1 00:00:06,257 --> 00:00:10,845 SERIAL NETFLIX 2 00:00:11,137 --> 00:00:12,597 Droga życia. 3 00:00:12,680 --> 00:00:15,308 - To sprzęgło? - Tak. 4 00:00:15,391 --> 00:00:17,310 Pełna niespodziewanych… 5 00:00:17,393 --> 00:00:18,811 Jazda! 6 00:00:18,895 --> 00:00:19,854 …wybojów. 7 00:00:21,189 --> 00:00:23,775 Dobrych i złych niespodzianek. 8 00:00:24,275 --> 00:00:26,903 Nie kontrolujesz tego, co się zdarzy. 9 00:00:28,154 --> 00:00:30,782 Masz kontrolę nad tym, jak zareagujesz. 10 00:00:31,282 --> 00:00:35,453 Gorączkowe chwile pokazują nasz prawdziwy charakter. 11 00:00:36,245 --> 00:00:39,457 Przyjrzymy się z bliskiej, choć bezpiecznej odległości, 12 00:00:39,957 --> 00:00:43,336 widocznym efektom procesu spalania. 13 00:00:43,419 --> 00:00:46,631 Trafiały do nas zwierzęta ze spalonymi łapkami. 14 00:00:46,714 --> 00:00:50,885 W najgorszym wydaniu ten żywioł może siać zniszczenie i śmierć. 15 00:00:51,469 --> 00:00:53,262 Tu stał nasz dom. 16 00:00:54,097 --> 00:00:56,516 Właściwie zarządzany i kontrolowany 17 00:00:57,016 --> 00:00:59,602 jest jednym z największych odkryć ludzkości. 18 00:01:08,694 --> 00:01:12,240 Historię ognia zaczniemy na południowym wybrzeżu kraju. 19 00:01:12,323 --> 00:01:15,326 Wskakujemy na łódkę, która zabierze nas do celu. 20 00:01:15,993 --> 00:01:20,373 Trafiamy na Wyspę Kangura, obszar o powierzchni 4400 km². 21 00:01:20,456 --> 00:01:21,374 WITAMY 22 00:01:21,457 --> 00:01:23,918 W grudniu 2019 roku 23 00:01:24,001 --> 00:01:27,755 w najgorętsze dni pory suchej burze z błyskawicami 24 00:01:27,839 --> 00:01:31,717 wywołały największy pożar buszu w historii wyspy. 25 00:01:31,801 --> 00:01:36,097 Spalił 46% całej wyspy. 26 00:01:36,180 --> 00:01:38,683 Matka Natura nie ma sumienia. 27 00:01:39,350 --> 00:01:42,311 Ogień i dym zdziesiątkowały 28 00:01:42,812 --> 00:01:46,482 populację dzikich zwierząt na wyspie. 29 00:01:46,566 --> 00:01:47,859 Sam i Dana Mitchell 30 00:01:47,942 --> 00:01:51,696 to właściciele i zarządcy parku naturalnego Kangaroo Island. 31 00:01:51,779 --> 00:01:53,489 W obliczu pożarów 32 00:01:53,573 --> 00:01:58,202 razem ze współpracownikami i mieszkańcami wyspy stali się bohaterami, 33 00:01:58,286 --> 00:02:02,999 którzy ofiarnie ratowali przesiedlone i ranne zwierzęta. 34 00:02:03,082 --> 00:02:05,668 Mijają dwa miesiące od pierwszego pożaru. 35 00:02:05,751 --> 00:02:09,505 Od tamtej pory trafiło do nas niecałe 600 zwierząt. 36 00:02:09,589 --> 00:02:12,884 Koale stanowiły około 95%. 37 00:02:13,426 --> 00:02:16,179 Sam zabrał nas na przejażdżkę autem ratunkowym. 38 00:02:16,262 --> 00:02:20,349 Zobaczymy na własne oczy, jak rozległe są zniszczenia. 39 00:02:20,433 --> 00:02:23,436 Ta część była kompletnie spalona. 40 00:02:23,519 --> 00:02:25,271 - To nowe rośliny? - Tak. 41 00:02:25,354 --> 00:02:28,232 Gatunki spoza wyspy nie przetrwały, 42 00:02:28,316 --> 00:02:31,485 ale australijski busz już przez to przechodził. 43 00:02:31,569 --> 00:02:33,446 Potrafi przetrwać ogień. 44 00:02:35,907 --> 00:02:38,826 To był potężny pożar. 45 00:02:47,251 --> 00:02:50,922 Wszędzie spalona ziemia poza jednym małym skrawkiem. 46 00:02:51,005 --> 00:02:52,173 Rety. 47 00:02:59,555 --> 00:03:00,389 Rany. 48 00:03:09,148 --> 00:03:12,401 Aż trudno opisać, jak szybko się rozprzestrzenił. 49 00:03:12,485 --> 00:03:17,198 Pojedźcie na zachód i zobaczycie to samo na odcinku 100 kilometrów. 50 00:03:17,281 --> 00:03:18,950 Pożar trwał jedną noc. 51 00:03:19,033 --> 00:03:22,662 Pomyślcie tylko, jaka to prędkość. 52 00:03:23,913 --> 00:03:27,625 W chmurze dymu i popiołu trudno było cokolwiek zobaczyć. 53 00:03:27,708 --> 00:03:30,044 Oczy piekły nawet w goglach. 54 00:03:32,129 --> 00:03:35,091 Od czasu pożaru przeszliśmy jedną zimę, 55 00:03:35,174 --> 00:03:37,009 więc pastwiska się zazieleniły. 56 00:03:37,510 --> 00:03:40,930 Każde źdźbło było czarne. 57 00:03:41,013 --> 00:03:42,640 Popiół i czerń. 58 00:03:42,723 --> 00:03:45,268 Ziemia nie była czerwona, to był sam popiół. 59 00:03:45,351 --> 00:03:50,564 Przy takich zniszczeniach trudno uwierzyć, że natura wróciła. 60 00:03:50,648 --> 00:03:51,524 Racja. 61 00:03:51,607 --> 00:03:54,902 Sprawdzaliśmy spalone ciała. 62 00:03:54,986 --> 00:03:58,281 Odwracaliśmy je, a pod spodem żadnych much ani mrówek. 63 00:03:58,364 --> 00:04:01,867 Ogień pochłonął wszystko. Każdy ucierpiał. 64 00:04:04,078 --> 00:04:07,581 Minie wiele lat, zanim pojawią się zwierzęta. 65 00:04:11,627 --> 00:04:15,047 Minął już rok, a przed nami wciąż masa pracy. 66 00:04:16,132 --> 00:04:19,635 Zniszczenia widać jak okiem sięgnąć, 67 00:04:19,719 --> 00:04:21,595 wszędzie wokół. 68 00:04:24,640 --> 00:04:26,851 Ocalałe zwierzęta trafiły 69 00:04:27,435 --> 00:04:30,771 do centrum rehabilitacyjnego. 70 00:04:31,772 --> 00:04:35,401 Po roku wciąż mamy ponad 20 koali w ośrodku, 71 00:04:35,484 --> 00:04:38,154 wszystkie ocalałe z pożaru. 72 00:04:38,738 --> 00:04:42,241 - Było ich ponad 600. - Ponad 650. 73 00:04:42,325 --> 00:04:43,242 Poważnie? 74 00:04:43,326 --> 00:04:44,952 Do tego w krótkim czasie. 75 00:04:45,036 --> 00:04:47,413 Wypuściliśmy na wolność około 250. 76 00:04:47,496 --> 00:04:49,707 Niestety pozostałe nie przeżyły. 77 00:04:50,291 --> 00:04:52,376 Z 600 przetrwało tylko 250? 78 00:04:52,460 --> 00:04:54,295 Tak. 79 00:04:54,962 --> 00:04:57,340 Nie byliśmy ośrodkiem ratunkowym. 80 00:04:57,423 --> 00:04:59,675 Park to destynacja turystyczna. 81 00:04:59,759 --> 00:05:03,763 Każdego roku ratowaliśmy parę koali czy kangurów, 82 00:05:04,347 --> 00:05:09,393 ale po wybuchu pożarów ta liczba urosła do 600 83 00:05:09,477 --> 00:05:11,020 w ciągu dwóch miesięcy. 84 00:05:11,103 --> 00:05:13,356 Populacja koali gwałtownie rosła. 85 00:05:13,439 --> 00:05:17,318 Według szacunków wynosiła między 50 a 60 tysięcy. 86 00:05:17,401 --> 00:05:20,529 Rzekomo zostało między 5 a 10 tysięcy. 87 00:05:20,613 --> 00:05:23,199 Straciliśmy 80% populacji. 88 00:05:23,282 --> 00:05:24,116 Chryste. 89 00:05:24,200 --> 00:05:26,243 A kangury i gady? 90 00:05:26,327 --> 00:05:31,290 Spośród wszystkich gatunków najwięcej widzieliśmy koali, 91 00:05:31,374 --> 00:05:33,959 bo to jedyne zwierzę, które nie uciekło. 92 00:05:34,043 --> 00:05:37,963 Jaszczurki i węże mogą się schować pod ziemią, 93 00:05:38,047 --> 00:05:41,092 ptaki odlecą, a kangury mogą próbować uciec. 94 00:05:41,175 --> 00:05:44,136 Koale są na czubkach wielkich drzew. 95 00:05:44,220 --> 00:05:48,307 Gdy widzą ogień, nie mogą zejść i nie są tak szybkie. 96 00:05:48,808 --> 00:05:51,936 Pierwsze tygodnie były najtrudniejsze. 97 00:05:52,019 --> 00:05:54,605 Trafiały do nas zwierzęta 98 00:05:54,688 --> 00:05:58,192 ze spalonymi łapkami i palcami. 99 00:05:58,275 --> 00:06:04,657 Dwa tygodnie po pożarze znajdywaliśmy kangury z kikutami zamiast nóg, 100 00:06:04,740 --> 00:06:06,325 które wciąż karmiły młode. 101 00:06:06,409 --> 00:06:09,120 Spadła na was niesamowita odpowiedzialność. 102 00:06:09,203 --> 00:06:10,996 - O tak. - Było sporo roboty. 103 00:06:11,080 --> 00:06:14,041 Chcemy wam kogoś przedstawić. Oto Mickey. 104 00:06:14,125 --> 00:06:17,169 To jedna z naszych opiekunek. 105 00:06:17,253 --> 00:06:19,964 - W rękach trzyma Pearl. - Boże drogi. 106 00:06:20,047 --> 00:06:23,175 Pearl to jedna z ocalałych. 107 00:06:23,259 --> 00:06:24,885 Lubi przytulaski. 108 00:06:24,969 --> 00:06:27,555 To jedna z młodych koali… 109 00:06:27,638 --> 00:06:29,140 Możesz pogłaskać. 110 00:06:29,223 --> 00:06:30,182 Chętnie. 111 00:06:30,266 --> 00:06:35,604 To jedna z młodych koali, które miały najcięższe poparzenia. 112 00:06:35,688 --> 00:06:36,772 Tu widać. 113 00:06:36,856 --> 00:06:39,775 Na łapkach i na uszach. 114 00:06:39,859 --> 00:06:44,155 W czasie pożarów Mickey i ja zajmowałyśmy się młodymi, 115 00:06:44,238 --> 00:06:46,365 karmiłyśmy je butelką i tak dalej. 116 00:06:46,449 --> 00:06:49,785 Pearl to jedna z naszych kochanych dziewczyn. 117 00:06:49,869 --> 00:06:53,456 Kto jest słodkim misiem? Ty, koleżanko. 118 00:06:53,539 --> 00:06:55,249 No pewnie. 119 00:06:55,332 --> 00:06:59,670 Wezmę Pearl i wrócimy do środka. Nie przepadają za słońcem. 120 00:06:59,753 --> 00:07:01,839 Lubią chłodzik, co? 121 00:07:01,922 --> 00:07:05,176 Możemy się z nią przywitać w środku. 122 00:07:05,259 --> 00:07:07,386 - Hejka. - Co wy na to? 123 00:07:07,470 --> 00:07:09,180 - Jest taka fajna. - No tak. 124 00:07:09,263 --> 00:07:12,683 Chodźcie, w środku jest chłodniej. 125 00:07:12,766 --> 00:07:14,602 Waży pięć kilo? 126 00:07:14,685 --> 00:07:16,312 - Około 5. - Nieco mniej. 127 00:07:16,395 --> 00:07:19,356 - Samce ważą 15? - Mamy tu jednego giganta. 128 00:07:19,440 --> 00:07:23,360 Waży tylko 11 kilo, ale to kawał chłopa. 129 00:07:24,487 --> 00:07:28,157 Patrzcie pod nogi, są tu małe kangurki. 130 00:07:28,240 --> 00:07:30,743 - Kawał chłopa, tak jak ty. - Dzięki. 131 00:07:30,826 --> 00:07:33,078 Na tę chwilę czekaliśmy. 132 00:07:33,162 --> 00:07:37,833 Spotkanie z kangurami na Wyspie Kangura. 133 00:07:37,917 --> 00:07:41,420 To właśnie tutaj leczą zwierzęta. 134 00:07:41,504 --> 00:07:43,130 Mój Boże. 135 00:07:43,756 --> 00:07:47,176 - Nie wiedziałem, że mogą się kłaść. - Mogę podejść? 136 00:07:47,259 --> 00:07:50,179 Pewnie. Sam ma dla nich mleko. 137 00:07:50,262 --> 00:07:52,681 - Ślicznie sobie leżycie. - Cześć. 138 00:07:53,682 --> 00:07:54,934 Hejka. 139 00:07:55,017 --> 00:07:57,561 Ta dziewczynka trafiła do nas wczoraj. 140 00:07:57,645 --> 00:07:58,604 Cześć, kochana. 141 00:07:59,813 --> 00:08:01,357 Nie ma się za dobrze. 142 00:08:03,150 --> 00:08:05,402 Za nami jest mała Grace. 143 00:08:05,486 --> 00:08:06,612 Cześć. 144 00:08:06,695 --> 00:08:09,281 Urocza dziewczyna, bardzo żwawa. 145 00:08:09,365 --> 00:08:11,283 Możecie je nakarmić. 146 00:08:11,367 --> 00:08:14,328 Ta dla mniejszego. 147 00:08:14,411 --> 00:08:17,373 - Ta dla większego. - Trzymaj. 148 00:08:17,456 --> 00:08:18,666 O tak. 149 00:08:18,749 --> 00:08:20,167 Maluszek. 150 00:08:20,251 --> 00:08:22,211 Trochę się rozkojarzyły. 151 00:08:22,294 --> 00:08:24,213 „Czemu ktoś inny mnie karmi?” 152 00:08:24,296 --> 00:08:29,134 A co my tu mamy? Wiedziałem, że się skusi. 153 00:08:29,218 --> 00:08:32,096 Obydwie dziewczynki są po wypadkach drogowych. 154 00:08:32,179 --> 00:08:34,765 Ich mamy zginęły na drodze. 155 00:08:34,848 --> 00:08:39,186 Na szczęście torba chroni młode przed uderzeniem. 156 00:08:39,770 --> 00:08:42,356 To ogon cię tak podtrzymuje? 157 00:08:42,439 --> 00:08:43,983 Słyszę, jak trawi. 158 00:08:44,525 --> 00:08:46,235 - Jak pije? - Brzusio krzyczy. 159 00:08:47,778 --> 00:08:52,283 Młode koale i kangury nazywa się tu joeys, 160 00:08:52,366 --> 00:08:55,369 podobnie jak inne torbacze. 161 00:08:56,453 --> 00:08:57,746 Czas na drzemkę. 162 00:08:57,830 --> 00:09:00,457 Powinny wskoczyć do torby. 163 00:09:00,541 --> 00:09:02,501 Jerry już sobie leży. 164 00:09:02,585 --> 00:09:05,379 Otwórzcie szeroko i same wejdą. 165 00:09:05,462 --> 00:09:08,090 Możemy je sobie zawiesić na ramieniu. 166 00:09:08,632 --> 00:09:09,717 Wskakujesz? 167 00:09:11,510 --> 00:09:12,636 Hops. 168 00:09:12,720 --> 00:09:13,846 Może? Jednak nie. 169 00:09:15,806 --> 00:09:19,435 Czyli myśli, że ten worek to torba? 170 00:09:19,518 --> 00:09:20,811 Hops do środka. 171 00:09:20,894 --> 00:09:25,566 Myślą, że to torba mamy. 172 00:09:25,649 --> 00:09:28,235 Trzeba je trochę ułożyć. 173 00:09:29,737 --> 00:09:32,531 Ta pani chyba gotowa do snu. 174 00:09:32,615 --> 00:09:35,868 - Tak jest. - Wskakujesz? 175 00:09:36,785 --> 00:09:38,454 Chyba nie. 176 00:09:39,580 --> 00:09:40,414 Odmowa. 177 00:09:41,206 --> 00:09:42,666 Cóż, to dzikie zwierzę. 178 00:09:43,167 --> 00:09:44,126 Ale jazda. 179 00:09:44,209 --> 00:09:46,629 Darin to zaklinacz kangurów. 180 00:09:51,550 --> 00:09:53,469 Nie unikniemy pożarów. 181 00:09:53,552 --> 00:09:57,848 Chodzi o gotowość na nieuniknione, nie na wypadki. 182 00:09:57,931 --> 00:10:01,435 Z powodu zmiany klimatu każdego lata czekają nas większe 183 00:10:01,518 --> 00:10:04,021 i szybciej rozprzestrzeniające się pożary. 184 00:10:04,104 --> 00:10:08,776 Sam, Dana i inni mieszkańcy walczą o lepszą infrastrukturę 185 00:10:08,859 --> 00:10:10,319 na nadchodzące lata. 186 00:10:10,402 --> 00:10:14,615 Koale i kangury to większość ratowanych tu zwierząt. 187 00:10:14,698 --> 00:10:18,661 Są milutkie i przytulaśne, więc ludzie chętniej je ratują. 188 00:10:18,744 --> 00:10:22,706 Mimo to darowizny przeznacza się na pomoc wszystkim zwierzętom, 189 00:10:22,790 --> 00:10:25,167 którym mogą pomóc w centrum. 190 00:10:25,250 --> 00:10:27,711 - Na przykład jej. - Jestem Yordi. 191 00:10:28,379 --> 00:10:29,630 Zac, miło mi. 192 00:10:29,713 --> 00:10:32,132 - Darin. - Miło poznać. 193 00:10:32,216 --> 00:10:33,217 Spoko. 194 00:10:33,300 --> 00:10:35,511 Ma trzy lata, to dzieciątko. 195 00:10:36,512 --> 00:10:39,014 Trafia do was dużo gadów? 196 00:10:39,098 --> 00:10:43,185 W Australii od zawsze zarządzało się ogniem. 197 00:10:43,268 --> 00:10:46,313 Aborygeni używali ognia w zarządzaniu gruntami. 198 00:10:46,397 --> 00:10:50,401 Jest tu parę roślin ognioodpornych, które bez ognia nie kwitną. 199 00:10:50,484 --> 00:10:53,028 Te zwierzęta dorastają w ogniu. 200 00:10:53,112 --> 00:10:56,824 Niektóre z nich, choćby kania czarna, wykorzystują ogień. 201 00:10:56,907 --> 00:10:59,660 Gdy widzi dym, od razu pędzi w tamtą stronę. 202 00:10:59,743 --> 00:11:02,413 Wie, że są tam smażone jaszczurki i węże. 203 00:11:02,496 --> 00:11:05,624 Nie musi polować, po prostu leci na grilla. 204 00:11:05,708 --> 00:11:07,251 No proszę. 205 00:11:09,712 --> 00:11:13,298 Zbliżenie? Patrz na to. 206 00:11:13,382 --> 00:11:14,591 Ładne odbicie? 207 00:11:15,926 --> 00:11:18,429 W tym tygodniu nikogo nie ugryzła. 208 00:11:19,012 --> 00:11:21,849 Ekstra sprawa. 209 00:11:21,932 --> 00:11:23,767 - Proszę bardzo. - Dzięki. 210 00:11:23,851 --> 00:11:25,978 - Super. - Świetna robota. 211 00:11:27,146 --> 00:11:31,275 Widok skutków pożaru naprawdę łamie serce, 212 00:11:31,358 --> 00:11:33,944 ale to pokrzepiające widzieć społeczność, 213 00:11:34,027 --> 00:11:37,072 która razem potrafiła uratować tak wiele zwierząt. 214 00:11:38,365 --> 00:11:41,118 Skąd wiadomo, czy kangur to samiec czy samica? 215 00:11:41,201 --> 00:11:42,870 Samice mają torbę. 216 00:11:44,121 --> 00:11:47,666 Ekspertem nie jestem, ale to pewnie samiec. 217 00:11:50,377 --> 00:11:56,800 Pożary buszu w 2019 i 2020 ochrzczono jako czarne lato. 218 00:11:58,010 --> 00:12:02,556 Setki pożarów strawiły łącznie obszar 18 milionów hektarów. 219 00:12:02,639 --> 00:12:08,061 To 20% wszystkich lasów w kraju i tysiące budynków i domów. 220 00:12:08,145 --> 00:12:12,441 Był to najbardziej niszczycielski sezon pożarów w historii kraju. 221 00:12:13,025 --> 00:12:17,196 Straty wyniosły 103 miliardy dolarów. 222 00:12:17,279 --> 00:12:21,700 Poznamy rodzinę, która straciła dom, gospodarstwo i zwierzęta. 223 00:12:21,784 --> 00:12:24,119 Ogień strawił wszystko. 224 00:12:24,203 --> 00:12:27,956 Pomimo ich ogromnej straty Tom i Stephanie Wurst emanują 225 00:12:28,040 --> 00:12:30,375 nadzieją i optymizmem. 226 00:12:30,459 --> 00:12:32,461 Pomału budują na nowo swoje życie 227 00:12:32,544 --> 00:12:35,047 i przyszłość ich trójki dzieci. 228 00:12:35,130 --> 00:12:36,799 Miło was poznać. 229 00:12:36,882 --> 00:12:39,092 Tu był nasz dom. 230 00:12:40,177 --> 00:12:41,178 Tutaj. 231 00:12:42,471 --> 00:12:47,518 Zbudowano go w latach 50-tych, więc miał około 70 lat. 232 00:12:47,601 --> 00:12:50,896 Dopiero co skończyliśmy remont. 233 00:12:50,979 --> 00:12:52,898 O nie. 234 00:12:52,981 --> 00:12:53,816 Poważnie? 235 00:12:53,899 --> 00:12:56,109 Był idealny. 236 00:12:56,193 --> 00:12:59,321 Pożar wybuchł trzeciego stycznia, 237 00:12:59,404 --> 00:13:03,075 nie spodziewaliśmy się, że dojdzie aż tak daleko. 238 00:13:03,158 --> 00:13:06,829 To była chyba moja czwarta ewakuacja. 239 00:13:06,912 --> 00:13:10,457 Pewnie nie spakowałam tyle, ile powinnam. 240 00:13:10,541 --> 00:13:12,459 - To nawet zabawne. - Tak. 241 00:13:12,543 --> 00:13:16,588 W końcu co jest najważniejsze? Dzieci i parę rzeczy. 242 00:13:16,672 --> 00:13:17,756 Tak. 243 00:13:17,840 --> 00:13:22,094 Bezpieczeństwo bliskich jest najważniejsze. 244 00:13:22,177 --> 00:13:23,011 Prawda. 245 00:13:23,095 --> 00:13:25,264 Tylko o tym się myśli. 246 00:13:25,889 --> 00:13:27,683 Może tego nie wiecie, 247 00:13:27,766 --> 00:13:32,771 ale też spotkało mnie to nieszczęście i wyzwanie. 248 00:13:32,855 --> 00:13:36,733 Pod koniec pierwszego sezonu straciłem wszystko. 249 00:13:36,817 --> 00:13:38,360 Trudno się z tym zmierzyć. 250 00:13:38,443 --> 00:13:39,820 Na początku był szok. 251 00:13:39,903 --> 00:13:43,699 Po całym gospodarstwie nie został nawet ślad. 252 00:13:43,782 --> 00:13:45,325 Żadnych narzędzi, 253 00:13:45,409 --> 00:13:47,911 nawet młotek, zupełnie nic. 254 00:13:48,912 --> 00:13:53,458 Żywy inwentarz to był największy cios, mieliśmy ogromne stada. 255 00:13:53,542 --> 00:13:57,838 Zginęło niemal 60 000 zwierząt. 256 00:13:57,921 --> 00:13:59,965 - Ile? - Boże. 257 00:14:00,048 --> 00:14:02,301 - Chryste. - Może nawet więcej. 258 00:14:02,384 --> 00:14:05,304 Widok cierpienia zwierząt jest straszny. 259 00:14:05,387 --> 00:14:08,348 Potem trzeba się z tym zmierzyć. 260 00:14:08,432 --> 00:14:11,685 Reakcja społeczności była niesamowita. 261 00:14:11,768 --> 00:14:16,648 Przez pierwszych kilka dni pomogło nam tak wiele osób. 262 00:14:16,732 --> 00:14:18,400 Byłem naprawdę wdzięczny. 263 00:14:19,067 --> 00:14:23,113 Zastanawiałam się, jak odwdzięczyć się całemu światu. 264 00:14:23,196 --> 00:14:26,950 Pomagali nam ludzie z każdego miejsca na Ziemi. 265 00:14:27,034 --> 00:14:29,828 Czułam, jakby każde z nich nas przytuliło. 266 00:14:29,912 --> 00:14:31,580 Cała ta społeczność. 267 00:14:31,663 --> 00:14:34,708 Tom i Stephanie otrzymali od innych wiele pomocy. 268 00:14:34,791 --> 00:14:36,793 Wkrótce stanęli na nogi. 269 00:14:37,377 --> 00:14:40,380 Krótko po tym Stephanie została głosem gospodarzy, 270 00:14:40,464 --> 00:14:42,424 którzy ponieśli podobne straty. 271 00:14:42,507 --> 00:14:45,677 Zeznawała też przed australijską komisją senacką, 272 00:14:45,761 --> 00:14:49,181 gdzie broniła rdzennych metod zarządzania ogniem, 273 00:14:49,264 --> 00:14:51,475 a także innych metod ochrony natury. 274 00:14:51,558 --> 00:14:57,272 To był logistyczny koszmar, bo większość straciła swoje narzędzia. 275 00:14:57,356 --> 00:15:03,946 Nie mieliśmy za dużo sprzętu, by pomóc sobie w pracy na gospodarstwie. 276 00:15:04,029 --> 00:15:07,658 Co zrobiliście z bydłem? Udało się część uratować? 277 00:15:07,741 --> 00:15:11,203 Straciliśmy trochę ponad połowę bydła. 278 00:15:11,286 --> 00:15:15,582 Niektórym zwierzętom udało się uciec przed ogniem. 279 00:15:15,666 --> 00:15:20,379 Bardzo trudno było je przyprowadzić do porządku. 280 00:15:20,462 --> 00:15:24,758 Ogrodzenie się spaliło, więc zwierzęta się rozbiegały. 281 00:15:24,841 --> 00:15:27,678 Nie mieliśmy paszy, to był największy kłopot. 282 00:15:27,761 --> 00:15:32,349 Pastwiska spalone, nie ma siana, żadnych plonów, zupełnie niczego. 283 00:15:32,432 --> 00:15:35,769 Nie było ich czym karmić. 284 00:15:35,852 --> 00:15:40,440 Czy to doświadczenie zbliżyło was i waszą rodzinę? 285 00:15:40,983 --> 00:15:44,444 Jasne, choć mieliśmy wzloty i upadki. 286 00:15:44,528 --> 00:15:45,862 Prawda? 287 00:15:45,946 --> 00:15:47,447 Pewnie. 288 00:15:47,531 --> 00:15:50,951 - Nie tylko upadki. - To trudne. 289 00:15:51,034 --> 00:15:53,745 Czasem było naprawdę ciężko. 290 00:15:53,829 --> 00:15:55,956 Były też fajne chwile. 291 00:15:56,039 --> 00:15:57,916 To prawda. 292 00:15:59,668 --> 00:16:01,336 Czas się zabawić. 293 00:16:01,420 --> 00:16:04,798 Jack, syn Toma i Stephanie, zabiera mnie na lekcję jazdy 294 00:16:04,881 --> 00:16:06,883 tym wielkim czerwonym traktorem. 295 00:16:06,967 --> 00:16:08,510 O tak! 296 00:16:14,433 --> 00:16:16,435 To się źle skończy. 297 00:16:20,397 --> 00:16:21,898 Dla niego to łatwizna. 298 00:16:24,276 --> 00:16:25,944 Miejsca starczy dla dwóch, 299 00:16:26,028 --> 00:16:28,780 więc Darin musi odpuścić. 300 00:16:28,864 --> 00:16:31,950 Pojedzie na przejażdżkę crossem i po kłopocie. 301 00:16:34,244 --> 00:16:36,121 Wskakuj i poducz Zaca. 302 00:16:38,248 --> 00:16:41,209 Sporo tu przycisków. 303 00:16:41,293 --> 00:16:42,836 Powodzenia, Zac! 304 00:16:44,046 --> 00:16:46,923 -To sprzęgło? - Tak. 305 00:16:47,007 --> 00:16:51,136 Najpierw przesuń do przodu. 306 00:16:52,471 --> 00:16:54,681 Teraz jedziemy do przodu? 307 00:16:56,641 --> 00:16:57,476 Sprzęgło. 308 00:16:58,060 --> 00:16:59,936 - Wcisnąć sprzęgło? - I bieg. 309 00:17:00,645 --> 00:17:02,355 - Znowu? - I bieg. 310 00:17:02,439 --> 00:17:03,273 Jazda! 311 00:17:06,902 --> 00:17:08,612 Nieźle zapyla. 312 00:17:10,530 --> 00:17:11,698 To chyba czwórka. 313 00:17:11,782 --> 00:17:12,783 Na razie. 314 00:17:18,955 --> 00:17:20,123 Lepiej się trzymaj. 315 00:17:28,215 --> 00:17:31,176 Mamy to. Dziękuję, mistrzu. 316 00:17:31,676 --> 00:17:32,636 Do tyłu. 317 00:17:48,902 --> 00:17:50,612 Chyba coś przejechaliśmy. 318 00:17:55,617 --> 00:17:56,910 Siemka. 319 00:17:58,829 --> 00:18:00,080 Mamy sianko. 320 00:18:00,163 --> 00:18:01,748 Wyglądają na głodne. 321 00:18:05,418 --> 00:18:10,674 Przeciętna krowa zjada około 11 kilo siana każdego dnia. 322 00:18:11,591 --> 00:18:13,260 Tak tylko mówię. 323 00:18:16,805 --> 00:18:18,056 Co za dzień. 324 00:18:19,599 --> 00:18:20,851 Smakuje im. 325 00:18:21,351 --> 00:18:23,395 Wyłączyć na czas posiłku? 326 00:18:23,478 --> 00:18:24,563 Tak. 327 00:18:26,398 --> 00:18:27,440 I już. 328 00:18:27,524 --> 00:18:29,943 Co za niesamowita satysfakcja. 329 00:18:30,026 --> 00:18:32,529 Nawet nie mówię o jeździe traktorem, 330 00:18:32,612 --> 00:18:34,322 choć to było całkiem spoko. 331 00:18:38,034 --> 00:18:40,036 Jesteś Maverick, a ja Goose. 332 00:18:40,120 --> 00:18:44,291 Kiedyś zobaczysz i pokochasz ten film, nazywa się Top Gun. 333 00:18:44,374 --> 00:18:47,127 Rok temu ta rodzina straciła wszystko. 334 00:18:47,210 --> 00:18:50,338 To były tylko przedmioty i zawsze mieli siebie. 335 00:18:50,422 --> 00:18:53,091 Teraz znów stają na nogi, 336 00:18:53,175 --> 00:18:56,011 mają więcej bydła i nową metodę karmienia. 337 00:18:56,094 --> 00:18:58,638 Znów robią razem to, co kochają. 338 00:18:58,722 --> 00:19:00,390 Na dziś dość filmów. 339 00:19:00,473 --> 00:19:03,101 - Przecież jesteś cały. - Wracajmy na farmę. 340 00:19:03,185 --> 00:19:05,228 - Na razie. - Jesteście czarujący. 341 00:19:05,312 --> 00:19:07,063 Dzięki za wizytę. 342 00:19:07,147 --> 00:19:08,940 Było przemiło. 343 00:19:09,024 --> 00:19:10,442 Dzięki za gościnę. 344 00:19:13,445 --> 00:19:14,905 Moje gratulacje. 345 00:19:21,244 --> 00:19:24,664 Współczesne społeczeństwo może się wiele nauczyć 346 00:19:24,748 --> 00:19:26,750 od praktyk i tradycji przeszłości. 347 00:19:26,833 --> 00:19:29,794 W obliczu niszczycielskiej mocy ognia w Australii 348 00:19:30,921 --> 00:19:34,174 są one szczególnie ważne. 349 00:19:34,257 --> 00:19:38,094 Nauczymy się dziś techniki studzącego ognia od strażaków 350 00:19:38,178 --> 00:19:40,388 z grupy Gerringong Rangers. 351 00:19:40,472 --> 00:19:42,974 Ta technika powstała tysiące lat temu. 352 00:19:43,058 --> 00:19:45,101 Stworzyli ją Aborygeni, 353 00:19:45,185 --> 00:19:47,854 by zminimalizować skutki pożarów buszu. 354 00:19:48,355 --> 00:19:51,650 Dorastałem w Kalifornii, więc znam celowe wypalanie. 355 00:19:51,733 --> 00:19:53,401 To podobna koncepcja. 356 00:19:53,485 --> 00:19:56,613 Ciekawie będzie zobaczyć, jak robią to Aborygeni. 357 00:19:56,696 --> 00:20:00,158 - Denerwujesz się przed akcją? - Czasami. 358 00:20:00,242 --> 00:20:03,745 Zależy od tego, jak duży obszar wypalamy. 359 00:20:08,750 --> 00:20:10,752 Kiedyś prawie spowodowałem pożar. 360 00:20:11,753 --> 00:20:16,466 Próbowałem rozpalić ognisko benzyną. 361 00:20:16,549 --> 00:20:18,635 Zamieniło się kulę ognia. 362 00:20:18,718 --> 00:20:20,762 Otoczyła mnie. 363 00:20:20,845 --> 00:20:22,889 Wypaliła mi brwi i rzęsy. 364 00:20:22,973 --> 00:20:25,892 Śmiesznie wyglądałem na szkolnych zdjęciach. 365 00:20:25,976 --> 00:20:28,395 Tych zdjęć nie pokażemy. 366 00:20:29,104 --> 00:20:32,649 Pożary są coraz dotkliwsze. Dlaczego tak jest? 367 00:20:33,692 --> 00:20:36,945 - A co ty tu robisz? - Zawsze tu byłem. 368 00:20:37,028 --> 00:20:39,948 Pioruny uderzają w Ziemię od zarania dziejów, 369 00:20:40,031 --> 00:20:42,659 wzniecając przy tym pożary i wypalając busz. 370 00:20:43,201 --> 00:20:45,787 Więc to nie wina globalnego ocieplenia? 371 00:20:45,870 --> 00:20:49,040 Za pożary nie można winić wyłącznie zmiany klimatu, 372 00:20:49,124 --> 00:20:52,794 ale pożary stają się częstsze, większe i dłuższe 373 00:20:52,877 --> 00:20:54,379 przez wyższe temperatury. 374 00:20:54,462 --> 00:20:55,463 W jaki sposób? 375 00:20:55,547 --> 00:20:58,425 Stały wzrost zawartości CO2 w atmosferze 376 00:20:58,508 --> 00:21:01,177 powoduje wzrost średniej temperatury na Ziemi. 377 00:21:01,261 --> 00:21:06,224 Rezultatem wyższych temperatur są dłuższe i gorętsze sezony pożarowe latem. 378 00:21:06,308 --> 00:21:09,769 Sezonowe upały przesuszają glebę, drzewa i rośliny, 379 00:21:09,853 --> 00:21:12,397 przez co są podatne na szkodniki. 380 00:21:12,480 --> 00:21:16,735 Wysuszona i martwa roślinność jest dla ognia jak benzyna. 381 00:21:16,818 --> 00:21:17,736 BENZYNA 382 00:21:17,819 --> 00:21:20,697 Naturalną przyczyną pożarów są z reguły pioruny. 383 00:21:20,780 --> 00:21:24,868 Przyrost temperatury o 0,6 stopnia Celsjusza to o 10% więcej piorunów. 384 00:21:24,951 --> 00:21:27,829 Po co naturze te pożary? 385 00:21:27,912 --> 00:21:30,457 W ten sposób dba o zdrowie lasu. 386 00:21:30,540 --> 00:21:33,501 Oczyszcza podszycie i ściółkę lasu, 387 00:21:33,585 --> 00:21:36,379 dzięki czemu las wraca do zdrowia. 388 00:21:36,463 --> 00:21:39,424 Więcej okazji do wybuchu pożaru, 389 00:21:39,507 --> 00:21:41,885 więcej suchego paliwa i dłuższe lato. 390 00:21:41,968 --> 00:21:45,430 Dlatego co roku jest więcej niszczycielskich pożarów 391 00:21:45,513 --> 00:21:47,223 na całym świecie. 392 00:21:47,307 --> 00:21:50,643 Należy wspomnieć że 80-90% pożarów w USA 393 00:21:50,727 --> 00:21:52,520 powodują ludzie. 394 00:21:52,604 --> 00:21:55,857 Obozowicze, podpalacze i uszkodzone linie energetyczne. 395 00:21:55,940 --> 00:21:57,025 No właśnie. 396 00:21:57,108 --> 00:21:59,778 Las już wyzdrowiał, lepiej mnie zgaś. 397 00:21:59,861 --> 00:22:00,987 Racja. 398 00:22:01,696 --> 00:22:02,739 Na razie! 399 00:22:04,282 --> 00:22:07,619 Aborygeni używali ognia jako metody zarządzania lasem 400 00:22:07,702 --> 00:22:09,954 od dziesiątek tysięcy lat. 401 00:22:10,038 --> 00:22:11,748 Zasada jest prosta. 402 00:22:11,831 --> 00:22:15,543 Regularne wypalanie części podszycia leśnego 403 00:22:15,627 --> 00:22:18,630 pozbawia las naturalnej podpałki. 404 00:22:19,214 --> 00:22:21,049 Do tego gleba staje się żyzna, 405 00:22:21,132 --> 00:22:25,595 a większe drzewa będą w stanie przetrwać w razie kolejnego pożaru. 406 00:22:25,678 --> 00:22:26,930 Akcja. 407 00:22:27,013 --> 00:22:28,098 Tu się zatrzymamy. 408 00:22:28,181 --> 00:22:30,934 W tradycji Aborygenów wypalanie 409 00:22:31,017 --> 00:22:34,813 ma duchową więź z ziemią, i bardzo słusznie. 410 00:22:34,896 --> 00:22:38,817 Używają potężnego żywiołu ognia, by chronić swój dom, 411 00:22:38,900 --> 00:22:43,154 co wzbudzało sprzeciw, a potem zachwyt pierwszych kolonistów, 412 00:22:43,238 --> 00:22:45,448 bo okazało się skuteczną strategią. 413 00:22:45,532 --> 00:22:48,993 Chodźcie wszyscy, coś wam pokażę. 414 00:22:49,077 --> 00:22:51,621 W tym tygodniu tam wlazłem, nie róbcie tego. 415 00:22:52,163 --> 00:22:53,581 Tutaj. 416 00:22:53,665 --> 00:22:55,542 Gniazdo zielonych mrówek. 417 00:22:55,625 --> 00:22:57,627 Żrą jak jasna cholera. 418 00:22:57,710 --> 00:22:59,587 Zielone mrówki? 419 00:22:59,671 --> 00:23:01,548 O takich nie słyszałem. 420 00:23:01,631 --> 00:23:04,342 Zakładam, że są gorsze od czerwonych. 421 00:23:04,426 --> 00:23:05,260 Spoko. 422 00:23:07,011 --> 00:23:09,431 Czas rozpalić ogień. 423 00:23:10,306 --> 00:23:14,269 To wyszkoleni strażacy, mają pozwolenia i sprzęt. 424 00:23:14,352 --> 00:23:17,188 Nie wolno tego robić na własną rękę. 425 00:23:17,272 --> 00:23:20,275 Najpierw zbieramy chrust spod zdrowych pni drzew, 426 00:23:20,358 --> 00:23:23,903 by ograniczyć potencjalne szkody spowodowane pożarem. 427 00:23:23,987 --> 00:23:26,448 - Działamy? - Tak jest. 428 00:23:26,531 --> 00:23:29,742 Wypalanie rozpoczyna ceremonia. 429 00:23:29,826 --> 00:23:33,997 Clarence rozpali ogień w najbardziej tradycyjny sposób. 430 00:23:34,080 --> 00:23:36,082 Bez zapalniczki ani zapałki. 431 00:23:36,166 --> 00:23:39,502 Będzie tarł kijem o drewno. 432 00:23:39,586 --> 00:23:42,589 Spróbuj, jeśli chcesz. 433 00:23:46,843 --> 00:23:48,553 - Tak? - Masz talent. 434 00:23:50,638 --> 00:23:51,931 Już się dymi. 435 00:23:52,015 --> 00:23:52,849 Rzeczywiście. 436 00:23:52,932 --> 00:23:55,101 Nie przestawaj. 437 00:23:55,185 --> 00:23:56,102 Dobra. 438 00:23:57,937 --> 00:24:01,441 Robiono tak od dziesiątek tysięcy lat. 439 00:24:01,524 --> 00:24:05,403 Takie drzewa wciąż stoją właśnie dzięki temu. 440 00:24:05,904 --> 00:24:07,405 Delikatnie dmuchaj. 441 00:24:13,661 --> 00:24:14,496 Teraz. 442 00:24:15,663 --> 00:24:17,290 Pie******* mrówki. 443 00:24:20,043 --> 00:24:21,336 Są wszędzie. 444 00:24:21,419 --> 00:24:23,087 Oto północne Queensland. 445 00:24:27,967 --> 00:24:29,135 No i już. 446 00:24:30,720 --> 00:24:32,722 Nie do wiary. 447 00:24:32,805 --> 00:24:36,935 Mogłoby się wydawać, że tego nie wolno robić w lesie. 448 00:24:38,061 --> 00:24:41,898 Wciąż mówię sobie w głowie, że ta tradycja ma tysiące lat. 449 00:24:43,733 --> 00:24:46,694 Ogień zapłonął, więc teraz użyją zapałek. 450 00:24:46,778 --> 00:24:50,448 To nadal drewno, więc w ten sposób pielęgnują tradycję. 451 00:24:51,032 --> 00:24:53,743 Będą powtarzać procedurę cały dzień. 452 00:24:53,826 --> 00:24:57,121 To zupełnie inne doświadczenie ognia. 453 00:24:57,789 --> 00:25:01,376 Jest nam przyjacielem i partnerem. 454 00:25:01,459 --> 00:25:04,671 Narzędziem zapobiegającym pożarom, 455 00:25:04,754 --> 00:25:07,507 które niszczą lasy i jego mieszkańców. 456 00:25:07,590 --> 00:25:11,344 Przy tradycyjnej metodzie ogień rozprzestrzenia się powoli, 457 00:25:11,427 --> 00:25:14,597 więc zwierzęta mają czas, 458 00:25:14,681 --> 00:25:17,058 żeby się wydostać. 459 00:25:17,141 --> 00:25:19,644 To sprzyja też wzrostowi trawy, 460 00:25:19,727 --> 00:25:23,189 która porasta rzadziej zadrzewione obszary. 461 00:25:23,273 --> 00:25:26,192 Mogą się tam paść kangury rdzawoszyje. 462 00:25:26,276 --> 00:25:28,570 Lubią młode pędy. 463 00:25:28,653 --> 00:25:30,905 Czyli to dla gleby taki reset? 464 00:25:30,989 --> 00:25:34,617 Dla gleby i roślin, 465 00:25:34,701 --> 00:25:37,662 które potrzebują ognia do kiełkowania. 466 00:25:37,745 --> 00:25:41,541 Udział Aborygenów w zarządzaniu ogniem to nowość, 467 00:25:42,333 --> 00:25:46,045 ale właśnie tego potrzebowała natura i społeczeństwo Australii. 468 00:25:48,923 --> 00:25:52,844 Wypalamy obszary, gdzie od 30 lat nie było pożaru. 469 00:25:52,927 --> 00:25:53,845 Rety. 470 00:25:53,928 --> 00:25:56,639 To jak 30 lat gromadzenia paliwa. 471 00:25:56,723 --> 00:25:59,183 Samo się prosi o potworny pożar. 472 00:25:59,267 --> 00:26:03,313 - To byłaby klęska. - Natychmiastowa. 473 00:26:03,396 --> 00:26:04,480 Przeciekawe. 474 00:26:04,564 --> 00:26:08,234 Wydaje się niszczeniem lasu, a przecież jest na odwrót. 475 00:26:08,318 --> 00:26:11,904 Ludzie muszą poznać ogień z tej strony. 476 00:26:11,988 --> 00:26:14,490 Może być też uzdrowicielem ziemi. 477 00:26:14,574 --> 00:26:15,992 Ogień jako uzdrowiciel. 478 00:26:16,951 --> 00:26:18,703 Wspaniały koncept. 479 00:26:22,624 --> 00:26:24,500 To wiele dla mnie znaczy, 480 00:26:24,584 --> 00:26:28,630 bo straciłem mój dom w czasie pożarów w Kalifornii. 481 00:26:28,713 --> 00:26:31,716 Gdyby robić coś takiego, 482 00:26:31,799 --> 00:26:37,138 zapobieglibyśmy pożarowi, który wszystko pochłonął. 483 00:26:37,221 --> 00:26:39,515 To działanie proaktywne. 484 00:26:39,599 --> 00:26:44,020 Powinnyśmy się tego uczyć od rdzennych mieszkańców Australii. 485 00:26:44,103 --> 00:26:44,937 Jasne. 486 00:26:45,021 --> 00:26:47,607 Jestem za to naprawdę wdzięczny. 487 00:26:49,859 --> 00:26:53,363 Ogień płonie przez jakąś godzinę i oczyszcza podszycie, 488 00:26:53,446 --> 00:26:55,365 a w końcu sam gaśnie. 489 00:26:56,532 --> 00:26:58,868 Oczyścił dziś prawie siedem hektarów. 490 00:27:01,537 --> 00:27:03,873 Dzięki tym wolontariuszom 491 00:27:04,457 --> 00:27:08,169 kolejne pokolenia przejmą tę tradycję. 492 00:27:08,252 --> 00:27:11,714 Starożytna ceremonia Aborygenów to kompleksowa metoda, 493 00:27:11,798 --> 00:27:14,717 która ma na względzie całe środowisko. 494 00:27:14,801 --> 00:27:17,011 Od łatwopalności danych drzew, 495 00:27:17,095 --> 00:27:19,347 przez ilość łatwopalnego poszycia, 496 00:27:19,430 --> 00:27:22,183 po kierunek wiatru niosącego płomienie. 497 00:27:22,684 --> 00:27:25,186 Częstsze stosowanie takich metod 498 00:27:25,269 --> 00:27:30,316 to zrównoważona i skuteczna ochrona lasów w Australii i za granicą. 499 00:27:35,738 --> 00:27:37,031 To mrówki. 500 00:27:37,573 --> 00:27:38,658 Zielone? 501 00:27:40,201 --> 00:27:42,161 Potrafią użreć. 502 00:27:42,245 --> 00:27:43,955 A miało być bezpiecznie. 503 00:27:44,956 --> 00:27:46,374 Zielone mrówki w akcji. 504 00:27:47,375 --> 00:27:49,335 - Skąd przylazły? - Łażą po szyi. 505 00:27:49,419 --> 00:27:51,337 Wiedzieliśmy, że tak będzie. 506 00:27:52,171 --> 00:27:53,506 Spadajmy stąd. 507 00:27:55,883 --> 00:27:58,136 Chyba lubią podgryzać. 508 00:28:02,056 --> 00:28:03,516 Akcja. 509 00:28:10,648 --> 00:28:14,068 Czas na bardziej pozytywną część ogniowej wyprawy. 510 00:28:14,152 --> 00:28:16,279 Na południe od Sydney jest plaża, 511 00:28:16,362 --> 00:28:20,491 na której poznamy kucharza, który odszedł od kuchni tradycyjnej… 512 00:28:20,575 --> 00:28:21,784 Ja cię. 513 00:28:21,868 --> 00:28:23,411 …i wkroczył w ogień. 514 00:28:23,494 --> 00:28:27,123 Oto Lennox Hastie, znany artysta kulinarny. 515 00:28:27,206 --> 00:28:29,208 Brał udział w Chef's Table: BBQ. 516 00:28:29,917 --> 00:28:32,670 W jego światowej klasy restauracji Firedoor 517 00:28:32,754 --> 00:28:37,175 nie używa piekarnika, kuchenki, gazu ani prądu. 518 00:28:37,258 --> 00:28:41,596 Opanował do perfekcji sztukę gotowania jego ulubionym materiałem: drewnem. 519 00:28:41,679 --> 00:28:44,640 Zgodził się zabrać nas do swojej kuchni 520 00:28:44,724 --> 00:28:48,728 na wybrzeżu Pacyfiku, by poduczyć nas gotowania na ogniu. 521 00:28:48,811 --> 00:28:50,021 Jak leci? 522 00:28:50,104 --> 00:28:52,106 - Zac. - Witamy szefa kuchni. 523 00:28:52,190 --> 00:28:54,609 - Darin, miło mi. - Oto nasza kuchnia. 524 00:28:54,692 --> 00:28:57,361 - Wygląda świetnie. - Cudowna. 525 00:28:58,112 --> 00:29:00,990 Palę ogień od paru godzin. 526 00:29:01,073 --> 00:29:02,325 Został sam żar. 527 00:29:02,408 --> 00:29:06,037 Praca z ogniem wymaga wczesnego startu. 528 00:29:06,120 --> 00:29:08,748 Każdego dnia szef kuchni zaczyna 529 00:29:08,831 --> 00:29:11,042 od rozpalenia ognia. 530 00:29:11,125 --> 00:29:15,463 Czy różne rodzaje drewna to też różne rodzaje 531 00:29:15,546 --> 00:29:17,298 ognia i ciepła? 532 00:29:17,381 --> 00:29:19,842 Zdecydowanie. 533 00:29:19,926 --> 00:29:23,346 Są różnice w drzewach owocowych lub o intensywnym zapachu. 534 00:29:23,429 --> 00:29:27,642 Naszą bazą jest eukaliptus nazywany żelaznokorym. 535 00:29:27,725 --> 00:29:31,145 Ma bardzo zwarte drewno, jest w światowej czołówce. 536 00:29:31,229 --> 00:29:35,817 - Jak cegła. - Jakby było z kamienia. 537 00:29:35,900 --> 00:29:37,985 Trudno je zapalić, 538 00:29:38,069 --> 00:29:41,072 ale zapewnia mocniejsze ciepło przez dłuższy czas. 539 00:29:41,155 --> 00:29:44,492 Zupełnie inaczej niż takie dryfujące drewno 540 00:29:44,575 --> 00:29:47,078 pozbierane na plaży, które jest leciutkie. 541 00:29:47,161 --> 00:29:48,830 Trzeba wziąć pod uwagę 542 00:29:48,913 --> 00:29:51,457 rodzaj ciepła, które stworzy dane drewno 543 00:29:51,541 --> 00:29:54,418 i potencjalny profil smakowy, 544 00:29:54,502 --> 00:29:56,003 jego zapach i aromat. 545 00:29:56,087 --> 00:29:58,256 Skąd ta pasja do ognia? 546 00:29:58,339 --> 00:30:02,635 Chyba każdy z nas pamięta z dzieciństwa 547 00:30:02,718 --> 00:30:05,513 gotowanie na ognisku 548 00:30:05,596 --> 00:30:08,349 i wspólną celebrację z bliskimi. 549 00:30:08,432 --> 00:30:12,019 Znalazłem kiedyś restaurację z grillem 550 00:30:12,103 --> 00:30:16,065 jakieś 15 czy 16 lat temu, w Górach Baskijskich. 551 00:30:16,148 --> 00:30:17,984 - Gdzie to? - Północ Hiszpanii. 552 00:30:18,985 --> 00:30:21,737 Grillowanie to baskijska tradycja. 553 00:30:21,821 --> 00:30:25,616 Kultura tradycyjna przejawia się w różnych zakątkach świata. 554 00:30:25,700 --> 00:30:27,952 To jak bastiony tradycji. 555 00:30:28,035 --> 00:30:33,207 Warto ich strzec, bo to część naszej kultury i nas samych. 556 00:30:33,291 --> 00:30:34,792 Gotowałeś tam z nimi? 557 00:30:34,876 --> 00:30:38,212 Wyjechałem tam na rok i zakochałem się w tym stylu. 558 00:30:38,296 --> 00:30:40,047 Spędziłem tam kolejne 5 lat, 559 00:30:40,131 --> 00:30:44,218 ucząc się i chłonąc tę wiedzę, ile tylko mogłem. 560 00:30:44,302 --> 00:30:46,429 Głównie poprzez eksperymenty. 561 00:30:46,512 --> 00:30:48,931 Gotowanie na zewnątrz to coś pierwotnego. 562 00:30:49,015 --> 00:30:52,935 Ty też jesteś składnikiem w tym procesie. 563 00:30:53,019 --> 00:30:55,062 To interaktywny sport. 564 00:30:55,146 --> 00:30:57,231 Wspaniałe słowa. 565 00:30:57,315 --> 00:31:00,234 Jesteś składnikiem w tym procesie. 566 00:31:00,318 --> 00:31:02,111 Ekstra. 567 00:31:02,194 --> 00:31:03,988 Mamy tu krewetki koktajlowe. 568 00:31:04,572 --> 00:31:06,824 Czyli standardowe krewetki na grillu. 569 00:31:06,908 --> 00:31:07,742 Fajnie. 570 00:31:07,825 --> 00:31:12,622 To malutkie krewetki z góry rzeki. 571 00:31:12,705 --> 00:31:16,000 Spryskam je olejem, użyjemy oleju z pestek winogron. 572 00:31:16,083 --> 00:31:18,294 Łagodny smak i wysoka temperatura. 573 00:31:18,377 --> 00:31:21,422 Tylko tyle, ile potrzeba. 574 00:31:21,505 --> 00:31:24,175 Nie zaleję ich olejem. 575 00:31:24,258 --> 00:31:26,886 Nie wiem, czy znacie się na grillowaniu, 576 00:31:26,969 --> 00:31:28,804 ale czasami ludzie dziwią się, 577 00:31:28,888 --> 00:31:31,891 że po wlaniu masy oleju wszystko pożera ogień. 578 00:31:31,974 --> 00:31:33,643 To prawda. 579 00:31:33,726 --> 00:31:36,562 Nagle wybucha ogień i się dziwią. 580 00:31:36,646 --> 00:31:40,524 Wpadają w panikę i nie wiedzą, co się odwala. 581 00:31:41,359 --> 00:31:44,987 Trochę chili, czosnku i portulaki morskiej. 582 00:31:45,071 --> 00:31:48,324 Piękno gotowania to ciągła nauka w praktyce. 583 00:31:48,407 --> 00:31:51,077 Każdy składnik poznaję coraz bliżej, 584 00:31:51,160 --> 00:31:53,704 a do tego każdy dzień jest inny. 585 00:31:53,788 --> 00:31:56,707 Gdy wszystko rozgrzejemy, wrzucamy tu małże pipi. 586 00:31:58,376 --> 00:31:59,710 Pięknie. 587 00:31:59,794 --> 00:32:04,298 Czym się różnią od innych małży? 588 00:32:04,382 --> 00:32:07,551 Na początku mieszkałem na wschodzie Australii 589 00:32:07,635 --> 00:32:09,595 i znajdywałem je w piasku. 590 00:32:09,679 --> 00:32:12,098 Zupełnym przypadkiem. 591 00:32:12,181 --> 00:32:14,475 Nagle czujesz je między palcami. 592 00:32:14,558 --> 00:32:16,268 Powszechnie myśli się, 593 00:32:16,352 --> 00:32:20,106 że to przynęta, a nie produkt spożywczy. 594 00:32:20,606 --> 00:32:25,111 Tymczasem rdzenni Australijczycy jedli je regularnie. 595 00:32:25,194 --> 00:32:28,364 Pośród pozostałości po posiłkach sprzed 60 000 lat 596 00:32:28,447 --> 00:32:31,701 oprócz ostryg znajdziemy też muszle pipi. 597 00:32:31,784 --> 00:32:34,078 To cudowne źródło pożywienia. 598 00:32:35,913 --> 00:32:37,581 A to przepiękny czosnek. 599 00:32:40,626 --> 00:32:43,587 Czad, to będzie przepyszne. 600 00:32:43,671 --> 00:32:47,550 Tylko łączę je razem. To aromat dymu danego drewna, 601 00:32:47,633 --> 00:32:52,388 trochę warzyw, krewetka i nieco czosnku. 602 00:32:54,640 --> 00:32:57,018 - Idealnie posolone. - Razem z głową? 603 00:32:59,103 --> 00:33:01,647 - Słodkie i orzechowe. - O ja. 604 00:33:06,360 --> 00:33:08,237 Muszle pipi się otwierają. 605 00:33:09,780 --> 00:33:11,532 Pokazują język. 606 00:33:14,994 --> 00:33:17,455 Warto odlać ich soki, 607 00:33:17,538 --> 00:33:19,832 to składnik na świetny sos. 608 00:33:19,915 --> 00:33:22,460 Używasz masła albo czegoś takiego? 609 00:33:22,543 --> 00:33:26,255 Nie, już go nie używam. 610 00:33:26,338 --> 00:33:28,007 - W ogóle? - Tak. 611 00:33:28,090 --> 00:33:32,678 Doszedłem do wniosku, że na ogniu maskuje naturalny smak składników. 612 00:33:32,762 --> 00:33:35,097 Przy tych profilach smakowych 613 00:33:35,181 --> 00:33:37,641 znacznie lepiej sprawdzają się 614 00:33:37,725 --> 00:33:40,644 owocowe nuty różnych rodzajów oliwy. 615 00:33:42,229 --> 00:33:44,398 Czas na naszego weganina. 616 00:33:46,233 --> 00:33:49,445 - Co powiesz na sałatę z grilla? - Chętnie. 617 00:33:49,528 --> 00:33:51,197 Ekstra. 618 00:33:51,280 --> 00:33:53,365 Nie jadłem takiej, a ty? 619 00:33:54,033 --> 00:33:56,827 - Chcesz spróbować? - Jasne. 620 00:34:00,039 --> 00:34:02,333 Niebo w gębie. 621 00:34:02,917 --> 00:34:06,587 Próbujesz tego i wydaje się, że to jakaś magia. 622 00:34:06,670 --> 00:34:08,964 To tylko sztuka gotowania na ogniu. 623 00:34:10,925 --> 00:34:12,426 Nie możesz się doczekać? 624 00:34:12,510 --> 00:34:15,304 To pewnie najwspanialsza sałata, 625 00:34:15,387 --> 00:34:16,639 jaką zjesz w życiu. 626 00:34:18,349 --> 00:34:20,893 Wyprawa do Australii na sałatę z grilla. 627 00:34:20,976 --> 00:34:22,186 Naprawdę fajnie. 628 00:34:22,269 --> 00:34:26,649 Z reguły nikt nie gotuje dla Darina. 629 00:34:26,732 --> 00:34:29,026 Musi patrzeć, jak ja wcinam. 630 00:34:29,110 --> 00:34:32,988 - To niedobrze. - Czeka po cichu, to bardzo grzeczne. 631 00:34:33,072 --> 00:34:34,949 Gotować trzeba dla każdego. 632 00:34:36,242 --> 00:34:39,286 - Przy ogniu jest miejsce dla każdego. - Dziękuję. 633 00:34:39,370 --> 00:34:41,247 Wygląda świetnie. 634 00:34:41,330 --> 00:34:43,082 Ekstra. 635 00:34:43,165 --> 00:34:45,626 Przepiękne danie. 636 00:34:45,709 --> 00:34:46,752 Na razie. 637 00:34:48,504 --> 00:34:50,881 Nie żartował. Miejsca jest dla każdego. 638 00:34:50,965 --> 00:34:53,342 Niebo w gębie. 639 00:34:54,593 --> 00:34:58,013 Ostatnie danie nawiązuje do kulinarnych początków Lennoxa 640 00:34:58,097 --> 00:35:01,350 w restauracji z gwiazdką Michelin w północnej Hiszpanii. 641 00:35:01,433 --> 00:35:02,768 Oto paella. 642 00:35:02,852 --> 00:35:05,604 Jeśli Darin nie najadł się sałatą, 643 00:35:05,688 --> 00:35:07,815 to będzie wegańskie danie. 644 00:35:12,695 --> 00:35:16,615 Wegańska i autorska wersja Lennoxa tradycyjnego dania z Hiszpanii 645 00:35:16,699 --> 00:35:18,993 jest świetna dla większych grup, 646 00:35:19,076 --> 00:35:21,412 zwłaszcza zmęczonych ekip filmowych. 647 00:35:21,495 --> 00:35:24,874 Podczas zachodu słońca zbieramy się wokół ogniska. 648 00:35:26,667 --> 00:35:29,044 Zapewnia nam światło i ciepło. 649 00:35:30,087 --> 00:35:33,799 Po doświadczeniu niszczycielskiej siły ognia 650 00:35:37,303 --> 00:35:41,390 dobrze jest poczuć jego pierwotne, kojące działanie. 651 00:35:46,145 --> 00:35:49,732 Ten potężny żywioł, podobnie jak inne elementy natury, 652 00:35:49,815 --> 00:35:52,776 należy traktować ze zrozumieniem, 653 00:35:52,860 --> 00:35:55,362 szacunkiem i wdzięcznością. 654 00:35:55,446 --> 00:36:01,410 PODZIĘKOWANIA DLA STRAŻAKA 655 00:36:04,246 --> 00:36:10,502 Odcinek dedykujemy służbom ratunkowym z całego świata. 656 00:36:10,586 --> 00:36:13,756 Oddajemy hołd rdzennej ludności Australii i ich starszyźnie, 657 00:36:13,839 --> 00:36:16,592 która krzewi wspomnienia, tradycje, kulturę i nadzieje 658 00:36:16,675 --> 00:36:18,969 Aborygenów i Wyspiarzy z Cieśniny Torresa. 659 00:36:50,084 --> 00:36:51,794 Napisy: Mikołaj Kopczak