1 00:00:06,215 --> 00:00:10,887 EEN NETFLIX-SERIE 2 00:00:13,181 --> 00:00:14,140 Je droomt. 3 00:00:18,853 --> 00:00:20,146 Stel je nu eens voor… 4 00:00:21,189 --> 00:00:22,482 …dat dit je huis is. 5 00:00:25,401 --> 00:00:28,321 Elke morgen sta je op en verzorg je je gewassen. 6 00:00:29,947 --> 00:00:33,117 Meer dan 250 verschillende soorten planten… 7 00:00:33,201 --> 00:00:36,287 …paddenstoelen, vissen, insecten en andere wezens… 8 00:00:36,370 --> 00:00:39,332 …leven er in een perfecte symbiotische relatie… 9 00:00:39,415 --> 00:00:43,920 …en creëren zo alles wat nodig is voor een onafhankelijke biosfeer… 10 00:00:44,003 --> 00:00:45,671 …voor jou en je huisgenoten. 11 00:00:47,548 --> 00:00:51,469 En stel je voor dat je een kip hebt. Waarom niet? Het is een droom. 12 00:00:51,969 --> 00:00:53,888 Heeft je huis zonnepanelen? 13 00:00:53,971 --> 00:00:55,973 Nogal wiedes, natuurlijk. 14 00:00:56,974 --> 00:01:00,394 Maar in dit huis wordt niets verspild. 15 00:01:00,478 --> 00:01:03,314 Want zelfs het afval wordt omgezet in energie. 16 00:01:03,397 --> 00:01:05,149 Een ononderbroken cyclus. 17 00:01:05,233 --> 00:01:09,278 En wat van die huisgenoten van je zijn de beste koks van het land. 18 00:01:09,362 --> 00:01:15,618 Ze maken de hele dag culinaire maaltijden met verse ingrediënten, thuis gekweekt. 19 00:01:15,701 --> 00:01:17,620 En in de daktuin. 20 00:01:17,703 --> 00:01:24,043 In deze droom is er zelfs zo veel eten, dat je thuis een restaurantje hebt. 21 00:01:24,544 --> 00:01:27,922 Met een paar zitplaatsen, en er wordt nooit iets verspild. 22 00:01:29,382 --> 00:01:32,051 Stel je eens een wereld zonder afval voor. 23 00:01:34,428 --> 00:01:35,972 Genoeg nu, wakker worden. 24 00:01:45,690 --> 00:01:51,821 Afval. Het is er in oneindig veel vormen, en we maken er elke dag meer van. 25 00:01:51,904 --> 00:01:54,740 We verspillen alles, van geld tot tijd. 26 00:01:54,824 --> 00:01:58,578 Maar nu bekijken we het verspillen van natuurlijke middelen… 27 00:01:58,661 --> 00:02:02,582 …en wat we achterlaten in de vorm van stedelijk vast afval… 28 00:02:02,665 --> 00:02:05,751 …of zoals je het beter kent: vuilnis. 29 00:02:05,835 --> 00:02:08,212 Ons gecreëerde afval moet ergens heen. 30 00:02:08,838 --> 00:02:12,300 De vuilnisbelten raken vol, maar de gemiddelde Amerikaan… 31 00:02:12,383 --> 00:02:15,136 …blijft 2,5 kilo afval per dag produceren. 32 00:02:15,761 --> 00:02:17,889 Waarom? Hoe veranderen we dat? 33 00:02:17,972 --> 00:02:22,643 We kennen de basis: Verminderen, hergebruiken en recyclen. 34 00:02:22,727 --> 00:02:25,229 Maar doen we dat? Wat kan er nog beter? 35 00:02:25,813 --> 00:02:30,193 Ons doorlopend gesprek met auteur, historicus en boer Bruce Pascoe… 36 00:02:30,276 --> 00:02:33,779 …kwam vanzelf op afval, toen hij sprak over z'n ervaring… 37 00:02:33,863 --> 00:02:38,034 …met werken met de jongere generatie landbouwstudenten op z'n boerderij. 38 00:02:38,117 --> 00:02:42,830 Het was grappig, op de boerderij. Ik zie mezelf als natuurbeschermer. 39 00:02:42,914 --> 00:02:47,418 Maar ze zijn allemaal jonger. Ze zijn zo fanatiek gericht op plastic… 40 00:02:47,501 --> 00:02:53,549 …en op recyclen. Ik dacht dat ik goed was. Maar elke dag wijzen ze me ergens op. 41 00:02:54,133 --> 00:02:55,509 'Wat is dat?' 42 00:02:57,553 --> 00:02:59,347 En dat vind ik best geweldig. 43 00:02:59,430 --> 00:03:04,060 Het zegt echt wat over mijn generatie en die van hen. 44 00:03:04,143 --> 00:03:06,938 Die van hen wordt beter. -Fascinerend. 45 00:03:07,021 --> 00:03:12,735 Onze wereld wordt beter, als we de jeugd hun gang laten gaan. 46 00:03:12,818 --> 00:03:18,699 Die kennis schept al hoop. Erg veel hoop. Deze rotzooi moet anders. 47 00:03:18,783 --> 00:03:23,663 Dat is een zakelijke kans, om de zaken te veranderen. 48 00:03:24,247 --> 00:03:30,002 Want het water in Melbourne was 20 jaar geleden het beste ter wereld. 49 00:03:30,086 --> 00:03:34,715 Toen begonnen we water te drinken uit plastic flessen. 50 00:03:34,799 --> 00:03:38,386 Op een vergadering zie je nu massa's plastic… 51 00:03:38,469 --> 00:03:44,684 …verpakt in plastic, met water erin, dat we vroeger nog uit de kraan dronken. 52 00:03:44,767 --> 00:03:48,562 Winst gaat niet altijd gepaard met goede milieupraktijken. 53 00:03:48,646 --> 00:03:54,068 Maar veel bedrijven beleven succes door over te gaan op duurzamere methoden. 54 00:03:54,151 --> 00:03:58,114 Ons team heeft ook geprobeerd de voetafdruk dit seizoen te beperken. 55 00:03:58,197 --> 00:04:02,201 We beperken ons wegwerpplastic en ander afval zo veel mogelijk. 56 00:04:02,285 --> 00:04:07,665 Op een zomerdag kan zo'n team dagelijks wel 70 waterflesjes verbruiken. 57 00:04:07,748 --> 00:04:10,459 Vreselijk, als dat wegwerpflesjes zijn. 58 00:04:10,543 --> 00:04:11,836 Teken voor opname. 59 00:04:11,919 --> 00:04:16,882 We voorkomen dat afval met herbruikbare waterflessen met ingebouwde filters. 60 00:04:17,550 --> 00:04:21,846 Elk teamlid krijgt er één, dus wegwerpplastic is niet meer nodig. 61 00:04:23,472 --> 00:04:24,432 We kunnen dit. 62 00:04:26,892 --> 00:04:30,813 Als verandering thuis begint, is dit daar een fraai voorbeeld van. 63 00:04:30,896 --> 00:04:36,819 Bouwer en kunstenaar Joost Bakker ontwierp een zelfvoorzienend, afvalvrij huis… 64 00:04:36,902 --> 00:04:40,531 …als levend kunstwerk dat wordt tentoongesteld in Melbourne. 65 00:04:40,614 --> 00:04:43,242 Goedendag. Ik ben Zac. -Hé man, hoe gaat het? 66 00:04:43,326 --> 00:04:45,077 Aangenaam. -Insgelijks. 67 00:04:45,161 --> 00:04:48,205 Broeder, hoe gaat het met je? -En met jou, vriend? 68 00:04:48,289 --> 00:04:49,290 Ik ben benieuwd. 69 00:04:49,373 --> 00:04:50,750 Even een waarschuwing. 70 00:04:50,833 --> 00:04:55,087 Je zintuigen gaan overprikkeld raken. Maar op een erg goede manier. 71 00:04:55,171 --> 00:04:58,424 Het eerste dat je ziet bij binnenkomst, is de mush-room… 72 00:04:58,507 --> 00:05:02,219 …een kast ontworpen om allerlei eetbare paddenstoelen te kweken. 73 00:05:02,303 --> 00:05:04,805 Paddenstoelenactie. -Dit meen je niet. 74 00:05:04,889 --> 00:05:09,435 Het is bizar hoe snel ze groeien. Deze is over twee dagen zo groot. 75 00:05:09,518 --> 00:05:10,686 Echt? -Twee dagen? 76 00:05:11,687 --> 00:05:15,149 Dit is geweldig. -Deze vond een vriend op een wandeling. 77 00:05:15,232 --> 00:05:18,444 Inheemse paddenstoel hier. Lion's Mane, best beroemd. 78 00:05:18,527 --> 00:05:20,363 Neurologisch. -Prachtig. 79 00:05:20,446 --> 00:05:24,700 Deze eten we veel. Deze groeien erg goed in koffiedik. 80 00:05:24,784 --> 00:05:30,581 Op stoom uit de douche en het condensaat uit de boiler, dat verzamelen we. 81 00:05:30,664 --> 00:05:34,210 Je maakt een microklimaat, dat gunstig is voor de… 82 00:05:34,293 --> 00:05:37,922 Ik ben geobsedeerd, dat weet je, door lucht. 83 00:05:38,005 --> 00:05:41,884 Ik wil een luchtomgeving binnen maken, alsof je door een bos loopt. 84 00:05:42,468 --> 00:05:46,389 We hebben zo'n 250 verschillende soorten planten hier. 85 00:05:46,472 --> 00:05:50,059 Ons interieur kun je betitelen als biologisch. 86 00:05:50,142 --> 00:05:52,978 Geen lijm, geen gifstoffen, alles is natuurlijk. 87 00:05:54,397 --> 00:05:57,525 Afvalvrij? Joost heeft aan alles gedacht. 88 00:05:57,608 --> 00:06:02,822 Dat daar achterin is erg cool. De bioverteerder, een grote zwarte maag. 89 00:06:02,905 --> 00:06:04,865 Super. -Een bioverteerder. 90 00:06:04,949 --> 00:06:07,868 Elk van ons produceert een kilo aan organisch afval per dag. 91 00:06:07,952 --> 00:06:10,246 Dat is een uur aan methaangas. 92 00:06:10,329 --> 00:06:13,999 We verspillen dus nu tussen de zeven en acht miljard uur… 93 00:06:14,083 --> 00:06:16,001 …aan potentiële energie per dag. 94 00:06:16,502 --> 00:06:20,506 Maar je vult je afvalbak ook niet met organisch afval. 95 00:06:20,589 --> 00:06:24,927 Dat wilde ik 'herscheppen', en de opbrengst gaat weer naar de planten. 96 00:06:25,010 --> 00:06:30,641 Voor de duidelijkheid: in die grote zak wordt menselijk en ander afval verzameld. 97 00:06:30,724 --> 00:06:34,728 Daar komt natuurlijk gas uit voort, waar je zo'n vier uur per dag… 98 00:06:34,812 --> 00:06:38,315 …op kunt koken en water mee kunt verwarmen. Afvalvrij, dus. 99 00:06:38,899 --> 00:06:39,817 Hé, vis. 100 00:06:40,401 --> 00:06:42,027 En dit is een groot visbassin. 101 00:06:42,611 --> 00:06:44,989 Dit zijn goudbarramundi's. -Prachtig. 102 00:06:47,324 --> 00:06:48,951 Prachtige vissen. -Geweldig. 103 00:06:49,034 --> 00:06:52,538 Dit bedrijf wil erg graag overal microsystemen leveren. 104 00:06:52,621 --> 00:06:57,334 Dus in plaats van enorme viskwekerijen, zijn een miljoen kleine kwekerijen beter. 105 00:06:57,418 --> 00:07:01,672 De ontlasting van deze vissen kunnen we gebruiken als plantenvoeding. 106 00:07:01,755 --> 00:07:03,257 Weer een gesloten lus. 107 00:07:03,340 --> 00:07:06,844 De vissen en planten zijn deel van een aquaponics-systeem. 108 00:07:06,927 --> 00:07:09,138 Afval van de vissen voedt de planten… 109 00:07:09,221 --> 00:07:12,808 …via een constante waterstroom. Dit is niet zomaar een huis. 110 00:07:12,892 --> 00:07:16,312 Naast voor onderdak, is het ontworpen om voedsel te kweken… 111 00:07:16,395 --> 00:07:22,109 …en om een duurzaam, CO2-vrij, afvalvrij, bewoonbaar kunstwerk te zijn. 112 00:07:22,193 --> 00:07:24,278 Natuurlijk totaal op zonne-energie. 113 00:07:24,361 --> 00:07:28,407 Dit is gemaakt van 's werelds grootste afvalproduct, stro. Geperst. 114 00:07:28,491 --> 00:07:30,576 Geen lijm, totaal geen chemicaliën. 115 00:07:30,659 --> 00:07:33,120 Geen synthetische stoffen. -Allemaal stro? 116 00:07:33,204 --> 00:07:36,999 Door warmte en druk. -Zestig ton druk bij 60 graden. 117 00:07:37,082 --> 00:07:41,462 Het inwendige vocht wordt stoom, en maakt het een geheel. 118 00:07:41,545 --> 00:07:44,465 Je kunt het niet verbranden, het brandt niet. 119 00:07:44,548 --> 00:07:46,717 Allemaal afgedekt met kalksteen. 120 00:07:47,218 --> 00:07:52,181 Tot wel 30 procent van ons afval is bouw- en sloopafval… 121 00:07:52,264 --> 00:07:56,644 …maar Joost gebruikt bouwmaterialen die recyclebaar of composteerbaar zijn. 122 00:07:56,727 --> 00:08:00,689 Daar achter het koper? Magnesiumplaten. De Romeinen gebruikten die. 123 00:08:00,773 --> 00:08:03,067 Van magnesiumoxide. -Inderdaad. 124 00:08:03,150 --> 00:08:06,278 Ik vind dit geweldig spul. Ook vuurvast, toch? 125 00:08:06,362 --> 00:08:09,448 Van nature brandwerend, en ook schimmelwerend. 126 00:08:09,532 --> 00:08:12,952 Als het gebouw gesloopt wordt, vermaal je het gewoon. 127 00:08:13,035 --> 00:08:16,288 De ultieme gesloten lus. Dit is een biologisch restaurant. 128 00:08:16,372 --> 00:08:21,168 Ik gebruik geen materialen zonder hout- of biologisch keurmerk. 129 00:08:21,752 --> 00:08:23,254 En het is prachtig hout. 130 00:08:24,296 --> 00:08:27,216 Ik vind alles geweldig. Dit is de garage nog maar. 131 00:08:27,716 --> 00:08:30,553 Voor Joost is dit dus een biologisch restaurant. 132 00:08:30,636 --> 00:08:34,056 En op het dak is een volledig biologische kwekerij. 133 00:08:34,139 --> 00:08:38,894 Als we onze huizen en woonomgevingen productief kunnen maken… 134 00:08:38,978 --> 00:08:42,439 …krijgen boeren ruimte om hun land te laten verwilderen… 135 00:08:42,523 --> 00:08:44,817 …om te herplanten… Meer land is niet nodig. 136 00:08:44,900 --> 00:08:47,653 We moeten het gewoon slimmer gebruiken. 137 00:08:47,736 --> 00:08:51,657 We waren zo'n vijf miljoen jaar genesteld in ons voedselsysteem… 138 00:08:51,740 --> 00:08:55,160 …en hebben ons daar de laatste honderd jaar van verwijderd. 139 00:08:55,244 --> 00:08:56,787 We willen allemaal terug. 140 00:08:56,870 --> 00:08:59,790 Het verbouwde voedsel wordt in de keuken bereid… 141 00:08:59,873 --> 00:09:03,711 …door Joosts partners en bekroonde chef-koks Jo en Matt. 142 00:09:03,794 --> 00:09:06,505 En hun eenpersoons keukenploeg, Lou. 143 00:09:06,589 --> 00:09:09,717 Jo en Matt wonen in 't huis, en koken en verduurzamen… 144 00:09:09,800 --> 00:09:12,761 …verse en gezonde maaltijden voor een beperkt aantal klanten… 145 00:09:12,845 --> 00:09:15,139 …in een intieme thuisrestaurant-sfeer. 146 00:09:15,222 --> 00:09:17,891 En dit is allemaal een non-profit… 147 00:09:17,975 --> 00:09:21,895 …om te demonstreren hoe heerlijk afvalvrije methoden kunnen smaken. 148 00:09:22,438 --> 00:09:25,482 We willen mensen enthousiasmeren voor stadsvoedsel. 149 00:09:25,566 --> 00:09:28,193 Hoeveel eten kun je verbouwen waar je woont? 150 00:09:28,277 --> 00:09:29,695 Daar is dit project voor. 151 00:09:29,778 --> 00:09:32,448 Is dit regenwater? -Ja, gefilterd. 152 00:09:35,409 --> 00:09:37,494 Kijk eens, onze Krekelkommen. 153 00:09:37,995 --> 00:09:40,789 Een falafel, maar met kikkererwten van het dak. 154 00:09:40,873 --> 00:09:44,251 Kruiden en groenten uit de tuin, wat specerijen. Zo'n 10% krekel. 155 00:09:44,335 --> 00:09:45,961 Dus veel proteïne. 156 00:09:46,045 --> 00:09:48,631 Met wat gefermenteerde chili en koji-saus. 157 00:09:48,714 --> 00:09:51,675 In de mijne zit toch geen krekel? Top. 158 00:09:58,932 --> 00:10:00,851 Smaakt het als krekel? -Als kip. 159 00:10:00,934 --> 00:10:03,771 Hoi, Maggie. -Sorry, het smaakt niet als jou. 160 00:10:04,396 --> 00:10:06,482 Hoi, Maggie. -Het smaakt veel beter. 161 00:10:14,698 --> 00:10:17,076 Erg lekker. -Echt? Geweldig. 162 00:10:17,660 --> 00:10:20,287 In krekels zitten ook alle aminozuren. 163 00:10:20,996 --> 00:10:24,708 Ze leven van alle dingen die wij niet kunnen gebruiken. 164 00:10:24,792 --> 00:10:29,254 Dus als de courgette bederft, of heel snel groeit… 165 00:10:29,338 --> 00:10:30,589 Bijna in de groente. 166 00:10:33,217 --> 00:10:34,051 Maggie toch. 167 00:10:37,471 --> 00:10:39,014 Die zijn ook erg lekker. 168 00:10:39,098 --> 00:10:41,642 Iemand wilde krekelproteïnepoeder maken. 169 00:10:41,725 --> 00:10:44,311 Heerlijk. -En krekelrepen en zo. 170 00:10:44,395 --> 00:10:48,816 Dit is onze groene kiemrisotto. 171 00:10:48,899 --> 00:10:52,361 Als Matt en ik bij Joost logeren… 172 00:10:52,444 --> 00:10:56,657 …maakt hij altijd risotto. Met cashew, spinazie en preipuree… 173 00:10:56,740 --> 00:11:00,369 …heel veel gekiemde granen en een beetje pompoenzaadolie. 174 00:11:00,869 --> 00:11:01,870 Wat schitterend. 175 00:11:04,540 --> 00:11:06,333 Echt niet te geloven, jongens. 176 00:11:06,417 --> 00:11:09,336 Ik was vergeten dat we gingen eten. Zo tof is dit. 177 00:11:10,462 --> 00:11:11,588 Echt heerlijk, dit. 178 00:11:12,089 --> 00:11:14,508 Je proeft het leven bij elke hap. 179 00:11:15,092 --> 00:11:18,470 Het is simpel en niets nieuws. Dit wordt al eeuwen gedaan. 180 00:11:18,554 --> 00:11:21,056 We doen het alleen in een moderne setting. 181 00:11:21,140 --> 00:11:26,645 Het is winst als mensen door ons deze dingen zelf gaan toepassen. 182 00:11:26,729 --> 00:11:30,607 Als ze eenmaal beginnen, gaan ze steeds meer doen. 183 00:11:31,191 --> 00:11:34,778 Ze beginnen met composteren, kijken naar wat ze binnenhalen. 184 00:11:34,862 --> 00:11:37,489 Voor je het weet, leven ze aardig duurzaam. 185 00:11:37,573 --> 00:11:41,034 En dat is vaak lekkerder, en dat is cruciaal. 186 00:11:41,118 --> 00:11:45,038 Joost deed iets geweldigs, een topvoorbeeld van afvalvermindering… 187 00:11:45,122 --> 00:11:47,541 …en alles recyclen en hergebruiken. 188 00:11:47,624 --> 00:11:50,252 Dat is misschien niet voor iedereen… 189 00:11:50,335 --> 00:11:55,382 …maar je kunt wel wat elementen kiezen om thuis duurzamer te leven. 190 00:11:55,883 --> 00:11:59,303 Ik sta perplex. Dit is zo tof, het is zo leuk hier te zijn. 191 00:11:59,386 --> 00:12:03,056 Bedankt voor het eten, dat we in jullie huis mochten komen… 192 00:12:03,140 --> 00:12:07,728 …voor het delen van de magische, simpele, mooie manier waarop jullie leven. 193 00:12:07,811 --> 00:12:10,606 Echt ongelooflijk. -Bedankt voor de komst. 194 00:12:15,611 --> 00:12:19,198 Een kleine kiosk, overschaduwd door wolkenkrabbers… 195 00:12:19,281 --> 00:12:22,326 …viel ons team op door dit simpele bord. 196 00:12:22,409 --> 00:12:23,535 Loopt. -Tien uur. 197 00:12:25,245 --> 00:12:29,708 Midden op het Fed Square in Melbourne stuitte ons team toevallig… 198 00:12:29,792 --> 00:12:32,377 …op 't eerste klimaatneutrale eetkraampje van Australië… 199 00:12:32,461 --> 00:12:34,421 …toen 't team wilde gaan lunchen. 200 00:12:35,798 --> 00:12:37,716 En Darin wilde vrienden maken. 201 00:12:37,800 --> 00:12:39,885 We maken daar opnames… 202 00:12:39,968 --> 00:12:43,222 …en wat van onze mensen liepen toevallig langs. 203 00:12:43,305 --> 00:12:47,851 Het ruikt fantastisch. -Heerlijk Libanees streetfood. 204 00:12:48,477 --> 00:12:50,604 Waarom ontwierp je het zo? 205 00:12:50,687 --> 00:12:53,732 Ik vind het milieu en duurzaamheid belangrijk. 206 00:12:53,816 --> 00:12:55,526 Ik gebruik zonne-energie. 207 00:12:55,609 --> 00:13:01,532 Onze generator loopt op B100, dat is biodiesel. Dus klimaatneutraal. 208 00:13:01,615 --> 00:13:05,619 Hier zit een modern regenwatersysteem met een dubbel filter… 209 00:13:05,702 --> 00:13:07,621 …dat het water voor gebruik filtert. 210 00:13:07,704 --> 00:13:14,670 En ik zag hier je CO2-compensatie. Dus geen calorieën, maar… 211 00:13:14,753 --> 00:13:18,131 Dat is ook nieuw. We wilden een stap verder zetten. 212 00:13:18,215 --> 00:13:21,552 We wilden overbrengen dat als iemand hier eet… 213 00:13:21,635 --> 00:13:24,346 …ze die hoeveelheid CO2-uitstoot besparen. 214 00:13:24,429 --> 00:13:28,559 Allemaal erg fijn, maar Darin heeft nu nog twee zorgen. 215 00:13:28,642 --> 00:13:31,895 'Heb je ook vegan-opties?' En: 'Hoe smaken die?' 216 00:13:31,979 --> 00:13:35,148 We maken een za'atar met vegan kaas en groenten. 217 00:13:35,232 --> 00:13:37,651 Kijk, daar is ie al. -Bam. 218 00:13:39,194 --> 00:13:41,321 Normaal duurt het langer. -Wat snel. 219 00:13:41,405 --> 00:13:46,451 Mediterraans eten kent fijne, smaakvolle vegan-opties. 220 00:13:46,535 --> 00:13:47,619 Dit is er een van. 221 00:13:48,203 --> 00:13:51,373 En dit alles doet hij zonder CO2-uitstoot. 222 00:13:51,456 --> 00:13:54,376 Het geeft hoop dit soort bedrijven te zien slagen… 223 00:13:54,459 --> 00:13:57,588 …met nieuwe, heerlijke manieren om afval te reduceren. 224 00:14:03,218 --> 00:14:04,344 Verrekte lekker. 225 00:14:06,847 --> 00:14:07,681 Gast. 226 00:14:09,725 --> 00:14:10,559 Enthousiast. 227 00:14:11,643 --> 00:14:14,563 Fijn te horen. -Goed bezig, fantastisch. 228 00:14:16,148 --> 00:14:19,401 Australië vertegenwoordigt zelf zo veel aspecten… 229 00:14:19,484 --> 00:14:24,865 …en er is hier zo veel dat veel dingen ter wereld kan vertegenwoordigen. 230 00:14:24,948 --> 00:14:29,828 Van de problemen met het milieu, die waar inheemse mensen voor staan… 231 00:14:29,912 --> 00:14:33,457 …tot je weet wel, al die dingen. Wat was dat voor iets? 232 00:14:33,540 --> 00:14:36,793 Ik denk de rijbaan-aanduiding. 233 00:14:36,877 --> 00:14:39,671 Dus een automatische vloekpiep. 234 00:14:40,797 --> 00:14:44,217 Als we iets zeggen, wat dat ding niet aanstaat… 235 00:14:44,301 --> 00:14:46,970 …piept hij dan live, op dat moment? 236 00:14:47,638 --> 00:14:48,639 Wat wil je verd… 237 00:14:51,183 --> 00:14:57,481 Wereldwijd wordt jaarlijks zo'n 1,3 miljard ton voedsel verspild. 238 00:14:57,564 --> 00:15:00,067 Genoeg voor drie miljard mensen. 239 00:15:00,567 --> 00:15:03,654 De lokale non-profit Ozharvest doet daar iets aan… 240 00:15:03,737 --> 00:15:05,405 …één gekneusde appel per keer. 241 00:15:05,489 --> 00:15:06,323 Hoe gaat het? 242 00:15:06,406 --> 00:15:09,242 Aangenaam, Ronni. -Insgelijks. 243 00:15:09,326 --> 00:15:14,247 Er zijn asielen die niet doden. Dat is Ozharvest voor voedsel. 244 00:15:14,331 --> 00:15:19,544 Om een voorbeeld te geven van wat we doen: deze groenten zijn net opgehaald. 245 00:15:19,628 --> 00:15:22,047 Ze werken in steden in heel Australië. 246 00:15:22,130 --> 00:15:25,300 In Sydney spreken we de oprichter en zien we hoe het werkt. 247 00:15:25,384 --> 00:15:30,138 Later vanavond of morgen worden hiermee hongerige mensen gevoed. 248 00:15:30,222 --> 00:15:35,811 Alles hier was vers en perfect, maar de klanten doorzochten het… 249 00:15:35,894 --> 00:15:39,898 …om te vinden wat ze wilden, en de rest raakte zo gekneusd… 250 00:15:39,982 --> 00:15:44,528 …dat het niet meer te verkopen was, dus de winkelier moest het weggooien. 251 00:15:44,611 --> 00:15:46,613 Heeft deze paprika onzuiverheden? 252 00:15:46,697 --> 00:15:49,866 Misschien een klein vlekje. -En dat is al genoeg? 253 00:15:49,950 --> 00:15:54,079 Dat is genoeg. -Dit is allemaal prima voedsel. 254 00:15:54,162 --> 00:15:55,539 We zijn erg kieskeurig. 255 00:15:55,622 --> 00:15:59,251 Als we die wilden kopen, zou hij niet verspild worden. 256 00:15:59,334 --> 00:16:05,090 Dan komen Ronni en Ozharvest het prima eetbare, lekkere voedsel redden. 257 00:16:05,173 --> 00:16:07,300 Ze redden deze kostbare waar… 258 00:16:07,384 --> 00:16:10,512 …om de monden te voeden die het nodig hebben. 259 00:16:10,595 --> 00:16:14,182 Jullie moeten gewoon mee, want dan begrijpen jullie… 260 00:16:14,266 --> 00:16:18,020 …en zien jullie hoeveel er op te halen valt. 261 00:16:18,603 --> 00:16:22,232 Wij bezorgen het dan weer, om verspilling te voorkomen. 262 00:16:22,315 --> 00:16:26,737 Dit is een van de 65 koelwagens waarmee voedsel wordt opgehaald. 263 00:16:26,820 --> 00:16:29,364 En Jack, een chauffeur van Ozharvest… 264 00:16:29,448 --> 00:16:33,493 …is zo aardig ons mee te nemen op een normale dagelijkse rit. 265 00:16:34,077 --> 00:16:37,789 We gaan naar een van onze nationale supermarkten… 266 00:16:37,873 --> 00:16:40,542 …Woolworth's, of Wooly's in het kort. 267 00:16:40,625 --> 00:16:44,004 De chauffeur komt binnen en probeert in te schatten… 268 00:16:44,087 --> 00:16:46,506 …of het goed genoeg is om te eten. 269 00:16:46,590 --> 00:16:50,802 Veel eten verlaat de kwekerij niet, omdat het de verkeerde vorm heeft. 270 00:16:50,886 --> 00:16:57,809 En elke dag redden we ongeveer 50 kilo fruit en groente van elke winkel. 271 00:16:57,893 --> 00:16:59,561 Dat is toch gezond verstand? 272 00:16:59,644 --> 00:17:03,356 Waarom zou je geen eten dat iemand weggooit… 273 00:17:03,440 --> 00:17:06,943 …aan iemand geven die het wel wil, en het ook nodig heeft? 274 00:17:07,527 --> 00:17:11,239 We zijn bij een supermarktketen die afgekeurd voedsel doneert… 275 00:17:11,323 --> 00:17:12,574 …voor het te laat is. 276 00:17:12,657 --> 00:17:18,497 Van de duizenden winkeliers die deelnemen aan 't programma is manager Simon er één. 277 00:17:18,580 --> 00:17:21,833 Heb je een goeie donatie vandaag? -Ja, ik zal het halen. 278 00:17:21,917 --> 00:17:22,834 We gaan kijken. 279 00:17:25,837 --> 00:17:28,090 En nog wat in de koeling. -Te gek. 280 00:17:28,757 --> 00:17:30,634 Dit doneert hij allemaal vandaag. 281 00:17:30,717 --> 00:17:34,429 En nu wordt het Darins krachttraining voor vandaag. 282 00:17:34,513 --> 00:17:37,349 Dit is dus de mijne. -Ja, alleen deze. 283 00:17:38,100 --> 00:17:42,354 Dat was het. Meestal is er meer groente en fruit, bederfelijk spul. 284 00:17:42,437 --> 00:17:44,731 Alleen maar een vlekje op die appel. 285 00:17:45,232 --> 00:17:48,652 Ja, of bananen met vlekjes. Dit soort dingen. 286 00:17:48,735 --> 00:17:50,320 Zo zijn ze juist goed. 287 00:17:50,403 --> 00:17:53,698 Hoe laden we het uit? -Eerst de deur open. 288 00:17:53,782 --> 00:17:55,909 Je moet werken, Zac. 289 00:17:55,992 --> 00:17:58,662 Zal ik achterin kruipen? -Ja, zet maar neer. 290 00:18:00,080 --> 00:18:02,290 Hier, ik schuif hem naar je toe. 291 00:18:03,291 --> 00:18:06,336 Met teamwork krijg je het voor elkaar. 292 00:18:06,419 --> 00:18:09,005 Het is net Tetris. -Kijk dan, ongelooflijk. 293 00:18:11,466 --> 00:18:13,885 Kijk al die bladgroente, de boerenkool. 294 00:18:13,969 --> 00:18:14,928 O, man. 295 00:18:15,637 --> 00:18:19,057 Goed zo, Tetrismeester. -Je pakt m'n baan nog af. 296 00:18:19,141 --> 00:18:22,853 Zo makkelijk was Tetris nog nooit. Je hebt jezelf bewezen. 297 00:18:22,936 --> 00:18:25,188 Dat was echt leuk. -Goed zo, jongen. 298 00:18:27,023 --> 00:18:29,693 Goed dan. -Bedankt hiervoor. 299 00:18:29,776 --> 00:18:32,988 Bedankt, man. -Echt goed, dit. Je doet dit geweldig. 300 00:18:33,071 --> 00:18:33,989 Fantastisch. 301 00:18:34,072 --> 00:18:36,032 Tot de volgende keer. -We gaan. 302 00:18:42,497 --> 00:18:46,960 Al het eten gaat naar deze keuken, waar ze er snel maaltijden van maken. 303 00:18:47,043 --> 00:18:48,587 Dit is Trav. 304 00:18:48,670 --> 00:18:51,423 Een fulltime chef-kok en zijn team… 305 00:18:51,506 --> 00:18:55,510 …maken maaltijden van de beste kwaliteit met het geredde voedsel. 306 00:18:56,094 --> 00:19:01,016 Het systeem van Ozharvest werkt zo goed, dat je je gaat afvragen… 307 00:19:01,099 --> 00:19:03,852 Waarom werkt dit niet in Amerika? 308 00:19:03,935 --> 00:19:06,730 Ze hebben daar mooie programma's. 309 00:19:06,813 --> 00:19:09,816 Bon Jovi heeft een erg mooi programma. 310 00:19:09,900 --> 00:19:12,736 Als jij hem kent, tof. Dan mag je ons in contact brengen. 311 00:19:12,819 --> 00:19:14,529 Bon Jovi. -Die kan ik bellen. 312 00:19:14,613 --> 00:19:17,490 Hé Google. Bel Jon Bon Jovi. 313 00:19:17,574 --> 00:19:19,910 Sorry, geen contact met die naam. 314 00:19:20,994 --> 00:19:22,662 Vast een geheim nummer. 315 00:19:22,746 --> 00:19:26,249 Een ander programma brengt tieners levensvaardigheden bij… 316 00:19:26,333 --> 00:19:30,462 …zoals koken en voedselconservering. De maaltijden worden daarna verspreid. 317 00:19:30,545 --> 00:19:36,343 Ozharvest heeft tot nu toe bijna 29,5 miljoen maaltijden bezorgd. 318 00:19:36,426 --> 00:19:39,346 Dat zou deze non-profit niet kunnen zonder mensen… 319 00:19:39,429 --> 00:19:42,432 …die gul hun voedsel, geld en tijd doneren. 320 00:19:42,515 --> 00:19:44,684 Ziet er geweldig uit, chef. 321 00:19:44,768 --> 00:19:48,021 Niet te geloven dat dit allemaal in de container was beland. 322 00:19:48,104 --> 00:19:51,775 En wederom bewijst het dat we hier geen voedseltekort hebben. 323 00:19:51,858 --> 00:19:53,985 Wel een voedseldistributieprobleem. 324 00:19:54,069 --> 00:19:58,657 Jullie zijn geweldig, bedankt. Veel geleerd. Ik vond het cool. 325 00:19:58,740 --> 00:20:02,327 Leerzaam, leuk, en lekker. Goed gedaan, Ozharvest. 326 00:20:03,161 --> 00:20:05,872 Afval tast het land, de lucht en het water aan. 327 00:20:05,956 --> 00:20:12,337 Naar schatting komt zo'n 14,5 ton plastic jaarlijks terecht in de wereldzeeën. 328 00:20:12,420 --> 00:20:15,507 Afval en andere giftige stoffen in de zee… 329 00:20:15,590 --> 00:20:18,551 …verminderen het zuurstofniveau en vernietigen habitats. 330 00:20:18,635 --> 00:20:21,930 Het kan uiteindelijk dodelijk zijn voor al het zeeleven. 331 00:20:22,764 --> 00:20:27,519 Gaan we daarheen, naar die grote school? -Ja, we gaan weer langs de kust. 332 00:20:30,021 --> 00:20:32,732 We varen langs de kust op een excursie… 333 00:20:32,816 --> 00:20:37,737 …zodat we van dichtbij al het mooie in zee kunnen zien dat we moeten beschermen. 334 00:20:42,784 --> 00:20:46,204 We komen nu het ontspanningsgebied van de dolfijnen binnen. 335 00:20:46,288 --> 00:20:48,248 Laten we ons voorbereiden. 336 00:20:48,331 --> 00:20:50,625 Onze boot heeft straalaandrijving. 337 00:20:50,709 --> 00:20:54,254 Dus geen propellers die het zeeleven rondom kunnen schaden. 338 00:20:54,337 --> 00:20:55,547 Kijk daar eens, Zac. 339 00:20:57,966 --> 00:21:01,845 Ze zijn wild en nog nooit gevoerd, dat gaat ook niet gebeuren. 340 00:21:01,928 --> 00:21:05,056 Dat is dus mooi. We houden ze graag zo wild mogelijk. 341 00:21:05,140 --> 00:21:07,058 Ja, dat is heel mooi. 342 00:21:07,142 --> 00:21:10,478 Hoe zorg je dat ze je niet bijten? 343 00:21:10,562 --> 00:21:12,897 In het water cool doen. -Gewoon rustig? 344 00:21:12,981 --> 00:21:14,566 Gewoon chill zijn. -Cool. 345 00:21:14,649 --> 00:21:17,444 Ze zijn woest, toch? -Kijk ze dan. 346 00:21:18,486 --> 00:21:21,364 Wauw, man. -Goed, laten we ervoor gaan. 347 00:21:22,741 --> 00:21:24,409 Zitten hier ook haaien? 348 00:21:26,244 --> 00:21:27,954 Niet over beginnen. -Soms wel. 349 00:21:28,038 --> 00:21:32,751 We hebben wel een goeie test. Waar is de soeplepel? Haaientest. 350 00:21:32,834 --> 00:21:34,753 De beproefde methode. 351 00:21:36,296 --> 00:21:38,715 Neem een soeplepel. Schep wat water op. 352 00:21:40,175 --> 00:21:42,719 Dat draai je rond met je vinger. 353 00:21:42,802 --> 00:21:45,138 Je moet je pink gebruiken. Proef het. 354 00:21:46,890 --> 00:21:49,351 Als het zout smaakt, zijn er ook haaien. 355 00:21:50,352 --> 00:21:51,269 Ik snap hem al. 356 00:21:52,187 --> 00:21:54,397 Hopelijk zijn ze vandaag ver weg. 357 00:21:54,898 --> 00:21:56,483 Toe, alsjeblieft? 358 00:21:56,566 --> 00:22:02,238 Snel en stil. Niet te veel spetteren. En wees dan een zo goed mogelijke dolfijn. 359 00:22:02,739 --> 00:22:04,324 Je erin laten glijden? 360 00:22:26,888 --> 00:22:30,183 In contact komen met de oceaan geeft echt een oergevoel. 361 00:22:30,266 --> 00:22:32,227 Als ik surf, voel ik het… 362 00:22:32,310 --> 00:22:35,605 …maar vooral vandaag, zwemmend met deze prachtige wezens… 363 00:22:35,688 --> 00:22:38,316 …terwijl ik snap dat dit ook hun thuis is. 364 00:22:38,817 --> 00:22:40,068 Ze zijn echt vlakbij. 365 00:22:41,861 --> 00:22:43,113 Ze komen zo dichtbij. 366 00:23:01,631 --> 00:23:04,551 Bedankt voor het zwemmen. Ik hou ons huis netjes. 367 00:23:07,762 --> 00:23:10,849 Net buiten Sydney vind je een winkel… 368 00:23:10,932 --> 00:23:13,685 …en postorderbedrijf met de naam Flora & Fauna… 369 00:23:13,768 --> 00:23:17,564 …met een simpel platform: ze zetten alles in om goed te doen. 370 00:23:18,356 --> 00:23:19,732 We spreken de oprichter… 371 00:23:19,816 --> 00:23:23,903 …om te horen hoe haar bedrijf van goed doen goede zaken doen maakt. 372 00:23:24,612 --> 00:23:28,450 Maar eerst gebruiken Darin en ik De Kracht om deze deur te openen. 373 00:23:29,075 --> 00:23:30,326 Ziezo. Knap gedaan. 374 00:23:30,410 --> 00:23:31,953 Hopelijk zag ze dat niet. 375 00:23:32,537 --> 00:23:34,038 Hoe gaat het? -Aangenaam. 376 00:23:34,122 --> 00:23:35,498 Hoi, Darin. -Julie. 377 00:23:35,582 --> 00:23:37,834 Hoi, ik ben Zac. -Aangenaam, Julie. 378 00:23:37,917 --> 00:23:39,919 Hoe gaat het? -Welkom. Erg goed. 379 00:23:40,003 --> 00:23:43,173 We horen goede dingen over de duurzaamheid hier. 380 00:23:43,256 --> 00:23:47,218 Dank je. We proberen de wereld beter te maken op onze manier. 381 00:23:47,302 --> 00:23:52,348 We zijn een platform voor intentie, zo zie ik wat we doen. 382 00:23:52,432 --> 00:23:56,644 We verkopen goede producten, vegan en diervriendelijk. 383 00:23:56,728 --> 00:24:00,023 Niets wordt getest op dieren, en geen dierlijke ingrediënten. 384 00:24:00,607 --> 00:24:03,234 Dat is gewoon regel 1. 385 00:24:03,318 --> 00:24:09,657 Daarvoor alleen al is erg veel werk en veel onderzoek nodig. 386 00:24:10,241 --> 00:24:15,455 Ik geloof dat je winst kunt maken en een missie kunt hebben. 387 00:24:15,538 --> 00:24:20,460 Het zijn geen afzonderlijke dingen, ze kunnen en horen echt samen te gaan. 388 00:24:20,543 --> 00:24:23,755 Ik ben benieuwd wat je doet, hoe je het doet… 389 00:24:23,838 --> 00:24:26,716 …en wat je favoriete producten zijn. 390 00:24:26,799 --> 00:24:28,843 Dat kan wel even duren. -Tof. 391 00:24:29,427 --> 00:24:31,804 Heb je al eens een shampoo bar gebruikt? 392 00:24:33,723 --> 00:24:37,018 Dit is een geweldig merk. Een merk uit Nieuw-Zeeland. 393 00:24:37,101 --> 00:24:40,563 Ze van alles een bar, en gebruiken afbreekbare verpakking. 394 00:24:40,647 --> 00:24:44,108 Shampoo en conditioner bestaan vooral uit water. 395 00:24:44,192 --> 00:24:45,652 Je vervoert dus water. 396 00:24:45,735 --> 00:24:47,487 Ruik eens. -Ze ruiken heerlijk. 397 00:24:47,570 --> 00:24:51,533 Dit is geconcentreerde keukenreiniger. 398 00:24:51,616 --> 00:24:55,787 Je krijgt het zo, breekt het in stukjes, legt het in een kom… 399 00:24:55,870 --> 00:24:58,998 …giet er kokend water op, en dan begint de magie. 400 00:24:59,082 --> 00:25:00,542 Deze ken ik, condooms. 401 00:25:01,960 --> 00:25:03,044 Ik herken de doos. 402 00:25:03,836 --> 00:25:05,129 Van Johnny's. 403 00:25:05,213 --> 00:25:07,632 Ze zijn vegan. Je staat er niet bij stil… 404 00:25:07,715 --> 00:25:10,385 Is er dan een criterium voor… Laat maar. 405 00:25:10,468 --> 00:25:13,596 Ik graaf m'n eigen graf. -Dat klopt. 406 00:25:13,680 --> 00:25:18,726 Maar goed, we gaan verder. Elk product hier reduceert afval… 407 00:25:18,810 --> 00:25:21,229 …is in enige mate beter voor het milieu… 408 00:25:21,312 --> 00:25:24,899 …en de herkomst verzekert eerlijk loon en werkomstandigheden. 409 00:25:24,983 --> 00:25:27,402 Dit is onze recycling-afdeling. 410 00:25:28,111 --> 00:25:34,242 We vragen onze klanten oude flesjes terug te sturen, dan laten we ze recyclen. 411 00:25:34,325 --> 00:25:36,035 Dat belonen we ook. 412 00:25:36,119 --> 00:25:40,164 Ze krijgen tien dollar tegoed, voor elke doos die ze sturen. 413 00:25:40,248 --> 00:25:41,916 Te gek. -Echt cool. 414 00:25:42,000 --> 00:25:45,962 Dit moet, en dan moeten we verpakking in het algemeen verbeteren… 415 00:25:46,045 --> 00:25:51,134 …en verpakkingen opnieuw vullen. Daar moeten we veel meer mee doen. 416 00:25:52,719 --> 00:25:56,347 De mens is slim. We kunnen ons hier met ideeën uit redden. 417 00:25:56,431 --> 00:25:58,391 Iedereen snapt recycling. 418 00:25:58,474 --> 00:26:03,438 We gooien een recyclebaar voorwerp in de goede bak, ons werk is gedaan. 419 00:26:03,521 --> 00:26:06,024 Het wordt nu opgevreten door een machine… 420 00:26:06,107 --> 00:26:09,319 …en het wordt een nieuw product. Jippie, recycling. 421 00:26:11,738 --> 00:26:12,572 Ach, lieverd. 422 00:26:12,655 --> 00:26:16,451 Mooi verhaaltje, maar zo simpel is het helaas niet. 423 00:26:17,160 --> 00:26:18,244 Hoe bedoel je? 424 00:26:18,328 --> 00:26:22,874 Voor glas, aluminium, papier en karton is het allemaal vrij simpel. 425 00:26:22,957 --> 00:26:26,377 Maar bij plastic wordt het wat ingewikkelder. 426 00:26:26,461 --> 00:26:30,840 De meeste steden kunnen alleen plastic recyclen met nummer 1 of 2. 427 00:26:30,923 --> 00:26:35,595 De anderen, 3 tot 7, moeten naar speciale vestigingen. 428 00:26:35,678 --> 00:26:38,222 Als je die thuis in je kringloopbak gooit… 429 00:26:38,306 --> 00:26:41,267 …worden ze verbrand, of komen ze op de vuilnisbelt. 430 00:26:41,351 --> 00:26:44,312 En folie, zoals plastic zakjes en flexibele verpakking… 431 00:26:44,395 --> 00:26:46,064 …dunne dingen net als ik… 432 00:26:46,648 --> 00:26:50,485 …worden verwijderd, omdat we de machines laten vastlopen. 433 00:26:50,568 --> 00:26:51,402 De oplossing? 434 00:26:51,486 --> 00:26:55,490 Een grote stap in de goede richting en een klein stapje voor jullie. 435 00:26:55,990 --> 00:27:00,286 Veel winkels hebben speciale bakken voor verpakkingsplastic… 436 00:27:00,370 --> 00:27:03,081 …en Nature Valley vond de eerste wikkel uit… 437 00:27:03,164 --> 00:27:06,876 …die je daar kunt inleveren. Het gaat naar speciale vestigingen… 438 00:27:06,959 --> 00:27:10,880 …die wel dun plastic kunnen recyclen zoals zakjes, noppenfolie… 439 00:27:10,963 --> 00:27:15,677 …en schattige mueslireepwikkels zoals ik. Zo kunnen we wel gerecycled worden… 440 00:27:15,760 --> 00:27:19,389 …en allerlei nieuwe dingen worden die mensen kunnen gebruiken. 441 00:27:19,889 --> 00:27:22,475 Fantastisch. -Dat is het zeker. 442 00:27:22,558 --> 00:27:25,520 Waar is ze heen? -Rustig maar, ik kom terug. 443 00:27:27,021 --> 00:27:30,400 Ons geweldige team hier pakt bestellingen in. 444 00:27:30,483 --> 00:27:33,403 Onze verpakkingen zijn plasticvrij. -Te gek. 445 00:27:33,486 --> 00:27:36,406 Uitgerekend hebben we zo'n 30 ton aan verpakking bespaard. 446 00:27:36,489 --> 00:27:41,285 Dertig ton, dertigduizend kilo. Dat zijn vijf volwassen olifanten. 447 00:27:41,369 --> 00:27:43,454 Of een gemiddelde brandweerwagen. 448 00:27:43,538 --> 00:27:48,543 Ongeveer 8600 kippen, bijna 600.000 hamsters. 449 00:27:48,626 --> 00:27:51,003 Ze besparen hier dus veel afval. 450 00:27:51,087 --> 00:27:55,550 …zoals glas en zo. Zo pak je het in. -Dat heb ik al eens gezien. 451 00:27:55,633 --> 00:27:59,137 Altijd vergezeld van een handgeschreven boodschap. 452 00:27:59,220 --> 00:28:02,682 Nu al een half miljoen boodschappen. Behoorlijk wat. 453 00:28:02,765 --> 00:28:07,228 We zijn begonnen andere winkels te helpen met betere verpakking. 454 00:28:07,311 --> 00:28:11,524 Alle materialen staan op onze site. Zo van: 'Dit kun je ook gebruiken.' 455 00:28:11,607 --> 00:28:13,818 Tof. Beginnen ze al over te stappen? 456 00:28:13,901 --> 00:28:17,447 We hebben onze merken ook verteld wat we willen dat ze doen. 457 00:28:17,530 --> 00:28:19,657 'Hou op met ons plastic sturen.' 458 00:28:19,741 --> 00:28:22,118 We zijn nu erg kieskeurig. 459 00:28:22,201 --> 00:28:26,706 We vragen onze leveranciers van tevoren hoe de producten verpakt worden. 460 00:28:26,789 --> 00:28:27,623 Erg tof. 461 00:28:27,707 --> 00:28:31,043 We vragen ons bij alles af of het misschien beter kan. 462 00:28:31,127 --> 00:28:33,671 Gaan jullie inpakken en berichten schrijven? 463 00:28:33,755 --> 00:28:35,631 Natuurlijk. -Dan doen we dat. 464 00:28:35,715 --> 00:28:40,928 Jullie krijgen wat dozen. Zac is al begonnen. Zo moet het. 465 00:28:41,012 --> 00:28:43,097 Wat doe je met de flappen? Vouwen. 466 00:28:43,890 --> 00:28:45,767 Erin vouwen. Vouw ze erin. 467 00:28:45,850 --> 00:28:48,686 Je kunt het. -Juist, heel goed. 468 00:28:50,021 --> 00:28:51,439 Het lukt wel, hoor. 469 00:28:51,522 --> 00:28:53,900 Inderdaad, ik kan best een doos vouwen. 470 00:28:53,983 --> 00:28:56,569 Echt, hoor. -Goed zo, zo moet het. 471 00:28:56,652 --> 00:29:00,323 Dus je moet wel… Hou je mond, Darin. 472 00:29:01,282 --> 00:29:03,075 Het is hem bijna gelukt. 473 00:29:03,159 --> 00:29:07,121 Is hij zo goed? Echt niet? Deze moet er nog in. 474 00:29:07,622 --> 00:29:09,999 Hij heeft de code ontcijferd. 475 00:29:11,709 --> 00:29:13,127 Ik voel erg veel druk. 476 00:29:14,212 --> 00:29:17,840 Mijn bericht wordt: 'Sorry dat je doos zo verbogen is.' 477 00:29:20,343 --> 00:29:22,303 Dank jullie wel. Drie uur later. 478 00:29:23,554 --> 00:29:24,931 Druk op het voetpedaal… 479 00:29:26,557 --> 00:29:29,852 Daar heb je het. -Daar doen we er wat van in. 480 00:29:29,936 --> 00:29:31,687 Perfect zo, geweldig. 481 00:29:32,271 --> 00:29:34,398 En dan mag je schrijven wat je wilt. 482 00:29:37,610 --> 00:29:41,364 Je hebt een doos van Pandora vol liefde geopend. Zac Efron. 483 00:29:43,533 --> 00:29:45,326 Onleesbaar. -Tof, man. 484 00:29:45,409 --> 00:29:50,248 Fantastisch. Dan mogen ze nu dicht. En dan worden ze verzonden. 485 00:29:57,839 --> 00:30:01,801 Dit is onze winkel. -Hier is alles uitgestald. 486 00:30:01,884 --> 00:30:06,472 We hebben hier zo'n duizend producten, maar achter hebben we ook alles. 487 00:30:06,556 --> 00:30:08,015 Ik wil dit allemaal. 488 00:30:08,099 --> 00:30:11,602 Schoonheids- en gezonde producten, nu ook voor huisdieren. 489 00:30:11,686 --> 00:30:16,607 Honden mogen ook vegetarische snoepjes. -Ik wil echt inslaan. 490 00:30:16,691 --> 00:30:18,651 Je wilt inslaan? -Ja, heel graag. 491 00:30:18,734 --> 00:30:21,737 Kijk toch eens. Framboos, pure chocolade. 492 00:30:21,821 --> 00:30:25,324 Ene Brian maakt ze. Een pottenbakker van 80 uit Queensland. 493 00:30:25,408 --> 00:30:27,326 Hij maakt deze bekers. 494 00:30:27,994 --> 00:30:30,663 Dat is een shampoobar. En een goeie ook. 495 00:30:30,746 --> 00:30:32,582 Ja, dat heb je goed gedaan. 496 00:30:35,084 --> 00:30:39,338 Hebben jullie alles? -Bedankt voor de rondleiding. Fascinerend. 497 00:30:39,422 --> 00:30:41,215 Dit gaat mensen verbluffen. 498 00:30:41,299 --> 00:30:44,635 Jullie zijn altijd welkom. Vooral om dozen in te pakken. 499 00:30:44,719 --> 00:30:46,554 Dat is echt veel te veel eer. 500 00:30:47,555 --> 00:30:50,892 Wat vond je het leukste aan Flora & Fauna? 501 00:30:50,975 --> 00:30:54,729 Ik wil het graag als een gek zien lopen. Het klopt gewoon. 502 00:30:55,688 --> 00:30:59,358 Het is zoals het hoort, en dat het vernieuwend is… 503 00:30:59,942 --> 00:31:03,112 Deze bedrijfsstructuur is niet gangbaar. Dat moet wel. 504 00:31:03,195 --> 00:31:07,909 Maar je beseft dat je andere keuzes kunt maken in je leven, snap je? 505 00:31:07,992 --> 00:31:09,619 Het klinkt gezond, schoon… 506 00:31:10,536 --> 00:31:13,039 …en prettig. Wanneer ook, elke keer. 507 00:31:23,549 --> 00:31:27,053 In de binnenstad van Sydney vind je een smal winkelpand… 508 00:31:27,136 --> 00:31:30,139 …met een kleurrijk bord waarop woorden onnodig zijn. 509 00:31:30,723 --> 00:31:33,517 Tof bord. -Dit lijkt me de slager. 510 00:31:33,601 --> 00:31:37,563 Dit is Fish Butchery, en wat je op het bord ziet, is wat je krijgt. 511 00:31:37,647 --> 00:31:39,690 Chef, alles goed? -Hé, met jullie? 512 00:31:39,774 --> 00:31:44,528 Want chef Josh Niland wil de delen van de vis die vaak worden weggegooid… 513 00:31:44,612 --> 00:31:50,284 …gebruiken op erg creatieve, en zeker afvalreducerende manieren. 514 00:31:50,368 --> 00:31:53,704 Zo etaleren we de vis, wat op zich al aangeeft… 515 00:31:53,788 --> 00:31:55,998 …dat we een nieuw soort viszaak zijn. 516 00:31:56,082 --> 00:32:01,337 We leggen alles naast elkaar, de klant treft geen opgestapelde vis aan. 517 00:32:01,420 --> 00:32:04,215 We laten ze zien dat dit het allerbeste is. 518 00:32:04,298 --> 00:32:08,970 En als je vis komt kopen, halen we de hele vis uit de koeling… 519 00:32:09,053 --> 00:32:11,806 …en snijden we hem precies zoals je dat wilt. 520 00:32:11,889 --> 00:32:13,265 Kijk dan. -Geweldig. 521 00:32:13,766 --> 00:32:15,601 Kijken hoe iets wordt geslacht… 522 00:32:15,685 --> 00:32:18,229 …gaat tegen alle principes van Darin in. 523 00:32:18,312 --> 00:32:23,776 Maar hij wil dit ongemak doorstaan om te snappen wat ze hier doen… 524 00:32:23,859 --> 00:32:25,945 …en hoe er afval wordt gereduceerd. 525 00:32:26,028 --> 00:32:28,114 Dit is niet waar je altijd kookt. 526 00:32:28,197 --> 00:32:32,118 Zijn bekroonde visrestaurant Saint Peter is een paar deuren verder. 527 00:32:32,618 --> 00:32:35,871 Op een gegeven moment wilde iedereen een oog eten… 528 00:32:35,955 --> 00:32:39,125 …of lever, of droge, oude vis. 529 00:32:39,208 --> 00:32:45,464 Dus de bijproducten van de vis werden gewilder dan de filet. 530 00:32:45,548 --> 00:32:48,884 Ik besloot met m'n vrouw Julie deze zaak te openen. 531 00:32:48,968 --> 00:32:52,805 Overal ter wereld zijn culturen, in 't Midden-Oosten, heel Azië… 532 00:32:52,888 --> 00:32:56,892 …die de hele vis, het hele dier gebruiken… 533 00:32:56,976 --> 00:33:01,022 …omdat dat noodzakelijk is. 534 00:33:01,105 --> 00:33:05,151 Hoeveel van de vis wordt normaal verspild? -Zo'n 55 procent. 535 00:33:05,234 --> 00:33:09,447 Bij spoelvormige vissen. -Dat zijn schokkende cijfers. 536 00:33:09,530 --> 00:33:15,661 Als bijna 50 procent van de overbeviste vis wordt weggegooid… 537 00:33:16,662 --> 00:33:20,875 …en niet eens wordt gebruikt, is dat een verschrikkelijk systeem. 538 00:33:20,958 --> 00:33:25,713 Daarom hebben Julie en ik de slagerij ook op deze manier ontworpen. 539 00:33:25,796 --> 00:33:30,009 Je komt binnen, hier heb je een vis, met de kop erop. 540 00:33:30,092 --> 00:33:31,927 Hij is vers, net gevangen. 541 00:33:32,011 --> 00:33:34,680 Handelen is onderhandelen over een artikel. 542 00:33:35,264 --> 00:33:38,851 Bij slagerij voeg je waarde toe en verkoop je het vlees. 543 00:33:38,934 --> 00:33:41,645 Dat doen wij. Vandaar de naam, Fish Butchery. 544 00:33:42,396 --> 00:33:44,940 Zal ik de vis halen? -Ja, graag. 545 00:33:46,609 --> 00:33:47,568 Niet te geloven. 546 00:33:48,986 --> 00:33:50,696 Een Antarctische botervis. 547 00:33:52,114 --> 00:33:55,201 Kijk toch eens. -Gistermiddag in Sydney gevangen. 548 00:33:55,284 --> 00:33:58,412 Ik moet het maximale uit deze vis halen. 549 00:33:58,496 --> 00:34:01,707 Als ik de ingewanden verwijder, gebruik ik het topje… 550 00:34:01,791 --> 00:34:06,128 …want als je hem erin steekt, en zo doorhaalt, is het wel snel… 551 00:34:06,212 --> 00:34:09,632 …maar verwoest je alles dat je nog had kunnen gebruiken. 552 00:34:10,216 --> 00:34:12,593 Dit is het hart van de wrakbaars. 553 00:34:14,261 --> 00:34:15,346 Wauw, kijk dan. 554 00:34:15,846 --> 00:34:17,848 Het is dus heel erg klein. 555 00:34:18,516 --> 00:34:20,518 Goed, dit zijn de kieuwen. 556 00:34:21,268 --> 00:34:25,689 Door ze er in één stuk uit te halen, hebben we dus de mogelijkheid… 557 00:34:25,773 --> 00:34:30,027 …om ze te sorteren en zo volledig mogelijk te gebruiken. 558 00:34:31,278 --> 00:34:34,031 Ik kook al sinds m'n vijftiende. 559 00:34:34,115 --> 00:34:37,201 Ik had in veel visrestaurants gewerkt… 560 00:34:37,284 --> 00:34:41,747 …en zag hoeveel vis werd weggegooid, waardoor ik dacht: 561 00:34:41,831 --> 00:34:46,335 dat heeft gewoon geldwaarde. Alles wat van een vis komt. 562 00:34:46,418 --> 00:34:48,879 Het is respectloos en nalatig… 563 00:34:49,713 --> 00:34:52,424 …om er niet over na te denken en weg te gooien… 564 00:34:52,508 --> 00:34:56,387 …maar het kost het bedrijf ook allemaal geld. Dit is de lever. 565 00:34:58,889 --> 00:35:02,810 Heerlijk als je hem opbakt, en eet op toast met wat peterselie. 566 00:35:02,893 --> 00:35:07,022 Echt hemels. Beter dan foie gras, eendenlever. 567 00:35:07,106 --> 00:35:08,774 Het is gewoon verrukkelijk. 568 00:35:08,858 --> 00:35:13,529 Dit is de maag van de vis. Die maken we erg grondig schoon. 569 00:35:13,612 --> 00:35:16,657 Een nacht in de pekel, en dan stomen we hem. 570 00:35:16,740 --> 00:35:19,618 We snijden er ringen van, paneren en frituren ze. 571 00:35:19,702 --> 00:35:21,662 Het oog van een geelvintonijn. 572 00:35:22,413 --> 00:35:25,833 We halen de ogen uit de tonijn, die vermalen we. 573 00:35:25,916 --> 00:35:29,044 Dan zijn dus ongeveer vier tot vijf ogen. 574 00:35:29,128 --> 00:35:33,841 Ze gaan in een blender, doen er tapiocazetmeel bij… 575 00:35:33,924 --> 00:35:35,134 …zoals bij kroepoek. 576 00:35:35,217 --> 00:35:38,012 Dit is voor 't restaurant? Mag ik? -Eet maar op. 577 00:35:41,265 --> 00:35:42,349 Vissenogen. 578 00:35:46,520 --> 00:35:48,355 Mijn hemel. -Een oogbolchipje. 579 00:35:48,439 --> 00:35:49,315 Wat heerlijk. 580 00:35:49,940 --> 00:35:51,775 Zo begon het. 581 00:35:51,859 --> 00:35:53,068 Verfrissend, gewoon. 582 00:35:53,152 --> 00:35:54,028 Aparte ideeën. 583 00:35:54,111 --> 00:35:58,282 Welk percentage van deze vis is verspild of weggegooid? 584 00:35:58,365 --> 00:36:02,077 Van deze vis, op dit moment, zou ik zeggen twaalf procent. 585 00:36:02,161 --> 00:36:07,208 Dat is dus bijna 80 procent afvalreductie. Dat moet zelfs Darin kunnen waarderen. 586 00:36:07,291 --> 00:36:09,793 Als je het zo bekijkt, is het geweldig. 587 00:36:09,877 --> 00:36:13,047 Weet dat de huidige visindustrie… 588 00:36:13,130 --> 00:36:17,134 …verre van duurzaam is, en de planeet schade toebrengt. 589 00:36:17,218 --> 00:36:19,845 Meer van de vis gebruiken is op zich goed… 590 00:36:19,929 --> 00:36:22,723 …maar onze zeeën worden nog steeds overbevist. 591 00:36:22,806 --> 00:36:25,643 Dit is geelvintonijn. 592 00:36:26,227 --> 00:36:30,397 Deze kun je per steak verkopen… 593 00:36:32,066 --> 00:36:35,736 …dus we snijden er een stuk af, gebruiken de graat voor saus… 594 00:36:35,819 --> 00:36:39,281 …en snijden er normale tonijnsteaks van, die iedereen kent. 595 00:36:39,782 --> 00:36:43,619 Omdat deze van de staart komt, zit hij vol zenen. 596 00:36:43,702 --> 00:36:48,707 De stukken met zenen malen we fijn en maken daarmee deze cheeseburger. 597 00:36:49,333 --> 00:36:51,001 Die is voor jou. -Serieus? 598 00:36:51,085 --> 00:36:54,213 Dat is een dubbele geelvintonijn-cheeseburger… 599 00:36:54,296 --> 00:36:55,506 …met zwaardvisbacon… 600 00:36:56,006 --> 00:36:58,384 …augurk en mosterd. -Ruikt echt heerlijk. 601 00:37:00,594 --> 00:37:01,428 Mijn hemel. 602 00:37:10,104 --> 00:37:13,565 Een van de drie beste burgers die ik ooit heb gehad. 603 00:37:13,649 --> 00:37:18,237 Bizar dat zoiets heerlijks gemaakt is van wat normaal wordt weggegooid. 604 00:37:18,320 --> 00:37:22,324 Niet te geloven dat dit vis is. -Dat wordt ons reclamespotje. 605 00:37:22,825 --> 00:37:24,910 Zo vettig en heerlijk. 606 00:37:24,994 --> 00:37:28,789 Hier is alleen vis voor gebruikt die normaal wordt weggegooid. 607 00:37:28,872 --> 00:37:32,084 Alle delen van een vis zijn natuurlijk composteerbaar. 608 00:37:32,167 --> 00:37:35,337 Maar als iedereen er zo veel mogelijk van zou gebruiken… 609 00:37:35,421 --> 00:37:36,964 …nam de overbevissing af. 610 00:37:37,047 --> 00:37:41,343 Dit moeten jullie proeven. Snij het maar in stukken. 611 00:37:41,427 --> 00:37:45,055 Serieus de beste burger die ik heb gehad. Beter dan vlees. 612 00:37:45,139 --> 00:37:49,018 Door het maximale uit de vis te halen, behalen ze maximale winst. 613 00:37:49,101 --> 00:37:52,313 Wederom bewijs dat duurzaamheid winst kan opleveren. 614 00:37:52,396 --> 00:37:58,027 Ik heb duidelijk weinig indruk gemaakt met mijn plantaardigheid. 615 00:37:58,110 --> 00:38:04,158 Ze staan hier een potje te consumeren, alsof ze nog nooit hebben gegeten. 616 00:38:04,241 --> 00:38:06,118 Ik heb ze nooit zo blij gezien. 617 00:38:06,201 --> 00:38:08,620 Sorry Darin, je hebt nog niemand bekeerd. 618 00:38:08,704 --> 00:38:11,874 Duidelijk. -Mike durft je niet eens aan te kijken. 619 00:38:12,916 --> 00:38:14,918 Hij kruipt helemaal weg. 620 00:38:16,837 --> 00:38:19,548 Wil je weten wat een executive producer doet? 621 00:38:19,631 --> 00:38:21,050 Precies dat. 622 00:38:21,133 --> 00:38:24,386 De augurk is ook heerlijk. -Erg lekker. Goed zo. 623 00:38:32,144 --> 00:38:36,398 We kunnen allemaal keuzes maken. Ons gebruik van plastic reduceren… 624 00:38:36,482 --> 00:38:40,486 …beginnen met composteren, of een hybride of elektrische auto nemen. 625 00:38:40,569 --> 00:38:42,946 Elke verandering kan een verschil maken. 626 00:38:44,073 --> 00:38:46,742 Het team is onze familie. 627 00:38:46,825 --> 00:38:48,994 Als het team het inziet… 628 00:38:49,912 --> 00:38:50,746 Het voelt. 629 00:38:50,829 --> 00:38:53,374 …en het voelt, en wil veranderen… 630 00:38:54,416 --> 00:38:56,293 …zegt dat al alles. 631 00:38:56,377 --> 00:39:00,422 Dat is het met dit soort veranderingen. Ze beginnen klein. 632 00:39:01,632 --> 00:39:02,674 Het kost moeite. 633 00:39:03,175 --> 00:39:05,010 Maar dan slaan ze aan. 634 00:39:06,178 --> 00:39:07,179 En nemen ze toe. 635 00:39:08,764 --> 00:39:12,518 En opeens lijken de oude manieren wel heel ouderwets. 636 00:39:12,601 --> 00:39:14,186 Je vergeet hoe het ging. 637 00:39:15,354 --> 00:39:18,148 Want de nieuwe manieren zijn zo veel beter. 638 00:39:20,943 --> 00:39:24,029 Kunnen we dingen veranderen voor een betere toekomst? 639 00:39:24,530 --> 00:39:28,951 Of blijven we de planeet behandelen als eindeloze voorraad van grondstoffen… 640 00:39:30,202 --> 00:39:32,830 …en een bodemloze put om ons afval te dumpen? 641 00:39:34,248 --> 00:39:37,793 Als we dat doen, verspillen we ook onszelf. 642 00:39:39,044 --> 00:39:41,505 Ons team erkent de inheemse Australische landeigenaren. 643 00:39:41,588 --> 00:39:44,007 Respect voor de Oudsten, zij hebben de hoop in handen. 644 00:40:13,787 --> 00:40:15,789 Ondertiteld door: Martijn Beunk