1
00:00:08,717 --> 00:00:10,552
{\an8}Khủng long thống trị hành tinh...

2
00:00:10,552 --> 00:00:12,179
{\an8}DAVID ATTENBOROUGH TƯỜNG THUẬT

3
00:00:12,179 --> 00:00:14,806
{\an8}...trong hơn 150 triệu năm.

4
00:00:15,682 --> 00:00:18,727
Chúng ở hầu hết mọi nơi trên thế giới,

5
00:00:19,311 --> 00:00:23,148
có hầu hết mọi hình dạng
và kích thước ta có thể tưởng tượng.

6
00:00:24,358 --> 00:00:27,402
Một số thực sự phi thường.

7
00:00:30,822 --> 00:00:34,535
Ta biết khủng long bạo chúa
bơi cực kì tốt,

8
00:00:36,787 --> 00:00:40,082
Velociraptor là thợ săn lông lá xảo quyệt,

9
00:00:42,000 --> 00:00:45,963
và một số loài khủng long
có hành vi rất kì lạ.

10
00:00:48,841 --> 00:00:52,594
Nhưng những khám phá mới
được phát hiện hầu như mỗi ngày

11
00:00:52,594 --> 00:00:57,641
cho ta biết thêm về sự sống
trên hành tinh này 66 triệu năm trước.

12
00:01:02,604 --> 00:01:05,482
Lần này, trong <i>Hành Tinh Thời Tiền Sử,</i>

13
00:01:05,482 --> 00:01:08,026
chúng tôi tiết lộ những con vật mới...

14
00:01:09,403 --> 00:01:13,740
và kiến thức mới
về hành trình tìm bạn đời của chúng,

15
00:01:15,576 --> 00:01:18,203
những thách thức phải đối mặt
khi nuôi dạy một gia đình...

16
00:01:19,496 --> 00:01:21,415
và những trận chiến vĩ đại của chúng.

17
00:01:29,506 --> 00:01:33,969
Hãy du hành đến thời điểm khi thiên nhiên
đang ở giai đoạn tuyệt vời nhất.

18
00:01:37,514 --> 00:01:41,727
Đây là <i>Hành Tinh Thời Tiền Sử 2.</i>

19
00:01:45,522 --> 00:01:51,111
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ 2

20
00:01:54,448 --> 00:01:57,868
BẮC MỸ

21
00:02:00,829 --> 00:02:03,749
Bờ biển nội địa rộng lớn

22
00:02:03,749 --> 00:02:06,835
gần như chia đôi Bắc Mỹ.

23
00:02:09,838 --> 00:02:12,883
Ở phía nam này, khi thủy triều rút,

24
00:02:13,800 --> 00:02:16,220
những con vật lớn kéo đến bờ biển.

25
00:02:33,904 --> 00:02:37,074
Những con Alamosaur này cao hơn 30 mét

26
00:02:37,074 --> 00:02:39,159
và nặng hơn 70 tấn.

27
00:02:43,872 --> 00:02:47,501
Chúng là loài khủng long
lớn nhất trên lục địa.

28
00:02:51,505 --> 00:02:54,925
Lớn đến mức không kẻ săn mồi nào
có thể đánh bại chúng.

29
00:02:58,679 --> 00:03:01,098
Một số con sống rất lâu.

30
00:03:06,812 --> 00:03:10,065
Con đực này khoảng 70 tuổi.

31
00:03:20,868 --> 00:03:24,580
Nhiều con trong đàn
có khả năng là con cháu của nó.

32
00:03:27,124 --> 00:03:30,669
Nhưng cuộc sống lâu dài
của nó sắp kết thúc.

33
00:03:36,800 --> 00:03:41,221
Cơ thể to lớn của nó bắt đầu yếu đi.

34
00:04:04,912 --> 00:04:07,372
Có thể nó sẽ không sống nổi qua đêm.

35
00:04:20,093 --> 00:04:21,136
Bình minh.

36
00:04:22,513 --> 00:04:26,016
Và những con điểu long răng khía
đã đánh hơi được mùi.

37
00:04:32,231 --> 00:04:34,733
Chúng nhanh nhẹn
đi điều tra bất cứ gì mới lạ...

38
00:04:37,528 --> 00:04:39,905
đặc biệt là nếu thứ đó đáng ăn.

39
00:04:44,409 --> 00:04:48,956
Nhưng việc cắn xuyên qua lớp da dày bảy cm
vượt quá khả năng của chúng.

40
00:04:50,958 --> 00:04:52,334
Rất khó chịu.

41
00:05:08,517 --> 00:05:10,269
Khủng long bạo chúa...

42
00:05:13,355 --> 00:05:15,524
là kẻ săn mồi hàng đầu ở Bắc Mỹ.

43
00:05:20,070 --> 00:05:22,155
Với chiếc răng dài hơn 15 cm,

44
00:05:22,656 --> 00:05:26,660
xé nát lớp da cứng của Alamosaur
chỉ là chuyện nhỏ.

45
00:05:55,272 --> 00:05:58,817
Khủng long bạo chúa
có thể bắt nạt điểu long răng khía,

46
00:05:58,817 --> 00:06:03,655
nhưng một xác thú to thế này
sẽ sớm thu hút những đối thủ đáng gờm hơn.

47
00:06:15,375 --> 00:06:19,254
Quetzalcoatlus,
một con thằn lằn bay khổng lồ.

48
00:06:24,968 --> 00:06:29,348
Một trong số ít sinh vật có thể thách thức
khủng long bạo chúa trưởng thành.

49
00:06:43,237 --> 00:06:45,948
Một cú đánh từ cái mỏ
dài gần hai mét của nó

50
00:06:45,948 --> 00:06:48,909
có thể dễ dàng
khiến khủng long bạo chúa mất một mắt.

51
00:06:53,247 --> 00:06:57,167
Dù vậy, có vẻ như nó sẽ không lùi bước.

52
00:07:09,471 --> 00:07:12,224
Nhưng sự xuất hiện
của con Quetzalcoatlus thứ hai...

53
00:07:14,601 --> 00:07:15,811
đã thay đổi tình thế.

54
00:07:24,820 --> 00:07:28,282
Suy cho cùng,
hai cái mỏ vẫn nguy hiểm hơn một.

55
00:08:05,277 --> 00:08:08,572
Với khủng long bạo chúa,
tình hình hiện giờ quá nguy hiểm.

56
00:08:14,578 --> 00:08:17,706
Một số cuộc chiến không đáng để mạo hiểm.

57
00:08:20,209 --> 00:08:23,462
Hiện tại, những kẻ khổng lồ bay
đã chiến thắng.

58
00:08:27,841 --> 00:08:30,135
Chúng nhanh chóng ăn tất cả
những gì có thể.

59
00:08:34,972 --> 00:08:39,269
Nhưng chắc chắn khủng long bạo chúa
sẽ trở lại để lấy phần của mình

60
00:08:40,687 --> 00:08:43,524
khi các đối thủ biết bay rời đi.

61
00:08:56,286 --> 00:09:00,874
Ở vùng biển bao quanh Bắc Mỹ,
có những kẻ săn mồi khổng lồ khác.

62
00:09:03,252 --> 00:09:05,337
Nhưng chúng không có đối thủ.

63
00:09:09,675 --> 00:09:11,093
Thương long.

64
00:09:17,391 --> 00:09:19,351
Có thể chúng trông giống
những con cá mập khổng lồ,

65
00:09:19,351 --> 00:09:22,855
nhưng thực chất, chúng là
một loại thằn lằn sống dưới nước.

66
00:09:29,111 --> 00:09:32,155
Với kích thước, tốc độ và bộ hàm mạnh mẽ,

67
00:09:32,155 --> 00:09:36,243
có rất ít sinh vật trong đại dương
an toàn trước những thợ săn này.

68
00:09:42,374 --> 00:09:47,129
Ở Vịnh Mexico, con Globidens
thuộc họ thương long này đang tìm kiếm

69
00:09:47,129 --> 00:09:49,756
một con mồi cụ thể.

70
00:09:58,640 --> 00:10:02,019
Cúc đá hổ, Sphenodiscus.

71
00:10:03,979 --> 00:10:06,982
Hàng năm,
những đàn cúc đá cái lớn xuất hiện

72
00:10:06,982 --> 00:10:10,360
từ vùng nước sâu
và di chuyển về phía bờ biển.

73
00:10:15,365 --> 00:10:20,746
Chúng đều mới giao phối và mỗi con đang
mang hàng trăm quả trứng đã thụ tinh.

74
00:10:35,135 --> 00:10:37,596
Trứng phải được đẻ ở vùng nước nông.

75
00:10:41,099 --> 00:10:44,144
Và đó là nơi con thương long đang đợi.

76
00:10:56,240 --> 00:10:58,992
Bản thân cúc đá hổ cũng là thợ săn.

77
00:11:00,827 --> 00:11:05,832
Sự kết hợp của một cơ thể hợp lý
và một ống hút mạnh mẽ cho phép chúng

78
00:11:05,832 --> 00:11:09,044
bơi vun vút với tốc độ lớn.

79
00:11:17,511 --> 00:11:19,513
Nhưng thương long cũng không kém cạnh.

80
00:11:34,361 --> 00:11:39,741
Globidens có răng tròn và rộng,
dễ dàng làm nứt vỏ cúc đá,

81
00:11:40,826 --> 00:11:43,745
giải phóng không khí giữ cho chúng nổi.

82
00:11:44,872 --> 00:11:48,375
Không có nó,
chúng đành chìm xuống đáy biển.

83
00:11:57,176 --> 00:12:02,264
Trước khi cúc đá có thể trốn thoát, thương
long vô hiệu hóa càng nhiều con càng tốt.

84
00:12:42,179 --> 00:12:45,349
Cuối cùng cũng đến giờ ăn.

85
00:12:57,277 --> 00:13:00,322
Globidens có thể đã giết hàng tá con...

86
00:13:04,117 --> 00:13:10,332
nhưng so với tổng số lượng cúc đá
thì chẳng là bao nhiêu.

87
00:13:13,627 --> 00:13:15,921
Phần lớn đàn đã sống sót

88
00:13:15,921 --> 00:13:19,049
và tiếp tục hành trình đến nơi đẻ trứng.

89
00:13:42,865 --> 00:13:46,869
Đáy biển đầy đá ở đây
có nhiều vết nứt và kẽ hở,

90
00:13:48,620 --> 00:13:52,916
những nơi lý tưởng để gắn
các túi trứng quý giá của cúc đá.

91
00:13:57,921 --> 00:14:00,215
Gắn xong, những con cái bỏ rơi chúng.

92
00:14:06,805 --> 00:14:09,141
Nhưng khi được an toàn
trong vườn ươm ven biển,

93
00:14:09,808 --> 00:14:13,020
những quả trứng này
sẽ tạo ra thế hệ tiếp theo.

94
00:14:25,324 --> 00:14:28,160
Những vùng biển ven bờ này
tràn đầy sinh vật sống.

95
00:14:30,787 --> 00:14:34,333
Tuy nhiên, trên đất liền,
và chỉ cách đó vài trăm cây số,

96
00:14:34,333 --> 00:14:36,168
chỉ có sự hoang vắng.

97
00:14:40,172 --> 00:14:44,259
Ở đây, những chuyển động mạnh mẽ
sâu trong vỏ trái đất đang bắt đầu

98
00:14:44,259 --> 00:14:46,345
nâng cao dãy núi Rocky.

99
00:14:52,726 --> 00:14:58,065
Những thay đổi to lớn về địa hình đã
cô lập hồ này với những con sông gần đó.

100
00:15:02,069 --> 00:15:06,865
Nước ở đây bốc hơi trước gió mạnh
và nắng hè gay gắt.

101
00:15:10,410 --> 00:15:15,541
Và các khoáng chất hòa tan trong đó
đang bắt đầu đạt đến mức độc hại.

102
00:15:19,294 --> 00:15:23,131
Với hầu hết sinh vật,
nước này quá độc hại để uống.

103
00:15:33,267 --> 00:15:38,772
Mặc dù vậy, hàng năm nơi này
vẫn được đủ loại động vật ghé thăm.

104
00:15:41,817 --> 00:15:43,610
Các đàn Styginetta,

105
00:15:43,610 --> 00:15:47,698
họ hàng nguyên thủy của loài vịt, dừng lại
ở đây trong chuyến du hành của chúng.

106
00:15:51,451 --> 00:15:53,245
Và chúng không đơn độc.

107
00:15:57,124 --> 00:15:59,042
Khủng long cũng ở đây.

108
00:16:11,763 --> 00:16:16,602
Một gia đình Pectinodon.
Chúng có lông, nhưng không biết bay.

109
00:16:25,736 --> 00:16:27,905
Và chúng được con bố dẫn dắt.

110
00:16:42,628 --> 00:16:46,715
Những con khủng long này
và đàn Styginetta đều bị kéo đến đây

111
00:16:46,715 --> 00:16:49,968
bởi một lượng lớn thức ăn theo mùa kì lạ.

112
00:16:57,017 --> 00:16:58,018
Ruồi.

113
00:17:04,441 --> 00:17:09,530
Ấu trùng của những loài côn trùng này
có thể lọc muối độc hại của hồ

114
00:17:09,530 --> 00:17:13,909
và kết quả là chúng phát triển
với số lượng khổng lồ.

115
00:17:15,702 --> 00:17:17,663
Giờ chúng đang nở thành ruồi trưởng thành...

116
00:17:19,790 --> 00:17:21,415
với số lượng đến hàng triệu.

117
00:17:25,712 --> 00:17:30,801
Chúng là nguồn cung cấp protein phong phú,
dồi dào cho tất cả những con vật đến hồ.

118
00:17:48,777 --> 00:17:52,781
Pectinodon là loài khủng long
đặc biệt thông minh.

119
00:17:54,408 --> 00:17:58,996
Chúng không mất nhiều thời gian
để tìm ra cách bắt ruồi tốt nhất.

120
00:18:27,399 --> 00:18:31,195
Nhưng bố của chúng
đã để mắt đến con mồi lớn hơn.

121
00:18:38,619 --> 00:18:41,246
Pectinodon không chỉ thông minh,

122
00:18:41,246 --> 00:18:44,249
mà còn là những thợ săn rất khéo léo.

123
00:18:58,555 --> 00:19:01,892
Đàn Styginetta không biết nó đang đến.

124
00:19:27,918 --> 00:19:28,919
Thành công rồi.

125
00:19:38,762 --> 00:19:41,473
Bữa ăn dinh dưỡng hơn nhiều cho gia đình,

126
00:19:42,850 --> 00:19:44,351
và vậy cũng tốt.

127
00:19:45,561 --> 00:19:48,939
Lũ ruồi sẽ không nán lại lâu.

128
00:19:51,108 --> 00:19:55,112
Và gia đình khủng long
sẽ buộc phải tìm thức ăn ở nơi khác.

129
00:20:04,079 --> 00:20:05,163
Xa hơn về phía bắc,

130
00:20:05,163 --> 00:20:08,000
dãy núi Rocky vẫn đang từ từ cao lên.

131
00:20:09,459 --> 00:20:13,172
Và khi đó, chúng tạo ra
những địa hình cao hơn, mát mẻ hơn

132
00:20:13,172 --> 00:20:16,008
nơi rừng thông bạt ngàn sinh sôi.

133
00:20:22,431 --> 00:20:27,394
Xuân đến, những tiếng kêu lạ
vang vọng qua những tán cây.

134
00:20:31,732 --> 00:20:33,650
Mùa giao phối đã đến

135
00:20:33,650 --> 00:20:37,613
cho một trong những loài khủng long
được vũ trang nặng kí nhất Bắc Mỹ.

136
00:20:45,245 --> 00:20:46,496
Khủng long ba sừng.

137
00:20:53,003 --> 00:20:57,758
Hàng năm, số lượng lớn những kẻ khổng lồ
này tập trung tại các bãi đất trống.

138
00:21:06,808 --> 00:21:09,895
Những con cái đã đến để chọn bạn đời.

139
00:21:15,192 --> 00:21:18,904
Những con đực năm tấn rưỡi
chiến đấu và thể hiện sức mạnh.

140
00:21:31,542 --> 00:21:34,878
Con đực trẻ này có vẻ đang ở lúc sung sức.

141
00:21:38,715 --> 00:21:42,135
Nó khoe cặp sừng dài cả mét phi thường...

142
00:21:44,179 --> 00:21:46,598
và cái diềm đầy màu sắc của mình.

143
00:21:52,020 --> 00:21:53,689
Sừng của nó có vẻ hoàn hảo.

144
00:21:54,398 --> 00:21:56,191
Chưa bị hư hại bởi chiến trận.

145
00:21:59,361 --> 00:22:01,071
Tuy nhiên, đối với con cái,

146
00:22:01,071 --> 00:22:07,327
việc không có tổn thương nào có thể là
dấu hiệu của một điểm yếu nghiêm trọng.

147
00:22:09,830 --> 00:22:11,707
Sự thiếu kinh nghiệm.

148
00:22:18,672 --> 00:22:22,926
Mấy cuộc tụ họp này là sự kiện quan trọng
trong cuộc sống của khủng long ba sừng.

149
00:22:25,637 --> 00:22:30,642
Chúng cung cấp cơ hội tốt nhất trong năm
để các con trưởng thành trở thành cha mẹ.

150
00:22:33,478 --> 00:22:36,607
Và không chỉ có
những khủng long trẻ hy vọng thế.

151
00:22:52,664 --> 00:22:56,752
Một con đực 30 tuổi nặng gần chục tấn.

152
00:22:59,963 --> 00:23:02,382
Nếu có một thứ mà nó có nhiều

153
00:23:02,382 --> 00:23:05,344
thì chính là hàng thập kỉ
những vết thương.

154
00:23:11,475 --> 00:23:12,559
Nó có thể già,

155
00:23:12,559 --> 00:23:16,563
nhưng nó vẫn đủ khỏe để thách thức
một đối thủ trẻ tuổi, dù khỏe đến đâu.

156
00:23:29,952 --> 00:23:31,161
Rủi ro rất cao,

157
00:23:32,913 --> 00:23:35,541
và không con nào sẵn sàng lùi bước.

158
00:24:06,321 --> 00:24:09,741
Chiến binh dày dạn có lợi thế
về cân nặng gần bốn tấn...

159
00:24:12,536 --> 00:24:14,580
và kĩ năng chiến đấu tốt.

160
00:24:19,918 --> 00:24:23,380
Sừng của con non không còn hoàn hảo nữa.

161
00:24:54,953 --> 00:24:57,414
Khả năng chiến đấu của con đực già

162
00:24:57,414 --> 00:25:00,584
thật sự đã gây ấn tượng với con cái này.

163
00:25:16,099 --> 00:25:19,645
Đối với kẻ thua cuộc,
mùa giao phối đã kết thúc.

164
00:25:23,190 --> 00:25:28,362
Tuy nhiên, những vết sẹo chiến đấu mới có
có lẽ sẽ đủ để nó thu hút một con cái

165
00:25:28,362 --> 00:25:31,865
vào lần tiếp theo
cả đàn tụ tập ở đây để giao phối.

166
00:25:37,621 --> 00:25:40,666
Đối với khủng long ăn thực vật
như khủng long ba sừng,

167
00:25:40,666 --> 00:25:45,796
những khu rừng rộng lớn bao phủ
phần lớn Bắc Mỹ cung cấp nhiều thức ăn

168
00:25:45,796 --> 00:25:47,339
quanh năm.

169
00:25:50,050 --> 00:25:53,595
Nhưng đối với những con sống ở
vùng cực bắc lạnh giá của Châu Mỹ,

170
00:25:53,595 --> 00:25:55,931
thức ăn khó kiếm hơn nhiều.

171
00:25:58,851 --> 00:26:00,644
Ở Vòng Bắc Cực,

172
00:26:00,644 --> 00:26:04,690
trong ba tháng trong năm,
mặt trời hầu như không mọc.

173
00:26:09,611 --> 00:26:12,781
Khi hơi ấm cuối cùng cũng trở lại
sau mùa đông dài...

174
00:26:15,158 --> 00:26:18,954
Ornithomimus có lông
nhanh chóng tận dụng thời cơ.

175
00:26:27,254 --> 00:26:32,718
Những kẻ du hành nhanh nhẹn này là một
trong những khủng long chạy nhanh nhất.

176
00:26:34,178 --> 00:26:38,849
Chúng có thể chạy quanh một khoảng xa
để tìm kiếm thảm thực vật tươi.

177
00:26:45,147 --> 00:26:49,359
Chúng rất nhanh nên khó mà bị
những kẻ săn mồi bắt được.

178
00:26:56,992 --> 00:26:58,702
Sau một mùa đông khắc nghiệt,

179
00:26:58,702 --> 00:27:02,998
con Nanuqsaur cái này
cần phải sớm săn con mồi nào đó.

180
00:27:08,545 --> 00:27:14,051
Họ hàng nhỏ hơn của khủng long bạo chúa,
nhưng lanh hơn, và cái chính là nhanh hơn.

181
00:27:18,514 --> 00:27:22,768
Không có chỗ nào để trốn,
nên tấn công bất ngờ là bất khả thi.

182
00:27:30,275 --> 00:27:34,279
Thay vào đó,
nó dùng đến cách tạo hoảng loạn.

183
00:27:53,507 --> 00:27:56,093
Nó cần chọn ra một mục tiêu duy nhất...

184
00:27:58,887 --> 00:28:00,430
và bám theo.

185
00:28:13,902 --> 00:28:18,073
Tốc độ nhanh chóng
của Ornithomimus vừa cho chúng lợi thế.

186
00:28:24,037 --> 00:28:27,749
Mỗi lần đi săn thất bại
làm tốn nhiều năng lượng quý giá hơn...

187
00:28:31,336 --> 00:28:34,173
khiến nó càng đói hơn.

188
00:28:40,596 --> 00:28:41,680
Có thể giờ là mùa xuân,

189
00:28:41,680 --> 00:28:46,894
nhưng ở vùng cực bắc này, gió lạnh có thể
nhanh chóng khiến nhiệt độ giảm xuống.

190
00:29:15,506 --> 00:29:21,595
Những cơn mưa tuyết và mỏm đá có thể
mang đến cơ hội thứ hai cho con Nanuqsaur.

191
00:29:29,186 --> 00:29:31,396
Bây giờ nó khó phát hiện hơn.

192
00:29:36,401 --> 00:29:39,947
Mỗi bước về phía trước
đưa nó đến gần hơn với thành công.

193
00:30:18,360 --> 00:30:20,445
Nó chọn mục tiêu.

194
00:31:07,367 --> 00:31:10,078
Phần thưởng này không chỉ dành cho nó.

195
00:31:19,046 --> 00:31:20,631
Nó là một người mẹ.

196
00:31:29,223 --> 00:31:31,391
Thịt tươi cho các con của nó.

197
00:31:33,310 --> 00:31:35,562
Có lẽ là lần đầu tiên sau nhiều tuần.

198
00:31:46,698 --> 00:31:48,867
Nếu muốn đàn con phát triển,

199
00:31:48,867 --> 00:31:53,664
nó sẽ phải lặp đi lặp lại
thành công ngày hôm nay.

200
00:31:58,043 --> 00:32:01,964
Cho đến khi con nó đủ lớn
để cùng nó đi săn,

201
00:32:01,964 --> 00:32:05,467
và có thể tự bảo vệ mình.

202
00:32:12,057 --> 00:32:16,854
Ở đây, vùng biên giới xa xôi
và có lẽ là khắc nghiệt nhất

203
00:32:17,354 --> 00:32:19,648
của lục địa Bắc Mỹ,

204
00:32:20,232 --> 00:32:22,568
66 triệu năm trước.

205
00:32:33,871 --> 00:32:35,873
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ: KHÁM PHÁ

206
00:32:39,918 --> 00:32:41,920
{\an8}TẠI SAO KHỦNG LONG BA SỪNG CÓ DIỀM?

207
00:32:44,047 --> 00:32:49,386
Đây là một trong số hộp sọ ấn tượng nhất
từ hành tinh thời tiền sử của chúng ta.

208
00:32:50,095 --> 00:32:55,475
Nó thuộc về một loài khủng long
ăn thực vật tên là khủng long ba sừng.

209
00:33:00,647 --> 00:33:03,817
Ta có thể nhận ra nó ngay lập tức

210
00:33:04,735 --> 00:33:07,821
từ cái diềm lớn ở phía sau đầu nó.

211
00:33:11,366 --> 00:33:14,912
Nhưng 140 năm sau
khi hóa thạch đầu tiên được tìm thấy,

212
00:33:14,912 --> 00:33:17,206
các nhà khoa học vẫn thắc mắc,

213
00:33:18,707 --> 00:33:21,084
"Cái diềm để làm gì?"

214
00:33:23,128 --> 00:33:24,546
Đây là những cấu trúc khổng lồ,

215
00:33:24,546 --> 00:33:26,798
{\an8}nên đó là khoản đầu tư khổng lồ
vào xương và mô...

216
00:33:26,798 --> 00:33:28,342
{\an8}GIÁO SƯ PAUL BARRETT
BẢO TÀNG LỊCH SỬ TỰ NHIÊN

217
00:33:28,342 --> 00:33:30,636
{\an8}...cũng như cơ bắp
để cấu trúc này đứng vững.

218
00:33:31,595 --> 00:33:34,515
Tất cả những khoản đầu tư này nghĩa là
những chức năng này rất quan trọng

219
00:33:34,515 --> 00:33:35,933
với lối sống của con vật.

220
00:33:37,142 --> 00:33:38,143
Nhưng như thế nào?

221
00:33:41,396 --> 00:33:45,359
Bằng chứng về thương tích
trên hóa thạch cho thấy

222
00:33:45,359 --> 00:33:49,196
diềm rất quan trọng
trong phòng thủ và chiến đấu.

223
00:33:51,281 --> 00:33:52,991
{\an8}Ta có thể thấy
những vết thương trên hộp sọ...

224
00:33:52,991 --> 00:33:54,451
{\an8}TIẾN SĨ SUSANNAH MAIDMENT
BẢO TÀNG LỊCH SỬ TỰ NHIÊN

225
00:33:54,451 --> 00:33:56,662
{\an8}...là những vùng mà hộp sọ
đã bị tổn thương và được chữa lành.

226
00:33:58,497 --> 00:34:03,001
Ta cũng có thể thấy chỗ
mà kẻ săn mồi đã cắn một phần diềm.

227
00:34:03,752 --> 00:34:07,714
Điều đó cho thấy có thể
đây là dạng cấu trúc phòng thủ.

228
00:34:11,844 --> 00:34:13,594
Nhưng câu chuyện không kết thúc ở đó.

229
00:34:17,224 --> 00:34:22,980
Một khả năng khác là cái diềm được
sử dụng để thu hút bạn tình tiềm năng.

230
00:34:25,815 --> 00:34:27,650
Ta thấy điều này ở những động vật sống

231
00:34:27,650 --> 00:34:30,821
mà các cấu trúc sừng cho thấy
chúng khỏe mạnh như thế nào

232
00:34:30,821 --> 00:34:34,032
và con nào có triển vọng sinh nhiều con.

233
00:34:37,536 --> 00:34:38,620
Với nai sừng tấm,

234
00:34:38,620 --> 00:34:42,623
việc có gạc lớn khiến con đực hấp dẫn hơn.

235
00:34:43,166 --> 00:34:46,043
Yếu tố quan trọng khi nó
đến tuổi trưởng thành về mặt tình dục.

236
00:34:49,672 --> 00:34:52,967
Có phải diềm của khủng long
ba sừng cũng vậy?

237
00:34:55,094 --> 00:34:56,679
Nếu chỉ để phòng thủ,

238
00:34:56,679 --> 00:34:58,849
vậy thì nó sẽ phát triển đến cùng độ lớn

239
00:34:58,849 --> 00:35:02,352
ở con thiếu niên lẫn con trưởng thành,
nhưng không phải vậy.

240
00:35:03,937 --> 00:35:05,814
{\an8}Ta thấy chúng nhỏ hơn nhiều
ở những con non

241
00:35:05,814 --> 00:35:08,859
{\an8}và không thật sự phát triển
thành các cấu trúc lớn

242
00:35:08,859 --> 00:35:10,527
{\an8}cho đến rất lâu sau đó
ở tuổi trưởng thành.

243
00:35:10,527 --> 00:35:12,738
{\an8}SỰ PHÁT TRIỂN HỘP SỌ
CỦA KHỦNG LONG BA SỪNG

244
00:35:12,738 --> 00:35:14,907
{\an8}Đây không phải bằng chứng duy nhất

245
00:35:14,907 --> 00:35:17,409
{\an8}cho thấy chúng được sử dụng
để thu hút bạn tình.

246
00:35:18,827 --> 00:35:21,914
Các bề mặt của diềm có nhiều rãnh.

247
00:35:22,456 --> 00:35:25,125
Những rãnh này có thể
mang dây thần kinh và mạch máu

248
00:35:25,125 --> 00:35:28,253
cung cấp cho lớp da
mọc trên những cái diềm đó.

249
00:35:30,047 --> 00:35:31,673
Nó có thể có màu sắc rất rực rỡ,

250
00:35:31,673 --> 00:35:35,719
một diện tích bề mặt lớn để con vật
thể hiện với bạn tình tiềm năng.

251
00:35:42,851 --> 00:35:45,020
Các nhà khoa học giờ đây tin rằng

252
00:35:45,020 --> 00:35:50,234
bộ phận nổi tiếng nhất
của khủng long ba sừng có nhiều mục đích.

253
00:35:52,444 --> 00:35:54,655
Rất hữu ích cho việc tấn công
và phòng thủ...

254
00:35:59,952 --> 00:36:03,080
nhưng cũng lý tưởng để thu hút bạn đời.

255
00:36:09,545 --> 00:36:14,591
Đó sẽ là một cảnh tượng
khiến bạn lẫn thù kinh ngạc.

256
00:38:49,288 --> 00:38:51,290
Biên dịch: Gió