1 00:00:10,761 --> 00:00:14,389 Wil je de motor van mama proberen? Die heeft een betere vering. 2 00:00:16,892 --> 00:00:19,728 Als ze valt of iets gaat mis, dan is het mijn schuld. 3 00:00:23,023 --> 00:00:25,150 Als ik mijn kinderen idiote dingen zie doen... 4 00:00:25,275 --> 00:00:28,820 zoals wilde stunts en risico's nemen, waarbij ze helemaal opgaan... 5 00:00:28,904 --> 00:00:33,575 in de ervaring, dan voel ik trots, waardering... 6 00:00:33,700 --> 00:00:36,245 en veel jaloezie. Vooral jaloezie. 7 00:00:39,081 --> 00:00:42,251 Nu ik ouder word, wordt mijn leven wat huiselijker. 8 00:00:42,501 --> 00:00:44,586 Daardoor merk ik dat ik de lol mis... 9 00:00:44,711 --> 00:00:47,839 die je ervaart als kind, en daar heb ik behoefte aan. 10 00:00:48,048 --> 00:00:50,217 Ik wil dingen beleven zoals mijn kinderen. 11 00:00:51,468 --> 00:00:56,139 En ik heb ontdekt dat je gezondheid daarvan kan profiteren. 12 00:00:56,431 --> 00:00:58,475 Ik ga de geheimen onthullen van mensen... 13 00:00:58,558 --> 00:01:01,311 die het leven nog steeds zien door de ogen van een kind. 14 00:01:03,730 --> 00:01:04,982 Extreme sporters. 15 00:01:06,024 --> 00:01:10,112 De vrije klimmers die ik bewonder, de stuntmannen waar ik mee werk... 16 00:01:10,696 --> 00:01:14,074 en de waaghalzen die ik ken, zoals Robbie Maddison. 17 00:01:26,712 --> 00:01:29,965 Robbie is een held van mij en mijn kinderen. 18 00:01:35,304 --> 00:01:38,640 Hij heeft enorm veel extreme, indrukwekkende stunts uitgevoerd. 19 00:01:42,019 --> 00:01:43,937 Meer dan wie dan ook ter wereld. 20 00:01:44,855 --> 00:01:47,274 En hij heeft er zoveel plezier in. 21 00:01:49,609 --> 00:01:50,902 Hoe ging die stunt, team? 22 00:01:50,986 --> 00:01:54,448 - Het ging heel goed. - Dat was te gek. 23 00:02:04,291 --> 00:02:06,668 Ik mis op die manier onbevreesd zijn. 24 00:02:06,752 --> 00:02:11,882 Ik zie hoe kinderen dingen doen. Ze houden totaal geen rekening... 25 00:02:12,132 --> 00:02:14,801 met de veiligheid. Maar ze doen het gewoon. 26 00:02:17,512 --> 00:02:19,222 Ze zijn veerkrachtig. 27 00:02:19,306 --> 00:02:22,142 Dat is heel bevrijdend. Hoe comfortabeler je wordt... 28 00:02:22,225 --> 00:02:26,271 hoe minder je je in situaties begeeft die enigszins spannend zijn. 29 00:02:26,438 --> 00:02:29,191 Je valt als het ware stil. Je doet steeds minder. 30 00:02:29,274 --> 00:02:31,568 Wat doe je eraan om dat terug te krijgen? 31 00:02:31,735 --> 00:02:33,987 Ik ben op zoek naar iets nieuws... 32 00:02:34,071 --> 00:02:38,075 - een nieuwe ervaring. - De beste manier om dingen... 33 00:02:38,158 --> 00:02:40,202 te ervaren zoals onze kinderen dat doen... 34 00:02:40,285 --> 00:02:42,746 is door uit je comfortzone stappen... 35 00:02:42,829 --> 00:02:44,665 ...en iets totaal nieuws te proberen. 36 00:02:46,875 --> 00:02:50,921 - Maar er moet een risico aankleven. - Ik moet iets heftigs en nieuws doen. 37 00:02:53,173 --> 00:02:55,926 Iets wat ik nooit eerder heb meegemaakt. 38 00:02:56,385 --> 00:02:57,469 100%. 39 00:03:11,108 --> 00:03:14,361 HOOFDSTUK DRIE RISICO 40 00:03:17,739 --> 00:03:20,200 Tijdens mijn missie om de spanning te herbeleven... 41 00:03:20,367 --> 00:03:22,619 die mijn kinderen ervaren als ze losgaan... 42 00:03:22,828 --> 00:03:27,249 moet ik iets vinden dat mij zowel mentaal als fysiek uitdaagt. 43 00:03:28,375 --> 00:03:30,836 Het moet nieuw en onbekend zijn. 44 00:03:31,920 --> 00:03:34,214 En het moet risicovol genoeg zijn om me... 45 00:03:34,297 --> 00:03:36,091 uit mijn comfortzone te trekken. 46 00:03:39,302 --> 00:03:42,889 Na een zoektocht van twee maanden, vond ik een damwand... 47 00:03:42,973 --> 00:03:44,516 van 200 meter hoog. 48 00:03:45,183 --> 00:03:48,478 Deze staat in Zwitserland en ziet er heel uitdagend uit. 49 00:03:48,603 --> 00:03:51,231 Ik ga proberen deze zelf te beklimmen... 50 00:03:51,356 --> 00:03:52,816 in hartje winter. 51 00:03:54,985 --> 00:03:59,364 Ik heb niet de bouw van een klimmer. Ik heb weinig ervaring met rotsklimmen. 52 00:04:00,699 --> 00:04:03,785 Ik houd niet van hoogtes, en ook niet van falen. 53 00:04:06,913 --> 00:04:09,833 Dus dit voelt zeker als een nieuw avontuur. 54 00:04:12,335 --> 00:04:18,175 {\an8}LUZZONE DAM, ZWITSERLAND DE HOOGSTE KLIMWAND TER WERELD 55 00:04:20,719 --> 00:04:22,345 Dit gaat niet alleen om de kick. 56 00:04:23,305 --> 00:04:28,101 Er zit wetenschap achter de beloning die we krijgen als we uitdagingen aangaan. 57 00:04:29,102 --> 00:04:31,396 Ik werk samen met de neurowetenschapper... 58 00:04:31,480 --> 00:04:33,231 professor Abigail Marsh. 59 00:04:34,733 --> 00:04:36,234 Hoe kijk je aan tegen de klim? 60 00:04:36,318 --> 00:04:40,864 Veel is onbekend voor me. De hoogste wand die ik... 61 00:04:40,947 --> 00:04:43,533 heb beklommen was ongeveer 50 meter hoog. 62 00:04:43,617 --> 00:04:45,952 Dat voelde al heel hoog. Dit is heel anders. 63 00:04:46,036 --> 00:04:48,789 De omstandigheden zijn bovendien heel anders. 64 00:04:48,914 --> 00:04:50,832 Waarom wil je dit doen? 65 00:04:50,957 --> 00:04:52,167 Ik zie hoe mijn kinderen... 66 00:04:52,250 --> 00:04:55,212 ...helemaal opgaan in een activiteit. 67 00:04:55,295 --> 00:04:59,174 Of het nou surfen of vissen is, of met elkaar vechten. 68 00:04:59,341 --> 00:05:01,593 Ze leven helemaal in het moment. 69 00:05:02,052 --> 00:05:06,598 Nu ik wat ouder word, heb ik minder ervaringen... 70 00:05:06,681 --> 00:05:08,767 waarin ik dat gevoel beleef. 71 00:05:08,850 --> 00:05:14,105 Veel volwassenen zijn jaloers op spelende kinderen die van het leven genieten. 72 00:05:14,231 --> 00:05:18,568 Op hun enthousiasme, nieuwsgierigheid en plezier... 73 00:05:18,735 --> 00:05:21,196 in het ondernemen van nieuwe dingen. 74 00:05:21,488 --> 00:05:24,950 Veel mensen willen dat gevoel terugkrijgen. 75 00:05:25,158 --> 00:05:29,621 Hoe komt het dat we dat soort dingen vermijden als we ouder worden? 76 00:05:29,704 --> 00:05:31,748 Nieuwe, moeilijke situaties... 77 00:05:31,832 --> 00:05:34,793 kun je op twee manieren zien. Namelijk als een bedreiging... 78 00:05:34,960 --> 00:05:38,088 waarbij je kan falen. Die kans is groter als je ouder wordt. 79 00:05:38,672 --> 00:05:41,967 Maar kinderen zien dit juist als een nieuwe uitdaging. 80 00:05:42,092 --> 00:05:43,093 Wie weet kan ik dit. 81 00:05:43,176 --> 00:05:46,263 Dat is wat er verandert van je kinderjaren naar volwassenheid. 82 00:05:46,555 --> 00:05:50,183 Je kunt steeds meer. Je wordt zelfstandiger. De hersenen... 83 00:05:50,308 --> 00:05:52,853 - van kinderen zetten ze hiertoe aan. - Ja, absoluut. 84 00:05:53,103 --> 00:05:56,857 Kinderen zijn meer gedreven nieuwe risico's en uitdagingen... 85 00:05:56,940 --> 00:05:58,608 op te zoeken, omdat hun hersenen... 86 00:05:58,692 --> 00:06:03,154 ...gevoeliger zijn voor dopamine. Door die stof proberen we nieuwe... 87 00:06:03,238 --> 00:06:04,698 en spannende dingen uit. 88 00:06:05,949 --> 00:06:07,492 De hersenen van een kind... 89 00:06:07,617 --> 00:06:10,662 worden aangestuurd door dopamine... 90 00:06:11,162 --> 00:06:14,291 waardoor ze nieuwsgierig zijn en zin hebben om te ontdekken. 91 00:06:15,375 --> 00:06:20,839 {\an8}Maar als we ouder worden, daalt het dopamineniveau elk jaar met 10%. 92 00:06:20,922 --> 00:06:22,215 {\an8}LEEFTIJD EN DOPAMINE 93 00:06:22,299 --> 00:06:25,135 {\an8}Extreme sporters vormen de uitzondering. 94 00:06:25,343 --> 00:06:27,554 Zij houden van risicovolle activiteiten. 95 00:06:27,804 --> 00:06:30,640 Onderzoek toont aan dat hun dopaminesysteem actiever is... 96 00:06:30,724 --> 00:06:32,475 vergeleken met andere volwassenen. 97 00:06:33,476 --> 00:06:35,061 Het goede nieuws voor ons is... 98 00:06:35,729 --> 00:06:39,441 dat door uitdagingen aan te gaan, de dopamine kan toenemen... 99 00:06:39,816 --> 00:06:42,611 waardoor de spanning terugkomt die we ervaarden als kind. 100 00:06:43,153 --> 00:06:46,364 Daardoor worden onze gezondheid en ons geluk gestimuleerd. 101 00:06:47,324 --> 00:06:51,286 Een betere gezondheid zorgt voor een kleinere kans op chronische ziektes... 102 00:06:51,369 --> 00:06:54,205 een beter immuunsysteem en een langere levensverwachting. 103 00:06:54,289 --> 00:06:57,208 Eén onderzoek toont aan dat door een betere gezondheid... 104 00:06:57,292 --> 00:06:59,669 de levensverwachting met 10 jaar kan toenemen. 105 00:07:00,879 --> 00:07:05,425 Misschien is het geheim van een beter leven je jonger gedragen? 106 00:07:05,842 --> 00:07:10,930 En je gedraagt je jonger door je grenzen te verleggen. 107 00:07:11,973 --> 00:07:13,558 Dit heb ik onderschat. 108 00:07:13,933 --> 00:07:16,102 Gelukkig doe jij dit. Ik zie dit en denk: 109 00:07:16,353 --> 00:07:19,022 - ik weet niet of ik dat kan. - Dit kun je vast wel. 110 00:07:19,314 --> 00:07:21,858 Ik heb niet alleen Abi voor deze uitdaging gevraagd. 111 00:07:22,442 --> 00:07:24,694 Door de ogen van Robbie kijken is inspirerend. 112 00:07:25,111 --> 00:07:28,615 Daarom is hij erbij als gids. Voor advies over techniek en veiligheid... 113 00:07:28,740 --> 00:07:32,494 heb ik Percy Bishton, een van 's werelds beste wandklimmers. 114 00:07:32,827 --> 00:07:37,290 Dit is de hoogste kunstmatige klim ter wereld. 115 00:07:37,707 --> 00:07:39,125 - Mooi zo. - Een stel... 116 00:07:39,209 --> 00:07:43,088 ervaren klimmers doen er tussen twee en vier uur over. 117 00:07:43,505 --> 00:07:45,674 Dat geldt in de zomer. Het is nu februari. 118 00:07:46,383 --> 00:07:48,968 We zitten in de Zwitserse Alpen en het is koud. 119 00:07:49,177 --> 00:07:50,387 - Er is sneeuw en ijs. - Ja. 120 00:07:50,470 --> 00:07:52,222 Daarom moet je in beweging blijven. 121 00:07:52,389 --> 00:07:56,351 Daarnaast is jouw situatie uniek, omdat je niet met een ander klimt. 122 00:07:56,476 --> 00:07:59,104 - Je klimt alleen. - Wat vind je daarvan? 123 00:07:59,396 --> 00:08:04,984 Ik ben me bewust van de moeilijkheden, en van de... 124 00:08:05,068 --> 00:08:08,822 hoogte en angst die hierbij komen kijken. 125 00:08:08,905 --> 00:08:12,951 De uitdaging is ten eerste: je angst overwinnen. 126 00:08:13,034 --> 00:08:14,452 En het feit dat... 127 00:08:14,536 --> 00:08:17,080 het een erg intimiderende omgeving is. 128 00:08:17,330 --> 00:08:18,331 Zullen we? 129 00:08:18,665 --> 00:08:21,459 Laten we kijken hoelang het duurt voordat dit valt. 130 00:08:22,252 --> 00:08:23,795 Ik word hier misselijk van. 131 00:08:30,385 --> 00:08:31,428 Daar komt hij. 132 00:08:35,640 --> 00:08:38,852 - Mag ik een parachute dragen? - Nee, pak maar een ijsblok. 133 00:08:40,311 --> 00:08:41,354 Van onderen. 134 00:08:45,734 --> 00:08:48,945 Dat voelt vreemd. Er gaan veel gedachten door mijn hoofd. 135 00:08:49,070 --> 00:08:50,947 Ik voel me heel oncomfortabel. 136 00:08:51,489 --> 00:08:54,492 Voor het eerst voel me angstig. 137 00:08:55,869 --> 00:08:57,037 Die landing. 138 00:08:57,120 --> 00:09:02,500 Als ik hier nog langer blijf staan en alle mogelijkheden overweeg... 139 00:09:02,584 --> 00:09:06,504 waarop dit mis kan gaan, ga ik me terugtrekken. 140 00:09:06,713 --> 00:09:08,673 Ik denk te veel na. Ik ga ervoor. 141 00:09:09,549 --> 00:09:11,384 Aan de ene kant... 142 00:09:11,676 --> 00:09:16,556 is klimmen met veiligheidsmaatregelen niet daadwerkelijk gevaarlijk. 143 00:09:16,639 --> 00:09:19,559 Maar het is logisch... 144 00:09:19,642 --> 00:09:25,273 dat iemand bang is als hij aan een steile, verticale wand hangt. 145 00:09:30,236 --> 00:09:34,032 Als we willen profiteren van de voordelen van een nieuwe uitdaging... 146 00:09:34,616 --> 00:09:36,951 mogen we ons niet laten tegenhouden door angst. 147 00:09:40,038 --> 00:09:43,792 Daarom heb ik de hulp ingeschakeld van mijn stuntman en vriend, Bobby Hanton. 148 00:09:43,917 --> 00:09:45,210 AUSTRALIË VIJF MAANDEN GELEDEN 149 00:09:49,005 --> 00:09:50,006 Uitslover. 150 00:09:50,673 --> 00:09:56,179 Bobby is voormalig turner en duiker, en een van 's werelds beste stuntmannen. 151 00:09:57,013 --> 00:10:00,433 Bobby heeft me een aantal waanzinnige filmstunts geleerd. 152 00:10:00,850 --> 00:10:02,644 Maar de écht waanzinnige stunts... 153 00:10:04,729 --> 00:10:06,189 laat ik aan Bobby over. 154 00:10:06,856 --> 00:10:08,942 Als Bobby een waanzinnige stunt moet doen... 155 00:10:09,109 --> 00:10:10,735 gedraagt hij zich als een kind. 156 00:10:11,653 --> 00:10:12,821 Lekker bezig, Bobby. 157 00:10:13,905 --> 00:10:17,117 Wat doen we? Ik heb mijn duikbril, snorkel, flippers en bandjes. 158 00:10:17,242 --> 00:10:19,244 - Die heb je allemaal niet nodig. - O, nee? 159 00:10:20,995 --> 00:10:23,832 Het doel van vandaag is getraind worden in rotsklimmen... 160 00:10:23,957 --> 00:10:25,583 en hoogtes trotseren. 161 00:10:26,167 --> 00:10:29,963 Om te beginnen neemt Bobby me mee naar de bovenste plank op 10 meter hoogte... 162 00:10:30,088 --> 00:10:32,715 of 30 voet, om mijn reactie te peilen. 163 00:10:36,928 --> 00:10:40,557 Ik ben niet echt bang voor hoogtes, maar ben er ook niet dol op. 164 00:10:40,640 --> 00:10:44,894 Maar grappig genoeg deed ik als kind salto's van zo'n ding. 165 00:10:46,938 --> 00:10:51,317 In volwassen hersenen zit een gebied, genaamd de prefrontale cortex. 166 00:10:51,651 --> 00:10:55,530 Dat deel van de hersenen houdt zich bezig met gevolgen. 167 00:10:56,906 --> 00:10:59,659 Het kinderbrein is anders dan dat van volwassenen. 168 00:11:00,451 --> 00:11:02,745 Jongeren vertonen meer sensatiezoekend gedrag... 169 00:11:02,829 --> 00:11:05,498 dan volwassenen, omdat hun prefrontale cortex... 170 00:11:05,582 --> 00:11:07,000 nog niet ontwikkeld is. 171 00:11:09,919 --> 00:11:11,629 Kom op, jongen. Goed. 172 00:11:11,713 --> 00:11:13,923 Het mooie is dat zelfs volwassenen... 173 00:11:14,132 --> 00:11:18,178 de werking kunnen reguleren in die prefrontale gebieden... 174 00:11:18,344 --> 00:11:21,347 zodat zij de lol die kinderen ervaren, kunnen herbeleven. 175 00:11:21,514 --> 00:11:23,349 - Alles goed? - Ja, Bobby. 176 00:11:25,435 --> 00:11:26,519 Span je goed aan. 177 00:11:29,063 --> 00:11:30,899 Goede sprong. Ik zag geen spetters. 178 00:11:31,733 --> 00:11:35,528 Ik werk mezelf in fases naar de bovenste plank. 179 00:11:45,205 --> 00:11:48,583 Dit is zeker niet de waanzinnigste stunt die je kunt doen. 180 00:11:50,335 --> 00:11:53,087 We hebben ons via elk niveau omhooggewerkt. 181 00:11:53,171 --> 00:11:56,216 Je hebt het herhaald. Je weet precies hoe het moet. 182 00:11:56,299 --> 00:11:58,927 Span je goed aan, zowel je armen als je benen. 183 00:11:59,010 --> 00:12:00,011 Dit voelt vreemd. 184 00:12:01,095 --> 00:12:03,223 Ik denk er te veel over na. 185 00:12:03,514 --> 00:12:06,100 Ik overweeg alle dingen die mis kunnen gaan. 186 00:12:06,267 --> 00:12:08,978 En de omgeving is niet eens gevaarlijk. 187 00:12:10,104 --> 00:12:14,651 De enige manier om iets te doorstaan, is het daadwerkelijk meemaken. 188 00:12:14,817 --> 00:12:17,445 Door de ervaring leer je dat je het aankunt. 189 00:12:17,570 --> 00:12:19,364 Dat alles goedkomt. 190 00:12:19,447 --> 00:12:21,866 En dat het leerproces zich voortzet... 191 00:12:21,950 --> 00:12:24,744 als je je nogmaals in een vergelijkbare situatie bevindt. 192 00:12:34,170 --> 00:12:36,130 Toen ik het had gedaan, voelde het goed. 193 00:12:36,422 --> 00:12:37,799 Het gaf echt een kick. 194 00:12:40,385 --> 00:12:43,388 Maar er is een wereld van verschil tussen een duikplank... 195 00:12:45,807 --> 00:12:49,686 en een wand van 200 meter of 540 voet. 196 00:12:52,438 --> 00:12:56,025 - Het lijkt niet zo moeilijk vanaf hier. - Jawel, hoor. 197 00:12:57,068 --> 00:13:01,698 Het lijkt oneindig, maar je kunt het opdelen in vijf klimsecties. 198 00:13:01,781 --> 00:13:03,950 - Het is hoger dan het lijkt. - Dat zie ik wel. 199 00:13:04,075 --> 00:13:07,620 Ik begin het probleem en de uitdaging te ontleden, en probeer... 200 00:13:07,704 --> 00:13:11,291 te berekenen hoe ik dit eigenlijk voor elkaar moet krijgen. 201 00:13:11,916 --> 00:13:13,376 Kijk hier maar. 202 00:13:14,252 --> 00:13:16,087 Je ziet een metalen rooster. 203 00:13:16,170 --> 00:13:18,965 Zo ziet de bovenkant van elke sectie eruit. 204 00:13:19,048 --> 00:13:21,384 - Ja. - Dus als je bovenaan een sectie komt... 205 00:13:21,801 --> 00:13:24,554 kun je je normaal goed vasthouden en op de rand staan. 206 00:13:24,804 --> 00:13:26,764 - Daar kun je even rustig ademhalen. - Ja. 207 00:13:26,848 --> 00:13:29,767 Vind dan opnieuw je focus en begin aan de volgende sectie. 208 00:13:30,059 --> 00:13:32,478 Probeer je armen zoveel mogelijk rust te geven. 209 00:13:32,562 --> 00:13:34,355 Want bij de top heb je ze nodig. 210 00:13:34,439 --> 00:13:35,481 Oké, duidelijk. 211 00:13:35,648 --> 00:13:37,984 Bij de eerste twee secties kun je er inkomen. 212 00:13:38,067 --> 00:13:40,528 {\an8}Je zult merken dat als de zon op de wand schijnt... 213 00:13:40,611 --> 00:13:41,779 {\an8}SECTIE 1 TOP SECTIE 2 TOP 214 00:13:41,946 --> 00:13:45,241 het warmer wordt aan de top. Onderaan blijft het koud. 215 00:13:45,408 --> 00:13:47,618 {\an8}De handgrepen zijn ijskoud. 216 00:13:48,036 --> 00:13:49,954 {\an8}Het is heel koud. Ik kijk... 217 00:13:50,038 --> 00:13:52,790 naar de dam en ik begin te bibberen. En ik denk: 218 00:13:52,874 --> 00:13:55,293 hoe ga ik een of twee uur op die wand spenderen? 219 00:13:55,585 --> 00:13:57,545 De onderste helft is je warming-up. 220 00:13:57,628 --> 00:13:59,964 In het midden moet je je hoofd erbij houden. 221 00:14:00,131 --> 00:14:02,133 - Dat gaat een beetje eenzaam voelen. - Ja. 222 00:14:02,216 --> 00:14:04,635 In het midden ben je 80 meter van de grond. 223 00:14:04,719 --> 00:14:06,262 - Ja. - Er is niets om je heen. 224 00:14:06,345 --> 00:14:08,431 Dat is een speciale, intimiderende plek. 225 00:14:08,848 --> 00:14:14,187 {\an8}Ik overweeg hoe de duizeligheid, adrenaline en hoogtevrees... 226 00:14:14,270 --> 00:14:15,271 {\an8}SECTIE 3 TOP DE ANGST 227 00:14:15,354 --> 00:14:17,899 {\an8}een rol spelen. Je zintuigen raken overprikkeld. 228 00:14:17,982 --> 00:14:19,776 {\an8}Dan de laatste 80 meter. 229 00:14:19,942 --> 00:14:21,486 - Klimmen. - Daar helt de wand. 230 00:14:21,611 --> 00:14:24,238 Dat heet de crux en is het moeilijkste deel. 231 00:14:24,739 --> 00:14:27,950 Dan ga je je richten op de top, want dan zie je de lucht. 232 00:14:28,034 --> 00:14:30,536 - Daar wacht iedereen. - Daar wordt het moeilijker. 233 00:14:30,620 --> 00:14:32,997 Ja, door de vorm van de dam helt de top over. 234 00:14:33,081 --> 00:14:36,084 Klim dan door, want daar ga je met één grote duw langs. 235 00:14:36,250 --> 00:14:41,005 - Dat doe je niet zomaar even. - Ik ben bang dat ik fysiek uitgeput raak. 236 00:14:41,089 --> 00:14:42,173 UITPUTTING DE CRUX 237 00:14:42,256 --> 00:14:45,718 Ik heb ervaren dat klimmen zwaar is voor je vingers en armen. 238 00:14:46,427 --> 00:14:49,013 Als hij voorbij het midden is... 239 00:14:49,138 --> 00:14:51,974 Dat deel is bijna ondersteboven. 240 00:14:53,559 --> 00:14:55,228 Niemand doet het normaal zo. 241 00:14:55,311 --> 00:14:58,439 En niemand doet dit in deze tijd van het jaar. Het wordt zwaar. 242 00:14:58,523 --> 00:15:00,233 Knap dat je dit gaat doen. 243 00:15:00,733 --> 00:15:04,237 Deze uitdagingen gaan niet over bewijzen dat we iets zwaars kunnen. 244 00:15:04,821 --> 00:15:08,825 Ze gaan over wat we lijken te verliezen als we ouder worden. 245 00:15:09,534 --> 00:15:12,411 Een kinderlijke overtuiging dat alles mogelijk is. 246 00:15:14,497 --> 00:15:19,752 {\an8}MALLORCA, SPANJE TWEE WEKEN GELEDEN 247 00:15:20,294 --> 00:15:22,338 Om wat meer in de stemming te komen... 248 00:15:22,839 --> 00:15:26,342 train ik met een van de grootste extreme sporters ter wereld. 249 00:15:28,594 --> 00:15:33,516 Steph Davis is een beroemde klimmer, basejumper en wingsuit-vlieger. 250 00:15:35,143 --> 00:15:39,772 Ze confronteert niet alleen het onmogelijke. Ze gaat ernaar op zoek. 251 00:15:40,982 --> 00:15:42,191 Dit is Cala Sa Nau. 252 00:15:42,483 --> 00:15:46,612 Het is de belangrijkste plek voor deepwater-soloklimmen. 253 00:15:46,821 --> 00:15:48,156 Wat is dat precies? 254 00:15:48,281 --> 00:15:51,492 - Je gebruikt geen touw, solo. - Ja. 255 00:15:51,576 --> 00:15:54,787 In plaats van dat je de grond raakt als je valt en het eindigt... 256 00:15:55,705 --> 00:15:57,415 - Val je in het water. - Precies. 257 00:15:59,375 --> 00:16:03,838 Het wordt spannend en intens. Er komt wat risico bij kijken. 258 00:16:04,172 --> 00:16:08,050 Maar je kunt ervoor trainen. En je kunt er plezier in hebben. 259 00:16:09,594 --> 00:16:12,555 Toen ik begon met klimmen, was dat een grote ommekeer. 260 00:16:15,474 --> 00:16:16,684 Ik studeerde. 261 00:16:16,893 --> 00:16:20,146 Ik haalde mijn masterdiploma. Toen bereikte ik een breekpunt... 262 00:16:20,229 --> 00:16:25,443 waarop ik besloot te stoppen met een academische carrière. 263 00:16:26,152 --> 00:16:30,865 Ik vertrok, woonde in mijn auto en werd fulltime-klimmer. 264 00:16:34,535 --> 00:16:38,039 Ik werd gedreven door nieuwsgierigheid en de spanning ervan. 265 00:16:40,082 --> 00:16:44,295 Ik zie de hele wereld als een speeltuin, en ik ben blijven spelen. 266 00:16:44,670 --> 00:16:47,173 Ik heb een bepaalde instelling... 267 00:16:47,256 --> 00:16:50,927 die anders is dan die van de meeste mensen. 268 00:16:54,180 --> 00:16:56,390 Wat anders is bij extreme sporters... 269 00:16:56,474 --> 00:16:59,143 en vergelijkbaar is bij jongeren, is dat ze... 270 00:16:59,227 --> 00:17:02,438 veel dopamine aanmaken. Ze zijn erg ingesteld... 271 00:17:02,521 --> 00:17:04,106 op de beloning die ze krijgen... 272 00:17:04,190 --> 00:17:06,943 van uitdagende dingen. Ze zijn gemotiveerd deze te doen... 273 00:17:07,026 --> 00:17:09,946 ondanks de risico's, niet omdat ze de risico's niet zien. 274 00:17:11,489 --> 00:17:14,325 Het goede nieuws is dat we die gemoedstoestand... 275 00:17:14,450 --> 00:17:16,244 allemaal kunnen bereiken. 276 00:17:19,247 --> 00:17:23,209 Ik wil Chris eerst de route laten zien met touwen. 277 00:17:23,334 --> 00:17:25,795 Op deze manier kan hij naar beneden gaan... 278 00:17:25,878 --> 00:17:28,714 en de route verkennen die hij gaat beklimmen. 279 00:17:29,340 --> 00:17:31,259 Dan gaat hij zonder veiligheidstouwen. 280 00:17:35,471 --> 00:17:36,973 Ik wil hem leren klimmen... 281 00:17:37,265 --> 00:17:40,518 met de vrijheid en flexibiliteit van een kind. 282 00:17:43,187 --> 00:17:46,816 Want bij de meeste mensen ligt het niet aan de techniek. 283 00:17:48,150 --> 00:17:50,945 Het is de storm aan gedachten. 284 00:17:55,575 --> 00:17:59,245 We zijn hier zodat jij het begin van de route kunt ervaren. 285 00:17:59,328 --> 00:18:01,163 - Ja. - Wat jij moet doen... 286 00:18:01,330 --> 00:18:04,250 is van de boot op de rots klimmen. 287 00:18:04,333 --> 00:18:05,334 Ja, daarop, oké. 288 00:18:05,418 --> 00:18:07,628 Kijk hoe je touw nu loopt. 289 00:18:07,753 --> 00:18:09,839 - Ja, daar? - Daar zit een groot rustpunt. 290 00:18:09,964 --> 00:18:10,965 - Ja. - Daarzo. 291 00:18:11,048 --> 00:18:13,134 Daar kun je al staan met losse handen. 292 00:18:13,259 --> 00:18:14,885 - Oké. - Maar een paar stappen. 293 00:18:14,969 --> 00:18:17,305 - Het is hier glad, hè. - Heel glad. 294 00:18:22,268 --> 00:18:23,853 - Het is zwaar, of niet? - Ja. 295 00:18:26,022 --> 00:18:28,941 Door te klimmen word je zowel mentaal als fysiek getest. 296 00:18:29,191 --> 00:18:32,403 Degenen die de top halen, zijn niet altijd het sterkst. 297 00:18:32,570 --> 00:18:35,698 Het zijn degenen die de knop in hun hoofd om kunnen zetten. 298 00:18:36,282 --> 00:18:41,037 Als iets risicovol is, dan noem ik dat 'gecompliceerd'. 299 00:18:41,203 --> 00:18:45,666 Als iets onmogelijk lijkt, zeg ik: 'Daar werk ik nog aan.' 300 00:18:45,916 --> 00:18:48,586 Als ik bang ben, zeg ik: 'Dat is spannend.' 301 00:18:50,338 --> 00:18:52,340 Je hoeft je emoties niet te verbergen. 302 00:18:52,673 --> 00:18:55,635 Je wilt ze ombuigen naar iets dat je vooruithelpt. 303 00:18:55,718 --> 00:18:59,263 Sommige mensen ondervinden dat ze trots, frustratie... 304 00:18:59,388 --> 00:19:02,933 en zelfs woede kunnen omzetten in de brandstof die ze nodig hebben. 305 00:19:03,017 --> 00:19:06,604 Dit is de crux van de klim, want op dit punt ben je het vermoeidst. 306 00:19:06,729 --> 00:19:09,857 Het moeilijkste deel komt als je het vermoeidst bent? Te gek. 307 00:19:25,665 --> 00:19:29,335 Ervaar jij telkens als je iets uitdagends hebt voltooid... 308 00:19:29,585 --> 00:19:31,837 emotionele, spirituele of fysieke groei? 309 00:19:32,088 --> 00:19:36,175 Ik denk dat telkens als je een grote uitdaging aangaat... 310 00:19:36,884 --> 00:19:38,260 je jezelf overstijgt. 311 00:19:38,427 --> 00:19:39,929 Je leert iets over jezelf... 312 00:19:40,012 --> 00:19:42,014 - dat je nog niet wist. - Dat verandert je. 313 00:19:42,181 --> 00:19:45,726 Dat geeft je zelfvertrouwen. Je staat er anders door in het leven. 314 00:19:45,810 --> 00:19:50,272 Misschien maakt het de dagelijks stress niet zo intimiderend? 315 00:19:50,356 --> 00:19:53,317 Het is een ander perspectief: dat heb ik gedaan. 316 00:19:53,401 --> 00:19:55,861 Dus dan kan ik dat ook aan. 317 00:19:56,070 --> 00:19:58,656 Ik heb het al eens gedaan. Dat voelt goed. 318 00:20:01,283 --> 00:20:03,452 De meeste stress die we dagelijks ervaren... 319 00:20:03,536 --> 00:20:07,164 is niet levensbedreigend. Denk aan e-mails en gemiste deadlines. 320 00:20:07,248 --> 00:20:09,458 Maar op dat moment voelen ze overweldigend. 321 00:20:12,211 --> 00:20:13,212 Het zit zo. 322 00:20:13,295 --> 00:20:15,256 Als we uitdagingen aangaan... 323 00:20:15,548 --> 00:20:18,968 werkt dat na verloop van tijd als een psychologisch vaccin. 324 00:20:19,218 --> 00:20:21,762 Het maakt ons veerkrachtiger en competenter... 325 00:20:21,846 --> 00:20:25,224 in het aangaan van nieuwe uitdagingen. Het gevolg is... 326 00:20:25,349 --> 00:20:28,102 dat je je niet zo druk maakt over kleine dingen. 327 00:20:33,607 --> 00:20:36,026 We kunnen van die voordelen profiteren... 328 00:20:37,862 --> 00:20:40,531 door uit onze comfortzone te stappen. 329 00:20:46,495 --> 00:20:47,621 Hoe voel je je? 330 00:20:47,705 --> 00:20:50,082 Ik probeer nu alles wat we hebben besproken... 331 00:20:50,332 --> 00:20:52,793 op te splitsen. Wanneer ik wat moet doen. 332 00:20:52,960 --> 00:20:54,920 - Precies. - Waar ik wat vast moet pakken. 333 00:20:55,004 --> 00:20:56,172 Waar het moeilijk is. 334 00:20:56,380 --> 00:21:00,426 Als het goed voelt en je hebt vertrouwen, ga dan gewoon. 335 00:21:00,634 --> 00:21:01,635 Ja, cool. 336 00:21:07,641 --> 00:21:10,102 Geniet ervan, oké? 337 00:21:19,320 --> 00:21:22,406 Voor Chris geldt dat de fysieke vaardigheid... 338 00:21:22,656 --> 00:21:28,204 slechts een onderdeel is. Er is ook een psychologische zijde. 339 00:21:46,639 --> 00:21:51,977 Is het gevoel dat je mogelijk faalt per se iets negatiefs? 340 00:21:52,228 --> 00:21:54,188 Nee, dat kan van alles zijn. 341 00:21:54,438 --> 00:21:57,691 Soms kan het net dat zetje zijn dat je nodig hebt. 342 00:22:06,742 --> 00:22:09,537 Hoe ging het? Goed gedaan. 343 00:22:14,124 --> 00:22:16,126 Hoe meer we doen, hoe meer we klimmen... 344 00:22:17,086 --> 00:22:20,464 Waar ik wat zenuwachtig over was... 345 00:22:20,923 --> 00:22:25,010 voelt juist heel speels en plezierig op dit moment. 346 00:22:26,303 --> 00:22:27,513 Ik vind het heerlijk. 347 00:22:31,100 --> 00:22:33,269 Een fysieke uitdaging als klimmen... 348 00:22:33,769 --> 00:22:36,605 nodigt uit om te improviseren, in het moment te leven... 349 00:22:38,023 --> 00:22:41,235 en weer in contact te komen met je kinderlijke kant. 350 00:22:43,821 --> 00:22:46,031 Geweldig. Goed gedaan. 351 00:22:46,115 --> 00:22:47,741 - Perfect, heel mooi. - Dank je. 352 00:22:47,908 --> 00:22:49,910 Je was op zoek... 353 00:22:50,327 --> 00:22:53,414 naar echt plezier, zoals je kinderen dat hebben op de motor. 354 00:22:53,581 --> 00:22:55,583 - Voelde het zo? - Ja, absoluut. 355 00:22:55,791 --> 00:22:58,460 Want als dat touw er niet meer hangt... 356 00:22:59,587 --> 00:23:00,963 kun je je beter focussen. 357 00:23:01,130 --> 00:23:02,840 Als kind zijn we niet bezig met... 358 00:23:02,923 --> 00:23:04,884 dingen eromheen. We leven in het nu. 359 00:23:05,050 --> 00:23:06,969 Dat zie ik bij mijn eigen kinderen. 360 00:23:07,052 --> 00:23:09,930 Ze leven in het moment en doen het. Soms nemen ze risico. 361 00:23:10,055 --> 00:23:13,934 Maar meestal gaat het goed, en werkt hun intuïtie op volle toeren. 362 00:23:14,018 --> 00:23:16,812 Je bent volwassen. Je hebt veel dingen te doen. 363 00:23:16,979 --> 00:23:19,315 Maar die dingen heb je georganiseerd. 364 00:23:20,065 --> 00:23:22,943 En als al die dingen zijn georganiseerd, kun je lol maken. 365 00:23:27,698 --> 00:23:30,492 Ik voel een nieuw soort enthousiasme... 366 00:23:30,743 --> 00:23:33,495 en waardering voor het klimmen. 367 00:23:35,998 --> 00:23:38,959 Dat is maar goed ook, want deze damwand... 368 00:23:39,293 --> 00:23:42,004 is de zwaarste uitdaging die ik ooit ben aangegaan. 369 00:23:43,589 --> 00:23:46,717 Bij een zware uitdaging is training uiteraard belangrijk. 370 00:23:47,092 --> 00:23:52,056 Maar soms komt er in zo'n intense situatie iets bijzonders naar boven... 371 00:23:52,181 --> 00:23:53,891 wat we een 'flow state' noemen. 372 00:23:56,644 --> 00:23:58,646 Wat zo prettig is... 373 00:23:58,729 --> 00:24:03,734 aan een flow state, is dat je je volledig kunt focussen op wat je doet. 374 00:24:04,485 --> 00:24:07,780 Flow heeft veel overeenkomsten met de gemoedstoestand van een kind. 375 00:24:08,489 --> 00:24:10,491 Je richt je maar op één taak. 376 00:24:13,661 --> 00:24:16,288 Onderzoekers denken dat in flow state... 377 00:24:16,580 --> 00:24:21,669 prefrontale gebieden in de hersenen, betrokken bij piekeren, inactiever worden. 378 00:24:23,545 --> 00:24:26,799 Tegelijkertijd stroomt er dopamine door de hersenen... 379 00:24:26,882 --> 00:24:30,511 waardoor we een intense motivatie ervaren en onze concentratie toeneemt. 380 00:24:32,888 --> 00:24:37,393 Als deze veranderingen samen voorkomen, gaan we helemaal op in het moment... 381 00:24:37,559 --> 00:24:39,353 net zoals bij kinderen. 382 00:24:41,313 --> 00:24:44,984 Dit kan ervoor zorgen dat we een topprestatie kunnen leveren. 383 00:24:46,151 --> 00:24:50,864 Toen ik de damwand voor het eerst zag, dacht ik dat hij daar flow ging ervaren. 384 00:24:54,535 --> 00:24:58,539 Ik raak altijd in flow state tijdens uitdagende ervaringen. 385 00:24:59,039 --> 00:25:01,166 De tijd lijkt stil te staan. 386 00:25:03,711 --> 00:25:06,213 Op zo'n moment is alles mogelijk. 387 00:25:08,007 --> 00:25:09,883 Het lijkt eeuwig te duren. 388 00:25:13,804 --> 00:25:15,639 Flow state vind ik fascinerend. 389 00:25:16,140 --> 00:25:18,600 Het geeft bovenmenselijke krachten... 390 00:25:18,851 --> 00:25:20,561 aan extreme sporters als Robbie... 391 00:25:21,061 --> 00:25:23,605 en het wordt wetenschappelijk onderzocht. 392 00:25:24,857 --> 00:25:26,650 Ken je het Zephyr-systeem? 393 00:25:26,859 --> 00:25:28,277 Het Zephyr-systeem? 394 00:25:28,360 --> 00:25:30,946 Hiermee kunnen we je binnenkant in de gaten houden. 395 00:25:31,071 --> 00:25:32,573 - Cool. - Nee, sorry, hierom. 396 00:25:32,865 --> 00:25:34,950 Voor de klim hangt Abi me vol sensoren. 397 00:25:35,909 --> 00:25:40,164 Deze baanbrekende technologie laat zien of ik in flow state kom op de dam. 398 00:25:40,247 --> 00:25:41,707 - Hoort het hier of... - Hij moet... 399 00:25:41,790 --> 00:25:42,916 ongeveer hier zitten. 400 00:25:43,000 --> 00:25:46,754 Het Zephyr-systeem registreert de hartslag en hartslagvariabiliteit. 401 00:25:47,337 --> 00:25:51,175 We kunnen zien of beide hoog zijn of beide tegelijkertijd toenemen. 402 00:25:51,300 --> 00:25:53,886 Het is een goede indicatie of hij in flow state zit. 403 00:25:56,055 --> 00:26:00,267 Oké, vriend. Nog een paar laatste woorden. Je kunt dit. 404 00:26:00,684 --> 00:26:01,894 Ik heb er nu zin in. 405 00:26:01,977 --> 00:26:05,856 Want hoe meer je het bespreekt, hoe meer je het gaat vermijden. 406 00:26:06,023 --> 00:26:10,110 Je denkt er te veel over na en piekert erover. 407 00:26:10,319 --> 00:26:11,945 - Gedachte na gedachte. - Ja. 408 00:26:12,029 --> 00:26:15,157 Nu wil ik opgaan in de ervaring en in de flow state komen. 409 00:26:15,491 --> 00:26:19,078 Leg er geen druk op. Laat je gedachten los... 410 00:26:19,203 --> 00:26:21,705 ...net als je emoties en gevoelens, en vind de rust. 411 00:26:21,789 --> 00:26:23,290 - Zo is het. - Ga ervoor, maat. 412 00:26:23,373 --> 00:26:25,459 - Ik zie je aan de top. - Geniet ervan. 413 00:26:31,799 --> 00:26:35,344 Als ik naar de dam loop, word ik me bewust van wat me te wachten staat. 414 00:26:35,844 --> 00:26:37,513 Het ijskoude weer. 415 00:26:37,888 --> 00:26:40,724 De angst voor mijn eigen gedachten. 416 00:26:40,974 --> 00:26:42,935 En de fysieke uitdaging. 417 00:26:43,310 --> 00:26:47,940 Ik zie de handgrepen en de route waarlangs ik moet klimmen. 418 00:26:50,442 --> 00:26:55,072 Het voelt alsof ik opgeslokt word door dit enorme... 419 00:26:55,364 --> 00:26:58,492 gigantische betonnen... gevaarte. 420 00:27:02,871 --> 00:27:04,915 - We zien je aan de top. - Ik zie je daar. 421 00:27:06,125 --> 00:27:08,418 Ik wil per se mijn gedachten loslaten... 422 00:27:08,627 --> 00:27:10,337 en puur de ervaring beleven. 423 00:27:12,631 --> 00:27:14,216 Net zoals kinderen dat doen. 424 00:27:16,969 --> 00:27:20,347 Als ik begin te klimmen, komen mijn vrienden Zocchi en Aaron langs... 425 00:27:20,430 --> 00:27:23,141 om extra morele steun te bieden. 426 00:27:23,600 --> 00:27:27,145 - Abi, tot waar denk je dat hij komt? - Ik denk dat hij het haalt. 427 00:27:27,479 --> 00:27:29,314 Ik twijfel niet aan mijn vriend. 428 00:27:29,398 --> 00:27:30,858 Ik bid dat hij het haalt... 429 00:27:30,983 --> 00:27:32,985 maar denk dat hij komt tot de helling. 430 00:27:37,739 --> 00:27:39,700 Bij de eerste twee of drie grepen... 431 00:27:40,284 --> 00:27:42,744 denk ik meteen: die dingen zijn ijskoud. 432 00:27:43,745 --> 00:27:46,957 Mijn vingers worden stijf. 433 00:27:49,877 --> 00:27:51,837 Het voelt alsof ik op blokken ijs klim. 434 00:27:51,962 --> 00:27:54,548 DE BEVRIEZING 435 00:27:55,716 --> 00:27:59,803 Ik moet grepen vinden waar ik... 436 00:28:00,053 --> 00:28:02,180 mijn handen om kan vouwen. 437 00:28:03,015 --> 00:28:05,684 Ik voel me net een babyzeehond die naar boven klauwt. 438 00:28:09,855 --> 00:28:11,857 Ik voel mijn vingers niet meer. 439 00:28:16,028 --> 00:28:18,405 Ik zeg tegen mezelf: gewoon doorgaan. 440 00:28:22,075 --> 00:28:25,078 Ze zeggen dat als ik het zonnige deel van de wand bereik... 441 00:28:26,121 --> 00:28:27,789 het heel anders wordt... 442 00:28:27,998 --> 00:28:30,667 dus dat wordt mijn eerste grote doel. 443 00:28:39,092 --> 00:28:42,304 Ik zie hoe Chris grote stappen neemt met zijn benen. 444 00:28:42,638 --> 00:28:44,556 Het is net een klimmende gorilla. 445 00:28:44,890 --> 00:28:48,560 En terwijl hij omhoogklimt, denk ik: hij gaat te snel. 446 00:28:49,645 --> 00:28:51,104 Hij zei een scheldwoord. 447 00:28:52,606 --> 00:28:53,982 Schelden vermindert pijn. 448 00:28:56,360 --> 00:28:59,196 Als we een vloekpot hadden, was ik hierna miljonair. 449 00:29:00,238 --> 00:29:01,823 Ik zit te hijgen en te puffen. 450 00:29:04,117 --> 00:29:05,827 De top is nog een heel eind. 451 00:29:07,704 --> 00:29:09,873 Ik ben eindelijk bij het zonnige deel. 452 00:29:12,459 --> 00:29:16,755 Dit is een goede plek voor een pauze. Je kunt op de rand gaan staan. 453 00:29:16,922 --> 00:29:18,757 Je kunt in het tuigje hangen. 454 00:29:18,924 --> 00:29:21,677 - Schud je armen voor betere bloedsomloop. - Ja. 455 00:29:22,052 --> 00:29:25,138 SECTIE TWEE TOP HOOGTE: 60 METER 456 00:29:25,222 --> 00:29:26,556 Alles oké? Hoe voel je je? 457 00:29:28,016 --> 00:29:29,184 Ja, goed. 458 00:29:29,726 --> 00:29:32,813 - Mijn armen zijn uitgeput. - Oké, rust dan niet te lang uit. 459 00:29:32,896 --> 00:29:34,856 Als je verder wilt, kun je gaan. 460 00:29:36,191 --> 00:29:39,027 Ik hink op twee gedachten. Ik wil niet te lang rusten... 461 00:29:39,111 --> 00:29:43,240 maar mijn vingers... 462 00:29:44,533 --> 00:29:47,995 voelen alsof ze meerdere keren overreden zijn. 463 00:29:53,458 --> 00:29:56,420 Ik zit nu op 60 meter, of 200 voet. 464 00:29:56,878 --> 00:29:59,214 Nu volgt een veel lastiger deel van de klim... 465 00:29:59,923 --> 00:30:02,050 waar ik in een hoek omhoog moet. 466 00:30:02,551 --> 00:30:05,262 Ga. Oké. 467 00:30:10,017 --> 00:30:15,022 Ik vertrek weer in een soort sprint, in de veronderstelling dat... 468 00:30:15,230 --> 00:30:16,648 ik in recordtijd boven ben. 469 00:30:28,243 --> 00:30:31,288 Dan ben ik geloof ik halverwege. 470 00:30:34,541 --> 00:30:36,334 Ik kijk naar beneden... 471 00:30:38,170 --> 00:30:41,590 en ik word onmiddellijk overspoeld door angst. 472 00:30:44,051 --> 00:30:45,927 Ik word er misselijk van. 473 00:30:56,063 --> 00:30:58,774 Er zit een luide stem in mijn hoofd... 474 00:30:59,608 --> 00:31:01,526 die een vreemde verbeelding heeft. 475 00:31:01,818 --> 00:31:06,156 Ik denk steeds te horen dat mijn tuigje losraakt. 476 00:31:06,281 --> 00:31:09,910 Ik controleer mijn tuigje telkens opnieuw. 477 00:31:10,118 --> 00:31:11,578 Ik trek hem strakker... 478 00:31:11,661 --> 00:31:14,372 en meteen denk ik: wat als ik hem losser heb gedaan? 479 00:31:16,374 --> 00:31:19,211 Ik kijk omhoog naar het touw en denk: wat als dat knapt? 480 00:31:20,253 --> 00:31:22,422 DE ANGST 481 00:31:22,506 --> 00:31:24,716 Ik denk terug aan alle training met Bobby... 482 00:31:24,800 --> 00:31:28,720 ...mijn stuntman. Ik weet dat ik mijn angst en gepieker... 483 00:31:29,179 --> 00:31:33,558 kan overwinnen, als ik me beter concentreer. 484 00:31:37,854 --> 00:31:40,482 Stap voor stap, greep voor greep. 485 00:31:50,283 --> 00:31:53,912 Ik begin weer te klimmen en plotseling... 486 00:31:54,204 --> 00:31:57,290 gebeurt er iets heel moois. 487 00:31:58,792 --> 00:32:02,295 Ik begin te merken dat op de momenten waarop ik denk: 488 00:32:02,379 --> 00:32:04,297 ik kan dit echt niet... 489 00:32:05,632 --> 00:32:08,343 haal ik een keer diep adem en dan ben ik er. 490 00:32:09,136 --> 00:32:11,304 Ik ben weer zo'n drie meter verder zonder... 491 00:32:11,471 --> 00:32:13,306 dat ik het bewust in de gaten heb. 492 00:32:16,184 --> 00:32:20,772 Gedachten en emoties worden als het ware één. 493 00:32:21,898 --> 00:32:23,775 Het is een harmonieus geheel. 494 00:32:31,741 --> 00:32:34,369 Je bent voorbereid en je kent de techniek. 495 00:32:35,036 --> 00:32:37,664 Dan is het een kwestie van je onderbewuste... 496 00:32:37,747 --> 00:32:40,292 en spiergeheugen het laten overnemen en het doen. 497 00:32:40,375 --> 00:32:42,210 En dan kom je in flow state. 498 00:32:45,964 --> 00:32:48,341 Ik heb nieuwe energie. 499 00:32:48,758 --> 00:32:51,553 Ik kijk omhoog en denk: oké, ik kan dit. 500 00:32:52,429 --> 00:32:54,931 En dan wordt dat ineens verstoord door... 501 00:32:56,141 --> 00:32:57,142 pure uitputting. 502 00:32:57,475 --> 00:33:02,272 {\an8}SECTIE 3 TOP HOOGTE: 90 METER 503 00:33:12,699 --> 00:33:16,912 Ik kom bij de crux waar de wand gaat hellen. 504 00:33:20,415 --> 00:33:22,542 En mijn lichaam geeft het op. 505 00:33:29,674 --> 00:33:32,135 Ik heb me nog nooit zo uitgeput gevoeld. 506 00:33:33,220 --> 00:33:36,473 Ik realiseer me nu dat ik niet zo... 507 00:33:36,556 --> 00:33:39,684 strijdlustig naar de top had moeten klimmen. 508 00:33:39,768 --> 00:33:41,603 DE VERMOEIDHEID 509 00:33:41,686 --> 00:33:43,688 Trek me maar omhoog. Mijn armen zijn... 510 00:33:45,440 --> 00:33:46,483 Alles is verkrampt. 511 00:33:51,154 --> 00:33:52,697 Nu slaat de twijfel toe. 512 00:33:55,200 --> 00:33:58,745 Het is grappig wat twijfel doet met je hele lichaam. 513 00:34:15,345 --> 00:34:18,390 Ik heb het moeilijkste deel van de klim bereikt. 514 00:34:21,434 --> 00:34:23,019 Ik ben er klaar mee. 515 00:34:30,485 --> 00:34:34,406 Hij heeft het breekpunt bereikt. Ik denk: we redden hem, trek hem omhoog. 516 00:34:41,288 --> 00:34:43,707 Ik weet door mijn training met Steph in Mallorca... 517 00:34:43,873 --> 00:34:46,543 dat je anders naar je gevoelens kunt kijken... 518 00:34:47,794 --> 00:34:49,296 om jezelf aan te sporen. 519 00:34:50,463 --> 00:34:52,465 En wat ik op dat moment voel... 520 00:34:54,634 --> 00:34:56,344 is pure woede. 521 00:35:07,564 --> 00:35:11,192 Opgeven is geen optie. Die discussie is gesloten. 522 00:35:12,444 --> 00:35:16,031 Het maakt me niet uit hoe, al scheuren al mijn nagels eraf. 523 00:35:16,323 --> 00:35:19,618 Ik zet mijn tanden in de grepen als het moet. Ik ga het halen. 524 00:35:29,294 --> 00:35:30,670 Kom op, nu. 525 00:35:32,922 --> 00:35:35,884 Hij is boos op de wand. Hij wil niet dat deze hem verslaat. 526 00:35:37,302 --> 00:35:39,429 Interessant genoeg is het puberaal... 527 00:35:39,512 --> 00:35:42,766 om boos te worden als je je doel niet bereikt. 528 00:35:44,476 --> 00:35:46,853 En daar kun je profijt van hebben. 529 00:35:48,730 --> 00:35:51,399 Woede brengt namelijk extra fysieke kracht naar boven. 530 00:35:52,359 --> 00:35:54,861 - Daar is het. - Je bent er bijna, vriend. 531 00:35:56,488 --> 00:35:57,572 Kom op. 532 00:36:15,006 --> 00:36:16,758 - Kom op, Hem. - Ja. 533 00:36:16,841 --> 00:36:18,051 Naar boven. 534 00:36:21,054 --> 00:36:23,515 Kom op, vriend. 535 00:36:25,892 --> 00:36:28,228 Het is je gelukt. 536 00:36:29,145 --> 00:36:31,564 DE TOP HOOGTE: 165 METER 537 00:36:31,690 --> 00:36:32,899 - Kom hier. - Zo moet dat. 538 00:36:33,149 --> 00:36:35,110 Goed gedaan, doe nog maar een keer. 539 00:36:37,320 --> 00:36:38,363 Zit ik nog vast? 540 00:36:41,199 --> 00:36:42,575 O, mijn God. 541 00:36:50,750 --> 00:36:52,544 Ik ben ontzettend trots op Chris. 542 00:36:52,669 --> 00:36:55,463 Ik vind het te gek dat hij dit heeft gedaan. 543 00:36:55,630 --> 00:36:57,257 Heel inspirerend. 544 00:36:59,217 --> 00:37:02,929 Dat was het zwaarste dat ik ooit heb gedaan. Het was vreselijk. 545 00:37:05,515 --> 00:37:10,103 Ik ben in een hoopje in elkaar gezakt, maar voel me meteen opgetogen. 546 00:37:10,270 --> 00:37:11,646 Een gevoel van voldoening. 547 00:37:12,647 --> 00:37:13,982 Dat was pas inspanning. 548 00:37:14,065 --> 00:37:16,735 Op dat moment voel ik pure blijdschap. 549 00:37:17,986 --> 00:37:20,488 Ik sta versteld van wat hij zojuist heeft bereikt. 550 00:37:20,947 --> 00:37:25,243 Soms dacht ik: ik kan me niet omhoogtrekken aan de volgende greep. 551 00:37:25,368 --> 00:37:27,537 Dan haalde ik rustig adem... 552 00:37:27,704 --> 00:37:31,291 en was ik ineens drie meter verder en dacht: hoe kan dat? 553 00:37:31,416 --> 00:37:32,417 Snap je? 554 00:37:32,500 --> 00:37:35,420 Een bepaalde gedachte was ook snel weer weg. 555 00:37:35,670 --> 00:37:37,046 In de hartslagdata... 556 00:37:37,130 --> 00:37:39,924 zien we een toename van hartslagvariabiliteit... 557 00:37:40,175 --> 00:37:43,553 net als een verhoogde hartslag, wat overeenkomt met een flow state. 558 00:37:43,678 --> 00:37:47,098 Je ziet de vijf secties terug. Je ziet het dalen bij... 559 00:37:47,182 --> 00:37:49,768 elk van de vier rustpunten. Maar dit is echt cool... 560 00:37:49,851 --> 00:37:53,229 Als je begint aan sectie drie, stijgt je hartslagvariabiliteit. 561 00:37:53,313 --> 00:37:55,440 Dit komt overeen met een flow state. 562 00:37:55,565 --> 00:37:59,027 Als toeschouwer leek het alsof je daar het ritme te pakken had. 563 00:38:00,862 --> 00:38:04,491 Het is grappig, het is niet zo dat... Ik zat 20 tot 30 minuten in de flow. 564 00:38:04,574 --> 00:38:06,075 Het komt en gaat inderdaad. 565 00:38:06,451 --> 00:38:08,745 Er is een discussie in je hoofd en ineens... 566 00:38:08,995 --> 00:38:11,039 zit je een stuk hoger. Het is bizar. 567 00:38:11,539 --> 00:38:13,249 Dat was geweldig. 568 00:38:13,750 --> 00:38:16,544 Naarmate we honkvaster worden... 569 00:38:16,628 --> 00:38:20,757 en meer keuzevrijheid hebben, zijn we niet meer genoodzaakt... 570 00:38:21,216 --> 00:38:23,384 onszelf veel uit te dagen. 571 00:38:24,886 --> 00:38:27,222 Je grenzen verleggen en uitdagingen aangaan... 572 00:38:27,305 --> 00:38:28,640 voelt soms onaangenaam. 573 00:38:29,432 --> 00:38:30,892 Ik wist dat je het kon. 574 00:38:30,975 --> 00:38:33,561 Maar de kans is groot dat het je gelukkiger maakt... 575 00:38:33,686 --> 00:38:35,980 en leidt tot een gezonder en langer leven. 576 00:38:36,773 --> 00:38:41,778 We hebben ons leven voor ons liggen, en het uitnodigt ons uit... 577 00:38:42,111 --> 00:38:45,031 om alles te ervaren wat het te bieden heeft. 578 00:38:46,699 --> 00:38:49,828 Of het nou schaken is, een muziekinstrument bespelen... 579 00:38:50,119 --> 00:38:55,291 met je kinderen spelen, basejumpen, rotsklimmen, surfen op hoge golven... 580 00:38:55,834 --> 00:38:58,503 We moeten leven met passie en toewijding... 581 00:38:58,753 --> 00:39:00,088 Ben je in orde, schat? 582 00:39:00,547 --> 00:39:02,257 ...en alles omarmen. 583 00:39:04,175 --> 00:39:07,470 - Hou je van motorrijden? - In de lucht met de wind in je gezicht. 584 00:39:07,554 --> 00:39:10,056 - Dat is zo lekker. - Als ik een sprong neem, denk ik... 585 00:39:10,181 --> 00:39:11,683 ik zie wel wat er gebeurt. 586 00:39:13,393 --> 00:39:16,020 Toen ik hieraan begon, wilde ik... 587 00:39:16,104 --> 00:39:18,815 de avontuurlijke mentaliteit van kinderen herbeleven. 588 00:39:18,898 --> 00:39:21,985 Misschien heeft dat het kind in me naar boven gebracht. 589 00:39:22,068 --> 00:39:24,529 De cirkel is nu rond en nu leer ik van hen. 590 00:39:25,113 --> 00:39:26,698 Daar gaat het om denk ik. 591 00:39:29,242 --> 00:39:33,079 Want de groei die plaatsvindt door een uitdagende ervaring te beleven... 592 00:39:33,454 --> 00:39:34,747 Dat is wat we willen. 593 00:40:03,192 --> 00:40:05,194 Ondertiteld door: Marthe Lenders