1 00:00:06,174 --> 00:00:10,845 SERIAL NETFLIX 2 00:00:15,725 --> 00:00:16,809 Do dzieła. 3 00:00:23,649 --> 00:00:25,401 W 2021 4 00:00:25,485 --> 00:00:26,778 Przejdźcie tędy. 5 00:00:27,653 --> 00:00:29,697 WYPRAWA BADAWCZA EKIPY FILMOWEJ 6 00:00:31,991 --> 00:00:34,327 W POSZUKIWANIU LEGENDARNEGO GRZYBA 7 00:00:34,410 --> 00:00:37,371 Polowałeś kiedyś na grzyby? 8 00:00:38,706 --> 00:00:40,124 Chryste. 9 00:00:41,542 --> 00:00:43,169 EKIPA ZAGINĘŁA 10 00:00:43,753 --> 00:00:44,837 Cześć wam. 11 00:00:44,921 --> 00:00:47,840 LECZ ODNALEZIONO ICH SPRZĘT 12 00:00:48,341 --> 00:00:51,594 POZOSTAŁY TYLKO MAKABRYCZNE NAGRANIA 13 00:00:52,178 --> 00:00:53,054 Są wszędzie. 14 00:00:53,137 --> 00:00:56,265 Przejmują mózg. To dosłownie grzyb zombie. 15 00:00:56,349 --> 00:00:58,476 UCIERPIĄ GRZYBY, ROŚLINY I ZWIERZĘTA 16 00:01:00,853 --> 00:01:03,147 PRAWDA TKWI W GŁĘBI ZIEMI 17 00:01:04,565 --> 00:01:05,858 CZAS NA GRZYBKI (TE ZWYKŁE) 18 00:01:08,277 --> 00:01:11,197 Poważnie? Nic takiego się nie wydarzyło. 19 00:01:11,280 --> 00:01:14,033 Ale prawda rzeczywiście tkwi w głębi ziemi. 20 00:01:14,617 --> 00:01:17,203 W tym odcinku pobrudzimy sobie ręce, 21 00:01:17,286 --> 00:01:19,997 bo będziemy omawiać rolnictwo regeneratywne, 22 00:01:20,081 --> 00:01:24,210 czyli naturalną metodę rolnictwa, która zapewnia pożywniejszy pokarm 23 00:01:24,293 --> 00:01:29,257 i izoluje dwutlenek węgla w ziemi, czego efektem jest zdrowa gleba i planeta. 24 00:01:29,340 --> 00:01:32,718 Wszystko sprowadza się do jednego wątku, czyli gleby, 25 00:01:32,802 --> 00:01:35,263 a konkretniej do zarządzania gruntami. 26 00:01:35,346 --> 00:01:39,976 Mowa zarówno o sadzeniu upraw, jak też o hodowli bydła. 27 00:01:40,059 --> 00:01:43,271 Oto podstawy rolnictwa regeneratywnego, 28 00:01:43,354 --> 00:01:44,647 zwanego też „RegAg”, 29 00:01:44,730 --> 00:01:49,318 które dotyczą upraw na całej planecie, a każde z nas też może pomóc. 30 00:01:51,362 --> 00:01:54,198 Poznaliśmy Bruce’a Pascoe, autora Mrocznego Emu, 31 00:01:54,282 --> 00:01:56,701 który ma wiedzę o australijskiej glebie 32 00:01:56,784 --> 00:02:00,705 i o różnicach w jej uprawie za czasów Aborygenów. 33 00:02:02,832 --> 00:02:04,500 Jestem opiekunem ziemi. 34 00:02:05,042 --> 00:02:07,753 Z ziemią w Australii zrobiliśmy coś strasznego, 35 00:02:07,837 --> 00:02:11,883 sprowadzając zwierzęta o twardych kopytach i orkę. 36 00:02:11,966 --> 00:02:13,968 Mamy tu gleby lekkie. 37 00:02:14,051 --> 00:02:16,179 To najmniej urodzajny kraj na Ziemi. 38 00:02:16,262 --> 00:02:19,807 Oranie tej gleby było błędem, bo jest za lekka i ją wywiewa. 39 00:02:19,891 --> 00:02:22,727 Erozja to ogromny problem w Australii. 40 00:02:22,810 --> 00:02:26,022 Czy to zjawisko z czasów postkolonialnych? 41 00:02:26,105 --> 00:02:29,567 Czy te gleby zawsze były takie lekkie? 42 00:02:29,650 --> 00:02:31,819 Gleba zawsze była lekka. 43 00:02:31,903 --> 00:02:35,740 Była uprawiana przez Aborygenów i była niezwykle podła, 44 00:02:35,823 --> 00:02:38,868 bo ich rośliny nie wymagały żyznej gleby. 45 00:02:38,951 --> 00:02:40,912 To wyjątkowe połączenie. 46 00:02:40,995 --> 00:02:43,372 Uprawa roślin wymagających żyznej gleby 47 00:02:43,456 --> 00:02:46,417 rodzi konieczność dodawania chemikaliów. 48 00:02:46,500 --> 00:02:49,253 Superfosfat był jednym z pierwszych. 49 00:02:49,754 --> 00:02:52,298 Użyty w niewłaściwy sposób jest trucizną. 50 00:02:52,381 --> 00:02:56,510 Ta trucizna zabijała naszą glebę, którą teraz próbujemy odnowić. 51 00:02:56,594 --> 00:03:01,682 Jak możemy zmienić tą mentalność? 52 00:03:01,766 --> 00:03:07,355 By nie myśleć w kategoriach zabierania, a globalnej równowagi? 53 00:03:07,438 --> 00:03:10,524 Jak zacząć to implementować? 54 00:03:10,608 --> 00:03:13,444 Dowolna zmiana musi być powolna. 55 00:03:13,527 --> 00:03:17,323 Trzeba brać pod uwagę obecnych rolników. 56 00:03:17,406 --> 00:03:19,158 Nie chcemy zrobić czegoś, 57 00:03:19,242 --> 00:03:22,870 co zaszkodzi milionom ludzi. 58 00:03:22,954 --> 00:03:24,830 To temu się sprzeciwiamy. 59 00:03:25,331 --> 00:03:29,877 Za dawnych lat Aborygeni australijscy stosowali wiele metod uprawy, 60 00:03:29,961 --> 00:03:32,505 które powinno stosować się i dziś. 61 00:03:34,090 --> 00:03:35,633 Zaraz spotkamy się z parą, 62 00:03:35,716 --> 00:03:38,928 która dzięki tej radzie stworzyła rewelacyjny biznes. 63 00:03:39,011 --> 00:03:41,180 Pieniądze to nie ich jedyny zysk. 64 00:03:41,264 --> 00:03:43,516 Pomagają też planecie. 65 00:03:44,225 --> 00:03:45,184 Po raz trzeci. 66 00:03:47,019 --> 00:03:48,980 Hej, Tammi. Chyba trafiliśmy. 67 00:03:49,063 --> 00:03:51,148 - Trafiliście. - Cześć. 68 00:03:51,232 --> 00:03:53,401 Wyrywałam chwasty na poczekaniu. 69 00:03:53,484 --> 00:03:56,404 - Zac, miło mi. - Darin. 70 00:03:56,487 --> 00:03:58,197 - Witajcie. - Bardzo nam miło. 71 00:03:58,281 --> 00:03:59,740 - Fajnie tu. - To Jonai. 72 00:04:01,409 --> 00:04:06,622 Jonai Farms to 28 hektarów gruntów przeznaczonych na uprawy ekologiczne. 73 00:04:06,706 --> 00:04:10,835 Właścicielką i zarządcą jest rzeźniczka Tammi Jonas i jej mąż, Stuart. 74 00:04:12,962 --> 00:04:14,797 Co oznacza „Jonai?” 75 00:04:14,880 --> 00:04:18,342 Nazywamy się Jonas, więc znają nas jako Jonai. 76 00:04:18,426 --> 00:04:21,470 - Idziemy? - Jonas Brothers znani jako Jonai. 77 00:04:21,554 --> 00:04:23,973 Ich tak nie nazywaj, to nasze nazwisko. 78 00:04:24,056 --> 00:04:25,766 Jonai jest fajniejsze. 79 00:04:25,850 --> 00:04:26,767 No cześć. 80 00:04:26,851 --> 00:04:28,602 - To Luna. - Hej. 81 00:04:28,686 --> 00:04:31,022 Kogo my tu mamy? 82 00:04:31,105 --> 00:04:33,691 Jakiegoś szczęśliwego piesia. 83 00:04:35,651 --> 00:04:38,029 Sami Jonai piszą w swoim manifeście, 84 00:04:38,112 --> 00:04:42,283 że mają dość wybierania między ratowaniem i kosztowaniem świata. 85 00:04:43,034 --> 00:04:45,870 Wymyślili sposób, by to połączyć. 86 00:04:45,953 --> 00:04:47,580 Przepiękne miejsce. 87 00:04:48,873 --> 00:04:51,375 - Jak długo tu jesteście? - Prawie 10 lat. 88 00:04:51,459 --> 00:04:54,128 Na początku to były tylko pastwiska dla owiec. 89 00:04:55,713 --> 00:04:58,799 Wielka farma przemysłowa to jeden facet na traktorze 90 00:04:58,883 --> 00:05:00,384 i tysiące hektarów. 91 00:05:00,468 --> 00:05:04,055 Zamiast tego mamy cztery osoby na pełnym etacie i stażystów. 92 00:05:04,138 --> 00:05:08,684 Dzięki temu więcej osób czuwa nad ziemią i jej potrzebami. 93 00:05:08,768 --> 00:05:10,561 Jak powiedział Bruce Pascoe, 94 00:05:10,644 --> 00:05:13,272 gleba to istota rolnictwa regeneratywnego. 95 00:05:13,356 --> 00:05:16,692 Zatrzymanie jej degeneracji to podstawa. 96 00:05:16,776 --> 00:05:19,904 Mowa o szkodliwych chemikaliach, orce 97 00:05:19,987 --> 00:05:21,697 i większych stadach zwierząt, 98 00:05:21,781 --> 00:05:24,742 które zbyt długo ubijają ziemię na danym obszarze. 99 00:05:26,160 --> 00:05:27,244 Często to robimy. 100 00:05:27,328 --> 00:05:29,914 Przemieszczanie zwierząt jest bardzo ważne. 101 00:05:29,997 --> 00:05:32,583 Tradycyjnie zostawiano zwierzęta 102 00:05:32,666 --> 00:05:35,169 na pastwiskach przez bardzo długi czas. 103 00:05:35,252 --> 00:05:36,921 Zjadały absolutnie wszystko. 104 00:05:37,004 --> 00:05:39,298 Masakra, widzieliście to po drodze. 105 00:05:39,382 --> 00:05:41,258 Ziemia wygląda na zdewastowaną. 106 00:05:41,342 --> 00:05:46,347 Kolejną podstawą rolnictwa regeneratywnego jest integracja zwierząt i rotacja. 107 00:05:46,430 --> 00:05:47,890 Tak jak rotacja upraw, 108 00:05:47,973 --> 00:05:51,519 rotacja bydła pozwala glebie odpocząć i zregenerować się. 109 00:05:52,186 --> 00:05:56,273 Brak rotacji zwierząt i upraw może zamęczyć ziemię. 110 00:05:56,774 --> 00:06:00,319 Wyobrażacie sobie jeść to samo każdego dnia przez lata? 111 00:06:00,403 --> 00:06:01,987 Też mielibyście dość. 112 00:06:02,071 --> 00:06:05,783 Ogromne farmy przemysłowe zazwyczaj nie stosują takich metod, 113 00:06:05,866 --> 00:06:08,244 a krótkoterminowy zysk nie idzie w parze 114 00:06:08,327 --> 00:06:11,038 z długoterminowymi zaletami rotacji zwierząt. 115 00:06:13,999 --> 00:06:18,170 Tammi chwali dawne metody, które objaśnił Bruce Pascoe. 116 00:06:18,254 --> 00:06:20,881 Pomogły ich farmie wdrożyć zmiany na lepsze. 117 00:06:20,965 --> 00:06:25,136 Książka Bruce’a pozwoliła nam zrozumieć te ziemie dogłębniej. 118 00:06:25,219 --> 00:06:27,388 Chodzi o źródła samowystarczalne. 119 00:06:27,471 --> 00:06:29,557 W związku ze zmianą klimatu 120 00:06:29,640 --> 00:06:32,184 podstawowym zasobem dla gleby stają się 121 00:06:32,268 --> 00:06:34,228 węgiel i materia organiczna, 122 00:06:34,311 --> 00:06:36,814 co redukuje emisję gazów cieplarnianych. 123 00:06:36,897 --> 00:06:39,024 Dlatego musi wyglądać tak. 124 00:06:39,108 --> 00:06:43,446 Kiedy chodzimy po trawie, musi być trochę gąbczasta, 125 00:06:43,529 --> 00:06:45,656 a nie twarda jak te kamienie. 126 00:06:46,615 --> 00:06:50,119 Jeśli jest twarda, nie ma tam mikrobów. 127 00:06:50,619 --> 00:06:54,081 Ziemia na pastwiskach była ubita, teraz jest sprężysta. 128 00:06:54,165 --> 00:06:56,917 To ma znaczny wpływ na jej wydajność. 129 00:06:58,878 --> 00:07:00,880 Pastwisko to tylko obszar gruntu. 130 00:07:00,963 --> 00:07:03,757 Dzięki nieużywaniu niektórych obszarów 131 00:07:03,841 --> 00:07:06,427 i ograniczeniu wypasu bydła na innych, 132 00:07:06,510 --> 00:07:08,512 gleba ma szansę się zregenerować. 133 00:07:09,013 --> 00:07:12,850 Ten proces pozwala zwierzętom utrzymać grunty w sposób naturalny, 134 00:07:12,933 --> 00:07:15,436 bo objadają tylko jeden fragment naraz. 135 00:07:15,519 --> 00:07:20,441 Najprościej rzecz ujmując, gdy dbasz o ziemię, ona zadba o ciebie. 136 00:07:20,524 --> 00:07:23,527 Cześć, Clarabelle. To moja kumpela. 137 00:07:25,654 --> 00:07:27,156 Doimy ją każdego ranka. 138 00:07:30,159 --> 00:07:32,786 Minęło parę lat od ostatniego dojenia. 139 00:07:32,870 --> 00:07:35,122 No przecież. Zac doił… 140 00:07:35,206 --> 00:07:38,334 - Doiłeś krowę? - Długo by gadać. Doiłem kozę. 141 00:07:39,084 --> 00:07:41,086 SEZON 1 „PORTORYKO” 142 00:07:41,170 --> 00:07:44,048 Pozdro dla kumpla z Portoryko. Co tam, Jimbie? 143 00:07:45,674 --> 00:07:48,344 - Tędy. - Tak przyzwyczajamy stażystów. 144 00:07:48,427 --> 00:07:49,803 Nie mówimy im o drucie. 145 00:07:51,388 --> 00:07:52,848 - Super. - Brawo. 146 00:07:52,932 --> 00:07:53,891 - Już. - Dzięki. 147 00:07:54,517 --> 00:07:57,311 Za chwilę poznamy prawdziwą gwiazdę Jonai Farms. 148 00:07:57,394 --> 00:08:01,815 Przed wami Afrodyta i jej prosiaczki. 149 00:08:01,899 --> 00:08:03,943 - Cześć. - Co u naszej mamusi? 150 00:08:04,026 --> 00:08:06,737 - O rany. - Są urocze. 151 00:08:07,446 --> 00:08:08,697 Cześć, Afrodyta. 152 00:08:08,781 --> 00:08:09,615 Cześć. 153 00:08:10,324 --> 00:08:12,243 Ja cię kręcę. 154 00:08:14,954 --> 00:08:16,247 - Cześć - Są twarde. 155 00:08:16,830 --> 00:08:18,791 - Hejka. - Cześć, słodziaki. 156 00:08:19,792 --> 00:08:20,626 Maluchy. 157 00:08:26,840 --> 00:08:29,093 Co za piękność. 158 00:08:29,176 --> 00:08:30,886 Jesteś taka ogromna! 159 00:08:30,970 --> 00:08:33,347 - Jest wielka. - O tak. 160 00:08:33,430 --> 00:08:34,473 Wielka mamunia. 161 00:08:40,229 --> 00:08:42,189 Każdy system tutaj, 162 00:08:42,273 --> 00:08:45,609 wszystko rozkwitło dzięki hodowli świń 163 00:08:45,693 --> 00:08:48,362 i ich produktom ubocznym, które żywią ziemię. 164 00:08:48,445 --> 00:08:51,782 Dzięki temu zaczęliście zajmować się innymi rzeczami? 165 00:08:51,865 --> 00:08:54,910 Doję teraz Clarabelle i robimy dla siebie ser. 166 00:08:54,994 --> 00:08:58,163 Możemy zapewnić sobie ser i chcemy dowiedzieć się, 167 00:08:58,247 --> 00:09:02,209 czy możemy założyć mikro-mleczarnię w ramach naszego systemu. 168 00:09:02,293 --> 00:09:05,087 Karmimy świnki serwatką z serowni. 169 00:09:05,170 --> 00:09:07,339 Jeśli stworzymy ich więcej, 170 00:09:07,423 --> 00:09:09,216 nie potrzebujemy tyle świń, 171 00:09:09,883 --> 00:09:13,512 a z dwiema krowami możemy też sprzedawać nieco sera. 172 00:09:13,596 --> 00:09:17,391 Więc odnajdujecie harmonię i działacie w zgodzie z naturą. 173 00:09:17,474 --> 00:09:20,311 Tylko wtedy produkujecie więcej. 174 00:09:20,394 --> 00:09:22,563 Tak, integrujemy te dwie sfery. 175 00:09:22,646 --> 00:09:27,192 Ciekawie mieć tę możliwość. Tak można wpaść na pomysł robienia sera. 176 00:09:27,276 --> 00:09:29,111 Tego roku wyhodowałam pszenicę. 177 00:09:29,194 --> 00:09:32,406 Gratuluję. To naprawdę fascynujące. 178 00:09:32,489 --> 00:09:33,699 To też zabawa. 179 00:09:33,782 --> 00:09:36,785 Fajnie się też o tym dowiedzieć i poobserwować. 180 00:09:37,745 --> 00:09:40,581 Naszą filozofią jest nieużywanie paliw kopalnych. 181 00:09:40,664 --> 00:09:44,043 Mamy zasadę, że nie wolno jeździć na farmie, 182 00:09:44,126 --> 00:09:46,170 chyba że przewozisz ciężki sprzęt. 183 00:09:46,253 --> 00:09:48,547 Jeśli masz przypilnować zwierząt, 184 00:09:48,631 --> 00:09:50,966 to idziesz na nogach, mamy też rowery. 185 00:09:51,050 --> 00:09:53,177 Jest coś, czego nie opanowałaś? 186 00:09:53,260 --> 00:09:55,346 Chyba zintegrowałaś wszystko. 187 00:09:55,429 --> 00:09:58,098 Będzie fajnie, gdy pojawią się solary. 188 00:09:58,182 --> 00:09:59,016 Spoko. 189 00:09:59,099 --> 00:10:01,226 Wtedy załatwimy pojazdy elektryczne. 190 00:10:01,810 --> 00:10:02,936 To będzie wszystko. 191 00:10:03,979 --> 00:10:08,651 Poza obowiązkami współwłaścicielki Tammi jest też rzeźniczką. 192 00:10:10,944 --> 00:10:12,905 Myśleliście, że są tu dla zabawy? 193 00:10:13,405 --> 00:10:17,451 Najtrudniejsze jest dla mnie rzeźnictwo i wszystko wokół tego. 194 00:10:17,534 --> 00:10:19,912 Mogę się cieszyć tym, 195 00:10:19,995 --> 00:10:23,248 że robisz to w sposób zrównoważony. 196 00:10:23,332 --> 00:10:27,544 Emocje są inne, gdy pracujesz w tych ekosystemach. 197 00:10:28,045 --> 00:10:31,131 Nie jest tak, że przestaję czuć. Wciąż mi zależy. 198 00:10:31,215 --> 00:10:34,343 Nasi rdzenni bracia i siostry z Australii uważają, 199 00:10:34,426 --> 00:10:37,471 że oddano nam wszystko, od ziem po powietrze, 200 00:10:38,055 --> 00:10:41,558 ale nie jesteśmy ponad naturą, jesteśmy jej częścią. 201 00:10:41,642 --> 00:10:45,479 Uważam, że to normalne i w porządku, 202 00:10:45,562 --> 00:10:47,898 że zabieramy ich życie dla nas samych. 203 00:10:48,399 --> 00:10:52,152 Jako weganin Darin uważa, że żadna istota nie powinna 204 00:10:52,236 --> 00:10:56,532 być wykorzystywana dla konsumpcji, dlatego odpuści następną część, 205 00:10:56,615 --> 00:11:00,202 bo to tutaj Tammi oprawia mięso. 206 00:11:01,036 --> 00:11:02,538 Oto sala rżnięcia. 207 00:11:03,706 --> 00:11:05,582 - Jaka sala? - Rżnięcia. 208 00:11:05,666 --> 00:11:07,418 - Wzięcia? - Rżnięcia. 209 00:11:07,501 --> 00:11:08,752 Nie skomentuję tego. 210 00:11:08,836 --> 00:11:10,879 Amerykanie uwielbiają tę szynkę. 211 00:11:10,963 --> 00:11:13,215 Gdyby wyjąć kość krzyżową, 212 00:11:13,298 --> 00:11:15,509 wyszłaby świetna świąteczna szynka. 213 00:11:16,093 --> 00:11:17,177 Kumam. 214 00:11:17,261 --> 00:11:19,054 Czyli wyciągasz tę kość? 215 00:11:19,138 --> 00:11:20,264 Już pokazuję. 216 00:11:20,764 --> 00:11:25,352 To kość krzyżowa Też ją masz, to miednica. 217 00:11:25,436 --> 00:11:26,270 Okej. 218 00:11:26,353 --> 00:11:28,981 Gdzie ją sprzedajesz? Masz sklep? 219 00:11:29,064 --> 00:11:31,859 Stoisz właśnie w naszym niewielkim skupie. 220 00:11:31,942 --> 00:11:33,527 Czyli tak, mamy sklep, 221 00:11:33,610 --> 00:11:36,822 ale większość sprzedajemy w ramach dzierżawy, 222 00:11:36,905 --> 00:11:38,907 przez organizację pod nazwą CSA. 223 00:11:38,991 --> 00:11:42,369 Ludzie zapisują się na co najmniej rok 224 00:11:42,870 --> 00:11:44,955 i dostają comiesięczne dostawy. 225 00:11:45,038 --> 00:11:47,082 Jak dostać się na ich listę? 226 00:11:47,166 --> 00:11:49,752 Melbourne ma 20-letnią listę oczekujących. 227 00:11:49,835 --> 00:11:53,589 - Masz dzieci? - Co to za pytanie? 228 00:11:53,672 --> 00:11:55,215 - Jeszcze nie. - Zapisz je. 229 00:11:55,299 --> 00:11:57,426 Za 20 lat się doczekają. 230 00:11:58,552 --> 00:11:59,386 Zrozumiano. 231 00:11:59,470 --> 00:12:03,265 Gdybym miał dzieci, zapiszę je na listę oczekujących Jonai Farms. 232 00:12:06,143 --> 00:12:07,519 Przekaz dla rolników. 233 00:12:07,603 --> 00:12:11,523 Dwudziestoletnia kolejka oznacza spory popyt do zaspokojenia. 234 00:12:11,607 --> 00:12:12,566 WESOŁE ŚWINKI 235 00:12:12,649 --> 00:12:14,109 Przekaz dla konsumentów. 236 00:12:14,193 --> 00:12:16,528 Zobaczcie, czy w waszej okolicy 237 00:12:16,612 --> 00:12:19,448 nie ma gospodarstw, które oferują subskrypcję. 238 00:12:20,741 --> 00:12:22,075 Może myślicie teraz, 239 00:12:22,159 --> 00:12:25,537 że powinna poszerzyć działalność, by zaspokoić popyt. 240 00:12:26,330 --> 00:12:28,749 Jonai Farms nie chcą być 50 razy większe. 241 00:12:28,832 --> 00:12:33,212 Tammi woli nauczyć 50 rolników, jak to robić, by zaspokoić ten popyt. 242 00:12:35,047 --> 00:12:40,052 Gdy jakieś gospodarstwo tak się rozrośnie, to zniweczy ich wysiłki. 243 00:12:40,928 --> 00:12:44,014 Dlatego Tammi aktywnie przekazuje swoją wiedzę 244 00:12:44,097 --> 00:12:46,809 i naucza metod rolnictwa regeneratywnego. 245 00:12:46,892 --> 00:12:48,936 Jesz zwierzęta, które znałaś. 246 00:12:49,019 --> 00:12:51,855 Często mnie pytają, jak mogę to robić. 247 00:12:51,939 --> 00:12:54,650 Odpowiadam: „Możesz jeść te, których nie znałeś?” 248 00:12:55,859 --> 00:12:57,945 No tak. 249 00:12:58,028 --> 00:12:59,488 W sumie masz rację. 250 00:12:59,571 --> 00:13:01,490 Chyba nie muszę nic dodawać. 251 00:13:01,573 --> 00:13:03,325 To ma sens. 252 00:13:03,408 --> 00:13:05,285 W końcu dobrze wiemy, 253 00:13:05,369 --> 00:13:09,873 że te zwierzęta miały dobre życie, wiemy, gdzie były i skąd pochodzą. 254 00:13:09,957 --> 00:13:11,333 Wiem, co jadły. 255 00:13:11,416 --> 00:13:14,670 - Dbałaś o nie. - Zgadza się. 256 00:13:14,753 --> 00:13:17,130 Wykorzystujesz resztki zwierzęcia? 257 00:13:17,214 --> 00:13:18,507 Używamy wszystkiego. 258 00:13:18,590 --> 00:13:25,430 Na przykład taki tłuszcz nie nadaje się na kiełbaski. 259 00:13:25,514 --> 00:13:29,268 Nazywamy to kulami tłuszczu, nie robią się miękkie. 260 00:13:29,351 --> 00:13:32,020 Wytwarzamy z niego mydło. 261 00:13:32,896 --> 00:13:36,650 Pozostała słonina, na przykład z tej ligawy, 262 00:13:36,733 --> 00:13:37,985 pójdzie na kiełbasę. 263 00:13:38,068 --> 00:13:38,944 Pięknie. 264 00:13:40,821 --> 00:13:41,697 Przerwa! 265 00:13:43,907 --> 00:13:46,869 Lista oczekujących na subskrypcję jest długa, 266 00:13:47,578 --> 00:13:51,915 ale akurat mamy szansę spróbować ich najświeższych produktów. 267 00:13:55,085 --> 00:13:56,545 Darin wrócił! 268 00:14:00,048 --> 00:14:01,258 Było przepysznie. 269 00:14:01,341 --> 00:14:04,720 W jedzeniu tak blisko jego źródła jest coś wspaniałego. 270 00:14:07,180 --> 00:14:08,891 Jedzenie na farmie 271 00:14:08,974 --> 00:14:12,227 mierzy się w żywnościometrach, a nie kilometrach. 272 00:14:12,311 --> 00:14:14,855 DYSTANS OD ŹRÓDŁA DO NASZYCH TALERZY 273 00:14:14,938 --> 00:14:17,107 Było naprawdę niesamowicie. 274 00:14:17,190 --> 00:14:19,318 - Dziękujemy ci. - Było inspirująco. 275 00:14:19,401 --> 00:14:22,905 Dzięki, że zechciałaś się z nami tym wszystkim podzielić. 276 00:14:22,988 --> 00:14:24,781 To prawdziwa magia. 277 00:14:24,865 --> 00:14:27,534 Dzięki za wizytę i że przekażecie to dalej. 278 00:14:27,618 --> 00:14:29,786 - Było miło. - Bardzo. 279 00:14:29,870 --> 00:14:33,665 Dzięki. 280 00:14:35,500 --> 00:14:38,170 Może założymy bloga? Weganin u rzeźnika. 281 00:14:38,253 --> 00:14:40,797 W sumie spoko pomysł. 282 00:14:40,881 --> 00:14:43,467 - No nie? - Naprawdę fajny. 283 00:14:43,550 --> 00:14:46,094 Po wykładzie o trzodzie trafiliśmy do Tammi 284 00:14:46,178 --> 00:14:48,305 i jej hodowli uwzględniającej glebę. 285 00:14:48,388 --> 00:14:51,725 Bruce opowiedział też o zrównoważonej uprawie roślin. 286 00:14:51,808 --> 00:14:54,353 Podczas pandemii nie lataliśmy. 287 00:14:54,436 --> 00:14:59,358 Nie sprowadzaliśmy warzyw z zagranicy, co jest kompletnym szaleństwem. 288 00:14:59,441 --> 00:15:00,359 Sami wiecie. 289 00:15:00,442 --> 00:15:05,739 „Wyślijmy kalifornijską marchew do Australii, to doskonały pomysł”. 290 00:15:05,822 --> 00:15:08,241 Jeśli zbieramy marchew, 291 00:15:08,325 --> 00:15:12,371 którą faszerowano mieszanką chemikaliów 292 00:15:12,454 --> 00:15:14,706 i pryskamy ją środkiem konserwującym, 293 00:15:14,790 --> 00:15:18,085 by nie dotarła do Australii jako papka, 294 00:15:18,168 --> 00:15:22,506 zużywamy masę chemikaliów. 295 00:15:22,589 --> 00:15:23,632 To tani sposób, 296 00:15:23,715 --> 00:15:28,095 ale jak długo można to robić, nim dojdzie do degradacji gruntu? 297 00:15:28,178 --> 00:15:33,016 To moment, w którym musimy powiedzieć stop. 298 00:15:33,100 --> 00:15:38,188 Nie możemy na to pozwolić jako ludzie i jako społeczeństwo kapitalistyczne, 299 00:15:38,271 --> 00:15:41,483 bo znikniemy z powierzchni planety, a to słaby biznes. 300 00:15:43,360 --> 00:15:46,405 Lepsze metody rolnicze mają sens biznesowy. 301 00:15:49,491 --> 00:15:52,869 Półtorej godziny jazdy na południowy zachód od Melbourne 302 00:15:52,953 --> 00:15:54,496 znajduje się Brae. 303 00:15:54,579 --> 00:15:57,582 To szkockie słowo oznaczające zbocze. 304 00:15:57,666 --> 00:16:00,919 Na tym zboczu znajduje się zeroemisyjny hotel butikowy 305 00:16:01,003 --> 00:16:03,255 i wielokrotnie nagradzana restauracja, 306 00:16:03,338 --> 00:16:05,882 a wokół nich 12-hektarowa farma organiczna. 307 00:16:06,466 --> 00:16:09,302 To właściciel, szef kuchni Dan Hunter. 308 00:16:09,803 --> 00:16:11,221 - Cześć wam. - Jak tam? 309 00:16:11,304 --> 00:16:13,015 - Zac. - Witam w Brae. 310 00:16:13,098 --> 00:16:15,142 Uszanowanie, szefie kuchni. Darin. 311 00:16:15,225 --> 00:16:16,476 - Wszystko gra? - Tak. 312 00:16:16,560 --> 00:16:20,605 Zobaczymy, jak Dan integruje metody rolnictwa regeneratywnego, 313 00:16:20,689 --> 00:16:23,900 by tworzyć restaurację według idei od pola do stołu, 314 00:16:23,984 --> 00:16:25,652 jedną z najlepszych w kraju. 315 00:16:25,736 --> 00:16:26,653 Wypas. 316 00:16:26,737 --> 00:16:29,990 Udowodni, że „zrównoważony” oznacza też zdrowy, 317 00:16:30,073 --> 00:16:32,075 smaczny i przyjemny. 318 00:16:32,159 --> 00:16:35,412 Kuchnia jest czysta, prosta i świetnie zaaranżowana. 319 00:16:35,495 --> 00:16:38,832 To idealna reprezentacja menu. 320 00:16:39,499 --> 00:16:41,460 Jak Brae dba o ekologię? 321 00:16:41,543 --> 00:16:44,421 Jak stosują metody rolnictwa regeneratywnego? 322 00:16:44,504 --> 00:16:47,299 Spotykamy się z dostawcami w ich gospodarstwach. 323 00:16:47,382 --> 00:16:50,844 Współpracujemy z ludźmi, którzy są w to zaangażowani. 324 00:16:50,927 --> 00:16:54,890 To dotyczy też rzemieślników, specjalistów od zastawy. 325 00:16:54,973 --> 00:16:58,685 W tym talerzu jest popiół z naszego pieca opalanego drewnem 326 00:16:58,769 --> 00:17:01,063 i glina ze stawu na zewnątrz. 327 00:17:01,146 --> 00:17:04,149 Jedząc w Brae, kosztujesz tego miejsca. 328 00:17:04,232 --> 00:17:07,360 Wszystko jest związane z tą ziemią. 329 00:17:07,444 --> 00:17:10,322 Mamy nadzieję, że po spróbowaniu naszej kuchni 330 00:17:10,405 --> 00:17:14,117 ludzie pomyślą: „Coś za tym stoi, teraz rozumiem”. 331 00:17:14,201 --> 00:17:16,912 - Ekstra, wystarczy spojrzeć. - Wiem. 332 00:17:16,995 --> 00:17:20,207 To tylko sałatka. Przygotowujemy ją tak, żeby… 333 00:17:20,290 --> 00:17:21,374 Weź sobie. 334 00:17:22,334 --> 00:17:25,921 …była podana estetycznie. 335 00:17:26,004 --> 00:17:26,838 Ja cię. 336 00:17:27,923 --> 00:17:28,757 O proszę. 337 00:17:29,758 --> 00:17:31,676 Przerwa na pomidorka. 338 00:17:31,760 --> 00:17:34,846 To najlepszy pomidor, jakiego w życiu jadłem. 339 00:17:36,556 --> 00:17:38,058 Jest słodziutki. 340 00:17:38,141 --> 00:17:41,603 Żywność organiczną charakteryzuje inna tekstura. 341 00:17:41,686 --> 00:17:43,396 Weź sobie. 342 00:17:43,480 --> 00:17:45,524 Taką z rynku rolniczego 343 00:17:45,607 --> 00:17:47,651 albo małego sklepiku, 344 00:17:47,734 --> 00:17:51,029 w przeciwieństwie do żywności pakowanej i magazynowanej. 345 00:17:51,113 --> 00:17:53,907 - Z truskawkami… - Oby udało się wyprać. 346 00:17:53,990 --> 00:17:57,327 - Miałem nadzieję, że tak się stanie. - To dobry znak. 347 00:17:57,410 --> 00:17:58,620 Wiecie co? 348 00:17:58,703 --> 00:18:00,705 Dobrze pamiętam takie jedzenie. 349 00:18:00,789 --> 00:18:02,707 Całe ubrania upaprane. 350 00:18:02,791 --> 00:18:05,168 Nic nie dorzuciliście dwa razy. 351 00:18:05,252 --> 00:18:08,338 - Nie. - Każda składnik jest inny? 352 00:18:08,421 --> 00:18:10,173 - Tak. - Ile to składników? 353 00:18:10,257 --> 00:18:12,634 - Około 60. - Co? 354 00:18:12,717 --> 00:18:16,471 W naszym ogrodzie rośnie około 60 roślin 355 00:18:16,555 --> 00:18:19,015 i wszystkie trafiły na talerz. 356 00:18:19,099 --> 00:18:23,061 Pomyślcie sobie, ile owoców i warzyw jemy w ciągu tygodnia. 357 00:18:23,145 --> 00:18:25,897 Nigdy o tym nie myślałem, ale jestem pewien, 358 00:18:25,981 --> 00:18:29,151 że nigdy nie jadłem 60 składników na jednym talerzu. 359 00:18:29,234 --> 00:18:30,360 Zaraz to zmienimy. 360 00:18:31,236 --> 00:18:34,781 - Nie wiem, od czego zacząć. - Co by tu wybrać? 361 00:18:34,865 --> 00:18:38,160 Potrzebuję szczypiec. Może najpierw kwiatuszek. 362 00:18:38,243 --> 00:18:39,953 SAŁATKA OGRODOWA Z BRAE 363 00:18:45,584 --> 00:18:48,253 Mam tu parę dodatków. 364 00:18:48,837 --> 00:18:52,507 Oto żółta cukinia na tarcie z żółtego pomidora. 365 00:18:53,508 --> 00:18:57,345 To ogórki kiszone z australijskimi przyprawami. 366 00:18:58,138 --> 00:19:01,433 To krem grzybowy z pistacjami i kakao. 367 00:19:02,267 --> 00:19:05,437 I groszek z malinami w skórce ziemniaczanej. 368 00:19:05,520 --> 00:19:07,230 - Rewelacja. - Niesamowite. 369 00:19:07,314 --> 00:19:09,482 Takich warzyw jeszcze nie jadłem. 370 00:19:09,983 --> 00:19:13,904 Po czymś takim aż chce się założyć własny ogród. 371 00:19:13,987 --> 00:19:16,406 - Głodniejecie od patrzenia? - Ależ skąd. 372 00:19:16,489 --> 00:19:18,825 Patrzą w drugą stronę. 373 00:19:18,909 --> 00:19:20,118 Ja bym zgłodniał. 374 00:19:21,620 --> 00:19:24,623 - Już wiem, że zakładam ogród. - Jasne. 375 00:19:24,706 --> 00:19:27,751 Słychać, jak warzywa chrupią. 376 00:19:27,834 --> 00:19:29,628 Mitch, chcesz spróbować? 377 00:19:29,711 --> 00:19:31,338 To pytanie retoryczne. 378 00:19:31,421 --> 00:19:34,382 Mitch nigdy nie odmówi. 379 00:19:34,466 --> 00:19:36,551 - Co za maniak. - Otóż to. 380 00:19:37,469 --> 00:19:39,554 „Było miło, spadam do pracy”. 381 00:19:39,638 --> 00:19:42,349 - Więcej nie ma. - Dzięki, szefie. 382 00:19:43,391 --> 00:19:44,434 O rety. 383 00:19:46,978 --> 00:19:50,273 I pomyśleć, że to wszystko wyrosło za oknem. 384 00:19:50,357 --> 00:19:51,441 Super miejsce. 385 00:19:53,443 --> 00:19:57,656 Przestrzeń wokół restauracji zaprojektowano tak, 386 00:19:57,739 --> 00:20:00,617 by goście mogli zwiedzać okolicę po posiłku. 387 00:20:00,700 --> 00:20:03,286 Po dziesiątkach dań z menu degustacyjnego 388 00:20:03,370 --> 00:20:06,748 i tylu godzinach przy stole, warto się rozprostować. 389 00:20:06,831 --> 00:20:11,670 Farma to nie płaski obszar bez drzew, gdzie przerzuca się ziemię. 390 00:20:11,753 --> 00:20:14,381 Zdrowa farma i zdrowe środowisko 391 00:20:14,464 --> 00:20:19,177 to też ekosystem, który pomaga w produkcji żywności organicznej. 392 00:20:22,639 --> 00:20:27,018 Na działce posadzili ponad 1000 rodzimych gatunków drzew i roślin. 393 00:20:27,519 --> 00:20:31,773 Aż 90% potraw roślinnych, które serwują, pochodzi stąd. 394 00:20:31,856 --> 00:20:35,694 Bioróżnorodność to znów podstawa rolnictwa regeneratywnego. 395 00:20:35,777 --> 00:20:40,031 Różnorodność roślin odżywia glebę minerałami, 396 00:20:40,115 --> 00:20:43,243 co zmniejsza ilość węgla uwalnianego do atmosfery. 397 00:20:43,326 --> 00:20:46,705 Rośliny z ogrodu w końcu trafiają do kuchni. 398 00:20:46,788 --> 00:20:50,417 Tam je przygotowujemy, więc zawsze zostaje sporo odpadów. 399 00:20:51,001 --> 00:20:55,297 Potem wracają tutaj i stają się częścią gleby. 400 00:20:55,380 --> 00:20:59,259 Nic się tu nie marnuje, w tym większość resztek jedzenia. 401 00:20:59,342 --> 00:21:01,094 Mają tu kompost, 402 00:21:01,177 --> 00:21:04,973 na który codziennie wyrzucają około 100 kilogramów odpadów. 403 00:21:05,056 --> 00:21:07,434 Następnie kompost trafia do gleby. 404 00:21:07,517 --> 00:21:09,394 Cykl zaczyna się od nowa. 405 00:21:09,477 --> 00:21:12,147 To wasza sałatka. 406 00:21:12,230 --> 00:21:13,064 No tak. 407 00:21:13,148 --> 00:21:15,525 Wcześniej to jedliście. 408 00:21:15,608 --> 00:21:18,320 Co za głęboka czerń. 409 00:21:18,403 --> 00:21:19,863 Oto cały cykl. 410 00:21:19,946 --> 00:21:23,074 Zamiast marnować życie rośliny, zamienia ją 411 00:21:23,158 --> 00:21:25,785 na bogaty w węgiel mulcz, który oddaje ziemi. 412 00:21:25,869 --> 00:21:27,245 Każdy może to zrobić. 413 00:21:27,329 --> 00:21:31,166 Nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak zły jest system żywnościowy. 414 00:21:31,791 --> 00:21:36,046 Czy to rzeczywiście trudne robić coś takiego na masową skalę? 415 00:21:36,129 --> 00:21:40,216 Mielibyśmy pewność, że społeczeństwo żywi się zdrowo, 416 00:21:40,300 --> 00:21:41,634 to przecież podstawa. 417 00:21:41,718 --> 00:21:45,930 Władza może podjąć pewne kroki, na przykład wspierać małe gospodarstwa. 418 00:21:46,014 --> 00:21:48,433 Bez adekwatnych rozwiązań prawnych 419 00:21:48,516 --> 00:21:50,810 drobne gospodarstwa pozostaną w cieniu 420 00:21:50,894 --> 00:21:53,271 ogromnych gospodarstw przemysłowych. 421 00:21:53,355 --> 00:21:56,399 Truskawka to jedna z najłatwiejszych upraw. 422 00:21:56,483 --> 00:22:00,070 Są płodne. Jedna roślina zapewnia masę pożywienia. 423 00:22:00,153 --> 00:22:02,989 Truskawka z supermarketu ma konsystencję jabłka. 424 00:22:03,073 --> 00:22:05,700 Jest jak drewno, w ogóle nie ma soku. 425 00:22:05,784 --> 00:22:08,119 Świeża truskawka jest pyszna. 426 00:22:08,203 --> 00:22:12,082 Jedzenie uprawiane przez siebie utożsamia się z lepszym smakiem. 427 00:22:12,165 --> 00:22:15,794 Zjedliście kawałek tej ziemi na talerzu. 428 00:22:18,963 --> 00:22:21,508 Tyle pyszności obok siebie. 429 00:22:21,591 --> 00:22:22,467 Dokładnie. 430 00:22:22,550 --> 00:22:26,554 To niewielka restauracja, bez tłumów klientów. 431 00:22:26,638 --> 00:22:29,140 Na niewielkim obszarze można wiele zrobić. 432 00:22:29,224 --> 00:22:33,645 Uprawiamy masę rozmaitego jedzenia wysokiej jakości. 433 00:22:36,147 --> 00:22:39,192 Tak jak w Jonai, rozmiar ma znaczenie. 434 00:22:39,275 --> 00:22:42,570 Mniejsza skala działalności jest lepsza dla ziemi. 435 00:22:43,696 --> 00:22:47,909 Brae dba o ziemię za pomocą metod rolnictwa regeneratywnego, 436 00:22:47,992 --> 00:22:51,538 Rezultatem są pyszne i zdrowe produkty oraz kwitnący biznes. 437 00:22:53,623 --> 00:22:56,459 Wstaliśmy wcześnie i czeka nas długa podróż. 438 00:22:56,543 --> 00:22:59,504 Dlatego Darin robi śniadanie w aucie. 439 00:23:00,213 --> 00:23:01,256 To jest to! 440 00:23:04,384 --> 00:23:06,469 Jest pełny. 441 00:23:09,806 --> 00:23:11,474 No to twoje zdrowie. 442 00:23:11,558 --> 00:23:14,018 - Twoje. - Sto lat pożyjesz. 443 00:23:14,644 --> 00:23:16,688 Też mogę? Zostało coś jeszcze? 444 00:23:16,771 --> 00:23:19,983 Jasne, mamy sporo. To autorska receptura Darina. 445 00:23:20,066 --> 00:23:23,361 Co my tu mamy? Ashwagandhę, schisandrę, matchę, reishi. 446 00:23:23,445 --> 00:23:26,823 - Lubi o tym mówić. - Jest nawet… 447 00:23:32,871 --> 00:23:35,832 Nie trzeba pytać, i tak wszystko opowie. 448 00:23:37,834 --> 00:23:41,254 Kolejne miejsce jest godzinę drogi na północ od Melbourne. 449 00:23:41,337 --> 00:23:44,424 W samym sercu złożonego ekosystemu lasów. 450 00:23:44,507 --> 00:23:48,261 Widzieliśmy już, jak zwierzęta i rośliny oddziałują na glebę, 451 00:23:48,344 --> 00:23:51,764 ale ta ostatnia wyprawa dotyczy zupełnie innego królestwa. 452 00:23:51,848 --> 00:23:56,352 Bo pod koronami tych drzew zachodzi pewna symbioza i proces chemiczny, 453 00:23:56,436 --> 00:23:59,022 który nie tylko wzbogaca glebę, 454 00:23:59,105 --> 00:24:02,108 ale pomaga klimatowi, pochłaniając dwutlenek węgla 455 00:24:02,192 --> 00:24:04,110 i przechowując go w ziemi. 456 00:24:05,278 --> 00:24:07,989 To jak sieć pryzm kompostowych, 457 00:24:08,072 --> 00:24:12,118 w których pewien rodzaj pleśni żywi się martwą materią, 458 00:24:12,202 --> 00:24:14,954 w zamian zapewniając glebie składniki odżywcze. 459 00:24:15,705 --> 00:24:19,584 Z technicznego punktu widzenia to nie rośliny ani zwierzęta. 460 00:24:19,667 --> 00:24:21,211 To grzyby, 461 00:24:21,294 --> 00:24:24,797 choć dobrze znamy tylko te, które widzimy gołym okiem. 462 00:24:25,924 --> 00:24:29,135 Według badań nasz układ pokarmowy ma cały mikrobiom, 463 00:24:29,219 --> 00:24:31,971 który jest kluczowy dla organizmu. 464 00:24:32,055 --> 00:24:36,100 Glebę zamieszkuje podobny świat bakterii i grzybów. 465 00:24:36,184 --> 00:24:39,229 Wolę, jak mówi się o mnie grzybek. 466 00:24:39,312 --> 00:24:42,106 A dlaczego? Kim ty jesteś? 467 00:24:42,190 --> 00:24:43,650 Grzybem mikroskopowym. 468 00:24:43,733 --> 00:24:45,318 Żyjemy w waszym jelicie, 469 00:24:45,401 --> 00:24:48,738 a także w ziemi, świetnie się przy tym bawiąc. 470 00:24:48,821 --> 00:24:50,782 Naprawdę? A co tam robicie? 471 00:24:50,865 --> 00:24:54,118 Zarówno w przewodzie pokarmowym, jak i w glebie, 472 00:24:54,202 --> 00:24:56,412 dbamy o zdrowie i kondycję organizmu. 473 00:24:56,496 --> 00:24:59,582 Odgrywamy rolę w przyswajaniu składników pokarmowych, 474 00:24:59,666 --> 00:25:02,794 metabolizmie, wzroście, energii i odporności na choroby. 475 00:25:02,877 --> 00:25:05,296 Wiem, że w jelicie rozkładacie pożywienie 476 00:25:05,380 --> 00:25:08,216 na składniki odżywcze, które przyswaja organizm. 477 00:25:08,299 --> 00:25:10,885 Tak. W glebie pracujemy w podobny sposób. 478 00:25:10,969 --> 00:25:14,264 Trawimy materię organiczną, której inny organizm nie strawi. 479 00:25:14,347 --> 00:25:17,058 Zamieniamy ją w składniki odżywcze dla roślin. 480 00:25:17,141 --> 00:25:20,853 Ziemia staje się żyzna i zdrowa, co wzmacnia rośliny. 481 00:25:20,937 --> 00:25:24,190 Jak to się ma do rolnictwa regeneratywnego? 482 00:25:24,274 --> 00:25:28,486 Metody RegAg tworzą zdrowy mikrobiom, który rodzi zdrowsze jedzenie, 483 00:25:28,570 --> 00:25:31,948 co odbudowuje mikrobiom jelitowy i poprawia zdrowie. 484 00:25:32,031 --> 00:25:35,034 Do tego redukuje ilość dwutlenku węgla w atmosferze. 485 00:25:35,118 --> 00:25:37,829 Aż tyle? Niezły z ciebie grzybek. 486 00:25:37,912 --> 00:25:38,997 Dziękuję. 487 00:25:39,080 --> 00:25:40,540 Kryję wszystkich. 488 00:25:40,623 --> 00:25:43,167 Pod kapeluszem jest miejsce dla każdego. 489 00:25:45,169 --> 00:25:46,296 - Miło mi. - Chris. 490 00:25:46,379 --> 00:25:47,755 - Hej. - Miło poznać. 491 00:25:47,839 --> 00:25:49,799 - Zac. - Jak leci? 492 00:25:49,882 --> 00:25:51,759 Jest świetnie, a jak ma być? 493 00:25:51,843 --> 00:25:53,511 Kosmiczne miejsce. 494 00:25:54,554 --> 00:25:58,349 W lesie spotykamy się z Jimem i Chrisem z firmy Fable Food, 495 00:25:59,642 --> 00:26:04,689 specjalizującej się w substytutach mięsa, głównie na bazie grzybów. 496 00:26:05,273 --> 00:26:08,192 Las tętni najróżniejszymi formami życia 497 00:26:08,901 --> 00:26:11,613 dzięki bogatej w składniki odżywcze glebie, 498 00:26:11,696 --> 00:26:14,532 którą odżywia między innymi cykl życiowy grzybów. 499 00:26:14,616 --> 00:26:17,702 O tej porze roku zazwyczaj jest deszczowo i mgliście. 500 00:26:17,785 --> 00:26:19,954 To dla grzybów lepiej, no nie? 501 00:26:20,038 --> 00:26:23,166 - Jak w tym przysłowiu. - Jak grzyby po deszczu. 502 00:26:23,249 --> 00:26:24,626 Innych przysłów nie ma. 503 00:26:24,709 --> 00:26:27,754 Jedno wystarczy. Za dużo grzybów w tym barszczu. 504 00:26:28,796 --> 00:26:31,633 Jim to inżynier obeznany w naukach rolnych, 505 00:26:31,716 --> 00:26:35,720 a Chris to początkujący biznesmen i adept rolnictwa regeneratywnego. 506 00:26:35,803 --> 00:26:37,639 Mają ze sobą wiele wspólnego. 507 00:26:37,722 --> 00:26:40,600 Apetyt na grzybową alchemię. 508 00:26:40,683 --> 00:26:44,395 Razem stworzyli zdrowy, zrównoważony i etyczny sposób, 509 00:26:44,479 --> 00:26:48,941 by każde danie mięsne zamienić na przepyszną wersję bezmięsną. 510 00:26:49,025 --> 00:26:51,235 Wszystko dzięki magii grzybów. 511 00:26:51,319 --> 00:26:54,906 Ci goście naprawdę wiedzą, jak ważne dla gleby są grzyby. 512 00:26:54,989 --> 00:26:56,949 Zacząłem od gleboznawstwa, 513 00:26:57,033 --> 00:27:00,036 wtedy zainteresowałem się rolnictwem regeneratywnym. 514 00:27:00,119 --> 00:27:03,247 Bez warstwy urodzajnej czeka nas głód. 515 00:27:03,331 --> 00:27:06,209 Warstwa urodzajna była taka, a po 60 latach 516 00:27:06,292 --> 00:27:09,629 i faszerowaniu jej chemikaliami zostało tyle. 517 00:27:09,712 --> 00:27:12,965 Życzę nam powodzenia za kolejnych 20 czy 30 lat. 518 00:27:13,549 --> 00:27:16,803 Musimy świadomie współpracować z tymi gatunkami, 519 00:27:16,886 --> 00:27:19,347 by przywrócić je w środowiskach, 520 00:27:19,430 --> 00:27:22,016 które im zabraliśmy i zniszczyliśmy. 521 00:27:22,100 --> 00:27:24,727 Musimy się od nich uczyć i wymyślić, 522 00:27:24,811 --> 00:27:27,563 jak je wzmocnić i wprowadzić w środowiskach, 523 00:27:27,647 --> 00:27:30,650 w których pomogą nam prowadzić zrównoważone uprawy. 524 00:27:30,733 --> 00:27:33,528 - Chodzi o wierzchnią warstwę gleby. - Tak. 525 00:27:33,611 --> 00:27:37,115 Wszystko, co jemy, pochodzi z górnej warstwy. 526 00:27:37,198 --> 00:27:39,033 Jeśli się jej pozbędziemy… 527 00:27:39,534 --> 00:27:41,369 - Na niej polegamy. - …to wtopa. 528 00:27:44,997 --> 00:27:47,625 Bruce powiedział to na samym początku. 529 00:27:47,709 --> 00:27:51,087 Nasze życie tutaj zależy od tego, jak traktujemy ziemię. 530 00:27:51,587 --> 00:27:53,840 Mówię o ziemi na planecie Ziemia, 531 00:27:53,923 --> 00:27:57,176 bo to ona dostarcza roślinom składniki odżywcze. 532 00:27:57,260 --> 00:28:01,222 Gleba potrzebuje pożywienia w postaci mikroorganizmów. 533 00:28:01,305 --> 00:28:04,225 Grzyby są ważnym elementem tej diety. 534 00:28:04,308 --> 00:28:05,268 To nie wszystko. 535 00:28:06,894 --> 00:28:10,440 Zapobiegają też erozji, zwiększają dopływ wody do ziemi 536 00:28:10,523 --> 00:28:14,902 i zatrzymują węgiel w glebie zamiast wypuszczać go do atmosfery. 537 00:28:14,986 --> 00:28:17,363 Wszystko zaczyna się od grzybni. 538 00:28:17,447 --> 00:28:20,908 Grzybnia to ogromna, podziemna sieć, 539 00:28:20,992 --> 00:28:23,327 prawie jak nerwy w ludzkim ciele. 540 00:28:23,411 --> 00:28:25,371 Dokładnie, świetne odniesienie. 541 00:28:25,455 --> 00:28:28,499 - Dokąd się ciągnie? - Do tych drzew. 542 00:28:28,583 --> 00:28:29,500 - Tu. - Powaga? 543 00:28:29,584 --> 00:28:33,296 Akurat ten grzyb w wyniku ewolucji stracił zdolność 544 00:28:33,379 --> 00:28:36,966 odżywania się saprofitycznie i rozkładania tkanek. 545 00:28:37,759 --> 00:28:42,513 Za to w pełni wykorzystuje składniki odżywcze drzewa 546 00:28:42,597 --> 00:28:45,725 i odżywia drzewo tym, czego ono potrzebuje. 547 00:28:45,808 --> 00:28:47,268 Wychwytują CO2. 548 00:28:47,351 --> 00:28:51,147 Grzybnia jest w ziemi, materia organiczna również. 549 00:28:51,230 --> 00:28:53,733 Dzięki temu korzenie drzew się rozrastają. 550 00:28:54,942 --> 00:28:57,487 Więc grzyby to mali eko-wojownicy. 551 00:28:57,570 --> 00:29:00,114 Karmią rośliny i chronią powietrze. 552 00:29:00,198 --> 00:29:04,327 Na naszej planecie istnieją miliony różnych rodzajów grzybów, 553 00:29:04,410 --> 00:29:06,412 w tym wiele nieodkrytych. 554 00:29:06,496 --> 00:29:09,540 Choć jest mnóstwo pysznych i pożywnych grzybów, 555 00:29:09,624 --> 00:29:12,376 są też takie, które mogą być zabójcze. 556 00:29:13,002 --> 00:29:16,422 Przechadzki po lesie i zjadanie przypadkowych grzybów 557 00:29:16,506 --> 00:29:17,715 zostawcie ekspertom. 558 00:29:20,218 --> 00:29:22,804 Jak w Alicji w Krainie Czarów. 559 00:29:25,097 --> 00:29:26,015 Lepiej nie. 560 00:29:26,098 --> 00:29:29,727 Te zbieramy regularnie w celach kulinarnych. 561 00:29:29,811 --> 00:29:34,440 Tu widzimy pomarańczowe grzyby, nazywamy je rydzami. 562 00:29:34,524 --> 00:29:37,235 Lactarius deliciosus, bo to prawdziwe delicje. 563 00:29:37,318 --> 00:29:41,155 To ich naukowa nazwa binominalna. 564 00:29:41,239 --> 00:29:43,491 - Ile jest rodzajów grzybów? - Tysiące. 565 00:29:43,574 --> 00:29:46,035 Znamy jakieś 10% wszystkich. 566 00:29:46,118 --> 00:29:50,248 Wśród tych znanych człowiekowi ile ma psylocybinę? 567 00:29:50,331 --> 00:29:52,542 Cała masa, tych odkryliśmy sporo. 568 00:29:52,625 --> 00:29:54,293 Znaleźliśmy je wszystkie. 569 00:29:54,377 --> 00:29:56,128 Z oczywistych powodów. 570 00:29:56,212 --> 00:29:58,798 Jeśli można się zatruć albo naćpać, 571 00:29:58,881 --> 00:30:03,177 ludzie szybko się orientują, jaka to część biosfery. 572 00:30:03,261 --> 00:30:04,470 Zgadza się. 573 00:30:04,554 --> 00:30:07,348 Psylocybina to naturalny psychodelik, 574 00:30:07,431 --> 00:30:10,601 który uaktywnia receptory serotoninowe w mózgu 575 00:30:10,685 --> 00:30:13,104 i wpływa na nastrój i percepcję. 576 00:30:13,187 --> 00:30:17,692 Mówiąc po ludzku, masz odlot. Ale nie po to tu jesteśmy. 577 00:30:17,775 --> 00:30:20,319 Chcemy zobaczyć magiczną eko-kuchnię 578 00:30:20,403 --> 00:30:21,654 opartą na grzybach. 579 00:30:21,737 --> 00:30:23,948 - Poszukamy kordycepsu? - Jasne. 580 00:30:24,031 --> 00:30:25,575 Czadowo. 581 00:30:25,658 --> 00:30:28,911 Poznamy teraz kolejny rodzaj grzyba. 582 00:30:29,662 --> 00:30:32,498 Ten ma najgorszą sławę. 583 00:30:33,207 --> 00:30:35,042 Grzyb zombie. 584 00:30:35,126 --> 00:30:36,669 Kordyceps. 585 00:30:36,752 --> 00:30:39,213 Kordyceps to grzyb pasożytniczy, 586 00:30:39,297 --> 00:30:44,302 który zasiedla ciała i mózgi żywych organizmów, zwykle owadów, 587 00:30:44,385 --> 00:30:47,805 i karmi się organizmem żywiciela, w końcu go zabijając. 588 00:30:48,347 --> 00:30:52,018 Nie wierzyłem, że będziemy polować na kordyceps w Australii. 589 00:30:52,101 --> 00:30:54,312 - Tak. - Jak to się stało? 590 00:30:54,395 --> 00:30:55,563 Są wszędzie. 591 00:30:55,646 --> 00:30:59,150 Prawie każdy owad ma swój kordyceps, i to własny gatunek. 592 00:30:59,233 --> 00:31:03,154 Każdy gatunek owada ma odpowiadający mu gatunek kordycepsu. 593 00:31:03,237 --> 00:31:04,405 Ewoluowały razem. 594 00:31:04,488 --> 00:31:07,825 Przejmują mózg. To dosłownie grzyb zombie. 595 00:31:08,492 --> 00:31:12,788 Działa według naturalnego cyklu danego owada. 596 00:31:12,872 --> 00:31:14,832 Mrówka jest dobrym przykładem. 597 00:31:14,916 --> 00:31:16,876 Mrówka ma zakażony mózg… 598 00:31:16,959 --> 00:31:19,503 I robi, co grzyb rozkaże. 599 00:31:19,587 --> 00:31:21,547 Dokładnie. „Muszę wstać!” 600 00:31:21,631 --> 00:31:24,216 Pójdzie sobie na źdźbło trawy albo paproć. 601 00:31:24,300 --> 00:31:27,637 Gdy jest na miejscu, kordyceps przestaje ją napędzać. 602 00:31:28,137 --> 00:31:32,683 Zatrzyma ją, a potem wypełni całe ciało jak woda w naczyniu. 603 00:31:32,767 --> 00:31:34,810 Przyjmie kształt i strawi ciało. 604 00:31:34,894 --> 00:31:35,937 - Tak. - Całe. 605 00:31:36,020 --> 00:31:38,314 Poza schitynizowanym okiem, 606 00:31:38,397 --> 00:31:40,358 bo komórki grzyba są z chityny. 607 00:31:40,441 --> 00:31:43,402 Tylko to nie jest wegańskie w kordycepsie. 608 00:31:44,111 --> 00:31:46,697 Schitynizowane oko żywiciela. 609 00:31:46,781 --> 00:31:48,074 Tu jest świeży. 610 00:31:48,157 --> 00:31:50,451 Chyba jesteśmy w dobrym miejscu. 611 00:31:50,534 --> 00:31:51,577 To jest to. 612 00:31:51,661 --> 00:31:54,538 Gdy są świeże, są jasnożółte. 613 00:31:54,622 --> 00:31:56,832 Spróbuję go wyciągnąć. 614 00:31:57,541 --> 00:31:58,834 Jest trochę mokry. 615 00:32:00,086 --> 00:32:02,380 - Ciekawe. - Mamy to. 616 00:32:02,463 --> 00:32:04,674 - Piękny robak. - Ja cię. 617 00:32:04,757 --> 00:32:07,259 Czyli pożarł całego robaka. 618 00:32:07,343 --> 00:32:08,844 - Tak. - Całą gąsienicę. 619 00:32:08,928 --> 00:32:09,762 Nieźle. 620 00:32:09,845 --> 00:32:11,430 Trzymajcie. 621 00:32:11,514 --> 00:32:14,850 - Kordyceps jest niesamowity. - Grzybowa tekstura. 622 00:32:14,934 --> 00:32:18,813 Patrzymy na szczątki gąsienicy. 623 00:32:19,397 --> 00:32:23,067 Teraz pożera ją grzybowy najeźdźca, kordyceps. 624 00:32:23,150 --> 00:32:26,112 Wracajmy do laboratorium pogotować. 625 00:32:26,195 --> 00:32:27,405 To mi się podoba. 626 00:32:27,488 --> 00:32:29,115 Do dzieła. 627 00:32:29,198 --> 00:32:30,741 Ekstra. 628 00:32:32,076 --> 00:32:33,577 Czemu dalej go trzymam? 629 00:32:34,537 --> 00:32:36,914 Darina cieszy wizyta w laboratorium. 630 00:32:36,998 --> 00:32:40,418 Może trochę za bardzo. Odłożysz ten nóż? 631 00:32:41,836 --> 00:32:44,463 Po leśnej wycieczce wróciliśmy do biura Jima, 632 00:32:44,547 --> 00:32:48,551 czyli pysznego połączenia laboratorium i kuchni testowej. 633 00:32:48,634 --> 00:32:51,470 To tutaj eksperymentuje, wymyśla i tworzy 634 00:32:51,554 --> 00:32:54,682 wszystkie dania Fable Food na bazie grzybów. 635 00:32:55,182 --> 00:32:56,642 A to tylko jego garaż. 636 00:32:57,309 --> 00:32:58,894 To tylko mój garaż. 637 00:32:58,978 --> 00:33:01,772 Tamto urządzonko jest do uprawy grzybów. 638 00:33:02,356 --> 00:33:06,235 Wszystko jest sterylne. W środku mamy filtr. 639 00:33:06,318 --> 00:33:09,196 - Chroni przed bakteriami? - Tak jest. 640 00:33:09,280 --> 00:33:12,908 Czyste powietrze i sterylne podłoże, gdzie nie ma nic innego, 641 00:33:12,992 --> 00:33:17,788 pozwalają obserwować jego wzrost, żebym mógł zrobić z niego ekstrakt. 642 00:33:17,872 --> 00:33:20,374 Wtedy mogę wykorzystać grzybnię 643 00:33:20,458 --> 00:33:24,128 i przygotować na jej bazie napój lub coś funkcjonalnego. 644 00:33:24,211 --> 00:33:28,424 Dzięki fermentacji możemy wykorzystać ją jeszcze pełniej. 645 00:33:28,507 --> 00:33:31,510 Mamy rośliny, tłuszcze i białka, wiadomo. 646 00:33:31,594 --> 00:33:34,805 - Brakuje tu czegoś. - To całe królestwo jedzenia. 647 00:33:34,889 --> 00:33:38,017 Dokładnie, i to tak wielkie jak królestwo warzyw. 648 00:33:40,394 --> 00:33:42,646 Jemy dużo pszenicy, makaronu i chleba. 649 00:33:42,730 --> 00:33:44,857 Mamy to wszystko, mamy ziarna zbóż. 650 00:33:44,940 --> 00:33:48,694 Zostaje masa słomy i łup po ziarnach. 651 00:33:48,778 --> 00:33:50,529 To odpad rolniczy. 652 00:33:50,613 --> 00:33:54,408 Można to kompostować i uprawiać na tym grzyby, czyli jedzenie. 653 00:33:55,326 --> 00:33:58,370 Zanim przeszedłem na weganizm, 654 00:33:58,454 --> 00:34:01,165 spędziłem całe lata, omawiając ten pomysł. 655 00:34:01,248 --> 00:34:04,668 Pragnąłem żyć w tym wielkim, zrównoważonym kręgu, 656 00:34:04,752 --> 00:34:08,422 ale potem jadłem w domu jedzenie, które pochłania tyle zasobów. 657 00:34:08,506 --> 00:34:10,800 Jesz sobie steka i zastanawiasz się. 658 00:34:10,883 --> 00:34:13,886 - To 11 kilo zboża. - To cię gryzie. 659 00:34:13,969 --> 00:34:16,472 To 42 000 litrów wody. 660 00:34:16,555 --> 00:34:18,933 Czy ja tego potrzebuję? No nie. 661 00:34:19,517 --> 00:34:21,393 Ograniczanie spożycia mięsa, 662 00:34:21,477 --> 00:34:24,855 zwłaszcza wołowiny, redukuje poziom gazów cieplarnianych. 663 00:34:24,939 --> 00:34:27,316 Pewne badanie wykazało, że ćwierćfunciak 664 00:34:27,399 --> 00:34:29,318 z restauracji fast-foodowej 665 00:34:29,401 --> 00:34:32,321 ma większy wpływ na środowisko, niż można sądzić. 666 00:34:32,404 --> 00:34:35,157 Dzięki temu zdecydowałem, że koniec z tym. 667 00:34:35,241 --> 00:34:38,494 Koniec z mięsem i nabiałem, więc muszę oszukać siebie 668 00:34:38,577 --> 00:34:41,455 i czuć, że to co jem, to właśnie to białko. 669 00:34:41,539 --> 00:34:46,252 Chcę tego smaku, soczystości. Wszystkiego! 670 00:34:46,335 --> 00:34:50,923 Włókien, soczystości, rozrywania, wędzonego smaku. 671 00:34:51,006 --> 00:34:53,509 Jim jest z Teksasu, więc uwielbia grilla. 672 00:34:53,592 --> 00:34:56,929 Połączył 12 lat doświadczenia jako świetny mykolog 673 00:34:57,012 --> 00:34:58,889 i dekadę jako szef kuchni, 674 00:34:59,557 --> 00:35:02,685 by stworzyć dania bezmięsne na bazie grzybów. 675 00:35:02,768 --> 00:35:07,064 Dla fanów mięsnych smaków, ale bez wykorzystywania zwierząt, 676 00:35:07,148 --> 00:35:10,734 jednocześnie znacznie redukując ślad węglowy. 677 00:35:10,818 --> 00:35:11,652 Co to? 678 00:35:11,735 --> 00:35:13,904 To najmniej zdrowa rzecz. 679 00:35:13,988 --> 00:35:16,240 To przystawka. 680 00:35:17,616 --> 00:35:19,451 A to jest sos wiejski. 681 00:35:19,535 --> 00:35:23,122 W Australii nie nazywają tego stekiem z kurczaka. 682 00:35:23,205 --> 00:35:26,750 Nazywają to sznyclem czy tam mielonymi. 683 00:35:26,834 --> 00:35:29,044 Nieważne, to smażony stek z kurczaka. 684 00:35:30,254 --> 00:35:31,338 Ja cię kręcę. 685 00:35:31,422 --> 00:35:34,550 To smażony stek z kurczaka? Powiedzcie mi. 686 00:35:35,050 --> 00:35:36,135 Lepszy od steka. 687 00:35:38,846 --> 00:35:41,974 - Dawno nie jadłem steka. - Włókna są cudowne. 688 00:35:42,057 --> 00:35:42,892 Tak. 689 00:35:42,975 --> 00:35:45,978 Mogą utknąć w zębach, chciałem wszystko odtworzyć. 690 00:35:46,061 --> 00:35:48,147 Nic cię nie omija. 691 00:35:48,230 --> 00:35:49,231 O rety. 692 00:35:50,107 --> 00:35:51,275 Trochę popłaczę. 693 00:35:51,358 --> 00:35:54,278 Cudowna sprawa, stary. 694 00:35:54,361 --> 00:35:56,655 Naprawdę połączyłeś te dwa światy. 695 00:35:56,739 --> 00:35:59,283 Próbujemy, o to nam chodzi. 696 00:36:00,284 --> 00:36:02,328 Przepyszne. 697 00:36:02,828 --> 00:36:04,288 Mitch, chcesz? 698 00:36:04,371 --> 00:36:05,581 Oczywiście. 699 00:36:05,664 --> 00:36:06,498 Dawaj. 700 00:36:07,833 --> 00:36:10,502 - Wystarczy dla małego oddziału. - Weź sos. 701 00:36:10,586 --> 00:36:12,755 - Chcecie trochę? - Ja chcę. 702 00:36:13,547 --> 00:36:16,300 Wiedziałem, że chcesz. Nagle dał nura. 703 00:36:16,383 --> 00:36:21,222 - „Tylko poprawiam kadr”. - Teraz reszta ekipy. 704 00:36:21,305 --> 00:36:23,891 Jedzenie musi pachnieć niesamowicie, 705 00:36:23,974 --> 00:36:25,893 jeśli tak szybko się dobierają. 706 00:36:25,976 --> 00:36:28,854 Przygotuję wam kanapkę. 707 00:36:32,733 --> 00:36:34,944 Akcent z teksańskiego grilla. 708 00:36:36,070 --> 00:36:37,279 To twój własny sos? 709 00:36:37,363 --> 00:36:38,864 - Mojej produkcji. - Okej. 710 00:36:38,948 --> 00:36:40,866 Wciąż kocham grilla. 711 00:36:42,952 --> 00:36:45,746 Wyprawa do Australii na teksańskiego grilla. 712 00:36:46,789 --> 00:36:50,751 - Już tęsknię za domem. - Przeżuwanie przed kamerą. 713 00:36:53,671 --> 00:36:54,838 Wędzona pyszota. 714 00:36:55,965 --> 00:36:57,216 Ja cię! 715 00:36:58,467 --> 00:36:59,677 Palce lizać? 716 00:37:00,261 --> 00:37:01,470 - Dosłownie. - Super. 717 00:37:01,553 --> 00:37:06,809 Zamiennik mięsa jest szczególnie ważny dla najpopularniejszego dania: burgera. 718 00:37:06,892 --> 00:37:09,186 Fable Food robią też burgery. 719 00:37:09,270 --> 00:37:10,813 To 110 gramów grzybów. 720 00:37:10,896 --> 00:37:13,148 Ile to w uncjach? 721 00:37:13,232 --> 00:37:14,775 Nie umiem przeliczać. 722 00:37:14,858 --> 00:37:17,611 Google, ile funtów to 110 gramów? 723 00:37:17,695 --> 00:37:20,906 110 gramów to 0,243 funta. 724 00:37:20,990 --> 00:37:22,241 - Dzięki. - Spoko. 725 00:37:22,324 --> 00:37:23,951 Na ćwierćfunciaka. 726 00:37:25,202 --> 00:37:27,371 Była wycieczka na steka z kury, 727 00:37:27,454 --> 00:37:31,125 potem skoczyliśmy na teksańskiego grilla. Czas na burgera. 728 00:37:32,334 --> 00:37:33,168 Czemu nie? 729 00:37:37,006 --> 00:37:39,633 Stworzyli coś fantastycznego. 730 00:37:40,509 --> 00:37:44,513 Wygląda i smakuje jak mięso, tak samo się je przeżuwa i przygotowuje, 731 00:37:44,596 --> 00:37:46,223 ale jest bardziej eko 732 00:37:46,307 --> 00:37:49,727 i przyjaźniejsze dla planety oraz naszego organizmu. 733 00:37:50,769 --> 00:37:53,522 Ekstra sprawa, dziękujemy. 734 00:37:53,605 --> 00:37:56,859 Chyba musisz zrobić więcej. Ekipę morzy głód. 735 00:37:56,942 --> 00:38:00,112 Dziękuję. Dzięki wam odkryłem grzyby na nowo. 736 00:38:00,195 --> 00:38:02,656 - Dzięki, brachu. - Bardzo dziękuję. 737 00:38:03,407 --> 00:38:06,285 Australijska ziemia wiele nas nauczyła. 738 00:38:06,368 --> 00:38:09,038 Tym razem spojrzymy nieco wyżej, 739 00:38:09,121 --> 00:38:11,623 a dokładniej 50 metrów w górę. 740 00:38:11,707 --> 00:38:15,210 Razem z ekipą wykonamy skok na bungee. 741 00:38:16,587 --> 00:38:18,756 Planeta stoi na krawędzi. 742 00:38:18,839 --> 00:38:22,343 Rekordowe poziomy dwutlenku węgla w atmosferze 743 00:38:22,426 --> 00:38:23,927 zmieniają klimat. 744 00:38:24,928 --> 00:38:29,099 Nie jest za późno, by zwolnić, a nawet naprawić wyrządzone szkody. 745 00:38:29,183 --> 00:38:32,019 To zależy od tego, co zrobimy dalej. 746 00:38:35,522 --> 00:38:38,108 Rolnictwo regeneratywne może być kluczowe. 747 00:38:38,192 --> 00:38:41,737 Nie tylko ogranicza ono szkody, które wyrządzamy, 748 00:38:41,820 --> 00:38:46,658 ale może też wpłynąć korzystnie na zdrowie planety i nas samych, 749 00:38:47,618 --> 00:38:48,952 zanim będzie za późno. 750 00:38:50,371 --> 00:38:53,248 Nieważne, czy chodzi o wielkie czy małe zmiany. 751 00:38:54,124 --> 00:38:56,835 Pomaga każda inicjatywa. 752 00:38:57,669 --> 00:39:01,215 Przecież nie chcemy stracić tego miejsca na dobre. 753 00:39:02,383 --> 00:39:05,386 Oddajemy hołd rdzennej ludności Australii i ich starszyźnie, 754 00:39:05,469 --> 00:39:08,055 która krzewi wspomnienia, tradycje, kulturę i nadzieje 755 00:39:08,138 --> 00:39:10,682 Aborygenów i Wyspiarzy z Cieśniny Torresa. 756 00:39:41,797 --> 00:39:43,507 Napisy: Mikołaj Kopczak