1
00:00:06,560 --> 00:00:10,920
LOẠT PHIM NETFLIX
2
00:00:14,280 --> 00:00:16,480
Tháng Sáu năm 2014,
3
00:00:16,560 --> 00:00:20,560
trang tin tức trực tuyến BuzzFeed
tổ chức buổi nếm thử vị đỉnh cao.
4
00:00:20,640 --> 00:00:23,440
Coca-Cola Mexico đối đầu Coca-Cola Mỹ.
5
00:00:25,120 --> 00:00:25,960
Tại sao?
6
00:00:26,040 --> 00:00:28,240
Coca-Cola Mexico xuất khẩu sang Mỹ
7
00:00:28,320 --> 00:00:30,240
được làm theo công thức cổ điển,
8
00:00:30,320 --> 00:00:32,480
dùng đường mía để làm ngọt.
9
00:00:34,680 --> 00:00:37,920
Chắc chắn là nhiều ga dễ sợ.
Nó làm tôi phát khiếp.
10
00:00:38,000 --> 00:00:39,120
Hồi vị giác nào.
11
00:00:39,200 --> 00:00:41,160
Nhưng trong bốn thập kỷ qua,
12
00:00:41,240 --> 00:00:43,000
Coca-Cola Mỹ đã chứa
13
00:00:43,080 --> 00:00:45,040
một thành phần gây tranh cãi.
14
00:00:45,120 --> 00:00:47,160
Xi-rô ngô giàu fructose.
15
00:00:47,240 --> 00:00:50,600
Hậu vị rõ hơn loại lon.
Tôi thích loại của Mexico hơn.
16
00:00:50,680 --> 00:00:53,760
Ở màn đối đầu cuối,
Coca-Cola Mexico thắng áp đảo.
17
00:00:53,840 --> 00:00:56,280
- Đây ngon hơn.
- Loại Mexico ngon hơn.
18
00:00:56,920 --> 00:00:59,920
Nhưng xi-rô ngô giàu fructose chả hề thua,
19
00:01:00,000 --> 00:01:01,760
nhất là khi nhìn các con số.
20
00:01:04,520 --> 00:01:07,680
Một người Mỹ bình thường uống hơn 9,5 ký
21
00:01:07,760 --> 00:01:10,200
xi-rô ngô giàu fructose mỗi năm.
22
00:01:11,520 --> 00:01:14,560
Nó được thấy
ở hầu hết các kệ trong siêu thị,
23
00:01:14,640 --> 00:01:17,120
và trong các thực phẩm
bạn có lẽ không ngờ.
24
00:01:17,200 --> 00:01:18,080
VỊ TỰ NHIÊN!
ÍT BÉO!
25
00:01:18,160 --> 00:01:19,320
Trong năm 2020,
26
00:01:19,400 --> 00:01:23,400
Mỹ sản xuất ra
7,6 triệu tấn xi-rô loại này,
27
00:01:23,480 --> 00:01:24,960
đủ để phủ khắp Manhattan.
28
00:01:25,040 --> 00:01:26,600
MANHATTAN
HƠN 58,5 KM VUÔNG
29
00:01:26,680 --> 00:01:28,680
Và từ năm 1975,
30
00:01:28,760 --> 00:01:33,680
người Mỹ đã tiêu thụ
168 triệu tấn xi-rô loại này.
31
00:01:33,760 --> 00:01:36,200
Tức là đủ để bao phủ cả Los Angeles.
32
00:01:36,720 --> 00:01:39,200
Thế nhưng, một nghiên cứu năm 2016
33
00:01:39,280 --> 00:01:42,360
cho thấy 53% số người được hỏi cố hạn chế
34
00:01:42,440 --> 00:01:44,840
hoặc tránh dùng xi-rô ngô giàu fructose.
35
00:01:47,640 --> 00:01:51,240
Với quy mô thị trường khoảng 8,8 tỷ đô la,
36
00:01:51,320 --> 00:01:54,960
xi-rô ngô giàu fructose
không chỉ là một gã khổng lồ kinh tế.
37
00:01:56,240 --> 00:01:58,920
Nhà sản xuất ra nó
là các tay chơi rất có thế
38
00:01:59,000 --> 00:02:00,800
được giới chính khách săn đón.
39
00:02:01,920 --> 00:02:05,200
Tôi rất vui khi được ở đây
với những nông dân tuyệt vời
40
00:02:05,280 --> 00:02:09,680
đang nuôi sống đất nước ta
và bảo tồn lối sống của người Mỹ.
41
00:02:09,760 --> 00:02:12,640
Nhưng danh tiếng của nó
thì không hề "ngọt ngào".
42
00:02:12,720 --> 00:02:15,120
Nó là chất ít dinh dưỡng, giàu ca-lo.
43
00:02:16,080 --> 00:02:20,920
Làm thế nào mà xi-rô ngô giàu fructose
lại thống trị được các kệ hàng siêu thị?
44
00:02:21,000 --> 00:02:23,320
Bánh quy kìa! Trẻ con thích bánh quy!
45
00:02:23,840 --> 00:02:26,040
Nó ảnh hưởng gì đến sức khỏe của ta?
46
00:02:30,680 --> 00:02:33,120
XI-RÔ NGÔ GIÀU FRUCTOSE
47
00:02:33,200 --> 00:02:38,840
MÓN NÀY HỜI CỠ NÀO?
48
00:02:41,120 --> 00:02:44,720
Năm 1971, Tổng thống Mỹ Richard Nixon
49
00:02:44,800 --> 00:02:45,920
gặp một vấn đề.
50
00:02:46,000 --> 00:02:49,520
Nông dân Mỹ đang gặp khó khăn.
Thu nhập của họ đã giảm mạnh,
51
00:02:49,600 --> 00:02:52,040
một phần do chi phí sản xuất tăng.
52
00:02:52,760 --> 00:02:56,280
Người dân ở các nông trại của nước ta
hiện không nhận được
53
00:02:56,360 --> 00:02:59,440
những lợi ích hợp lý
về tiến bộ và thịnh vượng.
54
00:02:59,960 --> 00:03:03,760
Nixon cần lá phiếu của nông dân
để giúp ông tái đắc cử.
55
00:03:04,400 --> 00:03:07,040
Ông bèn bổ nhiệm
bộ trưởng nông nghiệp mới,
56
00:03:07,120 --> 00:03:10,320
một nhân vật già dặn
trong giới nông nghiệp, Earl Butz.
57
00:03:11,200 --> 00:03:15,160
Tôi muốn gia đình nông dân
được sống đầy đủ như anh em ở thành phố.
58
00:03:16,360 --> 00:03:18,080
Bốn tháng trước cuộc bầu cử,
59
00:03:18,160 --> 00:03:21,000
Butz giám sát
một thương vụ bán ngũ cốc ngoại lớn
60
00:03:21,080 --> 00:03:23,800
trị giá 750 triệu đô la
61
00:03:23,880 --> 00:03:27,840
tới cho Liên Xô,
kẻ thù Chiến tranh Lạnh của Mỹ.
62
00:03:27,920 --> 00:03:32,640
Tôi nghĩ đa số người trồng lúa mì ở Kansas
sẽ ủng hộ việc giao thương với Nga.
63
00:03:33,600 --> 00:03:36,040
Thu nhập từ nông trại mau chóng tăng vọt.
64
00:03:37,320 --> 00:03:39,680
Và tận dụng sự ủng hộ của nông dân,
65
00:03:39,760 --> 00:03:41,840
tháng Mười Một năm 1972,
66
00:03:41,920 --> 00:03:44,200
Nixon đắc cử một cách áp đảo,
67
00:03:44,280 --> 00:03:46,840
thắng ở 49 trên 50 bang.
68
00:03:46,920 --> 00:03:49,760
Tôi chưa từng biết
có cuộc bầu cử quốc gia nào
69
00:03:49,840 --> 00:03:52,800
cho phép tôi đi ngủ sớm như tối nay.
70
00:03:55,200 --> 00:03:56,600
Nhưng đến năm 1973,
71
00:03:56,680 --> 00:04:01,040
khi nguồn cung ngũ cốc của Mỹ đã cạn kiệt,
giá lương thực lại tăng vọt.
72
00:04:01,560 --> 00:04:04,560
Cũng năm đó,
chính phủ gia hạn đạo luật nông trại
73
00:04:04,640 --> 00:04:06,800
với mục tiêu tối đa hóa sản xuất
74
00:04:06,880 --> 00:04:08,720
và bổ sung một động lực.
75
00:04:08,800 --> 00:04:10,840
Giá ngũ cốc giảm dưới mức ấn định,
76
00:04:10,920 --> 00:04:14,080
chính phủ và người nộp thuế
sẽ bù đắp phần chênh lệch.
77
00:04:14,600 --> 00:04:19,200
Loại cây trồng lớn nhất, là mấu chốt
với nguồn cung lương thực quốc gia là ngô.
78
00:04:20,400 --> 00:04:24,160
Butz khuyến khích nông dân
trồng trọt hết phần đất trồng có thể,
79
00:04:24,240 --> 00:04:26,480
sản xuất nhiều hết mức họ làm được
80
00:04:26,560 --> 00:04:28,480
để giúp giảm giá lương thực.
81
00:04:33,840 --> 00:04:34,760
Năm đó,
82
00:04:34,840 --> 00:04:39,400
họ sản xuất nhiều hơn trước đó ba năm
hơn 40 triệu tấn ngô.
83
00:04:41,120 --> 00:04:44,240
Kế hoạch của Butz đã thành công,
có lẽ quá thành công.
84
00:04:45,080 --> 00:04:47,680
Lượng ngô mau chóng trở nên quá nhiều.
85
00:04:49,000 --> 00:04:51,960
Có thể làm gì
để xử lý tình trạng thừa ngũ cốc này?
86
00:04:54,280 --> 00:04:56,880
Nhật Bản, vùng đất của những huyền thoại,
87
00:04:56,960 --> 00:04:58,280
Đất nước Mặt trời Mọc.
88
00:04:58,800 --> 00:05:00,200
Thập niên 1960,
89
00:05:00,280 --> 00:05:04,640
giới khoa học Nhật đã tìm ra cách
để sản xuất hàng loạt chất làm ngọt dính
90
00:05:04,720 --> 00:05:06,120
làm từ ngô.
91
00:05:07,440 --> 00:05:11,600
Butz nhận ra phương pháp này
có thể tận dụng lượng dư thừa gay go,
92
00:05:11,680 --> 00:05:13,840
nên khuyến khích các nhà sản xuất Mỹ
93
00:05:13,920 --> 00:05:16,560
bắt đầu sản xuất xi-rô
với quy mô thương mại.
94
00:05:17,080 --> 00:05:20,240
Ngành công nghiệp
xi-rô ngô giàu fructose của Mỹ
95
00:05:20,840 --> 00:05:21,720
ra đời.
96
00:05:22,960 --> 00:05:26,440
Chất tạo ngọt cách tân này
chính xác là được tạo ra thế nào?
97
00:05:28,000 --> 00:05:28,920
HẠT NGÔ
98
00:05:29,000 --> 00:05:32,880
Hạt ngô được ngâm
rồi xay để tạo ra bột ngô.
99
00:05:33,600 --> 00:05:36,440
Hai loại en-zim khác nhau
được thêm vào bột ngô,
100
00:05:36,520 --> 00:05:39,440
phá vỡ nó
thành các phân tử glucose nhỏ hơn.
101
00:05:39,520 --> 00:05:40,440
PHÂN TỬ GLUCOSE
102
00:05:40,520 --> 00:05:43,000
Sau đó, một en-zim thứ ba biến glucose này
103
00:05:43,080 --> 00:05:45,560
thành một loại đường khác gọi là fructose,
104
00:05:45,640 --> 00:05:48,080
có tự nhiên trong trái cây và mật ong.
105
00:05:49,240 --> 00:05:51,680
Fructose này được trộn với xi-rô glucose,
106
00:05:51,760 --> 00:05:55,520
tạo ra một hỗn hợp ngọt, nhầy,
chính là xi-rô ngô giàu fructose.
107
00:05:55,600 --> 00:05:57,040
XI-RÔ NGÔ GIÀU FRUCTOSE
108
00:05:57,120 --> 00:05:59,160
Nhưng cái tên này khá khó hiểu.
109
00:05:59,240 --> 00:06:01,760
Hàm lượng fructose của nó chỉ cao
110
00:06:01,840 --> 00:06:03,520
so với xi-rô ngô thường.
111
00:06:04,040 --> 00:06:07,640
Nó có lượng fructose
gần như tương đương đường thông thường.
112
00:06:07,720 --> 00:06:09,200
HÀM LƯỢNG FRUCTOSE
113
00:06:10,080 --> 00:06:14,120
Nhưng, muốn việc biến ngô thành
chất làm ngọt giúp giảm ngũ cốc thừa,
114
00:06:14,200 --> 00:06:16,160
sẽ cần phải có nhu cầu cho nó.
115
00:06:16,240 --> 00:06:19,560
Mà ban đầu, các công ty thực phẩm
lại không mấy mặn mà
116
00:06:19,640 --> 00:06:23,160
với việc chia tay đường,
chất làm ngọt đã được kiểm nghiệm
117
00:06:23,240 --> 00:06:25,200
và sử dụng hơn 5.000 năm.
118
00:06:25,760 --> 00:06:30,840
Nhưng đến năm 1974, nhu cầu đường
trên toàn cầu bắt đầu vượt quá nguồn cung,
119
00:06:31,360 --> 00:06:34,200
một phần do
vụ thất thu củ cải đường ở châu Âu.
120
00:06:34,720 --> 00:06:38,280
Giới mối lái đã chứng kiến giá đường thô
tăng gần gấp đôi trong tám tuần.
121
00:06:38,360 --> 00:06:41,800
Ngành này nói giá cao
là do thiếu hụt trên toàn thế giới.
122
00:06:42,400 --> 00:06:45,200
Vấn đề này
ảnh hưởng thực sự ở quầy thanh toán.
123
00:06:45,280 --> 00:06:46,480
Giá 2,2 đô…
124
00:06:47,680 --> 00:06:48,760
Không thể tin nổi.
125
00:06:50,120 --> 00:06:54,040
Các công ty thực phẩm
dần để ý sang xi-rô ngô giàu fructose.
126
00:06:54,560 --> 00:06:58,760
Nguồn cung là gần như vô hạn,
và nó còn được sản xuất tại Mỹ,
127
00:06:58,840 --> 00:07:03,080
trong khi 50% đường phải nhập khẩu
và chịu hạn ngạch, thuế quan.
128
00:07:04,960 --> 00:07:06,960
Đến cuối năm 1974,
129
00:07:07,040 --> 00:07:08,720
Dr. Pepper, Fanta
130
00:07:08,800 --> 00:07:11,840
và Sprite đã bắt đầu
dùng xi-rô ngô giàu fructose
131
00:07:11,920 --> 00:07:13,000
trong soda của họ.
132
00:07:13,520 --> 00:07:16,800
Tuy nhiên, các thương hiệu lớn nhất
thì vẫn chần chừ.
133
00:07:17,600 --> 00:07:22,200
Và không may cho nông dân trồng ngô,
lợi thế thị trường của họ chả tồn tại lâu.
134
00:07:22,760 --> 00:07:26,480
Việc trồng cây làm đường đã phục hồi,
khiến giá đường giảm mạnh.
135
00:07:29,920 --> 00:07:31,720
Các nhà tinh chế ngô không thể
136
00:07:31,800 --> 00:07:34,680
làm xi-rô ngô giàu fructose
đủ rẻ để cạnh tranh.
137
00:07:36,760 --> 00:07:39,880
Chưa dừng lại ở đó, tháng Một năm 1980,
138
00:07:39,960 --> 00:07:43,920
Tổng thống Jimmy Carter
quyết định trừng phạt Liên Xô
139
00:07:44,000 --> 00:07:46,080
vì đã xâm lược Afghanistan
140
00:07:46,160 --> 00:07:48,080
bằng lệnh cấm vận ngũ cốc.
141
00:07:48,600 --> 00:07:51,440
Mười bảy triệu tấn ngũ cốc
do Liên Xô đặt hàng…
142
00:07:51,520 --> 00:07:52,360
4/1/1980
143
00:07:52,440 --> 00:07:56,560
…vượt quá số lượng chúng tôi cam kết bán,
sẽ không được giao.
144
00:07:56,640 --> 00:08:00,600
Thị trường quốc tế
của toàn bộ số ngô đó run rẩy.
145
00:08:00,680 --> 00:08:02,640
Ai cũng muốn bán mà chẳng ai mua.
146
00:08:02,720 --> 00:08:03,560
10/1/1980
147
00:08:03,640 --> 00:08:06,760
Giá ngũ cốc
đã xuống mức tối đa cho phép trong ngày.
148
00:08:08,120 --> 00:08:10,280
Với việc giá ngô rơi tự do,
149
00:08:10,360 --> 00:08:14,160
xi-rô ngô giàu fructose
đột nhiên rẻ hơn rất nhiều
150
00:08:14,240 --> 00:08:17,520
và rốt cuộc được
các thương hiệu đồ uống lớn chú ý đến.
151
00:08:18,040 --> 00:08:19,520
Năm 1980,
152
00:08:19,600 --> 00:08:23,600
Coca-Cola tuyên bố
sẽ dùng xi-rô ngô giàu fructose để thay
153
00:08:23,680 --> 00:08:26,160
cho 50% lượng đường dùng trong Coca-Cola.
154
00:08:26,800 --> 00:08:28,120
Trong vòng hai tháng,
155
00:08:28,200 --> 00:08:31,400
Pepsi cũng đưa nó
vào các máy rót soda của họ.
156
00:08:33,240 --> 00:08:36,040
Trong khi đó,
lệnh cấm vận ngũ cốc của Tổng thống Carter
157
00:08:36,120 --> 00:08:38,640
vẫn bị các nhà nông kịch liệt phản đối.
158
00:08:39,280 --> 00:08:42,720
Ronald Reagan, đối thủ của ông
trong cuộc bầu cử năm 1980,
159
00:08:42,800 --> 00:08:45,240
đã lợi dụng sự phẫn nộ của họ.
160
00:08:46,240 --> 00:08:49,200
Khi tổng thống
"chỉ" áp dụng lệnh cấm vận ngũ cốc,
161
00:08:49,280 --> 00:08:52,880
ông ta đã lấy lòng dân Mỹ
bằng cách hy sinh quý vị.
162
00:08:54,640 --> 00:08:55,880
Đêm bầu cử,
163
00:08:55,960 --> 00:08:58,000
Reagan đã thắng áp đảo,
164
00:08:58,080 --> 00:09:01,360
trở thành Tổng thống thứ 40 của Mỹ.
165
00:09:01,440 --> 00:09:03,240
Chưa có giây phút nào khiêm nhường hơn…
166
00:09:03,320 --> 00:09:04,160
4/11/1980
167
00:09:04,240 --> 00:09:05,160
…trong đời tôi.
168
00:09:05,760 --> 00:09:08,600
Tin vui cho Reagan và nông dân trồng ngô.
169
00:09:09,160 --> 00:09:14,360
Trong vòng bốn tháng sau khi nhậm chức,
tổng thống mới đã dỡ lệnh cấm vận ngũ cốc.
170
00:09:14,440 --> 00:09:18,560
Có lẽ thị trường ngô giờ sẽ phục hồi,
và chúng tôi năm nay sẽ có lời.
171
00:09:19,160 --> 00:09:21,560
Giá đường ở Mỹ tăng trở lại
172
00:09:21,640 --> 00:09:25,120
sau khi Reagan
đưa ra hạn ngạch hạn chế nhập khẩu đường.
173
00:09:26,240 --> 00:09:30,040
Một lần nữa, xi-rô ngô giàu fructose
lại là chất làm ngọt rẻ hơn.
174
00:09:30,800 --> 00:09:35,240
Giờ đây, ngày càng nhiều công ty
sản xuất đồ uống và thực phẩm lớn
175
00:09:35,320 --> 00:09:36,800
tranh nhau chuyển đổi.
176
00:09:37,640 --> 00:09:40,200
Và người ta bắt đầu dùng nhiều xi-rô hơn.
177
00:09:40,280 --> 00:09:41,600
Năm 1981,
178
00:09:41,680 --> 00:09:46,560
một người Mỹ bình thường ăn
bốn thìa xi-rô ngô giàu fructose mỗi ngày.
179
00:09:46,640 --> 00:09:49,520
Tức là gần sáu ký mỗi năm.
180
00:09:52,560 --> 00:09:56,800
Xi-rô ngô giàu fructose
bắt đầu xuất hiện khắp siêu thị.
181
00:09:56,880 --> 00:09:59,000
Thí sinh đầu tiên đi "bão" mua sắm…
182
00:10:00,680 --> 00:10:01,720
Từ trong bánh…
183
00:10:01,800 --> 00:10:03,240
Bánh quy! Còn bánh quy?
184
00:10:03,320 --> 00:10:05,800
…đến ngũ cốc ăn liền, thậm chí là rượu.
185
00:10:07,840 --> 00:10:12,440
Nhưng hầu hết người tiêu dùng đều không rõ
chất làm ngọt mới này thực ra là gì.
186
00:10:15,200 --> 00:10:18,880
Về độ ngọt và ca-lo,
xi-rô ngô giàu fructose
187
00:10:18,960 --> 00:10:23,400
và đường trắng thông thường là như nhau.
Thế chúng khác nhau ở đâu?
188
00:10:24,360 --> 00:10:26,320
Về mặt hóa học ư? Không quá khác.
189
00:10:27,120 --> 00:10:31,800
Đường được tạo ra từ một phân tử glucose
liên kết với một phân tử fructose.
190
00:10:32,440 --> 00:10:36,080
Xi-rô ngô giàu fructose
cũng được tạo ra từ những phân tử đó,
191
00:10:36,160 --> 00:10:39,840
nhưng chúng không liên kết với nhau.
Chúng được thả trôi tự do.
192
00:10:41,400 --> 00:10:46,120
Điều này cho xi-rô ngô giàu fructose
lợi thế đối với một số thực phẩm chế biến.
193
00:10:46,200 --> 00:10:49,840
Nó giữ ẩm tốt hơn đường,
kéo dài hạn sử dụng
194
00:10:49,920 --> 00:10:53,200
cũng như cải thiện
bề ngoài và kết cấu của thực phẩm.
195
00:10:53,280 --> 00:10:54,800
HẠN SỬ DỤNG THÊM DÀI!
196
00:10:56,000 --> 00:10:57,480
Năm 1984,
197
00:10:57,560 --> 00:11:01,000
Coca-Cola, một trong những nhà mua đường
lớn nhất thế giới,
198
00:11:01,080 --> 00:11:03,920
tuyên bố sẽ chuyển
hầu hết sản phẩm ở Mỹ của họ
199
00:11:04,000 --> 00:11:06,480
sang dùng xi-rô ngô giàu fructose.
200
00:11:06,560 --> 00:11:07,840
Và Pepsi cũng vậy.
201
00:11:08,720 --> 00:11:12,960
Dự đoán động thái này sẽ thêm cỡ
một triệu tấn với nhu cầu trong nước.
202
00:11:13,760 --> 00:11:17,120
Và loại xi-rô này
không chỉ chiếm lĩnh thị trường đồ uống.
203
00:11:18,080 --> 00:11:22,400
Đến năm 1985, nó đã thay thế đường
trong rất nhiều thực phẩm chế biến,
204
00:11:22,480 --> 00:11:26,480
và thị phần của nó chiếm hơn một phần ba
các chất làm ngọt có ca-lo.
205
00:11:27,000 --> 00:11:29,720
Các sản phẩm rẻ hơn
giờ tràn ngập kệ siêu thị
206
00:11:29,800 --> 00:11:31,360
và thị trường đồ ăn nhanh.
207
00:11:32,360 --> 00:11:35,960
Việc này tốt cho
lợi nhuận của các công ty chế biến ngô,
208
00:11:36,040 --> 00:11:38,400
nhưng hại cho cân nặng người tiêu dùng.
209
00:11:40,160 --> 00:11:44,600
Đủ loại thực phẩm chế biến
chứa đầy chất làm ngọt có ca-lo xuất hiện,
210
00:11:45,120 --> 00:11:47,600
và đến giữa thập niên 1980 thì sự đã rõ.
211
00:11:48,120 --> 00:11:50,120
Người Mỹ đang ngày càng béo lên.
212
00:11:50,200 --> 00:11:51,120
Lần đầu tiên,
213
00:11:51,200 --> 00:11:54,880
các chuyên gia toàn quốc
gọi béo phì là căn bệnh chết người.
214
00:11:54,960 --> 00:11:56,680
Tính đến năm 1985,
215
00:11:56,760 --> 00:12:00,600
khoảng 20% người dân
đã bị liệt vào nhóm béo phì.
216
00:12:01,200 --> 00:12:05,120
Bấy giờ, hầu hết mọi người
đều đổ lỗi cho chất béo thay vì đường,
217
00:12:05,800 --> 00:12:09,040
khá lợi cho ngành công nghiệp xi-rô ngô.
218
00:12:12,040 --> 00:12:13,600
SỮA CHUA NGON LÀNH
THÊM KEM
219
00:12:13,680 --> 00:12:16,280
Các nhà sản xuất thực phẩm
biết giảm chất béo
220
00:12:16,360 --> 00:12:18,600
làm thực phẩm chế biến bớt ngon hẳn.
221
00:12:19,280 --> 00:12:22,720
Nên để tạo ra
các sản phẩm ít béo mà vẫn giàu hương vị,
222
00:12:23,240 --> 00:12:26,400
các công ty thực phẩm bắt đầu thêm
ngày một nhiều chất làm ngọt,
223
00:12:26,480 --> 00:12:28,360
như xi-rô ngô giàu fructose,
224
00:12:29,520 --> 00:12:33,120
tức là những món ăn ít béo này
thường vẫn nhiều ca-lo
225
00:12:33,200 --> 00:12:35,040
ngang phiên bản nhiều chất béo.
226
00:12:35,640 --> 00:12:38,560
Nhưng công chúng
chỉ thèm khát cái nhãn ít béo đó.
227
00:12:39,080 --> 00:12:41,880
Họ nghĩ thế là
họ có thể ăn bao nhiêu tùy thích
228
00:12:41,960 --> 00:12:44,520
và thường thành ra
ăn nhiều hơn bao giờ hết.
229
00:12:45,480 --> 00:12:49,720
Với các nhà sản xuất thực phẩm,
chế độ ăn càng ít béo, lợi nhuận càng bở.
230
00:12:50,240 --> 00:12:53,280
Nhưng với ta thì sao?
Chà, ta chỉ béo lên mà thôi.
231
00:12:55,520 --> 00:12:57,080
Đến năm 1987,
232
00:12:57,160 --> 00:12:59,360
lượng xi-rô ngô giàu fructose
233
00:12:59,440 --> 00:13:02,080
mà người Mỹ ăn đã tăng hơn hai lần,
234
00:13:02,160 --> 00:13:04,920
lên 8,3 thìa mỗi ngày.
235
00:13:05,000 --> 00:13:06,840
Gần 13 ký mỗi năm.
236
00:13:07,440 --> 00:13:09,640
Bọn cháu hỏi bố mẹ xem có được
237
00:13:10,560 --> 00:13:16,200
đi nhà hàng bán đồ ăn nhanh không,
bọn cháu thích vì đồ ăn ở đấy ngon.
238
00:13:16,280 --> 00:13:19,120
Một phần nhờ xi-rô ngô giàu fructose,
239
00:13:19,720 --> 00:13:22,360
đồ ăn và thức uống
giờ vừa rẻ vừa phong phú,
240
00:13:22,440 --> 00:13:24,800
mà chưa thấm vào đâu so với tương lai.
241
00:13:26,680 --> 00:13:31,720
Năm 1988, Taco Bell ra mắt
dịch vụ rót thêm nước ngọt miễn phí.
242
00:13:31,800 --> 00:13:34,800
Các nhà hàng thức ăn nhanh khác
mau chóng làm theo.
243
00:13:34,880 --> 00:13:36,680
Đến năm 1989,
244
00:13:36,760 --> 00:13:39,320
khoảng 26% người trưởng thành ở Mỹ
245
00:13:39,400 --> 00:13:40,360
đã bị béo phì.
246
00:13:41,920 --> 00:13:46,680
Xuyên suốt thập niên 1990, xi-rô ngô
giàu fructose đã ngày một phổ biến,
247
00:13:47,320 --> 00:13:50,280
phần ăn cỡ đại đã thành cơn sốt,
248
00:13:50,360 --> 00:13:52,600
và kích cỡ cốc soda cũng tăng vọt.
249
00:13:53,200 --> 00:13:56,800
Năm 1999,
sản lượng loại xi-rô này trong nước
250
00:13:56,880 --> 00:13:59,600
đạt 9,5 triệu tấn.
251
00:14:00,480 --> 00:14:01,600
Cùng năm đó,
252
00:14:01,680 --> 00:14:04,440
lượng tiêu thụ vọt lên mức lịch sử.
253
00:14:04,960 --> 00:14:09,720
Người dân ở Mỹ giờ ăn
11,1 thìa chất làm ngọt loại này mỗi ngày,
254
00:14:09,800 --> 00:14:12,960
hơn 17 ký mỗi năm, một con số khổng lồ.
255
00:14:15,440 --> 00:14:18,920
Trong khi đó,
người Mỹ cứ ngày càng béo lên.
256
00:14:19,000 --> 00:14:22,960
Năm 1999, mức béo phì lên tới 36%.
257
00:14:23,040 --> 00:14:24,720
Bước sang thiên niên kỷ mới…
258
00:14:24,800 --> 00:14:25,640
TIẾN SĨ
259
00:14:25,720 --> 00:14:29,440
…chắc chắn béo phì
sẽ trở thành vấn đề sức khỏe lớn số một.
260
00:14:30,160 --> 00:14:31,760
Đầu những năm 2000,
261
00:14:31,840 --> 00:14:35,680
một nghiên cứu học thuật về béo phì
tiết lộ một mối liên hệ sốc.
262
00:14:36,480 --> 00:14:40,520
Giới nghiên cứu lập biểu đồ dữ liệu
về việc tiêu thụ xi-rô ngô giàu fructose
263
00:14:40,600 --> 00:14:42,480
rồi so sánh với tỷ lệ béo phì.
264
00:14:43,240 --> 00:14:46,560
Hai đồ thị
đi theo một quỹ đạo vô cùng tương đồng.
265
00:14:48,560 --> 00:14:50,040
Người ta bắt đầu tự hỏi.
266
00:14:50,120 --> 00:14:54,560
Xi-rô ngô giàu fructose là nguyên nhân
khiến vòng eo của nước Mỹ tăng lên ư?
267
00:14:55,080 --> 00:14:57,360
Nó là chất ít dinh dưỡng, giàu ca-lo
268
00:14:57,440 --> 00:15:00,560
và có lẽ là
lý do đất nước này có đại dịch béo phì.
269
00:15:00,640 --> 00:15:04,400
Thế xi-rô ngô giàu fructose
có làm ta béo lên thật không?
270
00:15:04,960 --> 00:15:08,680
À, cũng như mọi thứ liên quan
đến chế độ ăn uống, khó nói lắm.
271
00:15:11,760 --> 00:15:14,800
Có rất nhiều yếu tố khác gây ra béo phì.
272
00:15:14,880 --> 00:15:16,000
LÁI XE
KHÔNG ĐI BỘ
273
00:15:16,080 --> 00:15:17,600
CÁC HOẠT ĐỘNG TĨNH
274
00:15:17,680 --> 00:15:23,000
Nhưng có vẻ như xi-rô ngô giàu fructose
đã khiến nước soa rẻ hơn và đầy hơn.
275
00:15:23,080 --> 00:15:27,160
Người Mỹ trưởng thành
giờ nốc nhiều nước ngọt hơn 29%
276
00:15:27,240 --> 00:15:28,880
so với trước đó 25 năm.
277
00:15:29,720 --> 00:15:32,840
Nó còn thúc đẩy
sự phổ biến của thực phẩm chế biến,
278
00:15:32,920 --> 00:15:35,680
thứ chứa đầy ca-lo và dễ ăn một mạch.
279
00:15:36,280 --> 00:15:40,360
Những người ăn chúng
tiêu thụ trung bình hơn 500 ca-lo một ngày
280
00:15:40,440 --> 00:15:43,040
so với người ăn thức ăn chưa chế biến sẵn.
281
00:15:43,560 --> 00:15:45,080
Kể từ năm 1975,
282
00:15:45,680 --> 00:15:49,840
tổng lượng tiêu thụ chất làm ngọt có ca-lo
đã tăng mạnh tới 25%,
283
00:15:50,360 --> 00:15:54,760
trong đó xi-rô ngô giàu fructose
tăng hơn 1000%.
284
00:15:55,280 --> 00:16:00,320
Và bởi thêm bất cứ chất làm ngọt nào,
kể cả đường, cũng gây nguy cơ tăng cân
285
00:16:00,400 --> 00:16:03,120
nên càng ăn nhiều, ta càng béo lên.
286
00:16:07,200 --> 00:16:08,680
Đến năm 2007,
287
00:16:08,760 --> 00:16:11,720
xi-rô ngô giàu fructose
đã trở nên rất tai tiếng.
288
00:16:13,760 --> 00:16:18,120
Thật sự thì theo ông,
thứ gì dễ có khả năng gây ra cái chết hơn
289
00:16:18,200 --> 00:16:19,920
cho một người Mỹ bình thường?
290
00:16:20,000 --> 00:16:23,800
Một cuộc tấn công khủng bố
hay xi-rô ngô giàu fructose?
291
00:16:25,160 --> 00:16:29,320
Mà xi-rô ngô giàu fructose vẫn là
chất làm ngọt vào loại hàng đầu ở Mỹ,
292
00:16:29,400 --> 00:16:31,480
mang lại lợi nhuận khổng lồ.
293
00:16:31,560 --> 00:16:36,480
Năm 2008, một trong những tay chơi lớn
trên thị trường, Archer Daniels Midland,
294
00:16:36,560 --> 00:16:38,440
báo cáo lợi nhuận hoạt động
295
00:16:38,520 --> 00:16:42,640
là 529 triệu đô la
từ mảng chất làm ngọt của họ.
296
00:16:43,320 --> 00:16:45,080
Để giữ lợi nhuận,
297
00:16:45,160 --> 00:16:49,400
Hiệp hội Các nhà tinh chế Ngô
chiến đấu chống lại điều tiếng xấu.
298
00:16:49,480 --> 00:16:52,960
Sản phẩm của chúng tôi
đã bị bóp méo ghê gớm
299
00:16:53,040 --> 00:16:54,160
trong cộng đồng.
300
00:16:55,040 --> 00:16:58,960
CRA khẳng định loại xi-rô này
không hề ảnh hưởng xấu đến sức khỏe
301
00:16:59,040 --> 00:17:01,280
hơn các chất làm ngọt có ca-lo khác.
302
00:17:01,360 --> 00:17:03,880
Xi-rô ngô giàu fructose
là chất dinh dưỡng…
303
00:17:03,960 --> 00:17:04,800
TIẾN SĨ
304
00:17:04,880 --> 00:17:08,440
…sinh hóa và giàu ca-lo
tương đương đường trắng.
305
00:17:08,520 --> 00:17:10,400
Và năm 2008,
306
00:17:10,480 --> 00:17:13,800
Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ
có vẻ cũng nhất trí.
307
00:17:15,280 --> 00:17:18,600
Tuy nhiên, khoảng 53% người Mỹ vẫn lo ngại
308
00:17:18,680 --> 00:17:22,120
rằng xi-rô ngô giàu fructose
có thể nguy hiểm cho sức khỏe.
309
00:17:28,520 --> 00:17:31,320
Nhưng với đa số mọi người,
khó mà tránh được nó.
310
00:17:32,200 --> 00:17:36,440
Xi-rô ngô giàu fructose giờ được dùng
trong hàng ngàn mặt hàng thực phẩm.
311
00:17:36,520 --> 00:17:37,600
Nó ở khắp mọi nơi.
312
00:17:39,440 --> 00:17:42,080
Và giống như
nhiều sản phẩm ăn khách của Mỹ,
313
00:17:42,720 --> 00:17:44,800
nó đã được dùng trên khắp thế giới.
314
00:17:48,400 --> 00:17:50,160
Năm 2009,
315
00:17:50,240 --> 00:17:55,280
thế giới sản xuất
15,7 triệu tấn xi-rô ngô giàu fructose,
316
00:17:55,840 --> 00:18:00,960
đủ để làm ngọt 53 lon soda
cho tất cả mọi người trên hành tinh.
317
00:18:01,480 --> 00:18:04,320
Phần lớn trong số đó, gần 70%,
318
00:18:04,400 --> 00:18:05,840
đến từ Mỹ,
319
00:18:05,920 --> 00:18:08,760
tiếp theo là Nhật Bản
và sau đó là Trung Quốc.
320
00:18:08,840 --> 00:18:10,680
Mỹ tiêu thụ nhiều nhất,
321
00:18:10,760 --> 00:18:12,400
hơn 60%,
322
00:18:12,480 --> 00:18:14,680
tiếp theo là Mexico và Nhật Bản.
323
00:18:15,320 --> 00:18:17,920
Các nước khác hầu như không hề dùng nó,
324
00:18:18,000 --> 00:18:20,480
nhiều nước thích đường tự trồng hơn.
325
00:18:23,320 --> 00:18:25,440
Mặc dù danh tiếng đã bị hoen ố,
326
00:18:25,520 --> 00:18:27,960
ngành công nghiệp xi-rô ngô giàu fructose
327
00:18:28,040 --> 00:18:29,920
vẫn tiếp thục thu lời khủng,
328
00:18:30,520 --> 00:18:34,880
một phần là do các nhà sản xuất ngô
được chính phủ Mỹ trợ cấp.
329
00:18:35,400 --> 00:18:38,120
Từ năm 1995 đến năm 2020,
330
00:18:38,200 --> 00:18:43,520
tổng tiền trợ cấp ngô liên bang
là 116,6 tỷ đô la,
331
00:18:43,600 --> 00:18:46,280
nhiều hơn hẳn
mọi ngành nông nghiệp nào khác.
332
00:18:46,800 --> 00:18:49,520
Một năm anh và gia đình
kiếm được bao nhiêu?
333
00:18:49,600 --> 00:18:50,880
Cỡ 20 đô trên 0,4 hec-ta.
334
00:18:50,960 --> 00:18:51,800
Tại sao?
335
00:18:52,440 --> 00:18:55,360
Có lẽ do
một vấn đề trong hệ thống bầu cử của Mỹ.
336
00:18:55,880 --> 00:18:56,800
Ta sẽ khiến…
337
00:18:57,320 --> 00:18:58,160
THÁNG 8/2016
338
00:18:58,240 --> 00:19:01,160
…nước Mỹ lại trồng trọt năng suất,
trồng trọt nhé.
339
00:19:02,360 --> 00:19:05,760
Bắt đầu từ việc
hỗ trợ các nông trại gia đình của ta
340
00:19:05,840 --> 00:19:07,280
ngay tại Iowa này.
341
00:19:08,920 --> 00:19:12,280
Iowa trồng nhiều ngô
hơn bất kỳ bang nào khác.
342
00:19:12,360 --> 00:19:16,440
Đây tình cờ cũng là
bang đầu tiên chọn ứng viên tổng thống
343
00:19:16,520 --> 00:19:18,480
từ các đảng chính trị lớn.
344
00:19:19,080 --> 00:19:23,960
Nên rất nhiều chính khách đều mong muốn
các nông dân trồng ngô đứng về phía họ.
345
00:19:24,040 --> 00:19:26,720
Iowa sẽ là
mấu chốt đối với tình hình nước Mỹ…
346
00:19:26,800 --> 00:19:27,680
THÁNG 8/2019
347
00:19:27,760 --> 00:19:29,200
…trong thế hệ tiếp theo.
348
00:19:30,160 --> 00:19:34,920
Ngành công nghiệp ngô ngày nay có thể
vẫn còn được ảnh hưởng chính trị quá lớn.
349
00:19:36,240 --> 00:19:40,760
Song xi-rô ngô giàu fructose vẫn đang
vất vả giành sự ủng hộ của công luận.
350
00:19:43,440 --> 00:19:45,920
Các thương hiệu lớn như Papa John's Pizza,
351
00:19:46,000 --> 00:19:49,440
Burger King và McDonald's
đã bắt đầu tránh xa nó.
352
00:19:49,520 --> 00:19:54,040
Chúng tôi đang tạo ra
một văn hóa ẩm thực khác ở McDonald's.
353
00:19:54,120 --> 00:19:56,880
Loại bỏ xi-rô ngô giàu fructose khỏi bánh…
354
00:19:57,680 --> 00:19:59,080
Đến năm 2020,
355
00:19:59,160 --> 00:20:02,120
lượng tiêu thụ xi-rô ngô giàu fructose
của người Mỹ
356
00:20:02,200 --> 00:20:06,680
đã giảm gần một nửa so với thời đỉnh cao,
xuống còn 6,2 thìa mỗi ngày.
357
00:20:07,400 --> 00:20:09,800
Tức là hơn 9,5 ký mỗi năm.
358
00:20:11,440 --> 00:20:12,960
XI-RÔ NGÔ GIÀU FRUCTOSE
359
00:20:13,040 --> 00:20:16,520
Xi-rô ngô giàu fructose
vẫn còn gây rất nhiều tranh cãi,
360
00:20:16,600 --> 00:20:19,360
nhưng chắc chắn nó đã thay đổi
chế độ ăn uống của người Mỹ.
361
00:20:20,120 --> 00:20:23,960
Việc đổi từ đường sang giúp công chúng
có thức ăn chế biến rẻ hơn,
362
00:20:24,040 --> 00:20:27,080
được rót thêm nước miễn phí
và có phần ăn khổng lồ.
363
00:20:29,720 --> 00:20:33,440
Và nhờ các khoản trợ cấp lớn của chính phủ
và lợi nhuận khủng,
364
00:20:33,520 --> 00:20:38,000
xi-rô ngô giàu fructose
có vẻ sẽ khó sớm mất chỗ đứng.
365
00:20:42,080 --> 00:20:44,800
Vấn đề là,
dù chịu nhiều điều tiếng nhường đó,
366
00:20:44,880 --> 00:20:48,800
gồm vô số đoạn phim trên mạng xã hội
cảnh báo về chất làm ngọt này…
367
00:20:49,320 --> 00:20:52,680
Bỏ xi-rô ngô giàu fructose đi.
Bỏ khỏi chế độ ăn mỗi ngày.
368
00:20:52,760 --> 00:20:53,600
TIẾN SĨ
369
00:20:53,680 --> 00:20:58,480
…vẫn chẳng có gì tách biệt được hẳn
xi-rô ngô giàu fructose với đường thường.
370
00:21:00,080 --> 00:21:02,920
Về cách chúng
ảnh hưởng đến hương vị món ăn thì…
371
00:21:03,000 --> 00:21:05,680
Chà, mỗi người một khẩu vị mà.
372
00:21:05,760 --> 00:21:08,760
Về cơ bản,
chúng tương đương nhau. Vấn đề là…
373
00:21:08,840 --> 00:21:10,240
BÁC SĨ Y KHOA - THẠC SĨ LUẬT
374
00:21:10,320 --> 00:21:11,280
…cả hai đều hại.
375
00:21:11,360 --> 00:21:14,440
Thực tế là,
khi nhắc đến việc ăn quá nhiều,
376
00:21:14,520 --> 00:21:18,160
sẽ dễ đổ lỗi cho một thành phần
hơn là thói quen của chính ta.
377
00:21:18,760 --> 00:21:20,640
Tốt hơn hết hãy là tránh ăn
378
00:21:20,720 --> 00:21:24,120
hoàn toàn những thực phẩm
siêu chế biến và nhiều đường,
379
00:21:24,200 --> 00:21:28,280
nhưng dĩ nhiên,
thế thì đời sẽ kém ngọt ngào hơn hẳn.
380
00:21:52,000 --> 00:21:54,920
Biên dịch: Frank G