1
00:00:06,174 --> 00:00:10,845
EEN NETFLIX-SERIE
2
00:00:15,725 --> 00:00:17,018
Kom op, jongens.
3
00:00:23,649 --> 00:00:25,401
IN 2021
4
00:00:25,485 --> 00:00:26,778
Deze kant op. Hier.
5
00:00:27,653 --> 00:00:29,697
ZOCHT EEN DOCUMENTAIREFILMPLOEG
6
00:00:31,991 --> 00:00:35,369
NAAR DE WAARHEID
OVER EEN LEGENDARISCHE PADDENSTOEL
7
00:00:35,453 --> 00:00:37,371
Ooit op paddenstoelen gejaagd?
8
00:00:38,706 --> 00:00:40,124
O, mijn God.
9
00:00:41,542 --> 00:00:43,169
DE PLOEG IS VERDWENEN
10
00:00:43,753 --> 00:00:44,837
Jongens?
11
00:00:44,921 --> 00:00:47,840
MAAR HUN APPARATUUR IS GEVONDEN
12
00:00:48,341 --> 00:00:51,594
ONS REST SLECHTS DIT GRUWELIJKE VERSLAG
13
00:00:52,178 --> 00:00:53,054
Ze zijn overal.
14
00:00:53,137 --> 00:00:56,265
Ze nemen 't brein over.
Letterlijk een zombieschimmel.
15
00:00:56,349 --> 00:00:58,476
HET TAST PADDESTOELEN,
PLANTEN EN DIEREN AAN
16
00:01:00,853 --> 00:01:03,147
DE WAARHEID LIGT DIEP ONDER DE GROND
17
00:01:04,565 --> 00:01:05,858
DE PADDENSTOELENTRIP
18
00:01:08,277 --> 00:01:11,197
Wil je het weer zo doen?
Zo is het niet gegaan.
19
00:01:11,280 --> 00:01:14,033
Maar de waarheid ligt wel
diep onder de grond.
20
00:01:14,617 --> 00:01:17,203
We zijn niet bang voor vieze handen.
21
00:01:17,286 --> 00:01:19,997
Dit keer gaat het
over regeneratieve landbouw…
22
00:01:20,081 --> 00:01:24,210
…natuurlijke landbouw die voor consumenten
voedzamer voedsel oplevert…
23
00:01:24,293 --> 00:01:29,257
…en koolstof afzet in de grond
voor een gezondere bodem en planeet.
24
00:01:29,340 --> 00:01:32,718
Het komt uiteindelijk neer
op praten over één ding: aarde.
25
00:01:32,802 --> 00:01:35,263
Vooral over hoe je je land beheert.
26
00:01:35,346 --> 00:01:39,976
Hetzij hoe je de gewassen erin plant,
of hoe je er vee op houdt.
27
00:01:40,059 --> 00:01:44,647
Deze basisprincipes
van regeneratieve landbouw, of 'RegAg'…
28
00:01:44,730 --> 00:01:49,318
…gelden voor landbouw op de hele planeet
en iedereen kan eraan bijdragen.
29
00:01:51,237 --> 00:01:54,323
Onze nieuwe vriend Bruce Pascoe,
auteur van Dark Emu…
30
00:01:54,407 --> 00:01:56,784
…weet veel over de bodem van Australië…
31
00:01:56,868 --> 00:02:01,122
…en over hoe de Aboriginals die gebruikten
en hoe hij nu wordt behandeld.
32
00:02:02,832 --> 00:02:04,500
Ik zorg voor de grond.
33
00:02:05,042 --> 00:02:07,753
Wat we in dit land
met de grond hebben gedaan…
34
00:02:07,837 --> 00:02:11,883
…door dieren met harde hoeven
en ploegen te introduceren…
35
00:02:11,966 --> 00:02:16,179
In Australië is de grond licht.
We zijn 't minst vruchtbare land op aarde.
36
00:02:16,262 --> 00:02:19,807
We hadden nooit moeten gaan ploegen.
De grond waait weg.
37
00:02:19,891 --> 00:02:22,727
De erosie is vreselijk in dit land.
38
00:02:22,810 --> 00:02:29,567
Is dat iets van na het kolonialisme,
of was de grond altijd al zo licht?
39
00:02:29,650 --> 00:02:31,819
De grond is altijd al licht geweest.
40
00:02:31,903 --> 00:02:35,740
Aboriginals beheerden het,
het was ongelooflijk vruchtbaar…
41
00:02:35,823 --> 00:02:38,868
…maar de planten
hadden weinig vruchtbaarheid nodig.
42
00:02:38,951 --> 00:02:43,372
De combinatie is uniek en plant je
gewassen die dat wel nodig hebben…
43
00:02:43,456 --> 00:02:46,417
…moet je steeds meer
chemicaliën toevoegen.
44
00:02:46,500 --> 00:02:49,253
Superfosfaat was een van de eerste.
45
00:02:49,754 --> 00:02:52,298
Als je het verkeerd gebruikt, is het gif.
46
00:02:52,381 --> 00:02:56,510
Dat gif heeft de grond gedood.
We proberen het nu weer op te bouwen.
47
00:02:56,594 --> 00:03:01,682
Dus hoe kunnen we die kloof overbruggen…
48
00:03:01,766 --> 00:03:07,355
…tussen het constante nemen
naar een meer globaal evenwicht?
49
00:03:07,438 --> 00:03:10,524
Hoe krijgen we dat
in de toekomst duidelijk?
50
00:03:10,608 --> 00:03:13,444
Wat we ook doen, het moet langzaam.
51
00:03:13,527 --> 00:03:17,323
We moeten rekening houden
met bestaande boeren.
52
00:03:17,406 --> 00:03:22,870
We willen niet iets doen wat het welzijn
van miljoenen mensen schaadt…
53
00:03:22,954 --> 00:03:24,830
…want daar zijn we juist tegen.
54
00:03:25,331 --> 00:03:29,710
Er zijn veel inheemse landbouwtechnieken
die lang geleden gebruikt werden…
55
00:03:29,794 --> 00:03:32,505
…die je ook op moderne boerderijen
kunt gebruiken.
56
00:03:34,090 --> 00:03:38,427
We gaan naar een stel dat goede zaken doet
door dit advies op te volgen.
57
00:03:39,011 --> 00:03:43,140
Met niet alleen winst als resultaat,
ze helpen ook de planeet ermee.
58
00:03:44,225 --> 00:03:45,184
Opnameteken.
59
00:03:47,019 --> 00:03:50,106
Tammi, volgens mij zijn we hier goed.
-Dat klopt.
60
00:03:51,232 --> 00:03:53,401
Ik was aan 't wieden terwijl ik wachtte.
61
00:03:53,484 --> 00:03:56,404
Welkom op de boerderij.
-Darin, aangenaam.
62
00:03:56,487 --> 00:03:59,740
Fijn dat we mochten komen, mooie plek.
-Dit is Jonai.
63
00:04:01,409 --> 00:04:06,622
Dit is Jonai Farms, 28 hectare grond,
gewijd aan duurzame landbouw.
64
00:04:06,706 --> 00:04:10,835
Gerund door hoofdslager
Tammi Jonas en haar man, Stuart.
65
00:04:12,962 --> 00:04:14,797
Waar staat 'Jonai' voor?
66
00:04:14,880 --> 00:04:18,342
Onze achternaam is Jonas,
samen zijn we dus de Jonai.
67
00:04:18,426 --> 00:04:21,512
Kijkje nemen?
-Zo kunnen we de Jonas Brothers noemen.
68
00:04:21,595 --> 00:04:25,391
Nee, niet doen. Het is onze naam.
-Ik vind Jonai leuker.
69
00:04:26,851 --> 00:04:28,602
Dat is Luna.
-Hoi, Luna.
70
00:04:28,686 --> 00:04:29,770
Kijk jou nou. Man.
71
00:04:31,105 --> 00:04:33,691
Je bent gelukkig, hè?
-En goed gezond.
72
00:04:35,568 --> 00:04:38,029
In hun doelstellingen zeggen de Jonai…
73
00:04:38,112 --> 00:04:42,408
…dat ze het zat waren te kiezen
tussen de wereld redden en ervan genieten.
74
00:04:43,034 --> 00:04:45,870
Ze bedachten dus hoe het tegelijk kon.
75
00:04:45,953 --> 00:04:47,663
Wauw, wat een prachtige plek.
76
00:04:48,873 --> 00:04:51,375
Hoelang wonen jullie hier?
-Bijna tien jaar.
77
00:04:51,459 --> 00:04:54,128
Destijds waren dit allemaal schapenweides.
78
00:04:55,713 --> 00:05:00,384
Een industriële boerderij heeft één man
op een tractor op duizenden hectares.
79
00:05:00,468 --> 00:05:04,055
Wij hebben vier mensen in dienst,
en er komen stagiaires…
80
00:05:04,138 --> 00:05:08,684
…dan kunnen meer van ons observeren
en reageren op de behoefte van de grond.
81
00:05:08,768 --> 00:05:13,272
Zoals Bruce Pascoe al vertelde,
draait het bij RegAg om de grond.
82
00:05:13,356 --> 00:05:16,609
Het is cruciaal het land
zo min mogelijk te verstoren.
83
00:05:16,692 --> 00:05:19,904
Inclusief gebruik
van schadelijke chemicaliën, ploegen…
84
00:05:19,987 --> 00:05:24,367
…en grote kuddes dieren die grond
samendrukken als ze er te lang blijven.
85
00:05:26,160 --> 00:05:29,914
We verplaatsen onze dieren vaak.
Verplaatsing op 't land is cruciaal.
86
00:05:29,997 --> 00:05:35,169
Bij traditionele boerderijen
staan de dieren erg lang op één plek.
87
00:05:35,252 --> 00:05:37,338
En ze eten alles op, vreselijk.
88
00:05:37,421 --> 00:05:41,258
Jullie hebben het vast gezien onderweg,
afgeleefd en triest.
89
00:05:41,342 --> 00:05:46,347
Ook het integreren en roteren
van dieren is erg belangrijk.
90
00:05:46,430 --> 00:05:51,519
Net als gewasrotatie brengt het wisselen
van vee de grond de rust te regenereren.
91
00:05:52,186 --> 00:05:56,273
Gewassen of dieren,
de grond wordt het beu, steeds hetzelfde.
92
00:05:56,774 --> 00:06:00,319
Stel je voor dat je jarenlang
elke dag hetzelfde eet.
93
00:06:00,403 --> 00:06:01,987
Dan raak je ook opgebrand.
94
00:06:02,071 --> 00:06:05,825
Industriële landbouwfabrieken
wisselen meestal niet zo…
95
00:06:05,908 --> 00:06:08,452
…en met kortetermijnwinst als doel…
96
00:06:08,536 --> 00:06:11,080
…kijk je niet
naar de langetermijnvoordelen.
97
00:06:13,999 --> 00:06:18,170
Tammi is fan van de oude oplossingen,
zoals Bruce Pascoe al uitlegde.
98
00:06:18,254 --> 00:06:20,881
Hiermee kon Jonai Farms
positieve verandering brengen.
99
00:06:20,965 --> 00:06:25,136
Zijn boek gaf ons een kijk
op 't landschap die we nog niet hadden.
100
00:06:25,219 --> 00:06:27,388
Je laat een zelfvoorzienende bron achter.
101
00:06:27,471 --> 00:06:32,184
Door klimaatverandering weten we dat hier
koolstof in de bodem erg belangrijk is…
102
00:06:32,268 --> 00:06:36,355
…en organische stof in de bodem,
dan zakt het grondwaterniveau minder.
103
00:06:36,897 --> 00:06:39,024
Dan moet het dat dus meer worden.
104
00:06:39,108 --> 00:06:43,446
Als we op het gras lopen,
moet het een beetje sponzig zijn…
105
00:06:43,529 --> 00:06:45,739
…in plaats van hard, zoals die steen.
106
00:06:46,615 --> 00:06:49,910
Want als het hard is,
zit er geen microbieel leven onder.
107
00:06:50,619 --> 00:06:54,081
Dat was de grond hier eerst,
nu is hij veerkrachtig.
108
00:06:54,165 --> 00:06:56,375
De weiden leveren nu veel meer op.
109
00:06:58,878 --> 00:07:00,880
Een weide is gewoon een stuk land.
110
00:07:01,464 --> 00:07:05,176
Door delen te laten rusten
en elders de graastijd te beperken…
111
00:07:05,259 --> 00:07:08,554
…krijgt de grond op alle weiden
de kans om te herstellen.
112
00:07:09,054 --> 00:07:12,349
Door dit proces onderhouden de dieren
het land op natuurlijke wijze…
113
00:07:12,433 --> 00:07:15,436
…door telkens in maar één gebied
tegelijk te grazen.
114
00:07:15,519 --> 00:07:20,441
Dus als je voor de grond zorgt,
zorgt hij ook voor jou.
115
00:07:20,524 --> 00:07:23,527
Hoi, Clarabelle.
Daar is ze, dat is m'n meisje.
116
00:07:25,654 --> 00:07:27,573
We melken haar elke ochtend.
117
00:07:30,159 --> 00:07:32,328
Ik heb al jaren niets meer gemolken.
118
00:07:32,870 --> 00:07:35,122
Dat is waar ook. Zac heeft gemolken.
119
00:07:35,206 --> 00:07:38,334
Koeien?
-Lang verhaal. Nee, een geit.
120
00:07:39,084 --> 00:07:40,461
SEIZOEN 1 'PUERTO RICO'
121
00:07:41,170 --> 00:07:44,048
Applaus voor m'n maat in Puerto Rico.
Alles oké, Jimbie?
122
00:07:45,674 --> 00:07:48,427
Hier er overheen.
-Zo ontgroenen we stagiaires.
123
00:07:48,511 --> 00:07:50,471
Niets zeggen over de stroomdraad.
124
00:07:51,388 --> 00:07:52,848
Top.
-Goed werk.
125
00:07:52,932 --> 00:07:53,891
Gelukt?
-Bedankt.
126
00:07:54,517 --> 00:07:57,311
Nu ontmoeten we
de echte ster van Jonai Farms.
127
00:07:57,394 --> 00:08:01,815
Mag ik je voorstellen: Aphrodite.
En haar biggetjes.
128
00:08:03,025 --> 00:08:03,943
Dag, mama.
129
00:08:04,026 --> 00:08:06,737
Mijn hemel.
-O, mijn God. Ze zijn schattig.
130
00:08:07,446 --> 00:08:08,697
Dag, Aphrodite.
131
00:08:10,324 --> 00:08:12,243
Kijk toch eens. Het voelt zo…
132
00:08:14,954 --> 00:08:16,247
Hallo.
-Wat dik.
133
00:08:16,830 --> 00:08:18,791
Dag, jongens.
-Dag, lieverds.
134
00:08:19,792 --> 00:08:20,626
Kom, ukkies.
135
00:08:26,757 --> 00:08:29,093
Wauw, wat een prachtige…
136
00:08:29,176 --> 00:08:30,886
Wat ben je groot.
137
00:08:30,970 --> 00:08:33,347
Ze is enorm.
-Je bent enorm.
138
00:08:33,430 --> 00:08:34,765
Het is een grote meid.
139
00:08:40,229 --> 00:08:42,189
Elk systeem dat is opgezet…
140
00:08:42,273 --> 00:08:45,609
…begon echt te floreren
dankzij de varkens.
141
00:08:45,693 --> 00:08:48,362
Hun bijproducten voedden de bodem.
142
00:08:48,445 --> 00:08:51,782
Zijn jullie nu van alles gaan doen?
143
00:08:51,865 --> 00:08:54,910
Ik melk Clarabelle nu
en we maken kaas voor onszelf.
144
00:08:54,994 --> 00:08:57,329
We zijn nu zelfvoorzienend in kaas.
145
00:08:57,413 --> 00:09:02,209
We willen misschien een kaasfabriekje
als onderdeel van het systeem…
146
00:09:02,293 --> 00:09:05,087
…want de wei van onze kaas
voeren we aan de varkens.
147
00:09:05,170 --> 00:09:09,216
Als we dat er meer in verwerken,
hoeven we minder varkens te fokken.
148
00:09:09,883 --> 00:09:13,512
Als we twee melkkoeien hadden
en wat kaas verkochten.
149
00:09:13,596 --> 00:09:16,265
Dus hoe meer harmonie
je vindt en accentueert…
150
00:09:16,348 --> 00:09:20,311
…in hoe de natuur het bedoeld heeft,
hoe meer je produceert.
151
00:09:20,394 --> 00:09:24,481
Ja, je moet ze blijven integreren.
Het is zo interessant om constant…
152
00:09:24,565 --> 00:09:27,192
'Volgens mij kunnen we nu
kaas gaan maken'.
153
00:09:27,276 --> 00:09:32,406
Dit jaar m'n eerste tarweoogst.
-Proficiat. Echt fascinerend en cool.
154
00:09:32,489 --> 00:09:33,699
Het is leuk.
155
00:09:33,782 --> 00:09:36,785
Leuk om te weten en het te zien werken.
156
00:09:37,745 --> 00:09:40,581
We gebruiken alleen als het moet
fossiele brandstoffen.
157
00:09:40,664 --> 00:09:46,170
Je mag hier dus nergens rijden,
tenzij je zwaar materiaal moet vervoeren.
158
00:09:46,253 --> 00:09:50,966
Als je bij de dieren gaat kijken,
ga je lopen, of op de fiets.
159
00:09:51,050 --> 00:09:55,346
Is er hier ook iets niet perfect gelukt?
Het lijkt alsof alles rond is.
160
00:09:55,429 --> 00:09:58,932
Als de zonnepanelen komen,
voel ik me vast erg goed.
161
00:09:59,016 --> 00:10:00,434
Dan elektrische auto's.
162
00:10:01,810 --> 00:10:02,936
Dan zijn we klaar.
163
00:10:03,979 --> 00:10:08,651
Naast al haar taken als mede-eigenaar,
is Tammi ook de hoofdslager.
164
00:10:10,944 --> 00:10:12,905
Dit leken je toch geen huisdieren?
165
00:10:13,405 --> 00:10:17,451
Het moeilijkste vind ik
het slachten en die kant ervan.
166
00:10:17,534 --> 00:10:19,912
Wat ik wel goed vind…
167
00:10:19,995 --> 00:10:23,248
…is de manier waarop
jullie het doen, in evenwicht.
168
00:10:23,332 --> 00:10:27,544
Als je langer in dit ecosysteem zit,
veranderen de emoties inderdaad.
169
00:10:28,045 --> 00:10:31,131
Ik blijf ze voelen,
ik geef nog steeds om ze.
170
00:10:31,215 --> 00:10:34,343
Volgens onze inheemse broeders en zusters…
171
00:10:34,426 --> 00:10:37,471
…zijn we beheerders van alles,
van het land tot de lucht…
172
00:10:38,055 --> 00:10:41,558
…maar blijven we er ook onderdeel van.
173
00:10:41,642 --> 00:10:45,479
Ik vind het acceptabel
en oké dat we ze doden…
174
00:10:45,562 --> 00:10:47,481
…hun leven nemen voor het onze.
175
00:10:48,399 --> 00:10:52,152
Als veganist vindt Darin
dat je geen enkel dier of wezen…
176
00:10:52,236 --> 00:10:56,532
…mag gebruiken voor menselijke consumptie,
daarom is hij hier niet bij.
177
00:10:56,615 --> 00:10:59,410
Want hierbinnen slacht Tammi al het vlees.
178
00:11:01,036 --> 00:11:02,663
Welkom in m'n peeskamer.
179
00:11:03,706 --> 00:11:05,582
Hoe noemde je het?
-M'n peeskamer.
180
00:11:05,666 --> 00:11:07,418
Welke kamer?
-Vlees is pezig.
181
00:11:07,501 --> 00:11:08,752
Ik hou me even stil.
182
00:11:08,836 --> 00:11:10,879
Zijn Amerikanen dol op. Dat is een ham.
183
00:11:10,963 --> 00:11:15,509
Haal je het staartbeen eruit,
dan heb je een perfecte kerstham.
184
00:11:16,093 --> 00:11:19,054
Begrepen.
Dan trek je dit bot er dus gewoon uit?
185
00:11:19,138 --> 00:11:20,264
Ik laat het zien.
186
00:11:20,764 --> 00:11:25,352
Dit is het staartbeen, dat heb jij ook.
Hoort bij je bekken.
187
00:11:25,436 --> 00:11:28,981
Begrepen. Hoe verkoop je dit uiteindelijk?
Heb je een winkel…
188
00:11:29,064 --> 00:11:31,859
Je staat nu
in onze kleine boerderijwinkel.
189
00:11:31,942 --> 00:11:33,527
Dus we hebben een winkel…
190
00:11:33,610 --> 00:11:38,907
…maar we verkopen vooral via een CSA,
een gemeenschap die landbouw ondersteunt.
191
00:11:38,991 --> 00:11:42,369
Mensen worden minimaal één jaar lid…
192
00:11:42,870 --> 00:11:44,955
…en krijgen maandelijks een levering.
193
00:11:45,038 --> 00:11:49,752
Hoe kom je op die lijst?
-Er is een wachtlijst van 20 jaar.
194
00:11:49,835 --> 00:11:53,589
Dus heb je kinderen?
-Waar wil ze naartoe?
195
00:11:53,672 --> 00:11:55,215
Nog niet.
-Schrijf ze in.
196
00:11:55,299 --> 00:11:57,426
Nu vast. Je moet 20 jaar wachten.
197
00:11:58,552 --> 00:12:03,223
Waarvan akte. Als ik kinderen krijg,
zet ik ze op de wachtlijst voor de CSA.
198
00:12:06,185 --> 00:12:11,523
Boerderijen, als er een wachtlijst
van 20 jaar is, is er veel vraag.
199
00:12:11,607 --> 00:12:12,566
BLIJE VARKENS
200
00:12:12,649 --> 00:12:18,947
En consumenten, zoek uit of er lokaal
boerderijen verse producten aanbieden.
201
00:12:20,741 --> 00:12:25,537
Maar waarom breidt ze niet gewoon uit,
om aan de vraag te kunnen voldoen?
202
00:12:26,330 --> 00:12:28,749
Jonai Farms wil niet 50 keer groter zijn.
203
00:12:28,832 --> 00:12:33,212
Tammi leert liever 50 boeren hoe het moet,
om aan die behoefte te voldoen.
204
00:12:35,047 --> 00:12:40,052
Want als één boerderij zo groot wordt,
doet dat het nut van hun missie teniet.
205
00:12:40,928 --> 00:12:44,014
Dus geeft Tammi actief haar kennis door…
206
00:12:44,097 --> 00:12:47,059
…en leert ze anderen
over regeneratieve landbouw.
207
00:12:47,142 --> 00:12:48,936
Raar, dieren eten die je kent?
208
00:12:49,019 --> 00:12:51,855
Als ze aan me vragen hoe ik dat kan…
209
00:12:51,939 --> 00:12:54,858
…antwoord ik:
'Hoe kun je een onbekend dier eten?'
210
00:12:55,859 --> 00:13:01,490
Ja, dat klopt best, als je erover nadenkt.
-Meer hoef ik niet te zeggen.
211
00:13:02,282 --> 00:13:05,285
Dat klinkt logisch. We weten dat deze…
212
00:13:05,369 --> 00:13:09,873
Het heeft een goed leven geleid,
je weet waar het vandaan komt…
213
00:13:09,957 --> 00:13:11,333
En wat hij gegeten heeft.
214
00:13:11,416 --> 00:13:14,670
Je hebt er goed voor gezorgd.
-Dat klopt.
215
00:13:14,753 --> 00:13:18,507
Kun je meer van het dier gebruiken?
-We gebruiken alles.
216
00:13:18,590 --> 00:13:25,430
Dit vet is bijvoorbeeld
niet echt goed voor worsten.
217
00:13:25,514 --> 00:13:29,268
Het bestaat een beetje uit bolletjes,
en het wordt niet zacht.
218
00:13:29,351 --> 00:13:32,020
Dus dat wordt gebruikt voor zeep.
219
00:13:32,896 --> 00:13:36,650
En van alle snijrestjes,
zoals van dit stukje runderhaas…
220
00:13:36,733 --> 00:13:37,985
…maken we worst.
221
00:13:38,068 --> 00:13:38,944
Wat mooi.
222
00:13:40,821 --> 00:13:41,697
Pauze.
223
00:13:43,907 --> 00:13:46,869
Er is een lange wachtlijst
voor een Jonai-abonnement…
224
00:13:47,578 --> 00:13:51,999
…maar het team en ik krijgen nu de kans
om hun verste producten te proberen.
225
00:13:55,085 --> 00:13:56,587
Hé, kijk. Darin is terug.
226
00:14:00,048 --> 00:14:01,258
De lunch was super.
227
00:14:01,341 --> 00:14:04,720
Het is heerlijk eten
zo dicht van de bron te eten.
228
00:14:07,180 --> 00:14:08,891
En eten op de boerderij…
229
00:14:08,974 --> 00:14:12,227
…meet je in voedselmeters
en niet in voedselkilometers.
230
00:14:13,645 --> 00:14:19,318
Dit was echt geweldig, bedankt.
-Ik ben enorm geïnspireerd.
231
00:14:19,401 --> 00:14:22,905
Bedankt dat je je openstelt
en dit allemaal deelt.
232
00:14:22,988 --> 00:14:24,781
Alles wat je doet, is magisch.
233
00:14:24,865 --> 00:14:27,534
Fijn dat jullie er waren
en dat jullie het delen.
234
00:14:27,618 --> 00:14:29,786
Het was erg leuk.
-Ons genoegen.
235
00:14:29,870 --> 00:14:31,705
Heel erg bedankt.
-Dank je.
236
00:14:35,500 --> 00:14:38,170
We beginnen samen een blog:
De veganist en de slager.
237
00:14:38,253 --> 00:14:40,797
Dat is eigenlijk best cool.
238
00:14:40,881 --> 00:14:43,508
Ja toch?
-Dat is best cool.
239
00:14:43,592 --> 00:14:46,136
Ons gesprek met Bruce over vee
leidde naar Tammi…
240
00:14:46,219 --> 00:14:48,180
…en haar gebruik van dieren met de grond.
241
00:14:48,263 --> 00:14:51,725
Bruce had ook iets te zeggen
over duurzaamheid en planten.
242
00:14:51,808 --> 00:14:53,894
Tijdens Covid vlogen we niet.
243
00:14:54,436 --> 00:14:59,358
Dus we haalden geen groenten
uit het buitenland, wat op zich al gek is.
244
00:14:59,441 --> 00:15:04,905
'Laten we een Californische wortel
naar Australië sturen. Goed idee, zeg.'
245
00:15:05,489 --> 00:15:08,241
Als we die wortel uit de grond trekken…
246
00:15:08,325 --> 00:15:12,371
…die is geteeld
met een cocktail van chemicaliën…
247
00:15:12,454 --> 00:15:18,085
…en hem besproeien met conserveermiddel,
zodat hij niet als brij daar aankomt…
248
00:15:18,168 --> 00:15:22,506
…dan zijn er al zo veel chemicaliën
verbruikt in dat proces.
249
00:15:22,589 --> 00:15:28,095
Het is wel goedkoop, maar hoelang kan het,
voor de grond er genoeg van heeft?
250
00:15:28,178 --> 00:15:33,016
En dan moeten we het een halt toeroepen.
251
00:15:33,100 --> 00:15:38,188
Als mensen in een kapitalistische omgeving
staan we dat niet toe…
252
00:15:38,271 --> 00:15:41,483
…want dan verdwijnen we,
en dat is slecht voor de zaken.
253
00:15:43,360 --> 00:15:46,113
Goede landbouw kan zakelijk logisch zijn.
254
00:15:49,491 --> 00:15:52,494
We rijden zo'n anderhalf uur
vanaf Melbourne…
255
00:15:52,577 --> 00:15:54,496
…naar een plek die Brae heet.
256
00:15:54,579 --> 00:15:57,582
De naam komt
van het Schotse woord voor heuvel.
257
00:15:57,666 --> 00:16:00,252
En op deze heuvel ligt
een bed and breakfast…
258
00:16:00,335 --> 00:16:03,255
…en bekroond restaurant
met een netto-nuluitstoot…
259
00:16:03,338 --> 00:16:05,882
…omringd door een biologische boerderij.
260
00:16:06,466 --> 00:16:09,302
En dit is de eigenaar:
chef-kok Dan Hunter.
261
00:16:09,803 --> 00:16:11,221
Hoe gaat het?
-Welkom.
262
00:16:11,888 --> 00:16:15,142
Welkom in Brae.
-Alles goed, chef? Darin, aangenaam.
263
00:16:15,225 --> 00:16:16,476
Hoe gaat 't?
-Perfect.
264
00:16:16,560 --> 00:16:20,605
We komen kijken hoe chef Dan
regeneratieve landbouwmethodes toepast…
265
00:16:20,689 --> 00:16:23,817
…om een super
van boer tot bord-eetervaring te brengen…
266
00:16:23,900 --> 00:16:26,653
…in een van de beste restaurants
in Australië.
267
00:16:26,737 --> 00:16:32,075
Het bewijs dat 'duurzaam' ook heel gezond,
bevredigend en heerlijk kan zijn.
268
00:16:32,159 --> 00:16:35,412
De keuken is superschoon,
eenvoudig en goed ingedeeld.
269
00:16:35,495 --> 00:16:38,832
En voor het menu zelf
geldt precies hetzelfde.
270
00:16:39,499 --> 00:16:41,460
Wat maakt Brae zo duurzaam…
271
00:16:41,543 --> 00:16:44,421
…en hoe passen ze
regeneratieve landbouw toe?
272
00:16:44,504 --> 00:16:47,215
We gaan kijken bij onze leveranciers.
273
00:16:47,299 --> 00:16:50,844
Ze moeten zich inzetten
voor regeneratieve landbouw.
274
00:16:50,927 --> 00:16:54,890
Tot ambachtslieden en de mensen
die ons servies maken aan toe.
275
00:16:54,973 --> 00:17:01,063
In dit bordje zit as van onze houtoven,
en klei van de dam hier.
276
00:17:01,146 --> 00:17:04,149
Als je bij Brae eet, eet je Brae zelf.
277
00:17:04,232 --> 00:17:07,360
Alles is dus echt verbonden met dit land.
278
00:17:07,444 --> 00:17:10,322
We hopen dat mensen
het eten proeven en zeggen:
279
00:17:10,405 --> 00:17:14,117
'Wacht even, hier zit een reden achter.
Eigenlijk heel logisch.'
280
00:17:14,201 --> 00:17:16,912
Precies. Kijk die ingrediënten.
-Inderdaad.
281
00:17:16,995 --> 00:17:21,041
Dit is maar een salade.
We bouwen hem zo op…
282
00:17:22,334 --> 00:17:25,921
…dat hij esthetisch aangenaam
voor de gasten is.
283
00:17:26,004 --> 00:17:26,838
Allejezus.
284
00:17:28,840 --> 00:17:29,674
Wauw.
285
00:17:29,758 --> 00:17:31,218
Tomatenpauze dus.
286
00:17:31,718 --> 00:17:34,096
De beste tomaat die ik ooit heb gegeten.
287
00:17:36,556 --> 00:17:38,058
Jemig, wat is hij zoet.
288
00:17:38,141 --> 00:17:41,603
Vooral textuur valt je op
bij biologisch voedsel.
289
00:17:42,187 --> 00:17:43,396
Je mag hem terug.
290
00:17:43,480 --> 00:17:47,651
Iets wat je op een boerenmarkt koopt,
of op een kleine markt…
291
00:17:47,734 --> 00:17:50,946
…en niet iets
wat is verpakt en opgeslagen.
292
00:17:51,029 --> 00:17:52,489
Aardbeien bijvoorbeeld.
293
00:17:52,572 --> 00:17:53,907
Hopelijk gaat 't eruit.
294
00:17:53,990 --> 00:17:55,575
Daar hoopte ik al op.
295
00:17:55,659 --> 00:17:58,620
Het teken dat hij echt lekker is.
296
00:17:58,703 --> 00:18:00,664
Zulk voedsel vergeet je niet.
297
00:18:00,747 --> 00:18:02,707
Blije tomaat.
-Dat 't eruit spuit.
298
00:18:03,291 --> 00:18:05,669
Geen twee dezelfde ingrediënten.
-Klopt.
299
00:18:06,753 --> 00:18:09,089
Elk ingrediënt is anders?
300
00:18:09,172 --> 00:18:11,258
Hoeveel zitten erin?
-Zo'n zestig.
301
00:18:12,843 --> 00:18:19,015
Er zitten zo'n 60 verschillende planten
die in onze tuin groeien in dit gerecht.
302
00:18:19,099 --> 00:18:23,061
Bedenk eens hoeveel soorten
fruit en groente je in één week eet.
303
00:18:23,145 --> 00:18:25,856
Nooit over nagedacht,
maar weet redelijk zeker…
304
00:18:25,939 --> 00:18:30,360
…dat ik nooit 60 ingrediënten
op m'n bord had. Kom maar op dus.
305
00:18:31,236 --> 00:18:34,781
Waar moet ik beginnen?
-Geen idee. Wat kies je nou eerst?
306
00:18:34,865 --> 00:18:38,160
Ik heb een pincet nodig.
Ik neem gewoon eerst een bloem.
307
00:18:38,243 --> 00:18:39,953
GROENTETUINSALADE VAN BRAE
308
00:18:45,584 --> 00:18:48,253
Jullie krijgen ook nog wat bijgerechtjes.
309
00:18:48,837 --> 00:18:52,507
Dit is een taartje
met gele courgette en tomaat.
310
00:18:53,508 --> 00:18:57,345
En dit zijn komkommers
gepekeld met Australische kruiden.
311
00:18:58,138 --> 00:19:01,433
Dit is een paddenstoelencrème
met pistache en cacao.
312
00:19:02,267 --> 00:19:05,395
En dit zijn erwten
en frambozen in een aardappelschil.
313
00:19:05,478 --> 00:19:06,521
Prachtig gewoon.
314
00:19:07,314 --> 00:19:09,482
Zulke groenten heb ik nooit gehad.
315
00:19:09,983 --> 00:19:13,904
Als je dit eet, wil je toch gelijk
een eigen moestuin beginnen?
316
00:19:13,987 --> 00:19:16,489
Krijgen jullie honger als wij eten?
-Nooit.
317
00:19:16,573 --> 00:19:18,825
Niet als je staart naar…
318
00:19:18,909 --> 00:19:20,118
Zou ik wel krijgen.
319
00:19:21,620 --> 00:19:23,580
Ik begin echt een moestuin.
320
00:19:24,539 --> 00:19:27,751
Je hoort hier nog
hoe knapperig de groenten zijn.
321
00:19:27,834 --> 00:19:28,752
Wil je proeven?
322
00:19:29,711 --> 00:19:34,382
Dat was een retorische vraag.
Mitch weigert nooit een hapje. Nooit.
323
00:19:34,466 --> 00:19:36,551
Hij is geobsedeerd.
-Dat klopt.
324
00:19:37,469 --> 00:19:39,554
'Lekker, maar ik moet weer verder.'
325
00:19:39,638 --> 00:19:42,349
Goed, meer krijg je niet.
-Bedankt, baas.
326
00:19:43,391 --> 00:19:44,434
O, man.
327
00:19:46,978 --> 00:19:50,273
En dan te bedenken
dat dit allemaal hier buiten groeit.
328
00:19:50,357 --> 00:19:51,483
Wat een toffe tent.
329
00:19:53,443 --> 00:19:57,614
Gasten kunnen na het eten het gebied
rondom het restaurant verkennen…
330
00:19:57,697 --> 00:20:00,617
…en een band krijgen
met het land waarvan ze aten.
331
00:20:00,700 --> 00:20:06,748
En na zo'n uren durend proeverijmenu
is het fijn om je benen even te strekken.
332
00:20:06,831 --> 00:20:11,670
Een boerderij is meer dan vlak land
zonder bomen met omgewoelde grond.
333
00:20:11,753 --> 00:20:14,381
Een gezonde boerderij en omgeving…
334
00:20:14,464 --> 00:20:19,177
…heeft een ecosysteem dat helpt
bij de productie van biologisch voedsel.
335
00:20:22,639 --> 00:20:27,435
Er zijn meer dan 1.000 inheemse soorten
bomen en planten op het terrein geplant.
336
00:20:27,519 --> 00:20:31,773
Bijna al het plantaardige eten op het menu
wordt hier verbouwd.
337
00:20:31,856 --> 00:20:35,694
Nogmaals, biodiversiteit is cruciaal
voor regeneratieve landbouw.
338
00:20:35,777 --> 00:20:40,031
En deze diversiteit aan planten
zorgt ook voor een voedzame bodem,…
339
00:20:40,115 --> 00:20:43,243
…waardoor er minder koolstof
vrijkomt in de atmosfeer.
340
00:20:43,326 --> 00:20:46,705
Dingen uit deze tuin
gingen door de keuken.
341
00:20:46,788 --> 00:20:50,417
Daar werden ze bereid,
en er is dus veel afval.
342
00:20:51,001 --> 00:20:55,297
Dat komt hier weer terug,
en wordt weer grond die we gebruiken.
343
00:20:55,380 --> 00:20:59,259
Hier wordt niets verspild,
dus ook de meeste etensresten niet.
344
00:20:59,342 --> 00:21:04,973
Met hun composthoop houden ze elke dag
zo'n 100 kilo afval van de stortplaats.
345
00:21:05,056 --> 00:21:09,394
En die compost gaat de bodem weer in
om die cyclus opnieuw te beginnen.
346
00:21:09,477 --> 00:21:12,147
Dit is de salade die jullie eerder aten.
347
00:21:13,148 --> 00:21:18,320
Dat daar is wat jullie hebben gegeten.
-Kijk dan. Donker, zwart en vruchtbaar.
348
00:21:18,403 --> 00:21:19,863
Dat is de cyclus.
349
00:21:19,946 --> 00:21:22,657
Je maakt van elk soort plantaardig afval…
350
00:21:22,741 --> 00:21:25,785
…een koolstofrijke muls,
die het land weer ingaat.
351
00:21:25,869 --> 00:21:27,245
Dat kan dus iedereen.
352
00:21:27,329 --> 00:21:31,166
Er is geen besef van hoe slecht
het voedselsysteem eigenlijk is.
353
00:21:31,791 --> 00:21:36,046
Is het echt zo moeilijk
om dit op grote schaal te gaan doen…
354
00:21:36,129 --> 00:21:40,216
…als je weet dat de gezondheid
van de maatschappij in het algemeen…
355
00:21:40,300 --> 00:21:41,634
…het absolute minimum is?
356
00:21:41,718 --> 00:21:45,930
Overheden kunnen bijvoorbeeld landbouw
op kleinere schaal aanmoedigen.
357
00:21:46,014 --> 00:21:48,433
Maar tot die ideeën in de wet komen…
358
00:21:48,516 --> 00:21:53,271
…worden de kleine bedrijven overschaduwd
door industriële mega-landbouw.
359
00:21:53,355 --> 00:21:56,399
Een aardbeienplant
is erg makkelijk te kweken.
360
00:21:56,483 --> 00:22:00,070
Ze zijn vruchtbaar.
Eén plant produceert erg veel voedsel.
361
00:22:00,153 --> 00:22:03,573
Een supermarkt-aardbei
is hard als een appel, dat mag niet.
362
00:22:03,656 --> 00:22:07,494
Net hout, er zit geen sap in.
Een verse aardbei is heerlijk.
363
00:22:08,203 --> 00:22:12,082
Dan komt het besef dat het beter smaakt
als je het zelf verbouwt.
364
00:22:12,165 --> 00:22:15,794
Jullie hebben in principe
dit stuk land op jullie bord gehad.
365
00:22:18,963 --> 00:22:22,467
Hier groeien alleen maar heerlijke dingen.
-Ja, inderdaad.
366
00:22:22,550 --> 00:22:26,554
We zijn een klein restaurant
met een beperkt aantal klanten…
367
00:22:26,638 --> 00:22:29,140
…en we tonen dat je op weinig grond…
368
00:22:29,224 --> 00:22:33,645
…behoorlijk veel en erg divers
kwaliteitsvoedsel kunt produceren.
369
00:22:36,147 --> 00:22:38,608
Net als bij Jonai doet grootte ertoe.
370
00:22:39,275 --> 00:22:42,278
Een kleiner bedrijf
belast de bodem minder.
371
00:22:43,696 --> 00:22:47,909
En Brae levert het zorgen voor het land
door regeneratieve landbouw…
372
00:22:47,992 --> 00:22:51,538
…goede, gezonde producten
en een goedlopend bedrijf op.
373
00:22:53,623 --> 00:22:56,459
We zijn vroeg op,
met een lange rit voor de boeg.
374
00:22:56,543 --> 00:22:59,504
Dus Darin maakt ontbijt voor ons.
In de auto.
375
00:23:04,384 --> 00:23:06,469
Man, die zit echt vol.
376
00:23:09,806 --> 00:23:12,308
Proost, op je gezondheid.
-Hetzelfde.
377
00:23:12,392 --> 00:23:14,018
Je wordt vast honderd.
378
00:23:14,602 --> 00:23:16,688
Mag ik ook wat? Is er nog wat over?
379
00:23:16,771 --> 00:23:19,274
Tuurlijk, zat. Darin bedacht deze voeding.
380
00:23:20,066 --> 00:23:23,361
Wat zit er allemaal in?
Ashwagandha, schisandra, matcha…
381
00:23:23,445 --> 00:23:25,113
En hij praat er graag over.
382
00:23:32,871 --> 00:23:35,832
Ook al vraag je niets,
hij vertelt je alles.
383
00:23:37,834 --> 00:23:41,254
Voor ons volgende avontuur
zitten we een uur rijden boven Melbourne…
384
00:23:41,337 --> 00:23:44,424
…en diep in het complexe ecosysteem
van dit bos.
385
00:23:44,507 --> 00:23:48,219
We zagen al hoe dieren
en planten de bodem beïnvloeden…
386
00:23:48,303 --> 00:23:51,806
…maar deze laatste reis
gaat over een heel ander koninkrijk.
387
00:23:51,890 --> 00:23:56,269
Want onder het bladerdak van deze bomen
vinden we een symbiotische relatie.
388
00:23:56,352 --> 00:23:59,022
Een chemisch proces
dat de grond verrijkt…
389
00:23:59,105 --> 00:24:02,108
…en constant ons klimaat helpt
door koolstof te absorberen…
390
00:24:02,192 --> 00:24:04,110
…en het in de bodem op te slaan.
391
00:24:05,278 --> 00:24:07,989
Als een netwerk van miniatuurcomposthopen…
392
00:24:08,072 --> 00:24:12,118
…voedt een speciaal soort schimmel zich
met het rotte bosmateriaal…
393
00:24:12,202 --> 00:24:14,954
…en levert het weer voeding aan de grond.
394
00:24:15,705 --> 00:24:18,041
Technisch gezien zijn het geen planten.
395
00:24:18,124 --> 00:24:19,584
En ook geen dieren.
396
00:24:19,667 --> 00:24:21,211
Ze zijn een schimmel…
397
00:24:21,294 --> 00:24:24,797
…maar we kennen ze
als hun vruchtlichamen: paddenstoelen.
398
00:24:25,924 --> 00:24:30,261
Er leeft een heel microbioom
in ons spijsverteringsstelsel…
399
00:24:30,345 --> 00:24:31,971
…cruciaal voor onze gezondheid.
400
00:24:32,055 --> 00:24:36,100
Er leeft een vergelijkbare wereld
van bacteriën en schimmels in de grond.
401
00:24:36,184 --> 00:24:39,229
Sorry, ik spreek het
liever uit als fun guy.
402
00:24:39,312 --> 00:24:42,106
Natuurlijk. Want je bent…
403
00:24:42,190 --> 00:24:43,650
Microbi-heel grappig.
404
00:24:43,733 --> 00:24:46,778
We leven inderdaad in je buik,
en in de grond.
405
00:24:46,861 --> 00:24:48,738
En we hebben het naar onze zin.
406
00:24:48,821 --> 00:24:50,782
O, ja? Hoe gaat 't dan allemaal?
407
00:24:50,865 --> 00:24:53,368
In je darmen of in de grond…
408
00:24:53,451 --> 00:24:56,538
…microbiële schimmels
houden het systeem sterk en gezond.
409
00:24:56,621 --> 00:25:00,625
We spelen een cruciale rol
bij voedingsstoffenopname, metabolisme…
410
00:25:00,708 --> 00:25:02,794
…groei, energie en ziekteweerstand.
411
00:25:02,877 --> 00:25:05,630
In onze darmen
breken jullie ons voedsel af…
412
00:25:05,713 --> 00:25:08,424
…in voedingsstoffen
die ons lichaam kan opnemen.
413
00:25:08,508 --> 00:25:10,885
In de grond werken we ook op die manier.
414
00:25:10,969 --> 00:25:14,097
We verteren organisch materiaal
dat planten niet kunnen afbreken…
415
00:25:14,180 --> 00:25:17,058
…en maken er voeding van
die ze kunnen gebruiken.
416
00:25:17,141 --> 00:25:20,853
Zo blijft de grond gezond
en de planten en gewassen sterk.
417
00:25:20,937 --> 00:25:24,190
Hoe past dit allemaal
bij regeneratieve landbouw?
418
00:25:24,274 --> 00:25:28,486
Het zorgt voor een gezonder microbioom
in de bodem, gezonder voedsel…
419
00:25:28,570 --> 00:25:31,948
…dat herstelt je darmflora
en zo word jij gezonder.
420
00:25:32,031 --> 00:25:35,034
En het vermindert
het kooldioxide in de atmosfeer.
421
00:25:35,118 --> 00:25:38,997
Dat allemaal? Je bent echt een leuke vent.
-Ja, bedankt.
422
00:25:39,080 --> 00:25:42,166
Ja, je neemt me vanzelf in je op.
423
00:25:42,250 --> 00:25:43,251
Als een schimmel.
424
00:25:45,169 --> 00:25:47,755
Fijn je te zien.
-Chris, aangenaam.
425
00:25:47,839 --> 00:25:49,799
Zac, aangenaam.
-Alles goed?
426
00:25:49,882 --> 00:25:53,511
Geweldig. Wat vind je ervan?
-Dit is echt niet normaal.
427
00:25:54,554 --> 00:25:58,349
We treffen Jim en Chris
van Fable Food in het bos.
428
00:25:59,642 --> 00:26:04,689
Ze zijn gespecialiseerd in vleesvervangers
die ze vooral van paddenstoelen maken.
429
00:26:05,273 --> 00:26:08,192
In dit bos tiert allerlei leven welig.
430
00:26:08,901 --> 00:26:11,613
Dat komt door de rijke laag
voedzame grond…
431
00:26:11,696 --> 00:26:14,532
…deels te danken
aan de levensloop van paddenstoelen.
432
00:26:14,616 --> 00:26:19,954
Meestal is het nu nevelig hier, maar kijk.
-Dat is goed voor schimmels, toch?
433
00:26:20,038 --> 00:26:23,583
Hoe spreek je het eigenlijk uit?
-Het kan allebei.
434
00:26:23,666 --> 00:26:27,754
Je bent een leuke vent.
-Mooi, het gaat erom dat je lol hebt.
435
00:26:28,796 --> 00:26:31,674
Jim, een landbouwwetenschapper
en -ingenieur…
436
00:26:31,758 --> 00:26:35,720
…en Chris, een ontluikende ondernemer
die RegAg bestudeert…
437
00:26:35,803 --> 00:26:37,639
…bleken veel gemeen te hebben.
438
00:26:37,722 --> 00:26:40,600
Gezonde trek in kennis over paddenstoelen.
439
00:26:40,683 --> 00:26:44,395
Ze vonden samen een gezonde,
duurzame en ethische manier…
440
00:26:44,479 --> 00:26:48,941
…om van bijna elk vleesgerecht
een plantaardig wonder te maken…
441
00:26:49,025 --> 00:26:51,235
…met de magie van paddenstoelen.
442
00:26:51,319 --> 00:26:54,906
En ze weten hoe belangrijk
die dingen zijn voor de bodem.
443
00:26:54,989 --> 00:26:59,869
Ik verdiepte me in de materie
en kwam zo in aanraking met RegAg.
444
00:26:59,952 --> 00:27:02,121
Zonder bovenaarde krijgen we honger.
445
00:27:02,205 --> 00:27:08,419
De bovenlaag was zo dik,
en na 60 jaar aan chemicaliën…
446
00:27:08,503 --> 00:27:09,629
…is dit nog over.
447
00:27:09,712 --> 00:27:12,965
Dus ga je nog 20
of 30 jaar zo door? Sterkte ermee.
448
00:27:13,508 --> 00:27:19,347
We moeten bewust samenwerken
met deze soorten om ze te herintroduceren…
449
00:27:19,430 --> 00:27:22,016
…in omgevingen die we hebben beschadigd.
450
00:27:22,100 --> 00:27:24,727
We moeten van ze leren,
het voor ze opnemen…
451
00:27:24,811 --> 00:27:30,650
…en ze ergens plaatsen waar ze ons
helpen duurzaam voedsel te kweken.
452
00:27:30,733 --> 00:27:33,528
Het draait dus om de bovengrond,
om de grond.
453
00:27:33,611 --> 00:27:37,115
Elke voedingsstof
komt uit die bovenste laag.
454
00:27:37,198 --> 00:27:39,033
Als die weg is, dan…
455
00:27:39,534 --> 00:27:41,160
We hebben het nodig.
-Kapot.
456
00:27:44,997 --> 00:27:47,625
Zoals Bruce zei toen dit avontuur begon…
457
00:27:47,709 --> 00:27:51,087
…moeten we de aarde goed behandelen
om er te kunnen leven.
458
00:27:51,587 --> 00:27:53,840
En dan bedoel ik de grond.
459
00:27:53,923 --> 00:27:57,176
Want de bovengrond
zorgt voor voedingsstoffen.
460
00:27:57,260 --> 00:28:01,222
Het heeft een vaste voedselbron nodig,
in de vorm van micro-organismen…
461
00:28:01,305 --> 00:28:04,225
…en paddenstoelen
zorgen voor veel daarvan.
462
00:28:04,308 --> 00:28:05,393
Dat niet alleen…
463
00:28:06,894 --> 00:28:11,399
…ze voorkomen erosie,
vergroten de watertoevoer naar de grond…
464
00:28:11,482 --> 00:28:14,902
…en houden koolstof in de grond,
het komt niet in de atmosfeer.
465
00:28:14,986 --> 00:28:17,363
En het begint allemaal met mycelium.
466
00:28:17,447 --> 00:28:20,908
Het mycelium is een enorm
ondergronds netwerk…
467
00:28:20,992 --> 00:28:23,327
…zoals zenuwen door ons lichaam lopen.
468
00:28:23,411 --> 00:28:25,371
Zeker. Geweldige vergelijking.
469
00:28:25,455 --> 00:28:28,499
Hoe ver gaat deze?
-Die zit vast aan die bomen.
470
00:28:28,583 --> 00:28:29,500
Die allemaal.
471
00:28:29,584 --> 00:28:33,296
Deze paddenstoel
heeft z'n vermogen verloren…
472
00:28:33,379 --> 00:28:36,966
…om als saprofyt materiaal
af te breken, hij kon beide.
473
00:28:37,759 --> 00:28:42,513
Maar nu is hij volledig over op leven
met de boom en zijn voedingsstoffen…
474
00:28:42,597 --> 00:28:45,725
…en geeft hij de boom
stoffen terug die hij opzoekt.
475
00:28:45,808 --> 00:28:47,268
Het zijn dus koolstofvangers.
476
00:28:47,351 --> 00:28:51,147
Dat mycelium, de organische stof
zit nu in de grond.
477
00:28:51,230 --> 00:28:53,691
Het verlengt de boomwortels enorm.
478
00:28:54,942 --> 00:28:57,487
Het zijn dus eco-strijdertjes.
479
00:28:57,570 --> 00:29:00,114
Ze voeden de planten
en beschermen de lucht.
480
00:29:00,198 --> 00:29:04,327
Er zijn duizenden diverse soorten
paddenstoelen op onze planeet.
481
00:29:04,410 --> 00:29:06,412
En er worden er nog meer ontdekt.
482
00:29:06,496 --> 00:29:12,376
Er zijn genoeg heerlijke, eetbare,
maar er zijn ook dodelijke paddenstoelen.
483
00:29:13,002 --> 00:29:17,590
Dus laat het zomaar eten van paddenstoelen
uit het bos over aan de experts.
484
00:29:20,218 --> 00:29:22,929
Dit komt zo uit Alice in Wonderland.
485
00:29:25,097 --> 00:29:26,015
Beter van niet.
486
00:29:26,098 --> 00:29:29,727
Deze plukken we regelmatig
voor culinaire doeleinden.
487
00:29:29,811 --> 00:29:34,440
Deze oranje paddenstoelen hier
worden oranjegroene melkzwammen genoemd.
488
00:29:34,524 --> 00:29:37,235
Lactarius deliciosus,
omdat ze heerlijk zijn.
489
00:29:37,318 --> 00:29:41,239
Ja, dat is de wetenschappelijke naam.
490
00:29:41,322 --> 00:29:43,491
Hoeveel soorten zijn er?
-Duizenden.
491
00:29:43,574 --> 00:29:46,035
Daar kennen we maar zo'n 10 procent van.
492
00:29:46,118 --> 00:29:52,542
En hoeveel daarvan bevatten psilocybine?
-Veel. We hebben er veel ontdekt.
493
00:29:52,625 --> 00:29:56,128
Die hebben we wel gevonden.
-Lijkt me duidelijk.
494
00:29:56,212 --> 00:30:03,177
Mensen ontdekken vrij snel
wat giftig is en waar je high van wordt.
495
00:30:03,261 --> 00:30:07,348
Juist. Psilocybine is een psychedelicum
dat van nature voorkomt…
496
00:30:07,431 --> 00:30:10,685
…en de serotonine-receptoren
in de hersenen activeert…
497
00:30:10,768 --> 00:30:13,145
…en zo stemming en perceptie beïnvloedt.
498
00:30:13,229 --> 00:30:17,692
Simpel gezegd: je wordt er high van.
Maar daarom zijn we hier niet.
499
00:30:17,775 --> 00:30:21,654
We zijn hier voor de duurzame,
culinaire magie van paddenstoelen.
500
00:30:21,737 --> 00:30:25,575
Gaan we nu cordyceps zoeken?
-Ja, te gek.
501
00:30:26,534 --> 00:30:28,911
We moeten nog één soort noemen.
502
00:30:29,662 --> 00:30:32,498
Misschien wel
de meest beruchte paddenstoel.
503
00:30:33,207 --> 00:30:35,042
De zombiepaddenstoel.
504
00:30:35,126 --> 00:30:36,669
De cordyceps.
505
00:30:36,752 --> 00:30:39,213
De cordyceps is een parasitaire schimmel…
506
00:30:39,297 --> 00:30:44,302
…die de lichamen en hersenen kaapt
van levende wezens, meestal insecten…
507
00:30:44,385 --> 00:30:47,805
…en zich voedt aan de gastheer
en deze uiteindelijk doodt.
508
00:30:48,347 --> 00:30:52,018
Waanzinnig dat we in Australië
op jacht gaan naar cordyceps.
509
00:30:52,810 --> 00:30:55,563
Hoe is dat zo gekomen?
-Ze zijn overal.
510
00:30:55,646 --> 00:30:59,150
Er is er één voor bijna elk insect.
Ze zijn soortspecifiek.
511
00:30:59,233 --> 00:31:03,154
Een cordycepssoort
hoort bij een bepaald soort insect.
512
00:31:03,237 --> 00:31:04,405
Samen geëvolueerd.
513
00:31:04,488 --> 00:31:07,825
Ze nemen het brein over.
Letterlijk een zombieschimmel.
514
00:31:09,368 --> 00:31:12,788
Het volgt echt de natuurlijke cyclus
van welk insect ook.
515
00:31:12,872 --> 00:31:17,293
Een goed voorbeeld was de mier.
Z'n hersens raken geïnfecteerd…
516
00:31:17,376 --> 00:31:19,503
En hij doet wat de schimmel wil.
517
00:31:19,587 --> 00:31:24,216
Absoluut. 'Ik moet verder omhoog.'
Dan beklimt hij een grasspriet of varen.
518
00:31:24,300 --> 00:31:27,595
Zodra hij op z'n plek zit,
stopt de cordyceps met sturen…
519
00:31:28,220 --> 00:31:31,265
…laat hem zich vastklampen,
en groeit binnenin…
520
00:31:31,349 --> 00:31:35,937
…zoals water een bak vult.
Het neemt z'n vorm aan, en verteert hem.
521
00:31:36,020 --> 00:31:40,358
Behalve het gechitiniseerde oog,
de schimmelcellen zijn van chitine.
522
00:31:40,441 --> 00:31:43,402
Het enige wat niet-veganistisch blijft…
523
00:31:44,111 --> 00:31:46,697
…is dat oog, het originele materiaal.
524
00:31:46,781 --> 00:31:50,451
Hier zijn een paar verse.
-We zijn op de goede plek.
525
00:31:50,534 --> 00:31:51,577
Dit is het dan.
526
00:31:51,661 --> 00:31:54,538
Als ze vers zijn,
hebben ze een felgele kleur.
527
00:31:54,622 --> 00:31:56,832
Ik probeer hem eruit te trekken.
528
00:31:57,541 --> 00:31:59,043
Hij is nat geworden, dus…
529
00:32:00,086 --> 00:32:02,380
Wat zijn ze cool.
-Je hebt hem.
530
00:32:02,463 --> 00:32:04,674
Je hebt de worm. Prachtig.
-Kijk dan.
531
00:32:04,757 --> 00:32:08,844
Dus hij heeft die worm helemaal opgegeten.
-Ja, het was een rups.
532
00:32:09,845 --> 00:32:14,850
Ongelooflijk.
-Het voelt erg als een paddenstoel aan.
533
00:32:14,934 --> 00:32:18,813
We zien hier de overblijfselen
van wat ooit een rups was…
534
00:32:19,397 --> 00:32:23,067
…maar grotendeels opgegeten is
door z'n schimmelaanvaller.
535
00:32:23,150 --> 00:32:26,112
We gaan naar het lab om te koken, jongens.
536
00:32:26,195 --> 00:32:29,115
Al m'n favoriete dingen.
-Doen we, kom op.
537
00:32:29,198 --> 00:32:30,741
Bedankt, jongens.
-Te gek.
538
00:32:32,076 --> 00:32:33,703
Waarom heb ik hem nog vast?
539
00:32:34,537 --> 00:32:36,914
Darin is blij dat hij in het lab is.
540
00:32:36,998 --> 00:32:40,418
Iets te blij.
Oké, maatje, leg dat mes weg.
541
00:32:41,836 --> 00:32:44,463
Van het bos naar Jims werkruimte.
542
00:32:44,547 --> 00:32:48,551
Deels scheikundelab,
deels testkeuken, en volledig heerlijk.
543
00:32:48,634 --> 00:32:51,470
Hier experimenteert hij, en maakt hij…
544
00:32:51,554 --> 00:32:54,682
…alle Fable Food-maaltijden
gemaakt van paddenstoelen.
545
00:32:55,182 --> 00:32:57,226
En het is gewoon zijn garage.
546
00:32:57,309 --> 00:32:58,894
Dit is m'n garage, klopt.
547
00:32:58,978 --> 00:33:01,772
Dat ding daar is voor de kweek.
548
00:33:02,356 --> 00:33:06,235
Het is helemaal steriel.
Binnenin zit een filter…
549
00:33:06,318 --> 00:33:09,196
Je beschermt het
tegen sporen en bacteriën?
550
00:33:09,280 --> 00:33:14,160
In die schone lucht, op een steriele bodem
waarvan alles is verwijderd…
551
00:33:14,243 --> 00:33:17,788
…zien we het groeien,
zodat ik er een extract van kan maken.
552
00:33:17,872 --> 00:33:24,128
Ik kan met wat er in het mycelium zit
een drankje maken, of iets nuttigs…
553
00:33:24,211 --> 00:33:28,424
…en we kunnen nog meer gebruiken
door een fermentatieproces.
554
00:33:28,507 --> 00:33:31,510
Er is plantaardig vet en proteïne en zo.
555
00:33:31,594 --> 00:33:34,805
Er moet een stap tussen.
-Een heel rijk aan eten.
556
00:33:34,889 --> 00:33:38,017
Het is inderdaad zo groot
als het plantenrijk.
557
00:33:40,394 --> 00:33:44,857
We eten veel tarwe. Pasta, brood.
Heel veel. Ontbijtgranen.
558
00:33:44,940 --> 00:33:48,694
Wat hou je over? Al dat stro,
alle gaten in het graan.
559
00:33:48,778 --> 00:33:52,782
Een agrarisch afvalproduct.
Daar kunnen we paddenstoelen op kweken.
560
00:33:52,865 --> 00:33:54,575
Daar kan voedsel uit groeien.
561
00:33:55,326 --> 00:33:58,370
Vlak voordat ik veganist werd,
had ik het jarenlang…
562
00:33:58,454 --> 00:34:01,165
…over het idee, het grotere geheel.
563
00:34:01,248 --> 00:34:04,668
Ik wilde in die grote,
duurzame cyclus leven…
564
00:34:04,752 --> 00:34:08,422
…en at dan thuis iets wat
erg grondstofafhankelijk was.
565
00:34:08,506 --> 00:34:13,886
Elke dag een biefstuk. Dus 11 kilo graan.
-Conflict.
566
00:34:13,969 --> 00:34:18,933
Dat is 50.000 liter water.
Heb ik dat nodig? Ik dacht het niet.
567
00:34:19,517 --> 00:34:24,897
Hoe minder vleesconsumptie,
hoe minder broeikasgassen.
568
00:34:24,980 --> 00:34:29,318
Er is aangetoond dat een quarter pounder
die je bij een fastfoodrestaurant haalt…
569
00:34:29,401 --> 00:34:32,321
…meer impact heeft op 't milieu
dan je zou denken.
570
00:34:32,404 --> 00:34:35,908
Daardoor besloot ik:
'Ik eet geen vlees of zuivel meer.'
571
00:34:36,534 --> 00:34:41,455
'Ik moet mezelf wijsmaken
dat ik hier eenzelfde proteïnebron heb.'
572
00:34:41,539 --> 00:34:47,002
Ik wilde dezelfde ervaring,
de sappigheid, alles.
573
00:34:47,086 --> 00:34:50,923
De vezels, sappigheid,
stevigheid, rook. Dat had ik nodig.
574
00:34:51,006 --> 00:34:53,509
Als Texaan met een liefde voor barbecue…
575
00:34:53,592 --> 00:34:56,929
…koppelde Jim z'n 12 jaar
als paddenstoelenwetenschapper…
576
00:34:57,012 --> 00:34:58,889
…aan z'n 10 jaar als chef-kok…
577
00:34:59,557 --> 00:35:02,685
…om allerlei vleesloze gerechten
te perfectioneren…
578
00:35:02,768 --> 00:35:07,064
…die je de ultieme vleeservaring geven,
zonder dieren te gebruiken…
579
00:35:07,148 --> 00:35:10,734
…en tegelijkertijd
de CO2-voetafdruk stukken te verkleinen.
580
00:35:10,818 --> 00:35:13,904
Wat is dit?
-Het minst gezonde wat ik je ga geven.
581
00:35:13,988 --> 00:35:16,240
Het voorafje om te beginnen.
582
00:35:17,616 --> 00:35:19,451
En dit is boerenjus.
583
00:35:19,535 --> 00:35:23,122
In Australië
noemen we het geen gefrituurde biefstuk…
584
00:35:23,205 --> 00:35:26,750
…maar schnitzel of runderfrituur.
585
00:35:26,834 --> 00:35:29,044
Maar het is gefrituurde biefstuk.
586
00:35:30,254 --> 00:35:31,338
O, man.
587
00:35:31,422 --> 00:35:34,967
Is het gefrituurde biefstuk?
Vertel het me. Zeg gewoon…
588
00:35:35,050 --> 00:35:36,135
Het is lekkerder.
589
00:35:38,846 --> 00:35:41,974
Zo lang geen biefstuk gehad.
-Die vezels, fantastisch.
590
00:35:42,975 --> 00:35:45,978
Het zit tussen je tanden,
ik wilde alles namaken.
591
00:35:46,061 --> 00:35:49,231
Niemand zal iets van vlees missen.
-Mijn hemel.
592
00:35:50,107 --> 00:35:54,278
Ik moet ervan huilen.
-Man, dit is zo geweldig.
593
00:35:54,361 --> 00:35:56,655
Je bouwt een erg krachtige brug zo.
594
00:35:56,739 --> 00:35:59,283
We doen ons best, dat is ons doel.
595
00:36:00,284 --> 00:36:02,745
Dit is heerlijk.
-Zie je wel?
596
00:36:02,828 --> 00:36:04,288
Mitch, wil je er een?
597
00:36:04,371 --> 00:36:05,581
Natuurlijk wel.
598
00:36:05,664 --> 00:36:06,957
Kom maar, Mitch.
599
00:36:07,833 --> 00:36:10,502
Er is genoeg voor een klein leger.
-Met jus.
600
00:36:10,586 --> 00:36:12,755
Willen jullie ook wat?
-Ik wel.
601
00:36:13,547 --> 00:36:16,300
Dat had ik door. Opeens is hij er.
602
00:36:16,383 --> 00:36:21,222
'Ik keek alleen naar het shot.'
-Altijd het team laten komen.
603
00:36:21,305 --> 00:36:25,893
Maar je weet dat het heerlijk ruikt,
als het team zo happig is.
604
00:36:25,976 --> 00:36:28,854
Nu gaan we over
naar een broodje borstvlees.
605
00:36:32,733 --> 00:36:34,944
Dit hier brengt de Texaanse barbecue.
606
00:36:36,028 --> 00:36:38,822
Is dat je eigen saus?
-M'n eigen saus inderdaad.
607
00:36:38,906 --> 00:36:40,866
Ik hou nog steeds van barbecueën.
608
00:36:42,952 --> 00:36:46,163
Reis je helemaal naar Australië,
eet je Texaanse barbecue.
609
00:36:46,789 --> 00:36:50,751
Gelijk heimwee.
-Nu wordt er gekauwd op beeld.
610
00:36:53,671 --> 00:36:55,381
Rokerige heerlijkheid.
611
00:36:55,965 --> 00:36:57,216
O, man.
612
00:36:58,467 --> 00:37:01,470
Om je vingers bij af te likken?
-Letterlijk.
613
00:37:01,553 --> 00:37:06,809
De grootste vraag bij vleesvervangers
is natuurlijk naar een hamburger.
614
00:37:06,892 --> 00:37:09,186
Fable Food maakt ook een hamburger.
615
00:37:09,270 --> 00:37:13,065
Dat is 110 gram paddenstoelen.
-Hoeveel ons is dat?
616
00:37:13,148 --> 00:37:14,775
Dat vergeet ik steeds weer.
617
00:37:14,858 --> 00:37:17,611
Hé, Google, hoeveel pond is 110 gram?
618
00:37:17,695 --> 00:37:20,906
110 gram is 0,243 pond.
619
00:37:20,990 --> 00:37:22,241
Bedankt, Google.
620
00:37:22,324 --> 00:37:23,951
Een kwart pond is perfect.
621
00:37:25,202 --> 00:37:29,123
Jullie hebben gefrituurd rundvlees gehad,
een broodje borstvlees…
622
00:37:29,623 --> 00:37:31,125
…tijd voor een hamburger.
623
00:37:32,334 --> 00:37:33,168
Doe eens gek.
624
00:37:37,006 --> 00:37:39,633
Echt geweldig,
wat deze mannen hebben gemaakt.
625
00:37:40,509 --> 00:37:44,596
Het ziet eruit als vlees, bakt zo,
en smaakt en kauwt als vlees…
626
00:37:44,680 --> 00:37:49,727
…maar het is veel duurzamer en milder
voor de planeet en beter voor onze lijven.
627
00:37:50,769 --> 00:37:53,522
Bedankt. Heel cool.
-Echt ongelooflijk.
628
00:37:53,605 --> 00:37:56,859
Misschien moet je meer maken.
Ze zien er hongerig uit.
629
00:37:56,942 --> 00:38:00,112
Bedankt. Ik zie paddenstoelen
nooit meer hetzelfde.
630
00:38:00,195 --> 00:38:02,656
Bedankt, broeder.
-Jullie ook bedankt.
631
00:38:03,407 --> 00:38:06,327
We hebben veel geleerd
van de grond van Australië…
632
00:38:06,410 --> 00:38:11,623
…maar nu gaan we iets hoger kijken,
om precies te zijn zo'n 50 meter.
633
00:38:11,707 --> 00:38:15,210
Het is tijd voor een Australische
bungeejump voor ons.
634
00:38:16,587 --> 00:38:18,756
We moeten in het diepe springen.
635
00:38:18,839 --> 00:38:23,927
Historische niveaus van kooldioxide,
in onze atmosfeer veranderen het klimaat.
636
00:38:24,928 --> 00:38:29,099
Maar we kunnen nog afremmen
en de schade zelfs nog herstellen.
637
00:38:29,183 --> 00:38:32,019
Het hangt ervan af hoe we verder willen.
638
00:38:35,522 --> 00:38:38,108
RegAg kan een sleutelrol spelen.
639
00:38:38,192 --> 00:38:41,737
Het gaat verder dan het verminderen
van de schade die we berokkenen…
640
00:38:41,820 --> 00:38:46,742
…en kan echt de planeet
en onze lichamen weer gezonder maken.
641
00:38:47,618 --> 00:38:48,869
Voor het te laat is.
642
00:38:50,371 --> 00:38:53,248
Grote veranderingen, of erg veel kleine…
643
00:38:54,124 --> 00:38:56,835
…alles helpt om het herstel in te zetten.
644
00:38:57,669 --> 00:39:01,215
Want de echte bad trip
is als we onze aarde kwijtraken.
645
00:39:02,383 --> 00:39:05,094
Ons team erkent de inheemse
Australische landeigenaren.
646
00:39:05,177 --> 00:39:08,514
Respect voor alle Oudsten,
zij hebben de cultuur en hoop in handen…
647
00:39:08,597 --> 00:39:10,682
…van alle inheemse volken in het land.
648
00:39:41,797 --> 00:39:43,507
Ondertiteld door: Martijn Beunk