1
00:00:06,560 --> 00:00:10,920
SERIAL NETFLIX

2
00:00:14,280 --> 00:00:16,480
<i>Czerwiec 2014 roku.</i>

3
00:00:16,560 --> 00:00:20,560
<i>Serwis BuzzFeed przeprowadza</i>
<i>ostateczny test smaku.</i>

4
00:00:20,640 --> 00:00:23,440
<i>Meksykańska coca-cola kontra amerykańska.</i>

5
00:00:25,120 --> 00:00:25,960
<i>Dlaczego?</i>

6
00:00:26,040 --> 00:00:30,240
<i>Meksykańską colę eksportowaną</i>
<i>do Stanów produkuje się klasycznie,</i>

7
00:00:30,320 --> 00:00:32,480
<i>z cukrem trzcinowym.</i>

8
00:00:34,680 --> 00:00:37,920
Bąbelkowa jak nie wiem, szok.

9
00:00:38,000 --> 00:00:39,120
Podniebienie czyste.

10
00:00:39,200 --> 00:00:41,160
<i>Już od 40 lat</i>

11
00:00:41,240 --> 00:00:45,040
<i>amerykańska cola zawiera</i>
<i>kontrowersyjny składnik.</i>

12
00:00:45,120 --> 00:00:47,160
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy.</i>

13
00:00:47,240 --> 00:00:50,600
Z puszki ma lepszy posmak.
Wolę meksykańską.

14
00:00:50,680 --> 00:00:53,760
<i>Starcie wygrywa meksykańska cola.</i>

15
00:00:53,840 --> 00:00:54,800
Lepsza.

16
00:00:54,880 --> 00:00:56,280
Meksykańska wygrywa.

17
00:00:56,880 --> 00:01:01,760
<i>Ale syrop nie przegrywa.</i>
<i>Liczby nie kłamią.</i>

18
00:01:04,480 --> 00:01:06,560
<i>Przeciętny Amerykanin spożywa</i>

19
00:01:06,640 --> 00:01:10,200
<i>ponad 9,5 kg</i>
<i>syropu glukozowo-fruktozowego rocznie.</i>

20
00:01:11,520 --> 00:01:14,520
<i>Można go znaleźć na każdej półce</i>
<i>w supermarkecie,</i>

21
00:01:14,600 --> 00:01:16,680
<i>w nieoczekiwanych produktach.</i>

22
00:01:18,000 --> 00:01:19,320
<i>W 2020 roku</i>

23
00:01:19,400 --> 00:01:23,400
<i>USA wyprodukowały</i>
<i>7,6 miliona ton syropu.</i>

24
00:01:23,480 --> 00:01:25,840
<i>Można by nim pokryć cały Manhattan.</i>

25
00:01:26,520 --> 00:01:28,680
<i>Od 1975 roku</i>

26
00:01:28,760 --> 00:01:33,680
<i>Amerykanie spożyli</i>
<i>168 milionów ton syropu.</i>

27
00:01:33,760 --> 00:01:36,200
<i>To pokryłoby całe Los Angeles.</i>

28
00:01:36,720 --> 00:01:39,200
<i>Badania z 2016 roku wykazały,</i>

29
00:01:39,280 --> 00:01:44,840
<i>że 53% ankietowanych ogranicza</i>
<i>syrop glukozowo-fruktozowy lub go unika.</i>

30
00:01:47,640 --> 00:01:51,240
<i>Rynek warty 8,8 miliarda dolarów sprawia,</i>

31
00:01:51,320 --> 00:01:54,960
<i>że syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>to ekonomiczny walec.</i>

32
00:01:56,200 --> 00:02:00,640
<i>Jego producenci to poważni gracze,</i>
<i>którzy trzymają w garści polityków.</i>

33
00:02:01,920 --> 00:02:05,200
Jestem tu dziś z niesamowitymi rolnikami,

34
00:02:05,280 --> 00:02:09,680
którzy karmią nasz naród
i chronią amerykański styl życia.

35
00:02:09,760 --> 00:02:12,640
<i>Ale reputacja syropu jest dość gorzka.</i>

36
00:02:12,720 --> 00:02:15,120
Nieodżywczy i wysokokaloryczny.

37
00:02:16,080 --> 00:02:20,920
<i>Jak syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>opanował sklepowe półki?</i>

38
00:02:21,000 --> 00:02:23,320
Dzieciaki chcą ciastek!

39
00:02:23,840 --> 00:02:26,040
<i>Jak syrop wpływa na nasze zdrowie?</i>

40
00:02:30,680 --> 00:02:33,120
SYROP GLUKOZOWO-FRUKTOZOWY

41
00:02:33,200 --> 00:02:38,840
SŁODKI INTERES?

42
00:02:41,120 --> 00:02:45,920
<i>Jest rok 1971,</i>
<i>prezydent Richard Nixon ma kłopot.</i>

43
00:02:46,000 --> 00:02:49,520
<i>Rolnicy mają problemy.</i>
<i>Ich zarobki gwałtownie spadły,</i>

44
00:02:49,600 --> 00:02:52,040
<i>również przez rosnące koszty produkcji.</i>

45
00:02:52,720 --> 00:02:56,160
Amerykańscy rolnicy nie otrzymują

46
00:02:56,240 --> 00:02:58,840
należnego udziału w dobrobycie.

47
00:02:59,960 --> 00:03:03,760
<i>Nixon potrzebuje głosów rolników,</i>
<i>by wygrać wybory.</i>

48
00:03:04,400 --> 00:03:07,040
<i>Powołuje nowego sekretarza rolnictwa,</i>

49
00:03:07,120 --> 00:03:10,120
<i>Earla Butza, doświadczonego rolnika.</i>

50
00:03:10,200 --> 00:03:11,120
2 GRUDNIA 1971

51
00:03:11,200 --> 00:03:15,160
Chcę, by rolnikom żyło się tak dobrze,
jak naszym kuzynom w mieście.

52
00:03:16,320 --> 00:03:20,960
<i>Cztery miesiące przed wyborami</i>
<i>Butz nadzoruje spory eksport zboża</i>

53
00:03:21,040 --> 00:03:23,800
<i>o wartości 750 mln dolarów</i>

54
00:03:23,880 --> 00:03:27,840
<i>do Związku Radzieckiego,</i>
<i>wroga w zimnej wojnie.</i>

55
00:03:27,920 --> 00:03:32,640
Większość rolników z Kansas
poszłaby na handel z Rosją.

56
00:03:33,520 --> 00:03:35,600
<i>Dochody rolników rosną.</i>

57
00:03:37,320 --> 00:03:39,680
<i>Dzięki poparciu rolników</i>

58
00:03:39,760 --> 00:03:41,840
<i>w listopadzie 1972 roku</i>

59
00:03:41,920 --> 00:03:44,200
<i>Nixon ponownie wygrywa wybory,</i>

60
00:03:44,280 --> 00:03:46,840
<i>wygrywając w 49 z 50 stanów.</i>

61
00:03:46,920 --> 00:03:49,760
Nie pamiętam wyborów,

62
00:03:49,840 --> 00:03:52,800
po których mógłbym tak wcześnie iść spać.

63
00:03:55,200 --> 00:03:56,600
<i>Ale w 1973 roku</i>

64
00:03:56,680 --> 00:03:59,440
<i>zapasy zboża w USA są na wyczerpaniu.</i>

65
00:03:59,520 --> 00:04:01,520
<i>Ceny żywności rosną jak szalone.</i>

66
00:04:01,600 --> 00:04:04,560
<i>W tym samym roku rząd wznawia</i>
<i>ustawę o rolnictwie,</i>

67
00:04:04,640 --> 00:04:08,720
<i>chcąc zwiększyć produkcję</i>
<i>i zmotywować rolników.</i>

68
00:04:08,800 --> 00:04:10,800
<i>Jeśli cena zboża zbytnio spadnie,</i>

69
00:04:10,880 --> 00:04:14,480
<i>rząd i podatnicy pokryją różnicę.</i>

70
00:04:14,560 --> 00:04:18,840
<i>Największą część zbiorów obejmuje</i>
<i>kluczowa dla kraju kukurydza.</i>

71
00:04:20,400 --> 00:04:24,160
<i>Butz zachęca rolników</i>
<i>do obsadzania pól po granice</i>

72
00:04:24,240 --> 00:04:28,480
<i>i maksymalizowania produkcji,</i>
<i>by obniżyć ceny żywności.</i>

73
00:04:33,840 --> 00:04:34,760
<i>W tamtym roku</i>

74
00:04:34,840 --> 00:04:39,400
<i>uzyskano ponad 40 milionów ton kukurydzy</i>
<i>więcej niż trzy lata wcześniej.</i>

75
00:04:40,920 --> 00:04:44,160
<i>Plan Butza zadziałał aż za dobrze.</i>

76
00:04:45,080 --> 00:04:47,680
<i>Kukurydzy jest wręcz za dużo.</i>

77
00:04:48,920 --> 00:04:51,600
<i>Co zrobić w obliczu nadmiaru zbóż?</i>

78
00:04:54,280 --> 00:04:58,200
<i>Japonia, kraina legend,</i>
<i>Kraj Kwitnącej Wiśni.</i>

79
00:04:58,720 --> 00:05:00,160
<i>W latach 60.</i>

80
00:05:00,240 --> 00:05:04,600
<i>japońscy naukowcy wymyślili sposób</i>
<i>na masową produkcję słodzików</i>

81
00:05:04,680 --> 00:05:06,120
<i>z kukurydzy.</i>

82
00:05:07,400 --> 00:05:11,520
<i>Butz zauważa, że ta metoda może</i>
<i>rozwiązać problem nadwyżki.</i>

83
00:05:11,600 --> 00:05:13,840
<i>Zachęca amerykańskich wytwórców</i>

84
00:05:13,920 --> 00:05:17,000
<i>do produkcji syropu na skalę komercyjną.</i>

85
00:05:17,080 --> 00:05:21,720
<i>Powstaje branża</i>
<i>syropu glukozowo-fruktozowego.</i>

86
00:05:22,960 --> 00:05:26,000
<i>Jak wytwarza się ten nowatorski słodzik?</i>

87
00:05:28,000 --> 00:05:28,920
ZIARNA KUKURYDZY

88
00:05:29,000 --> 00:05:32,880
<i>Ziarna są moczone i mielone,</i>
<i>by uzyskać skrobię kukurydzianą.</i>

89
00:05:33,520 --> 00:05:36,440
<i>Do skrobi dodawane są dwa enzymy,</i>

90
00:05:36,520 --> 00:05:39,480
<i>które rozkładają ją</i>
<i>na cząsteczki glukozy.</i>

91
00:05:40,480 --> 00:05:45,440
<i>Trzeci enzym zmienia glukozę</i>
<i>w inny cukier zwany fruktozą,</i>

92
00:05:45,520 --> 00:05:48,080
<i>występujący naturalnie</i>
<i>w owocach i miodzie.</i>

93
00:05:49,200 --> 00:05:51,640
<i>Fruktoza miesza się z glukozą,</i>

94
00:05:51,720 --> 00:05:53,840
<i>tworząc słodką maź,</i>

95
00:05:53,920 --> 00:05:55,520
<i>syrop glukozowo-fruktozowy</i>.

96
00:05:57,120 --> 00:05:59,160
<i>Jego angielska nazwa</i>

97
00:05:59,240 --> 00:06:01,760
<i>podkreśla wysoką zawartość fruktozy</i>

98
00:06:01,840 --> 00:06:03,840
<i>względem syropu kukurydzianego.</i>

99
00:06:03,920 --> 00:06:07,480
<i>Ale zwykły cukier ma tyle samo fruktozy.</i>

100
00:06:07,560 --> 00:06:09,200
ZAWARTOŚĆ FRUKTOZY

101
00:06:10,080 --> 00:06:14,120
<i>Jeśli przerabianie kukurydzy na słodzik</i>
<i>ma pomóc przy nadmiarze zbóż,</i>

102
00:06:14,200 --> 00:06:16,160
<i>na słodzik musi być popyt.</i>

103
00:06:16,240 --> 00:06:19,520
<i>Na początku firmy z branży spożywczej</i>

104
00:06:19,600 --> 00:06:23,120
<i>nie chcą rezygnować z cukru,</i>
<i>sprawdzonego słodzika</i>

105
00:06:23,200 --> 00:06:25,200
<i>używanego od ponad 5000 lat.</i>

106
00:06:25,760 --> 00:06:27,840
<i>Ale w 1974 roku</i>

107
00:06:27,920 --> 00:06:30,800
<i>światowy popyt na cukier</i>
<i>przewyższa podaż,</i>

108
00:06:31,320 --> 00:06:34,200
<i>również przez utratę</i>
<i>plonów buraka w Europie.</i>

109
00:06:34,720 --> 00:06:38,280
<i>Cena cukru niemal się podwoiła</i>
<i>w ciągu ośmiu tygodni.</i>

110
00:06:38,360 --> 00:06:41,800
<i>Branża obwinia światowe niedobory.</i>

111
00:06:42,400 --> 00:06:45,200
<i>To uderza w portfele.</i>

112
00:06:45,280 --> 00:06:46,480
Aż 2,20 $.

113
00:06:47,600 --> 00:06:48,600
Absurd.

114
00:06:50,120 --> 00:06:54,040
<i>Firmy spożywcze zwracają uwagę</i>
<i>na syrop glukozowo-fruktozowy.</i>

115
00:06:54,560 --> 00:06:58,760
<i>Jest niemal nielimitowany</i>
<i>i produkuje się go w USA.</i>

116
00:06:58,840 --> 00:07:03,080
<i>Z kolei 50% cukru pochodzi z importu</i>
<i>i podlega opłatom celnym.</i>

117
00:07:04,880 --> 00:07:06,920
<i>Pod koniec 1974 roku</i>

118
00:07:07,000 --> 00:07:08,680
<i>Dr. Pepper, Fanta</i>

119
00:07:08,760 --> 00:07:13,000
<i>i Sprite używały już</i>
<i>syropu glukozowo-fruktozowego.</i>

120
00:07:13,520 --> 00:07:16,800
<i>Największe marki się wstrzymały.</i>

121
00:07:17,520 --> 00:07:22,000
<i>Na nieszczęście rolników</i>
<i>przewaga nie utrzymała się długo.</i>

122
00:07:22,800 --> 00:07:26,360
<i>Cukier znów jest dostępny,</i>
<i>a jego cena spada.</i>

123
00:07:30,040 --> 00:07:34,480
<i>Rafinerie nie są w stanie</i>
<i>dość tanio wytwarzać syropu.</i>

124
00:07:36,760 --> 00:07:39,880
<i>Co gorsza, w styczniu 1980 roku</i>

125
00:07:39,960 --> 00:07:43,920
<i>prezydent Jimmy Carter postanawia</i>
<i>ukarać Związek Radziecki</i>

126
00:07:44,000 --> 00:07:46,040
<i>za inwazję na Afganistan</i>

127
00:07:46,120 --> 00:07:47,480
<i>embargiem na zboże.</i>

128
00:07:48,600 --> 00:07:51,440
Dodatkowe 17 milionów ton zboża…

129
00:07:51,520 --> 00:07:52,360
4 STYCZNIA 1980

130
00:07:52,440 --> 00:07:56,560
…zamówione przez ZSRR
nie zostanie dostarczone.

131
00:07:56,640 --> 00:08:00,520
<i>Międzynarodowy rynek kukurydzy się kurczy.</i>

132
00:08:00,600 --> 00:08:02,640
<i>Wielka podaż, zerowy popyt.</i>

133
00:08:02,720 --> 00:08:03,560
10 STYCZNIA 1980

134
00:08:03,640 --> 00:08:06,760
<i>Ceny zboża spadły</i>
<i>o maksymalną wartość w ciągu doby.</i>

135
00:08:08,120 --> 00:08:10,280
<i>Ceny kukurydzy pikują,</i>

136
00:08:10,360 --> 00:08:14,160
<i>a syrop glukozowo-fruktozowy</i>

137
00:08:14,240 --> 00:08:17,520
<i>zwraca na siebie uwagę wielkich graczy.</i>

138
00:08:18,040 --> 00:08:19,520
<i>W 1980 r.</i>

139
00:08:19,600 --> 00:08:23,600
<i>Coca-Cola ogłasza, że zastąpi syropem</i>

140
00:08:23,680 --> 00:08:26,080
<i>połowę cukru we flagowym napoju.</i>

141
00:08:26,800 --> 00:08:28,120
<i>W ciągu dwóch miesięcy</i>

142
00:08:28,200 --> 00:08:31,400
<i>Pepsi wykonuje ten sam krok.</i>

143
00:08:33,240 --> 00:08:36,040
<i>W międzyczasie embargo Cartera</i>

144
00:08:36,120 --> 00:08:38,640
<i>nie podoba się rolnikom.</i>

145
00:08:39,200 --> 00:08:42,640
<i>Jego przeciwnik w wyborach w 1980 roku,</i>
<i>Ronald Reagan,</i>

146
00:08:42,720 --> 00:08:45,240
<i>wykorzystuje oburzenie na swoją korzyść.</i>

147
00:08:46,240 --> 00:08:49,200
Prezydent „tylko” wprowadził
embargo na zboże,

148
00:08:49,280 --> 00:08:52,880
ale zabawił się waszym kosztem.

149
00:08:54,640 --> 00:08:55,880
<i>W wieczór wyborczy</i>

150
00:08:55,960 --> 00:08:58,000
<i>Reagan zdobywa miażdżącą przewagę,</i>

151
00:08:58,080 --> 00:09:01,280
<i>zostając 40. prezydentem USA.</i>

152
00:09:01,360 --> 00:09:05,160
Nigdy nie czułem większej pokory.

153
00:09:05,760 --> 00:09:08,600
<i>Wspaniałe wieści dla Reagana i rolników.</i>

154
00:09:09,160 --> 00:09:14,360
<i>Po czterech miesiącach od objęcia urzędu</i>
<i>nowy prezydent znosi embargo.</i>

155
00:09:14,440 --> 00:09:18,560
Może rynek kukurydzy trochę odbije
i w tym roku coś zarobimy.

156
00:09:19,160 --> 00:09:21,560
<i>Ceny cukru w USA rosną,</i>

157
00:09:21,640 --> 00:09:25,120
<i>bowiem Reagan wprowadził</i>
<i>restrykcyjne limity importu cukru.</i>

158
00:09:26,240 --> 00:09:29,960
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy znów jest</i>
<i>tańszym słodzikiem.</i>

159
00:09:30,800 --> 00:09:35,240
<i>Coraz więcej dużych producentów</i>
<i>napojów i żywności</i>

160
00:09:35,320 --> 00:09:36,800
<i>decyduje się na zmianę.</i>

161
00:09:37,640 --> 00:09:40,200
<i>Ludzie zaczynają spożywać więcej syropu.</i>

162
00:09:40,280 --> 00:09:41,600
<i>W 1981 roku</i>

163
00:09:41,680 --> 00:09:46,560
<i>przeciętny Amerykanin spożywa dziennie</i>
<i>cztery łyżeczki syropu.</i>

164
00:09:46,640 --> 00:09:49,520
<i>To 5,9 kg rocznie.</i>

165
00:09:52,560 --> 00:09:56,800
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>opanowuje supermarkety.</i>

166
00:09:56,880 --> 00:09:58,920
Pierwsza zakupowiczka.

167
00:10:00,680 --> 00:10:01,640
<i>Od wypieków…</i>

168
00:10:01,720 --> 00:10:03,240
Co z ciasteczkami?

169
00:10:03,320 --> 00:10:05,800
<i>…po płatki i wino.</i>

170
00:10:07,760 --> 00:10:12,240
<i>Ale większość konsumentów nie wie,</i>
<i>czym jest nowy słodzik.</i>

171
00:10:15,200 --> 00:10:17,520
<i>Pod względem słodyczy i kalorii</i>

172
00:10:17,600 --> 00:10:21,440
<i>syrop nie różni się od cukru.</i>

173
00:10:21,520 --> 00:10:23,760
<i>W czym zatem tkwi różnica?</i>

174
00:10:24,280 --> 00:10:26,160
<i>Chemicznie? W niczym.</i>

175
00:10:27,080 --> 00:10:31,800
<i>Cukier składa się z cząsteczki glukozy</i>
<i>połączonej z cząsteczką fruktozy.</i>

176
00:10:32,440 --> 00:10:36,000
<i>Syrop składa się z tych samych cząsteczek,</i>

177
00:10:36,080 --> 00:10:39,640
<i>ale nie są one ze sobą połączone.</i>
<i>Poruszają się swobodnie.</i>

178
00:10:41,520 --> 00:10:43,360
<i>Dzięki temu syrop</i>

179
00:10:43,440 --> 00:10:46,080
<i>ma przewagę w przetworzonej żywności.</i>

180
00:10:46,160 --> 00:10:49,840
<i>Lepiej zatrzymuje wilgoć,</i>
<i>co wydłuża jego termin ważności,</i>

181
00:10:49,920 --> 00:10:53,200
<i>a także poprawia wygląd</i>
<i>i konsystencję jedzenia.</i>

182
00:10:53,280 --> 00:10:54,800
EKSTRA TRWAŁOŚĆ

183
00:10:56,000 --> 00:10:57,480
<i>W 1984 roku</i>

184
00:10:57,560 --> 00:11:00,560
<i>Coca-Cola, jeden z największych</i>
<i>nabywców cukru,</i>

185
00:11:01,080 --> 00:11:03,920
<i>ogłasza przejście</i>
<i>z większością produktów z USA</i>

186
00:11:04,000 --> 00:11:06,480
<i>na syrop glukozowo-fruktozowy.</i>

187
00:11:06,560 --> 00:11:08,560
<i>Pepsi także.</i>

188
00:11:08,640 --> 00:11:12,960
<i>Przewiduje się, że ta wiadomość</i>
<i>zwiększy krajowy popyt o milion ton.</i>

189
00:11:13,720 --> 00:11:17,120
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy trafi</i>
<i>nie tylko do napojów.</i>

190
00:11:18,000 --> 00:11:22,400
<i>Do 1985 roku zastąpił cukier</i>
<i>w wielu produktach przetworzonych.</i>

191
00:11:22,480 --> 00:11:26,480
<i>Jego udział w rynku słodzików</i>
<i>to ponad jedna trzecia.</i>

192
00:11:27,000 --> 00:11:29,680
<i>Tańsze produkty zalewają supermarkety.</i>

193
00:11:29,760 --> 00:11:31,320
<i>i fast foody.</i>

194
00:11:32,360 --> 00:11:35,840
<i>Zakłady przetwórstwa kukurydzy korzystają,</i>

195
00:11:35,920 --> 00:11:38,000
<i>ale nie klienci.</i>

196
00:11:40,160 --> 00:11:42,840
<i>Pojawia się więcej</i>
<i>przetworzonych produktów</i>

197
00:11:42,920 --> 00:11:44,960
<i>pełnych kalorycznych słodzików.</i>

198
00:11:45,040 --> 00:11:47,520
<i>W połowie lat 80. jasne jest,</i>

199
00:11:48,040 --> 00:11:50,120
<i>że Amerykanie tyją.</i>

200
00:11:50,200 --> 00:11:51,160
Po raz pierwszy

201
00:11:51,240 --> 00:11:54,880
eksperci w kraju
nazywają otyłość zabójczą chorobą.

202
00:11:54,960 --> 00:11:56,680
<i>W 1985 roku</i>

203
00:11:56,760 --> 00:12:00,600
<i>około 20% ludzi uznaje się za otyłych.</i>

204
00:12:00,680 --> 00:12:05,120
<i>Na razie większość obwinia tłuszcz,</i>
<i>a nie cukier,</i>

205
00:12:05,800 --> 00:12:09,040
<i>co cieszy branżę</i>
<i>syropu glukozowo-fruktozowego.</i>

206
00:12:12,040 --> 00:12:13,600
JOGURT KREMOWY MNIAM-MNIAM

207
00:12:13,680 --> 00:12:18,600
<i>Producenci przetworzonej żywności wiedzą,</i>
<i>że mniej tłuszczu to gorszy smak.</i>

208
00:12:19,280 --> 00:12:23,120
<i>Chcąc oferować</i>
<i>smaczne produkty niskotłuszczowe,</i>

209
00:12:23,200 --> 00:12:26,360
<i>firmy spożywcze dodają</i>
<i>coraz więcej słodzików,</i>

210
00:12:26,440 --> 00:12:28,360
<i>w tym syropu.</i>

211
00:12:29,520 --> 00:12:33,040
<i>Produkty, choć niskotłuszczowe,</i>
<i>często mają tyle kalorii,</i>

212
00:12:33,120 --> 00:12:34,720
<i>co ich tłuste odpowiedniki.</i>

213
00:12:35,600 --> 00:12:38,400
<i>Ale klienci chcą</i>
<i>produktów niskotłuszczowych.</i>

214
00:12:39,000 --> 00:12:41,840
<i>Zakładają, że mogą ich jeść, ile chcą,</i>

215
00:12:41,920 --> 00:12:44,240
<i>przez co jedzą więcej niż kiedykolwiek.</i>

216
00:12:45,440 --> 00:12:46,760
<i>Dla producentów</i>

217
00:12:46,840 --> 00:12:50,080
<i>dieta niskotłuszczowa oznacza</i>
<i>tłuste zyski.</i>

218
00:12:50,160 --> 00:12:51,720
<i>A dla reszty z nas?</i>

219
00:12:51,800 --> 00:12:53,280
<i>Tyjemy i tyle.</i>

220
00:12:55,520 --> 00:12:57,080
<i>Do 1987 roku</i>

221
00:12:57,160 --> 00:13:02,080
<i>ilość syropu glukozowo-fruktozowego</i>
<i>spożywanego w USA wzrosła ponaddwukrotnie</i>

222
00:13:02,160 --> 00:13:04,920
<i>do 8,3 łyżeczki dziennie.</i>

223
00:13:05,000 --> 00:13:06,840
<i>To już 12,5 kg rocznie.</i>

224
00:13:07,440 --> 00:13:09,640
<i>Poprosiliśmy rodziców,</i>

225
00:13:10,640 --> 00:13:13,400
<i>żeby zabrali nas na fast food.</i>

226
00:13:13,920 --> 00:13:16,200
<i>To pyszne jedzenie.</i>

227
00:13:16,280 --> 00:13:19,120
<i>Dzięki syropowi glukozowo-fruktozowemu</i>

228
00:13:19,200 --> 00:13:22,320
<i>jedzenie i picie są tanie i dostępne.</i>

229
00:13:22,400 --> 00:13:24,760
<i>Ale to tylko przedsmak.</i>

230
00:13:26,680 --> 00:13:31,640
<i>W 1988 roku Taco Bell wprowadza</i>
<i>na rynek darmowe dolewki.</i>

231
00:13:31,720 --> 00:13:34,800
<i>Inne fast foody robią to samo.</i>

232
00:13:34,880 --> 00:13:36,680
<i>W 1989 roku</i>

233
00:13:36,760 --> 00:13:40,360
<i>około 26% dorosłych Amerykanów</i>
<i>cierpi na otyłość.</i>

234
00:13:41,840 --> 00:13:43,320
<i>W latach 90.</i>

235
00:13:43,400 --> 00:13:46,680
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>zdobywa popularność.</i>

236
00:13:47,320 --> 00:13:50,200
<i>Teraz w modzie jest rozmiar XXL.</i>

237
00:13:50,280 --> 00:13:52,160
<i>Kubki na napoje puchną.</i>

238
00:13:53,200 --> 00:13:59,600
<i>W 1999 roku krajowa produkcja syropu</i>
<i>osiąga poziom 9,5 miliona ton.</i>

239
00:14:00,480 --> 00:14:01,600
<i>W tym samym roku</i>

240
00:14:01,680 --> 00:14:04,440
<i>konsumpcja bije rekordy.</i>

241
00:14:04,960 --> 00:14:09,720
<i>Mieszkańcy USA codziennie spożywają</i>
<i>11,1 łyżeczki słodzika,</i>

242
00:14:09,800 --> 00:14:12,960
<i>czyli aż 17 kilogramów rocznie.</i>

243
00:14:15,440 --> 00:14:18,920
<i>Amerykanie są coraz grubsi.</i>

244
00:14:19,000 --> 00:14:22,960
<i>W 1999 roku poziom otyłości sięga 36%.</i>

245
00:14:23,040 --> 00:14:25,360
Wkraczamy w kolejne tysiąclecie,

246
00:14:25,440 --> 00:14:29,440
w którym otyłość stanie się
głównym problemem zdrowotnym.

247
00:14:30,160 --> 00:14:31,720
<i>Po roku 2000</i>

248
00:14:31,800 --> 00:14:35,680
<i>badanie na temat otyłości</i>
<i>dokonuje zaskakującego odkrycia.</i>

249
00:14:36,400 --> 00:14:40,440
<i>Badacze zestawiają dane spożycia syropu</i>

250
00:14:40,520 --> 00:14:42,480
<i>ze wskaźnikiem otyłości.</i>

251
00:14:43,240 --> 00:14:46,520
<i>Wykresy przebiegają uderzająco podobnie.</i>

252
00:14:48,520 --> 00:14:49,960
<i>Pojawia się pytanie.</i>

253
00:14:50,040 --> 00:14:54,280
<i>Czy syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>można winić za otyłość w USA?</i>

254
00:14:55,080 --> 00:14:57,360
Nieodżywcze i wysokokaloryczne.

255
00:14:57,440 --> 00:15:00,560
To zapewne przyczyna epidemii otyłości.

256
00:15:01,160 --> 00:15:04,400
<i>Czy syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>naprawdę tuczy?</i>

257
00:15:04,920 --> 00:15:07,400
<i>Jak wszystko, co ma związek z dietą,</i>

258
00:15:07,480 --> 00:15:08,680
<i>to skomplikowane.</i>

259
00:15:11,680 --> 00:15:14,800
<i>Otyłość wynika z wielu innych czynników.</i>

260
00:15:14,880 --> 00:15:17,600
SAMOCHODY - BRAK SPACERÓW
SIEDZĄCY TRYB ŻYCIA

261
00:15:17,680 --> 00:15:23,000
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy sprawił,</i>
<i>że napoje stały się tańsze i większe.</i>

262
00:15:23,080 --> 00:15:27,160
<i>Amerykanie piją o 29% więcej napojów</i>

263
00:15:27,240 --> 00:15:28,880
<i>niż 25 lat wcześniej.</i>

264
00:15:29,720 --> 00:15:32,840
<i>Żywność przetworzona</i>
<i>też jest popularniejsza,</i>

265
00:15:32,920 --> 00:15:35,680
<i>a to kalorie, które szybko się pochłania.</i>

266
00:15:36,280 --> 00:15:40,320
<i>Jej miłośnicy spożywają</i>
<i>średnio o 500 kalorii dziennie więcej</i>

267
00:15:40,400 --> 00:15:42,840
<i>od osób wolących nieprzetworzoną żywność.</i>

268
00:15:43,520 --> 00:15:45,080
<i>Od 1975 roku</i>

269
00:15:45,680 --> 00:15:49,840
<i>spożycie słodzików wzrosło o 25%,</i>

270
00:15:50,360 --> 00:15:55,160
<i>a syropu o ponad 1000%.</i>

271
00:15:55,240 --> 00:16:00,320
<i>Dodawanie słodzików, w tym cukru,</i>
<i>może sprzyjać przybieraniu na wadze.</i>

272
00:16:00,400 --> 00:16:03,120
<i>Im więcej jemy, tym bardziej tyjemy.</i>

273
00:16:06,680 --> 00:16:08,640
<i>W 2007 roku</i>

274
00:16:08,720 --> 00:16:11,720
<i>syrop ma złą reputację.</i>

275
00:16:13,760 --> 00:16:18,120
Co ma większą szansę zabić

276
00:16:18,200 --> 00:16:19,840
przeciętnego Amerykanina?

277
00:16:19,920 --> 00:16:23,800
Atak terrorystyczny
czy syrop glukozowo-fruktozowy?

278
00:16:25,040 --> 00:16:29,280
<i>Syrop pozostaje jednak</i>
<i>jednym z najpopularniejszych słodzików</i>

279
00:16:29,360 --> 00:16:31,480
<i>i generuje olbrzymie zyski w USA.</i>

280
00:16:31,560 --> 00:16:36,480
<i>W 2008 roku jeden z głównych graczy</i>
<i>na rynku, Archer Daniels Midland,</i>

281
00:16:36,560 --> 00:16:41,080
<i>odnotowuje 529 milionów dolarów zysku</i>

282
00:16:41,160 --> 00:16:42,640
<i>w branży słodzików.</i>

283
00:16:43,160 --> 00:16:45,080
<i>Aby utrzymać zyski,</i>

284
00:16:45,160 --> 00:16:49,400
<i>Stowarzyszenie Przetwórców Kukurydzy</i>
<i>walczy ze złą prasą.</i>

285
00:16:49,480 --> 00:16:54,160
Nasz produkt jest
niewłaściwie postrzegany.

286
00:16:54,960 --> 00:16:58,920
<i>Stowarzyszenie uważa,</i>
<i>że syrop nie jest bardziej szkodliwy</i>

287
00:16:59,000 --> 00:17:01,200
<i>od innych słodzików.</i>

288
00:17:01,280 --> 00:17:03,760
Syrop glukozowo-fruktozowy to odżywczy,

289
00:17:04,880 --> 00:17:08,440
biochemiczny i kaloryczny
odpowiednik cukru.

290
00:17:08,520 --> 00:17:10,400
<i>W 2008 roku</i>

291
00:17:10,480 --> 00:17:13,800
Amerykańskie Towarzystwo Lekarskie
się zgadza.

292
00:17:15,280 --> 00:17:18,600
<i>Mimo to około 53% Amerykanów obawia się,</i>

293
00:17:18,680 --> 00:17:21,960
<i>że syrop jest szkodliwy dla zdrowia.</i>

294
00:17:28,480 --> 00:17:29,840
<i>Większości ludzi</i>

295
00:17:29,920 --> 00:17:31,320
<i>ciężko go unikać.</i>

296
00:17:32,200 --> 00:17:36,360
<i>Syrop glukozowo-fruktozowy występuje</i>
<i>w tysiącach produktów.</i>

297
00:17:36,440 --> 00:17:37,440
<i>Jest wszędzie.</i>

298
00:17:39,440 --> 00:17:42,080
<i>Jak wiele amerykańskich produktów,</i>

299
00:17:42,640 --> 00:17:44,640
<i>podbił świat.</i>

300
00:17:48,400 --> 00:17:50,160
<i>W 2009 roku</i>

301
00:17:50,240 --> 00:17:55,280
<i>na świecie produkuje się 15,7 miliona ton</i>
<i>syropu glukozowo-fruktozowego rocznie.</i>

302
00:17:55,800 --> 00:17:58,760
<i>To dość słodzika na 53 puszki napoju</i>

303
00:17:58,840 --> 00:18:00,600
<i>dla każdego człowieka.</i>

304
00:18:01,400 --> 00:18:04,320
<i>Zdecydowana większość, prawie 70%,</i>

305
00:18:04,400 --> 00:18:05,840
<i>pochodzi z USA.</i>

306
00:18:05,920 --> 00:18:08,760
<i>Dalej są Japonia i Chiny.</i>

307
00:18:08,840 --> 00:18:10,680
<i>USA konsumują najwięcej,</i>

308
00:18:10,760 --> 00:18:12,400
<i>ponad 60%,</i>

309
00:18:12,480 --> 00:18:14,680
<i>a za nimi są Meksyk i Japonia.</i>

310
00:18:15,320 --> 00:18:17,920
<i>Inne kraje prawie w ogóle go nie używają,</i>

311
00:18:18,000 --> 00:18:20,480
<i>wiele woli własny cukier.</i>

312
00:18:23,320 --> 00:18:25,440
<i>Mimo nadszarpniętej reputacji</i>

313
00:18:25,520 --> 00:18:29,920
<i>syrop przynosi olbrzymie zyski,</i>

314
00:18:30,520 --> 00:18:35,240
<i>częściowo ze względu na dotacje</i>
<i>od rządu USA.</i>

315
00:18:35,320 --> 00:18:38,040
<i>Między 1995 a 2020 rokiem</i>

316
00:18:38,120 --> 00:18:43,520
<i>federalne dotacje na kukurydzę wyniosły</i>
<i>116,6 miliarda dolarów,</i>

317
00:18:43,600 --> 00:18:46,720
<i>znacznie więcej</i>
<i>niż na inne gałęzie rolnictwa.</i>

318
00:18:46,800 --> 00:18:49,480
Ile ty i twoja rodzina dostajecie rocznie?

319
00:18:49,560 --> 00:18:50,880
Około 20 $<i> </i>za akr.

320
00:18:50,960 --> 00:18:51,800
<i>Dlaczego?</i>

321
00:18:52,440 --> 00:18:55,800
<i>Być może ze względu</i>
<i>na tempo systemu wyborczego.</i>

322
00:18:55,880 --> 00:18:56,800
Sprawimy…

323
00:18:57,320 --> 00:18:58,160
SIERPIEŃ 2016

324
00:18:58,240 --> 00:19:00,960
…że Ameryka znów urośnie.

325
00:19:02,360 --> 00:19:05,760
Zaczniemy od wsparcia
rodzinnych gospodarstw

326
00:19:05,840 --> 00:19:07,280
tutaj, w stanie Iowa.

327
00:19:08,880 --> 00:19:12,240
<i>W Iowa uprawia się najwięcej kukurydzy.</i>

328
00:19:12,320 --> 00:19:16,440
<i>To też pierwszy stan,</i>
<i>który wybiera prezydenta</i>

329
00:19:16,520 --> 00:19:18,480
<i>z głównych partii politycznych.</i>

330
00:19:19,080 --> 00:19:23,960
<i>Wielu polityków chce</i>
<i>przekabacić rolników.</i>

331
00:19:24,040 --> 00:19:26,640
Wiem, że Iowa to kluczowy stan.

332
00:19:26,720 --> 00:19:27,560
SIERPIEŃ 2019

333
00:19:27,640 --> 00:19:29,080
Zmieni los pokolenia.

334
00:19:30,680 --> 00:19:34,920
<i>Przemysł kukurydziany może nadal</i>
<i>cieszyć się wpływami politycznymi.</i>

335
00:19:36,160 --> 00:19:39,080
<i>Ale syrop wciąż ma problem</i>

336
00:19:39,160 --> 00:19:41,000
<i>z podbiciem serc konsumentów.</i>

337
00:19:43,400 --> 00:19:45,920
<i>Duże marki, takie jak Papa John’s Pizza,</i>

338
00:19:46,000 --> 00:19:49,440
<i>Burger King i McDonald’s,</i>
<i>zaczynają z niego rezygnować.</i>

339
00:19:49,520 --> 00:19:54,040
W McDonald’s tworzymy
inną kulturę kulinarną.

340
00:19:54,120 --> 00:19:56,880
Rezygnujemy
z syropu glukozowo-fruktozowego.

341
00:19:57,640 --> 00:19:59,040
<i>Do roku 2020</i>

342
00:19:59,120 --> 00:20:02,040
<i>spożycie syropu w USA</i> spada

343
00:20:02,120 --> 00:20:04,240
<i>do połowy rekordowej wartości,</i>

344
00:20:04,320 --> 00:20:06,680
<i>do 6,2 łyżeczki dziennie.</i>

345
00:20:07,320 --> 00:20:09,800
<i>To 9,6 kg rocznie.</i>

346
00:20:11,440 --> 00:20:12,880
SYROP GLUKOZOWO-FRUKTOZOWY

347
00:20:12,960 --> 00:20:16,520
<i>Syrop nadal wzbudza kontrowersje,</i>

348
00:20:16,600 --> 00:20:19,360
<i>choć wiadomo,</i>
<i>że zmienił oblicze diety w USA.</i>

349
00:20:20,080 --> 00:20:23,960
<i>Rezygnacja z cukru</i>
<i>zapewniła tańszą, przetworzoną żywność,</i>

350
00:20:24,040 --> 00:20:26,680
<i>darmowe dolewki i ogromne porcje.</i>

351
00:20:29,680 --> 00:20:33,440
<i>Dzięki ogromnym dotacjom i megazyskom</i>

352
00:20:33,520 --> 00:20:38,000
<i>syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>szybko nie zniknie.</i>

353
00:20:42,080 --> 00:20:44,760
<i>Mimo kiepskiej prasy,</i>

354
00:20:44,840 --> 00:20:48,800
<i>w tym zalewu filmów w sieci</i>
<i>ostrzegających przed syropem…</i>

355
00:20:49,320 --> 00:20:53,600
Zrezygnujcie z syropu w codziennej diecie.

356
00:20:53,680 --> 00:20:55,160
<i>…niewiele różni</i>

357
00:20:55,240 --> 00:20:58,480
<i>syrop glukozowo-fruktozowy</i>
<i>od zwykłego cukru.</i>

358
00:21:00,080 --> 00:21:02,840
<i>A kwestia smaku</i>

359
00:21:02,920 --> 00:21:05,680
<i>pozostaje solą w podniebieniu.</i>

360
00:21:05,760 --> 00:21:08,760
To odpowiedniki.

361
00:21:10,200 --> 00:21:11,280
Oba są złe.

362
00:21:11,360 --> 00:21:12,520
<i>Prawda jest taka,</i>

363
00:21:12,600 --> 00:21:14,360
<i>że jeśli chodzi o obżarstwo,</i>

364
00:21:14,440 --> 00:21:18,160
<i>łatwiej obwinić składnik</i>
<i>niż własne nawyki.</i>

365
00:21:18,760 --> 00:21:20,640
<i>Lepiej całkowicie unikać</i>

366
00:21:20,720 --> 00:21:24,120
<i>wysoko przetworzonej i słodzonej żywności,</i>

367
00:21:24,200 --> 00:21:28,200
<i>ale gdzie tu słodycz życia?</i>

368
00:21:52,000 --> 00:21:54,920
Napisy: Konrad Szabowicz