor moet je naar die eerste identiteit kijken... 378 00:31:09,517 --> 00:31:16,816 en uitzoeken waarom je vatbaar was voor zulke beheersingstactieken. 379 00:31:26,784 --> 00:31:32,958 Als Keith het land uit was, werd ik 's ochtends vredig wakker. 380 00:31:36,126 --> 00:31:38,880 En dan dacht ik: wat is er mis met je? 381 00:31:40,006 --> 00:31:43,593 Mede door hem heb je een geweldig leven. 382 00:31:43,593 --> 00:31:45,971 Wat is er mis met je? 383 00:31:53,269 --> 00:31:55,145 Microfoon. 384 00:31:55,145 --> 00:32:00,734 Ik heb iemand in de wereld der verschijnselen... 385 00:32:00,734 --> 00:32:04,406 die me blijkbaar iets zegt wat ik al weet. 386 00:32:04,406 --> 00:32:07,617 Ik kan... - Het is 11 mei 2009. 387 00:32:07,617 --> 00:32:11,037 Dit is Keith na zijn sessie. 388 00:32:11,037 --> 00:32:14,332 Voortaan is het beter om me uit te laten spreken... 389 00:32:14,332 --> 00:32:17,961 en dat daarna te zeggen. 390 00:32:21,255 --> 00:32:23,340 Je kunt in elke situatie leren. 391 00:32:24,467 --> 00:32:26,468 Ik was doodsbang van Keith. 392 00:32:28,179 --> 00:32:33,058 Als we in een vergadering zaten met anderen deed hij alsof ik lucht was. 393 00:32:34,185 --> 00:32:38,607 Hij corrigeerde me als ik iets had gezegd. 394 00:32:39,732 --> 00:32:42,027 Hij maakte me expres machteloos. 395 00:32:43,152 --> 00:32:46,114 Dus als hij erbij was, zei ik nooit wat. 396 00:32:49,784 --> 00:32:52,996 Maar ik wilde wel altijd zijn goedkeuring. 397 00:32:56,665 --> 00:33:01,254 Hij speelde met me na... 398 00:33:01,254 --> 00:33:04,590 hoe ik goedkeuring probeerde te krijgen van mijn moeder. 399 00:33:07,718 --> 00:33:12,015 Toen ik zes was, had mijn juffrouw een gesprek met mijn moeder... 400 00:33:12,015 --> 00:33:16,268 en vertelde ze haar dat ik dyslexie had. 401 00:33:17,395 --> 00:33:20,648 Ik dacht dat het iets was om me voor te schamen. 402 00:33:26,279 --> 00:33:29,991 Ik deed het niet goed op school toen ik jong was... 403 00:33:34,995 --> 00:33:38,457 en mijn moeder noemde me haar kleine sufferd. 404 00:33:41,461 --> 00:33:45,673 Ze zei altijd dat als ze cijfers gaven... 405 00:33:45,673 --> 00:33:47,800 voor hoeveel mensen van je houden... 406 00:33:47,800 --> 00:33:52,847 dan kreeg Nancy altijd een tien, want iedereen houdt van Nancy. 407 00:33:56,518 --> 00:34:01,731 Daarom wilde ik altijd dingen doen om haar blij te maken. 408 00:34:01,731 --> 00:34:08,780 Toen ik ouder werd, voegde ik me naar iedereen, want ik wilde goedkeuring. 409 00:34:08,780 --> 00:34:11,908 Hou je walkietalkie daar. 410 00:34:11,908 --> 00:34:15,244 Ik denk dat Keith wist dat ik altijd goedkeuring wilde... 411 00:34:15,244 --> 00:34:17,956 en dat hij die daarom nooit gaf. 412 00:34:19,291 --> 00:34:22,294 Hoe minder goedkeuring hij gaf, hoe harder ik werkte. 413 00:34:22,294 --> 00:34:25,921 Ik moet wel in beeld, maar niet te veel naar voren? 414 00:34:28,424 --> 00:34:31,885 Als ik me niet gedroeg zoals hij wilde... 415 00:34:31,885 --> 00:34:38,018 dan zei hij dat ik mijn eigen ethiek schond en dat ik niet sterk was. 416 00:34:39,143 --> 00:34:43,897 Ik denk dat Keith zo alles van me gedaan kreeg. 417 00:34:43,897 --> 00:34:48,277 Hij gaf me constant het gevoel dat wat ik deed niet goed genoeg was. 418 00:35:00,331 --> 00:35:03,793 Ik heb deze hier neergezet toen ik weer thuis kwam wonen. 419 00:35:05,420 --> 00:35:08,256 Alle schilderijen die ik maakte voor ESP... 420 00:35:08,256 --> 00:35:14,386 maakte ik in een staat van pure creativiteit en nieuwsgierigheid. 421 00:35:17,181 --> 00:35:21,269 Nadat ik met Nancy had gewerkt, was ik aan deze bezig. 422 00:35:22,144 --> 00:35:26,024 Rond die tijd stopte ik met schilderen. 423 00:35:27,067 --> 00:35:30,569 Ik heb niet meer geschilderd sinds 2015. 424 00:35:32,155 --> 00:35:35,283 Waarom leren we jullie toestanden? Wat leren we jullie? 425 00:35:35,283 --> 00:35:41,163 Dat je alles kunt beheersen. Dat, als je je niet goed voelt... 426 00:35:41,163 --> 00:35:44,875 dat een keuze is waarvan je doet alsof die buiten je macht ligt. 427 00:35:44,875 --> 00:35:48,045 Je doet alsof je daarin geen keuze hebt... 428 00:35:48,045 --> 00:35:50,714 of je voelt je gewoon graag ellendig. 429 00:35:52,174 --> 00:35:58,013 Toen ik met Nancy ging werken, begon ik anders naar keuze te kijken. 430 00:35:59,724 --> 00:36:02,477 Je ziet dat je alles kunt... 431 00:36:02,477 --> 00:36:06,313 op een manier die andere mensen niet begrijpen. 432 00:36:07,732 --> 00:36:12,821 Alleen wordt dan de vraag: hoe ben je hiervoor verantwoordelijk? 433 00:36:12,821 --> 00:36:15,907 Hoe is dit je schuld? 434 00:36:15,907 --> 00:36:20,245 Ik doe weer veel verdraaiingen, en het is frustrerend... 435 00:36:20,245 --> 00:36:26,625 want ik weet dat ik kan stoppen, maar het is moeilijk. 436 00:36:27,626 --> 00:36:30,630 Ik schaamde me heel erg voor tourette... 437 00:36:30,630 --> 00:36:36,010 omdat ze alles toeschreven aan je tekortkomingen en mislukkingen. 438 00:36:36,010 --> 00:36:39,472 We weten wat we moeten en willen zijn... 439 00:36:39,472 --> 00:36:45,310 ons perfecte zelf, versus onze lichamelijke ervaringen. 440 00:36:45,310 --> 00:36:49,941 Als je je lichaam volgt, schend je je ideologische ethiek. 441 00:36:51,066 --> 00:36:55,946 Ik wilde geen tics doen omdat ik dacht dat ik dan een slecht mens was. 442 00:36:57,073 --> 00:36:59,200 Ik ben... 443 00:36:59,200 --> 00:37:02,871 ik weet niet of 'emotioneler' het juiste woord is. 444 00:37:02,871 --> 00:37:05,457 Het zijn vast ontwenningsverschijnselen. 445 00:37:05,457 --> 00:37:09,544 Ze zetten me onder druk om met de medicijnen te stoppen. 446 00:37:09,544 --> 00:37:14,006 Vanaf mijn tiende had ik veertig verschillende middelen gehad. 447 00:37:14,006 --> 00:37:16,301 De ontwenning was verschrikkelijk. 448 00:37:16,301 --> 00:37:22,807 Ik ben heel angstig, en ik kan niet eten en slapen. 449 00:37:22,807 --> 00:37:25,434 Ik had Marc net aan de telefoon. 450 00:37:25,434 --> 00:37:28,729 Hij zei dat het goed is dat mijn lichaam zo doet... 451 00:37:28,729 --> 00:37:32,900 want dat betekent dat het zich aanpast en verandert. 452 00:37:32,900 --> 00:37:36,987 Het voelt niet goed, maar dat is het vast wel. 453 00:37:38,113 --> 00:37:42,994 Toen de tics stopten, kreeg ik opeens last van andere dingen. 454 00:37:44,496 --> 00:37:49,709 Mijn OCS werd erger en ik had het ontzettend moeilijk. 455 00:37:49,709 --> 00:37:55,090 Ik probeerde er met Nancy of Marc over te praten, maar zij zeiden... 456 00:37:55,090 --> 00:37:57,383 Maar waarom kies je ervoor dit te doen? 457 00:37:58,967 --> 00:38:02,180 Een keer nam Nancy me apart, en ze zei... 458 00:38:02,180 --> 00:38:04,223 Je wilt gewoon aandacht. 459 00:38:05,724 --> 00:38:08,852 Ik weet nog dat ze dat zei en dat ik heel bang was. 460 00:38:08,852 --> 00:38:14,859 Ik wilde geen aandacht. Ik wilde niet onethisch zijn. 461 00:38:14,859 --> 00:38:17,653 Dus begon ik me terug te trekken. 462 00:38:21,616 --> 00:38:24,952 Ik stopte dus met de tics... 463 00:38:24,952 --> 00:38:29,457 maar ik liep weer andere schade op. 464 00:38:41,970 --> 00:38:48,892 Toen ze een jaar bezig was met NXIVM, veranderde haar persoonlijkheid. 465 00:38:50,019 --> 00:38:56,026 Ze werd erg beheerst en ze verloor haar stem. 466 00:38:56,026 --> 00:38:58,153 Kom je hier zitten, Belle? 467 00:38:58,153 --> 00:39:00,155 Ik blijf staan. - Blijf je staan? 468 00:39:00,155 --> 00:39:03,073 Ja. - Ik wil je wat vragen... 469 00:39:03,073 --> 00:39:05,910 maar ik wil op deze manier geen gesprek hebben. 470 00:39:12,167 --> 00:39:17,964 Tijdens dat onderzoek was je weleens boos. Waarom was dat? 471 00:39:17,964 --> 00:39:23,344 Het programma. Dat maakt je minderwaardig zonder dat je 't merkt. 472 00:39:23,344 --> 00:39:24,887 Mark zei bijvoorbeeld... 473 00:39:24,887 --> 00:39:28,808 dat ik straf kon nemen voor tics. En dat wilde ik niet. 474 00:39:28,808 --> 00:39:32,062 Hij zei: Nee, een straf uit liefde. - Wat was de straf? 475 00:39:32,062 --> 00:39:34,396 Wat bedoel je? - Geen idee. Iets om... 476 00:39:35,523 --> 00:39:40,986 je verantwoordelijk te maken voor wat je zegt te willen doen... 477 00:39:40,986 --> 00:39:43,155 als je dat niet doet. - Maar wat dan? 478 00:39:43,155 --> 00:39:46,367 Wat dan ook. Iedereen deed wat anders. 479 00:39:46,367 --> 00:39:48,952 Lichamelijk, geestelijk? - Van alles. 480 00:39:48,952 --> 00:39:54,793 Het kon... Wil je het horen of niet? 481 00:39:54,793 --> 00:39:58,796 Geef een voorbeeld van wat jij deed. - Kan ik... 482 00:39:58,796 --> 00:40:02,133 Sommige mensen renden elke dag een stuk. 483 00:40:02,133 --> 00:40:05,177 Sommigen aten een hele dag niet. 484 00:40:05,177 --> 00:40:10,433 Ik ben nieuwsgierig. Is dat onaangename bedoeld... 485 00:40:10,433 --> 00:40:14,312 om je iets te laten doen wat je niet wilt doen? 486 00:40:14,312 --> 00:40:19,401 Het maakt niet uit wat je wilt. Het gaat erom wat zij willen. 487 00:40:19,401 --> 00:40:24,739 Zij zeggen dat dit is wat jij wilt, en zo breken ze je. 488 00:40:24,739 --> 00:40:28,575 Hoe harder je werkt, hoe lastiger het wordt. Zo houden ze je vast. 489 00:40:43,590 --> 00:40:49,723 Wat we in ESP ontdekten, was dat veel van ons doelen stelden... 490 00:40:49,723 --> 00:40:54,477 maar het moeilijk vonden, omdat er geen consequenties waren. 491 00:40:54,477 --> 00:40:58,814 Er was een vrouw, en die zei... 492 00:40:58,814 --> 00:41:03,862 Ik heb iets met twee getallen, met acht en negen. 493 00:41:03,862 --> 00:41:06,448 Ik vroeg hoe dat haar beperkte, en ze zei... 494 00:41:06,448 --> 00:41:13,204 Ik ben altijd te laat, want ik moet dingen 89 of 98 keer doen. 495 00:41:13,204 --> 00:41:16,415 Ik koppelde de reactie los van de stimulus, en zei... 496 00:41:16,415 --> 00:41:22,296 Je moet iets fysieks doen om dat te doorbreken, op dat moment. 497 00:41:22,296 --> 00:41:25,634 Ze zei: Wat dan? En ik zei: Een plank. 498 00:41:26,760 --> 00:41:30,054 De plankpositie, alsof je een plank bent. Een rechte lijn. 499 00:41:31,765 --> 00:41:37,895 Als je je lichaam alles toestaat en impulsief bent, mis je karakter. 500 00:41:37,895 --> 00:41:39,563 Wat is karakter? 501 00:41:39,563 --> 00:41:45,152 Dat is tegen je lichaam en emoties ingaan voor een abstract principe. 502 00:41:46,363 --> 00:41:51,785 Als je een slechte gewoonte hebt, is er geen echte reden om te stoppen. 503 00:41:51,785 --> 00:41:54,913 Daarom moet je ervoor zorgen dat het slecht gaat voelen. 504 00:41:56,456 --> 00:42:00,543 We veranderen alleen iets als dat makkelijker is dan niets veranderen. 505 00:42:00,543 --> 00:42:05,382 En als er geen consequenties zijn, ga je die gewoonte nooit afleren. 506 00:42:15,432 --> 00:42:17,894 Dat doe ik in het bejaardentehuis. 507 00:42:25,485 --> 00:42:29,446 Dat is genoeg voor dit ouwetje. 508 00:42:30,782 --> 00:42:33,493 Waar ging je ook alweer heen? 509 00:42:33,493 --> 00:42:37,204 Albany. - Dat was het. 510 00:42:37,204 --> 00:42:44,169 Toen ze weer thuiskwam... God zegene degene die haar geholpen heeft. 511 00:42:44,169 --> 00:42:48,716 Alle heiligen in de hemel. Je bent helemaal gezond. 512 00:42:48,716 --> 00:42:53,096 Wat heb je aan een miljoen dollar als je niet gezond bent? 513 00:43:11,531 --> 00:43:16,036 Weet je nog dat ik je voor het eerst zag toen je terugkwam? 514 00:43:16,036 --> 00:43:20,080 Dat weet ik nog. We liepen langs elkaar heen... 515 00:43:20,080 --> 00:43:22,583 en ik wachtte tot je op m'n arm zou slaan. 516 00:43:22,583 --> 00:43:25,462 Dat was iets wat ik moest doen. 517 00:43:25,462 --> 00:43:31,008 Daar wachtte ik op, en ik draaide me om, maar jij liep door. 518 00:43:31,008 --> 00:43:33,428 Ik dacht: o, dat is mooi. 519 00:43:33,428 --> 00:43:35,721 We mochten haar een tijd niet aanraken. 520 00:43:35,721 --> 00:43:42,771 Nee. - Nu kan dat gewoon, hè. 521 00:43:42,771 --> 00:43:45,689 Ik begrijp niet hoe ze het hebben gedaan. 522 00:43:45,689 --> 00:43:50,944 Ze leerden ons anders naar tourette te kijken. 523 00:43:52,321 --> 00:43:54,616 Maar het was heel moeilijk. 524 00:43:54,616 --> 00:43:59,078 Mensen zeiden dan: Jij had toch tourette? 525 00:43:59,078 --> 00:44:04,000 Dat was altijd leuk. 'Jij had toch tourette?' 526 00:44:04,000 --> 00:44:06,795 'Had' is hier het sleutelwoord. 527 00:44:09,464 --> 00:44:14,052 Het goede is dat je symptomen minder zijn, of helemaal weg. 528 00:44:14,052 --> 00:44:17,097 Je hebt nieuwe vaardigheden geleerd door NXIVM. 529 00:44:17,097 --> 00:44:21,684 Daardoor kun je productiever en efficiënter worden. 530 00:44:21,684 --> 00:44:25,312 Dat is allemaal positief. Dat had je niet toen je hier wegging. 531 00:44:25,312 --> 00:44:28,692 Denk je niet dat er nawerkingen zijn? - O, vast wel. 532 00:44:28,692 --> 00:44:34,613 Maar wat daar ook gebeurd is, het heeft dit effect gehad op je zus. 533 00:44:34,613 --> 00:44:39,326 Ze nam zoveel medicijnen dat we dachten dat ze niet oud zou worden. 534 00:44:39,326 --> 00:44:41,538 Ik ben het daar helemaal mee eens. 535 00:44:41,538 --> 00:44:44,540 Maar veel daarvan was toen ik thuiskwam. 536 00:44:44,540 --> 00:44:47,002 Jullie zagen niet hoe moeilijk het was. 537 00:44:47,002 --> 00:44:50,088 Jullie zeiden: Je moet werken, je moet aan de slag. 538 00:44:50,088 --> 00:44:55,260 Het ging niet om wat ik had bereikt, maar om hoe ver ik achterliep. 539 00:44:55,260 --> 00:45:01,016 Net als in ESP heb ik niet het gevoel dat ik hier veel keuze heb. 540 00:45:01,016 --> 00:45:07,647 Onze ervaring is dat er niets gebeurt zonder verwachtingen. 541 00:45:07,647 --> 00:45:14,571 Jullie begrijpen niet hoeveel moeite het gekost heeft om hier te komen. 542 00:45:14,571 --> 00:45:17,741 Ik word beter, maar dit is geen gezonde omgeving. 543 00:45:20,285 --> 00:45:25,622 Ik ga even weg, want ik word nogal defensief... 544 00:45:25,622 --> 00:45:28,208 want ik ben heel erg boos. - Dat zie ik. 545 00:45:30,502 --> 00:45:34,924 Ik weet niet wat er aan de hand is. 546 00:45:36,885 --> 00:45:43,141 Mijn visie op Keith en al het slechte is dat het slecht is. 547 00:45:43,141 --> 00:45:46,895 Dat doet niets af aan het feit dat ze iets kon doen... 548 00:45:46,895 --> 00:45:50,523 omdat ze eenvoudigweg begon te geloven in zichzelf... 549 00:45:50,523 --> 00:45:53,359 en in de steun van de mensen om haar heen. 550 00:45:53,359 --> 00:45:58,907 Ik snap niet dat je het los van elkaar kunt zien, zoals jij doet. 551 00:46:01,617 --> 00:46:08,291 Het maakt me heel boos dat mensen met macht... 552 00:46:08,291 --> 00:46:15,255 misbruik maakten van hun kennis en hun positie. 553 00:46:15,255 --> 00:46:19,177 Ik keur het niet goed. Wat ze deden, was verkeerd. 554 00:46:20,303 --> 00:46:22,513 Maar er was ook iets goeds. 555 00:46:24,139 --> 00:46:25,517 En dat goede is echt. 556 00:46:39,113 --> 00:46:43,660 Niemand bleef bij NXIVM of DOS omdat ze gedwongen werden. 557 00:46:44,786 --> 00:46:49,164 Ze bleven omdat ze echt dachten dat ze de maatschappij... 558 00:46:49,164 --> 00:46:53,461 en de wereld beter maakten op een concrete manier. 559 00:46:53,461 --> 00:46:56,089 Het tourette-onderzoek was fascinerend. 560 00:46:56,089 --> 00:47:02,052 Persoonlijke groei is moeilijk te meten, maar tourette niet. 561 00:47:03,178 --> 00:47:06,725 Het gaat erom of deze groep goed doet, of niet. 562 00:47:06,725 --> 00:47:11,562 Als dat zo is, en dat denk ik, laat een jury niet toe... 563 00:47:11,562 --> 00:47:14,106 dat de overheid hen kapotmaakt. 564 00:47:15,483 --> 00:47:18,402 Ik geloof er niets van. 565 00:47:18,402 --> 00:47:21,823 Volgens onderzoek kan cognitieve gedragstherapie... 566 00:47:21,823 --> 00:47:23,657 erg effectief zijn bij tourette. 567 00:47:25,827 --> 00:47:29,705 Misschien heeft Nancy een paar technieken toegepast... 568 00:47:29,705 --> 00:47:31,832 waar een paar mensen baat bij hadden. 569 00:47:33,042 --> 00:47:37,629 Maar dat had niets te maken met de leer die Keith en NXIVM uitdroegen. 570 00:47:39,007 --> 00:47:41,092 NXIVM was zo gevaarlijk... 571 00:47:41,092 --> 00:47:47,307 omdat ze echte psychologie toepasten op een manipulatieve manier. 572 00:47:49,851 --> 00:47:52,644 Het is triest. Sommige mensen die meededen... 573 00:47:52,644 --> 00:47:55,690 aan dit zogenaamde onderzoek waren heel kwetsbaar. 574 00:47:55,690 --> 00:48:00,569 Ze wilden wanhopig graag iets aan hun ziekte doen. 575 00:48:00,569 --> 00:48:03,490 En ze liepen alleen maar meer schade op. 576 00:48:04,615 --> 00:48:08,244 Ze stonden zwaar onder druk om verbetering te tonen... 577 00:48:08,244 --> 00:48:11,622 zodat Keith en NNXIVM daarmee konden pronken. 578 00:48:12,791 --> 00:48:17,127 Het is totaal onethisch om mensen zo te gebruiken voor experimenten. 579 00:48:27,179 --> 00:48:30,849 Gisteravond vertelde ik mijn ouders dat ik hierheen ging. 580 00:48:32,851 --> 00:48:39,108 Het bijwonen van het proces kan me helpen om het af te sluiten. 581 00:49:00,963 --> 00:49:06,553 Het duurde even voor ik begreep dat ze een soort PTSS heeft. 582 00:49:08,345 --> 00:49:11,766 Het lastige was dat je er met open ogen inging... 583 00:49:11,766 --> 00:49:15,728 wetende dat er op de achtergrond gekke dingen gaande waren. 584 00:49:16,855 --> 00:49:22,235 Maar we waren bereid een groot risico te nemen... 585 00:49:23,360 --> 00:49:24,696 om Isabella te helpen. 586 00:49:26,740 --> 00:49:31,243 En we geloofden dat iemand als Nancy haar zou beschermen. 587 00:49:31,243 --> 00:49:33,705 Die had zelf ook dochters. 588 00:49:40,003 --> 00:49:42,047 Hallo. 589 00:49:44,507 --> 00:49:49,553 Als ik vroeger thuiskwam van een feestje of zoiets... 590 00:49:49,553 --> 00:49:52,681 moest ik haar wakker maken en zeggen dat ik thuis was. 591 00:49:52,681 --> 00:49:57,269 En dan rook ze aan me om te checken... 592 00:49:57,269 --> 00:50:00,522 of ik gerookt of gedronken had, denk ik. 593 00:50:00,522 --> 00:50:05,694 Dan deed ze... Ze inhaleerde me bijna. 594 00:50:07,279 --> 00:50:09,782 Lauren en ik waren een keer heel high... 595 00:50:09,782 --> 00:50:13,370 en toen kwamen we thuis en was Keith hier. 596 00:50:14,495 --> 00:50:18,749 Nee, echt? - Ja. 597 00:50:18,749 --> 00:50:21,210 Was Lauren toen al geslaagd? 598 00:50:21,210 --> 00:50:25,674 Ja, volgens mij was ESP nog niet eens begonnen. 599 00:50:25,674 --> 00:50:30,219 Dat was rond die tijd. - Mijn moeder leerde toen al... 600 00:50:30,219 --> 00:50:35,684 over parasitaire strategieën. En als Lauren en ik iets hadden gedaan... 601 00:50:35,684 --> 00:50:38,353 zei ze: Je gedraagt je als een parasiet. 602 00:50:38,353 --> 00:50:44,526 Dan dacht ik: waar heb je het over? - Ze waren zo boos op me. 603 00:50:44,526 --> 00:50:47,319 Wie is dit? Wat leer je allemaal? 604 00:50:47,319 --> 00:50:52,367 Je wilde ons verantwoordelijkheid leren met die nieuwe strategieën. 605 00:50:52,367 --> 00:50:54,953 Ik wilde altijd een goede moeder zijn. 606 00:50:54,953 --> 00:50:59,373 Natuurlijk. Daarom deden we dat allemaal. 607 00:50:59,373 --> 00:51:02,752 Daarom volgden we je overal. 608 00:51:18,684 --> 00:51:21,479 Met mij, Sarah. 609 00:51:21,479 --> 00:51:24,190 Je bent een schande voor het moederschap... 610 00:51:24,190 --> 00:51:28,361 als je hier geen verantwoordelijkheid voor neemt, Nancy. 611 00:51:28,361 --> 00:51:31,155 Je dochter, die ooit mijn beste vriendin was... 612 00:51:31,155 --> 00:51:35,451 misbruikte onze vriendschap om me in een leugen te laten geloven. 613 00:51:35,451 --> 00:51:39,955 Ben ik boos? Ik ben godverdomde boos, wees daar maar zeker van. 614 00:51:39,955 --> 00:51:43,208 Dit gebeurt in jouw bedrijf, recht onder je neus. 615 00:51:47,755 --> 00:51:53,093 Hoe kan iemand die zoiets moois maakte zoiets verschrikkelijks doen? 616 00:51:56,389 --> 00:51:59,059 Toen ik mijn advocaat inhuurde, zei hij... 617 00:51:59,059 --> 00:52:04,063 Iedereen die met Keith terechtstaat, zal naar de gevangenis gaan. 618 00:52:04,063 --> 00:52:06,065 Je moet schuldig pleiten. 619 00:52:07,191 --> 00:52:11,236 Toen zei hij: Zeg tegen je dochter dat ze ook schuldig moet pleiten. 620 00:52:13,657 --> 00:52:19,955 We wilden dat de zedendelicten apart behandeld zouden worden... 621 00:52:19,955 --> 00:52:22,415 van de andere delicten. 622 00:52:22,415 --> 00:52:26,753 Want het zijn heel verschillende misdaden... 623 00:52:26,753 --> 00:52:29,255 maar ze wilden het niet apart behandelen. 624 00:52:30,382 --> 00:52:34,843 Ik denk dat ze me arresteerden omdat ze Lauren en mij... 625 00:52:34,843 --> 00:52:36,762 tegen elkaar wilden opzetten. 626 00:52:39,641 --> 00:52:42,227 Toen moesten we wel schuldig pleiten... 627 00:52:42,227 --> 00:52:47,440 want als ik dat niet deed, en Lauren ook niet... 628 00:52:47,440 --> 00:52:50,277 had ze minimaal tien jaar celstraf gekregen. 629 00:52:53,321 --> 00:52:56,408 Het duurde even voor Lauren het aanvaard had. 630 00:52:58,200 --> 00:53:02,706 Het lichaam kan veel meer dan de geest alleen. 631 00:53:02,706 --> 00:53:06,960 Er is een oefening die we doen. Wil jij... 632 00:53:06,960 --> 00:53:11,880 Volg mijn handen met de jouwe. Volg ze precies. Niet slecht. 633 00:53:11,880 --> 00:53:16,593 Maar je denkt te veel. Als je nu meedoet... 634 00:53:16,593 --> 00:53:20,473 Je beweegt niet. - O, ik moet meebewegen. 635 00:53:22,725 --> 00:53:27,814 Ik doe niet... O, lieverd. 636 00:53:27,814 --> 00:53:30,691 Gaat het? - Ja. Eén momentje. 637 00:53:30,691 --> 00:53:33,736 Sla me. - Dat wil ik niet. 638 00:53:33,736 --> 00:53:39,908 Sorry voor de klap, maar als je leert je geest uit te schakelen... 639 00:53:39,908 --> 00:53:43,537 kan het lichaam allerlei dingen die je nog nooit hebt gedaan. 640 00:53:43,537 --> 00:53:47,791 Je moet dus beslissen wat je echt wilt... 641 00:53:47,791 --> 00:53:50,754 en hoeveel tijd je wil besteden om dat te bereiken. 642 00:53:53,715 --> 00:53:58,719 Ze hield van hem, en ze wilde geloven dat het niet was wat het was. 643 00:53:58,719 --> 00:54:01,514 Gaat het? - Ja. 644 00:54:04,100 --> 00:54:08,855 Het was moeilijk voor haar. En wat ze heeft gedaan ook. 645 00:54:08,855 --> 00:54:11,524 En zij was de enige die het kon. 646 00:54:12,651 --> 00:54:16,696 Die wat kon? - Getuigen over 't vrouwengenootschap. 647 00:54:19,073 --> 00:54:23,702 Lauren vertelde ze meer dan ze wisten. 648 00:54:23,702 --> 00:54:26,498 Ze heeft de zaak totaal veranderd. 649 00:54:28,792 --> 00:54:30,919 De tweede week van 't NXIVM-proces... 650 00:54:30,919 --> 00:54:33,964 eindigt met de getuigenis van Lauren Salzman. 651 00:54:33,964 --> 00:54:37,299 Ze had een hoge rang in de organisatie... 652 00:54:37,299 --> 00:54:41,929 en werkte als recruiter, docent en DOS-meester. 653 00:54:41,929 --> 00:54:46,851 Salzman is de eerste medeplichtige die tegen Keith Raniere getuigt... 654 00:54:46,851 --> 00:54:52,065 en dit zou weleens een cruciale dag in het proces kunnen zijn. 655 00:54:54,359 --> 00:54:58,029 De overheid mag haar volgende getuige oproepen. 656 00:54:58,029 --> 00:55:00,656 De overheid roept Lauren Salzman op. 657 00:55:04,326 --> 00:55:07,747 Goedemorgen, mevrouw Salzman. - Goedemorgen. 658 00:55:08,873 --> 00:55:11,667 Hoelang werkte u bij NXIVM? 659 00:55:14,087 --> 00:55:16,005 Bijna twintig jaar. 660 00:55:16,005 --> 00:55:20,969 Van wie hoorde u het eerst over DOS? - Van Keith. 661 00:55:20,969 --> 00:55:24,805 Hij zei dat hij hechter met me wilde worden. 662 00:55:26,516 --> 00:55:31,061 Hij vroeg wat ik bereid was te doen voor mijn groei en voor hem. 663 00:55:32,188 --> 00:55:33,731 En wat antwoordde u? 664 00:55:35,107 --> 00:55:36,859 Alles. 665 00:55:38,612 --> 00:55:40,238 Alles. 666 00:55:41,947 --> 00:55:44,992 Vertaling: Coen van der Ham Iyuno-SDI Group