1
00:00:08,717 --> 00:00:10,552
{\an8}Khủng long thống trị hành tinh...
2
00:00:10,552 --> 00:00:12,179
{\an8}DAVID ATTENBOROUGH TƯỜNG THUẬT
3
00:00:12,179 --> 00:00:14,806
{\an8}...trong hơn 150 triệu năm.
4
00:00:15,682 --> 00:00:18,727
Chúng ở hầu hết mọi nơi trên thế giới,
5
00:00:19,311 --> 00:00:23,148
có hầu hết mọi hình dạng
và kích thước ta có thể tưởng tượng.
6
00:00:24,358 --> 00:00:27,402
Một số thực sự phi thường.
7
00:00:30,822 --> 00:00:34,535
Ta biết khủng long bạo chúa
bơi cực kì tốt,
8
00:00:36,787 --> 00:00:40,082
Velociraptor là thợ săn lông lá xảo quyệt,
9
00:00:42,000 --> 00:00:45,963
và một số loài khủng long
có hành vi rất kì lạ.
10
00:00:48,841 --> 00:00:52,594
Nhưng những khám phá mới
được phát hiện hầu như mỗi ngày
11
00:00:52,594 --> 00:00:57,641
cho ta biết thêm về sự sống
trên hành tinh này 66 triệu năm trước.
12
00:01:02,604 --> 00:01:05,482
Lần này, trong Hành Tinh Thời Tiền Sử,
13
00:01:05,482 --> 00:01:08,026
chúng tôi tiết lộ những con vật mới...
14
00:01:09,403 --> 00:01:13,740
và kiến thức mới
về hành trình tìm bạn đời của chúng,
15
00:01:15,576 --> 00:01:18,203
những thách thức phải đối mặt
khi nuôi dạy một gia đình...
16
00:01:19,496 --> 00:01:21,415
và những trận chiến vĩ đại của chúng.
17
00:01:29,506 --> 00:01:33,969
Hãy du hành đến thời điểm khi thiên nhiên
đang ở giai đoạn tuyệt vời nhất.
18
00:01:37,514 --> 00:01:41,727
Đây là Hành Tinh Thời Tiền Sử 2.
19
00:01:45,522 --> 00:01:51,111
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ 2
20
00:01:54,740 --> 00:02:00,037
VÙNG ĐẤT CẰN CỖI
21
00:02:00,037 --> 00:02:07,044
Đây là dải dung nham lớn nhất từng chảy
trên Trái đất trong 100 triệu năm.
22
00:02:09,755 --> 00:02:12,633
Vùng Deccan ở miền trung Ấn Độ,
23
00:02:14,176 --> 00:02:15,594
một nơi khủng khiếp
24
00:02:16,678 --> 00:02:20,349
và chắc chắn không phải nơi
bạn nghĩ sẽ có khủng long.
25
00:02:22,559 --> 00:02:26,897
Ấy vậy mà các loài vật khổng lồ
vẫn liều mạng đến đây.
26
00:02:35,697 --> 00:02:37,157
Isisaur.
27
00:02:40,661 --> 00:02:42,996
Và tất cả đều là con cái.
28
00:02:55,259 --> 00:02:59,388
Dung nham đã chảy ở vùng Deccan quá lâu
29
00:02:59,388 --> 00:03:02,558
nên có những nơi còn dày hơn cả nghìn mét.
30
00:03:17,239 --> 00:03:21,869
Mỗi mùa xuân, những con cái
rời khỏi mái nhà an toàn trong rừng
31
00:03:21,869 --> 00:03:26,415
để thực hiện hành trình đầy nguy hiểm
vào những vùng đất xấu này.
32
00:03:44,975 --> 00:03:49,646
Chúng có thể chọn con đường an toàn
qua dung nham đông cứng, nguội lạnh...
33
00:03:52,733 --> 00:03:55,652
nhưng ở đây có những mối nguy hiểm khác.
34
00:04:02,159 --> 00:04:08,332
Ngoài hơi nước, một hỗn hợp chết người
của khí cacbonic và hy-đrô sunfua
35
00:04:08,332 --> 00:04:11,251
phun ra từ miệng núi lửa.
36
00:04:14,463 --> 00:04:17,132
Trong không khí mát mẻ trước bình minh,
37
00:04:17,132 --> 00:04:19,218
những khí nặng này chìm xuống
38
00:04:19,218 --> 00:04:23,096
để tạo ra một lớp khí ngột ngạt,
khó nhìn thấy.
39
00:04:25,224 --> 00:04:28,352
Chỉ cần hít vài lần là đủ để toi mạng.
40
00:04:32,272 --> 00:04:36,109
Nhưng Isisaur có một lợi thế quan trọng.
41
00:04:38,153 --> 00:04:43,825
Nhờ cái cổ dài, đầu của chúng
có thể vươn cao hơn lớp khí độc.
42
00:04:55,587 --> 00:04:59,675
Nhưng phía trước là một nơi
mà điều này sẽ khó xảy ra.
43
00:05:07,975 --> 00:05:10,352
Chúng đang tiến vào vùng trũng,
44
00:05:10,352 --> 00:05:13,730
nơi loại khí chết người đặc biệt dày.
45
00:05:16,733 --> 00:05:21,572
Với những con cái này, đã có gì đó bất ổn.
46
00:05:26,201 --> 00:05:29,997
Và tệ hơn, khi mặt trời mọc
và làm không khí nóng lên,
47
00:05:29,997 --> 00:05:32,749
lớp khí thậm chí còn bay cao hơn.
48
00:05:37,963 --> 00:05:41,258
Chiếc cổ dài không còn khả năng
bảo vệ đàn khủng long.
49
00:05:46,471 --> 00:05:50,392
Chúng phải mau chạy trốn
lên vùng đất cao hơn.
50
00:05:57,524 --> 00:06:01,653
Đoạn đường tuy dốc,
nhưng không khí sẽ trong lành hơn.
51
00:06:16,168 --> 00:06:18,128
Cuối cùng cũng thoát.
52
00:06:19,379 --> 00:06:22,758
Và phía trước là điểm đến cuối cùng.
53
00:06:26,595 --> 00:06:29,598
Một hòn đảo núi lửa trên bầu trời,
54
00:06:31,266 --> 00:06:35,020
vươn cao lên
khỏi những vùng đất xấu nguy hiểm này.
55
00:06:50,452 --> 00:06:56,416
Miệng núi lửa khổng lồ, gọi là hõm chảo,
cho chúng một cái tổ chung an toàn.
56
00:06:57,960 --> 00:07:03,340
Biển khí độc xung quanh
giúp xua đuổi những kẻ săn mồi...
57
00:07:06,552 --> 00:07:12,182
và hệ thống sưởi địa nhiệt sẵn có
biến nó thành cái lồng ấp lý tưởng.
58
00:07:27,698 --> 00:07:32,452
Mỗi con mẹ đào một cái rãnh
dài chừng hai mét trên cát ấm
59
00:07:32,452 --> 00:07:36,832
để chứa hơn 20 quả trứng to cỡ quả dưa.
60
00:07:44,464 --> 00:07:47,718
Trứng giờ đã an toàn trong hõm chảo,
61
00:07:47,718 --> 00:07:51,221
nhưng đây mới chỉ là
phần khởi đầu câu chuyện.
62
00:07:53,724 --> 00:07:54,933
Sau vài tháng nữa,
63
00:07:54,933 --> 00:08:00,022
hàng trăm con non tí hon sẽ nở ra
để đối mặt với thế giới hoang tàn này.
64
00:08:02,191 --> 00:08:04,276
Nếu có con nào sống sót,
65
00:08:04,276 --> 00:08:07,988
chúng sẽ cần sự thay đổi
điều kiện sống thật đúng lúc.
66
00:08:22,085 --> 00:08:25,422
Vùng đất xấu của hành tinh thời tiền sử
67
00:08:25,422 --> 00:08:28,800
là thách thức đối với cả khủng long.
68
00:08:35,640 --> 00:08:37,768
Cảnh quan kì lạ
69
00:08:37,768 --> 00:08:41,813
được chạm khắc bởi những cơn gió thổi qua
và những dòng sông cổ rộng lớn này
70
00:08:41,813 --> 00:08:44,483
có vẻ thiếu sự sống.
71
00:08:52,658 --> 00:08:53,992
Nhưng tại châu Á này,
72
00:08:54,743 --> 00:08:56,995
ẩn mình trong những hẻm núi hẹp...
73
00:09:00,457 --> 00:09:05,504
là một gia đình Velociraptor mới.
74
00:09:14,346 --> 00:09:17,224
Những con non chỉ mới vài tuần tuổi.
75
00:09:43,417 --> 00:09:50,007
Có vẻ như ở nơi cằn cỗi như vậy,
chúng phải đối mặt với tương lai vô định.
76
00:09:52,384 --> 00:09:58,390
Sự sống của chúng phụ thuộc sự kiện kì lạ,
không phải ở đây, mà cách xa hàng cây số.
77
00:10:04,021 --> 00:10:09,651
Băng qua sa mạc nóng bỏng
là một khu rừng bị mắc kẹt trong biển cát.
78
00:10:11,987 --> 00:10:16,200
Sự chuyển mùa mang lại
nguồn nước hiếm hoi cho khu vực này.
79
00:10:19,286 --> 00:10:21,580
Những hàng cây dương khổng lồ
80
00:10:21,580 --> 00:10:25,250
đánh dấu sự xuất hiện của nó
bằng rất nhiều chiếc lá bổ dưỡng.
81
00:10:28,545 --> 00:10:31,548
Một nam châm thu hút
nhiều động vật đói đến.
82
00:10:38,555 --> 00:10:44,186
Titanosaur Mông Cổ
nhập hội với Nemegtosaur cổ dài...
83
00:10:55,197 --> 00:10:57,950
và đi cùng chúng là
con Prenocephale nhỏ hơn rất nhiều.
84
00:11:05,958 --> 00:11:08,001
Nhưng có một chướng ngại vật.
85
00:11:13,924 --> 00:11:15,926
Cao nguyên bao la này.
86
00:11:21,974 --> 00:11:27,145
Và cách duy nhất để đến được khu rừng
là đi qua hẻm núi như mê cung này.
87
00:11:37,281 --> 00:11:40,951
Vừa bước vào,
đàn khủng long trở nên lo lắng.
88
00:11:45,998 --> 00:11:49,334
Đây là nơi lý tưởng để phục kích.
89
00:11:59,303 --> 00:12:01,763
Các con Velociraptor đang đợi.
90
00:12:10,272 --> 00:12:13,233
Nhưng chúng không thể nào
tấn công một con Titanosaur.
91
00:12:15,777 --> 00:12:20,449
Thay vào đó, thành công phụ thuộc vào
những thợ săn khác đang rình mồi.
92
00:13:04,409 --> 00:13:05,786
Lũ Tarbosaur.
93
00:13:11,917 --> 00:13:16,296
Phiên bản châu Á của khủng long bạo chúa.
94
00:13:23,387 --> 00:13:27,224
Khi thú săn mồi đến gần,
sự hoảng loạn lan rộng.
95
00:13:47,327 --> 00:13:51,164
Chỉ có con Prenocephale
có thể trốn lên vùng đất cao hơn.
96
00:13:57,421 --> 00:14:01,258
Và đây là điều
đàn Velociraptor đang chờ đợi.
97
00:14:09,850 --> 00:14:14,354
Cuối cùng đàn Velociraptor
cũng có thể tiến hành phục kích.
98
00:14:23,238 --> 00:14:24,239
Thành công rồi.
99
00:14:27,618 --> 00:14:32,080
Nhờ cùng tác chiến, chúng đã
kiếm được bữa ăn cho cả gia đình.
100
00:14:38,921 --> 00:14:41,715
Lũ Tarbosaur cũng thành công.
101
00:14:44,343 --> 00:14:47,888
Với thú săn mồi,
giai đoạn này thức ăn khá dư dả.
102
00:14:52,643 --> 00:14:57,981
Và đối với Velociraptor, đây là
thời điểm hoàn hảo để sinh con đẻ cái.
103
00:15:13,622 --> 00:15:18,293
Có bố mẹ thông minh, chu đáo
sẽ giúp con non có khởi đầu tuyệt vời.
104
00:15:20,295 --> 00:15:22,464
Và ở vùng đất xấu ở châu Á này,
105
00:15:22,464 --> 00:15:26,635
có rất ít khủng long bố mẹ
tận tụy hơn những con này.
106
00:15:28,846 --> 00:15:32,140
Một đàn Corythoraptor đang làm tổ.
107
00:15:40,274 --> 00:15:45,529
Vài ngày trước, những con cái
đã đẻ trứng trên những gò tròn này.
108
00:15:50,701 --> 00:15:54,413
Nhưng công việc ấp trứng
là của những con đực.
109
00:15:57,249 --> 00:15:59,126
Và việc đó không hề dễ dàng.
110
00:16:13,682 --> 00:16:18,854
Bị phơi nắng giữa trưa,
chẳng mấy chốc trứng sẽ chín.
111
00:16:25,986 --> 00:16:29,990
Nhưng những con bố
dùng đuôi rộng và lông cẳng tay
112
00:16:29,990 --> 00:16:31,742
để tổ trứng được ở dưới bóng râm.
113
00:16:36,205 --> 00:16:37,706
Và chúng phải trả giá đắt.
114
00:16:40,876 --> 00:16:45,005
Phải chịu đựng hàng giờ
dưới cái nóng thiêu đốt.
115
00:17:21,124 --> 00:17:26,839
Cuối cùng, khi trời tối mát mẻ,
con đực có thể rời đi để tìm thức ăn.
116
00:17:30,300 --> 00:17:34,012
Giờ là lúc ta thấy lợi ích
của việc làm tổ theo đàn.
117
00:17:37,474 --> 00:17:42,104
Thay vì tất cả rời đi cùng một lúc,
đàn Corythoraptor thay phiên nhau.
118
00:17:45,524 --> 00:17:49,319
Vì vậy, luôn có một người hàng xóm
để mắt đến nguy hiểm.
119
00:17:52,489 --> 00:17:57,369
Nhưng đến cả tổ dân phòng của khu phố
cũng không thể đảm bảo an toàn cho trứng.
120
00:18:12,593 --> 00:18:17,347
Một con Kuru kulla cái,
họ hàng của Velociraptor.
121
00:18:18,807 --> 00:18:21,560
Dù đói meo, nhưng nó vẫn cảnh giác
122
00:18:21,560 --> 00:18:25,063
mỏ và móng vuốt khỏe mạnh
của đàn Corythoraptor.
123
00:18:31,320 --> 00:18:34,156
Nhưng nó có một lợi thế quan trọng.
124
00:18:37,367 --> 00:18:42,039
Tầm nhìn ban đêm của nó tốt hơn
so với chủ của những cái tổ.
125
00:18:50,380 --> 00:18:55,761
Nếu không gây tiếng động, nó có thể
lẻn vào bầy mà không bị phát hiện.
126
00:18:58,847 --> 00:19:01,266
Nó cẩn thận chọn mục tiêu.
127
00:19:17,324 --> 00:19:19,243
Đây là cơ hội của nó.
128
00:19:26,458 --> 00:19:28,001
Nhưng không phải để tấn công.
129
00:19:30,003 --> 00:19:33,632
Con thú săn mồi này cũng là một tên trộm.
130
00:20:05,539 --> 00:20:09,376
Nó sẽ ăn càng nhiều trứng
càng nhanh càng tốt.
131
00:20:18,886 --> 00:20:21,555
Hết giờ rồi. Nó đã bị phát hiện.
132
00:20:23,724 --> 00:20:25,809
Một quả trứng cuối cùng để mang đi.
133
00:20:50,250 --> 00:20:54,796
Giờ nó có cơ hội thưởng thức
quả trứng bị đánh cắp trong yên bình.
134
00:20:59,927 --> 00:21:03,222
Nhưng tên trộm này
biết chia sẻ chiến lợi phẩm.
135
00:21:05,057 --> 00:21:10,062
Nó gọi con đến bằng âm thanh rừ rừ này.
136
00:21:27,454 --> 00:21:31,124
Các con của nó mới rời khỏi tổ chưa lâu.
137
00:21:39,424 --> 00:21:43,679
Chúng cần học rằng
vật thể mới kì lạ này là thức ăn.
138
00:21:45,848 --> 00:21:48,433
Và học cách đập vỡ trứng.
139
00:21:55,148 --> 00:22:01,446
Có thể đập bằng mỏ hoặc móng vuốt.
140
00:22:21,508 --> 00:22:27,139
Vỡ rồi, có lẽ do may mắn
nhiều hơn là kĩ năng.
141
00:22:29,391 --> 00:22:35,355
Nhưng vẫn là bài học quan trọng
cho thế hệ trộm trứng tiếp theo này.
142
00:22:44,740 --> 00:22:47,951
Ở vùng đất xấu,
sự thoải mái của những đêm mát mẻ
143
00:22:47,951 --> 00:22:53,624
nhanh chóng tiếp nối bằng sự trở lại
của sức nóng dữ dội từ tia nắng mặt trời.
144
00:22:57,669 --> 00:23:04,676
Nhiệt độ trên bề mặt cát
có thể lên tới hơn 70 độ C.
145
00:23:07,888 --> 00:23:12,392
Giọt nước nào ở đây cũng thấm đi
hoặc bay hơi trong vài giây.
146
00:23:14,853 --> 00:23:18,899
Đây là một trong những nơi
khô hạn nhất trên Trái đất.
147
00:23:30,744 --> 00:23:34,289
Không có nước,
không con vật nào có thể tồn tại.
148
00:23:37,042 --> 00:23:40,546
Ấy vậy mà đây lại là nhà
của những con Tarchia nhỏ này.
149
00:23:50,222 --> 00:23:53,433
Chúng là loài ankylosaur sống ở sa mạc.
150
00:23:59,690 --> 00:24:03,360
Được trang bị vũ khí hạng nặng
là những chiếc đuôi khổng lồ hình dùi cui.
151
00:24:07,656 --> 00:24:12,536
Những đốm tối bảo vệ mắt của Tarchia
trước ánh mặt trời chói lọi.
152
00:24:22,796 --> 00:24:25,174
Và đây là âm thanh
153
00:24:25,174 --> 00:24:28,343
của hệ thống điều hòa
không khí riêng của Tarchia.
154
00:24:30,596 --> 00:24:34,683
Chiếc mũi lớn của chúng
làm mát không khí khi nó rời khỏi cơ thể,
155
00:24:34,683 --> 00:24:39,229
ngưng tụ và nhờ vậy, tiết kiệm
nguồn nước quý giá với mỗi hơi thở.
156
00:24:43,984 --> 00:24:48,488
Nó cho phép chúng sinh tồn
trong thời gian dài mà không cần uống nước
157
00:24:48,488 --> 00:24:50,157
khi chúng đi kiếm ăn.
158
00:24:54,494 --> 00:24:58,415
Nhiệt độ cao ở đây
tạo ra những cơn gió dữ dội,
159
00:24:58,415 --> 00:25:01,793
tạc khắc những tảng đá
thành hình dạng phi thường.
160
00:25:05,964 --> 00:25:08,509
Nhưng chúng cũng tước đi các lớp đất.
161
00:25:12,471 --> 00:25:17,226
Tuy nhiên, một số loài thực vật có thể
bén rễ trong các vết nứt giữa các tảng đá.
162
00:25:24,191 --> 00:25:27,110
Bất kì miếng ăn ít ỏi nào
cũng đáng để tranh giành.
163
00:25:43,627 --> 00:25:46,880
Từng phút trôi qua, mặt trời lên cao hơn.
164
00:25:48,715 --> 00:25:51,051
Chẳng mấy chốc,
tất cả bóng râm sẽ biến mất.
165
00:25:54,096 --> 00:25:59,768
Và ngay cả chúa tể của sa mạc
đôi khi cũng cần thức uống.
166
00:26:05,983 --> 00:26:07,442
Giống như nhiều người du mục,
167
00:26:07,442 --> 00:26:10,571
con Tarchia ghi nhớ bản đồ sa mạc
168
00:26:11,196 --> 00:26:15,951
và có thể đi qua các vùng đất trống
hết sức chuẩn xác.
169
00:26:22,165 --> 00:26:27,004
Chúng nhớ những nơi hiếm hoi
có suối tự nhiên.
170
00:26:31,675 --> 00:26:34,303
Những ốc đảo sa mạc như thế này.
171
00:26:39,308 --> 00:26:42,269
Một cứu cánh cho các con vật
có thể tìm thấy ốc đảo.
172
00:26:49,484 --> 00:26:50,527
Prenocephale.
173
00:27:17,054 --> 00:27:20,641
Xung quanh ốc đảo thường rất căng thẳng...
174
00:27:24,353 --> 00:27:28,440
nhưng sự phô diễn sức mạnh
có thể ngăn chặn một trận chiến nguy hiểm.
175
00:27:38,492 --> 00:27:42,538
Cuối cùng, con Prenocephale
cho thấy nó khá phiền toái.
176
00:27:47,835 --> 00:27:50,879
Nhưng con Tarchia trưởng thành
lại là vấn đề khác.
177
00:27:57,010 --> 00:28:01,056
Nhất là một con nặng gần gấp đôi
con khủng long nhỏ tuổi.
178
00:28:13,819 --> 00:28:17,698
Nó sử dụng cây gậy nặng khoảng 22 kg.
179
00:28:27,624 --> 00:28:32,087
Nếu có giao chiến,
con nhỏ hơn sẽ không thể thắng.
180
00:28:46,727 --> 00:28:50,397
Nhưng quân tiếp viện đang đến.
181
00:28:56,987 --> 00:28:59,698
Cặp đôi đã được đoàn tụ.
182
00:29:02,993 --> 00:29:07,748
Giờ thì con khủng long trưởng thành
phải đối phó với hai cái gậy.
183
00:29:21,303 --> 00:29:25,098
Nó quyết định rằng có lẽ ở đây có đủ nước
184
00:29:25,098 --> 00:29:26,850
để tất cả cùng uống.
185
00:29:46,787 --> 00:29:50,332
Con Tarchia nhỏ cuối cùng
cũng được uống nước trong yên bình.
186
00:29:55,754 --> 00:29:59,383
Nhưng có thể
chúng không được nghỉ ngơi lâu.
187
00:30:04,680 --> 00:30:09,393
Ở vùng đất xấu, điều kiện có thể thay đổi
với tốc độ đáng kinh ngạc.
188
00:30:16,441 --> 00:30:20,654
Nhiệt độ mùa hè tăng cao,
gây ra các cơn bão điện
189
00:30:20,654 --> 00:30:22,281
trải rộng hàng trăm cây số.
190
00:30:26,660 --> 00:30:31,999
Ở vùng Deccan, những cơn bão
theo mùa này khiến gió đổi hướng.
191
00:30:33,542 --> 00:30:35,419
Và xung quanh miệng hõm chảo,
192
00:30:35,419 --> 00:30:39,590
nơi những con Isisaur cái
đẻ trứng vài tháng trước,
193
00:30:39,590 --> 00:30:42,676
các loại khí độc giờ đã bị thổi bay đi,
194
00:30:43,260 --> 00:30:46,305
cho chúng một thời cơ quan trọng.
195
00:30:57,524 --> 00:31:01,820
Có những âm thanh kì lạ
phát ra từ bên dưới cát.
196
00:31:03,155 --> 00:31:07,618
Các con Isisaur non đang gọi nhau
từ bên trong trứng của chúng.
197
00:31:09,494 --> 00:31:11,914
Nó giúp đồng bộ hóa quá trình nở.
198
00:31:51,036 --> 00:31:55,457
Những con non tương đối nhỏ,
cao chưa đến 30 cm.
199
00:32:01,129 --> 00:32:05,551
Không có gì để ăn,
ngoại trừ phân của mẹ chúng.
200
00:32:08,512 --> 00:32:09,763
Thật ngạc nhiên,
201
00:32:09,763 --> 00:32:15,853
nó lại rất bổ dưỡng và quan trọng
đối với con non theo những cách khác.
202
00:32:20,607 --> 00:32:24,361
Nó đưa vi khuẩn lành mạnh
vào ruột của chúng,
203
00:32:24,361 --> 00:32:28,615
và nó cũng chứa các pheromone,
giống như mùi,
204
00:32:28,615 --> 00:32:31,159
giúp chúng tìm thấy đàn của mẹ chúng.
205
00:32:35,330 --> 00:32:38,542
Nó sẽ dẫn chúng
đến chốn an toàn của khu rừng.
206
00:32:52,723 --> 00:32:54,975
Nhưng hành trình này không hề dễ dàng.
207
00:33:00,689 --> 00:33:03,567
Gió có thể đã đổi chiều
theo hướng có lợi cho chúng,
208
00:33:05,027 --> 00:33:09,573
nhưng với những con Isisaur non,
nhiều mối nguy hiểm đang ở phía trước.
209
00:33:15,204 --> 00:33:19,499
Suối nước nóng và hồ bùn lỏng sủi bọt.
210
00:33:22,002 --> 00:33:23,587
Một cái bẫy chết người.
211
00:33:56,453 --> 00:33:58,956
Sau hai ngày đi bộ,
212
00:33:58,956 --> 00:34:01,792
nguồn dự trữ của con non đang cạn dần,
213
00:34:04,461 --> 00:34:07,339
nhưng mẹ của chúng
một lần nữa ra tay cứu giúp.
214
00:34:09,591 --> 00:34:12,886
Những cây nhỏ đã bén rễ
trong dung nham nứt nẻ,
215
00:34:13,719 --> 00:34:17,516
nảy mầm từ hạt
rơi trong phân của các con mẹ.
216
00:34:25,524 --> 00:34:28,277
Nhưng một mối nguy hiểm mới đang tiến đến.
217
00:34:31,154 --> 00:34:37,661
Gió đã thổi sạch khí độc, nên cơ hội
cũng mở ra cho những con thú săn mồi.
218
00:34:40,789 --> 00:34:42,123
Một con Rajasaur.
219
00:34:47,880 --> 00:34:52,885
Nhiều con non như thế,
đây có thể là đại tiệc cho chúng.
220
00:35:13,071 --> 00:35:17,201
Các vết nứt trong dung nham
là nơi ẩn náu khả thi duy nhất.
221
00:36:09,336 --> 00:36:11,755
Các con Rajasaur khác đến.
222
00:37:26,747 --> 00:37:31,877
Bất chấp nguy hiểm, hàng trăm con non
đã đến được khu rừng.
223
00:37:35,506 --> 00:37:40,385
Tại đây, chúng sẽ cùng sống ẩn mình
trong bụi cây thấp vài năm.
224
00:37:46,183 --> 00:37:47,518
Cho đến khi
225
00:37:47,518 --> 00:37:50,562
chúng đủ lớn để gia nhập đàn của mẹ chúng.
226
00:38:00,989 --> 00:38:05,577
Nếu may mắn, những con cái trong số chúng
sẽ quay lại miệng núi lửa này
227
00:38:05,577 --> 00:38:09,581
trong những năm tới
để đẻ trứng của riêng mình.
228
00:38:12,376 --> 00:38:16,380
Giống như nhiều loài động vật
sống ở những nơi khắc nghiệt như vậy,
229
00:38:16,380 --> 00:38:18,257
rủi ro sẽ cao.
230
00:38:22,511 --> 00:38:29,518
Nhưng cũng có những cơ hội tuyệt vời
ở vùng đất xấu của hành tinh thời tiền sử.
231
00:38:34,147 --> 00:38:40,571
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ: KHÁM PHÁ
232
00:38:40,571 --> 00:38:43,866
KHỦNG LONG CÓ PHẢI LÀ BỐ MẸ TỐT KHÔNG?
233
00:38:44,825 --> 00:38:48,829
Đây là quả trứng hóa thạch
của một con khủng long khổng lồ.
234
00:38:48,829 --> 00:38:50,247
Con Titanosaur.
235
00:38:50,998 --> 00:38:52,457
Khi mới đẻ,
236
00:38:52,457 --> 00:38:55,752
trứng sẽ nặng khoảng 1,5 kg,
237
00:38:55,752 --> 00:38:59,381
và vỏ dày khoảng hai milimét.
238
00:39:02,384 --> 00:39:04,845
Dù những quả trứng hiển nhiên là cứng,
239
00:39:06,221 --> 00:39:08,682
chúng vẫn cần được bảo vệ và giữ ấm.
240
00:39:12,644 --> 00:39:16,106
Vậy khủng long đã chăm sóc
trứng của chúng như thế nào?
241
00:39:19,276 --> 00:39:21,361
Để bảo vệ trứng khỏi thú săn mồi
242
00:39:21,361 --> 00:39:24,489
{\an8}và để giữ ấm cho trứng, khủng long
đã phát triển danh sách các chiến lược.
243
00:39:24,489 --> 00:39:25,991
{\an8}TIẾN SĨ DARREN NAISH
TRƯỞNG BAN CỐ VẤN KHOA HỌC
244
00:39:25,991 --> 00:39:27,701
{\an8}Một trong những chiến lược này là xây tổ
245
00:39:27,701 --> 00:39:30,037
{\an8}rồi ngồi lên tổ.
246
00:39:31,663 --> 00:39:33,540
Chúng tôi biết chắc
một số loài khủng long đã làm điều này
247
00:39:33,540 --> 00:39:38,837
vì thực sự có hóa thạch
khủng long nằm trên các tổ.
248
00:39:41,048 --> 00:39:45,719
Trứng được tìm thấy trong
các tổ này chứa những con non cùng loài
249
00:39:45,719 --> 00:39:46,803
với con trưởng thành,
250
00:39:48,138 --> 00:39:49,681
cung cấp bằng chứng đầu tiên
251
00:39:49,681 --> 00:39:53,268
rằng một số loài khủng long
chăm sóc con non của chúng.
252
00:39:56,480 --> 00:40:00,234
Nhưng dù làm vậy bảo vệ và cho chúng
nơi trú ẩn tránh các yếu tố tự nhiên,
253
00:40:00,901 --> 00:40:04,154
ấp trứng theo cách này có một nhược điểm.
254
00:40:06,281 --> 00:40:09,034
Phải ngồi trên một quả trứng
và thực sự chăm sóc nó có nghĩa là
255
00:40:09,034 --> 00:40:12,871
phải cam kết chăm sóc quả trứng đó
256
00:40:12,871 --> 00:40:14,623
trong toàn bộ thời gian phát triển
257
00:40:14,623 --> 00:40:16,625
cho đến khi trứng nở.
258
00:40:18,377 --> 00:40:21,755
Với một số loài khủng long,
đó là cam kết đáng để thực hiện.
259
00:40:25,759 --> 00:40:30,138
Nhưng những loài khác, như Sauropod,
phải đối mặt với thách thức khác.
260
00:40:32,057 --> 00:40:34,434
Có khả năng một số loài khủng long
không bao giờ ngồi trên trứng của chúng.
261
00:40:34,434 --> 00:40:36,520
{\an8}Dù sao thì nhiều con
trong số này nặng hàng tấn...
262
00:40:36,520 --> 00:40:38,021
{\an8}GIÁO SƯ PAUL BARRETT
BẢO TÀNG LỊCH SỬ TỰ NHIÊN
263
00:40:38,021 --> 00:40:41,066
{\an8}...và sẽ nghiền nát trứng
trước khi nó kịp nở.
264
00:40:44,528 --> 00:40:46,405
Vậy giải pháp của chúng là gì?
265
00:40:49,199 --> 00:40:51,451
Ở một số ổ trứng Sauropod,
266
00:40:51,451 --> 00:40:55,873
con cái đào một rãnh dài bằng chân sau.
267
00:40:58,542 --> 00:41:02,671
Sau khi đẻ hết trứng, nó lấp cái rãnh lại.
268
00:41:04,298 --> 00:41:06,717
Ta có thể thấy hành vi này ngày nay.
269
00:41:07,885 --> 00:41:11,597
Rùa cũng chôn để bảo vệ trứng
khỏi thú săn mồi,
270
00:41:12,723 --> 00:41:17,269
và cát ấm dưới ánh mặt trời
giữ trứng ở nhiệt độ lý tưởng.
271
00:41:19,396 --> 00:41:23,192
Nhưng một số loài khủng long
có mẹo khác để giữ ấm cho trứng.
272
00:41:25,068 --> 00:41:28,447
Chúng tôi nghĩ rằng
một số nhóm khủng long đã cố tình thu thập
273
00:41:28,447 --> 00:41:30,657
và chất đống thảm thực vật thối rữa.
274
00:41:31,700 --> 00:41:36,079
Chúng tạo thành đống phân hữu cơ
bên trên những chiếc tổ chứa đầy trứng.
275
00:41:38,415 --> 00:41:42,127
Gà tây bụi rậm Úc
sử dụng kĩ thuật phi thường này.
276
00:41:43,420 --> 00:41:45,339
Khi thảm thực vật bị phá vỡ,
277
00:41:45,339 --> 00:41:48,759
nó giải phóng đủ nhiệt để ấp trứng
278
00:41:48,759 --> 00:41:50,677
trong khoảng bảy tuần.
279
00:41:53,055 --> 00:41:55,724
Nhưng một khám phá vào năm 2010
280
00:41:56,517 --> 00:42:01,522
tiết lộ rằng một số loài khủng long
thậm chí còn có cách khác thường hơn
281
00:42:01,522 --> 00:42:03,148
để giữ ấm trứng.
282
00:42:04,858 --> 00:42:07,569
Chúng sử dụng nhiệt từ chính Trái đất.
283
00:42:09,488 --> 00:42:11,323
Tại một địa điểm ở Argentina
284
00:42:11,323 --> 00:42:13,700
đã có rất nhiều người
phát hiện trứng Sauropod
285
00:42:13,700 --> 00:42:16,703
ngay bên cạnh một số suối nước nóng.
286
00:42:17,287 --> 00:42:20,624
Chúng tôi nghĩ Sauropod
lợi dụng hoạt động núi lửa đó
287
00:42:20,624 --> 00:42:22,292
để giúp giữ ấm trứng.
288
00:42:24,628 --> 00:42:28,215
Một địa điểm khác, vùng Deccan của Ấn Độ,
289
00:42:28,215 --> 00:42:32,052
một trong những khu vực có nhiều
núi lửa nhất vào cuối kỉ Phấn trắng,
290
00:42:32,052 --> 00:42:33,971
cho ta thêm bằng chứng khác.
291
00:42:35,556 --> 00:42:38,308
Có rất nhiều lớp dung nham,
292
00:42:38,976 --> 00:42:42,396
và ở giữa dòng dung nham,
chúng tôi tìm thấy trứng khủng long.
293
00:42:46,441 --> 00:42:48,569
Khủng long đã đến địa điểm này
294
00:42:48,569 --> 00:42:50,988
ngay cả khi núi lửa hoạt động mạnh,
295
00:42:50,988 --> 00:42:55,117
và dùng nơi đây
để làm tổ trong nhiều thế kỉ.
296
00:43:01,164 --> 00:43:05,127
Khủng long có nhiều cách
để đảm bảo trứng của chúng sẽ nở...
297
00:43:07,296 --> 00:43:09,548
nhưng chúng ta có thể chắc chắn một điều.
298
00:43:11,758 --> 00:43:14,553
Phương pháp của chúng rất hiệu quả,
299
00:43:15,262 --> 00:43:20,684
giúp chúng thống trị thế giới
trong hơn 150 triệu năm.
300
00:45:51,418 --> 00:45:53,420
Biên dịch: Gió