1
00:00:06,560 --> 00:00:10,920
NETFLIXOVA SERIJA

2
00:00:14,280 --> 00:00:16,480
<i>Lipanj je 2014. godine</i>

3
00:00:16,560 --> 00:00:20,560
<i>i informativni mrežni portal BuzzFeed</i>
<i>održava odlučujući test okusa.</i>

4
00:00:20,640 --> 00:00:23,440
<i>Meksičke i američke Cole.</i>

5
00:00:25,120 --> 00:00:25,960
<i>Zašto?</i>

6
00:00:26,040 --> 00:00:30,240
<i>Meksička Cola koja se izvozi u SAD</i>
<i>izrađena je prema klasičnom receptu</i>

7
00:00:30,320 --> 00:00:32,480
<i>i zaslađena šećerom od šećerne trske.</i>

8
00:00:34,680 --> 00:00:37,920
Jako je gazirana. Čudno mi je to.

9
00:00:38,000 --> 00:00:39,120
Čistim nepce.

10
00:00:39,200 --> 00:00:41,160
<i>No u posljednja četiri desetljeća</i>

11
00:00:41,240 --> 00:00:45,040
<i>američka Cola sadrži</i>
<i>kontroverzan sastojak.</i>

12
00:00:45,120 --> 00:00:47,160
<i>Visoko fruktozni kukuruzni sirup.</i>

13
00:00:47,240 --> 00:00:50,600
Snažniji naknadni okus od limenke.
Draža mi je meksička.

14
00:00:50,680 --> 00:00:53,760
<i>U konačnom obračunu</i>
<i>meksička je Cola pobjednica.</i>

15
00:00:53,840 --> 00:00:54,800
Da, to je bolje.

16
00:00:54,880 --> 00:00:56,280
Meksička je pobjednica.

17
00:00:56,880 --> 00:01:01,760
<i>No kukuruzni sirup nije gubitnik,</i>
<i>pogotovo kad pogledate brojke.</i>

18
00:01:04,480 --> 00:01:07,680
<i>Prosječni Amerikanac</i>
<i>svake godine unese više od 9,5 kg</i>

19
00:01:07,760 --> 00:01:10,200
<i>kukuruznog sirupa svake godine.</i>

20
00:01:11,520 --> 00:01:14,520
<i>Nalazi se gotovo</i>
<i>u svim prolazima supermarketa</i>

21
00:01:14,600 --> 00:01:16,680
<i>i u hrani koju možda ne očekujete.</i>

22
00:01:16,760 --> 00:01:17,920
PRIRODNI OKUSI!

23
00:01:18,000 --> 00:01:19,320
<i>Godine 2020.</i>

24
00:01:19,400 --> 00:01:23,400
<i>SAD je proizveo 7,6 milijuna tona sirupa,</i>

25
00:01:23,480 --> 00:01:25,840
<i>dovoljno da se premaže cijeli Manhattan.</i>

26
00:01:26,520 --> 00:01:28,680
<i>Od 1975. godine</i>

27
00:01:28,760 --> 00:01:33,680
<i>Amerikanci su potrošili</i>
<i>168 milijuna tona sirupa.</i>

28
00:01:33,760 --> 00:01:36,200
<i>To bi prekrilo cijeli Los Angeles.</i>

29
00:01:36,720 --> 00:01:39,200
<i>A ipak, studija iz 2016. godine</i>

30
00:01:39,280 --> 00:01:44,840
<i>pokazala je da 53 % ispitanika</i>
<i>izbjegava ili ograničava unos sirupa.</i>

31
00:01:47,640 --> 00:01:51,240
<i>S tržištem teškim</i>
<i>oko 8,8 milijarda dolara,</i>

32
00:01:51,320 --> 00:01:54,960
<i>kukuruzni sirup</i>
<i>i više je od gospodarskog diva.</i>

33
00:01:56,200 --> 00:01:58,840
<i>Njegovi su proizvođači ozbiljni igrači</i>

34
00:01:58,920 --> 00:02:00,640
<i>kojima podilaze političari.</i>

35
00:02:01,920 --> 00:02:05,200
Drago mi je što sam ovdje
s nevjerojatnim farmerima

36
00:02:05,280 --> 00:02:09,680
koji hrane našu naciju
i čuvaju američki način života.

37
00:02:09,760 --> 00:02:12,640
<i>Ali njegov ugled nije nimalo sladak.</i>

38
00:02:12,720 --> 00:02:15,120
Niska hranjivost, kaloričnost.

39
00:02:16,080 --> 00:02:20,920
<i>Kako je visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>zavladao policama supermarketa?</i>

40
00:02:21,000 --> 00:02:23,320
Keksi! Djeca žele kekse!

41
00:02:23,840 --> 00:02:26,040
<i>I kako utječe na naše zdravlje?</i>

42
00:02:30,680 --> 00:02:33,120
VISOKO FRUKTOZNI KUKURUZNI SIRUP

43
00:02:33,200 --> 00:02:38,840
KOLIKO JE SLADAK TAJ BIZNIS?

44
00:02:41,120 --> 00:02:45,920
<i>Godina je 1971., a američki predsjednik</i>
<i>Richard Nixon ima problem.</i>

45
00:02:46,000 --> 00:02:49,520
<i>Američki se farmeri muče.</i>
<i>Dohodak im je opao,</i>

46
00:02:49,600 --> 00:02:52,640
<i>dijelom i zbog</i>
<i>sve većih troškova proizvodnje.</i>

47
00:02:52,720 --> 00:02:56,160
Ljudi s farmi ove nacije nisu uživali

48
00:02:56,240 --> 00:02:58,840
u napretku i blagostanju.

49
00:02:59,960 --> 00:03:03,760
<i>Nixon treba glasove farmera</i>
<i>da mu pomognu s drugim mandatom.</i>

50
00:03:04,400 --> 00:03:07,040
<i>Zato je imenovao</i>
<i>novog ministra poljoprivrede</i>

51
00:03:07,120 --> 00:03:10,120
<i>koji je iskusan</i>
<i>u poljodjelstvu, Earla Butza.</i>

52
00:03:10,200 --> 00:03:11,120
2.12.1971.

53
00:03:11,200 --> 00:03:15,160
Za poljoprivrednike želim lijep život
kakav imaju gradska braća.

54
00:03:16,320 --> 00:03:20,960
<i>Četiri mjeseca prije izbora</i>
<i>Butz nadzire prodaju žitarica u inozemstvo</i>

55
00:03:21,040 --> 00:03:23,800
<i>vrijednu 750 milijuna dolara</i>

56
00:03:23,880 --> 00:03:27,840
<i>američkom neprijatelju iz hladnog rata,</i>
<i>Sovjetskom Savezu.</i>

57
00:03:27,920 --> 00:03:32,640
Mislim da bi većina uzgajivača pšenice
u Kanzasu preferirala trgovinu s Rusijom.

58
00:03:33,520 --> 00:03:35,600
<i>Prihod s farme ubrzo raste.</i>

59
00:03:37,320 --> 00:03:39,680
<i>Na krilima potpore farmera</i>

60
00:03:39,760 --> 00:03:41,840
<i>u studenome 1972. godine</i>

61
00:03:41,920 --> 00:03:44,200
<i>Nixon lako osvaja drugi mandat,</i>

62
00:03:44,280 --> 00:03:46,840
<i>osvojivši 49 od 50 država.</i>

63
00:03:46,920 --> 00:03:49,760
Ne znam za državne izbore

64
00:03:49,840 --> 00:03:52,800
kad bih mogao ići spavati
ranije nego večeras.

65
00:03:55,200 --> 00:03:56,600
<i>No 1973. godine,</i>

66
00:03:56,680 --> 00:03:59,440
<i>sa smanjenjem zaliha američkih žitarica,</i>

67
00:03:59,520 --> 00:04:01,520
<i>cijene hrane rastu.</i>

68
00:04:01,600 --> 00:04:04,560
<i>Iste je godine vlada obnovila</i>
<i>zakon o poljoprivredi</i>

69
00:04:04,640 --> 00:04:08,720
<i>s ciljem povećanja proizvodnje</i>
<i>i dodavanjem poticaja.</i>

70
00:04:08,800 --> 00:04:10,800
<i>Ako cijena žitarica padne,</i>

71
00:04:10,880 --> 00:04:14,480
<i>vlada i porezni obveznici</i>
<i>nadoknadit će razliku.</i>

72
00:04:14,560 --> 00:04:18,840
<i>Najveći od tih usjeva</i>
<i>i ključan za opskrbu nacije jest kukuruz.</i>

73
00:04:20,400 --> 00:04:24,160
<i>Butz potiče farmere</i>
<i>da sva polja prekriju kukuruzom</i>

74
00:04:24,240 --> 00:04:28,480
<i>kako bi ga proizveli što više</i>
<i>i tako smanjili cijene hrane.</i>

75
00:04:33,840 --> 00:04:34,760
<i>Te su godine</i>

76
00:04:34,840 --> 00:04:39,400
<i>proizveli preko 40 milijuna tona kukuruza</i>
<i>više nego tri godine prije.</i>

77
00:04:40,920 --> 00:04:44,160
<i>Butzov je plan bio uspješan.</i>
<i>I preuspješan.</i>

78
00:04:45,080 --> 00:04:47,680
<i>Uskoro je kukuruza previše.</i>

79
00:04:48,920 --> 00:04:51,600
<i>Kako riješiti taj višak žitarica?</i>

80
00:04:54,280 --> 00:04:58,120
<i>Japan, zemlja legendi,</i>
<i>Zemlja izlazećeg sunca.</i>

81
00:04:58,640 --> 00:05:00,160
<i>Šezdesetih godina 20. st.</i>

82
00:05:00,240 --> 00:05:04,800
<i>japanski znanstvenici smislili su način</i>
<i>masovne proizvodnje ljepljivog sladila</i>

83
00:05:04,880 --> 00:05:06,120
<i>od kukuruza.</i>

84
00:05:07,400 --> 00:05:11,520
<i>Butz shvaća da bi ova metoda</i>
<i>mogla riješiti problematičan višak</i>

85
00:05:11,600 --> 00:05:13,840
<i>te američke proizvođače potiče</i>

86
00:05:13,920 --> 00:05:17,000
<i>da proizvode sirup</i>
<i>u komercijalnim razmjerima.</i>

87
00:05:17,080 --> 00:05:20,240
<i>I tako nastaje američka industrija</i>

88
00:05:20,840 --> 00:05:22,040
<i>kukuruznog sirupa.</i>

89
00:05:22,960 --> 00:05:26,000
<i>Kako se proizvodi to inovativno sladilo?</i>

90
00:05:28,000 --> 00:05:28,920
ZRNA KUKURUZA

91
00:05:29,000 --> 00:05:32,880
<i>Namaču zrna kukuruza</i>
<i>te ih melju da nastane kukuruzni škrob.</i>

92
00:05:33,520 --> 00:05:36,440
<i>U taj škrob dodaju dva različita enzima</i>

93
00:05:36,520 --> 00:05:39,320
<i>koji ga razgrađuju</i>
<i>na manje molekule glukoze.</i>

94
00:05:39,400 --> 00:05:40,400
MOLEKULA GLUKOZE

95
00:05:40,480 --> 00:05:45,440
<i>Treći enzim tu glukozu</i>
<i>zatim pretvara u šećer zvan fruktoza</i>

96
00:05:45,520 --> 00:05:48,080
<i>koja se prirodno nalazi u voću i medu.</i>

97
00:05:49,200 --> 00:05:51,640
<i>Fruktoza se pomiješa s glukoznim sirupom</i>

98
00:05:51,720 --> 00:05:55,520
<i>te nastaje slatka i ljepljiva mješavina:</i>
<i>visoko fruktozni sirup.</i>

99
00:05:55,600 --> 00:05:57,040
VISOKO FRUKTOZNI SIRUP

100
00:05:57,120 --> 00:05:59,160
<i>Ali naziv pomalo zbunjuje.</i>

101
00:05:59,240 --> 00:06:03,840
<i>Udio fruktoze visok je samo</i>
<i>u usporedbi s običnim kukuruznim sirupom.</i>

102
00:06:03,920 --> 00:06:07,480
<i>Sadrži otprilike istu količinu fruktoze</i>
<i>kao i obični šećer.</i>

103
00:06:07,560 --> 00:06:09,200
UDIO FRUKTOZE

104
00:06:10,000 --> 00:06:14,120
<i>Ipak, ako će pretvaranje kukuruza</i>
<i>u zaslađivač riješiti višak žitarica,</i>

105
00:06:14,200 --> 00:06:16,160
<i>mora postojati potražnja.</i>

106
00:06:16,240 --> 00:06:19,560
<i>Isprva prehrambene tvrtke</i>
<i>ne pokazuju interes</i>

107
00:06:19,640 --> 00:06:23,120
<i>da prijeđu s provjerenog sladila, šećera,</i>

108
00:06:23,200 --> 00:06:25,200
<i>koji se koristi više od 5000 g.</i>

109
00:06:25,760 --> 00:06:27,880
<i>No do 1974. godine</i>

110
00:06:27,960 --> 00:06:30,800
<i>globalna potražnja za šećerom</i>
<i>nadmašuje ponudu,</i>

111
00:06:31,320 --> 00:06:34,640
<i>djelomice zbog propasti</i>
<i>europskog uroda šećerne repice.</i>

112
00:06:34,720 --> 00:06:38,280
<i>U osam se tjedana</i>
<i>cijena sirovog šećera udvostručila.</i>

113
00:06:38,360 --> 00:06:41,800
<i>Industrija cijene opravdava</i>
<i>nestašicom diljem svijeta.</i>

114
00:06:42,400 --> 00:06:45,200
<i>A to se itekako osjeti na blagajni.</i>

115
00:06:45,280 --> 00:06:46,480
Dva dolara i 20.

116
00:06:47,600 --> 00:06:48,600
Smiješno.

117
00:06:50,120 --> 00:06:54,000
<i>Prehrambene tvrtke</i>
<i>okreću se kukuruznom sirupu.</i>

118
00:06:54,560 --> 00:06:58,760
<i>Opskrba je gotovo neograničena</i>
<i>i proizvodi se u SAD-u,</i>

119
00:06:58,840 --> 00:07:03,080
<i>dok se 50 % šećera uvozi</i>
<i>i podliježe kvotama i carinama.</i>

120
00:07:04,880 --> 00:07:06,920
<i>Do kraja 1974. godine</i>

121
00:07:07,000 --> 00:07:08,680
<i>Dr. Pepper, Fanta</i>

122
00:07:08,760 --> 00:07:13,000
<i>i Sprite počinju koristiti</i>
<i>visoko fruktozni kukuruzni sirup.</i>

123
00:07:13,520 --> 00:07:16,800
<i>Ipak, najveći brendovi još čekaju.</i>

124
00:07:17,520 --> 00:07:22,000
<i>Na žalost uzgajivača kukuruza,</i>
<i>njihova prednost na tržištu ne traje dugo.</i>

125
00:07:22,800 --> 00:07:26,320
<i>Urod šećera oporavlja se,</i>
<i>a cijena šećera pada.</i>

126
00:07:30,040 --> 00:07:34,480
<i>Rafinerije kukuruza ne mogu</i>
<i>jeftino proizvoditi kukuruzni sirup.</i>

127
00:07:36,760 --> 00:07:39,880
<i>Da situacija bude još gora,</i>
<i>u siječnju 1980. godine</i>

128
00:07:39,960 --> 00:07:43,920
<i>predsjednik Jimmy Carter</i>
<i>odlučio je kazniti Sovjetski Savez</i>

129
00:07:44,000 --> 00:07:46,040
<i>zbog napada na Afganistan</i>

130
00:07:46,120 --> 00:07:47,480
<i>embargom na žitarice.</i>

131
00:07:48,480 --> 00:07:51,440
17 milijuna tona žitarica
koje je S. Savez naručio<i>…</i>

132
00:07:51,520 --> 00:07:52,360
4.1.1980.

133
00:07:52,440 --> 00:07:56,560
…i više od dogovorene prodane količine,
nećemo isporučiti.

134
00:07:56,640 --> 00:08:00,520
<i>Međunarodno tržište</i>
<i>za sav taj kukuruz znatno se smanjuje.</i>

135
00:08:00,600 --> 00:08:02,640
<i>Svi žele prodati, nitko ne kupuje.</i>

136
00:08:02,720 --> 00:08:03,560
10.1.1980.

137
00:08:03,640 --> 00:08:06,760
<i>Cijene žitarica pale su</i>
<i>više od dopuštene granice.</i>

138
00:08:08,120 --> 00:08:10,240
<i>Zbog nagla pada cijena kukuruza</i>

139
00:08:10,320 --> 00:08:14,160
<i>visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>odjednom postaje mnogo jeftiniji,</i>

140
00:08:14,240 --> 00:08:17,960
<i>što napokon privlači pozornost</i>
<i>velikih brendova napitaka.</i>

141
00:08:18,040 --> 00:08:19,520
<i>Godine 1980.</i>

142
00:08:19,600 --> 00:08:23,600
<i>Coca-Cola je objavila</i>
<i>da će 50 % šećera koji se koristi u Coli</i>

143
00:08:23,680 --> 00:08:26,760
<i>zamijeniti visoko fruktoznim</i>
<i>kukuruznim sirupom.</i>

144
00:08:26,840 --> 00:08:28,120
<i>U roku od dva mjeseca</i>

145
00:08:28,200 --> 00:08:31,400
<i>i Pepsi ga uvodi u sokove iz aparata.</i>

146
00:08:33,240 --> 00:08:36,040
<i>U međuvremenu,</i>
<i>embargo predsjednika Cartera</i>

147
00:08:36,120 --> 00:08:39,120
<i>i dalje je vrlo nepopularan</i>
<i>među poljoprivrednicima.</i>

148
00:08:39,200 --> 00:08:42,640
<i>Njegov protivnik na izborima 1980.,</i>
<i>Ronald Reagan,</i>

149
00:08:42,720 --> 00:08:45,240
<i>iskoristio je njihov gnjev u svoju korist.</i>

150
00:08:46,240 --> 00:08:49,200
Kad je predsjednik
samo uveo embargo na žitarice,

151
00:08:49,280 --> 00:08:52,880
bila je to šuplja gesta
nauštrb američkoga naroda.

152
00:08:54,640 --> 00:08:55,880
<i>U izbornoj večeri</i>

153
00:08:55,960 --> 00:08:58,000
<i>Reagan lako odnosi pobjedu</i>

154
00:08:58,080 --> 00:09:01,280
<i>i postaje 40. predsjednik</i>
<i>Sjedinjenih Američkih Država.</i>

155
00:09:01,360 --> 00:09:03,200
U životu se nisam osjećao…

156
00:09:03,280 --> 00:09:04,120
4.11.1980.

157
00:09:04,200 --> 00:09:05,160
…ovako skrušeno.

158
00:09:05,760 --> 00:09:08,600
<i>Sjajna vijest za Reagana</i>
<i>i uzgajivače kukuruza.</i>

159
00:09:09,160 --> 00:09:14,360
<i>Četiri mjeseca od preuzimanja vlasti</i>
<i>novi predsjednik okončava embargo.</i>

160
00:09:14,440 --> 00:09:18,560
Možda se tržište kukuruza sad oporavi
i ove godine nešto i zaradimo.

161
00:09:19,160 --> 00:09:21,560
<i>Cijena šećera u SAD-u počinje rasti</i>

162
00:09:21,640 --> 00:09:25,120
<i>nakon što je Reagan</i>
<i>uveo restriktivne kvote na uvoz šećera.</i>

163
00:09:26,240 --> 00:09:29,960
<i>I opet je visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>jeftiniji zaslađivač.</i>

164
00:09:30,800 --> 00:09:35,240
<i>Sad se sve više velikih tvrtaka</i>
<i>za proizvodnju hrane i pića</i>

165
00:09:35,320 --> 00:09:36,800
<i>žurno prebacuje na njega.</i>

166
00:09:37,640 --> 00:09:40,200
<i>Ljudi počinju konzumirati više sirupa.</i>

167
00:09:40,280 --> 00:09:41,600
<i>Godine 1981.</i>

168
00:09:41,680 --> 00:09:46,560
<i>prosječni Amerikanac unese</i>
<i>četiri žličice kukuruznog sirupa dnevno.</i>

169
00:09:46,640 --> 00:09:49,520
<i>To je 6 kg svake godine.</i>

170
00:09:52,560 --> 00:09:56,800
<i>Visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>počinje preplavljivati samoposluge.</i>

171
00:09:56,880 --> 00:09:58,920
Prva u našoj kupnji…

172
00:10:00,680 --> 00:10:01,640
<i>Od peciva…</i>

173
00:10:01,720 --> 00:10:03,240
Keksi! A keksi?

174
00:10:03,320 --> 00:10:05,800
<i>…do pahuljica, pa čak i vina.</i>

175
00:10:07,760 --> 00:10:12,240
<i>Ali većina potrošača ne zna</i>
<i>kakav je taj novi zaslađivač.</i>

176
00:10:15,200 --> 00:10:17,520
<i>Kad su posrijedi slatkoća i kalorije,</i>

177
00:10:17,600 --> 00:10:21,440
<i>visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>i obični šećer posve su isti.</i>

178
00:10:21,520 --> 00:10:23,760
<i>U čemu je onda razlika?</i>

179
00:10:24,280 --> 00:10:26,160
<i>Kemijski gledano? Nije velika.</i>

180
00:10:27,080 --> 00:10:31,800
<i>Šećer se sastoji od jedne molekule glukoze</i>
<i>vezane za jednu molekulu fruktoze.</i>

181
00:10:32,440 --> 00:10:36,000
<i>Kukuruzni sirup</i>
<i>sastoji se od istih molekula,</i>

182
00:10:36,080 --> 00:10:39,640
<i>ali nisu povezane.</i>
<i>Mogu se slobodno kretati.</i>

183
00:10:41,520 --> 00:10:46,080
<i>To kukuruznom sirupu daje prednost</i>
<i>kad je posrijedi određena prerađena hrana.</i>

184
00:10:46,160 --> 00:10:49,840
<i>Zadržava vlagu bolje od šećera</i>
<i>i produljuje rok trajanja</i>

185
00:10:49,920 --> 00:10:53,200
<i>te poboljšava izgled i teksturu hrane.</i>

186
00:10:53,280 --> 00:10:54,800
DUŽI ROK TRAJANJA!

187
00:10:56,000 --> 00:11:00,560
<i>Godine 1984. Coca-Cola,</i>
<i>jedan od najvećih svjetskih kupaca šećera,</i>

188
00:11:01,080 --> 00:11:03,920
<i>najavljuje da će</i>
<i>većinu američkih proizvoda</i>

189
00:11:04,000 --> 00:11:06,480
<i>prebaciti na kukuruzni sirup.</i>

190
00:11:06,560 --> 00:11:08,560
<i>Kao i Pepsi.</i>

191
00:11:08,640 --> 00:11:12,960
<i>Predviđa se da će taj potez</i>
<i>dodati oko milijun tona domaćoj potražnji.</i>

192
00:11:13,720 --> 00:11:17,120
<i>Visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>ne osvaja samo pića.</i>

193
00:11:18,000 --> 00:11:22,400
<i>Do 1985. zamijenio je šećer</i>
<i>u mnogo prerađene hrane,</i>

194
00:11:22,480 --> 00:11:26,480
<i>više od trećine kaloričnih zaslađivača</i>
<i>na tržištu otpada na njega.</i>

195
00:11:27,000 --> 00:11:29,680
<i>Jeftiniji proizvodi</i>
<i>preplavljuju supermarkete…</i>

196
00:11:29,760 --> 00:11:31,320
<i>…i tržište brze hrane.</i>

197
00:11:32,360 --> 00:11:35,840
<i>To je podebljalo zaradu tvrtaka</i>
<i>koje prerađuju kukuruz,</i>

198
00:11:35,920 --> 00:11:38,000
<i>ali i još se netko udebljao.</i>

199
00:11:40,160 --> 00:11:42,840
<i>Sve je više razne prerađene hrane</i>

200
00:11:42,920 --> 00:11:44,960
<i>prepune kaloričnih zaslađivača,</i>

201
00:11:45,040 --> 00:11:47,520
<i>a do sredine 1980-ih jasno je:</i>

202
00:11:48,040 --> 00:11:50,120
<i>Amerikanci su sve deblji.</i>

203
00:11:50,200 --> 00:11:54,880
Prvi put<i> </i>stručnjaci diljem zemlje
pretilost nazivaju ubojitom bolešću.

204
00:11:54,960 --> 00:11:56,680
<i>Od 1985. godine</i>

205
00:11:56,760 --> 00:12:00,600
<i>oko 20 % ljudi spada u skupinu pretilih.</i>

206
00:12:00,680 --> 00:12:05,120
<i>Zasad većina ljudi</i>
<i>upire prstom u masti, a ne u šećer,</i>

207
00:12:05,800 --> 00:12:09,040
<i>što je dobro</i>
<i>za industriju kukuruznog sirupa.</i>

208
00:12:12,040 --> 00:12:13,600
JOGURT, DODATNO KREMAST

209
00:12:13,680 --> 00:12:18,600
<i>Proizvođači znaju da smanjivanje masti</i>
<i>prerađenu hranu čine manje ukusnom.</i>

210
00:12:19,280 --> 00:12:23,040
<i>Kako bi proizvodili</i>
<i>ukusne proizvode s manje masnoće,</i>

211
00:12:23,120 --> 00:12:26,440
<i>prehrambene tvrtke</i>
<i>počinju dodavati sve više zaslađivača,</i>

212
00:12:26,520 --> 00:12:28,360
<i>poput kukuruznog sirupa.</i>

213
00:12:29,520 --> 00:12:33,040
<i>Što znači da nemasna hrana</i>
<i>često ima jednako mnogo kalorija</i>

214
00:12:33,120 --> 00:12:34,720
<i>kao masne verzije.</i>

215
00:12:35,600 --> 00:12:38,400
<i>No javnost gladuje</i>
<i>za etiketom „manje masnoće”.</i>

216
00:12:39,000 --> 00:12:41,840
<i>Misle da to znači</i>
<i>da mogu jesti koliko god žele</i>

217
00:12:41,920 --> 00:12:44,240
<i>i često jedu više nego ikad.</i>

218
00:12:45,440 --> 00:12:46,760
<i>Proizvođačima hrane</i>

219
00:12:46,840 --> 00:12:50,080
<i>prehrana s manje masnoće</i>
<i>znači masnu zaradu.</i>

220
00:12:50,160 --> 00:12:51,720
<i>A za nas ostale?</i>

221
00:12:51,800 --> 00:12:53,280
<i>Pa, postajemo sve deblji.</i>

222
00:12:55,520 --> 00:12:57,080
<i>Do 1987. godine</i>

223
00:12:57,160 --> 00:13:02,080
<i>količina kukuruznog sirupa koju</i>
<i>Amerikanci konzumiraju udvostručila se</i>

224
00:13:02,160 --> 00:13:04,920
<i>na 8,3 čajnih žličica na dan.</i>

225
00:13:05,000 --> 00:13:06,840
<i>To je 12,7 kilograma godišnje.</i>

226
00:13:07,440 --> 00:13:09,640
Pitali smo mamu i tatu možemo li ići

227
00:13:10,640 --> 00:13:13,400
u restoran brze hrane i sviđa nam se

228
00:13:13,920 --> 00:13:16,200
jer ondje ima dobre hrane.

229
00:13:16,280 --> 00:13:19,120
<i>Djelomično zahvaljujući kukuruznom sirupu,</i>

230
00:13:19,200 --> 00:13:22,320
<i>hrana i piće sada su jeftini</i>
<i>i ima ih u izobilju,</i>

231
00:13:22,400 --> 00:13:24,760
<i>ali to je samo uvod u ono što slijedi.</i>

232
00:13:26,680 --> 00:13:31,640
<i>Godine 1988. Taco Bell prvi nudi</i>
<i>besplatno punjenje bezalkoholnih pića.</i>

233
00:13:31,720 --> 00:13:34,800
<i>I drugi brzi restorani ubrzo uvode isto.</i>

234
00:13:34,880 --> 00:13:36,680
<i>Do 1989. godine</i>

235
00:13:36,760 --> 00:13:40,360
<i>oko 26 % odraslih u Americi je pretilo.</i>

236
00:13:41,840 --> 00:13:43,320
<i>Tijekom devedesetih</i>

237
00:13:43,400 --> 00:13:46,680
<i>visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>postaje sve omiljeniji.</i>

238
00:13:47,320 --> 00:13:50,200
<i>Prekomjerne porcije glavni su trend,</i>

239
00:13:50,280 --> 00:13:52,160
<i>a povećavaju se i čaše za sok.</i>

240
00:13:53,200 --> 00:13:59,600
<i>Domaća proizvodnja sirupa 1999. godine</i>
<i>dosegla je vrhunac od 9,5 milijuna tona.</i>

241
00:14:00,480 --> 00:14:01,600
<i>Iste te godine</i>

242
00:14:01,680 --> 00:14:04,440
<i>potrošnja doseže povijesne razine.</i>

243
00:14:04,960 --> 00:14:09,720
<i>Ljudi u SAD-u sada konzumiraju</i>
<i>11,1 čajnih žličica sladila na dan,</i>

244
00:14:09,800 --> 00:14:12,960
<i>a to je golemih 17 kg na godinu.</i>

245
00:14:15,440 --> 00:14:18,920
<i>U međuvremenu,</i>
<i>Amerikanci su sve deblji i deblji.</i>

246
00:14:19,000 --> 00:14:22,960
<i>Godine 1999.</i>
<i>razina pretilosti doseže 36 %.</i>

247
00:14:23,040 --> 00:14:25,360
Ulazimo u iduće tisućljeće

248
00:14:25,440 --> 00:14:29,440
i nema sumnje da će pretilost
postati glavni zdravstveni problem.

249
00:14:30,160 --> 00:14:31,720
<i>Početkom 2000-ih</i>

250
00:14:31,800 --> 00:14:35,680
<i>akademska studija o pretilosti</i>
<i>sugerira nevjerojatnu poveznicu.</i>

251
00:14:36,400 --> 00:14:40,440
<i>Znanstvenici prate podatke</i>
<i>o konzumaciji kukuruznog sirupa</i>

252
00:14:40,520 --> 00:14:42,720
<i>i uspoređuju ih sa stopom pretilosti.</i>

253
00:14:43,240 --> 00:14:46,520
<i>Dva grafikona slijede</i>
<i>nevjerojatno sličnu putanju.</i>

254
00:14:48,520 --> 00:14:49,960
<i>Ljudi se počinju pitati</i>

255
00:14:50,040 --> 00:14:54,280
<i>je li kukuruzni sirup bogat fruktozom</i>
<i>odgovoran za sve širi struk?</i>

256
00:14:55,080 --> 00:14:57,360
Niska hranjivost, kaloričnost

257
00:14:57,440 --> 00:15:00,560
i vjerojatno je to uzrok
ove epidemije pretilosti.

258
00:15:01,160 --> 00:15:04,400
<i>Dakle, jesmo li zbog</i>
<i>kukuruznog sirupa uistinu deblji?</i>

259
00:15:04,920 --> 00:15:07,400
<i>Kao i sve povezano s prehranom,</i>

260
00:15:07,480 --> 00:15:08,680
<i>komplicirano je.</i>

261
00:15:11,680 --> 00:15:14,800
<i>Mnogo je drugih čimbenika</i>
<i>koji uzrokuju pretilost.</i>

262
00:15:14,880 --> 00:15:16,000
VOŽNJA
NE HODANJE

263
00:15:16,080 --> 00:15:17,600
SJEDILAČKE AKTIVNOSTI

264
00:15:17,680 --> 00:15:23,000
<i>Čini se da je kukuruzni sirup</i>
<i>pojeftinio i povećao gazirane sokove.</i>

265
00:15:23,080 --> 00:15:27,160
<i>Američki odrasli sada gutaju</i>
<i>29 % više bezalkoholnih pića</i>

266
00:15:27,240 --> 00:15:28,880
<i>nego prije 25 godina.</i>

267
00:15:29,720 --> 00:15:32,840
<i>Povećao je i popularnost prerađene hrane</i>

268
00:15:32,920 --> 00:15:35,680
<i>koja je bogata kalorijama</i>
<i>i lako je pretjerati.</i>

269
00:15:36,280 --> 00:15:40,320
<i>Ljudi koji je jedu</i>
<i>u prosjeku unesu 500 kalorija više na dan</i>

270
00:15:40,400 --> 00:15:42,840
<i>od onih koji se drže neprerađene hrane.</i>

271
00:15:43,520 --> 00:15:45,080
<i>Od 1975. godine</i>

272
00:15:45,680 --> 00:15:49,840
<i>ukupna potrošnja kaloričnih zaslađivača</i>
<i>skočila je za 25 %,</i>

273
00:15:50,360 --> 00:15:55,160
<i>a potrošnja kukuruznog sirupa</i>
<i>povećala se za više od 1000 %.</i>

274
00:15:55,240 --> 00:16:00,320
<i>I budući da dodavanje bilo kojeg sladila,</i>
<i>pa i šećera, može potaknuti debljanje,</i>

275
00:16:00,400 --> 00:16:03,120
<i>što više toga jedemo, to smo deblji.</i>

276
00:16:06,680 --> 00:16:08,640
<i>Do 2007. godine</i>

277
00:16:08,720 --> 00:16:11,720
<i>visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>na lošem je glasu.</i>

278
00:16:13,760 --> 00:16:18,160
Što je od ovoga izglednije
da će pridonijeti smrti

279
00:16:18,240 --> 00:16:19,840
prosječnog Amerikanca?

280
00:16:19,920 --> 00:16:23,800
Teroristički napad
ili visoko fruktozni kukuruzni sirup?

281
00:16:25,040 --> 00:16:29,480
<i>No kukuruzni sirup i dalje je jedan</i>
<i>od najzastupljenijih zaslađivača u SAD-u</i>

282
00:16:29,560 --> 00:16:31,480
<i>te donosi velike zarade.</i>

283
00:16:31,560 --> 00:16:36,480
<i>Jedan od glavnih igrača na tržištu,</i>
<i>Archer Daniels Midland, 2008. prijavio je</i>

284
00:16:36,560 --> 00:16:41,080
<i>operativnu dobit odjela za sladila</i>

285
00:16:41,160 --> 00:16:42,640
<i>od 529 milijuna dolara.</i>

286
00:16:43,160 --> 00:16:45,080
<i>Kako bi održala dobit,</i>

287
00:16:45,160 --> 00:16:49,400
<i>Udruga rafinerija kukuruza</i>
<i>bori se protiv lošeg publiciteta.</i>

288
00:16:49,480 --> 00:16:51,920
Naš je proizvod pogrešno predstavljen…

289
00:16:52,000 --> 00:16:53,000
UDRUGA RAFINERIJA

290
00:16:53,080 --> 00:16:54,160
…u javnosti.

291
00:16:54,960 --> 00:16:58,920
<i>Udruga tvrdi</i>
<i>da kukuruzni sirup nije ništa štetniji</i>

292
00:16:59,000 --> 00:17:01,200
<i>od bilo kojeg drugog zaslađivača.</i>

293
00:17:01,280 --> 00:17:04,440
Kukuruzni je sirup,
kad je riječ o hranjivosti,

294
00:17:04,520 --> 00:17:08,440
biokemijskom sastavu
i kaloričnosti, ekvivalent šećeru.

295
00:17:08,520 --> 00:17:10,400
<i>A 2008. godine</i>

296
00:17:10,480 --> 00:17:13,800
<i>čini se da se</i>
<i>Američka medicinska udruga slaže s time!</i>

297
00:17:15,280 --> 00:17:18,600
<i>Ipak, oko 53 % Amerikanaca zabrinuto je</i>

298
00:17:18,680 --> 00:17:21,960
<i>da kukuruzni sirup može ugroziti zdravlje.</i>

299
00:17:28,480 --> 00:17:31,320
<i>No većini je ljudi to teško izbjeći.</i>

300
00:17:32,200 --> 00:17:36,360
<i>Kukuruzni sirup sada se koristi</i>
<i>u tisućama prehrambenih proizvoda.</i>

301
00:17:36,440 --> 00:17:37,440
<i>Posvuda je.</i>

302
00:17:39,440 --> 00:17:42,080
<i>Poput mnogih</i>
<i>omiljenih američkih proizvoda,</i>

303
00:17:42,640 --> 00:17:44,640
<i>prihvaćen je i u svijetu.</i>

304
00:17:48,400 --> 00:17:50,160
<i>Godine 2009.</i>

305
00:17:50,240 --> 00:17:55,280
<i>svijet proizvodi 15,7 milijuna tona</i>
<i>visoko fruktoznog kukuruznog sirupa,</i>

306
00:17:55,800 --> 00:17:58,760
<i>dovoljno da zasladi 53 limenke soka</i>

307
00:17:58,840 --> 00:18:00,600
<i>za sve na planetu.</i>

308
00:18:01,400 --> 00:18:04,320
<i>Velika većina, gotovo 70 %,</i>

309
00:18:04,400 --> 00:18:05,840
<i>dolazi iz SAD-a,</i>

310
00:18:05,920 --> 00:18:08,760
<i>a slijede Japan, zatim Kina.</i>

311
00:18:08,840 --> 00:18:10,680
<i>Amerikanci konzumiraju najviše,</i>

312
00:18:10,760 --> 00:18:12,400
<i>više od 60 %,</i>

313
00:18:12,480 --> 00:18:14,680
<i>a slijede Meksiko i Japan.</i>

314
00:18:15,320 --> 00:18:17,920
<i>Druge ga zemlje gotovo uopće ne koriste.</i>

315
00:18:18,000 --> 00:18:20,480
<i>Mnogima je draži domaći šećer.</i>

316
00:18:23,320 --> 00:18:25,440
<i>Unatoč ukaljanu ugledu,</i>

317
00:18:25,520 --> 00:18:29,920
<i>industrija kukuruznog sirupa</i>
<i>i dalje ostvaruje goleme profite,</i>

318
00:18:30,520 --> 00:18:35,240
<i>dijelom i zbog subvencija američke vlade</i>
<i>proizvođačima kukuruza.</i>

319
00:18:35,320 --> 00:18:38,040
<i>Između 1995. i 2020. godine</i>

320
00:18:38,120 --> 00:18:43,560
<i>federalne subvencije</i>
<i>iznosile su 116,6 milijarda dolara,</i>

321
00:18:43,640 --> 00:18:46,720
<i>znatno više nego</i>
<i>u drugim poljoprivrednim granama.</i>

322
00:18:46,800 --> 00:18:50,880
-Koliko vi i obitelj dobijete godišnje?
-Oko 20 dolara po hektaru.

323
00:18:50,960 --> 00:18:51,800
<i>Zašto?</i>

324
00:18:52,440 --> 00:18:55,800
<i>Možda zbog čudnog</i>
<i>američkog izbornog sustava.</i>

325
00:18:55,880 --> 00:18:56,800
Zbog nas će…

326
00:18:57,400 --> 00:18:58,240
KOLOVOZ 2016.

327
00:18:58,320 --> 00:19:00,960
…Amerika ponovno rasti. Uzgajati.

328
00:19:02,360 --> 00:19:05,760
To počinje s potporom
našim obiteljskim gospodarstvima

329
00:19:05,840 --> 00:19:07,280
ovdje u Iowi.

330
00:19:08,880 --> 00:19:12,240
<i>Iowa uzgaja više kukuruza</i>
<i>nego bilo koja druga država.</i>

331
00:19:12,320 --> 00:19:16,440
<i>To je također i prva država</i>
<i>koja bira predsjedničke kandidate</i>

332
00:19:16,520 --> 00:19:18,480
<i>glavnih političkih stranaka.</i>

333
00:19:19,080 --> 00:19:23,960
<i>Mnogi političari žele pridobiti</i>
<i>uzgajivače kukuruza na svoju stranu.</i>

334
00:19:24,040 --> 00:19:26,640
Iowa će biti ključna za događaje Americi…

335
00:19:26,720 --> 00:19:27,560
KOLOVOZ 2019<i>.</i>

336
00:19:27,640 --> 00:19:29,080
…u sljedećoj generaciji.

337
00:19:30,680 --> 00:19:34,920
<i>Industrija kukuruza možda</i>
<i>još uživa prevelik politički utjecaj.</i>

338
00:19:36,160 --> 00:19:39,080
<i>No kukuruzni sirup</i>
<i>i dalje se bori za pobjedu</i>

339
00:19:39,160 --> 00:19:41,000
<i>na sudu javnog mijenja.</i>

340
00:19:43,400 --> 00:19:45,920
<i>Veliki brendovi poput Papa John's Pizze,</i>

341
00:19:46,000 --> 00:19:49,440
<i>Burger Kinga i McDonald'sa</i>
<i>počinju mu okretati leđa.</i>

342
00:19:49,520 --> 00:19:54,040
Stvaramo drukčiju
prehrambeni kulturu u McDonald'su.

343
00:19:54,120 --> 00:19:56,880
Uklanjamo kukuruzni sirup iz peciva…

344
00:19:57,640 --> 00:19:59,040
<i>Do 2020. godine</i>

345
00:19:59,120 --> 00:20:02,040
<i>američka potrošnja kukuruznog sirupa</i>

346
00:20:02,120 --> 00:20:04,240
<i>gotovo se prepolovila od vrhunca</i>

347
00:20:04,320 --> 00:20:06,680
<i>na 6,2 čajnih žličica svaki dan.</i>

348
00:20:07,320 --> 00:20:09,800
<i>To je 9,5 kilograma godišnje.</i>

349
00:20:11,440 --> 00:20:12,880
KUKURUZNI SIRUP

350
00:20:12,960 --> 00:20:16,520
<i>Visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>i dalje je kontroverzan,</i>

351
00:20:16,600 --> 00:20:19,360
<i>no jasno je</i>
<i>da je promijenio američku prehranu.</i>

352
00:20:20,080 --> 00:20:23,960
<i>Zamjena šećera javnosti je donijela</i>
<i>jeftiniju prerađenu hranu,</i>

353
00:20:24,040 --> 00:20:26,680
<i>besplatna punjenja i goleme porcije.</i>

354
00:20:29,680 --> 00:20:33,440
<i>Zahvaljujući izdašnim</i>
<i>vladinim potporama i megazaradi,</i>

355
00:20:33,520 --> 00:20:38,000
<i>visoko fruktozni kukuruzni sirup</i>
<i>neće nestati u dogledno vrijeme.</i>

356
00:20:42,080 --> 00:20:44,760
<i>Jer, unatoč lošoj reklami,</i>

357
00:20:44,840 --> 00:20:48,800
<i>uključujući i brojne snimke upozorenja</i>
<i>na društvenim mrežama…</i>

358
00:20:49,320 --> 00:20:53,600
Prekrižite kukuruzni sirup.
Ne uključujte ga u prehranu.

359
00:20:53,680 --> 00:20:55,160
<i>…zapravo nema razlike</i>

360
00:20:55,240 --> 00:20:58,480
<i>između kukuruznog sirupa i običnog šećera.</i>

361
00:21:00,080 --> 00:21:02,840
<i>A kad je posrijedi utjecaj na okus hrane,</i>

362
00:21:02,920 --> 00:21:05,680
<i>to ionako ovisi o jeziku potrošača.</i>

363
00:21:05,760 --> 00:21:08,760
U osnovi su jednaki. Problem je u tome…

364
00:21:08,840 --> 00:21:10,080
LIJEČNIK

365
00:21:10,160 --> 00:21:11,280
…što je oboje loše.

366
00:21:11,360 --> 00:21:12,520
<i>Činjenica jest,</i>

367
00:21:12,600 --> 00:21:14,360
<i>kad je posrijedi prejedanje,</i>

368
00:21:14,440 --> 00:21:18,160
<i>lakše je okriviti sastojak</i>
<i>nego naše navike.</i>

369
00:21:18,760 --> 00:21:24,120
<i>Bolje je izbjegavati konzumaciju</i>
<i>prerađene i zašećerene hrane,</i>

370
00:21:24,200 --> 00:21:28,200
<i>no tada bi, naravno,</i>
<i>život bio mnogo manje sladak.</i>

371
00:21:52,000 --> 00:21:54,920
Prijevod titlova: Željko Radić