1
00:00:08,717 --> 00:00:10,552
{\an8}Khủng long thống trị hành tinh...
2
00:00:10,552 --> 00:00:12,179
{\an8}DAVID ATTENBOROUGH TƯỜNG THUẬT
3
00:00:12,179 --> 00:00:14,806
{\an8}...trong hơn 150 triệu năm.
4
00:00:15,682 --> 00:00:18,727
Chúng ở hầu hết mọi nơi trên thế giới,
5
00:00:19,311 --> 00:00:23,148
có hầu hết mọi hình dạng
và kích thước ta có thể tưởng tượng.
6
00:00:24,358 --> 00:00:27,402
Một số thực sự phi thường.
7
00:00:30,822 --> 00:00:34,535
Ta biết khủng long bạo chúa
bơi cực kì tốt,
8
00:00:36,787 --> 00:00:40,082
Velociraptor là thợ săn lông lá xảo quyệt,
9
00:00:42,000 --> 00:00:45,963
và một số loài khủng long
có hành vi rất kì lạ.
10
00:00:48,841 --> 00:00:52,594
Nhưng những khám phá mới
được phát hiện hầu như mỗi ngày
11
00:00:52,594 --> 00:00:57,641
cho ta biết thêm về sự sống
trên hành tinh này 66 triệu năm trước.
12
00:01:02,604 --> 00:01:05,482
Lần này, trong Hành Tinh Thời Tiền Sử,
13
00:01:05,482 --> 00:01:08,026
chúng tôi tiết lộ những con vật mới,
14
00:01:09,403 --> 00:01:13,740
và kiến thức mới
về hành trình tìm bạn đời của chúng,
15
00:01:15,576 --> 00:01:18,203
những thách thức phải đối mặt
khi nuôi dạy một gia đình,
16
00:01:19,496 --> 00:01:21,415
và những trận chiến vĩ đại của chúng.
17
00:01:29,506 --> 00:01:33,969
Hãy du hành đến thời điểm khi thiên nhiên
đang ở giai đoạn tuyệt vời nhất.
18
00:01:37,514 --> 00:01:41,727
Đây là Hành Tinh Thời Tiền Sử 2.
19
00:01:45,522 --> 00:01:51,111
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ 2
20
00:01:54,656 --> 00:02:00,078
ĐẦM LẦY
21
00:02:01,121 --> 00:02:04,625
Vùng đầm lầy rộng lớn ở Đông Bắc Á.
22
00:02:08,211 --> 00:02:13,425
Trong lãnh thổ ngập nước thấp này,
có vô số hòn đảo.
23
00:02:19,348 --> 00:02:23,101
Bao quanh mỗi đảo là dòng nước chảy chậm...
24
00:02:26,522 --> 00:02:31,068
khiến chúng trở thành
nơi ẩn náu tiềm năng cho sự sống mới.
25
00:02:36,740 --> 00:02:42,788
Một con thằn lằn bay non,
thuộc loài Azhdarchid. Mới vài giờ tuổi.
26
00:02:51,547 --> 00:02:53,298
Sống trên đảo nghĩa là
27
00:02:53,298 --> 00:02:57,511
nó có thể tập đi những bước đầu tiên
một cách an toàn.
28
00:03:09,690 --> 00:03:15,487
Sau khi làm quen với môi trường,
đã đến lúc dùng thử đôi cánh.
29
00:03:18,448 --> 00:03:22,286
Phải tập luyện thì mới bay tốt được.
30
00:03:25,998 --> 00:03:28,166
Mặc dù mới chỉ cao 30 cm,
31
00:03:28,166 --> 00:03:32,504
nó sẽ phát triển thành kẻ khổng lồ
với sải cánh dài cỡ chín mét.
32
00:03:33,630 --> 00:03:36,967
Để được vậy, nó cần rất nhiều thức ăn...
33
00:03:40,095 --> 00:03:43,807
mà hòn đảo nhỏ bé này
thì không thể cung cấp.
34
00:03:48,979 --> 00:03:50,522
Nó sẽ phải ra đi
35
00:03:51,190 --> 00:03:55,360
để kiếm ăn ở những khu rừng đầm lầy
bao quanh đảo.
36
00:04:04,494 --> 00:04:09,291
Các chuyến bay đầu tiên luôn khó khăn,
nhất là khi bay trên mặt nước thoáng.
37
00:04:12,461 --> 00:04:14,546
Hôm nay có gió nhẹ.
38
00:04:15,047 --> 00:04:17,925
Gió sẽ cho chúng thêm ít lực đẩy.
39
00:04:36,109 --> 00:04:39,363
Nhưng con non này vẫn chưa đủ mạnh.
40
00:05:01,301 --> 00:05:05,097
Shamosuchus. Kẻ săn mồi dài 4,5 mét.
41
00:05:07,891 --> 00:05:10,018
Hòn đảo này có thể mang lại sự an toàn,
42
00:05:10,519 --> 00:05:13,856
nhưng các vùng nước xung quanh
chắc chắn là không.
43
00:05:19,236 --> 00:05:23,323
Nếu bước cất cánh không hoàn hảo
thì rất khó để bay lên cao.
44
00:05:29,580 --> 00:05:32,249
Và như thế này thì chưa đủ cao.
45
00:05:43,552 --> 00:05:45,304
Một số con bay tốt hơn
46
00:05:45,304 --> 00:05:48,432
sắp đến được nơi an toàn của khu rừng.
47
00:05:51,018 --> 00:05:53,687
Những con khác vẫn đang cố gắng.
48
00:06:54,248 --> 00:06:56,625
Một pha tẩu thoát kì diệu.
49
00:06:58,293 --> 00:07:01,672
Và giờ nó đã có cơ hội thu chiến lợi phẩm.
50
00:07:14,184 --> 00:07:18,647
Những khu rừng đầm lầy màu mỡ này
có tất cả thức ăn mà nó cần.
51
00:07:32,244 --> 00:07:34,872
Ở vùng đất ngập nước này của Nam Mỹ,
52
00:07:34,872 --> 00:07:39,334
những ngày hè dài
đang tích trữ một bữa tiệc lớn hơn.
53
00:07:40,961 --> 00:07:44,673
Những đầm lầy này
có rất nhiều loại động vật.
54
00:07:53,724 --> 00:07:55,642
Và thợ săn đang tụ họp.
55
00:08:04,943 --> 00:08:08,238
Con cá kình hung dữ dài 91 cm.
56
00:08:16,163 --> 00:08:19,875
Bữa trưa của
khủng long Austroraptor khổng lồ.
57
00:08:25,714 --> 00:08:30,677
Chúng là họ hàng của Velociraptor,
nhưng lớn hơn rất, rất nhiều.
58
00:08:37,226 --> 00:08:42,147
Cao khoảng sáu mét từ đầu đến đuôi
và nặng khoảng 360 kí.
59
00:08:56,036 --> 00:08:59,540
Với hàm răng không khác mấy so với cá sấu,
60
00:08:59,540 --> 00:09:03,794
những con khủng long này
rất giỏi trong việc bắt cá.
61
00:09:12,302 --> 00:09:15,556
Phần lớn thời gian trong năm,
chúng là những thợ săn đơn độc.
62
00:09:17,307 --> 00:09:20,352
Nhưng khi số lượng cá
tăng lên trong mùa hè,
63
00:09:21,728 --> 00:09:24,815
số lượng Austroraptor cũng vậy.
64
00:09:32,489 --> 00:09:36,785
Những con lớn nhất cố gắng giữ lại
điểm bắt cá tốt nhất cho riêng mình.
65
00:09:41,331 --> 00:09:43,125
Chúng không tha thứ cho đối thủ.
66
00:10:01,101 --> 00:10:05,480
Với những con chưa đến tuổi trưởng thành,
đây là thời điểm đầy thử thách trong năm.
67
00:10:08,734 --> 00:10:12,821
Con đực trẻ này,
vẫn mang màu lông của con non,
68
00:10:12,821 --> 00:10:16,366
có rất ít hy vọng
giành được nơi tốt để bắt cá.
69
00:10:21,371 --> 00:10:25,042
Tuy nhiên, ở đây
có nhiều cách khác để kiếm ăn.
70
00:10:30,714 --> 00:10:35,344
Vì ở đây có rất nhiều thức ăn
nên các con lớn ăn uống rất lãng phí.
71
00:10:38,847 --> 00:10:42,351
Chúng thường chỉ ăn
những phần ngon nhất của cá.
72
00:10:49,399 --> 00:10:54,196
Còn với con non,
cứ có thức ăn thừa là ngon rồi.
73
00:10:56,365 --> 00:10:57,950
Nhưng lại rủi ro.
74
00:11:08,627 --> 00:11:11,547
Để thành công, nó phải thật lén lút.
75
00:11:34,319 --> 00:11:37,281
Bầm dập và trắng tay.
76
00:11:40,033 --> 00:11:43,036
Nhưng những con lớn quanh nó vẫn đang ăn,
77
00:11:43,036 --> 00:11:44,955
nên có thể có cơ hội khác.
78
00:12:02,389 --> 00:12:05,893
Hai con lớn tranh nhau
chỗ bắt cá tốt nhất.
79
00:12:28,332 --> 00:12:31,168
Đã đến lúc con non hành động...
80
00:12:33,712 --> 00:12:35,923
và đã đến lúc rời đi.
81
00:12:40,135 --> 00:12:41,136
Thành công.
82
00:12:42,012 --> 00:12:44,515
Và không chỉ có chút thức ăn thừa.
83
00:12:47,267 --> 00:12:48,519
Một bài học kinh nghiệm.
84
00:12:49,436 --> 00:12:52,231
Và khi điều kiện tốt trở lại vào năm tới,
85
00:12:52,231 --> 00:12:56,652
có lẽ nó có thể giành được
điểm bắt cá của riêng mình.
86
00:13:05,744 --> 00:13:10,541
Ở phía bắc Madagascar,
điều kiện thời tiết đã thay đổi.
87
00:13:12,292 --> 00:13:17,422
Cơn mưa đầu tiên trong nhiều tháng
đang hồi sinh vùng đất khô cằn.
88
00:13:25,597 --> 00:13:30,185
Khi các bể và kênh rạch đầy nước trở lại,
các loài vật quay về.
89
00:13:53,333 --> 00:13:55,586
Và không chỉ có khủng long.
90
00:14:04,094 --> 00:14:06,430
Ẩn mình trong những vũng bùn này...
91
00:14:08,807 --> 00:14:11,560
là một con quái vật.
92
00:14:25,032 --> 00:14:28,702
Beelzebufo, cóc quỷ.
93
00:14:32,122 --> 00:14:37,044
To đến mức có thể nuốt chửng
cả một con khủng long nhỏ.
94
00:14:39,880 --> 00:14:41,965
Nhưng con đực này không ở đây để săn mồi.
95
00:14:44,218 --> 00:14:46,762
Nó đang tìm bạn đời.
96
00:14:49,890 --> 00:14:55,729
Cóc quỷ cái rất kén chọn,
vì vậy nó cần tìm một chỗ tốt.
97
00:14:58,190 --> 00:15:00,817
Chỉ khi đó, nó mới có thể thu hút chúng.
98
00:15:15,207 --> 00:15:18,544
Những tiếng kêu trầm của nó
lan đi xa và rộng.
99
00:15:45,612 --> 00:15:48,657
Không hề như hy vọng của nó.
100
00:15:53,871 --> 00:15:56,957
Khủng long Rapetosaur cao 15 mét.
101
00:16:05,591 --> 00:16:10,137
Chúng đến đây với kì vọng sẽ được tắm bùn.
102
00:16:14,099 --> 00:16:18,103
Với cóc Beelzebufo,
thời điểm này không đúng lúc chút nào.
103
00:16:34,286 --> 00:16:39,458
Mấy cái vũng nước của nó giờ
đang nằm dưới con Sauropod nặng 70 tấn.
104
00:16:47,174 --> 00:16:49,343
Không có nhiều thời gian.
105
00:16:51,678 --> 00:16:56,266
Cóc quỷ cái chỉ giao phối vào đầu mùa mưa.
106
00:17:01,271 --> 00:17:03,023
Nó cần một vũng nước mới.
107
00:17:08,362 --> 00:17:09,363
Có một cái rồi.
108
00:17:21,165 --> 00:17:23,085
Đến được đó khá là nguy hiểm.
109
00:18:05,085 --> 00:18:07,337
Cuối cùng, nó cũng đến nơi...
110
00:18:09,923 --> 00:18:12,259
nhưng nó đã bị chú ý.
111
00:18:23,729 --> 00:18:27,274
Đâu phải vô cớ mà nó được gọi là cóc quỷ.
112
00:18:32,279 --> 00:18:34,656
Đã đến lúc thử hát tiếp...
113
00:18:38,410 --> 00:18:45,167
nhưng nó không thể hát đủ to để lấn át
tiếng kêu mãn nguyện của Sauropod.
114
00:18:54,635 --> 00:18:55,719
Thật may cho nó,
115
00:18:55,719 --> 00:19:00,849
có một thứ mà Rapetosaur
còn thích hơn ngâm mình trong bùn...
116
00:19:03,810 --> 00:19:06,271
đó là thức ăn.
117
00:19:10,734 --> 00:19:12,778
Bầy thú đói bụng đi tiếp...
118
00:19:14,988 --> 00:19:19,409
nhưng không phải là không để lại
thứ gì hữu ích phía sau.
119
00:19:23,539 --> 00:19:28,544
Hàng chục dấu chân khổng lồ, đầy nước.
120
00:19:37,886 --> 00:19:42,599
Nơi lý tưởng để Beelzebufo
tiếp tục hành trình tìm bạn đời.
121
00:20:04,830 --> 00:20:07,666
Cóc quỷ chỉ có thể sinh tồn ở đây
122
00:20:07,666 --> 00:20:12,462
vì mưa trái mùa
làm ngập đất ở đây mỗi năm.
123
00:20:15,048 --> 00:20:18,552
Tuy nhiên, có những nơi
mà khí hậu thay đổi
124
00:20:18,552 --> 00:20:20,888
nghĩa là ít chắc chắn sẽ có mưa hơn.
125
00:20:26,643 --> 00:20:32,524
Lưu vực nội địa ở Bắc Mỹ này trước đây
nằm sâu dưới nước chừng một mét.
126
00:20:36,361 --> 00:20:40,282
Nhưng sau một thập kỉ hạn hán,
giờ nó trở nên khô cằn.
127
00:20:47,664 --> 00:20:51,460
Tuy nhiên, một số loài khủng long
vẫn còn nán lại ở đây.
128
00:21:02,137 --> 00:21:04,723
Một đàn Pachycephalosaur,
129
00:21:06,058 --> 00:21:09,811
những sinh vật kì dị
với hộp sọ dày, hình vòm.
130
00:21:22,282 --> 00:21:25,369
Chúng thích ăn trái cây và lá cây...
131
00:21:28,622 --> 00:21:33,961
nhưng giờ lại buộc phải
chấp nhận rễ cây và côn trùng.
132
00:21:48,976 --> 00:21:51,937
Một con đực lớn dẫn đầu đàn.
133
00:21:54,523 --> 00:22:00,445
Nó giữ trật tự để các con khác
yên tâm kiếm ăn.
134
00:22:17,379 --> 00:22:21,300
Nhưng rắc rối đang nảy sinh trong đàn.
135
00:22:24,386 --> 00:22:27,139
Con đực trẻ này đang ra oai.
136
00:22:40,027 --> 00:22:45,991
Đã đến lúc con đực thống trị cho nó
biết thân biết phận hoặc đuổi nó đi.
137
00:22:55,876 --> 00:22:58,128
Nó khoe phần đầu đầy màu sắc...
138
00:23:05,385 --> 00:23:07,679
để dọa con nhỏ hơn.
139
00:23:14,978 --> 00:23:17,314
Nhưng con trẻ không lùi bước
dễ dàng như vậy.
140
00:24:07,155 --> 00:24:12,411
Hộp sọ dày 25 cm giúp chúng sống sót
sau những va chạm trực diện mạnh mẽ.
141
00:24:34,558 --> 00:24:36,518
Con đực lớn nặng hơn,
142
00:24:37,936 --> 00:24:41,732
nhưng con đực trẻ nhanh nhẹn hơn
và có sức chịu đựng cao hơn,
143
00:24:42,733 --> 00:24:45,569
và điều đó cho nó lợi thế lớn hơn.
144
00:24:57,164 --> 00:24:58,999
Tiếng gầm của kẻ chiến thắng.
145
00:25:10,219 --> 00:25:12,387
Nhưng quá sớm rồi.
146
00:25:28,070 --> 00:25:31,073
Kẻ thua cuộc phải trả giá đắt.
147
00:25:38,622 --> 00:25:39,623
Bị đày ải.
148
00:25:45,045 --> 00:25:49,216
Chỉ có một mình,
tự sinh tồn là thử thách lớn.
149
00:25:55,097 --> 00:25:58,684
Nhưng cuộc sống ở đây cũng sẽ
không dễ dàng cho kẻ chiến thắng
150
00:25:58,684 --> 00:26:03,772
trừ khi nước quay trở lại
vùng đất này sớm.
151
00:26:12,072 --> 00:26:14,491
Khắp lục địa rộng lớn này,
152
00:26:14,491 --> 00:26:19,079
có hơn 250 nghìn km vuông đầm lầy...
153
00:26:21,957 --> 00:26:25,794
và phần lớn bị ngập lụt quanh năm.
154
00:26:33,051 --> 00:26:34,636
Ở đây vào mùa xuân,
155
00:26:34,636 --> 00:26:39,808
sự phát triển của thực vật mới tạo ra
nơi kiếm ăn tuyệt vời cho các đàn gia súc.
156
00:26:55,324 --> 00:26:59,036
Nhưng nơi nào có số lượng lớn
loài ăn thực vật...
157
00:27:01,663 --> 00:27:03,707
thì cũng có những thợ săn giỏi.
158
00:27:15,260 --> 00:27:16,261
Khủng long bạo chúa...
159
00:27:18,847 --> 00:27:22,142
những kẻ săn mồi trên cạn
mạnh nhất quả đất.
160
00:27:24,895 --> 00:27:27,105
Chúng thường phục kích con mồi...
161
00:27:30,359 --> 00:27:32,736
nhưng với rất nhiều cặp mắt đang dõi theo...
162
00:27:34,905 --> 00:27:37,908
giờ không phải là
thời điểm tấn công thích hợp.
163
00:27:48,752 --> 00:27:50,629
Khi đêm xuống,
164
00:27:50,629 --> 00:27:54,758
một số con trong đàn
đang gặm cỏ ngoài trời
165
00:27:54,758 --> 00:27:57,344
rút vào rừng để trú ẩn.
166
00:28:01,557 --> 00:28:05,519
Giờ thì lợi thế thuộc về thú săn mồi.
167
00:28:19,199 --> 00:28:23,245
Khủng long bạo chúa có đôi mắt to nhất
trong số các loài khủng long,
168
00:28:24,913 --> 00:28:27,958
giúp chúng có tầm nhìn rất tốt
trong điều kiện ánh sáng yếu.
169
00:28:48,687 --> 00:28:53,025
Và chúng có thể di chuyển trong rừng
một cách gần như im lặng,
170
00:28:53,692 --> 00:28:56,445
nhờ các miếng đệm ở chân.
171
00:29:07,581 --> 00:29:09,917
Một nhóm Edmontosaur.
172
00:29:21,220 --> 00:29:22,721
Chúng không có lớp giáp,
173
00:29:22,721 --> 00:29:26,934
nhưng to bằng khủng long bạo chúa
và nhanh gấp đôi.
174
00:29:31,438 --> 00:29:33,899
Cần có sự tinh ranh mới bắt được một con.
175
00:29:46,245 --> 00:29:50,457
Từng thợ săn
cẩn thận di chuyển vào vị trí.
176
00:30:00,634 --> 00:30:04,263
Sau đó, một con cố tình gây ồn ào.
177
00:30:16,692 --> 00:30:19,528
Các con Edmontosaur đã được báo động.
178
00:30:28,829 --> 00:30:30,956
Chúng biết lũ thợ săn đang ở gần,
179
00:30:32,040 --> 00:30:34,543
nhưng không biết chính xác
chúng đang ở đâu.
180
00:30:37,713 --> 00:30:39,631
Đã đến lúc giăng bẫy.
181
00:30:43,218 --> 00:30:44,928
Một con khủng long bạo chúa lao ra.
182
00:30:55,272 --> 00:31:01,737
Đàn hoảng sợ và chạy trốn đến nơi
khủng long bạo chúa khác đang phục kích.
183
00:31:42,361 --> 00:31:44,947
Một kế hoạch được thực hiện hoàn hảo...
184
00:31:49,117 --> 00:31:53,330
bởi một trong những kẻ săn mồi
vĩ đại nhất từng sống trên cạn...
185
00:31:58,794 --> 00:32:02,714
trong đầm lầy
của hành tinh tiền sử của chúng ta.
186
00:32:12,975 --> 00:32:15,978
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ: KHÁM PHÁ
187
00:32:19,273 --> 00:32:22,109
PACHYCEPHALOSAUR CÓ THỰC SỰ THÍCH HÚC ĐẦU?
188
00:32:22,109 --> 00:32:26,363
Đây là hộp sọ của Pachycephalosaur,
189
00:32:26,363 --> 00:32:28,824
một loài ăn thực vật cao gần năm mét.
190
00:32:29,950 --> 00:32:32,202
Dù đã trải qua nhiều năm nghiên cứu,
191
00:32:32,202 --> 00:32:37,374
nhưng chúng tôi vẫn đang cố tìm hiểu
vì sao đầu của nó có hình thù kì dị này.
192
00:32:48,051 --> 00:32:50,220
{\an8}Tất nhiên, điểm đặc biệt nhất
của Pachycephalosaur...
193
00:32:50,220 --> 00:32:51,680
{\an8}TIẾN SĨ SUSANNAH MAIDMENT
BẢO TÀNG LỊCH SỬ TỰ NHIÊN
194
00:32:51,680 --> 00:32:53,515
{\an8}...là hình vòm kì lạ trên đầu chúng.
195
00:32:56,768 --> 00:33:01,815
Xung quanh nó là một loạt các mấu,
nốt sần và chỗ lồi rất kì lạ.
196
00:33:02,441 --> 00:33:04,484
Trông khá giống rồng.
197
00:33:06,528 --> 00:33:07,821
{\an8}GIÁO SƯ PAUL BARRETT
BẢO TÀNG LỊCH SỬ TỰ NHIÊN
198
00:33:07,821 --> 00:33:09,573
{\an8}Lần đầu tiên nhìn thấy
những hộp sọ hình vòm rất dày này,
199
00:33:09,573 --> 00:33:11,867
{\an8}những cái vòm có thể dày tới 30 cm,
200
00:33:12,701 --> 00:33:14,536
ta tưởng rằng chúng rất mạnh.
201
00:33:14,536 --> 00:33:17,664
Rằng có lẽ khủng long
sử dụng chúng để húc đầu vào nhau
202
00:33:17,664 --> 00:33:19,875
trong các cuộc tranh giành thứ bậc.
203
00:33:22,211 --> 00:33:26,757
Ngày nay, những động vật
như cừu sừng lớn húc đầu theo cách này.
204
00:33:28,717 --> 00:33:32,137
Hộp sọ dày giúp bảo vệ
não của chúng khỏi va đập.
205
00:33:35,307 --> 00:33:39,686
Nhưng điều này có giải thích đầy đủ
cho cái đầu vòm của Pachycephalosaur?
206
00:33:43,232 --> 00:33:46,401
Một số nhà cổ sinh vật học nghĩ
ta nên nhìn vào bên trong hộp sọ.
207
00:33:47,736 --> 00:33:50,864
Họ cắt một số đầu vòm
của Pachycephalosaur,
208
00:33:50,864 --> 00:33:54,243
và khi cắt, họ phát hiện ra rằng
có lẽ nó không đủ mạnh
209
00:33:54,243 --> 00:33:57,204
để chịu được những tác động lên đầu.
210
00:33:58,372 --> 00:34:04,419
Tuy nhiên, họ đã phát hiện ra một thứ khác
cho thấy đầu vòm có mục đích sử dụng khác.
211
00:34:05,629 --> 00:34:09,591
Bề mặt có một lưới các sợi nhỏ.
212
00:34:11,176 --> 00:34:14,137
Có lẽ để tôn làn da sáng màu,
213
00:34:14,137 --> 00:34:16,139
được dùng để thu hút bạn đời.
214
00:34:17,808 --> 00:34:24,147
Giả thuyết mới này
được chấp nhận cho đến năm 2013,
215
00:34:24,857 --> 00:34:27,317
khi có một khám phá mới.
216
00:34:29,360 --> 00:34:31,237
Một con Pachycephalosaur được tìm thấy
217
00:34:31,237 --> 00:34:37,034
với các dấu vết cho thấy nó đã sống sót
sau nhiều vết thương trên đỉnh đầu,
218
00:34:38,661 --> 00:34:40,956
và không chỉ có một trường hợp đó.
219
00:34:41,998 --> 00:34:45,127
Họ quay lại và xem qua
các bộ sưu tập ở bảo tàng lịch sử
220
00:34:45,127 --> 00:34:48,172
và phát hiện ra thực sự có rất nhiều
bằng chứng của những tổn thương này
221
00:34:48,172 --> 00:34:51,925
ở một nơi tương tự trên một loạt
các con Pachycephalosaur khác nhau.
222
00:34:53,802 --> 00:34:56,679
Đây là bằng chứng tốt cho thấy
có lẽ chúng đã húc đầu vào nhau.
223
00:35:02,394 --> 00:35:04,646
Vậy rốt cuộc là các hộp sọ đủ mạnh
224
00:35:04,646 --> 00:35:07,816
để bảo vệ não của con Pachycephalosaur?
225
00:35:11,153 --> 00:35:15,490
Để tìm hiểu, các nhà khoa học
đã chuyển sang công nghệ quét mới nhất.
226
00:35:17,159 --> 00:35:20,996
Ta có thể sử dụng máy quét CT
để xây dựng mô hình ảo của xương,
227
00:35:20,996 --> 00:35:24,124
sau đó có thể đưa vào
các bài kiểm tra kĩ thuật khác nhau
228
00:35:24,124 --> 00:35:28,337
giống như cách ta làm với một bộ phận
máy bay hoặc hông nhân tạo.
229
00:35:29,588 --> 00:35:33,258
Điều này cung cấp bằng chứng cuối cùng.
230
00:35:37,429 --> 00:35:39,181
Những gì chúng cho thấy
là đầu vòm của Pachycephalosaur
231
00:35:39,181 --> 00:35:42,059
thực sự có thể chịu được một lực khổng lồ.
232
00:35:44,311 --> 00:35:47,397
Đó là loại lực các cầu thủ
bóng bầu dục Mỹ phải chịu
233
00:35:47,397 --> 00:35:49,066
khi họ đâm vào nhau.
234
00:35:54,780 --> 00:35:58,325
Bây giờ chúng tôi tin rằng
Pachycephalosaur đã sử dụng đầu của chúng
235
00:35:58,325 --> 00:35:59,952
để vừa làm vũ khí lợi hại...
236
00:36:02,287 --> 00:36:04,206
vừa có màn trình diễn đầy màu sắc.
237
00:36:07,292 --> 00:36:12,297
Hai cách để chứng minh ai là trùm
trong thế giới tiền sử của chúng.
238
00:38:46,201 --> 00:38:48,203
Biên dịch: Gió