1
00:00:08,717 --> 00:00:10,552
{\an8}Dinozaury rządziły planetą...
2
00:00:10,552 --> 00:00:12,179
{\an8}PRZEDSTAWIA DAVID ATTENBOROUGH
3
00:00:12,179 --> 00:00:14,806
{\an8}...przez ponad 150 milionów lat.
4
00:00:15,682 --> 00:00:18,727
Zamieszkiwały prawie każdy zakamarek globu
5
00:00:19,311 --> 00:00:23,148
i występowały w niemal
każdym możliwym kształcie i rozmiarze.
6
00:00:24,358 --> 00:00:27,402
Niektóre były naprawdę niezwykłe.
7
00:00:30,822 --> 00:00:34,535
Dowiedzieliśmy się już,
że T. rex był sprawnym pływakiem.
8
00:00:36,787 --> 00:00:40,082
Welociraptory były zręcznymi,
opierzonymi myśliwymi,
9
00:00:42,000 --> 00:00:45,963
a niektóre z dinozaurów
zachowywały się dość osobliwie.
10
00:00:48,841 --> 00:00:52,594
Jednak niemal codziennie
dokonywane są nowe odkrycia,
11
00:00:52,594 --> 00:00:57,641
dzięki którym wiemy więcej
o życiu planety sprzed 66 milionów lat.
12
00:01:02,604 --> 00:01:05,482
Tym razem w Prehistorycznej planecie
13
00:01:05,482 --> 00:01:08,026
przedstawimy nowe zwierzęta...
14
00:01:09,403 --> 00:01:13,740
i świeży wgląd w ich misję
poszukiwania partnerów,
15
00:01:15,576 --> 00:01:18,203
wyzwania związane
z wychowywaniem młodych
16
00:01:19,496 --> 00:01:21,415
oraz ich tytaniczne starcia.
17
00:01:29,506 --> 00:01:33,969
Podróż do epoki
spektakularnych widowisk natury.
18
00:01:37,514 --> 00:01:41,727
Oto Prehistoryczna planeta 2.
19
00:01:45,522 --> 00:01:51,111
PREHISTORYCZNA PLANETA 2
20
00:01:55,991 --> 00:02:01,163
WYSPY
21
00:02:02,456 --> 00:02:07,836
Ujście rzeki w południowej Europie
66 milionów lat temu.
22
00:02:11,507 --> 00:02:16,970
Po przejściu burzy tropikalnej
w dół rzeki dryfują szczątki roślin.
23
00:02:22,809 --> 00:02:28,065
A pośród nich skrawki lądu
przypominające zielone tratwy.
24
00:02:31,235 --> 00:02:35,948
Dla zmęczonego pterozaura
to kuszące miejsce odpoczynku...
25
00:02:42,287 --> 00:02:44,540
choć daleko mu do schronienia.
26
00:03:05,769 --> 00:03:09,231
Ogromny mozazaur,
śmiertelnie niebezpieczny podwodny łowca,
27
00:03:09,731 --> 00:03:11,775
szuka łatwej zdobyczy.
28
00:03:16,822 --> 00:03:21,535
Takiej jak ten mały dinozaur, zalmokses.
29
00:03:27,332 --> 00:03:29,501
Pozostanie tutaj jest zbyt ryzykowne.
30
00:03:31,253 --> 00:03:34,715
Potrzebuje większej tratwy, i to szybko.
31
00:03:41,597 --> 00:03:43,849
Nie ma wyjścia, musi do niej dopłynąć.
32
00:04:12,586 --> 00:04:14,630
Nie jest tu pierwszym przybyszem.
33
00:04:20,219 --> 00:04:21,553
Kolejny rozbitek.
34
00:04:22,763 --> 00:04:24,139
Samica.
35
00:04:29,978 --> 00:04:32,356
Ich tratwa dryfuje w stronę morza.
36
00:04:45,827 --> 00:04:48,914
Czasami rozbitkowie
płynący na takich tratwach
37
00:04:49,706 --> 00:04:53,252
są wyrzucani na brzeg odległych wysp.
38
00:04:57,548 --> 00:05:02,010
Jeśli dopisze im szczęście,
ta para może zostać pionierami.
39
00:05:14,106 --> 00:05:20,153
I stworzyć nową populację,
która w końcu stanie się nowym gatunkiem...
40
00:05:25,409 --> 00:05:27,286
jakiego jeszcze nie widziano.
41
00:05:35,002 --> 00:05:37,629
Im dłużej wyspa była odizolowana,
42
00:05:38,463 --> 00:05:41,758
tym bardziej jej mieszkańcy
mogą różnić się od reszty.
43
00:05:45,095 --> 00:05:47,556
Te małe wyspy w południowej Europie
44
00:05:48,182 --> 00:05:52,853
są domem dla osobliwego,
raczej nieśmiałego hadrozaura.
45
00:05:59,943 --> 00:06:05,949
Wśród młodych sosen żeruje Tethyshadros.
46
00:06:25,844 --> 00:06:29,431
Będąc trzy czwarte mniejszym
od kuzynów na stałym lądzie,
47
00:06:30,098 --> 00:06:33,143
wzrostem nie przewyższa człowieka.
48
00:06:40,108 --> 00:06:44,780
Dzięki wyjątkowemu ząbkowanemu dziobowi
może żerować wśród twardej roślinności.
49
00:06:54,164 --> 00:06:58,460
Drapieżniki takie jak T. rex
nigdy nie dotarły do tej małej wyspy,
50
00:06:59,711 --> 00:07:03,674
więc powinna być bezpiecznym miejscem
dla matki wychowującej miot.
51
00:07:11,598 --> 00:07:14,226
Ale tylko w teorii.
52
00:07:48,260 --> 00:07:49,970
Hatzegopteryx.
53
00:07:54,099 --> 00:07:56,560
Ogromne drapieżne pterozaury.
54
00:08:00,647 --> 00:08:05,360
Największą szansę na ucieczkę
dają baldachimy wysokich drzew.
55
00:08:16,121 --> 00:08:19,708
Dinozaurzątka pozostały w tyle
pośród młodych sosen.
56
00:08:24,755 --> 00:08:26,965
Matka i młode zostały rozdzielone.
57
00:08:38,852 --> 00:08:42,397
Pterozaury Hatzegopteryx
są bardzo inteligentne.
58
00:08:44,691 --> 00:08:48,987
Straciwszy element zaskoczenia,
zmieniają taktykę.
59
00:08:51,782 --> 00:08:56,828
Rozchodząc się po polanie,
starają się wypłoszyć możliwe ofiary.
60
00:09:05,712 --> 00:09:09,550
Młode mają największe szanse,
pozostając w bezruchu...
61
00:09:15,597 --> 00:09:18,642
i nie uciekając.
62
00:09:51,967 --> 00:09:55,137
Ta dwójka ma szczęście,
że zdołała wrócić do matki.
63
00:10:09,193 --> 00:10:14,239
Przelatujące z wyspy na wyspę pterozaury
wyruszają szukać szczęścia gdzie indziej.
64
00:10:27,169 --> 00:10:29,963
Hadrozaury mogą wrócić do żerowania.
65
00:10:43,060 --> 00:10:46,396
Wyspa Madagaskar oddzieliła się
66
00:10:46,396 --> 00:10:50,442
od kontynentu afrykańskiego
80 milionów lat temu.
67
00:10:53,570 --> 00:10:57,366
Tak dawno, że większość
tutejszych zwierząt znacznie różni się
68
00:10:58,075 --> 00:10:59,910
od jakichkolwiek innych.
69
00:11:19,721 --> 00:11:21,849
Oto Simosuchus.
70
00:11:25,310 --> 00:11:29,690
To nie dinozaur,
ale miniaturowy krewny krokodyli.
71
00:11:30,732 --> 00:11:33,360
Żyje niemal wyłącznie na lądzie
72
00:11:34,403 --> 00:11:38,574
i jest ścisłym wegetarianinem.
73
00:11:52,212 --> 00:11:57,092
Simosuchus ma twardo opancerzone ciało,
które chroni go przed atakami
74
00:11:57,092 --> 00:11:58,802
wyspiarskich drapieżników.
75
00:12:00,888 --> 00:12:03,724
Mogą więc zaryzykować opuszczenie gardy...
76
00:12:07,895 --> 00:12:08,896
czasami.
77
00:12:18,155 --> 00:12:23,702
Mażungazaur,
szczytowy drapieżnik Madagaskaru.
78
00:12:34,338 --> 00:12:37,341
Ta samica nie widzi na jedno oko,
79
00:12:38,634 --> 00:12:44,473
wobec czego trudniej jej polować
i jest już bardzo wygłodniała.
80
00:13:03,408 --> 00:13:06,995
Simosuchus wytycza sieć dróg ucieczki,
81
00:13:06,995 --> 00:13:09,414
które prowadzą go do podziemnych nor.
82
00:13:12,584 --> 00:13:16,880
Po wejściu do środka blokują dostęp
swoimi twardo opancerzonymi plecami.
83
00:13:32,020 --> 00:13:34,648
Ten mały samiec ma pecha.
84
00:13:38,694 --> 00:13:40,988
Ale nie jest bezbronny.
85
00:13:55,836 --> 00:14:00,340
Ataki od tyłu, machnięcia ogonem,
agresywne kopnięcia.
86
00:14:17,191 --> 00:14:20,694
Myśliwy ma zbyt szeroki pysk,
by sięgnąć dość głęboko.
87
00:14:33,165 --> 00:14:38,921
Mimo to przezorny Simosuchus
zakopuje się jeszcze głębiej.
88
00:14:47,554 --> 00:14:52,226
Kolejne polowanie mażungazaura
zakończyło się niepowodzeniem.
89
00:15:03,946 --> 00:15:09,034
Simosuchus nie jest jednym dziwem ewolucji
zamieszkującym Madagaskar.
90
00:15:14,581 --> 00:15:19,920
Wyspa jest domem dla innej grupy
bardzo nietypowych zwierząt.
91
00:15:24,091 --> 00:15:25,092
Ssaków.
92
00:15:34,226 --> 00:15:36,728
To samica z gatunku Adalatherium.
93
00:15:38,939 --> 00:15:40,774
Mierzy niecałe 60 centymetrów,
94
00:15:40,774 --> 00:15:45,279
a jest jednym z największych ssaków,
które dotąd wyewoluowały.
95
00:15:51,243 --> 00:15:54,830
Większość czasu spędza
na poszukiwaniu pożywienia.
96
00:16:03,463 --> 00:16:08,051
Na końcu tego tunelu są jaja...
97
00:16:11,638 --> 00:16:14,474
potencjalnie bogate źródło białka.
98
00:16:21,565 --> 00:16:24,568
Ale ona nie zjada tego lęgu.
99
00:16:28,071 --> 00:16:30,824
To są jej jaja.
100
00:16:32,576 --> 00:16:34,912
A to jest jej nora.
101
00:16:48,258 --> 00:16:50,552
Jaja zaczynają się wykluwać.
102
00:17:15,743 --> 00:17:18,829
Młode nie otworzyły jeszcze oczu,
103
00:17:18,829 --> 00:17:24,837
ale instynktownie lgną do matki,
aby pożywić się jej mlekiem.
104
00:17:28,882 --> 00:17:32,553
Wydzielają je zmodyfikowane
gruczoły potowe na brzuchu
105
00:17:33,554 --> 00:17:36,557
i na razie więcej im nie potrzeba.
106
00:17:50,279 --> 00:17:54,741
Dwa miesiące później
młode urosły już ponad czterokrotnie.
107
00:17:56,994 --> 00:18:01,832
Aby wyprodukować wystarczającą
ilość mleka, matka musi dużo jeść.
108
00:18:04,251 --> 00:18:09,173
Zatem każdej nocy opuszcza
bezpieczną norę, aby się pożywić.
109
00:18:27,858 --> 00:18:31,236
Podobnie jak wiele innych
zwierząt ryjących,
110
00:18:31,236 --> 00:18:33,071
nie ma dobrego wzroku.
111
00:18:37,326 --> 00:18:40,537
Zamiast tego polega
na swoim wyostrzonym słuchu.
112
00:18:45,209 --> 00:18:47,920
Kiedy usłyszy potencjalne zagrożenie,
113
00:18:47,920 --> 00:18:49,963
nieruchomieje.
114
00:18:56,970 --> 00:18:58,514
Kłopotów udało się uniknąć.
115
00:19:01,642 --> 00:19:06,021
Wraca do szukania w ziemi
korzeni oraz nasion.
116
00:19:21,995 --> 00:19:26,667
Młode szybko rosną,
podobnie jak ich apetyt.
117
00:19:32,673 --> 00:19:37,052
Samica musi teraz niemal
nieustannie szukać pożywienia.
118
00:19:44,476 --> 00:19:48,146
Wobec czego jej miot
przez wiele godzin pozostaje bez opieki.
119
00:19:58,699 --> 00:20:00,242
Masjakazaur.
120
00:20:05,080 --> 00:20:06,081
Myśliwy.
121
00:20:06,081 --> 00:20:10,627
Szczególnie dobrze przystosowany
do polowania na ryjące ofiary.
122
00:20:14,923 --> 00:20:17,134
Dzięki długiej szyi i wąskiej głowie
123
00:20:17,134 --> 00:20:20,429
może zbadać każdy otwór
kryjący potencjalny posiłek.
124
00:20:55,005 --> 00:20:59,218
Ale myśliwi też mogą stać się ofiarami.
125
00:21:11,396 --> 00:21:17,152
Madtsoia, ponad siedmiometrowy wąż,
miażdży swoją ofiarę na śmierć.
126
00:21:20,739 --> 00:21:23,867
Okolica zrobiła się niebezpieczna.
127
00:21:46,932 --> 00:21:52,771
Gdy zapada noc, matka po raz pierwszy
wyprowadza swoje młode z nory.
128
00:22:01,238 --> 00:22:04,992
Przynajmniej na razie
muszą trzymać się blisko siebie.
129
00:22:19,840 --> 00:22:24,928
Na dalekim południu naszej planety,
na archipelagu Półwyspu Antarktycznego,
130
00:22:25,470 --> 00:22:28,557
zima niesie ze sobą
miesiące mroźnych temperatur.
131
00:22:32,227 --> 00:22:35,981
Tutaj również opłaca się
żyć w rodzinnym stadzie.
132
00:22:43,071 --> 00:22:47,284
Kamera termowizyjna
ujawnia skupisko świecących ciał.
133
00:22:55,959 --> 00:22:57,169
Imperobatory.
134
00:22:58,504 --> 00:22:59,505
Myśliwi.
135
00:23:04,051 --> 00:23:07,596
Jak większość dinozaurów, są stałocieplne.
136
00:23:10,182 --> 00:23:13,310
Jednak aby utrzymać ciepło,
potrzebują dużo jedzenia.
137
00:23:14,978 --> 00:23:18,148
Zatem co kilka dni muszą wyruszać na łowy.
138
00:23:25,614 --> 00:23:28,951
Świeży śnieg tłumi odgłosy ich kroków,
139
00:23:28,951 --> 00:23:33,205
umożliwiając im skradanie się po lesie
w poszukiwaniu zdobyczy.
140
00:23:38,836 --> 00:23:40,254
Morrozaur.
141
00:23:46,593 --> 00:23:51,390
Roślinożerca, dla którego zima
jest niewątpliwie bardzo ciężkim okresem.
142
00:24:06,780 --> 00:24:10,284
Imperobatory specjalizują się
w polowaniu na taką zwierzynę.
143
00:24:23,422 --> 00:24:26,133
Morrozaur jest szybszy niż jego pościg.
144
00:24:32,639 --> 00:24:34,683
Ale stado ma przewagę liczebną.
145
00:24:49,072 --> 00:24:53,952
Długie, opierzone ogony imperobatorów
zapewniają im niezwykłą zwrotność.
146
00:25:05,047 --> 00:25:07,925
Pościg dotarł na skraj lasu.
147
00:25:10,511 --> 00:25:14,473
Za nim ciągnie się zamarznięte jezioro,
szerokie na niemal kilometr.
148
00:25:15,974 --> 00:25:21,355
Otwarta przestrzeń może dać
szybszemu morrozaurowi przewagę.
149
00:25:24,066 --> 00:25:26,485
Ale tafla lodu jest zdradliwa.
150
00:25:35,994 --> 00:25:39,665
W obliczu zbliżającego się pościgu
nie ma zbyt wielkiego wyboru.
151
00:26:17,661 --> 00:26:19,079
Jeden niewłaściwy krok.
152
00:26:19,788 --> 00:26:24,251
Morrozaur ma teraz szansę
uciec poza zasięg drapieżników.
153
00:26:28,338 --> 00:26:30,257
Ale to wyspa,
154
00:26:30,257 --> 00:26:33,552
więc myśliwi i ofiary
raczej spotkają się ponownie.
155
00:26:44,646 --> 00:26:50,027
Niektóre wyspy są tak małe,
że nie mieszkają na nich duże zwierzęta.
156
00:26:53,238 --> 00:26:56,408
Mimo to zawsze mogą pojawić się goście.
157
00:27:03,665 --> 00:27:05,000
Hatzegopteryx.
158
00:27:13,592 --> 00:27:18,472
Ten samiec przyniósł ze sobą
40-kilogramowego hadrozaura Tethyshadros.
159
00:27:19,598 --> 00:27:21,725
Zdobycz z ostatniego polowania.
160
00:27:29,691 --> 00:27:34,404
Ma niemal pięć metrów wzrostu,
a rozpiętość skrzydeł wynosi ponad 9 m.
161
00:27:36,323 --> 00:27:39,868
Pterozaur Hatzegopteryx
to drapieżnik szczytowy Europy.
162
00:27:42,538 --> 00:27:47,459
Jednak ten samiec przybył tu,
by ujawnić inną stronę swojego charakteru.
163
00:28:21,702 --> 00:28:26,999
Przygotowana ekspozycja ma obwieścić
przelatującym nad jego głową samicom,
164
00:28:27,708 --> 00:28:30,043
że szuka partnerki.
165
00:28:32,671 --> 00:28:36,508
Jednak może minąć dużo czasu,
nim któraś odpowie na ten anons.
166
00:28:57,404 --> 00:29:00,324
Nareszcie. Samica.
167
00:29:04,870 --> 00:29:09,166
Wydaje się zainteresowana,
jednak odrobina perswazji nie zaszkodzi.
168
00:29:10,709 --> 00:29:12,753
Samiec musi mieć się na baczności.
169
00:29:14,004 --> 00:29:16,173
Jedno dobrze wymierzone dziobnięcie
170
00:29:16,673 --> 00:29:20,010
może szybko zakończyć jego okres godowy.
171
00:29:25,766 --> 00:29:29,937
Musi zademonstrować, że ma dobre geny,
172
00:29:29,937 --> 00:29:32,606
na których skorzystałyby jej młode.
173
00:29:35,442 --> 00:29:38,904
Martwy dinozaur sugeruje,
że jest dobrym myśliwym,
174
00:29:38,904 --> 00:29:42,449
a przyniesienie go tutaj
świadczy o sile samca.
175
00:29:45,953 --> 00:29:51,416
Nawet jeśli samica jest pod wrażeniem,
to jeszcze tego nie pokazuje.
176
00:29:55,754 --> 00:30:00,300
Pora przedstawić kolejne dowody
świadczące o jego kwalifikacjach.
177
00:30:04,513 --> 00:30:08,016
Uniesienie głowy zaprasza ją do podejścia.
178
00:30:22,322 --> 00:30:25,659
Teraz samica odrobinę go zachęca.
179
00:30:52,436 --> 00:30:56,356
Skoordynowany taniec
buduje między nimi zaufanie.
180
00:31:19,463 --> 00:31:20,589
Kolejny samiec.
181
00:31:22,633 --> 00:31:26,345
Choć dużo młodszy,
wciąż stanowi konkurencję.
182
00:31:48,992 --> 00:31:50,410
Problem z głowy.
183
00:31:56,458 --> 00:31:59,586
Katastrofa. Samica odeszła.
184
00:32:07,344 --> 00:32:09,513
Możliwe, że stracił swoją szansę.
185
00:32:25,320 --> 00:32:26,321
Wróciła.
186
00:32:28,824 --> 00:32:33,495
Odstraszając potencjalnego rywala,
mógł jeszcze zyskać w jej oczach.
187
00:32:42,254 --> 00:32:45,215
Samiec kontynuuje zaloty.
188
00:32:54,057 --> 00:32:56,727
Ostatnie przypomnienie o jego sile.
189
00:33:01,857 --> 00:33:05,068
To jego jedyny wkład w ojcostwo.
190
00:33:15,245 --> 00:33:17,998
Kilka sekund i po sprawie.
191
00:33:20,417 --> 00:33:25,422
Ale to początek kolejnego pokolenia
tych gigantycznych latających łowców.
192
00:33:32,429 --> 00:33:34,890
Choć wyspy takie jak ta są niewielkie,
193
00:33:36,058 --> 00:33:38,769
to podobnie jak ich niezliczona reszta,
194
00:33:40,437 --> 00:33:43,065
są świadkami kluczowych momentów
195
00:33:43,065 --> 00:33:46,401
w życiu niektórych
z najbardziej niezwykłych stworzeń
196
00:33:47,194 --> 00:33:49,571
prehistorycznej planety.
197
00:33:59,748 --> 00:34:04,253
PREHISTORYCZNA PLANETA: BEZ TAJEMNIC
198
00:34:06,129 --> 00:34:08,924
{\an8}CZY GIGANTYCZNE PTEROZAURY
NAPRAWDĘ POLOWAŁY NA ZIEMI?
199
00:34:09,842 --> 00:34:12,219
W czasach dinozaurów
200
00:34:12,761 --> 00:34:18,433
niebo było zdominowane
przez latające gady zwane pterozaurami.
201
00:34:23,397 --> 00:34:26,440
Istniało ich ponad 250 gatunków...
202
00:34:28,443 --> 00:34:30,612
a niektóre były ogromne.
203
00:34:33,824 --> 00:34:37,995
{\an8}Jednymi z najciekawszych,
bo najbardziej dziwacznych, są azdarchy.
204
00:34:37,995 --> 00:34:39,663
{\an8}PALEOARTYSTA I PALEONTOLOG
205
00:34:39,663 --> 00:34:43,292
{\an8}Bardzo trudno jest opisać ich wygląd.
206
00:34:44,251 --> 00:34:46,170
Są wysokie niczym żyrafy.
207
00:34:46,795 --> 00:34:51,341
Ich głowy mogły mieć dwa metry długości,
rozpiętość skrzydeł dziesięć metrów.
208
00:34:52,967 --> 00:34:56,096
To jedne z najdziwniejszych istot,
jakie wyewoluowały.
209
00:34:58,557 --> 00:35:03,145
Pomimo rozmiarów,
te olbrzymy potrafiły dobrze latać.
210
00:35:04,813 --> 00:35:08,025
Dlaczego więc sądzimy,
że polowały na ziemi?
211
00:35:10,485 --> 00:35:12,905
{\an8}Skrzydło azdarcha to błona skórna...
212
00:35:12,905 --> 00:35:14,448
{\an8}GŁÓWNY KONSULTANT NAUKOWY
213
00:35:14,448 --> 00:35:17,743
{\an8}...podtrzymywana w całości
przez wydłużony czwarty palec.
214
00:35:18,243 --> 00:35:19,369
{\an8}ROZPIĘTOŚĆ SKRZYDEŁ AZDARCHA
215
00:35:19,369 --> 00:35:23,248
{\an8}Błona skórna rozciągała się
od czubka olbrzymiego czwartego palca
216
00:35:23,248 --> 00:35:26,001
{\an8}aż do czubka tylnej nogi.
217
00:35:28,086 --> 00:35:31,465
Azdarchy były przystosowane
do pokonywania dużych odległości,
218
00:35:31,465 --> 00:35:34,635
ale nie były to zwierzęta,
które skręcały, zawracały
219
00:35:34,635 --> 00:35:37,012
i wykonywały zwinne ruchy w locie.
220
00:35:39,431 --> 00:35:44,811
To utrudniało im
łapanie innych latających zwierząt.
221
00:35:46,563 --> 00:35:48,690
Musiały stosować inną strategię.
222
00:35:50,609 --> 00:35:54,988
Jedna z najpopularniejszych hipotez
dotyczących sposobu ich żywienia głosi,
223
00:35:54,988 --> 00:35:59,284
że używały osobliwej techniki
wyławiania pokarmu w locie.
224
00:36:00,494 --> 00:36:04,706
Dzisiaj żywią się tak
między innymi brzytwodzioby.
225
00:36:06,291 --> 00:36:09,211
To najbardziej absurdalny
sposób zdobywania pożywienia.
226
00:36:09,211 --> 00:36:13,048
Przepychanie żuchwy przez wodę
i rozbijanie się o jedzenie.
227
00:36:14,967 --> 00:36:18,971
Szyja brzytwodzioba
amortyzuje nagłe uderzenia.
228
00:36:21,682 --> 00:36:25,811
Skamieliny azdarchów ujawniają,
że nie były do tego przystosowane.
229
00:36:27,104 --> 00:36:31,066
W rzeczywistości niemal na pewno
złamałyby sobie kark już na etapie
230
00:36:31,066 --> 00:36:33,485
przepychania żuchwy przez wodę.
231
00:36:36,363 --> 00:36:38,532
Azdarchy nie miały wyjścia.
232
00:36:39,908 --> 00:36:42,369
Musiały wylądować, by znaleźć pokarm.
233
00:36:45,998 --> 00:36:48,792
Ale czy chodziły dość szybko, by polować?
234
00:36:51,253 --> 00:36:54,423
Naukowcy potrzebowali dowodów,
które przekonałyby ich,
235
00:36:54,423 --> 00:36:57,551
że potrafiły coś więcej
niż tylko dreptać jak kaczki.
236
00:36:59,678 --> 00:37:04,057
Dowody te pochodzą ze śladów stóp
sprzed 66 milionów lat.
237
00:37:06,059 --> 00:37:10,355
Największy na świecie
trop pterozaura zostawił chodzący azdarch.
238
00:37:11,273 --> 00:37:12,816
To nie tylko ciekawe znalezisko.
239
00:37:12,816 --> 00:37:15,903
Mówi nam wiele o tym,
jak efektywnie się poruszały.
240
00:37:15,903 --> 00:37:17,321
{\an8}KOREA POŁUDNIOWA
241
00:37:18,405 --> 00:37:20,073
Ślady te pokazują,
242
00:37:20,073 --> 00:37:23,160
że trzymały kończyny
bezpośrednio pod tułowiem,
243
00:37:24,536 --> 00:37:26,747
przez co mogły się wyprostować.
244
00:37:28,749 --> 00:37:30,250
Ich stopy miały poduszeczki.
245
00:37:32,252 --> 00:37:34,671
I w przeciwieństwie do małych pterozaurów,
246
00:37:34,671 --> 00:37:38,175
dzięki długim nogom
stawiały ogromne kroki.
247
00:37:40,385 --> 00:37:44,139
Choć azdarchy to osobliwe zwierzęta,
poruszały się sprawnie.
248
00:37:49,102 --> 00:37:53,315
Azdarchy potrafiły
sprawnie poruszać się po ziemi
249
00:37:53,315 --> 00:37:55,526
i miały masywną, bocianią głowę.
250
00:37:56,693 --> 00:37:59,071
Prawie na pewno były drapieżnikami,
251
00:37:59,071 --> 00:38:02,574
które chodziły i pochylały się,
by łapać ofiary.
252
00:38:07,412 --> 00:38:11,333
Musimy jednak pamiętać,
że ich gardła miały pół metra szerokości.
253
00:38:11,333 --> 00:38:13,377
Tyle mniej więcej mam w ramionach.
254
00:38:14,253 --> 00:38:18,173
Gdyby te stwory wciąż żyły,
bylibyśmy częścią ich jadłospisu.
255
00:38:22,553 --> 00:38:27,057
Pterozaury byłyby
budzącym respekt widokiem na niebie.
256
00:38:31,228 --> 00:38:36,275
Ale jeszcze bardziej imponujące
i przerażające były na ziemi.
257
00:41:05,174 --> 00:41:07,176
Napisy: Daria Okoniewska