1
00:00:24,441 --> 00:00:28,445
Một gia đình mèo răng kiếm cong.

2
00:00:36,036 --> 00:00:40,624
Suốt hàng nghìn năm qua, chúng
phát triển mạnh ở phía bắc băng giá này.

3
00:00:43,752 --> 00:00:47,297
Nhưng giờ đây, chúng đang chết đói.

4
00:00:52,052 --> 00:00:56,974
Con mồi mà mèo săn bắt đang trở nên
khan hiếm ở những thung lũng này…

5
00:01:00,143 --> 00:01:02,563
bởi khí hậu đang ấm dần lên,

6
00:01:03,188 --> 00:01:06,942
khiến các loài ăn cỏ phải rời đi
để tìm vùng kiếm ăn mới.

7
00:01:10,654 --> 00:01:13,740
Hôm nay, có thể chúng gặp may.

8
00:01:17,911 --> 00:01:21,999
Một đàn voi ma mút đang thử đi
tuyến đường mới về phương nam.

9
00:01:37,931 --> 00:01:42,436
Tấn công những sinh vật hùng mạnh
như thế là rủi ro rất lớn.

10
00:01:45,772 --> 00:01:47,691
Nhưng chúng chẳng còn lựa chọn.

11
00:01:51,403 --> 00:01:54,448
Kỷ Băng Hà đang đi đến hồi kết.

12
00:01:56,408 --> 00:02:02,289
Khi hành tinh nóng lên, mọi môi trường
sống trên Trái Đất đều thay đổi.

13
00:02:06,418 --> 00:02:10,964
Băng tan, nước lại tràn về với vùng đất,

14
00:02:11,632 --> 00:02:14,259
và các loài động vật
trong rừng phát triển mạnh.

15
00:02:19,097 --> 00:02:21,183
Nhưng với những kẻ
từng thống trị Kỷ Băng Hà,

16
00:02:21,266 --> 00:02:24,019
thế giới mà chúng biết đang sụp đổ…

17
00:02:25,979 --> 00:02:28,273
và chúng phải đấu tranh để sinh tồn.

18
00:02:35,072 --> 00:02:40,285
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ:
KỶ BĂNG HÀ

19
00:02:47,125 --> 00:02:50,754
KỶ BĂNG TAN

20
00:03:02,391 --> 00:03:06,311
DẪN CHUYỆN BỞI TOM HIDDLESTON

21
00:03:08,689 --> 00:03:11,483
Bầy mèo răng kiếm cong bắt đầu hành động.

22
00:03:13,485 --> 00:03:15,404
Mối nguy hiểm lớn nhất?

23
00:03:15,904 --> 00:03:17,656
Một con đực khổng lồ.

24
00:03:28,834 --> 00:03:31,253
Khó đoán và cực mạnh.

25
00:04:10,292 --> 00:04:14,922
Con cái đã bị thương
nhưng bầy mèo này không dễ bỏ cuộc.

26
00:04:19,176 --> 00:04:22,346
Khí hậu ấm lên đã thay đổi đường di cư

27
00:04:22,429 --> 00:04:24,014
ở nơi này của thế giới.

28
00:04:25,432 --> 00:04:29,937
Ngoài bờ biển,
tác động của nó thật ngoạn mục.

29
00:04:34,066 --> 00:04:37,736
Những tảng băng giàu khoáng chất
rơi xuống với số lượng lớn,

30
00:04:37,819 --> 00:04:41,031
làm giàu dinh dưỡng cho vùng biển nông.

31
00:04:50,290 --> 00:04:56,380
Gia đình bò biển này
đã đến đây để ăn rừng tảo bẹ tươi tốt

32
00:04:57,631 --> 00:04:59,758
được nuôi dưỡng từ dòng nước tan chảy.

33
00:05:11,144 --> 00:05:15,899
Những gã khổng lồ Kỷ Băng Hà này
là họ hàng của loài lợn biển…

34
00:05:18,443 --> 00:05:21,280
nhưng kích cỡ thì ngang ngửa cá voi.

35
00:05:27,244 --> 00:05:29,496
Tảo bẹ là món khoái khẩu của chúng.

36
00:05:31,748 --> 00:05:35,586
Nhưng loài tảo này chỉ mọc
ở vùng nước nông ven bờ…

37
00:05:37,504 --> 00:05:40,966
nên kiếm ăn ở đây rất mạo hiểm.

38
00:05:48,223 --> 00:05:52,019
Khi thủy triều rút
thì hay xảy ra tình trạng mắc cạn.

39
00:05:55,230 --> 00:05:58,275
Không có nước, trọng lượng quá lớn
khiến nó không thể tự di chuyển.

40
00:05:59,818 --> 00:06:05,324
Và hôm nay, bãi biển này
không phải nơi an toàn.

41
00:06:17,127 --> 00:06:19,296
Một con gấu mặt ngắn.

42
00:06:21,340 --> 00:06:24,635
Nặng hơn gấu trắng cỡ 230 kg

43
00:06:25,636 --> 00:06:28,013
và nguy hiểm hơn nhiều.

44
00:06:41,860 --> 00:06:46,865
Một trong những loài săn mồi lớn nhất từng
bước trên mặt đất kể từ thời khủng long.

45
00:06:53,664 --> 00:06:55,415
Nó đánh hơi thấy mùi gì đó.

46
00:07:14,142 --> 00:07:16,144
Nó chưa từng thấy sinh vật nào như vậy.

47
00:07:20,732 --> 00:07:23,235
Nhưng mùi thì giống đồ ăn.

48
00:07:27,114 --> 00:07:29,241
Khó hiểu phết.

49
00:07:50,095 --> 00:07:54,600
Gấu mặt ngắn có thể xé xác
hầu hết các loài động vật.

50
00:08:00,022 --> 00:08:01,815
Nhưng may mắn cho bò biển,

51
00:08:01,899 --> 00:08:06,069
nó được bảo vệ bởi lớp da dày tới 2,5 cm.

52
00:08:14,411 --> 00:08:18,081
Đòn tấn công của gấu chỉ gây khó chịu.

53
00:08:21,919 --> 00:08:25,339
Hoặc có khi là gãi lưng chào mừng.

54
00:08:31,136 --> 00:08:33,347
Thủy triều đang dâng lên.

55
00:08:35,849 --> 00:08:37,100
Rất nhanh.

56
00:08:41,063 --> 00:08:44,566
Với con gấu, cơ hội có bữa ăn
đang trôi dần theo nước.

57
00:09:05,420 --> 00:09:08,465
Đến lúc quay trở lại với đàn rồi.

58
00:09:10,425 --> 00:09:13,762
Vẫn còn nhiều thức ăn để ăn bù.

59
00:09:22,104 --> 00:09:27,985
Ở bờ biển này, tan băng mang đến
tảo bẹ bổ dưỡng hơn cho bò biển…

60
00:09:31,613 --> 00:09:33,866
nhưng với nhiều gã khổng lồ
Kỷ Băng Hà khác,

61
00:09:35,534 --> 00:09:37,953
cuộc sống đang trở nên khắc nghiệt.

62
00:09:54,678 --> 00:09:58,015
Với những loài động vật
sống cách hàng nghìn cây số về phía nam,

63
00:09:58,807 --> 00:10:04,855
khí hậu ấm lên đang biến những vùng đất
bụi rậm này trở thành nơi nguy hiểm.

64
00:10:14,823 --> 00:10:20,162
Ban đêm, voi ma mút Columbian
vẫn khá an toàn khi kiếm ăn tại đây.

65
00:10:29,713 --> 00:10:31,798
Nhưng khi mặt trời lên…

66
00:10:38,430 --> 00:10:41,600
ngay cả gã khổng lồ này
cũng gặp nguy hiểm.

67
00:11:13,757 --> 00:11:15,884
Một hồ hắc ín.

68
00:11:24,518 --> 00:11:28,522
Chất đen đặc này rỉ lên bề mặt
từ sâu trong lớp vỏ Trái Đất.

69
00:11:30,691 --> 00:11:35,362
Khi trời lạnh, nó cứng lại,
đủ an toàn để đi qua.

70
00:11:37,281 --> 00:11:40,075
Nhưng khi nhiệt độ đạt tới 18 độ C…

71
00:11:42,077 --> 00:11:45,747
nó biến thành cái bẫy dính tử thần.

72
00:11:50,043 --> 00:11:52,838
Hôm nay, một nạn nhân mới đã sa chân.

73
00:12:35,714 --> 00:12:40,552
Loài mèo răng kiếm Bắc Mỹ
là những thợ săn mạnh mẽ.

74
00:12:43,430 --> 00:12:47,518
Nhưng chúng cũng không từ chối
một bữa ăn dễ dàng.

75
00:12:56,985 --> 00:13:01,823
Lúc này mặt trời đang thấp, hắc ín
vẫn đủ cứng để bước lên mà không bị lún.

76
00:13:39,278 --> 00:13:40,863
Sói khổng lồ.

77
00:13:42,739 --> 00:13:46,034
Kỳ phùng địch thủ của mèo răng kiếm.

78
00:13:51,415 --> 00:13:55,460
Săn mồi theo bầy,
cú cắn có thể nghiền nát xương.

79
00:14:14,897 --> 00:14:19,776
Nếu có cơ hội,
chúng sẽ giết chết lũ con non.

80
00:14:33,290 --> 00:14:36,960
Mèo răng kiếm và sói khổng lồ
mạnh ngang ngửa nhau.

81
00:14:40,631 --> 00:14:44,426
Nhưng hắc ín đã thay đổi cục diện.

82
00:14:52,434 --> 00:14:58,190
Lũ sói dùng khứu giác siêu nhạy
để tìm ra lối đi an toàn.

83
00:15:36,520 --> 00:15:39,064
Khi con non gặp nguy hiểm đến tính mạng…

84
00:15:45,404 --> 00:15:48,991
con mẹ gồng mình thoát khỏi bẫy dính.

85
00:16:05,215 --> 00:16:07,885
Bầy sói không thể giúp được gì.

86
00:16:16,310 --> 00:16:21,064
Hố hắc ín từng là nơi chôn vùi
hàng ngàn sinh vật thời Kỷ Băng Hà.

87
00:16:22,566 --> 00:16:26,195
Gia đình này đã may mắn thoát nạn.

88
00:16:32,034 --> 00:16:34,661
Khi nhiệt độ tăng lên khắp hành tinh,

89
00:16:34,745 --> 00:16:40,000
cuộc sống trên những đồng cỏ
thời Kỷ Băng Hà cũng thay đổi chóng mặt.

90
00:16:42,169 --> 00:16:44,546
Tuần lộc vẫn còn chống chọi được.

91
00:16:47,758 --> 00:16:53,180
Nhưng với Megaloceros,
hươu khổng lồ Kỷ Băng Hà,

92
00:16:55,516 --> 00:16:58,852
việc sinh tồn đang trở nên
khó khăn hơn bao giờ hết.

93
00:17:15,410 --> 00:17:18,872
Nó cần vùng đất trống để sinh tồn.

94
00:17:22,000 --> 00:17:24,586
Nhưng khi nước quay trở lại với vùng đất,

95
00:17:25,671 --> 00:17:29,174
rừng cây dần chiếm lấy không gian sống.

96
00:17:36,390 --> 00:17:42,479
Nó là chủ sở hữu tự hào
của cặp gạc lớn nhất mọi thời đại.

97
00:17:44,898 --> 00:17:47,401
Dài cỡ 3,7 mét.

98
00:17:55,117 --> 00:17:58,704
Trong mùa sinh sản,
cặp gạc giúp thu hút bạn tình.

99
00:17:59,830 --> 00:18:03,417
Nhưng vào thời điểm này trong năm,
chúng trở thành gánh nặng.

100
00:18:12,885 --> 00:18:14,887
Lũ linh cẩu hang động.

101
00:18:20,184 --> 00:18:25,022
Những kẻ săn mồi hung dữ,
to gấp đôi sói thường.

102
00:18:25,772 --> 00:18:28,692
Chúng săn lùng những gã khổng lồ này
suốt hàng ngàn năm qua.

103
00:18:36,575 --> 00:18:38,493
Megaloceros rất nhanh.

104
00:18:39,328 --> 00:18:44,333
Khi đã chạy, nó có thể
đạt tốc độ cỡ 80 km/giờ.

105
00:18:51,006 --> 00:18:54,510
Chỉ cần bứt lên sớm chút,
nó có thể bỏ xa bầy linh cẩu.

106
00:19:01,558 --> 00:19:03,185
Nhưng chúng không bỏ cuộc.

107
00:19:04,686 --> 00:19:06,939
Chúng có một chiến lược lâu đời.

108
00:19:07,523 --> 00:19:10,734
Chỉ cần bám đủ gần
để khiến con mồi chạy mãi…

109
00:19:11,276 --> 00:19:13,779
và không để nó có cơ hội thở…

110
00:19:15,072 --> 00:19:17,115
thì sớm muộn gì cũng bắt kịp.

111
00:19:22,037 --> 00:19:24,456
Có lẽ sớm hơn chúng nghĩ.

112
00:19:31,296 --> 00:19:33,924
Chỉ còn một lối thoát.

113
00:19:53,151 --> 00:19:54,236
An toàn rồi…

114
00:19:56,905 --> 00:19:58,240
tạm thời là vậy.

115
00:20:07,666 --> 00:20:09,293
Khi các tảng băng tan chảy,

116
00:20:09,877 --> 00:20:13,213
độ ẩm trong khí quyển
tăng lên nhanh chóng.

117
00:20:15,007 --> 00:20:16,884
Ở vùng nhiệt đới này,

118
00:20:16,967 --> 00:20:20,971
rừng đang mở rộng
còn nhanh hơn cả ở phía bắc.

119
00:20:21,847 --> 00:20:24,850
Và trong rừng có vô vàn sinh vật kỳ lạ…

120
00:20:28,437 --> 00:20:30,355
như con nhím Madagasca này.

121
00:20:32,608 --> 00:20:34,776
Một loài thú nhỏ rất thích ăn côn trùng…

122
00:20:36,695 --> 00:20:38,864
và trứng chim.

123
00:20:42,117 --> 00:20:46,038
Nhưng quả này quá to so với nó.

124
00:20:51,168 --> 00:20:55,130
Bởi đây là
quả trứng lớn nhất mọi thời đại.

125
00:20:56,173 --> 00:21:00,677
Và là của loài chim lớn nhất mọi thời đại.

126
00:21:03,555 --> 00:21:05,557
Chim voi.

127
00:21:08,185 --> 00:21:12,940
Phần yếm sặc sỡ trên cổ
giúp chim trống thu hút bạn tình.

128
00:21:18,111 --> 00:21:22,032
Gã khổng lồ này sắp làm bố rồi.

129
00:21:28,121 --> 00:21:30,457
Nhưng có điều gì đó không ổn.

130
00:21:34,253 --> 00:21:36,338
Chim con vẫn chưa nở.

131
00:21:38,006 --> 00:21:39,758
Chúng đang bị trễ.

132
00:21:44,847 --> 00:21:47,933
Chim voi thường đẻ trứng đồng loạt

133
00:21:48,016 --> 00:21:50,811
để con non nở ra cùng lúc.

134
00:22:05,200 --> 00:22:09,371
Cả đàn cùng nhau khởi hành
cho một chuyến đi dài.

135
00:22:16,253 --> 00:22:21,091
Khi bạn nặng cả tấn,
bay không phải là lựa chọn.

136
00:22:27,598 --> 00:22:30,267
Chẳng ai muốn bị bỏ lại phía sau.

137
00:22:33,437 --> 00:22:36,273
Nhưng con non này lại không hề vội vã.

138
00:22:54,875 --> 00:22:56,919
Những con khác đã lên đường,

139
00:22:57,002 --> 00:23:00,339
hướng đến ngôi nhà mùa hè
ở vùng đất ngập nước.

140
00:23:19,983 --> 00:23:23,070
Còn nó thì đi vẫn hơi loạng choạng.

141
00:23:40,128 --> 00:23:45,592
Trong chín tháng tới, chim bố sẽ là
người duy nhất chăm sóc và bảo vệ nó.

142
00:23:52,683 --> 00:23:55,519
Chúng cần phải đuổi kịp cả đàn.

143
00:24:09,658 --> 00:24:13,078
Chim voi đi cùng nhau vì lý do chính đáng.

144
00:24:17,374 --> 00:24:20,419
Rừng rậm là nơi đầy rẫy nguy hiểm.

145
00:24:27,885 --> 00:24:30,470
Những kẻ tụt lại là mục tiêu hàng đầu.

146
00:24:51,325 --> 00:24:53,076
Fossa khổng lồ.

147
00:24:56,079 --> 00:25:00,459
Loài săn mồi rình rập,
nhanh nhẹn và linh hoạt.

148
00:25:09,343 --> 00:25:12,179
Giờ không phải lúc ăn vặt.

149
00:26:05,023 --> 00:26:08,402
Cả đàn đã đến đích.

150
00:26:10,946 --> 00:26:12,865
Mưa đã trở lại…

151
00:26:14,283 --> 00:26:16,285
tạo nên những vùng đất ngập nước…

152
00:26:17,703 --> 00:26:21,456
có nhiều thức ăn
và nước uống dồi dào cho tất cả.

153
00:26:30,340 --> 00:26:32,676
Nhưng còn những kẻ tụt lại thì sao?

154
00:26:43,520 --> 00:26:47,649
Ngay cả con non nở muộn nhất
cũng đã kịp tới nơi.

155
00:26:56,867 --> 00:27:02,206
Khi các vùng đất ngập nước mở rộng,
số lượng chim voi tăng lên mỗi năm.

156
00:27:05,375 --> 00:27:10,881
Kỷ Băng Tan đã mở ra
kỷ nguyên vàng cho loài chim voi.

157
00:27:13,133 --> 00:27:18,972
Nhưng với con hươu đực khổng lồ,
thế giới này đang dần khép lại.

158
00:27:24,353 --> 00:27:29,358
Trong rừng, cặp gạc dài tới 3,6 mét
trở thành gánh nặng.

159
00:27:44,540 --> 00:27:49,211
Ở hạ lưu, lũ linh cẩu
đã tìm được lối qua sông.

160
00:28:27,666 --> 00:28:28,792
Nó bị mắc kẹt rồi.

161
00:29:20,761 --> 00:29:23,430
Một màn thoát thân kỳ diệu.

162
00:29:33,148 --> 00:29:36,735
Việc rụng gạc đã cứu mạng nó.

163
00:29:42,866 --> 00:29:46,328
Cặp gạc mới sẽ mọc lại
vào mùa sinh sản tiếp theo.

164
00:29:49,206 --> 00:29:55,546
Nhưng thời gian dành cho loài của nó
và cả lũ linh cẩu đang dần cạn kiệt.

165
00:30:05,806 --> 00:30:11,019
Lũ mèo răng kiếm đã theo dấu
đàn voi ma mút suốt hai ngày.

166
00:30:21,405 --> 00:30:24,157
Sự kiên nhẫn của chúng đã được đền đáp.

167
00:30:32,082 --> 00:30:33,375
Con đực,

168
00:30:33,458 --> 00:30:38,046
bị thương trong đợt tấn công đầu tiên
của lũ mèo, đã tụt lại phía sau.

169
00:30:46,471 --> 00:30:47,931
Giờ nó dễ bị tấn công nhất.

170
00:30:54,271 --> 00:30:58,358
Trong thế giới loài mèo,
loài của nó là đặc biệt.

171
00:30:59,943 --> 00:31:02,654
Nó mạnh như sư tử…

172
00:31:05,365 --> 00:31:08,243
và nhanh nhẹn như báo.

173
00:31:47,324 --> 00:31:50,661
Bầy mèo sẽ sống sót thêm một mùa đông nữa.

174
00:31:58,710 --> 00:32:01,505
Đàn voi ma mút cũng vậy.

175
00:32:10,013 --> 00:32:12,015
Nhưng thế giới của chúng đang thay đổi.

176
00:32:17,104 --> 00:32:20,816
Một loài săn mồi mới sinh ra từ Kỷ Băng Hà

177
00:32:21,650 --> 00:32:24,987
đang lan rộng
khắp mọi ngóc ngách của hành tinh.

178
00:32:26,321 --> 00:32:31,076
Và câu chuyện đó vẫn còn tiếp diễn.

179
00:32:37,833 --> 00:32:41,879
HÀNH TINH THỜI TIỀN SỬ
DƯỚI LỚP BĂNG

180
00:32:45,257 --> 00:32:48,260
Các loài thú có vú khổng lồ
từng thống trị Kỷ Băng Hà.

181
00:32:52,347 --> 00:32:56,685
Nhưng gần như tất cả
đều chết hết trong Kỷ Băng Tan.

182
00:32:59,813 --> 00:33:02,274
Thật hoang đường và kỳ lạ khi nghĩ rằng

183
00:33:02,357 --> 00:33:06,945
mọi sinh vật khổng lồ từng tồn tại
giờ đã hoàn toàn biến mất.

184
00:33:08,197 --> 00:33:09,781
Chuyện gì đã xảy ra với chúng?

185
00:33:11,450 --> 00:33:12,534
Vì sao lại như vậy?

186
00:33:14,703 --> 00:33:19,499
NHỮNG GÃ KHỔNG LỒ ĐÃ BIẾN ĐI ĐÂU?

187
00:33:19,583 --> 00:33:22,836
Một nơi bất ngờ
lại chứa đựng những câu trả lời.

188
00:33:23,754 --> 00:33:24,796
Los Angeles.

189
00:33:26,256 --> 00:33:31,678
Nếu bạn đến LA và thấy
mạng lưới đường cao tốc khổng lồ ở đây,

190
00:33:31,762 --> 00:33:34,306
có lẽ bạn sẽ không bao giờ nghĩ rằng
nơi này sở hữu một trong những hồ sơ…

191
00:33:34,389 --> 00:33:35,974
TIẾN SĨ EMILY LINDSEY
PHÓ GIÁM TUYỂN

192
00:33:36,058 --> 00:33:38,352
…phong phú nhất
về Kỷ Băng Hà khắp hành tinh.

193
00:33:39,269 --> 00:33:41,772
Như thảo nguyên châu Phi
được bơm chất kích thích vậy.

194
00:33:43,398 --> 00:33:46,318
Đa số mọi người không chuyển đến LA
để trở thành nhà cổ sinh vật học.

195
00:33:46,401 --> 00:33:48,862
Nhưng vài người trong chúng tôi thì có.

196
00:33:48,946 --> 00:33:50,447
Và đó là lý do tôi ở đây.

197
00:33:51,657 --> 00:33:55,285
Emily đến đây vì một nơi phi thường.

198
00:33:55,369 --> 00:34:01,291
Hồ hắc ín cổ đại tên là La Brea.

199
00:34:02,543 --> 00:34:07,047
Hố hắc ín La Brea là địa điểm hóa thạch
Kỷ Băng Hà phong phú nhất thế giới.

200
00:34:08,090 --> 00:34:10,926
Chúng tôi đã tìm thấy
gần năm triệu mẫu hóa thạch…

201
00:34:11,009 --> 00:34:12,386
HỒ HẮC ÍN LA BREA VÀ BẢO TÀNG
LOS ANGELES

202
00:34:12,469 --> 00:34:16,681
…và vẫn đang khai quật
hóa thạch mới hầu như mỗi ngày.

203
00:34:18,934 --> 00:34:21,018
Những hồ hắc ín này

204
00:34:21,103 --> 00:34:25,482
đã trở thành cái bẫy giữ lại và bảo tồn

205
00:34:25,565 --> 00:34:29,360
bất cứ sinh vật nào từng lỡ sa chân,

206
00:34:30,362 --> 00:34:34,949
tạo nên hồ sơ ngoạn mục nhất
về sự sống thời Kỷ Băng Hà.

207
00:34:43,917 --> 00:34:48,755
Kho dữ liệu hóa thạch
tại La Brea thật không thể tin nổi.

208
00:34:48,839 --> 00:34:50,090
Số lượng xương…

209
00:34:50,174 --> 00:34:51,675
TIẾN SĨ VICTORIA HERRIDGE
NHÀ SINH HỌC TIẾN HÓA

210
00:34:51,757 --> 00:34:53,552
…được khai quật từ nơi này
đúng là ngoài sức tưởng tượng.

211
00:34:54,344 --> 00:34:58,348
Chúng tôi đã tìm thấy
gần 3.000 bộ xương mèo răng kiếm.

212
00:34:58,849 --> 00:35:00,517
5.000 bộ xương sói khổng lồ.

213
00:35:01,310 --> 00:35:04,730
Giống như kho báu Aladdin
của hóa thạch vậy.

214
00:35:06,231 --> 00:35:10,652
Điều kỳ lạ là
hồ sơ hóa thạch này đột ngột dừng lại.…

215
00:35:11,945 --> 00:35:15,532
như thể toàn bộ động vật
biến mất hoàn toàn khỏi Trái Đất.

216
00:35:17,826 --> 00:35:20,579
Chúng tôi có thể đo niên đại
bằng cacbon phóng xạ của xương

217
00:35:20,662 --> 00:35:24,041
và xác định chính xác
thời điểm chúng biến mất.

218
00:35:25,209 --> 00:35:28,962
Và điều đáng kinh ngạc là
gần như tất cả các loài ấy

219
00:35:29,046 --> 00:35:31,673
đều biến mất vào cùng một thời điểm.

220
00:35:31,757 --> 00:35:37,179
Tất cả đều chết 13.000 năm trước
và không bao giờ xuất hiện trở lại.

221
00:35:38,555 --> 00:35:43,185
Những vùng đất rộng lớn
đầy ắp các sinh vật khổng lồ

222
00:35:43,268 --> 00:35:46,480
thời Kỷ Băng Hà
rồi bỗng dưng chúng biến mất.

223
00:35:47,606 --> 00:35:50,859
Sự biến mất đột ngột đó
khiến chúng tôi đặt ra câu hỏi,

224
00:35:50,943 --> 00:35:53,654
"Vì sao chuyện đó đột ngột xảy ra?"

225
00:35:53,737 --> 00:35:56,156
Một lý do là khí hậu đã thay đổi

226
00:35:56,240 --> 00:35:58,784
quá nhanh vào cuối Kỷ Băng Hà.

227
00:35:59,493 --> 00:36:04,998
California đã ấm lên cỡ 5,5 độ C
chỉ trong vài nghìn năm.

228
00:36:05,082 --> 00:36:07,084
Một nửa số cây cối biến mất.

229
00:36:07,167 --> 00:36:09,962
Mỗi đợt hạn hán kéo dài hàng thập kỷ.

230
00:36:10,838 --> 00:36:14,174
Rất có thể các loài động vật

231
00:36:14,258 --> 00:36:18,720
đã không kịp thích nghi
với sự thay đổi khí hậu này.

232
00:36:21,849 --> 00:36:26,061
Nhưng những gì tìm thấy tại La Brea
cho thấy có điều gì đó khác đang diễn ra.

233
00:36:27,354 --> 00:36:32,067
Nhóm nghiên cứu bắt đầu xem xét
các mẫu lõi trầm tích từ một hồ gần đó

234
00:36:32,150 --> 00:36:36,446
để tìm hiểu điều gì xảy ra
với môi trường vào thời điểm ấy.

235
00:36:36,530 --> 00:36:41,952
Và điều đáng ngạc nhiên là
hàm lượng than củi trong đất tăng vọt.

236
00:36:43,871 --> 00:36:46,623
Một loài mới đã xuất hiện.

237
00:36:47,624 --> 00:36:51,420
Theo cùng nó
là sức mạnh hủy diệt khủng khiếp.

238
00:36:56,300 --> 00:36:59,011
Lửa là công cụ mạnh mẽ nhất
mà con người từng phát minh.

239
00:36:59,720 --> 00:37:05,642
Ta dùng lửa để nấu ăn, để chiếu sáng,
để dọn rừng phục vụ săn bắn.

240
00:37:06,476 --> 00:37:13,150
Những con người đầu tiên đặt chân
đến vùng đất này sống giữa hộp mồi lửa.

241
00:37:14,151 --> 00:37:16,570
Con người mang đến nguồn phát lửa.

242
00:37:18,238 --> 00:37:20,282
Trong hàng chục ngàn năm,

243
00:37:20,365 --> 00:37:24,203
chưa từng có hoạt động cháy rừng
ở cấp độ như vậy.

244
00:37:25,787 --> 00:37:27,456
Giống như một quả bom phát nổ.

245
00:37:27,956 --> 00:37:30,167
Việc đó có thể hủy diệt hoàn toàn
môi trường sống…

246
00:37:30,250 --> 00:37:31,502
TIẾN SĨ ELLA GILBERT
NHÀ KHOA HỌC KHÍ HẬU

247
00:37:31,585 --> 00:37:34,046
…và gây áp lực cực lớn
lên các loài động vật sống ở đó.

248
00:37:35,631 --> 00:37:40,636
Dù những đám cháy ấy là cố ý hay vô tình,

249
00:37:41,178 --> 00:37:43,847
chúng đã tàn phá nơi ở của muôn loài.

250
00:37:44,765 --> 00:37:48,060
Và khi kết hợp với kỹ năng săn bắn
của tổ tiên chúng ta,

251
00:37:49,019 --> 00:37:51,063
nó tạo nên cơn bão hoàn hảo.

252
00:37:52,022 --> 00:37:53,065
Trên khắp hành tinh,

253
00:37:53,148 --> 00:37:57,194
sự kết hợp giữa biến đổi khí hậu
và hoạt động của con người

254
00:37:57,945 --> 00:38:01,323
đã xóa sổ gần như toàn bộ
sinh vật khổng lồ thời Kỷ Băng Hà,

255
00:38:02,032 --> 00:38:04,868
tạo nên thế giới
mà chúng ta biết ngày nay.

256
00:40:28,971 --> 00:40:30,973
Biên dịch: A.T