1
00:00:06,257 --> 00:00:10,845
LOẠT PHIM NETFLIX
2
00:00:11,137 --> 00:00:12,722
Cuộc đời là một chuyến đi.
3
00:00:12,805 --> 00:00:15,308
- Bí quyết là gì? Chân côn đây à?
- Vâng.
4
00:00:15,391 --> 00:00:17,435
Nó chứa đầy…
5
00:00:17,518 --> 00:00:18,811
Được rồi!
6
00:00:18,895 --> 00:00:19,896
…những cú xóc bất ngờ.
7
00:00:21,189 --> 00:00:23,691
Có cái tốt, có cái xấu.
8
00:00:24,317 --> 00:00:27,320
Trong khi ta không thể
kiểm soát chuyện xảy ra,
9
00:00:28,154 --> 00:00:30,656
ta có thể kiếm soát
cách ta đối phó với nó.
10
00:00:31,282 --> 00:00:35,620
Vì trong lúc nước sôi lửa bỏng,
con người thật của ta được thể hiện ra.
11
00:00:36,245 --> 00:00:39,415
Chúng ta sẽ xem xét kỹ hơn,
nhưng không kỹ quá,
12
00:00:40,041 --> 00:00:43,336
ảnh hưởng rõ rệt của quá trình đốt cháy.
13
00:00:43,419 --> 00:00:46,672
Có nhiều con đến đây
với bàn tay bị đốt cháy.
14
00:00:46,756 --> 00:00:50,927
Tồi tệ nhất là sức mạnh hủy diệt của nó
có thể tàn phá và gây chết người.
15
00:00:51,469 --> 00:00:53,137
Đây từng là nhà của bọn tôi.
16
00:00:54,138 --> 00:00:56,432
Nhưng khi được quản lý
và kiểm soát đúng cách,
17
00:00:57,016 --> 00:00:59,560
nó lại là một trong những
khám phá vĩ đại nhất nhân loại.
18
00:01:08,861 --> 00:01:12,281
Câu chuyện về lửa
bắt đầu từ bờ biển Nam Úc,
19
00:01:12,365 --> 00:01:14,909
bọn tôi đi thuyền từ đó để tới điểm đến.
20
00:01:16,119 --> 00:01:20,456
Một khu đất rộng hơn 440 nghìn héc-ta
có tên là Đảo Chuột Túi.
21
00:01:20,540 --> 00:01:21,374
CHÀO MỪNG
22
00:01:21,833 --> 00:01:23,918
Vào tháng 12 năm 2019,
23
00:01:24,001 --> 00:01:27,880
sét đánh vào thời điểm nóng nhất,
khô hạn nhất trong năm
24
00:01:27,964 --> 00:01:31,259
gây ra vụ cháy rừng lớn nhất
trong lịch sử của hòn đảo,
25
00:01:31,884 --> 00:01:35,638
và cứ như thế, 46% diện tích
của Đảo Chuột Túi đã bị thiêu rụi.
26
00:01:36,180 --> 00:01:38,683
Mẹ Thiên Nhiên chẳng hề nương tay
với bất cứ thứ gì,
27
00:01:39,350 --> 00:01:42,311
và quần thể động vật hoang dã
vô cùng đa dạng của hòn đảo
28
00:01:42,812 --> 00:01:46,023
đã bị chôn vùi trong khói và lửa.
29
00:01:46,566 --> 00:01:47,900
Sam và Dana Mitchell
30
00:01:47,984 --> 00:01:51,404
sở hữu và điều hành Khu bảo tồn
động vật hoang dã của Đảo Chuột Túi,
31
00:01:51,904 --> 00:01:53,489
và khi đối mặt với đám cháy,
32
00:01:53,573 --> 00:01:56,534
hai người này, cùng nhân viên
và dân địa phương
33
00:01:56,617 --> 00:01:58,202
lập tức trở thành anh hùng
34
00:01:58,286 --> 00:02:02,999
khi họ bắt đầu nhiệm vụ giải cứu
tất cả động vật phải di cư hoặc bị thương.
35
00:02:03,082 --> 00:02:05,668
Đã hai tháng kể từ khi vụ cháy bắt đầu.
36
00:02:05,751 --> 00:02:09,505
Kể từ đó, chúng tôi đón
khoảng gần 600 con vật
37
00:02:09,589 --> 00:02:12,884
tới mái nhà của mình,
95% số đó là gấu túi.
38
00:02:13,426 --> 00:02:16,179
Sam đưa bọn tôi đi bằng xe cứu hộ của họ
39
00:02:16,262 --> 00:02:20,474
để bọn tôi hiểu được mức độ thiệt hại
do đám cháy trên đất liền.
40
00:02:20,558 --> 00:02:23,019
Các anh có thể thấy
nơi này rõ ràng đã bị thiêu rụi.
41
00:02:23,769 --> 00:02:25,396
- Đây là cây mới mọc à?
- Ừ.
42
00:02:25,479 --> 00:02:28,232
Thứ gì không mọc tự nhiên ở đây
thì không sống sót được,
43
00:02:28,316 --> 00:02:31,485
nhưng rừng cây bụi Úc
từng đối mặt với chuyện này rồi.
44
00:02:31,569 --> 00:02:33,529
Ừ, sinh ra đã chịu được lửa rồi.
45
00:02:35,907 --> 00:02:38,701
Phải, đây là một vụ cháy lớn.
46
00:02:40,661 --> 00:02:41,495
Chà.
47
00:02:47,376 --> 00:02:51,005
Mọi hướng đều cháy.
Có một khu đằng xa kia thì không.
48
00:02:51,088 --> 00:02:52,173
Trời ạ.
49
00:02:59,597 --> 00:03:00,431
Trời ạ!
50
00:03:09,190 --> 00:03:12,401
Rất khó để giải thích
tốc độ di chuyển của đám cháy.
51
00:03:12,485 --> 00:03:14,278
Các anh có thể thấy các khu vực cháy,
52
00:03:14,779 --> 00:03:17,198
khi đi 100 km về phía tây
và mọi thứ ở đó cũng cháy
53
00:03:17,281 --> 00:03:18,950
và tất cả chỉ xảy ra trong một đêm,
54
00:03:19,033 --> 00:03:22,745
lúc đó các anh mới nhận ra
đám cháy di chuyển nhanh tới mức nào.
55
00:03:23,913 --> 00:03:27,625
Rất khó để nhận ra
khi nào khói và tro bụi bay vào người.
56
00:03:27,708 --> 00:03:29,752
Dù có đeo kính, mắt vẫn nóng bỏng.
57
00:03:32,296 --> 00:03:36,676
Bọn tôi đã trải qua một mùa đông
kể từ vụ cháy, nên bãi cỏ đã xanh trở lại.
58
00:03:37,510 --> 00:03:41,013
Mọi ngọn cỏ…
Mọi thứ trước đó đều có màu đen.
59
00:03:41,097 --> 00:03:42,723
Chỉ có tro, màu đen.
60
00:03:42,807 --> 00:03:45,268
Ta không thể thấy
màu đỏ của đất ở đây, chỉ thấy tro.
61
00:03:45,351 --> 00:03:50,606
Mọi thứ bị tàn phá đến mức
ta không tin nó có thể hồi phục được.
62
00:03:50,690 --> 00:03:51,524
Đúng rồi.
63
00:03:51,607 --> 00:03:54,902
Bọn tôi sẽ ra đây
để kiểm tra xác động vật.
64
00:03:54,986 --> 00:03:58,281
Khi lật nó lại, chẳng có lấy
một con ruồi, kiến hay bọ.
65
00:03:58,364 --> 00:04:01,867
Ta tưởng chỉ có vậy.
Nhưng thực ra mọi thứ đều bị thiêu rụi.
66
00:04:03,869 --> 00:04:07,581
Sẽ mất nhiều năm
để quay lại đây sống được.
67
00:04:11,627 --> 00:04:14,630
Giờ đã là một năm sau,
nhưng vẫn còn nhiều việc lắm.
68
00:04:16,173 --> 00:04:19,760
Khu vực bị thiệt hại và tàn phá
do cháy rừng xa quá cả tầm mắt
69
00:04:19,844 --> 00:04:21,220
và ở mọi hướng.
70
00:04:24,640 --> 00:04:26,851
Sau khi cứu các con vật còn sống sót,
71
00:04:27,476 --> 00:04:30,730
bước tiếp theo là đưa chúng
đến trung tâm để phục hồi.
72
00:04:31,272 --> 00:04:35,443
Hơn một năm rồi, và bọn tôi vẫn còn
hơn 20 con gấu túi từ đám cháy rừng
73
00:04:35,526 --> 00:04:37,987
sống ở vườn quốc gia này.
74
00:04:38,738 --> 00:04:42,241
- Hơn 600 nhỉ? 650.
- Ừ, hơn 650.
75
00:04:42,325 --> 00:04:43,284
Vậy ư?
76
00:04:43,367 --> 00:04:46,579
Trong một thời gian ngắn,
và bọn tôi đã thả đi khoảng 250 con.
77
00:04:46,662 --> 00:04:49,707
Nhưng thật không may,
số còn lại không sống được.
78
00:04:49,790 --> 00:04:52,376
Trong số 600 con đó, chỉ có 250 con.
79
00:04:52,460 --> 00:04:54,295
Đúng rồi.
80
00:04:55,004 --> 00:04:57,340
Chỗ bọn tôi ban đầu không phải
trung tâm cứu hộ,
81
00:04:57,423 --> 00:04:59,675
mà là một điểm tham quan du lịch.
82
00:04:59,759 --> 00:05:03,763
Bọn tôi có cứu hộ và chữa trị
vài con gấu túi và chuột túi mỗi năm.
83
00:05:04,472 --> 00:05:09,393
Khi đám cháy xảy ra,
đang từ vài con mỗi năm thành 600 con
84
00:05:09,477 --> 00:05:11,020
chỉ trong hai tháng.
85
00:05:11,103 --> 00:05:13,356
Số lượng cá thế đang bùng nổ ở đây.
86
00:05:13,439 --> 00:05:17,318
Ước tính khoảng 50 đến 60.000 con gấu túi.
87
00:05:17,401 --> 00:05:20,529
Giờ thì còn khoảng năm
đến 10.000 con gấu túi,
88
00:05:20,613 --> 00:05:23,199
nên khoảng 80% số lượng cá thể đã mất.
89
00:05:23,282 --> 00:05:24,116
Ôi trời ơi.
90
00:05:24,200 --> 00:05:26,243
- Điên rồ quá.
- Chuột túi và bò sát…
91
00:05:26,327 --> 00:05:31,290
Phải, lý do bọn tôi thấy
nhiều gấu túi nhất trong số các loài
92
00:05:31,374 --> 00:05:33,959
là vì chúng là động vật duy nhất
không chạy thoát được.
93
00:05:34,043 --> 00:05:37,963
Kỳ đà và rắn có thể chui xuống đất.
94
00:05:38,047 --> 00:05:41,092
Chim có thể bay đi,
chuột túi có thể nhảy xa.
95
00:05:41,175 --> 00:05:44,136
Trong khi gấu túi ở trên đỉnh cây cổ thụ.
96
00:05:44,220 --> 00:05:48,265
Khi thấy ngọn lửa, chúng không thể xuống,
và không thể đi nhanh hơn lửa.
97
00:05:48,808 --> 00:05:51,936
Vài tuần đầu tiên
có lẽ là lúc khó khăn nhất
98
00:05:52,019 --> 00:05:54,605
vì có nhiều loài động vật đến
99
00:05:54,688 --> 00:05:58,192
với các ngón tay và bàn tay bị bỏng.
100
00:05:58,275 --> 00:05:59,318
Ôi trời.
101
00:05:59,402 --> 00:06:04,657
Hai tuần sau vụ cháy, bọn tôi còn thấy
những con chuột túi bị cụt chân,
102
00:06:04,740 --> 00:06:06,534
vẫn đang cho con ăn.
103
00:06:06,617 --> 00:06:09,120
Thật tuyệt vời.
Mọi người đã làm được điều vĩ đại.
104
00:06:09,203 --> 00:06:10,996
- Ừ.
- Nó khiến bọn tôi bận rộn.
105
00:06:11,080 --> 00:06:14,083
Xin giới thiệu một người bạn của bọn tôi.
Đây là Mickey.
106
00:06:14,166 --> 00:06:17,211
Mickey là người trông coi động vật
ở khu bảo tồn.
107
00:06:17,294 --> 00:06:19,964
- Trên vai cô ấy là Pearl.
- Ôi, Chúa ơi.
108
00:06:20,047 --> 00:06:23,175
Pearl là một trong những con gấu túi
được cứu từ vụ cháy.
109
00:06:23,259 --> 00:06:24,885
Nó rất đáng yêu.
110
00:06:24,969 --> 00:06:27,555
Nó có lẽ là một trong những con còn…
111
00:06:27,638 --> 00:06:29,140
Anh cứ vuốt thoải mái.
112
00:06:29,223 --> 00:06:30,433
Chắc chắn rồi!
113
00:06:30,516 --> 00:06:35,604
Đây là một trong số những con con
bị bỏng nặng nhất còn sót lại.
114
00:06:35,688 --> 00:06:36,772
Tôi thấy đây rồi.
115
00:06:36,856 --> 00:06:39,900
Cả bốn chân, hai bên tai.
116
00:06:39,984 --> 00:06:42,820
Mickey đã làm rất nhiều việc cùng tôi
trong suốt đợt cháy
117
00:06:42,903 --> 00:06:46,449
chăm sóc chúng, cho chúng bú bình.
118
00:06:46,532 --> 00:06:49,869
Pearl chắc chắn là một
trong những cô gái đặc biệt của bọn tôi.
119
00:06:49,952 --> 00:06:52,872
Ai là bé gấu túi ngoan nhỉ? Mày đó.
120
00:06:53,539 --> 00:06:55,249
Tuyệt!
121
00:06:55,332 --> 00:06:59,753
Tôi sẽ bế Pearl và đưa nó vào trong.
Chúng không thích ánh nắng lắm.
122
00:06:59,837 --> 00:07:01,881
Thật ư? Luôn muốn ở chỗ râm mát à?
123
00:07:01,964 --> 00:07:05,176
Ta sẽ vào trong,
và ta có thể chào Pearl ở đó.
124
00:07:05,259 --> 00:07:07,386
- Chào cưng.
- Anh nghĩ sao?
125
00:07:07,470 --> 00:07:09,263
- Trời ạ, chúng tuyệt quá.
- Ừ.
126
00:07:09,346 --> 00:07:12,766
Ta sẽ đi lối này,
đi vào trong chỗ râm mát.
127
00:07:12,850 --> 00:07:14,602
Nó nặng tầm năm cân nhỉ?
128
00:07:14,685 --> 00:07:16,312
- Khoảng đó.
- Dưới năm cân.
129
00:07:16,395 --> 00:07:19,356
- Con đực thì lên đến 15 cân nhỉ?
- Ừ. Ở đây có cậu bé to xác lắm.
130
00:07:19,440 --> 00:07:23,486
Tôi sẽ cho các anh xem, nó có 11 cân thôi,
nhưng nó là một cục bông ấn tượng.
131
00:07:23,569 --> 00:07:24,403
Chà.
132
00:07:24,487 --> 00:07:28,491
Cẩn thận chân. Có những con chuột túi con
đang chạy khắp nơi đó.
133
00:07:28,574 --> 00:07:30,743
- "Cục bông ấn tượng", như anh đó.
- Cảm ơn.
134
00:07:30,826 --> 00:07:33,078
Đây là thời khắc bọn tôi đều mong đợi.
135
00:07:33,162 --> 00:07:37,833
Bọn tôi đang ở Đảo Chuột Túi của Úc,
và sắp được xem chuột túi.
136
00:07:37,917 --> 00:07:41,420
Bên trong đây là nơi
giúp các loại động vật phục hồi.
137
00:07:41,504 --> 00:07:43,130
- Ôi trời.
- Chà.
138
00:07:43,839 --> 00:07:47,176
- Chào. Hóa ra bọn mày cũng nằm à?
- Tôi tới chỗ chúng nhé?
139
00:07:47,259 --> 00:07:50,179
Ừ. Sam có ít sữa cho chúng đó.
140
00:07:50,262 --> 00:07:52,848
- Tao chưa từng mấy bọn mày nằm.
- Chào.
141
00:07:53,807 --> 00:07:54,934
Chào anh bạn!
142
00:07:55,017 --> 00:07:57,645
Ừ, cô bé này mới đến hôm qua.
143
00:07:57,728 --> 00:07:58,604
Chào cưng.
144
00:07:59,855 --> 00:08:01,232
Nó đang không khỏe lắm.
145
00:08:03,150 --> 00:08:05,027
Sau lưng ta là Grace bé nhỏ.
146
00:08:05,653 --> 00:08:06,695
Chào cưng.
147
00:08:06,779 --> 00:08:09,281
Cô bé xinh đẹp. Nó khá ưa mạo hiểm.
148
00:08:09,365 --> 00:08:11,283
Nếu anh muốn, hãy lắc cái này.
149
00:08:11,367 --> 00:08:14,328
Chai đó dành cho
bé chuột túi phía sau anh.
150
00:08:14,411 --> 00:08:16,705
- Chai này của bé chuột túi lớn.
- Nào.
151
00:08:17,331 --> 00:08:18,666
Ừ, chỉ là…
152
00:08:18,749 --> 00:08:19,875
Chào bé cưng.
153
00:08:20,417 --> 00:08:22,044
Chúng hơi bị mất tập trung.
154
00:08:22,545 --> 00:08:24,338
Kiểu: "Tôi biết có người khác
cầm bình của tôi".
155
00:08:24,421 --> 00:08:29,134
Đây là định nghĩa của việc treo thưởng.
Lại đây mà xem này.
156
00:08:29,218 --> 00:08:32,096
Cả hai cô bé này
đều được cứu từ vụ tai nạn.
157
00:08:32,179 --> 00:08:34,890
Mẹ của chúng bị đâm và chết trên đường,
158
00:08:34,974 --> 00:08:39,186
nhưng may mà lúc bị đâm,
các con con ở trong túi nên vẫn an toàn.
159
00:08:39,812 --> 00:08:42,356
Nhìn kìa, đứng vững ghê.
À, mày dùng đuôi để gian lận.
160
00:08:42,439 --> 00:08:43,899
Tôi nghe thấy tiếng nó tiêu hóa.
161
00:08:44,525 --> 00:08:45,651
- Uống à?
- Bụng nó.
162
00:08:47,778 --> 00:08:52,408
Cần lưu ý là gấu túi con và chuột túi con
đều được gọi là "joey".
163
00:08:52,491 --> 00:08:55,369
Thật ra, tất cả thú có túi con
đều được gọi là "joey".
164
00:08:55,953 --> 00:09:00,457
Các cô bé này đã sẵn sàng đi ngủ.
Nếu anh cầm túi, chúng sẽ chui vào.
165
00:09:00,541 --> 00:09:02,585
Jerry đã nằm xuống rồi.
166
00:09:02,668 --> 00:09:05,379
Chỉ cần giữ và mở ra,
chúng sẽ tự chui vào,
167
00:09:05,462 --> 00:09:07,673
sẵn sàng đi ngủ,
và ta có thể treo chúng ra sau.
168
00:09:08,716 --> 00:09:09,550
Vào đây không?
169
00:09:11,594 --> 00:09:12,636
Nào.
170
00:09:12,720 --> 00:09:13,846
Cũng có thể. Không.
171
00:09:15,889 --> 00:09:19,435
Cái túi… Nó sẽ nghĩ đây là…
172
00:09:19,518 --> 00:09:21,270
- Đúng rồi.
- …cái túi?
173
00:09:21,353 --> 00:09:25,566
Đây là cái túi nhân tạo để chúng nghĩ
mình đang nằm trong túi của mẹ.
174
00:09:25,649 --> 00:09:27,943
Anh phải xóc lên một chút. Đúng rồi.
175
00:09:29,778 --> 00:09:32,531
Xem tôi có gì này. Nó muốn vào đó.
176
00:09:32,615 --> 00:09:35,534
- Nó sẵn sàng rồi đó.
- Muốn vào trong này không?
177
00:09:36,910 --> 00:09:38,412
Không. Chắc là không.
178
00:09:39,580 --> 00:09:40,414
Bị từ chối.
179
00:09:41,332 --> 00:09:42,625
- Động vật hoang dã.
- Ừ.
180
00:09:43,167 --> 00:09:46,503
- Chuyến đi này tuyệt quá.
- Darin giỏi thuần hóa chuột túi thật.
181
00:09:51,592 --> 00:09:53,552
Cháy rừng sẽ xảy ra.
182
00:09:53,636 --> 00:09:57,473
Ta không thể chuẩn bị cho điều bất ngờ,
mà chuẩn bị cho điều không thể tránh khỏi.
183
00:09:57,973 --> 00:09:59,516
Và vì biến đổi khí hậu,
184
00:10:00,017 --> 00:10:02,144
mỗi mùa hè, đám cháy lại lớn hơn
185
00:10:02,645 --> 00:10:03,687
và lan nhanh hơn.
186
00:10:04,188 --> 00:10:08,776
Sam, Dana và những người khác ở đây
đang cải thiện cơ sở hạ tầng
187
00:10:08,859 --> 00:10:10,152
để đối phó với tương lai.
188
00:10:10,653 --> 00:10:14,615
Đa phần động vật được giải cứu ở đây
là gấu túi và chuột túi.
189
00:10:14,698 --> 00:10:18,702
Vì chúng dễ thương và đáng yêu,
người ta thường muốn cứu chúng hơn.
190
00:10:18,786 --> 00:10:22,706
Tuy nhiên, các khoản quyên góp từ thiện
được dùng để giúp đỡ mọi sinh vật
191
00:10:22,790 --> 00:10:25,376
mà họ được trang bị
để giải cứu và phục hồi.
192
00:10:25,459 --> 00:10:27,711
- Bao gồm cả gã này.
- Yordi.
193
00:10:28,379 --> 00:10:29,630
Chào Zac, rất vui được gặp.
194
00:10:29,713 --> 00:10:32,132
- Khỏe chứ? Darin.
- Darin, rất vui được gặp.
195
00:10:32,216 --> 00:10:33,258
Hay quá.
196
00:10:33,342 --> 00:10:35,511
Nó khoảng ba tuổi, đây là con con.
197
00:10:35,594 --> 00:10:36,428
Chà.
198
00:10:36,512 --> 00:10:39,139
Mọi người cứu được bao nhiêu loài bò sát?
199
00:10:39,223 --> 00:10:43,185
Nước Úc đã phải
phòng ngừa cháy rừng từ rất lâu rồi.
200
00:10:43,268 --> 00:10:46,438
Thổ dân đã dùng lửa
để quản lý vùng đất này.
201
00:10:46,522 --> 00:10:50,401
Một số cây ở đây có khả năng chống cháy.
Không có lửa, chúng không ra hoa, kết hạt.
202
00:10:50,484 --> 00:10:53,028
Những con vật này lớn lên cùng lửa.
203
00:10:53,112 --> 00:10:56,865
Một số loài như diều hâu đen
thường tận dụng lửa.
204
00:10:56,949 --> 00:10:59,660
Khi diều hâu đen thấy khói,
nó sẽ bay ngay tới đó.
205
00:10:59,743 --> 00:11:02,413
Nó biết có thằn lằn và rắn chết cháy ở đó.
206
00:11:02,496 --> 00:11:05,624
Nó không phải đi săn.
Nó tới ăn thịt nướng thôi.
207
00:11:05,708 --> 00:11:07,292
- Chà.
- Nhìn xem.
208
00:11:07,376 --> 00:11:08,210
Chà.
209
00:11:09,920 --> 00:11:14,508
Sẵn sàng quay cận cảnh tôi chưa?
Nhìn đi. Nhìn hình phản chiếu đi.
210
00:11:15,968 --> 00:11:18,429
- Tuần này chưa cắn ai, nên…
- Ừ.
211
00:11:18,512 --> 00:11:21,849
- Tuyệt, được rồi. Chà.
- Thật tuyệt vời.
212
00:11:21,932 --> 00:11:23,767
- Tốt lắm.
- Cảm ơn. Tuyệt quá.
213
00:11:23,851 --> 00:11:25,978
- Cảm ơn nhé.
- Làm tốt lắm.
214
00:11:27,271 --> 00:11:31,358
Thật đau lòng khi chứng kiến
hậu quả của vụ cháy rừng,
215
00:11:31,442 --> 00:11:34,027
nhưng cũng thật phấn khởi
khi thấy cộng đồng này cùng nhau
216
00:11:34,111 --> 00:11:37,072
cứu nhiều động vật hoang dã
trên Đảo Chuột Túi.
217
00:11:38,365 --> 00:11:40,743
Biết cách phân biệt
chuột túi đực hay cái không?
218
00:11:41,243 --> 00:11:42,745
Con cái có một cái túi.
219
00:11:44,204 --> 00:11:47,750
Tôi không phải chuyên gia,
nhưng tôi tin đó là chuột túi đực.
220
00:11:50,502 --> 00:11:52,421
Mùa Hè Đen là tên gọi
221
00:11:52,504 --> 00:11:56,467
được đặt cho mùa cháy rừng ở Úc
từ năm 2019 đến 2020.
222
00:11:58,051 --> 00:12:02,556
Hàng trăm vụ cháy
đã thiêu rụi 46 triệu mẫu đất.
223
00:12:02,639 --> 00:12:08,145
Đó là 20% diện tích rừng của cả nước,
và hàng ngàn tòa nhà và nhà cửa.
224
00:12:08,228 --> 00:12:12,441
Đó là mùa cháy rừng tàn khốc nhất
trong lịch sử đất nước,
225
00:12:13,025 --> 00:12:17,279
tổng thiệt hại ước tính khoảng 103 tỷ đô.
226
00:12:17,362 --> 00:12:21,784
Bọn tôi đến đây để gặp một gia đình
đã mất nhà cửa, đất đai, gia súc.
227
00:12:21,867 --> 00:12:24,286
Mọi thứ đều bị thiêu rụi.
228
00:12:24,369 --> 00:12:28,123
Nhưng bất chấp mọi mất mát,
Tom và Stephanie Wurst
229
00:12:28,207 --> 00:12:32,461
có một thông điệp đầy hy vọng và tích cực
khi họ từ từ xây dựng lại cuộc sống
230
00:12:32,544 --> 00:12:35,047
và một tương lai tốt đẹp hơn
cho ba đứa con của họ.
231
00:12:35,130 --> 00:12:36,799
Chào Steph. Hân hạnh.
232
00:12:36,882 --> 00:12:39,092
Chỗ này từng là nhà của bọn tôi.
233
00:12:40,344 --> 00:12:41,178
Trong này.
234
00:12:42,638 --> 00:12:47,559
Nó được xây dựng từ thập niên 50,
nên nó đã khoảng 70 năm tuổi.
235
00:12:47,643 --> 00:12:50,979
Và bọn tôi vừa hoàn thành
việc cải tạo nó, nên…
236
00:12:51,063 --> 00:12:52,898
- Không.
- Hai người vừa…
237
00:12:52,981 --> 00:12:53,816
- Thật ư?
- Ừ.
238
00:12:53,899 --> 00:12:56,151
Vừa cải tạo lại theo đúng ý mình.
239
00:12:56,235 --> 00:12:59,404
Đám cháy quét qua đây vào ngày 3 tháng 1,
240
00:12:59,488 --> 00:13:02,783
bọn tôi không ngờ nó đi xa đến tận đây.
241
00:13:03,283 --> 00:13:06,829
Nhưng tôi nghĩ đó là lần thứ tư
tôi phải di tản,
242
00:13:06,912 --> 00:13:10,457
đáng ra phải mang nhiều đồ,
nhưng tôi lại không mang.
243
00:13:10,541 --> 00:13:12,459
- Trớ trêu thật.
- Ừ.
244
00:13:12,543 --> 00:13:16,713
Nó không… Cái gì cần thiết nhỉ?
Con cô và vài món đồ.
245
00:13:16,797 --> 00:13:17,756
Đúng.
246
00:13:17,840 --> 00:13:22,177
Sau cùng thì mọi người an toàn là được…
247
00:13:22,261 --> 00:13:24,805
- Đúng rồi.
- …đó là điều tôi quan tâm nhất.
248
00:13:25,973 --> 00:13:27,683
Không biết mọi người biết không,
249
00:13:27,766 --> 00:13:32,771
nhưng tôi cũng hiểu nỗi khổ
và thử thách đó.
250
00:13:32,855 --> 00:13:36,733
Tôi đã mất… Cuối mùa đầu tiên ở nước tôi,
tôi đã mất tất cả.
251
00:13:36,817 --> 00:13:38,360
Thật khó để đối mặt với việc đó.
252
00:13:38,443 --> 00:13:39,820
Ban đầu thì sốc lắm,
253
00:13:39,903 --> 00:13:43,699
không còn thứ gì trong trang trại
còn trên đất của bọn tôi,
254
00:13:43,782 --> 00:13:47,494
cả các thiết bị trồng trọt.
Một cái búa cũng không, chẳng có gì.
255
00:13:48,912 --> 00:13:53,500
Với tôi, mất gia súc là phần khó nhất.
Chúng tôi mất rất nhiều gia súc.
256
00:13:53,584 --> 00:13:57,838
Tôi nghĩ có tới 60.000 con gia súc
bị thiêu hủy.
257
00:13:57,921 --> 00:13:59,965
- Tận 60.000 ư? Chúa ơi.
- Trời ạ.
258
00:14:00,048 --> 00:14:02,301
Nói thế là còn nhẹ đó,
259
00:14:02,384 --> 00:14:05,304
nhưng khi thấy gia súc
phải trải qua điều gì,
260
00:14:05,387 --> 00:14:08,348
và phải cố gắng đối phó với điều đó…
261
00:14:08,432 --> 00:14:13,145
Nhưng cộng đồng tuyệt vời lắm.
Số tiền trợ giúp tăng lên
262
00:14:13,228 --> 00:14:16,648
trong vài ngày đầu là điều rất tuyệt vời.
263
00:14:16,732 --> 00:14:18,400
Khá khiêm tốn.
264
00:14:19,234 --> 00:14:23,113
Tôi cảm thấy: "Ta có thể trả ơn
tất cả mọi người trên thế giới không?"
265
00:14:23,196 --> 00:14:26,950
Mọi người trên khắp thế giới
đã làm rất nhiều cho bọn tôi.
266
00:14:27,034 --> 00:14:31,580
Tôi cảm thấy đó là một cái ôm ấm áp
từ những người trong cộng đồng.
267
00:14:31,663 --> 00:14:34,458
Cộng đồng đã giúp đỡ
Tom và Stephanie rất nhiều
268
00:14:34,541 --> 00:14:36,168
khi họ từ từ vực lại.
269
00:14:37,586 --> 00:14:40,380
Và Stephanie đã sớm trở thành
tiếng nói cho các chủ đất
270
00:14:40,464 --> 00:14:42,424
cũng chịu tổn thất tương tự.
271
00:14:42,507 --> 00:14:45,677
Stephanie còn làm chứng
trước Ủy ban Thượng viện Úc
272
00:14:45,761 --> 00:14:49,348
để ủng hộ việc sử dụng các phương pháp
phòng ngừa cháy rừng của người bản địa
273
00:14:49,431 --> 00:14:51,475
và các phương pháp
bảo tồn động vật hoang dã khác.
274
00:14:51,558 --> 00:14:54,811
Mọi chuyện sau đó là một cơn ác mộng
vì mọi người đã mất
275
00:14:54,895 --> 00:14:57,272
phần lớn các thiết bị trồng trọt
trong đám cháy,
276
00:14:57,356 --> 00:15:01,902
nên không có nhiều thiết bị để làm việc
277
00:15:01,985 --> 00:15:03,946
xung quanh toàn bộ trang trại.
278
00:15:04,029 --> 00:15:07,658
Hai người đã làm gì với gia súc?
Có cứu được con nào không?
279
00:15:07,741 --> 00:15:11,286
Có, bọn tôi mất khoảng
hơn một nửa số gia súc.
280
00:15:11,370 --> 00:15:15,082
Một số may mắn tìm thấy túi đất
và được cứu.
281
00:15:15,165 --> 00:15:20,462
Nhưng rất khó để đối phó
với tình hình sau đó,
282
00:15:20,545 --> 00:15:24,758
vì hàng rào bị cháy rụi,
gia súc chạy khắp nơi.
283
00:15:24,841 --> 00:15:27,678
Và không có thức ăn,
đó là mối quan tâm lớn nhất.
284
00:15:27,761 --> 00:15:32,349
Không có đồng cỏ, không có cỏ khô.
Chúng tôi mất cây trồng, cỏ khô, mọi thứ,
285
00:15:32,432 --> 00:15:35,769
nên không có thức ăn
cho những con còn sống.
286
00:15:35,852 --> 00:15:40,440
Mọi người có cảm thấy nó gắn kết
cả gia đình hơn không?
287
00:15:41,108 --> 00:15:44,444
Có. Nhưng chắc chắn là
có nhiều thăng trầm.
288
00:15:44,528 --> 00:15:45,862
Phải không, Jack?
289
00:15:45,946 --> 00:15:47,447
Ừ. Chắc chắn rồi.
290
00:15:47,531 --> 00:15:51,076
- Không phải lúc nào cũng khó khăn.
- Không phải lúc nào cũng dễ dàng.
291
00:15:51,868 --> 00:15:53,870
Đã có những lúc rất khó khăn.
292
00:15:53,954 --> 00:15:55,998
Cũng có những lúc rất vui.
293
00:15:56,081 --> 00:15:57,916
Cũng có những lúc rất vui.
294
00:15:59,751 --> 00:16:01,336
Giờ đến lúc vui vẻ rồi.
295
00:16:01,420 --> 00:16:06,883
Jack, con trai của Tom và Stephanie,
sẽ dạy tôi lái máy kéo khổng lồ này.
296
00:16:08,093 --> 00:16:09,094
Tuyệt!
297
00:16:14,433 --> 00:16:16,184
Chuyện này sẽ không suôn sẻ với tôi.
298
00:16:20,397 --> 00:16:21,940
Thằng bé lái trông dễ ghê.
299
00:16:24,276 --> 00:16:25,944
Chỉ có chỗ cho hai người,
300
00:16:26,028 --> 00:16:28,321
nên Darin sẽ phải ngồi ngoài.
301
00:16:28,864 --> 00:16:31,742
Ừ, được đấy. Xe cào cào. Hợp đó.
302
00:16:34,244 --> 00:16:36,121
Con lên chỉ cho chú Zac nhé.
303
00:16:38,248 --> 00:16:41,209
Được rồi. Nhiều cần điều khiển thế.
304
00:16:41,293 --> 00:16:42,836
Chúc may mắn nhé, Zac!
305
00:16:44,046 --> 00:16:46,923
- Bí quyết là gì? Chân côn đây à?
- Vâng.
306
00:16:47,007 --> 00:16:51,094
Chủ yếu là chú phải… Đẩy nó về phía trước.
307
00:16:52,471 --> 00:16:54,681
- Đúng rồi.
- Rồi. Giờ thì tiến lên à?
308
00:16:56,641 --> 00:16:57,476
Nhấn côn.
309
00:16:58,226 --> 00:16:59,936
- Nhấn côn à?
- Và vào số một.
310
00:17:00,729 --> 00:17:02,355
- Nhấn côn à?
- Và vào số một.
311
00:17:02,439 --> 00:17:03,273
Được rồi!
312
00:17:06,902 --> 00:17:08,612
Để xem thứ này nhanh đến đâu.
313
00:17:10,697 --> 00:17:11,698
Chú nghĩ đó là số bốn.
314
00:17:11,782 --> 00:17:12,783
Hẹn gặp lại!
315
00:17:19,039 --> 00:17:20,123
Nhớ bám chặt nhé.
316
00:17:28,590 --> 00:17:31,134
Gắp được rồi. Được rồi, cảm ơn thầy.
317
00:17:31,676 --> 00:17:32,511
Chú lùi lại đi ạ.
318
00:17:48,985 --> 00:17:50,403
Hình như chú cán qua cái gì đó.
319
00:17:55,617 --> 00:17:56,910
Chào!
320
00:17:58,912 --> 00:18:00,205
Trào!
321
00:18:00,288 --> 00:18:01,748
Đám này trông có vẻ đói.
322
00:18:05,418 --> 00:18:10,632
Thực tế là một con bò trung bình
ăn khoảng 10 kg cỏ khô mỗi ngày.
323
00:18:11,675 --> 00:18:12,968
Tôi chỉ nói vậy thôi.
324
00:18:16,847 --> 00:18:17,889
Hôm nay vui thật.
325
00:18:19,599 --> 00:18:20,851
Chúng thích lắm.
326
00:18:21,351 --> 00:18:23,395
Tắt máy trong lúc chờ bò ăn nhé?
327
00:18:23,478 --> 00:18:24,312
Vâng.
328
00:18:26,398 --> 00:18:27,524
Được rồi.
329
00:18:27,607 --> 00:18:29,526
Mãn nguyện thật sự,
330
00:18:30,193 --> 00:18:33,989
và tôi không nói về việc lái máy kéo đâu.
Mặc dù điều đó khá hay.
331
00:18:38,076 --> 00:18:41,371
Cháu là Maverick, chú là Goose.
Cái đó ở trong bộ phim cháu chưa xem,
332
00:18:41,454 --> 00:18:44,291
cháu sẽ thích nó thôi,
phim Phi công siêu đẳng Maverick.
333
00:18:44,374 --> 00:18:47,127
Một năm trước, gia đình này đã mất tất cả.
334
00:18:47,210 --> 00:18:50,463
Họ mất mát về vật chất thôi,
và họ luôn có nhau.
335
00:18:50,547 --> 00:18:52,674
Giờ họ đang cố vực dậy
336
00:18:53,175 --> 00:18:56,178
với nhiều gia súc hơn,
và một cách để cho chúng ăn.
337
00:18:56,261 --> 00:18:58,680
Họ quay lại làm điều họ yêu thích,
cùng nhau.
338
00:18:58,763 --> 00:19:00,390
Chắc tôi nghỉ đóng phim thôi.
339
00:19:00,473 --> 00:19:03,101
- Anh còn không bị thương.
- Đến trang trại nào. Cảm ơn.
340
00:19:03,185 --> 00:19:05,228
- Hẹn gặp lại.
- Mọi người tốt quá.
341
00:19:05,312 --> 00:19:08,940
Cảm ơn vì đã tới.
Tôi rất vui vì các anh tới đây.
342
00:19:09,024 --> 00:19:10,442
Cảm ơn đã mời bọn tôi.
343
00:19:13,486 --> 00:19:14,696
Chúc mừng mọi người.
344
00:19:21,328 --> 00:19:23,580
Xã hội hiện đại có thể học hỏi
345
00:19:23,663 --> 00:19:26,750
từ những truyền thống
và phương pháp cũ của người xưa.
346
00:19:26,833 --> 00:19:29,628
Với sự tàn phá của các đám cháy ở Úc,
347
00:19:30,921 --> 00:19:33,882
việc lắng nghe những tiếng nói đó
quan trọng hơn bao giờ hết.
348
00:19:34,382 --> 00:19:38,136
Hôm nay, bọn tôi sẽ học kỹ thuật
đốt nguội hay còn gọi là văn hóa đốt,
349
00:19:38,220 --> 00:19:40,013
với đội kiểm lâm Gerringong.
350
00:19:40,597 --> 00:19:43,058
Kỹ thuật này có từ hàng ngàn năm trước
351
00:19:43,141 --> 00:19:45,101
và người thổ dân nghĩ ra cách này
352
00:19:45,185 --> 00:19:47,604
để phòng ngừa thiệt hại do cháy rừng.
353
00:19:48,355 --> 00:19:51,650
Lớn lên ở California,
tôi biết về việc đốt có kiểm soát,
354
00:19:51,733 --> 00:19:53,068
cũng tương tự thế này.
355
00:19:53,610 --> 00:19:56,196
Sẽ rất thú vị khi xem
người thổ dân làm thế nào.
356
00:19:56,696 --> 00:20:00,283
- Anh lo lắng trước khi làm việc này à?
- Thỉnh thoảng.
357
00:20:00,367 --> 00:20:03,578
Tùy thuộc vào diện tích
nơi bọn tôi sẽ đốt.
358
00:20:08,750 --> 00:20:10,585
Lần tôi ở gần đám cháy nhất là…
359
00:20:11,836 --> 00:20:16,007
Tôi đã thử đốt lửa trại bằng xăng một lần,
360
00:20:16,675 --> 00:20:18,635
và nó thành một quả cầu lửa.
361
00:20:18,718 --> 00:20:20,762
- Nó đi quanh tôi.
- Ừ.
362
00:20:20,845 --> 00:20:25,892
Tôi mất lông mày, lông mi.
Lúc chụp ảnh lớp trông khá buồn cười.
363
00:20:25,976 --> 00:20:28,395
Không, bọn tôi không chiếu ảnh lớp đó đâu.
364
00:20:29,104 --> 00:20:32,816
Có vẻ như cháy rừng ngày càng tệ hơn.
Nhưng tại sao?
365
00:20:33,775 --> 00:20:37,028
- Anh đang làm gì ở đây?
- Tôi luôn ở đây mà.
366
00:20:37,112 --> 00:20:39,948
Kể từ buổi bình minh,
sét đã đánh vào trái đất,
367
00:20:40,031 --> 00:20:42,617
châm lửa và làm rừng cây cháy.
368
00:20:43,201 --> 00:20:45,870
Những vụ cháy gần đây
không phải do trái đất nóng lên ư?
369
00:20:45,954 --> 00:20:49,040
Không vụ cháy rừng nào
bị gây ra bởi biến đổi khí hậu cả,
370
00:20:49,124 --> 00:20:52,836
nhưng cháy rừng ngày càng nhiều hơn,
to hơn, và dài hơn
371
00:20:52,919 --> 00:20:55,463
- vì nhiệt hộ tăng cao.
- Có gì khác nhau?
372
00:20:55,547 --> 00:20:58,633
Sự gia tăng khí CO2 trong khí quyển
373
00:20:58,717 --> 00:21:01,177
khiến nhiệt độ trung bình
trên Trái Đất tăng lên.
374
00:21:01,261 --> 00:21:04,764
Nhiệt độ tăng khiến mùa cháy rừng
kéo dài hơn, nóng hơn,
375
00:21:04,848 --> 00:21:06,224
mà ta gọi là mùa hè.
376
00:21:06,308 --> 00:21:09,894
Sức nóng của mùa này làm khô đất,
cây cối và thảm thực vật,
377
00:21:09,978 --> 00:21:12,522
khiến chúng dễ bị sâu bệnh hơn.
378
00:21:12,605 --> 00:21:16,735
Tất cả thảm thực vật khô và đã chết
là nhiên liệu chờ được đốt cháy.
379
00:21:16,818 --> 00:21:17,861
VỀ CƠ BẢN LÀ NHIÊN LIỆU
380
00:21:17,944 --> 00:21:20,780
Sét thường là
nguyên nhân tự nhiên gây cháy rừng,
381
00:21:20,864 --> 00:21:22,991
và nhiệt độ cao hơn
khiến trời có nhiều sét hơn,
382
00:21:23,074 --> 00:21:25,118
cứ tăng một độ
là nguy cơ có sét lại tăng 10%.
383
00:21:25,201 --> 00:21:27,829
Tại sao ban đầu thiên nhiên
lại gây ra cháy rừng?
384
00:21:27,912 --> 00:21:30,498
Đó là cách tự nhiên
để giữ cho khu rừng khỏe mạnh.
385
00:21:30,582 --> 00:21:33,501
Đám cháy dọn sạch bụi rậm,
làm sạch nền rừng,
386
00:21:33,585 --> 00:21:36,504
và đưa khu vực này
trở lại trạng thái trong lành. Vậy thôi.
387
00:21:36,588 --> 00:21:39,424
Tăng khả năng cháy,
một hộp nhiên liệu khô,
388
00:21:39,507 --> 00:21:41,885
và một mùa hè dài hơn để nó xảy ra.
389
00:21:41,968 --> 00:21:45,221
Bảo sao cứ qua từng năm, ta lại có
những đợt cháy rừng nghiêm trọng hơn
390
00:21:45,305 --> 00:21:47,265
trên khắp thế giới.
391
00:21:47,349 --> 00:21:52,520
Nhớ nhé, 80 đến 90% các vụ cháy rừng ở Mỹ
đều là do hoạt động của con người,
392
00:21:52,604 --> 00:21:55,857
những người cắm trại bất cẩn,
đường dây điện bị lỗi, và đốt phá.
393
00:21:55,940 --> 00:21:57,025
Nhắc mới nhớ.
394
00:21:57,108 --> 00:21:59,778
Khu rừng khỏe mạnh trở lại rồi.
Anh nên đuổi tôi đi thôi.
395
00:21:59,861 --> 00:22:00,779
Ý hay đó.
396
00:22:01,780 --> 00:22:02,614
Tạm biệt!
397
00:22:04,449 --> 00:22:07,660
Việc thổ dân dùng lửa
như một công cụ để quản lý rừng
398
00:22:07,744 --> 00:22:09,954
đã có từ hàng chục ngàn năm trước.
399
00:22:10,038 --> 00:22:11,748
Ý tưởng này khá đơn giản.
400
00:22:11,831 --> 00:22:15,543
Thường xuyên đốt bụi cây ở khu vực nhỏ
bằng ngọn lửa bé
401
00:22:15,627 --> 00:22:19,130
sẽ làm cạn kiệt nguồn nhiên liệu tự nhiên
để đốt cháy rừng.
402
00:22:19,214 --> 00:22:21,132
Đổi lại, đất trở nên màu mỡ hơn,
403
00:22:21,216 --> 00:22:25,678
và những cây lớn hơn có thể sống sót
nếu và khi đám cháy tiếp theo xảy ra.
404
00:22:25,762 --> 00:22:26,930
Ừ. Đánh dấu.
405
00:22:27,013 --> 00:22:28,098
Ta sẽ xuống đây.
406
00:22:28,181 --> 00:22:30,934
Theo truyền thống,
thổ dân tin rằng việc đốt rừng này
407
00:22:31,017 --> 00:22:34,979
có liên hệ tâm linh với vùng đất đó,
và quả thực là vậy.
408
00:22:35,063 --> 00:22:38,942
Họ đang sử dụng nguyên tố lửa mạnh mẽ
để bảo vệ ngôi nhà của họ,
409
00:22:39,025 --> 00:22:43,154
một khái niệm mà người khai hoang thời xưa
đã từ chối và sau đó thấy kinh ngạc,
410
00:22:43,238 --> 00:22:45,448
vì nó có vẻ điên rồ, nhưng hiệu quả.
411
00:22:45,532 --> 00:22:48,576
Đoàn làm phim và mọi người ơi,
tôi muốn cho các bạn xem thứ này.
412
00:22:49,077 --> 00:22:51,830
Để mọi người không đụng trúng nó.
Tuần này tôi đụng phải rồi.
413
00:22:52,497 --> 00:22:55,166
Bên này. Có tổ kiến xanh ở đây.
414
00:22:55,667 --> 00:22:59,712
- Chúng đốt đau điếng người luôn.
- Chà. Kiến xanh.
415
00:22:59,796 --> 00:23:01,714
Tôi chưa từng nghe về kiến xanh.
416
00:23:01,798 --> 00:23:04,342
Tôi sẽ cho rằng
chúng tệ hơn kiến đỏ nhiều.
417
00:23:04,426 --> 00:23:05,260
Hay quá.
418
00:23:07,053 --> 00:23:09,431
Tiếp theo, đã đến lúc bắt đầu khai hỏa.
419
00:23:10,473 --> 00:23:14,060
Đây là những cán bộ kiểm lâm được đào tạo
có giấy phép và thiết bị phù hợp,
420
00:23:14,561 --> 00:23:17,105
và không ai được tự ý làm việc này.
421
00:23:17,188 --> 00:23:20,358
Đầu tiên, dọn sạch các mảnh vỡ
ở các gốc cây khỏe mạnh
422
00:23:20,442 --> 00:23:23,445
để giảm thiểu thiệt hại
có thể xảy ra bởi ngọn lửa.
423
00:23:23,987 --> 00:23:25,905
- Làm thôi.
- Ừ. Làm thôi.
424
00:23:26,614 --> 00:23:29,784
Có một nghi lễ để bắt đầu đốt.
425
00:23:29,868 --> 00:23:33,997
Clarence sẽ đốt ngọn lửa đầu tiên
theo kiểu truyền thống nhất có thể.
426
00:23:34,080 --> 00:23:36,249
Không dùng bật lửa hay diêm.
427
00:23:36,332 --> 00:23:39,544
Họ mồi lửa bằng cách
chà xát một cây gậy vào gỗ.
428
00:23:39,627 --> 00:23:42,005
Nếu anh muốn đốt trước, anh có thể thử.
429
00:23:46,885 --> 00:23:48,428
- Như thế à?
- Anh có khiếu đó.
430
00:23:50,763 --> 00:23:52,932
- Chưa gì đã có khói rồi này.
- Phải.
431
00:23:53,016 --> 00:23:55,894
- Không, cố gắng ấn nó xuống chứ đừng…
- Vâng.
432
00:23:58,021 --> 00:24:01,441
Đây là cách mồi lửa
suốt hàng chục nghìn năm,
433
00:24:01,524 --> 00:24:04,903
những cái cây như thế này
vẫn đứng vững nhờ việc đó.
434
00:24:05,904 --> 00:24:07,197
Tốt. Thổi nhẹ thôi.
435
00:24:13,661 --> 00:24:14,496
Rồi.
436
00:24:15,663 --> 00:24:17,290
Nhìn lũ kiến này kìa.
437
00:24:20,084 --> 00:24:23,087
- Chúng ở khắp nơi!
- Chào mừng đến Bắc Queensland!
438
00:24:28,092 --> 00:24:28,927
Được rồi.
439
00:24:30,720 --> 00:24:34,432
Thật điên rồ.
Đây như thế là điều hoàn toàn trái ngược
440
00:24:34,516 --> 00:24:36,935
với việc mà ta phải làm với lửa
khi ở trong rừng.
441
00:24:37,018 --> 00:24:38,102
- Chà.
- Rồi.
442
00:24:38,186 --> 00:24:41,481
Tôi luôn nhắc mình rằng truyền thống này
đã có từ hàng ngàn năm trước.
443
00:24:43,733 --> 00:24:47,820
Giờ ngọn lửa đã được thắp lên,
họ sẽ dùng diêm, vẫn là gỗ,
444
00:24:47,904 --> 00:24:49,989
và do đó vẫn giữ được truyền thống.
445
00:24:51,032 --> 00:24:53,785
Hôm nay họ sẽ làm đi làm lại việc này.
446
00:24:53,868 --> 00:24:56,955
Đây là một trải nghiệm rất khác với lửa.
447
00:24:57,789 --> 00:25:00,959
Coi lửa là bạn, là người đồng hành,
448
00:25:01,584 --> 00:25:04,671
coi nó là công cụ để ngăn
các đợt cháy rừng không kiểm soát
449
00:25:04,754 --> 00:25:07,507
tàn phá rừng và các sinh vật sống ở đó.
450
00:25:07,590 --> 00:25:11,344
Với văn hóa đốt này,
ta có kiểu đốt chậm, đốt nguội,
451
00:25:11,427 --> 00:25:15,640
và nó giúp động vật rời đi thật nhanh
452
00:25:15,723 --> 00:25:17,058
khỏi khu vực cháy.
453
00:25:17,141 --> 00:25:19,686
Nó cũng giúp có mọc tốt hơn,
454
00:25:19,769 --> 00:25:23,189
đôi khi mọc thành từng mảng
trong rừng thưa,
455
00:25:23,273 --> 00:25:26,192
và lũ chuột túi Wallaby có thể tới ăn cỏ
456
00:25:26,276 --> 00:25:28,695
ở bãi cỏ non, và…
457
00:25:28,778 --> 00:25:30,989
Đây giống kiểu tái tạo đất nhỉ?
458
00:25:31,072 --> 00:25:34,617
Phải, tái tạo đất,
và một số thảm thực vật ở đây
459
00:25:34,701 --> 00:25:37,662
cần lửa để nảy mầm.
460
00:25:37,745 --> 00:25:41,541
Thổ dân hiện đại tham gia
phòng ngừa cháy rừng còn khá mới,
461
00:25:42,417 --> 00:25:45,795
nhưng đó là tiếng nói rất cần thiết
cho quá trình này và cho cộng đồng.
462
00:25:49,007 --> 00:25:52,885
Chúng tôi đã đốt ở những nơi
chưa từng được đốt suốt 30 năm.
463
00:25:52,969 --> 00:25:53,845
Trời.
464
00:25:53,928 --> 00:25:56,347
Ta có đống nhiên liệu
đã tích tụ 30 năm ở đó.
465
00:25:56,848 --> 00:25:59,183
Một trận cháy rừng kinh khủng
đang chờ đợi.
466
00:25:59,267 --> 00:26:02,770
- Một vụ cháy rừng đang chờ xảy ra.
- Chỉ chờ để cháy thôi.
467
00:26:03,438 --> 00:26:07,025
Thú vị thật. Đi ngược lại những thứ
ta nghĩ là tốt cho rừng.
468
00:26:07,108 --> 00:26:08,234
Nhưng lại tốt thật.
469
00:26:08,318 --> 00:26:11,904
Ừ. Mọi người phải nhận ra điều đó
khi nói về việc chữa cháy.
470
00:26:11,988 --> 00:26:14,574
Nó cũng có thể giúp ích cho đất nước.
471
00:26:14,657 --> 00:26:18,703
Lửa là để giúp ích.
Quả là một khái niệm tuyệt vời.
472
00:26:22,123 --> 00:26:24,500
Điều này thực sự giúp ích nhiều cho tôi,
473
00:26:24,584 --> 00:26:28,630
vì tôi đã mất nhà ở California
do cháy rừng,
474
00:26:28,713 --> 00:26:31,424
và tôi thực sự cảm thấy
nếu việc này được thực hiện,
475
00:26:31,924 --> 00:26:37,138
nó có thể ngăn được đám cháy lớn
phá hủy mọi thứ.
476
00:26:37,221 --> 00:26:39,599
Tôi thấy đây là phương pháp phòng ngừa
477
00:26:39,682 --> 00:26:44,020
mà bọn tôi nên học hỏi từ người bản địa.
478
00:26:44,103 --> 00:26:44,937
Vâng.
479
00:26:45,021 --> 00:26:47,607
Nên tôi rất biết ơn vì trải nghiệm này.
480
00:26:50,026 --> 00:26:53,404
Lửa sẽ cháy trong khoảng một giờ,
dọn sạch bụi rậm
481
00:26:53,488 --> 00:26:55,365
và cuối cùng sẽ tự chết.
482
00:26:56,532 --> 00:26:59,202
Hôm nay có khoảng 17 mẫu đất
đã được dọn sạch.
483
00:27:01,537 --> 00:27:03,748
Nhờ những tình nguyện viên này,
484
00:27:04,582 --> 00:27:07,835
truyền thống sẽ tiếp tục
được truyền lại cho thế hệ sau.
485
00:27:08,336 --> 00:27:11,756
Nghi lễ thổ dân cổ đại này
là một cách tiếp cận toàn diện
486
00:27:11,839 --> 00:27:16,636
đối với mọi thứ trong môi trường.
Cây nào sẽ cháy và cây nào không,
487
00:27:17,220 --> 00:27:19,472
những bụi cây có khả năng gây cháy,
488
00:27:19,555 --> 00:27:21,766
và hướng gió sẽ mang theo ngọn lửa.
489
00:27:22,767 --> 00:27:26,020
Và nếu được áp dụng nhiều hơn,
nó có thể mang lại sự bền vững
490
00:27:26,104 --> 00:27:30,316
và bảo vệ động vật hoang dã tốt hơn
cho các khu rừng ở đây và những nơi khác.
491
00:27:35,863 --> 00:27:36,823
Là lũ kiến!
492
00:27:37,657 --> 00:27:38,616
Ừ. Kiến xanh ấy?
493
00:27:40,284 --> 00:27:41,703
Khá dữ dội khi chúng muốn cắn.
494
00:27:42,245 --> 00:27:43,996
Ngay khi ta tưởng mình an toàn…
495
00:27:44,080 --> 00:27:44,914
Khỉ thật!
496
00:27:44,997 --> 00:27:46,332
…thì lũ kiến xanh tới.
497
00:27:47,542 --> 00:27:49,335
- Chúng ở đâu ra vậy?
- Cổ anh kìa.
498
00:27:49,419 --> 00:27:51,254
Ta biết trước việc này rồi nhỉ?
499
00:27:52,296 --> 00:27:53,297
Đi khỏi đây thôi.
500
00:27:56,008 --> 00:27:57,760
Chúng cắn buốt ghê.
501
00:28:02,306 --> 00:28:03,474
Rồi. Tôi, đánh dấu.
502
00:28:10,648 --> 00:28:14,068
Một phần tích cực hơn trong hành trình
về lửa và khói đã đưa bọn tôi
503
00:28:14,152 --> 00:28:16,279
đến phía nam Sydney,
trên bãi biển xinh đẹp này,
504
00:28:16,362 --> 00:28:20,032
để gặp một đầu bếp
bước ra từ những căn bếp truyền thống…
505
00:28:20,575 --> 00:28:21,784
Thôi nào.
506
00:28:21,868 --> 00:28:23,536
…và bước vào ngọn lửa.
507
00:28:23,619 --> 00:28:27,248
Đây là bếp trưởng Lennox Hastie,
một nghệ sĩ ẩm thực nổi tiếng
508
00:28:27,331 --> 00:28:29,208
từng tham gia Bàn của bếp trưởng: BBQ.
509
00:28:29,959 --> 00:28:32,795
Và trong nhà hàng đẳng cấp thế giới
của anh ấy, Firedoor,
510
00:28:32,879 --> 00:28:37,300
anh ấy không dùng lò nướng hay bếp ga,
không dùng ga hay điện.
511
00:28:37,383 --> 00:28:41,721
Anh ấy hoàn thiện nghệ thuật nấu ăn
với nguyên liệu ưa thích của mình, gỗ.
512
00:28:41,804 --> 00:28:44,766
May mắn thay, anh ấy không ngại
mang bếp đến chỗ bọn tôi,
513
00:28:44,849 --> 00:28:48,728
ngay cạnh Thái Bình Dương,
để dạy nấu ăn trên ngọn lửa.
514
00:28:48,811 --> 00:28:50,021
- Tuyệt quá.
- Khỏe chứ?
515
00:28:50,104 --> 00:28:52,106
- Zac. Hân hạnh.
- Chào bếp trưởng.
516
00:28:52,190 --> 00:28:54,609
- Darin. Hân hạnh.
- Chào mừng đến nhà bếp ngoài trời.
517
00:28:54,692 --> 00:28:57,195
- Ôi! Nhìn cách bài trí này đi!
- Đỉnh quá.
518
00:28:58,112 --> 00:29:02,325
Tôi đã nhóm cái bếp này vài giờ rồi.
Lúc này than hồng rồi.
519
00:29:02,408 --> 00:29:06,120
Khi nấu bằng bếp lửa là phải thế,
luôn phải chuẩn bị trước.
520
00:29:06,204 --> 00:29:08,748
Cứ sáng ra, việc đầu tiên đầu bếp làm
521
00:29:08,831 --> 00:29:11,042
là nhóm lửa rồi mới làm việc khác.
522
00:29:11,125 --> 00:29:17,298
Các loại gỗ khác nhau
sẽ có độ cháy và nhiệt độ khác nhau à?
523
00:29:17,381 --> 00:29:19,842
Ừ, các anh sẽ thấy sự khác biệt trong gỗ,
524
00:29:19,926 --> 00:29:23,763
gỗ cây ăn quả hay là gỗ cứng.
525
00:29:23,846 --> 00:29:27,642
Ta dùng gỗ cây bạch đàn trắng ở dưới đáy,
526
00:29:27,725 --> 00:29:31,145
gỗ này rất đặc. Đặc nhất
trong các loại gỗ trên thế giới.
527
00:29:31,229 --> 00:29:35,817
- Tôi cảm nhận được rồi. Như gạch vậy.
- Gần giống đá luôn.
528
00:29:35,900 --> 00:29:37,985
Gỗ này thì khó nhóm lửa,
529
00:29:38,069 --> 00:29:41,072
nhưng có nhiệt độ cao và cháy rất lâu,
530
00:29:41,155 --> 00:29:44,492
gỗ này khác các loại gỗ trôi dạt
531
00:29:44,575 --> 00:29:47,078
khi ta ra biển. Siêu nhẹ.
532
00:29:47,161 --> 00:29:51,582
Ta chỉ cần hiểu
về nhiệt độ của từng loại gỗ,
533
00:29:51,666 --> 00:29:56,003
và cả hương vị đặc trưng của gỗ,
đặc điểm của loại gỗ đó, mùi, hương thơm.
534
00:29:56,087 --> 00:29:58,256
Anh bắt đầu quan tâm đến gỗ từ khi nào?
535
00:29:58,339 --> 00:30:02,635
Tôi nghĩ tất cả chúng ta
đều có kỷ niệm từ hồi bé
536
00:30:02,718 --> 00:30:05,513
về việc nấu ăn bằng bếp lửa, lửa trại,
537
00:30:05,596 --> 00:30:08,349
giúp mọi người tụ tập để ăn mừng.
538
00:30:08,432 --> 00:30:12,019
Nhưng là một đầu bếp,
tôi đã tìm được một nhà hàng nướng
539
00:30:12,103 --> 00:30:16,065
ở dãy núi Basque nhiều năm trước,
tầm 15, 16 năm trước.
540
00:30:16,148 --> 00:30:17,984
- Ở đâu vậy?
- Ở phía bắc Tây Ban Nha.
541
00:30:18,067 --> 00:30:18,901
- Chà.
- Vâng.
542
00:30:18,985 --> 00:30:21,863
Nướng là một phần
trong truyền thống xứ Basque.
543
00:30:21,946 --> 00:30:25,616
Ta đi khắp nơi và học được
nhiều văn hóa truyền thống.
544
00:30:25,700 --> 00:30:27,952
Các pháo đài,
những người bảo vệ truyền thống,
545
00:30:28,035 --> 00:30:31,706
ta phải cố hết sức lưu giữ
vì đó là một phần của văn hóa,
546
00:30:31,789 --> 00:30:33,207
là thứ tạo nên chúng ta.
547
00:30:33,291 --> 00:30:34,792
Anh có nấu ăn với họ ở đó không?
548
00:30:34,876 --> 00:30:38,212
Tôi đã đến đó một năm,
rất mê phong cách của họ,
549
00:30:38,296 --> 00:30:40,047
và ở đó thêm năm năm nữa,
550
00:30:40,131 --> 00:30:44,260
để tiếp thu, học hỏi,
nâng cao kiến thức nhiều nhất có thể.
551
00:30:44,343 --> 00:30:46,429
Hầu hết là qua việc thử nghiệm.
552
00:30:46,512 --> 00:30:48,931
Nấu ăn ngoài trời là điều rất mộc mạc.
553
00:30:49,015 --> 00:30:51,517
Ta phải hiểu ta cũng là một phần,
554
00:30:51,601 --> 00:30:55,062
một phần không thể thiếu của quá trình.
Đây là môn thể thao tương tác.
555
00:30:55,146 --> 00:30:57,231
Tôi rất thích điều anh vừa nói.
556
00:30:57,315 --> 00:31:00,318
Ta cũng là một phần của toàn bộ quá trình.
557
00:31:00,401 --> 00:31:01,527
- Hay đó.
- Ừ.
558
00:31:02,194 --> 00:31:03,654
Ta có một ít tôm ở đây.
559
00:31:04,572 --> 00:31:06,824
Lại là ý tưởng "tôm trên bếp nướng".
560
00:31:06,908 --> 00:31:07,742
Hay quá.
561
00:31:07,825 --> 00:31:12,622
Tôm này nhỏ lắm, mới đánh bắt ở sông về.
562
00:31:12,705 --> 00:31:16,000
Tôi sẽ xịt một lớp dầu lên.
Ta cần dùng dầu hạt nho.
563
00:31:16,083 --> 00:31:18,294
Hương vị trung tính, nhiệt độ cao.
564
00:31:18,377 --> 00:31:21,422
Chỉ cho vừa đủ thôi.
565
00:31:21,505 --> 00:31:24,175
Đừng cho dầu vào đảo hay xóc lên.
566
00:31:24,258 --> 00:31:26,886
Nếu làm vậy… Không biết
các anh có nướng thịt ở nhà không,
567
00:31:26,969 --> 00:31:28,804
nhưng có nhiều người bảo tôi:
568
00:31:28,888 --> 00:31:31,891
"Mọi thứ phải ngập trong lửa".
Thế là họ trộn nhiều dầu ô-liu.
569
00:31:31,974 --> 00:31:33,643
- Tôi từng làm thế rồi.
- Đúng rồi.
570
00:31:33,726 --> 00:31:36,604
Đột nhiên nó bùng lên, và rồi: "Chúa ơi!"
571
00:31:36,687 --> 00:31:40,524
Lửa bùng lên và ai cũng hoảng.
"Khỉ thật! Gì vậy?" Điên rồ lắm.
572
00:31:41,442 --> 00:31:44,403
Tôi có ít tỏi, ớt, và rau sam biển.
573
00:31:45,071 --> 00:31:47,990
Điều tuyệt vời là càng làm nhiều,
ta càng học được nhiều hơn.
574
00:31:48,491 --> 00:31:51,077
Nó giúp tôi tiếp xúc gần gũi
với các loại nguyên liệu,
575
00:31:51,160 --> 00:31:53,704
nhưng tôi cũng làm nhiều
vì mỗi ngày mỗi khác.
576
00:31:53,788 --> 00:31:56,707
Khi cái này nóng lên, ta bỏ ít ngao lên.
577
00:31:58,459 --> 00:32:01,295
Tuyệt quá. Điểm khác nhau giữa ngao…
578
00:32:01,379 --> 00:32:04,298
- Ngao ư?
- …và các loài có vỏ khác là gì?
579
00:32:04,382 --> 00:32:07,551
Khi tôi mới đến Úc,
tôi đã sống ở bờ biển phía đông
580
00:32:07,635 --> 00:32:09,595
và tôi hay bới ngao ở dưới cát.
581
00:32:09,679 --> 00:32:12,098
Tôi vô tình tìm được vài con.
582
00:32:12,181 --> 00:32:14,475
Chúng cứ trồi lên giữa ngón chân.
583
00:32:14,558 --> 00:32:16,268
Đó là quan niệm sai lầm…
584
00:32:16,352 --> 00:32:20,106
Họ coi ngao là mồi cho cá,
chứ không phải một loại thực phẩm.
585
00:32:20,690 --> 00:32:25,111
Nếu nhìn lại văn hóa của người bản địa,
ta sẽ thấy họ cũng ăn ngao.
586
00:32:25,194 --> 00:32:28,364
Nếu nhìn vào những thứ có niên đại
60.000 năm mà họ khai quật được,
587
00:32:28,447 --> 00:32:31,701
ngoài hàu, ta sẽ tìm thấy vỏ ngao nữa.
588
00:32:31,784 --> 00:32:34,078
- Chà.
- Đó là nguồn thức ăn tuyệt vời.
589
00:32:36,038 --> 00:32:37,373
Thêm chút tỏi vào này.
590
00:32:40,626 --> 00:32:43,587
Ôi trời. Tôi háo hức quá. Nhìn ngon ghê.
591
00:32:43,671 --> 00:32:47,550
Trộn tất cả lại.
Ta có hương vị của khói gỗ,
592
00:32:47,633 --> 00:32:52,388
rau và tôm. Thêm chút tỏi, trộn hết lên.
593
00:32:54,765 --> 00:32:56,726
- Vừa miệng rồi.
- Ăn cả đầu luôn.
594
00:32:59,311 --> 00:33:01,522
- Ngọt. Và rất bùi.
- Chúa ơi.
595
00:33:06,360 --> 00:33:07,611
Ngao mở miệng rồi.
596
00:33:09,864 --> 00:33:11,532
Chúng lè lưỡi rồi, nhìn kìa.
597
00:33:15,036 --> 00:33:19,373
Ta nên giữ cả nước của chúng,
nó tạo nên một loại nước sốt rất ngon.
598
00:33:19,915 --> 00:33:22,460
Anh có dùng bơ hay gì tương tự không?
599
00:33:22,543 --> 00:33:26,255
Không. Tôi không dùng bơ để nấu ăn nữa.
600
00:33:26,338 --> 00:33:28,007
- Thật à? Không hề ư?
- Ừ.
601
00:33:28,090 --> 00:33:32,678
Tôi thấy nếu cho lên lửa, bơ sẽ làm mất
hương vị tự nhiên của nguyên liệu.
602
00:33:32,762 --> 00:33:35,097
- Chà.
- Mà cái đó còn…
603
00:33:35,181 --> 00:33:37,641
Vị trái của các loại dầu ô-liu
604
00:33:37,725 --> 00:33:40,644
sẽ làm nổi bật hương vị của thức ăn hơn.
605
00:33:42,229 --> 00:33:44,148
Giờ tôi phải nấu cho người bạn ăn chay.
606
00:33:46,233 --> 00:33:49,570
- Anh nghĩ sao về rau diếp nướng?
- Làm thôi.
607
00:33:49,653 --> 00:33:51,030
- Vậy ư? Tuyệt quá.
- Ừ.
608
00:33:51,530 --> 00:33:53,365
Đã bao giờ ăn rau diếp nướng chưa?
609
00:33:54,116 --> 00:33:56,410
- Zac, anh ăn thử không?
- Có.
610
00:34:00,164 --> 00:34:02,333
Thật hoàn hảo. Ngon tuyệt cú mèo.
611
00:34:03,000 --> 00:34:05,461
Khi anh đưa nó vào miệng,
và anh nghĩ "Chúa ơi".
612
00:34:05,544 --> 00:34:08,881
"Phép màu gì đây?"
Đó chỉ là nghệ thuật nấu ăn với lửa.
613
00:34:10,424 --> 00:34:11,967
Đây rồi. Háo hức chứ?
614
00:34:12,510 --> 00:34:16,639
Chắc đây sẽ là món rau diếp
ngon đến khó tin nhất mà anh từng ăn.
615
00:34:18,349 --> 00:34:20,893
Đến tận Úc để ăn rau diếp nướng.
616
00:34:21,519 --> 00:34:25,356
Điều này thật tuyệt.
Thường thì khi bọn tôi có phần ăn uống,
617
00:34:25,439 --> 00:34:28,859
không ai nấu cho Darin cả.
Anh ấy chỉ nhìn tôi ăn thôi.
618
00:34:28,943 --> 00:34:32,988
- Ta phải nấu…
- Và lặng lẽ đợi. Anh rất tử tế đó.
619
00:34:33,072 --> 00:34:34,573
- Phải nấu cho mọi người chứ.
- Ừ.
620
00:34:36,242 --> 00:34:39,286
- Ngọn lửa không bỏ sót ai đâu.
- Cảm ơn.
621
00:34:39,370 --> 00:34:41,247
Nhìn kìa. Ôi trời.
622
00:34:41,330 --> 00:34:43,165
- Ôi trời!
- Đỉnh quá.
623
00:34:43,249 --> 00:34:45,376
- Ôi trời!
- Trông đẹp mắt ghê.
624
00:34:45,876 --> 00:34:46,710
Gặp lại sau.
625
00:34:48,504 --> 00:34:50,923
Anh ấy không đùa
khi nói ngọn lửa không bỏ sót ai.
626
00:34:51,006 --> 00:34:53,342
Thật hoàn hảo. Ngon tuyệt cú mèo.
627
00:34:54,677 --> 00:34:58,013
Món cuối cùng của bếp trưởng Lennox
sẽ đưa anh ấy trở lại những ngày đầu
628
00:34:58,097 --> 00:35:02,351
làm việc tại một nhà hàng có sao Michelin
ở Bắc Tây Ban Nha, cơm paella.
629
00:35:02,893 --> 00:35:05,604
Trong trường hợp món rau diếp
chưa làm Darin đủ no,
630
00:35:05,688 --> 00:35:07,815
đây sẽ lại là món ăn chay nữa.
631
00:35:12,862 --> 00:35:15,364
Công thức không dùng thịt
của bếp trưởng Hastie
632
00:35:15,447 --> 00:35:18,659
trong món truyền thống của Tây Ban Nha
rất phù hợp cho một đám đông,
633
00:35:19,160 --> 00:35:21,078
đặc biệt là nhóm đã quay phim cả ngày.
634
00:35:21,579 --> 00:35:24,707
Khi mặt trời lặn,
ngọn lửa giúp mọi người gắn kết hơn…
635
00:35:26,667 --> 00:35:29,044
chiếu sáng và sưởi ấm cho nhóm bọn tôi.
636
00:35:30,212 --> 00:35:33,799
Sau khi chứng kiến
sự tàn phá và hủy diệt của cháy rừng…
637
00:35:37,303 --> 00:35:41,182
thật tốt khi thấy sự thoải mái
mà ngọn lửa này mang lại.
638
00:35:46,270 --> 00:35:49,773
Như tất cả các khía cạnh của tự nhiên,
nguyên tố mạnh mẽ này
639
00:35:49,857 --> 00:35:52,776
cũng cần được đối xử với sự am hiểu,
640
00:35:52,860 --> 00:35:55,362
trân trọng, và tôn trọng.
641
00:35:55,446 --> 00:36:01,410
CẢM ƠN
CÁC LÍNH CỨU HỎA
642
00:36:04,246 --> 00:36:10,502
TRI ÂN LỰC LƯỢNG TUYẾN ĐẦU
TRÊN KHẮP THẾ GIỚI.
643
00:36:10,586 --> 00:36:11,545
Đội ngũ Du hí cùng Zac Efron
644
00:36:11,629 --> 00:36:13,130
xin công nhận các cư dân bản địa
của những vùng đất trên khắp nước Úc.
645
00:36:13,214 --> 00:36:14,715
Chúng tôi xin tỏ lòng kính trọng với các
bô lão trong quá khứ, hiện tại và sau này
646
00:36:14,798 --> 00:36:16,592
vì họ gìn giữ ký ức,
truyền thống, văn hóa và hy vọng
647
00:36:16,675 --> 00:36:18,969
của thổ dân và cư dân eo biển Torres
trên khắp đất nước.
648
00:36:50,084 --> 00:36:51,794
Biên dịch: Tuan Nguyen