1 00:00:06,132 --> 00:00:10,720 SEBUAH SIRI NETFLIX 2 00:00:15,558 --> 00:00:17,060 Kesan kupu-kupu. 3 00:00:18,061 --> 00:00:19,479 Sepertimana namanya, 4 00:00:19,562 --> 00:00:22,774 penggebaran sayap seekor serangga 5 00:00:22,857 --> 00:00:24,817 boleh mencetuskan siri kejadian 6 00:00:24,901 --> 00:00:28,279 yang mempengaruhi kejadian di mana-mana rantau dunia, 7 00:00:28,362 --> 00:00:31,574 mengakibatkan angin kencang, seterusnya puting beliung. 8 00:00:32,116 --> 00:00:34,327 Melebih-lebih? Mungkin. 9 00:00:34,869 --> 00:00:36,579 Mungkin bukan seekor, 10 00:00:36,662 --> 00:00:39,665 tapi bayangkan ada berbilion-bilion kupu-kupu. 11 00:00:39,749 --> 00:00:41,167 Lupakan kupu-kupu. 12 00:00:41,250 --> 00:00:44,378 Bayangkan kesannya kalau ada lebih dua bilion manusia 13 00:00:44,462 --> 00:00:47,673 meningkatkan tahap karbon dioksida dalam atmosfera 14 00:00:47,757 --> 00:00:49,383 sejak berkurun lamanya. 15 00:00:49,467 --> 00:00:53,513 Salah satu kebinasaan lingkungan dek peningkatan suhu Bumi 16 00:00:53,596 --> 00:00:56,224 ialah gugusan pulau di sini 17 00:00:56,307 --> 00:00:59,435 yang terletak di timur laut Australia. 18 00:00:59,519 --> 00:01:01,813 Paras air laut terus meningkat 19 00:01:01,896 --> 00:01:05,274 sehingga menenggelamkan beberapa buah pulau. 20 00:01:05,358 --> 00:01:10,530 Walaupun masyarakat di sini tak menyumbang kepada peningkatan tahap karbon dioksida, 21 00:01:11,322 --> 00:01:14,242 merekalah antara golongan yang paling terkesan. 22 00:01:18,621 --> 00:01:21,082 Kami sangat bertuah kerana dijemput 23 00:01:21,165 --> 00:01:25,711 melawat beberapa pulau kecil di sini dan menikmati keindahannya. 24 00:01:26,212 --> 00:01:27,797 Mendalami warisan budaya, 25 00:01:28,297 --> 00:01:29,882 menikmati keindahan pantai 26 00:01:30,508 --> 00:01:33,261 dan pengalaman memancing yang luar biasa. 27 00:01:33,344 --> 00:01:35,763 Bersedia dan pakai tali pinggang keledar. 28 00:01:38,266 --> 00:01:39,350 Pengembaraan ini… 29 00:01:41,561 --> 00:01:42,645 akan bermula. 30 00:01:50,862 --> 00:01:53,489 Hari kami bermula di tengah-tengah Melbourne 31 00:01:53,573 --> 00:01:57,076 sebagai mukadimah eksplorasi ke Selat Torres selepas ini. 32 00:01:57,160 --> 00:02:01,080 Restoran Mabu Mabu dimiliki dan diuruskan oleh seorang peribumi. 33 00:02:01,164 --> 00:02:04,542 Ketua cef dan pemiliknya, Nornie Bero, lahir dan membesar 34 00:02:04,625 --> 00:02:07,086 di salah sebuah pulau di Selat Torres. 35 00:02:07,170 --> 00:02:11,507 Kami datang untuk minta perspektif dan belajar buat roti istimewa 36 00:02:11,591 --> 00:02:14,260 daripada resipi keluarganya di Selat Torres. 37 00:02:14,343 --> 00:02:16,262 - Selamat datang. - Terima kasih. 38 00:02:16,345 --> 00:02:19,432 - Hari ini, kita nak buat roti bantal. - "Bantal". 39 00:02:19,515 --> 00:02:21,017 Saya makan roti ini sejak kecil. 40 00:02:21,100 --> 00:02:24,562 Kita takkan bakar di dalam tanah kerana zaman dah moden, 41 00:02:24,645 --> 00:02:28,232 - tapi tekniknya masih tradisional. - Jom mula! 42 00:02:28,316 --> 00:02:32,528 Jom kotorkan tangan. Masukkan tepung ke dalam mangkuk. 43 00:02:32,612 --> 00:02:36,991 Kemudian, kita juga akan tambah labu panggang. 44 00:02:37,825 --> 00:02:39,785 - Letak ke dalam mangkuk. - Wah. 45 00:02:40,453 --> 00:02:41,704 Segenggam penuh. 46 00:02:42,205 --> 00:02:45,541 - Tambah lagi. - Saya suka teksturnya. 47 00:02:45,625 --> 00:02:48,127 - Kita akan gaul… - Oh, ya. 48 00:02:48,211 --> 00:02:49,879 …labu dengan tepung. 49 00:02:49,962 --> 00:02:51,464 Apa maksud "mabu mabu"? 50 00:02:51,547 --> 00:02:53,591 Maksud "mabu mabu" ialah "sila". 51 00:02:53,674 --> 00:02:55,259 - Macam "jemput"? - Ya. 52 00:02:55,343 --> 00:02:57,345 - Jemput makan. - Jemput makan. 53 00:02:57,428 --> 00:03:00,264 Keluarkan doh dan letak di atas… 54 00:03:01,974 --> 00:03:03,643 Tabur sedikit tepung. 55 00:03:03,726 --> 00:03:06,604 Saya beli terus daripada petani. 56 00:03:06,687 --> 00:03:09,941 Seboleh-bolehnya, saya cuba elak orang tengah. 57 00:03:10,024 --> 00:03:12,652 Kebanyakan staf saya pun orang peribumi 58 00:03:12,735 --> 00:03:16,155 kerana bukan mudah untuk kami menceburi industri ini. 59 00:03:16,239 --> 00:03:19,033 - Semuanya kerana minat? - Ya. 60 00:03:19,116 --> 00:03:23,079 Saya juga dapat mempromosikan produk-produk masyarakat peribumi. 61 00:03:23,162 --> 00:03:25,665 Doh awak cantik. Zac, jangan uli kuat-kuat. 62 00:03:25,748 --> 00:03:28,292 Doh saya tak okey? Saya suka melebih-lebih. 63 00:03:28,376 --> 00:03:29,502 Lembut-lembut saja. 64 00:03:30,253 --> 00:03:32,713 Saya orang pulau, jadi guna daun pisang. 65 00:03:32,797 --> 00:03:33,881 Ya! 66 00:03:33,965 --> 00:03:35,925 Sebelum itu, layur dulu. 67 00:03:36,008 --> 00:03:39,428 Kita nak keluarkan minyak dan profil rasanya. 68 00:03:39,512 --> 00:03:41,138 Walaupun ini dapur moden, 69 00:03:41,222 --> 00:03:45,184 teknik asal pembuatan roti bantal masih dikekalkan. 70 00:03:45,268 --> 00:03:48,813 Apabila dilayur, kita nampak minyaknya keluar. 71 00:03:48,896 --> 00:03:52,066 - Cepatnya! - Letak daun awak di sebelah sana. 72 00:03:52,149 --> 00:03:53,526 Warnanya terus berubah. 73 00:03:53,609 --> 00:03:56,362 Minyak daun pisang ramuan asas teknik ini. 74 00:03:56,445 --> 00:03:58,531 Apabila dibalut dengan daun pisang… 75 00:03:58,614 --> 00:04:00,449 Permukaan berkilat di bawah. 76 00:04:00,533 --> 00:04:04,245 …ia menghasilkan rasa dan tekstur unik pada kerak roti. 77 00:04:04,328 --> 00:04:06,414 Letak doh di tengah-tengah. 78 00:04:06,497 --> 00:04:08,291 Balutnya dari tepi. 79 00:04:08,374 --> 00:04:11,043 Selitnya di bawah supaya nampak macam bantal. 80 00:04:11,127 --> 00:04:14,130 - Siap! Cantik? - Hei! Boleh tahan. 81 00:04:14,213 --> 00:04:18,884 Sepatutnya, roti ini dibakar di dalam lubang beralaskan bara, 82 00:04:18,968 --> 00:04:20,511 tapi kami guna ketuhar. 83 00:04:20,594 --> 00:04:23,681 Tradisional, tapi ada sentuhan moden. Sementara itu… 84 00:04:23,764 --> 00:04:24,598 Okey. 85 00:04:24,682 --> 00:04:27,643 …jom dengar pengalaman Nornie membesar di Selat Torres. 86 00:04:27,727 --> 00:04:31,355 Ada banyak pulau. Masing-masing guna dialek sendiri. 87 00:04:31,439 --> 00:04:33,107 Dialek saya Meriam Mir. 88 00:04:33,190 --> 00:04:35,151 - Meriam Mir. - Meriam Mir. 89 00:04:35,234 --> 00:04:37,653 - Bagus! Betul sebutan awak. - Baiklah. 90 00:04:37,737 --> 00:04:40,781 "Mabu mabu " ialah bahasa orang Meriam. 91 00:04:40,865 --> 00:04:41,866 Wah. 92 00:04:41,949 --> 00:04:45,828 Totem utama kami ialah cicak yang dipanggil wanpun 93 00:04:45,911 --> 00:04:48,581 atau beizam iaitu jerung. 94 00:04:48,664 --> 00:04:50,082 Kita dah belajar tentang totem, 95 00:04:50,166 --> 00:04:54,462 iaitu hubungan spiritual dengan haiwan tertentu yang wajib dilindungi. 96 00:04:54,545 --> 00:04:58,966 Pendekatan itu salah satu contoh keindahan budaya peribumi. 97 00:04:59,050 --> 00:05:02,803 - Ia melambangkan apa? - Wanpun ialah haiwan suci. 98 00:05:02,887 --> 00:05:05,431 Ia mengecap-ngecap kalau ada orang datang. 99 00:05:05,514 --> 00:05:08,434 Kalau cicak mengecap, tandanya ada berita. 100 00:05:08,517 --> 00:05:11,062 Jerung pula sebab… 101 00:05:11,145 --> 00:05:13,898 Orang Meriam tak makan jerung. 102 00:05:13,981 --> 00:05:18,110 Kalau pesan ikan dan kentang goreng, mereka guna filet ikan jerung. 103 00:05:18,194 --> 00:05:20,029 - Betulkah? - Filet ikan jerung. 104 00:05:20,696 --> 00:05:22,073 - Baru saya tahu. - Ya. 105 00:05:22,156 --> 00:05:25,659 Fakta! Kajian mendedahkan ikan dan kentang goreng Australia 106 00:05:25,743 --> 00:05:28,621 biasanya filet ikan jerung dan kentang goreng. 107 00:05:28,704 --> 00:05:30,498 Disebabkan helah pelabelan, 108 00:05:30,581 --> 00:05:33,125 spesies yang dihidangkan mungkin terancam. 109 00:05:33,209 --> 00:05:35,878 Mungkin lebih baik pesan kentang goreng saja. 110 00:05:35,961 --> 00:05:38,923 Kalau tak nak filet ikan jerung, 111 00:05:39,006 --> 00:05:43,010 awak perlu tanya kalau-kalau mereka ada ikan lain. 112 00:05:43,094 --> 00:05:44,678 Terima kasih beritahu. 113 00:05:44,762 --> 00:05:46,514 Ya. Teruk betul. 114 00:05:46,597 --> 00:05:48,307 Cukuplah. Saya suka jerung. 115 00:05:48,391 --> 00:05:52,269 Jerung sebahagian daripada budaya kami. Kami cari makan di laut. 116 00:05:52,353 --> 00:05:55,981 Kami tak tangkap ikan berlebihan kerana esok masih ada. 117 00:05:56,065 --> 00:05:58,567 Ia ibarat satu kitaran kehidupan. 118 00:05:58,651 --> 00:06:01,404 Kami berbilang budaya, jadi kami terbuka. 119 00:06:01,487 --> 00:06:03,906 Kami dah biasa hidup bermasyarakat. 120 00:06:03,989 --> 00:06:06,075 - Kami nak pergi Selat Torres. - Ya. 121 00:06:06,158 --> 00:06:07,410 Tak sabar rasanya! 122 00:06:07,493 --> 00:06:10,621 Selepas dengar cerita Nornie, saya semakin teruja. 123 00:06:10,704 --> 00:06:13,040 Semua tatu itu rempah-ratus peribumi? 124 00:06:13,124 --> 00:06:15,793 Ya! Ada tatu manisan dan savuri. 125 00:06:18,379 --> 00:06:21,715 - Saya ada sisi savuri dan manis. - Saya tak hairan! Wah. 126 00:06:21,799 --> 00:06:24,802 Kadang-kadang savuri, kadang-kadang manis. 127 00:06:24,885 --> 00:06:28,722 Saya takkan buat tatu selagi tiada penjelasan sehebat itu. 128 00:06:28,806 --> 00:06:29,640 Ya. 129 00:06:29,723 --> 00:06:31,142 Apa ramuannya? 130 00:06:31,225 --> 00:06:34,061 Mentega dan sirap kencana. 131 00:06:34,145 --> 00:06:38,441 Sirap kencana ialah sirap Australia. 132 00:06:39,066 --> 00:06:40,943 Macam molases. 133 00:06:41,026 --> 00:06:44,071 - Okey. - Pendek kata, ini gula tebu asli. 134 00:06:44,155 --> 00:06:46,323 - Awak ada mentega vegan? - Ada. 135 00:06:46,407 --> 00:06:47,783 - Bagus. - Ya. 136 00:06:47,867 --> 00:06:50,244 - Kami cuma guna mentega vegan. - Hebat! 137 00:06:50,327 --> 00:06:54,039 - Kami tak guna mentega lain. - Seronoknya! 138 00:06:54,123 --> 00:06:57,626 Saya cuma makan mentega vegan, walaupun saya bukan vegan. 139 00:06:57,710 --> 00:06:58,752 Okey. 140 00:06:58,836 --> 00:07:00,963 Saya suka makan daging. Maaf. 141 00:07:01,046 --> 00:07:03,382 - Ikan pun. - Saya okey! 142 00:07:04,008 --> 00:07:04,925 Ya. 143 00:07:05,468 --> 00:07:07,928 Orang pulau tak boleh jadi vegetarian. 144 00:07:08,012 --> 00:07:09,513 Tak apa. Saya okey. 145 00:07:10,556 --> 00:07:13,476 Gurau saja! Ada orang pulau yang vegetarian. 146 00:07:13,559 --> 00:07:14,935 Mereka tinggal di sini. 147 00:07:16,270 --> 00:07:17,688 Mereka tinggalkan pulau. 148 00:07:18,898 --> 00:07:19,982 Mereka tinggalkan… 149 00:07:20,065 --> 00:07:21,525 - Ya. - Oh, Tuhan… 150 00:07:21,609 --> 00:07:23,194 Teruk Darin kena bahan. 151 00:07:24,737 --> 00:07:26,405 Saya tak ambil hati. 152 00:07:27,323 --> 00:07:30,868 Ramai vegan yang datang beli roti kami 153 00:07:30,951 --> 00:07:35,456 kerana saya banyak guna keladi dan sayur-sayuran berwarna-warni. 154 00:07:35,539 --> 00:07:39,293 Saya tak nak rosakkan suasana, tapi roti kita dah masakkah? 155 00:07:39,376 --> 00:07:41,253 Ya! Saya suka kata pikat itu. 156 00:07:41,337 --> 00:07:42,755 - Bagus. - Oh. 157 00:07:42,838 --> 00:07:45,090 Itukah yang awak fikir sejak tadi? 158 00:07:45,174 --> 00:07:48,177 - Tepat sekali! "Bila aku boleh mencelah?" - Tidak! 159 00:07:48,260 --> 00:07:50,596 - Tidak! - "Bila aku boleh cakap?" 160 00:07:50,679 --> 00:07:52,806 Roti bantal kami dah masak. 161 00:07:52,890 --> 00:07:54,391 Saya tahu satu perkara. 162 00:07:54,475 --> 00:07:57,561 Kalau bau harum semerbak, maksudnya roti dah masak. 163 00:07:57,645 --> 00:07:59,230 Kamu boleh hidu baunya. 164 00:07:59,730 --> 00:08:01,106 - Bau daun pisang. - Ya. 165 00:08:02,149 --> 00:08:04,068 Percubaan pertama yang berjaya. 166 00:08:04,151 --> 00:08:06,070 Kerak roti awak cantik. 167 00:08:06,153 --> 00:08:07,821 - Ya! - Tengok itu. 168 00:08:09,406 --> 00:08:11,784 - Wah! - Boleh tahan. 169 00:08:12,284 --> 00:08:13,160 Terima kasih. 170 00:08:13,994 --> 00:08:15,454 Sepotong untuk awak. 171 00:08:15,538 --> 00:08:18,999 - Jangan fikir soal diet, okey? - Terima kasih ingatkan. 172 00:08:19,083 --> 00:08:20,543 Sapu tebal-tebal. 173 00:08:20,626 --> 00:08:23,587 - Banyak ini? Tambah lagi? - Dah cukup. 174 00:08:23,671 --> 00:08:25,673 Dah sedia? Jom makan. 175 00:08:29,009 --> 00:08:31,845 Sedapnya roti ini! Terima kasih. 176 00:08:31,929 --> 00:08:35,224 Semuanya sedap kalau dikongsi bersama. 177 00:08:35,307 --> 00:08:37,893 - Sedap betul roti ini… - Tunggu apa lagi? 178 00:08:37,977 --> 00:08:39,937 Cakap apa Zac? Cakap apa Darin? 179 00:08:40,020 --> 00:08:42,273 - Mabu mabu! - Mabu mabu! 180 00:08:42,356 --> 00:08:44,525 - Hei! - Ya! 181 00:08:44,608 --> 00:08:45,985 Jemput makan. 182 00:08:46,068 --> 00:08:48,529 - Terima kasih banyak. - Sedap betul. 183 00:08:49,238 --> 00:08:50,406 Ada satu masalah! 184 00:08:50,489 --> 00:08:52,866 Kalau makan banyak, jadi macam saya. 185 00:08:55,286 --> 00:08:57,246 Bukan senang nak kumpul lemak. 186 00:08:58,914 --> 00:09:01,041 Selepas isi perut dan minda, 187 00:09:01,125 --> 00:09:04,878 kami akan tinggalkan tanah besar untuk memulakan eksplorasi 188 00:09:04,962 --> 00:09:06,547 ke Kepulauan Selat Torres. 189 00:09:08,591 --> 00:09:11,343 Kami perlu naik beberapa penerbangan. 190 00:09:11,427 --> 00:09:15,931 Saya dah biasa naik kapal terbang, tapi bukan pesawat kecil macam ini. 191 00:09:16,015 --> 00:09:21,145 Semakin kecil pesawat, semakin kecut hati saya. 192 00:09:22,646 --> 00:09:24,732 Mujurlah bukan pesawat sekecil itu. 193 00:09:25,357 --> 00:09:28,485 Alamak! Itulah pesawat kami seterusnya. 194 00:09:28,569 --> 00:09:29,820 Oh, Tuhan! 195 00:09:30,487 --> 00:09:31,739 - Dah. - Terima kasih. 196 00:09:31,822 --> 00:09:33,490 Okey, sedia untuk berlepas. 197 00:09:33,574 --> 00:09:34,742 Saya dah selamat. 198 00:09:38,746 --> 00:09:41,498 Yang mana satu agaknya menu? 199 00:09:41,999 --> 00:09:44,084 Biar saya tanya pramugari. 200 00:09:45,502 --> 00:09:47,838 Oh, lupa. Tiada pramugari. 201 00:09:48,839 --> 00:09:52,509 Saya cuba kurangkan rasa gemuruh dengan buat lawak DC Comics. 202 00:09:52,593 --> 00:09:56,555 Kononnya ada sekumpulan pahlawan wanita yang sangat gagah 203 00:09:56,639 --> 00:09:58,474 yang tinggal di pulau ini. 204 00:09:58,557 --> 00:10:01,018 - Yakah? - Mereka tak pernah tinggalkan pulau ini. 205 00:10:01,101 --> 00:10:04,229 Peliknya, mereka tak boleh dilihat dengan mata kasar. 206 00:10:04,313 --> 00:10:07,441 Mereka seolah-olah hidup dalam dimensi lain. 207 00:10:07,524 --> 00:10:09,985 - Kisah mereka pernah difilemkan. - Yakah? 208 00:10:10,569 --> 00:10:12,071 Wonder Woman? 209 00:10:14,823 --> 00:10:16,909 Kita tak boleh siarkan klip ini. 210 00:10:20,204 --> 00:10:22,122 Saya seorang sajakah yang takut? 211 00:10:23,582 --> 00:10:24,541 Ya! 212 00:10:25,668 --> 00:10:26,835 Ya! 213 00:10:26,919 --> 00:10:28,504 - Ya. - Oh, Tuhan! 214 00:10:29,922 --> 00:10:31,465 Sayapnya bergegar. 215 00:10:31,548 --> 00:10:33,050 Sebelah sini saja. 216 00:10:34,885 --> 00:10:36,220 Oh, Tuhan. 217 00:10:36,845 --> 00:10:37,846 Oh, Tuhan. 218 00:10:44,937 --> 00:10:46,021 Tengok itu. 219 00:10:50,943 --> 00:10:52,736 Tutuplah Instagram itu, Darin. 220 00:10:59,076 --> 00:11:03,622 Kepulauan Selat Torres ialah gugusan 250 buah pulau kecil 221 00:11:03,706 --> 00:11:06,834 di utara Australia, selatan Papua New Guinea. 222 00:11:06,917 --> 00:11:12,005 Daripada 250 buah pulau, 18 buah pulau saja yang berpenghuni. 223 00:11:12,089 --> 00:11:15,884 Kami ke Pulau Masig yang juga dikenali sebagai Pulau Yorke. 224 00:11:15,968 --> 00:11:17,469 Pulau ini kecil saja. 225 00:11:17,553 --> 00:11:19,972 Ia terletak di Selat Torres 226 00:11:20,055 --> 00:11:22,766 dengan keluasan 1.3 kilometer persegi sahaja. 227 00:11:24,143 --> 00:11:27,771 Beberapa pulau saja yang dilengkapi infrastruktur pelancongan, 228 00:11:27,855 --> 00:11:31,942 jadi kami perlukan kebenaran daripada Majlis Daerah Selat Torres 229 00:11:32,025 --> 00:11:33,819 yang kami berjaya dapatkan. 230 00:11:33,902 --> 00:11:36,655 Itu pun kalau kami selamat mendarat. 231 00:11:40,284 --> 00:11:44,246 Saya suka naik pesawat yang ada satu kipas. 232 00:11:44,329 --> 00:11:47,207 Kalau kipasnya rosak, kita akan terhempas. 233 00:11:48,417 --> 00:11:51,628 Saya harap pesawat ini ada dua kipas. 234 00:11:53,589 --> 00:11:57,718 Cantiknya pemandangan alam semula jadi yang masih terpelihara. 235 00:11:57,801 --> 00:12:00,512 Tengoklah pulau kecil itu! Cantiknya! 236 00:12:00,596 --> 00:12:05,309 Kita bertuah dibenarkan melawat pulau yang biasanya tak terima pelancong. 237 00:12:05,392 --> 00:12:10,063 Moga-moga kita boleh beritahu dunia tentang ancaman yang menanti mereka. 238 00:12:12,107 --> 00:12:16,069 Saya berbesar hati kerana kru kita berpeluang… 239 00:12:16,779 --> 00:12:20,783 Kita boleh sama-sama kongsikan kisah mereka… 240 00:12:20,866 --> 00:12:22,868 Darin tak dengarkah bunyi itu? 241 00:12:22,951 --> 00:12:25,037 Itu bukan bunyi penggoreng jeluk. 242 00:12:25,120 --> 00:12:26,747 Bunyi apa itu? 243 00:12:27,247 --> 00:12:28,290 Amaran? 244 00:12:30,125 --> 00:12:31,418 Bunyinya mencemaskan. 245 00:12:32,419 --> 00:12:33,629 Saya tak sedap hati. 246 00:12:33,712 --> 00:12:35,839 Itukah destinasi kita? 247 00:12:37,716 --> 00:12:41,136 - Cantiknya. Oh, Tuhan. - Oh, Tuhan. 248 00:12:42,346 --> 00:12:44,181 Hei! Ramainya orang melambai! 249 00:12:44,765 --> 00:12:46,475 - Betulkah? - Ya. 250 00:12:46,558 --> 00:12:47,643 Saya rasa… 251 00:12:49,102 --> 00:12:50,562 - Oh, Tuhan! - Oh, Tuhan. 252 00:12:56,568 --> 00:12:58,070 Syabas, juruterbang! 253 00:12:59,404 --> 00:13:02,616 Kami selamat mendarat! Saya dah kata jangan risau. 254 00:13:02,699 --> 00:13:06,328 Kami akan mendalami permasalahan yang dihadapi penduduk Masig. 255 00:13:06,411 --> 00:13:10,582 Peningkatan paras air laut akan menenggelamkan pulau-pulau kecil, 256 00:13:10,666 --> 00:13:13,877 menguburkan budaya dan tempat tinggal mereka. 257 00:13:13,961 --> 00:13:15,754 Industri utamanya perikanan. 258 00:13:15,838 --> 00:13:19,716 Kedua, kontrak kerja kerajaan yang membangunkan infrastruktur 259 00:13:19,800 --> 00:13:22,761 untuk hampir 270 orang penduduk pulau ini. 260 00:13:22,845 --> 00:13:24,137 Masig sangat kecil. 261 00:13:24,221 --> 00:13:28,517 Pelajar sekolah tinggi terpaksa bersekolah di pulau lain atau tanah besar. 262 00:13:28,600 --> 00:13:31,895 Selepas tamat sekolah, ramai yang berhijrah. 263 00:13:31,979 --> 00:13:34,439 Disebabkan kesan perubahan iklim, 264 00:13:34,940 --> 00:13:38,652 mereka sangat memerlukan bantuan daripada kerajaan dan dunia. 265 00:13:38,735 --> 00:13:42,072 Warisan mereka akan lenyap kalau terpaksa berhijrah. 266 00:13:42,155 --> 00:13:46,869 Sejarah lebih enam generasi juga akan hanyut ke laut lepas. 267 00:13:46,952 --> 00:13:50,080 Altitudnya kurang tiga meter dari paras laut. 268 00:13:50,163 --> 00:13:53,041 Dek peningkatan paras air laut saban tahun, 269 00:13:53,125 --> 00:13:57,754 lubuk ikan dan kawasan untuk bercucuk tanam kini tenggelam. 270 00:13:57,838 --> 00:14:01,133 Pulau-pulau di sekitar Masig juga hampir tenggelam. 271 00:14:01,216 --> 00:14:05,637 Gaya hidup mereka tak menyumbang kepada perubahan iklim global, 272 00:14:05,721 --> 00:14:08,348 tapi mereka yang terpaksa tanggung akibatnya. 273 00:14:08,432 --> 00:14:12,144 Mungkin inilah generasi terakhir yang bermastautin di sini. 274 00:14:13,520 --> 00:14:15,814 Kami melangkah dengan rasa rendah hati 275 00:14:15,898 --> 00:14:18,066 dan teruja untuk mendalami 276 00:14:18,150 --> 00:14:20,611 budaya peribumi Selat Torres. 277 00:14:20,694 --> 00:14:23,614 Orang Masigal mengalu-alukan kedatangan kamu. 278 00:14:24,573 --> 00:14:26,533 Kami daripada suku Kulkulgal. 279 00:14:27,743 --> 00:14:29,536 Terima kasih atas kunjungan. 280 00:14:29,620 --> 00:14:31,413 - Terima kasih. - Terima kasih… 281 00:14:31,997 --> 00:14:32,956 Minum. 282 00:14:33,040 --> 00:14:34,124 …sudi terima kita. 283 00:14:36,001 --> 00:14:38,337 Selamat datang! Nama saya Fraser. 284 00:14:38,420 --> 00:14:40,255 Hai, Zac. Selamat berkenalan. 285 00:14:40,339 --> 00:14:43,550 Nama dia Fraser, hos dan pegawai perhubungan budaya. 286 00:14:45,177 --> 00:14:47,471 Budak-budak ini nampak teruja. 287 00:14:47,554 --> 00:14:48,639 Syukur. 288 00:14:48,722 --> 00:14:51,975 Okey, selamat datang. Buat macam di rumah sendiri. 289 00:14:52,059 --> 00:14:53,852 Saya betul-betul teruja. 290 00:14:53,936 --> 00:14:58,357 Saya dapat rasa suasananya. Santai dan menenangkan. 291 00:14:58,941 --> 00:15:01,818 Terharu betul! Rasanya semua datang sambut kami. 292 00:15:03,362 --> 00:15:04,404 Comel-comel. 293 00:15:05,656 --> 00:15:08,200 Kami lapar selepas penerbangan yang panjang. 294 00:15:08,283 --> 00:15:13,372 Kru kami berdoa bersama orang tua-tua dan ahli majlis sebelum makan piza. 295 00:15:13,455 --> 00:15:15,082 Kedatangan kami diraikan. 296 00:15:15,165 --> 00:15:17,834 Kami dilayan seperti keluarga mereka sendiri. 297 00:15:17,918 --> 00:15:22,005 Fraser kata komuniti di sini rapat dan ramai yang ada pertalian darah. 298 00:15:22,089 --> 00:15:26,885 Komuniti mereka sangat kecil, jadi semangat keakraban mereka tinggi. 299 00:15:27,552 --> 00:15:30,597 Kami saling berkenalan, bergurau senda, bersembang 300 00:15:30,681 --> 00:15:33,183 dan makan piza sehingga matahari terbenam. 301 00:15:36,478 --> 00:15:39,439 Kenaikan paras air laut bukan saja mengancam Masig. 302 00:15:39,523 --> 00:15:41,358 Ia masalah global. 303 00:15:41,441 --> 00:15:44,111 Namun, apa punca paras air laut meningkat? 304 00:15:44,611 --> 00:15:46,238 - Apa khabar? - Helo. 305 00:15:46,321 --> 00:15:48,490 Saya spesies asli di selat ini. 306 00:15:48,573 --> 00:15:51,326 - Biar saya tunjuk. - Okey. Apa? 307 00:15:52,828 --> 00:15:54,162 Saya tak suka terbang. 308 00:15:54,246 --> 00:15:56,498 Seiring pertumbuhan industri dunia, 309 00:15:56,581 --> 00:16:00,544 tahap karbon dioksida dalam atmosfera turut meningkat. 310 00:16:01,044 --> 00:16:04,923 Ketumpatan gas rumah hijau memerangkap haba dalam atmosfera, 311 00:16:05,007 --> 00:16:08,010 mengakibatkan kenaikan suhu purata dunia, 312 00:16:08,093 --> 00:16:12,681 sekali gus meningkatkan paras air laut, tapi ini bahagian paling penting. 313 00:16:13,515 --> 00:16:16,435 Lebih separuh pembebasan karbon dioksida dunia 314 00:16:16,518 --> 00:16:20,522 disumbang empat buah negara dan sadisnya, 315 00:16:20,605 --> 00:16:24,526 angka itu tak seimbang dengan peratusan populasi penduduk. 316 00:16:24,609 --> 00:16:27,279 Masalahnya, kesan rumah hijau empat negara itu 317 00:16:27,362 --> 00:16:28,989 ditanggung penduduk dunia 318 00:16:29,072 --> 00:16:32,534 dalam bentuk cuaca yang ekstrem, kemerosotan hasil tani, 319 00:16:32,617 --> 00:16:36,163 kenaikan paras air laut dan pelbagai bencana alam lain. 320 00:16:36,246 --> 00:16:38,749 Awak faham apa saya cuba sampaikan? 321 00:16:38,832 --> 00:16:39,833 Oh, Tuhan. 322 00:16:39,916 --> 00:16:44,713 Masalah ini tak berlaku semalaman, jadi penyelesaiannya turut memakan masa. 323 00:16:44,796 --> 00:16:48,008 Betul, tapi kita masih ada masa untuk bertindak. 324 00:16:48,091 --> 00:16:51,219 Kalau semua orang kurangkan pembebasan karbon 325 00:16:51,303 --> 00:16:53,972 dan desak tindakan agresif daripada kerajaan, 326 00:16:54,056 --> 00:16:57,267 kita mampu membalikkan kesan perubahan iklim. 327 00:16:57,350 --> 00:17:01,229 - Terima kasih tumpangkan saya! - Sama-sama dan terima kasih. 328 00:17:01,313 --> 00:17:03,398 Saya macam kenal suara burung itu. 329 00:17:05,275 --> 00:17:07,778 Keesokan paginya, kami pergi tangkap ikan 330 00:17:07,861 --> 00:17:12,616 yang merupakan industri utama Masig dan aktiviti pelancongan yang hebat, 331 00:17:12,699 --> 00:17:14,201 tapi bukan tangkap ikan. 332 00:17:14,284 --> 00:17:16,411 Inilah eksport utama di Masig. 333 00:17:16,495 --> 00:17:20,040 Namanya di Amerika udang karang, tapi di sini udang krai. 334 00:17:20,123 --> 00:17:21,792 - Helo, bala! - Helo, bala. 335 00:17:21,875 --> 00:17:24,753 - Ini Pak Cik Ned dan anaknya Ned… - Helo, bala. 336 00:17:24,836 --> 00:17:26,004 - Dah sedia? - Dah. 337 00:17:26,088 --> 00:17:28,048 SEPUPU NED TUPOA MOSBY WARGA MASIG 338 00:17:28,131 --> 00:17:29,716 - Hei, bala. - Hei, bala. 339 00:17:29,800 --> 00:17:31,802 …serta seekor anjing tak dikenali. 340 00:17:34,888 --> 00:17:36,723 Tak boleh. 341 00:17:36,807 --> 00:17:39,434 Kami nak bawa anjing itu, tapi tak boleh. 342 00:17:39,518 --> 00:17:41,019 Balik ke darat! 343 00:17:41,895 --> 00:17:45,232 Patutkah saya terjun dan tunjuk kehebatan saya? 344 00:17:45,315 --> 00:17:48,110 Kami nak tolong anjing itu, tapi mereka cakap 345 00:17:48,193 --> 00:17:50,904 anjing itu dah biasa dan kami tak perlu risau. 346 00:17:50,987 --> 00:17:52,114 Pandainya. 347 00:17:52,197 --> 00:17:53,990 Nama anjing itu Precious. 348 00:17:54,074 --> 00:17:56,743 Selepas Precious selamat, kami pun bertolak. 349 00:17:57,494 --> 00:18:01,373 Saya suka memancing dan timba pengalaman baharu. 350 00:18:01,456 --> 00:18:03,792 Air laut di sini biru dan jernih. 351 00:18:03,875 --> 00:18:06,920 Industri perikanan di Masig sangat kecil. 352 00:18:07,003 --> 00:18:09,923 Bebas cap kaki karbon, pencemaran dan penangkapan ikan berlebihan. 353 00:18:10,006 --> 00:18:10,924 Buat masa ini. 354 00:18:11,007 --> 00:18:15,345 Saya betul-betul teruja sebelum sedar air laut di sini suam. 355 00:18:15,428 --> 00:18:18,265 Macam ujian senduk itu! Kalau air rasa masin… 356 00:18:18,348 --> 00:18:20,684 Masin! Ada jerung. 357 00:18:21,726 --> 00:18:23,061 …ada jerung. 358 00:18:23,145 --> 00:18:25,522 Nampak jerung besar kebelakangan ini? 359 00:18:25,605 --> 00:18:27,440 Ya, di dermaga saja. 360 00:18:27,524 --> 00:18:29,776 - Bila? - Tiga minggu lalu. 361 00:18:29,860 --> 00:18:32,279 Saya harap dia jawab tiga tahun lalu. 362 00:18:32,362 --> 00:18:34,739 - Ada air masin, adalah… - Jerung. 363 00:18:34,823 --> 00:18:36,575 - Jerung di mana-mana. - Ya. 364 00:18:36,658 --> 00:18:41,454 Baiklah! Tak sabar rasanya! Jom tangkap udang krai. 365 00:18:41,538 --> 00:18:42,497 Jom! 366 00:18:42,581 --> 00:18:44,624 Secepat dan seefisien mungkin. 367 00:18:44,708 --> 00:18:47,711 Saya tak nak fikir bukan-bukan. Macam naik pesawat. 368 00:18:47,794 --> 00:18:51,506 Selagi tak nampak sirip dorsal, semuanya penetapan minda saja. 369 00:18:51,590 --> 00:18:53,091 Ada snorkel? 370 00:18:53,175 --> 00:18:55,343 Tiada snorkel. Kami penyelam bebas. 371 00:18:55,427 --> 00:18:56,386 Paru-paru besar. 372 00:19:06,855 --> 00:19:08,148 GoPro mula merakam. 373 00:19:08,648 --> 00:19:09,482 Selam! 374 00:19:11,568 --> 00:19:13,945 Bukan senang nak cari udang krai. 375 00:19:14,029 --> 00:19:17,699 Ia suka menyorok dan kita perlu cari betul-betul. 376 00:19:17,782 --> 00:19:19,784 Ia memakan masa dan tenaga. 377 00:19:19,868 --> 00:19:22,579 Sebab itu harganya sangat mahal. 378 00:19:22,662 --> 00:19:26,791 Harga seekor udang krai bersaiz sederhana boleh mencecah 80 dolar. 379 00:19:26,875 --> 00:19:28,543 Itu pun besar! 380 00:19:28,627 --> 00:19:33,256 Sejujurnya kalau terjumpa seekor, saya tak sampai hati nak tangkap. 381 00:19:38,428 --> 00:19:40,055 Bagaimanapun, Ned pakar. 382 00:19:40,138 --> 00:19:43,225 Kalau tiada dia, kami dah lemas atau mati kelaparan 383 00:19:43,308 --> 00:19:44,684 ketika cari udang krai. 384 00:19:44,768 --> 00:19:45,894 Tak jumpa? 385 00:19:46,937 --> 00:19:50,523 Tangkap udang krai tak semudah yang disangka. 386 00:19:50,607 --> 00:19:53,902 Saya nak berehat dan tengok dari atas bot saja. 387 00:19:55,028 --> 00:19:56,613 Nak turun sekali lagi? 388 00:19:56,696 --> 00:19:58,406 Okey, boleh juga. Kami cuma… 389 00:19:59,324 --> 00:20:02,369 Kami tengok supaya boleh belajar teknik mereka… 390 00:20:02,452 --> 00:20:03,328 - Ya. - Ya. 391 00:20:03,411 --> 00:20:05,705 Belajar daripada pemerhatian. 392 00:20:05,789 --> 00:20:09,834 - Bukannya sebab kami dah penat. - Kamu berdua memang kuat. 393 00:20:09,918 --> 00:20:13,880 Saya boleh menyelam sekurang-kurangnya empat jam lagi 394 00:20:13,964 --> 00:20:15,966 sebelum mula rasa penat. 395 00:20:16,049 --> 00:20:17,592 Kamu berdua macam ikan. 396 00:20:17,676 --> 00:20:19,552 Biar saya cabut sisik awak. 397 00:20:19,636 --> 00:20:20,512 Terima kasih. 398 00:20:21,680 --> 00:20:25,475 Okey, masa rehat dah tamat. Jom sambung cari udang krai. 399 00:20:28,937 --> 00:20:32,315 Ned jumpa beberapa ekor yang menyorok di bawah karang ini. 400 00:20:34,192 --> 00:20:36,319 Dah pakai sarung tangan, Zac? 401 00:20:36,403 --> 00:20:38,697 Oh, Tuhan! Besarnya. 402 00:20:38,780 --> 00:20:41,825 Dah pakai sarung tangan? Pakai dua-dua belah! 403 00:20:42,617 --> 00:20:43,660 Besarnya! 404 00:20:43,743 --> 00:20:44,577 Besar betul! 405 00:20:45,954 --> 00:20:47,914 Ia sangat besar dan berat. 406 00:20:47,998 --> 00:20:49,416 Apa itu, Zac? 407 00:20:50,041 --> 00:20:52,836 Saya diberikan tugas untuk bawanya balik ke bot. 408 00:20:56,631 --> 00:20:59,092 Macam makhluk asing dalam filem Alien! 409 00:20:59,175 --> 00:21:02,429 Mungkin juga ganas dan berbahaya kalau terlepas. 410 00:21:03,930 --> 00:21:06,057 - Terima kasih. Menakjubkan. - Hei. 411 00:21:06,141 --> 00:21:08,351 - Syukur. - Cantik udang krai ini. 412 00:21:08,435 --> 00:21:10,937 - Syabas. Seronok betul. - Bagus. 413 00:21:11,021 --> 00:21:14,816 Pengalaman menangkap udang krai yang sangat besar di laut 414 00:21:14,899 --> 00:21:16,526 bersama penduduk tempatan 415 00:21:16,609 --> 00:21:19,696 ialah pengalaman berharga yang saya takkan lupa. 416 00:21:22,157 --> 00:21:25,243 Selepas balik ke darat, kami mandi dan berehat. 417 00:21:25,327 --> 00:21:26,703 - Apa khabar? - Darin. 418 00:21:26,786 --> 00:21:28,997 Fraser bawa kami bersiar-siar. 419 00:21:29,080 --> 00:21:31,499 Saya akan tunjuk kawasan di sekitar sini. 420 00:21:31,583 --> 00:21:32,459 Baiklah. 421 00:21:33,793 --> 00:21:37,422 Nama asal Pulau Masig ialah Pulau Yorke. 422 00:21:37,505 --> 00:21:39,007 - Masig. - Pulau Masig. 423 00:21:39,090 --> 00:21:42,093 - Cuba sebut, Zac. - Pulau Masig? 424 00:21:42,177 --> 00:21:44,846 Ya, betul. Masig. Itulah sebutannya. 425 00:21:44,929 --> 00:21:48,141 Pulau Masig terletak di tengah-tengah Selat Torres. 426 00:21:49,100 --> 00:21:51,478 Kami sebahagian daripada suku Kulkulgal. 427 00:21:51,561 --> 00:21:55,440 "Kulka" bermaksud darah. Maksudnya, kita semua bersaudara. 428 00:21:55,523 --> 00:21:59,110 Kami bangga dengan komuniti dan warisan budaya kami. 429 00:21:59,194 --> 00:22:01,780 Berapa ramai penduduk pulau ini? 430 00:22:01,863 --> 00:22:04,491 Sekarang, lebih kurang 250 orang. 431 00:22:04,574 --> 00:22:07,577 Angka itu turun secara drastik sejak 12 tahun lalu. 432 00:22:07,660 --> 00:22:12,499 Ramai yang berhijrah ke selatan untuk cari peluang pekerjaan… 433 00:22:13,083 --> 00:22:18,505 Pulau ini kecil dan tiada infrastruktur untuk tampung pelancongan berskala besar. 434 00:22:19,798 --> 00:22:24,094 Namun, ada perniagaan kecil-kecil yang tawar pakej percutian 435 00:22:24,177 --> 00:22:26,096 kepada kumpulan kecil pelancong. 436 00:22:26,179 --> 00:22:29,015 Bolehkah ia dikembangkan? Sejauh mana? 437 00:22:29,099 --> 00:22:32,519 Mungkin ada peluang ekonomi yang mampan dan belum diteroka. 438 00:22:32,602 --> 00:22:35,939 Bolehkah aspek pelancongan budaya mereka dikembangkan 439 00:22:36,022 --> 00:22:37,649 macam di Pantai Cooya? 440 00:22:37,732 --> 00:22:39,901 - Ya! Tepat di tengah-tengah. - Wah! 441 00:22:39,984 --> 00:22:44,072 Sebagai anak watan pulau ini, apakah pilihan yang ada? 442 00:22:44,155 --> 00:22:46,950 Kami nak memanfaatkan peluang ekopelancongan 443 00:22:47,033 --> 00:22:49,744 untuk menyampaikan mesej, bukan jual produk. 444 00:22:49,828 --> 00:22:53,832 Kami tak nak mengeksploitasi, tapi memanfaatkannya untuk berkongsi 445 00:22:53,915 --> 00:22:56,501 tentang cabaran yang kami hadapi 446 00:22:56,584 --> 00:22:58,378 sambil menjana ekonomi. 447 00:22:58,461 --> 00:23:03,174 Beri peluang untuk generasi muda terlibat dan memelihara budaya kami. 448 00:23:03,258 --> 00:23:07,345 Ini salah satu tempat paling cantik saya pernah sampai. 449 00:23:07,429 --> 00:23:09,055 Sejujurnya, saya hairan… 450 00:23:09,722 --> 00:23:11,307 Awak pun cakap tadi. 451 00:23:11,391 --> 00:23:15,019 Orang Australia tak tahu tentang Selat Torres atau sejarahnya. 452 00:23:15,103 --> 00:23:19,691 Saya yakin 10 peratus saja orang Australia yang tahu sejarah Selat Torres. 453 00:23:19,774 --> 00:23:22,277 Ironinya, sekarang abad ke-21. 454 00:23:22,360 --> 00:23:26,197 Ia bukan berkisar tentang kami saja, tapi sejarah Australia. 455 00:23:26,281 --> 00:23:30,201 Australia prihatin tentang perubahan iklim dan cuba menanganinya. 456 00:23:30,285 --> 00:23:31,828 Di sinilah permulaannya. 457 00:23:31,911 --> 00:23:34,622 Penduduk di sini berdepan situasi rumit. 458 00:23:34,706 --> 00:23:37,917 Bagaimana nak fahamkan dunia tentang masalah di Masig 459 00:23:38,001 --> 00:23:42,005 yang penduduknya amat terkesan akibat kerakusan dunia? 460 00:23:42,839 --> 00:23:45,550 Pulau Masig sangat kecil walaupun dalam peta. 461 00:23:46,384 --> 00:23:49,012 Kebanyakan kita takkan jejak kaki di sini. 462 00:23:49,095 --> 00:23:52,182 Ia takkan dikenali sebagai lokasi tumpuan pelancong, 463 00:23:52,265 --> 00:23:54,767 tapi suara mereka berhak untuk didengari. 464 00:23:54,851 --> 00:23:58,021 Orang lain hidup tanpa menghiraukan kesannya 465 00:23:58,104 --> 00:24:01,232 kerana kesannya bukan di depan mata mereka. 466 00:24:01,316 --> 00:24:05,653 Kalau tinggal di bandar, mereka tak nampak hakisan berlaku. 467 00:24:05,737 --> 00:24:11,201 Kalau tinggal di hutan konkrit, di pusat bandar atau pangsapuri mewah… 468 00:24:11,284 --> 00:24:14,120 Baguslah. Saya tumpang gembira. 469 00:24:14,204 --> 00:24:16,873 Bagaimanapun, orang perlu faham pilihan mereka 470 00:24:16,956 --> 00:24:20,418 akan mempengaruhi hidup kami di sini. 471 00:24:20,502 --> 00:24:21,336 Betul. 472 00:24:21,419 --> 00:24:25,340 Penting untuk orang ramai faham dan sependapat dengan kami… 473 00:24:25,423 --> 00:24:29,302 Saya rasa semua orang patut mainkan peranan masing-masing. 474 00:24:29,385 --> 00:24:32,514 Suara kami patut disampaikan supaya orang ramai faham. 475 00:24:32,597 --> 00:24:36,142 "Inilah impak pilihan saya kepada orang yang saya sayang, 476 00:24:36,226 --> 00:24:38,144 walaupun saya tak kenal mereka." 477 00:24:38,228 --> 00:24:40,313 - Ya. - Masig pulau yang unik. 478 00:24:40,396 --> 00:24:42,148 Ia masih belum terusik. 479 00:24:42,232 --> 00:24:45,777 Ia masih terlindung daripada dunia dan sangat indah. 480 00:24:45,860 --> 00:24:48,780 Menakjubkan! Potensinya sangat besar. 481 00:24:48,863 --> 00:24:52,492 Masig patut buka pintu pelancongan atas niat dan objektif 482 00:24:52,575 --> 00:24:56,496 untuk beri kesedaran tentang kesan perubahan iklim dunia. 483 00:24:56,579 --> 00:24:58,540 "Ini kesannya kepada pulau kami." 484 00:24:59,040 --> 00:25:01,376 Saya rasa idea itu memang bernas. 485 00:25:01,459 --> 00:25:05,129 Fraser bawa kami ke salah satu daripada dua kedai di pulau ini 486 00:25:05,213 --> 00:25:09,384 Mereka cuma jual barang keperluan asas. Kalau tiada, jangan cari. 487 00:25:09,467 --> 00:25:13,638 Malam ini saya makan udang krai, jadi Darin beli sayur. 488 00:25:13,721 --> 00:25:15,723 Malam ini ada barbeku, bukan? 489 00:25:15,807 --> 00:25:18,601 Ada barbeku di tepi pantai malam ini. 490 00:25:18,685 --> 00:25:20,687 - Okey. - Awak nak beli apa-apa? 491 00:25:20,770 --> 00:25:22,981 - Nak beli sayur, Darin? - Ya. 492 00:25:23,064 --> 00:25:25,567 Saya suka pisang. 493 00:25:25,650 --> 00:25:27,986 Semuanya dihantar seminggu sekali. 494 00:25:28,069 --> 00:25:30,029 Kedai-kedai disubsidi organisasi bukan untung 495 00:25:30,113 --> 00:25:33,992 yang bekalkan barang keperluan asas ke kawasan-kawasan terpencil. 496 00:25:34,075 --> 00:25:36,494 Darin dah jumpa makan malam dia. 497 00:25:36,578 --> 00:25:38,204 - Kad kredit? - Terima kasih. 498 00:25:38,288 --> 00:25:40,456 - Terima kasih. - Sama-sama. Eso. 499 00:25:40,540 --> 00:25:44,586 Mitch beli snek untuk dikongsi bersama kru kami. 500 00:25:45,086 --> 00:25:48,172 - Dia nampak sangat gembira. - Budak roti halia. 501 00:25:49,299 --> 00:25:53,595 - Ini bot-bot nelayan. - Berapa ramai nelayan di sini? 502 00:25:53,678 --> 00:25:59,350 Kebanyakan anak-anak muda. Lebih kurang 20 orang. 503 00:25:59,434 --> 00:26:00,560 - Wah. - Ya. 504 00:26:00,643 --> 00:26:02,145 Ini menakjubkan. 505 00:26:02,228 --> 00:26:04,105 Kita boleh jalan kaki ke pulau itu. 506 00:26:04,188 --> 00:26:06,816 - Kita boleh jalan kaki ke sana? - Betul. 507 00:26:06,899 --> 00:26:09,986 Walau apa pun nasib yang menanti mereka, 508 00:26:10,486 --> 00:26:14,282 penduduk Masig giat meneroka penyelesaian yang mampan. 509 00:26:14,365 --> 00:26:19,579 Kami perlukan jaminan makanan, bekalan tenaga, kesihatan dan hubungan. 510 00:26:19,662 --> 00:26:21,164 Semua itu keperluan asas. 511 00:26:21,247 --> 00:26:24,751 Kami perlu bersedia untuk hal luar jangka. 512 00:26:24,834 --> 00:26:26,794 Kalau kami tak bersuara sekarang, 513 00:26:26,878 --> 00:26:29,672 maksudnya kami sedang gali kubur sendiri. 514 00:26:29,756 --> 00:26:33,343 Semuanya berlaku serentak dalam sebuah populasi terkawal. 515 00:26:33,426 --> 00:26:36,471 Di bandar, kesannya tak dirasai serentak. 516 00:26:36,554 --> 00:26:39,515 Ada masalah pencemaran dan sumber tenaga di bandar, 517 00:26:39,599 --> 00:26:42,644 tapi di sini, semua kesan itu berlaku serentak. 518 00:26:42,727 --> 00:26:44,771 - Tepat sekali. - Ya. 519 00:26:44,854 --> 00:26:50,610 Bayangkan semua kesan itu dikumpulkan dan menghambat kami serentak. 520 00:26:50,693 --> 00:26:54,447 Kamu boleh nampak semua kesan yang menghambat kami serentak 521 00:26:55,323 --> 00:26:57,116 dalam masa nyata. 522 00:26:57,200 --> 00:26:58,242 Ya. 523 00:26:58,993 --> 00:27:03,039 Sementara penduduk Pulau Masig cuba mengembangkan ekonomi mereka, 524 00:27:03,122 --> 00:27:06,250 prospek pelancongan sukan memancing dan makanan 525 00:27:06,334 --> 00:27:09,671 lebih luas, asalkan kelestariannya terpelihara. 526 00:27:10,505 --> 00:27:12,882 - Hai, sayang. - Tengok! Precious datang. 527 00:27:13,675 --> 00:27:16,594 Alamak! Mungkin Darin takkan kembali. 528 00:27:18,054 --> 00:27:20,264 Pulau ini ialah syurga dunia. 529 00:27:21,933 --> 00:27:24,435 Air lautnya biru dan jernih. 530 00:27:24,519 --> 00:27:25,770 Sebenarnya, 531 00:27:25,853 --> 00:27:29,065 inilah masa dan tempat paling sesuai untuk berehat. 532 00:27:34,696 --> 00:27:38,241 Gaya Precious berenang setanding atlet Olimpik. 533 00:27:41,744 --> 00:27:44,706 Dalam keseronokan mandi-manda, hati saya terdetik. 534 00:27:44,789 --> 00:27:48,251 Berapa generasi lagi akan mendiami Pulau Masig? 535 00:27:48,751 --> 00:27:50,503 Mungkin dunia boleh berubah. 536 00:27:50,586 --> 00:27:52,255 Mungkin belum terlambat… 537 00:27:54,257 --> 00:27:58,803 kerana inilah gambaran syurga sebenar. 538 00:28:04,851 --> 00:28:08,062 Matahari mula terbenam dan tirai hari ini pun berlabuh. 539 00:28:08,730 --> 00:28:12,400 Masa untuk berbarbeku bersama kawan baharu di tepi pantai. 540 00:28:12,483 --> 00:28:16,320 Hidangan utamanya ialah udang krai yang kami tangkap pagi tadi. 541 00:28:16,821 --> 00:28:19,907 Budak-budak lelaki yang mewarisi tarian tradisional. 542 00:28:19,991 --> 00:28:24,162 Penting bagi setiap generasi untuk mewariskan tradisi seperti ini 543 00:28:24,245 --> 00:28:26,581 demi kelangsungan budaya mereka. 544 00:28:27,123 --> 00:28:30,626 Muzik, tarian dan makanan. 545 00:28:30,710 --> 00:28:33,713 Saya rasa definisi keraian di seluruh dunia sama. 546 00:28:34,589 --> 00:28:37,258 Sekarang, ada satu kerja lagi… 547 00:28:39,343 --> 00:28:41,053 Lap semua kanta kamera. 548 00:28:41,137 --> 00:28:42,054 Hei, Mitch! 549 00:28:42,138 --> 00:28:44,265 Okey. Sekarang, parti boleh mula. 550 00:28:44,348 --> 00:28:47,935 Hai, ayah dan mak cik. Ini pak cik saya, Pak Cik Mike. 551 00:28:48,019 --> 00:28:50,146 Selamat berkenalan. Nama saya Zac. 552 00:28:50,229 --> 00:28:52,440 - Salam kenal. - Ini Darin. 553 00:28:52,523 --> 00:28:54,025 Selamat berkenalan. 554 00:28:54,108 --> 00:28:55,610 Terima kasih jemput kami. 555 00:28:55,693 --> 00:28:58,029 Anak-anak ini akan buat persembahan. 556 00:28:58,112 --> 00:29:01,532 Pak Cik Mike akan jelaskan makna tarian itu. 557 00:29:01,616 --> 00:29:03,493 Mereka nak buat tarian bintang. 558 00:29:03,576 --> 00:29:09,707 Dalam budaya kami sebagai pelaut 559 00:29:09,791 --> 00:29:11,751 yang tinggal di pesisir pantai, 560 00:29:11,834 --> 00:29:14,670 bintang bantu kami mengemudi pada waktu malam. 561 00:29:14,754 --> 00:29:16,672 Bintang penting bagi kami. 562 00:29:16,756 --> 00:29:21,093 - Awak pun pernah buat tarian ini? - Ya, Fraser pun. 563 00:29:21,177 --> 00:29:23,554 Adakah koreografinya sama? 564 00:29:23,638 --> 00:29:26,224 Tarian ini warisan nenek-moyang kami. 565 00:29:26,724 --> 00:29:28,935 Maksudnya, dari generasi ke generasi. 566 00:29:30,853 --> 00:29:33,105 - Tak sabar. Terima kasih. - Terima kasih. 567 00:29:58,798 --> 00:30:01,634 Sebagai komuniti pelaut, 568 00:30:01,717 --> 00:30:04,428 budaya mereka berkait rapat dengan bintang. 569 00:30:04,512 --> 00:30:05,888 Tengok tangan mereka. 570 00:30:05,972 --> 00:30:09,642 Mereka pegang sesuatu yang melambangkan bintang. 571 00:30:16,440 --> 00:30:19,735 Budaya mereka dipelihara melalui nyanyian dan tarian, 572 00:30:19,819 --> 00:30:22,321 dan diturunkan dari generasi ke generasi 573 00:30:22,405 --> 00:30:26,659 sebagai ceritera mitos dan legenda. 574 00:30:27,994 --> 00:30:28,870 Hebatnya. 575 00:30:33,958 --> 00:30:35,042 Syabas, semua. 576 00:30:36,252 --> 00:30:37,587 Persembahan yang unik. 577 00:30:38,087 --> 00:30:39,839 Kamu semua bintang. 578 00:30:39,922 --> 00:30:42,466 Selamat berkenalan. Kamu pandai menari. 579 00:30:43,050 --> 00:30:45,511 Persembahan dah tamat. Masa untuk makan. 580 00:30:46,596 --> 00:30:48,890 Ini Mikey, cef kami malam ini. 581 00:30:49,599 --> 00:30:52,685 Dia akan panggang udang krai guna teknik sama 582 00:30:52,768 --> 00:30:55,104 yang dipraktikkan nenek moyang mereka. 583 00:30:57,231 --> 00:31:00,359 Yang menariknya, mereka panggang udang krai dan ikan 584 00:31:00,443 --> 00:31:02,361 tanpa apa-apa ramuan. 585 00:31:02,445 --> 00:31:05,990 Udang krai dan ikan yang masih segar terus dipanggang 586 00:31:06,073 --> 00:31:07,825 tanpa perisa tambahan. 587 00:31:07,909 --> 00:31:09,493 Tak sabar nak makan. 588 00:31:11,746 --> 00:31:14,165 - Hai, Michael. Apa khabar? - Sihat? 589 00:31:14,248 --> 00:31:16,834 - Mikey, ini Darin dan Zac. - Salam kenal. 590 00:31:16,918 --> 00:31:19,629 Besar udang krai dan ikan yang kamu tangkap. 591 00:31:19,712 --> 00:31:21,839 Besar? Macam mana nak masak? 592 00:31:21,923 --> 00:31:24,133 Saya akan panggangnya. 593 00:31:24,216 --> 00:31:25,843 Letak di atas rak. 594 00:31:25,927 --> 00:31:27,595 Alas ikan dengan kerajang. 595 00:31:27,678 --> 00:31:30,806 - Itu udang pertama awak? - Ia nampak lebih besar. 596 00:31:30,890 --> 00:31:32,767 - Dia boleh buat. - Oh, Tuhan. 597 00:31:33,351 --> 00:31:34,226 Okey. 598 00:31:35,311 --> 00:31:36,562 - Tengok. - Oh, Tuhan. 599 00:31:36,646 --> 00:31:37,939 Cantiknya. 600 00:31:38,022 --> 00:31:40,858 - Kecur air liur. - Harganya 80 dolar seekor. 601 00:31:40,942 --> 00:31:43,152 Wah! Bertuahnya kami. 602 00:31:43,235 --> 00:31:44,654 - Ya. - Ya. 603 00:31:44,737 --> 00:31:45,738 Kamu nak rasa? 604 00:31:45,821 --> 00:31:49,325 Pembuka selera kami ialah hasil tangkapan siang tadi, 605 00:31:49,408 --> 00:31:52,411 ikan dengkis Pasifik yang isinya putih… 606 00:31:52,495 --> 00:31:53,454 Segarnya. 607 00:31:53,537 --> 00:31:55,164 …dan baru saja diangkat. 608 00:31:55,247 --> 00:31:57,249 Saya tak pernah makan ikan ini. 609 00:31:57,333 --> 00:32:00,711 Lebih-lebih lagi, kita yang tangkap sendiri. 610 00:32:00,795 --> 00:32:03,589 Inilah erti kelestarian sebenar. 611 00:32:06,050 --> 00:32:09,887 - Ada sesiapa nak rasa? - Di mana Mitch? Mitch takkan tolak. 612 00:32:09,971 --> 00:32:11,305 Pucuk dicita ulam mendatang. 613 00:32:11,389 --> 00:32:12,890 Corey paling dekat. 614 00:32:13,933 --> 00:32:17,937 Saya tak nak ganggu aliran babak, jadi saya makan secubit dua lagi. 615 00:32:18,020 --> 00:32:21,774 Oh, Tuhan. Sedapnya. 616 00:32:21,857 --> 00:32:24,235 Seterusnya, hidangan utama, 617 00:32:24,318 --> 00:32:27,113 udang krai yang kami tangkap tengah hari tadi. 618 00:32:33,828 --> 00:32:37,289 Rasanya sangat sedap walaupun ia cuma udang karang. 619 00:32:37,373 --> 00:32:41,460 Bukan sembarangan udang karang, tapi yang besar, berjus 620 00:32:41,544 --> 00:32:44,171 dan dipanggang tanpa perisa tambahan. 621 00:32:44,255 --> 00:32:45,256 Oh, Tuhan. 622 00:32:46,382 --> 00:32:48,009 Kami makannya setiap hari. 623 00:32:48,634 --> 00:32:51,929 Wah! Kamu semua memang bertuah. 624 00:32:52,013 --> 00:32:54,098 Saya tak berniat buat awak cemburu. 625 00:32:54,181 --> 00:32:55,433 Taklah, saya… 626 00:32:55,516 --> 00:32:57,476 Tengok betapa padat isinya. 627 00:32:57,560 --> 00:32:58,394 Ya. 628 00:32:58,477 --> 00:33:01,439 Teksturnya sempurna 629 00:33:01,522 --> 00:33:04,442 dengan rasa masin daripada air laut. 630 00:33:05,484 --> 00:33:08,904 Anda boleh rasa kesegarannya dalam setiap gigitan. 631 00:33:09,572 --> 00:33:11,157 Takkan Darin tengok saja? 632 00:33:11,240 --> 00:33:13,451 Macam mana? Sayur itu dah masak? 633 00:33:13,951 --> 00:33:15,828 Dia makan tuber, 634 00:33:15,911 --> 00:33:18,789 sejenis akar yang sama macam keladi atau kentang… 635 00:33:18,873 --> 00:33:19,790 Dah masak? 636 00:33:19,874 --> 00:33:23,753 …dengan sayur-sayur panggang lain yang dia beli di kedai tadi. 637 00:33:23,836 --> 00:33:25,046 Terima kasih. 638 00:33:25,129 --> 00:33:26,464 Nampak sedap. 639 00:33:27,048 --> 00:33:28,382 Tengok ini. 640 00:33:28,466 --> 00:33:31,969 Saya sangat menghormati komitmen dan dedikasi Darin 641 00:33:32,053 --> 00:33:34,680 dalam menegakkan prinsipnya sebagai vegan. 642 00:33:34,764 --> 00:33:37,516 Darin benar-benar buat saya kagum. 643 00:33:37,600 --> 00:33:39,894 Dia hampir tak pernah melanggarnya. 644 00:33:39,977 --> 00:33:42,188 Ini bukan pertandingan juadah paling sedap. 645 00:33:42,271 --> 00:33:43,939 Okey, juadah saya menang. 646 00:33:44,023 --> 00:33:45,691 Udang krai ini pemenangnya. 647 00:33:46,901 --> 00:33:48,819 Hari ini hari yang sempurna. 648 00:33:48,903 --> 00:33:51,405 Kami bersyukur dapat jumpa penduduk di sini 649 00:33:51,489 --> 00:33:53,949 dan berterima kasih atas layanan mereka. 650 00:33:54,033 --> 00:33:55,576 Mike, koeyma eso. 651 00:33:55,659 --> 00:33:58,287 - Terima kasih. - Sama-sama. 652 00:33:58,370 --> 00:33:59,330 Koeyma eso. 653 00:33:59,413 --> 00:34:00,664 Kamu yang menyelam… 654 00:34:00,748 --> 00:34:04,126 Saya cuma masak. Moga-moga menepati cita rasa. 655 00:34:04,210 --> 00:34:05,753 - Terima kasih. - Sama-sama. 656 00:34:05,836 --> 00:34:08,339 - Koeyma eso. Terima kasih. - Sama-sama. 657 00:34:08,964 --> 00:34:12,510 - Terima kasih. Koeyma eso. - Selamat menjamu selera. 658 00:34:12,593 --> 00:34:15,805 Peluang menyingkap kehidupan penduduk Pulau Masig 659 00:34:15,888 --> 00:34:18,224 cuma hadir sekali seumur hidup. 660 00:34:27,817 --> 00:34:31,362 Kadang-kadang, orang cuma mahu bercerita. 661 00:34:32,071 --> 00:34:36,158 Mereka tak harapkan apa-apa, selain kesudian untuk mendengar. 662 00:34:38,244 --> 00:34:42,206 Tiada jawapan yang mudah di sini. Mungkin tiada jawapan langsung. 663 00:34:43,249 --> 00:34:45,334 Suhu atmosfera Bumi semakin tinggi. 664 00:34:45,417 --> 00:34:49,630 Suatu hari nanti, mungkin pulau ini akan tenggelam 665 00:34:49,713 --> 00:34:55,010 dan penduduk di sini terpaksa berhijrah untuk mulakan hidup baharu. 666 00:34:55,094 --> 00:34:58,180 Walaupun pantai dan rumah mereka ditelan laut, 667 00:34:58,264 --> 00:35:04,061 kisah, muzik, tarian dan gelak tawa mereka, 668 00:35:04,145 --> 00:35:08,023 moga-moga semua itu dapat diwariskan kepada generasi seterusnya. 669 00:35:09,024 --> 00:35:10,401 Saya baru terfikir. 670 00:35:10,901 --> 00:35:14,613 Sepertimana berkongsi Bumi, kita berkongsi bintang yang sama. 671 00:35:15,781 --> 00:35:18,325 Setiap kali kita mendongak ke langit malam 672 00:35:18,409 --> 00:35:20,452 dan melihat bintang berkerlipan, 673 00:35:20,953 --> 00:35:24,790 ingatlah persaudaraan sesama insan yang jauh di mata kita 674 00:35:25,958 --> 00:35:27,501 di mana jua mereka berada. 675 00:35:30,337 --> 00:35:34,216 Down To Earth mengiktiraf peribumi Australia. 676 00:35:34,300 --> 00:35:38,721 Kami menghormati tradisi, budaya dan harapan leluhur peribumi Selat Torres. 677 00:36:09,919 --> 00:36:11,629 Terjemahan sari kata oleh Saffura