1 00:00:06,299 --> 00:00:10,928 BİR NETFLIX DİZİSİ 2 00:00:13,639 --> 00:00:18,770 Halkımız binlerce yıl bu topraklarla uyum içinde yaşadı. 3 00:00:18,853 --> 00:00:20,688 1700'lerden beri 4 00:00:20,772 --> 00:00:25,485 İngilizler sömürgeciler kıtayı fethetmek 5 00:00:25,568 --> 00:00:30,364 ve her bir parçasını almak amacıyla gemilerle geldiler. 6 00:00:30,448 --> 00:00:34,285 Toprağı korurduk, hayatta kalmak için ihtiyacımız olanı alır 7 00:00:34,368 --> 00:00:36,621 ve elimizden gelen her şeyi verirdik. 8 00:00:36,704 --> 00:00:41,250 Nesiller sonra hava, su ve toprak kirlendi. 9 00:00:41,334 --> 00:00:45,797 Toprak ürün yetiştirmede zorlanıyor ve okyanuslarda aşırı avlanıyorlar. 10 00:00:46,631 --> 00:00:48,758 Topraklarımızda söz sahibi olmak, 11 00:00:48,841 --> 00:00:52,637 kültürümüzü ve toprağı korumak için mücadele etmeye devam etmek 12 00:00:52,720 --> 00:00:56,140 bugün her zamankinden daha önemli. 13 00:00:57,016 --> 00:01:02,605 Bu, Avustralya'daki bazı Aborjinlerin hikâyesi. 14 00:01:05,608 --> 00:01:10,488 Avustralya'da Aborjin yerleşiminin kanıtı 60 bin yıl geriye dayanıyor, 15 00:01:10,571 --> 00:01:15,409 kolonilerin keşfinden, yerleşiminden ve kıtanın ele geçirilmesinden öncesine. 16 00:01:15,493 --> 00:01:17,662 Dünyadaki pek çok ulus gibi 17 00:01:17,745 --> 00:01:20,998 buranın da acımasız ve kanlı bir sömürge geçmişi var. 18 00:01:21,082 --> 00:01:24,752 Bu güzel ülkeyi keşfe devam ederken 19 00:01:24,836 --> 00:01:27,922 kıtanın ilk insanlarını ve toprakları korumak için 20 00:01:28,005 --> 00:01:30,925 nasıl yaşadıklarını tanımamız gerekiyor. 21 00:01:32,718 --> 00:01:35,638 Modern toplum, insanlar ve gezegen arasındaki 22 00:01:35,721 --> 00:01:38,933 hassas dengeye duydukları saygıdan ders çıkarabilir. 23 00:01:39,016 --> 00:01:41,686 -Şerefe. -Bu bölümün konusu da bu. 24 00:01:41,769 --> 00:01:43,980 Buranın ilk sahiplerini tanımak, 25 00:01:44,063 --> 00:01:46,149 kültürlerinden bir şeyler öğrenmek 26 00:01:46,232 --> 00:01:50,236 ve o yöntemlerin bugün dünyayı korumada nasıl kullanılacağını görmek. 27 00:01:50,319 --> 00:01:52,697 Çok iyi. Zamanda geri gidecek gibiyim. 28 00:02:01,956 --> 00:02:04,959 Melbourne Üniversitesi'nde yazar Bruce Pascoe ile 29 00:02:05,042 --> 00:02:08,588 Avustralya tarihi hakkında daha çok şey öğreniyoruz. 30 00:02:08,671 --> 00:02:10,923 Bruce'un tartışmalı kitabı Dark Emu, 31 00:02:11,007 --> 00:02:14,969 Avustralya'nın ilk halkının göçebe avcı ve toplayıcı olduğu inancına 32 00:02:15,052 --> 00:02:16,387 meydan okuyor. 33 00:02:16,470 --> 00:02:22,268 Aborjinlerin koruma konusunda bilgili ve sofistike çiftçiler olduğunu söylüyor. 34 00:02:22,351 --> 00:02:24,604 Fikirleri teorinin çok ötesinde. 35 00:02:24,687 --> 00:02:29,984 Fikirleri, ilk koloniciler ve kaşiflerin günlüklerinden ve kayıtlarından alınmış. 36 00:02:30,067 --> 00:02:32,528 Bruce, ulusun ilk halkı olan Aborjinlere 37 00:02:32,612 --> 00:02:35,364 topluma ve toprağa yaptıkları katkılar için 38 00:02:35,448 --> 00:02:37,992 saygı duyulması gerektiğini düşünüyor. 39 00:02:38,075 --> 00:02:40,661 Onunla oturup konuşmak bizim için bir şeref. 40 00:02:41,412 --> 00:02:42,705 -Bu harika. -Evet. 41 00:02:42,788 --> 00:02:47,335 Seninle konuşmak ve öğrenmek bizim için büyük bir zevk. 42 00:02:47,418 --> 00:02:49,587 Bence bu çok önemli. 43 00:02:51,172 --> 00:02:53,841 Avustralya hâlâ bir sömürge ülkesi 44 00:02:53,925 --> 00:02:57,845 ve bunun sonucu olarak yanlış anlaşılıyor. 45 00:02:57,929 --> 00:03:00,806 Aborijinlerin nasıl yaşadığına bakarak 46 00:03:00,890 --> 00:03:03,726 ülke hakkında daha çok şey öğrenebiliriz. 47 00:03:03,809 --> 00:03:07,813 Araştırdığın, konuştuğun ve paylaştığın şeylerin çoğu 48 00:03:07,897 --> 00:03:11,776 ilerlemek için geriye dönmek oluyor, öyle değil mi? 49 00:03:11,859 --> 00:03:15,404 Evet. Dünyanın en eski köyü burada. 50 00:03:15,905 --> 00:03:19,033 Bu da Aborjinlerin belki 50, 60 bin yıl önce 51 00:03:19,116 --> 00:03:23,204 inşa edilmiş evlerde birlikte yaşamayı seçtiğini gösteriyor. 52 00:03:23,287 --> 00:03:27,166 Yani on binlerce yıl önce onlar herkesten önce düşünmüş… 53 00:03:27,250 --> 00:03:30,878 Evet. Türkiye'den de İsrail'den de daha eski. 54 00:03:30,962 --> 00:03:36,175 Aborjin halkının zamana karşı bu kadar dayanmasının sırrı neydi? 55 00:03:36,259 --> 00:03:39,971 Aborjin hükûmetinin temeli daha mütevazı olmamızdı. 56 00:03:40,054 --> 00:03:42,556 Hayvanlardan biri olduğumuzu düşünmeliyiz. 57 00:03:42,640 --> 00:03:47,061 Bu yüzden Aborjinlerin hayvan, ağaç, bitki totemleri var 58 00:03:47,144 --> 00:03:49,855 çünkü kendimizi yaratıklar olarak görüyoruz. 59 00:03:49,939 --> 00:03:53,734 Çılgınca üstünlük fikrine kapılmışız, sadece alıyoruz. 60 00:03:53,818 --> 00:03:56,279 Birbirimizle konuşup şöyle demeliyiz, 61 00:03:56,362 --> 00:04:01,492 "20 bin yıl sonra burada olacak mıyım yoksa kendi sonumuzu getirecek miyiz?" 62 00:04:01,575 --> 00:04:05,454 Dünyaya bakmak bir eve güzel bakmak gibi. 63 00:04:05,538 --> 00:04:08,249 -Evet. -Ekonomiden de anlamak lazım. 64 00:04:08,332 --> 00:04:11,460 Yaptığımız her şeyde dünyanın iyiliğini düşünmeliyiz. 65 00:04:11,544 --> 00:04:12,962 O zaman sorun olmaz. 66 00:04:13,754 --> 00:04:14,755 Evet. 67 00:04:16,090 --> 00:04:20,052 Avustralya'da yaklaşık 500 farklı Aborjin Ulusu var. 68 00:04:20,136 --> 00:04:24,682 Bugün, toplam nüfusun sadece %2,4'ünü oluşturuyorlar. 69 00:04:24,765 --> 00:04:29,395 Bu uluslardan birkaçını ziyaret edeceğiz ve ilk durağımız burası. 70 00:04:29,895 --> 00:04:33,482 Queensland'deki Cooya Sahili güzel ve çeşitli bir bölge, 71 00:04:33,566 --> 00:04:35,443 üç eşsiz ekosisteme sahip. 72 00:04:35,526 --> 00:04:38,654 Sahil, mangrovlar ve kıyı resifi. 73 00:04:38,738 --> 00:04:42,491 Çamur tabakaları ve gelgit gölleriyle hepsi birbirlerine bağlı. 74 00:04:42,575 --> 00:04:45,828 Buraya bölgenin yerli grubu Kuku Yalanji ile 75 00:04:45,911 --> 00:04:48,164 bir gün geçirmeye geldik. 76 00:04:48,247 --> 00:04:51,167 Bu bölümde hikâye anlatma görevlerinin çoğunu 77 00:04:51,250 --> 00:04:53,669 Aborjin temsilcilere devredeceğim, 78 00:04:53,753 --> 00:04:56,380 her şeyi onların ağzından dinleyeceğiz. 79 00:04:56,964 --> 00:04:58,341 Bu Linc Walker. 80 00:04:58,424 --> 00:04:59,925 Adım Linc Walker. 81 00:05:00,009 --> 00:05:03,220 Abim ve ben Kuku Yalanji Kültür Turu düzenliyoruz. 82 00:05:03,304 --> 00:05:07,558 Şirketimizin tamamı Aborjinlere ait, işletmesi de öyle. 83 00:05:07,641 --> 00:05:09,852 Ziyaretçiler kültürü yaşıyor. 84 00:05:09,935 --> 00:05:12,605 Geleneksel topraklarımızın koruyucuları olarak 85 00:05:12,688 --> 00:05:15,983 binlerce yıldır biriktirdiğimiz kültürel bilgiyi 86 00:05:16,067 --> 00:05:19,570 ailelerimize aktarmaya devam etmek bizim sorumluluğumuz. 87 00:05:19,653 --> 00:05:22,573 -Hoş geldiniz. -Teşekkürler. Çok sağ olun. 88 00:05:22,656 --> 00:05:23,532 Burası harika. 89 00:05:23,616 --> 00:05:26,702 Kuku Yalanji'desiniz. Burada Yalanji dili konuşuruz. 90 00:05:26,786 --> 00:05:28,871 Burası Cooya Cooya. 91 00:05:28,954 --> 00:05:31,332 Balık tutmak demek. Her çeşit balık var. 92 00:05:31,415 --> 00:05:33,292 Bunlar oradaki bazı şeyler. 93 00:05:33,376 --> 00:05:36,962 Timsah, kılıç balığı, testere köpek balığı, kaplumbağalar… 94 00:05:37,046 --> 00:05:39,840 -O kılıç balığı mı? -Evet. Farklı olanlara bak. 95 00:05:39,924 --> 00:05:43,302 -Peki şu? Kılıç balığından mı? -O bir kılıç balığı. 96 00:05:43,386 --> 00:05:46,097 -Bu da testere. -Bu bir testere balığı. 97 00:05:46,180 --> 00:05:49,475 İki ucuna da sap takıp ağaç keserdim. 98 00:05:49,558 --> 00:05:52,144 Geleneksel balıkçılık mı yapıyorsunuz? 99 00:05:52,228 --> 00:05:55,231 Evet, zıpkınla avlanma, seçici avlanma, toplama, 100 00:05:55,314 --> 00:05:58,651 ihtiyacımız olanı alma, ağ atma, tuzak kurma falan. 101 00:05:58,734 --> 00:06:01,904 Balık tutma tekniklerini kaç yaşında öğrendiniz? 102 00:06:01,987 --> 00:06:05,449 Çok küçüktük. Nene dedemizle, anne babamızla, 103 00:06:05,533 --> 00:06:07,493 amcalarla, teyzelerle öğrendik. 104 00:06:07,576 --> 00:06:08,994 Herkesin yöntemi başka. 105 00:06:09,078 --> 00:06:12,790 Yaşlılarımızın çoğu yürüyemediği için bunu yaptık, 106 00:06:12,873 --> 00:06:16,085 her gün avlanıp onları beslemeye devam edeceğiz. 107 00:06:16,168 --> 00:06:19,213 Ailelerimizin çoğu şeker hastalığını atlatamadı. 108 00:06:19,839 --> 00:06:24,218 Bir kampa tıkılan, çıkamayan jenerasyonları duymuşsunuzdur. 109 00:06:24,301 --> 00:06:26,387 Şeker, tütün ve çayla beslendiler. 110 00:06:26,470 --> 00:06:30,766 Büyükannemin neslinde diyabet vardı. Kamptan çıktıklarında 111 00:06:30,850 --> 00:06:33,060 artık onları yemelerine gerek yoktu. 112 00:06:33,144 --> 00:06:35,062 Avcı ve toplayıcılığa döndüler. 113 00:06:35,146 --> 00:06:36,647 Şimdi bizim neslimiz 114 00:06:36,730 --> 00:06:40,818 bunu hayata aşılamamızı, insanlarımızı sağlıklı tutmamızı sağladı. 115 00:06:40,901 --> 00:06:42,153 Bu harika. 116 00:06:42,236 --> 00:06:44,113 Yaptığımız bu kültür turizmi 117 00:06:44,196 --> 00:06:47,408 özel kültürümüzü öne çıkarmanın, 118 00:06:47,491 --> 00:06:49,410 ailelerimizi geleceğe taşımanın 119 00:06:49,493 --> 00:06:52,580 ve geçmişteki kötü şeyleri düzeltmenin bir yolu. 120 00:06:52,663 --> 00:06:56,375 Aşağı gidelim. Önden geçip mızrak talimi yapacağız. 121 00:06:56,459 --> 00:06:59,044 Darin ve Zac'i sahile götürüp 122 00:06:59,128 --> 00:07:02,131 güvenli bir şekilde mızrak kullanmayı öğreteceğiz. 123 00:07:02,214 --> 00:07:04,550 Aileler 20.000 yıldır burada. 124 00:07:04,633 --> 00:07:07,219 Denizde yaşardık ama su bizi geri itti. 125 00:07:07,303 --> 00:07:09,054 Şimdi dağın aşağısındayız. 126 00:07:09,138 --> 00:07:12,641 Ama hepsi aynı aileler. O hikâyeler hâlâ duruyor. 127 00:07:12,725 --> 00:07:15,603 Bizi bu hikâyelere bağlayan tüm yerler burada. 128 00:07:15,686 --> 00:07:16,520 Vay canına. 129 00:07:16,604 --> 00:07:18,772 Şimdi bir mızrak seçebilirsiniz. 130 00:07:18,856 --> 00:07:21,775 Bir tartın. Ne çok ağır, ne çok hafif olsun. 131 00:07:21,859 --> 00:07:25,362 Rahat edeceğiniz bir şey olsun. Bir prova yapacağız 132 00:07:25,446 --> 00:07:27,114 Gerekirse değiştirirsiniz. 133 00:07:27,615 --> 00:07:30,409 -Bu harika. -İyi mi? Arkandaki adama dikkat et. 134 00:07:30,493 --> 00:07:32,745 Tüh. En azından sivri ucu değildi. 135 00:07:32,828 --> 00:07:35,331 İlk kural. Bugün mızraklarınızı taşırken 136 00:07:35,414 --> 00:07:37,166 omzunuzun altında olsun. 137 00:07:37,666 --> 00:07:40,753 -Birbirimize saplamayız. -Sadece ucuna baktım. 138 00:07:41,337 --> 00:07:43,047 Tamam, bir parmak çizgide. 139 00:07:44,340 --> 00:07:47,593 Fırlatırken parmağın burada olacak. İşaret parmağın. 140 00:07:47,676 --> 00:07:50,429 Ayaklarınızı da hedefe doğru koyun. 141 00:07:50,513 --> 00:07:54,225 Hazır olunca geriye yaslanıp ağırlığınızı arka bacağınıza verin. 142 00:07:54,308 --> 00:07:58,395 Öndeki bacağınızı kaldırıp bir adım atıp parmağınızla itebilirsiniz. 143 00:07:59,271 --> 00:08:01,148 Pekâlâ, deneme turu. İşte bu. 144 00:08:01,232 --> 00:08:03,192 -Sektirmeden aldım. -Kolaymış. 145 00:08:03,275 --> 00:08:05,778 -Tamam, gelin. Tekrar atacağız. -Güzel. 146 00:08:06,987 --> 00:08:08,989 -Teşekkürler. -Ne demek. 147 00:08:09,073 --> 00:08:11,450 Biraz kolay oldu. İleri koyacağım. 148 00:08:12,952 --> 00:08:15,579 Çok uzağa gittin. Suda onu görebiliyor musun? 149 00:08:15,663 --> 00:08:19,208 Evet, balıklar geldiğini duyup gider. Peşlerinden gitmelisin. 150 00:08:19,875 --> 00:08:22,336 Balıkların pulları olur. Sert atın. 151 00:08:22,419 --> 00:08:23,963 Bundan sonra bahane yok. 152 00:08:27,299 --> 00:08:29,552 Sıyırdı. Sorun yok. Şu suda yüzen şey. 153 00:08:32,096 --> 00:08:34,598 -Hadi bakalım. Pekâlâ. -Güzel atış. 154 00:08:34,682 --> 00:08:36,642 Bundan daha önce görmüş müydün? 155 00:08:38,018 --> 00:08:39,687 -Woomera'n. -Hayır. 156 00:08:39,770 --> 00:08:41,146 Bu senin parmağın. 157 00:08:42,439 --> 00:08:44,066 Daha avantajlı oluyorsun. 158 00:08:44,149 --> 00:08:45,276 Silah yükselttik. 159 00:08:45,359 --> 00:08:47,403 GÜÇ DALGASI 160 00:08:47,486 --> 00:08:50,406 Mızrağın üzerindeki parmağı kullanabildiklerinde 161 00:08:50,489 --> 00:08:53,284 kolun bir uzantısı olan woomera'yı kullanırlar. 162 00:08:53,367 --> 00:08:55,536 Sıyırdı. -Böylece daha güçlü atılır. 163 00:08:55,619 --> 00:08:57,955 -Hadi bakalım. İşte bu. Güzel güç. -İyi. 164 00:08:58,038 --> 00:09:01,500 İnsanların sağa, sola, ortaya mızrak atışını görmek 165 00:09:01,584 --> 00:09:03,085 çok korkutucu olabilir. 166 00:09:03,168 --> 00:09:08,048 Önce mızrağı güvenli bir şekilde tuttuklarından emin oluyoruz. 167 00:09:08,132 --> 00:09:08,966 İşte bu. 168 00:09:09,049 --> 00:09:11,594 Sonra geleneksel ava başlıyoruz. 169 00:09:11,677 --> 00:09:14,555 Pekâlâ, bizim yardımımız bu kadar. Hazır mısınız? 170 00:09:14,638 --> 00:09:15,472 Hazırım. 171 00:09:15,556 --> 00:09:19,476 Darin'le sahilde dolaşıp ilaç yapacağız, yiyecek toplayacağız. 172 00:09:19,560 --> 00:09:21,395 Siz ikiniz balık avlarsınız, 173 00:09:21,478 --> 00:09:24,064 belki balık, yengeç falan getirirsiniz. 174 00:09:24,148 --> 00:09:25,649 -Tamam. -Yarışma başlasın. 175 00:09:25,733 --> 00:09:27,526 -Bu iş bende. -Yapar mısın? 176 00:09:27,610 --> 00:09:29,194 -Sen sebzeleri al. -Tamam. 177 00:09:29,278 --> 00:09:31,405 Zac'i yanımda götürüyorum. 178 00:09:31,488 --> 00:09:34,158 Birkaç çamur yengeci yakalamaya çalışacağız. 179 00:09:34,241 --> 00:09:36,785 Yengeçler genelde o deliklere benzer. 180 00:09:36,869 --> 00:09:39,830 Yaklaşınca hareket ederler. Bizi görünce kaçarlar. 181 00:09:39,913 --> 00:09:42,625 Bunlar vatozların beslendiği vatoz delikleri. 182 00:09:42,708 --> 00:09:45,544 Kabuklular çamurda gidince elektrik akımı oluşur. 183 00:09:45,628 --> 00:09:49,214 Vatoz yerlerini bilir. Üstüne oturur, tekmeler, ezer ve yer. 184 00:09:49,798 --> 00:09:51,884 -Bak, sahil bunlarla dolu. -Evet. 185 00:09:51,967 --> 00:09:56,138 Buradaki en faydalı ilaçlardan biri. Bolca var. 186 00:09:56,221 --> 00:09:57,640 Bu meyvesi. 187 00:09:58,599 --> 00:10:02,269 Şu yeşil beyazı görüyor musun? Beyaz olmuş demek. 188 00:10:02,353 --> 00:10:05,397 Küçük beyaz meyveler, marul bitkisinin meyvesi. 189 00:10:05,481 --> 00:10:08,692 Göz enfeksiyonun varsa veya gözüne kum kaçarsa 190 00:10:08,776 --> 00:10:12,071 olgunlaşmış olanları alıp gözüne sıkarsın. 191 00:10:12,154 --> 00:10:15,324 İçerideki tuzlu suyu antiseptik gibi kullanıyoruz. 192 00:10:15,407 --> 00:10:18,494 Göz losyonu ya da göz damlası olur. Çok basit. 193 00:10:18,577 --> 00:10:20,412 Vay canına. Bu… 194 00:10:20,496 --> 00:10:24,875 Hissediliyor. Hiç yakmıyor ama biraz temizliyor. 195 00:10:24,958 --> 00:10:26,835 Yıkıyor, evet. Bir sıkarsan… 196 00:10:26,919 --> 00:10:30,255 Vücut losyonu görevi görür. Hafiftir, yapışkan değil. 197 00:10:30,339 --> 00:10:32,758 -Temiz kuruyor. -İnanılmaz. 198 00:10:32,841 --> 00:10:34,885 Buralarda çok işine yarar. 199 00:10:34,968 --> 00:10:36,804 -Evet, eller yapış yapış. -Evet. 200 00:10:36,887 --> 00:10:39,515 Bu bir keşiş yengeci. 201 00:10:39,598 --> 00:10:42,101 -Bu kuyulin, çamur salyangozu. -Dev yengeç. 202 00:10:42,184 --> 00:10:45,062 Evet. Bunlar sahildeki en iyi yemler. 203 00:10:45,145 --> 00:10:48,774 Sahilde veya nehirde avlanırken bol keşiş yengeci toplanır. 204 00:10:48,857 --> 00:10:51,735 Aborjinler iyi avlama noktalarına taş bırakırlar, 205 00:10:51,819 --> 00:10:55,030 Yassı, kırık, yuvarlak taş, kırık kabuklar bulurlar. 206 00:10:55,114 --> 00:10:57,533 -Orada… -İyi avlandığını göstermek için. 207 00:10:57,616 --> 00:11:01,286 -Marul kısmı da yeniyor mu? -Yok, yenmiyor. 208 00:11:01,370 --> 00:11:04,164 -Ama bu sargı bezi olur. -Tabii ya. 209 00:11:04,248 --> 00:11:07,918 Yanık ya da yara varsa… Dokunsana. Çok güzel. 210 00:11:08,919 --> 00:11:12,131 Yürüyüşten dönünce ağaçlarının altında suya batırırsan… 211 00:11:12,214 --> 00:11:14,174 -Harika. -Bastır. Çok güzel. 212 00:11:14,258 --> 00:11:16,927 Güneş yanığı varsa, yandıysan. Mükemmel. 213 00:11:17,010 --> 00:11:20,347 -Gündüzsefası sarmaşıkları var. -Gündüzsefası, vay be. 214 00:11:20,431 --> 00:11:22,349 Bunun sarı bir çiçeği var. 215 00:11:22,433 --> 00:11:24,935 Yerde de mor çiçekli olanı var. 216 00:11:25,018 --> 00:11:27,020 Onlara vatoz sarmaşıkları diyoruz. 217 00:11:27,104 --> 00:11:31,400 Burada yürürken bir vatoz batarsa ya da resifte ayağını kesersen 218 00:11:31,483 --> 00:11:32,901 Bu güçlü bir antiseptik. 219 00:11:32,985 --> 00:11:36,530 Sıcak suyla yıkarız, sonra da ayaklarını içine sokarsın. 220 00:11:36,613 --> 00:11:39,408 Uyuşturucu etkisi var, batanları çıkarabilirsin. 221 00:11:39,491 --> 00:11:41,660 Tüm ülkede, gittiğiniz her yerde 222 00:11:41,744 --> 00:11:45,122 bitkiler ve hayvanlar arasında özel bir bağ var. 223 00:11:45,205 --> 00:11:49,168 Biz insanlar olarak bu özel bağları bulmalıyız. 224 00:11:49,251 --> 00:11:50,836 Aslen böyle yapılır. 225 00:11:50,919 --> 00:11:54,590 -Zac ve Brandon bugün yaralanabilir. -Evet, ilacımız var. 226 00:11:55,591 --> 00:11:56,842 Bu bir ay kabuğu. 227 00:11:57,843 --> 00:12:00,721 Yeni ay varken kararır. Dolunayda beyaza döner. 228 00:12:00,804 --> 00:12:03,348 Ay döngüsüne göre renk değiştiriyor. 229 00:12:03,891 --> 00:12:07,186 -Ondan ay kabuğu deniyor. -Şuna bak, keyfi yerinde. 230 00:12:07,269 --> 00:12:08,812 Bunların olayı şu, 231 00:12:08,896 --> 00:12:11,356 hava kapalıyken avlanmak istersen, 232 00:12:11,440 --> 00:12:14,401 gelgitin nasıl olacağını bilmiyorsan o kabuğa bak. 233 00:12:14,485 --> 00:12:18,113 Eğer böyle koyuysa iyi bir gelgit olacak demektir. 234 00:12:18,697 --> 00:12:21,450 Hayvanların yaptıklarından çok şey anlaşılıyor. 235 00:12:21,533 --> 00:12:24,161 Bitkilerin ve hayvanların çoğu mesaj verir. 236 00:12:24,244 --> 00:12:27,706 Büyüleyici. Çok güzel. Zamanda geri gidecek gibiyim. 237 00:12:27,790 --> 00:12:30,709 Çocukken tek yaptığımız, tek istediğimiz buydu. 238 00:12:31,543 --> 00:12:34,046 -Video oyunlarından çok daha iyi. -Evet. 239 00:12:34,129 --> 00:12:36,799 Doğaya dair sahip olduğunuz bilgi 240 00:12:37,591 --> 00:12:41,720 bir bütün olarak toplum için çok önemli görünüyor. 241 00:12:41,804 --> 00:12:44,890 Her aile, her insan farklı hayvanlardan sorumlu. 242 00:12:44,973 --> 00:12:47,100 Bağlandıkları bir totem olmalı. 243 00:12:47,184 --> 00:12:48,727 O hayvanı yaşatırlar. 244 00:12:48,811 --> 00:12:49,645 Anladım. 245 00:12:52,189 --> 00:12:57,194 Onları izleyip bir şeyler öğrenirsen bilmen gereken tüm sırları öğretirler. 246 00:12:57,277 --> 00:12:59,154 Biz gelgitte balık tutarız. 247 00:12:59,238 --> 00:13:02,157 Büyük timsahlar ve köpek balıkları gelgitte gelir. 248 00:13:02,241 --> 00:13:07,037 İki tarafın da altı saati olur. Her şeyi paylaşmayı öğrenmeliyiz. 249 00:13:07,120 --> 00:13:09,998 İşte büyük bir erkek. Bu senin hakkın. 250 00:13:10,624 --> 00:13:12,251 -Daha var mı? -Bir tane. 251 00:13:12,334 --> 00:13:15,754 -Şuna bak. İnanılmaz. -Mobilette var bir tane, cansız. 252 00:13:15,838 --> 00:13:19,716 İşte bu erkek. Altındaki üçgen şekli görüyorsun. 253 00:13:19,800 --> 00:13:23,178 Bu, erkek demek. Büyük dövüşçüler, pençeleri daha büyük. 254 00:13:25,013 --> 00:13:26,849 -Tutmak ister misin? -Tabii. 255 00:13:26,932 --> 00:13:30,102 -En güvenlisi şöyle. -Onu biraz aşağı indir. 256 00:13:32,771 --> 00:13:35,941 İşin sırrı ellerini arkada tutmak. Elini öne koyma. 257 00:13:36,024 --> 00:13:37,818 -Altına. -Hayır, altına koyma. 258 00:13:37,901 --> 00:13:39,695 -Seni kapabilir. -Gerçekten mi? 259 00:13:39,778 --> 00:13:43,740 Çoğu kişi çamur yengeçlerinin tehlikeli olduğunun farkında değil. 260 00:13:43,824 --> 00:13:44,783 -Tamam mı? -Evet. 261 00:13:44,867 --> 00:13:47,536 Pençelerinden biri ezebilir. Diğeri kesebilir. 262 00:13:47,619 --> 00:13:50,664 Onlara çok yaklaşırsanız size doğru koşarlar. 263 00:13:50,747 --> 00:13:53,041 Büyük dövüş pençesi var. Bu kırıcısı. 264 00:13:53,125 --> 00:13:55,836 Oradan tutma. Kemiğini bile kırar. 265 00:13:55,919 --> 00:13:58,547 Seni diğeriyle tutarsa parmağını keser. 266 00:13:58,630 --> 00:14:00,966 -Gerçekten mi? Vay canına. -Bir dene. 267 00:14:01,925 --> 00:14:04,428 -Serçe parmakla. -Tüm parmaklarım lazım. 268 00:14:04,511 --> 00:14:05,512 Şuna bak. 269 00:14:07,055 --> 00:14:08,056 Yakala. 270 00:14:09,808 --> 00:14:12,477 -Çok ürkütücüler, değil mi? -Bu senin. 271 00:14:12,561 --> 00:14:14,563 Sorun yok. Onu tekrar yere yatır. 272 00:14:15,814 --> 00:14:18,191 -Memnun oldum. -Güzel. Teşekkürler. 273 00:14:18,275 --> 00:14:19,943 -Bizi umutlandırıyor. -Evet. 274 00:14:20,027 --> 00:14:21,028 Pekâlâ. 275 00:14:21,820 --> 00:14:24,781 -Burada Hindistan cevizi var. -Evet, plan bu. 276 00:14:25,574 --> 00:14:28,744 Erkekler orada koşuştursun. Biz ceviz kıralım. 277 00:14:28,827 --> 00:14:31,747 Kazmayı kullanarak yumuşak taraftan başlayacağız. 278 00:14:57,689 --> 00:14:58,523 Bu sana. 279 00:15:07,991 --> 00:15:09,701 Şurada kazıyabilirsin. 280 00:15:23,632 --> 00:15:27,260 Hindistan cevizi sütü yapmanın en iyi yolu bu. Şerefe. 281 00:15:27,344 --> 00:15:30,555 -Diğerlerine de yemek bulmayı öğretirsin. -Evet. 282 00:15:30,639 --> 00:15:32,724 -Sağ ol kardeşim. -Her zaman. 283 00:15:34,601 --> 00:15:36,979 -Bir tane var. -Var mı? Kayıp mı ettin? 284 00:15:39,147 --> 00:15:40,774 Evet. Onu kaybetti. 285 00:15:40,857 --> 00:15:42,567 Artık ne aradığımı biliyorum. 286 00:15:44,903 --> 00:15:47,239 -Yengeç. -Şurada var. Gördün mü? 287 00:15:47,322 --> 00:15:50,742 -O kadar uzağı nasıl gördün? -Gelişini gördün mü? Gel al. 288 00:15:53,078 --> 00:15:54,079 Yaklaş. 289 00:15:55,247 --> 00:15:56,581 O koyu şeyi mızrakla. 290 00:15:57,624 --> 00:15:59,376 Kaçırdın. Onu görüyor musun? 291 00:16:00,460 --> 00:16:02,004 Kaçırdın. Altında. 292 00:16:02,838 --> 00:16:04,965 -Altında. -İşte oldu. 293 00:16:05,048 --> 00:16:07,467 -Başardı. -Hadi bakalım. Tam ortadan. 294 00:16:08,385 --> 00:16:10,929 İşte yengeç. Tam ortasına sapladın. 295 00:16:11,430 --> 00:16:14,516 Sinek balıkçılığını severim çünkü tutup bırakıyorsun, 296 00:16:14,599 --> 00:16:17,936 Amerika'da öyle ama bunu yakalayıp yiyeceğimizi bilmek 297 00:16:18,020 --> 00:16:19,396 daha iyi hissettiriyor. 298 00:16:19,479 --> 00:16:22,816 -Kendin yakalayınca tadı daha güzel olur. -Öyledir. 299 00:16:22,899 --> 00:16:24,026 Şuna baksana. 300 00:16:24,109 --> 00:16:28,030 Şimdi nasıl pişirileceğini göstereceğim. Umarım açsınızdır. 301 00:16:29,823 --> 00:16:33,326 -Merhaba. Ben Darin. -Merhaba, memnun oldum. Ben Delissa. 302 00:16:33,410 --> 00:16:37,622 Ben geleneksel bir sepet örücüyüm. Şurada oturan da yeğenim Cayanna. 303 00:16:37,706 --> 00:16:38,707 Selam Cayanna. 304 00:16:38,790 --> 00:16:40,834 Bunu büyükannemle yapardık. 305 00:16:40,917 --> 00:16:44,171 -Onunla otururduk. -Harika. Bu lif nereden geliyor? 306 00:16:44,254 --> 00:16:47,632 Siyah palmiyeyi kullanıyoruz. Çok nadir bir ağaç. 307 00:16:47,716 --> 00:16:52,220 Siyah palmiye ağacı ıslak tropiklerdeki dar bir kıyı bölgesinde yetişir. 308 00:16:52,304 --> 00:16:58,643 Şu ahşapları erkekler klaketleri olarak kullanıyor. 309 00:16:58,727 --> 00:17:00,562 Bir sürü törensel şey var yani. 310 00:17:00,645 --> 00:17:05,525 Evet. Klaketler, woomera'lar, mızrakbaşları, hiçbir şey boşa gitmez 311 00:17:05,609 --> 00:17:07,319 çünkü tüm ağacı kullanıyoruz. 312 00:17:07,402 --> 00:17:11,656 Daintree'de kestiğim her ağacı yeniden dikiyorum. 313 00:17:11,740 --> 00:17:13,325 -Sürdürülebilirlik. -Güzel. 314 00:17:13,408 --> 00:17:15,243 Yerleşme gerçekleştiğinde 315 00:17:15,327 --> 00:17:18,872 geleneksel kültürü uygulamak son derece yasa dışı bir şeydi. 316 00:17:18,955 --> 00:17:21,917 Ailemizle, kadınlarla beraber 317 00:17:22,000 --> 00:17:25,295 bir sonraki nesle aktarıldığı için çok şanslıyız. 318 00:17:25,378 --> 00:17:29,257 Onlar da aynı şeyi şekilde bir sonraki nesle aktarıyorlar. 319 00:17:29,341 --> 00:17:33,470 Bunun gibi çantalar genelde bebek taşımak için kullanılır. 320 00:17:34,137 --> 00:17:37,516 Sapı kafada duruyor. İşte böyle. 321 00:17:37,599 --> 00:17:40,310 Çalılıkta bebekleri böyle taşırlardı. 322 00:17:40,393 --> 00:17:42,270 Böyle büyük şeyler yapmak 323 00:17:42,354 --> 00:17:45,273 yaklaşık üç ayımı alıyor. 324 00:17:45,357 --> 00:17:47,692 -Üç ay mı? -Evet, çok uzun bir süre. 325 00:17:47,776 --> 00:17:51,571 Ama böyle küçük bir şey sadece yarım saat sürer. 326 00:17:52,364 --> 00:17:56,076 Tatillerde büyükannemle otururduk, hikâyeler anlatırdı. 327 00:17:56,159 --> 00:17:58,453 Büyükannemi bir sepete saklamışlar. 328 00:17:59,037 --> 00:18:01,123 -Çalınan Nesil sırasında… -Ne? 329 00:18:01,206 --> 00:18:03,917 Beyaz yetkililer çocukları almaya gelirmiş. 330 00:18:04,000 --> 00:18:04,835 Şaka mı bu? 331 00:18:04,918 --> 00:18:10,423 Bebekken sessiz kalması için ona bir fasulye verilmiş. 332 00:18:10,507 --> 00:18:12,509 O zaman onu götürmemişler. 333 00:18:12,592 --> 00:18:16,847 Çocuklarımızın ve ailelerimizin topraklarımızdan uzaklaştırılması 334 00:18:16,930 --> 00:18:18,348 uzun zaman önce değildi. 335 00:18:18,431 --> 00:18:20,225 Sadece bir nesil öncesi. 336 00:18:20,308 --> 00:18:22,894 Kültürümüz hâlâ burada olduğu için 337 00:18:22,978 --> 00:18:27,649 ve bunu dünyayla paylaşabildiğimiz için çok şanslıyız. 338 00:18:28,275 --> 00:18:31,820 Okyanustan yeni çıkmış olması dışında 339 00:18:31,903 --> 00:18:34,739 iyi yengeç pişirmenin sırrı ne? 340 00:18:34,823 --> 00:18:35,907 Şuraya atıyorsun. 341 00:18:36,449 --> 00:18:39,411 Kendi karışımın olur. Biraz da Hindistan cevizi. 342 00:18:43,623 --> 00:18:44,457 Tam ayarında. 343 00:18:46,918 --> 00:18:48,545 Bir parça tereyağı at. 344 00:18:48,628 --> 00:18:51,548 -Ezilmiş sarımsak. -Sarımsağa bayılırım. Harika. 345 00:18:51,631 --> 00:18:55,051 Burada çoğunlukla kuş gözü biberi var. Tam 25 yıllık. 346 00:18:55,719 --> 00:18:59,931 İçinde sadece biber, sirke ve tuz var. Birkaç tane alıyorsun. 347 00:19:00,599 --> 00:19:03,476 Sirke ve tuz döküyorsun, suyu oradan geliyor. 348 00:19:06,062 --> 00:19:08,315 Pişmeye başlayınca kokusunu alırsın. 349 00:19:09,774 --> 00:19:13,528 Yengeci çok pişirirsen et deriye yapışır, soyulması zorlaşır. 350 00:19:13,612 --> 00:19:18,116 Bu bir çalı limonu. Çoğu limondan daha lezzetli olur. 351 00:19:18,200 --> 00:19:22,412 -Öyle mi? Çalı limonu mu? -Evet. Şunun tadına bir bak. 352 00:19:22,495 --> 00:19:24,122 Biraz tuz at. 353 00:19:25,999 --> 00:19:28,251 Üstünü kapat, beş dakika sürer. 354 00:19:28,335 --> 00:19:31,838 -Buharda mı pişecek? -Diğer her şey turuncuya dönsün. 355 00:19:31,922 --> 00:19:34,299 -Sonra da bitti. -Bandırayım mı? 356 00:19:36,426 --> 00:19:37,844 Şöyle bandır. 357 00:19:46,144 --> 00:19:50,482 Çok iyi. Bu bitince daha isteyen olursa pişiririz. 358 00:19:50,565 --> 00:19:51,691 Bir parti daha. 359 00:19:52,400 --> 00:19:54,778 Acaba Darin sepetleri ne yaptı? 360 00:19:56,238 --> 00:19:57,530 Sabırlı olmak gerek. 361 00:19:57,614 --> 00:19:59,866 Bu neye benzeyecek? 362 00:20:00,825 --> 00:20:02,327 -Bileyim de. -Tamam. 363 00:20:02,410 --> 00:20:05,747 -Bu son hâli. -Şuna bak. 364 00:20:06,915 --> 00:20:10,877 Durmak, bir şeye odaklanmak, yavaşlamak, 365 00:20:10,961 --> 00:20:13,505 hikâyelerini dinlemek çok iyi geldi. 366 00:20:13,588 --> 00:20:15,131 Umarım güzel geçmiştir. 367 00:20:15,215 --> 00:20:16,466 -Evet. -Teşekkürler. 368 00:20:16,967 --> 00:20:18,802 -N'aber millet? -Nasıl geçti? 369 00:20:18,885 --> 00:20:20,470 -Nasılsınız? -Nasıl geçti? 370 00:20:20,553 --> 00:20:21,471 -İyi. -Öyle mi? 371 00:20:21,554 --> 00:20:23,014 Harika şeyler öğrendim. 372 00:20:23,098 --> 00:20:24,808 -Eğlendin mi? -Yengeç falan. 373 00:20:24,891 --> 00:20:26,559 Evet. Fena değil. 374 00:20:26,643 --> 00:20:29,854 Güzel şifalı bitkiler bulduk. Hindistan cevizi yedik. 375 00:20:29,938 --> 00:20:31,523 -Harika. -Müthiş bir öğlen. 376 00:20:31,606 --> 00:20:32,941 -İnanılmaz. -Her zaman. 377 00:20:33,024 --> 00:20:37,028 Burası bir market, eczane. İhtiyacın olan her şey var. 378 00:20:37,112 --> 00:20:38,780 Hayatınızı görmek çok güzel. 379 00:20:38,863 --> 00:20:42,033 Geleneği sürdürdüğünüz, yaptıklarınız için sağ olun. 380 00:20:42,117 --> 00:20:45,370 Buraya gelince uğrayın. Burada her zaman aileniz var. 381 00:20:45,453 --> 00:20:48,498 -Teşekkürler. Sağ ol kardeşim. -Teşekkürler. 382 00:20:48,581 --> 00:20:51,293 -Teşekkürler. -Çok sağ ol. 383 00:20:51,376 --> 00:20:54,796 -Bir dahaki sefere görüşürüz. -Teşekkürler. İyi eğlenceler. 384 00:20:55,297 --> 00:20:59,092 Sonraki durağımız Queensland'in kuzeyindeki bir milli park. 385 00:20:59,175 --> 00:21:00,719 Ama tipik bir park değil. 386 00:21:00,802 --> 00:21:03,638 Sadece 400 milyon yıl boyunca 387 00:21:03,722 --> 00:21:06,725 Doğa Ana bu inanılmaz heykeli yarattı. 388 00:21:06,808 --> 00:21:11,354 Topraklar yer değiştirdi, sular aktı, kireç taşları çözüldü. 389 00:21:11,438 --> 00:21:14,941 Sonucu da bu, Chillagoe Mağaraları. 390 00:21:15,025 --> 00:21:19,237 Avustralya'nın yerli halkıyla Chillagoe Mağaraları arasındaki bağ 391 00:21:19,321 --> 00:21:21,698 on binlerce yıl öncesine dayanıyor. 392 00:21:21,781 --> 00:21:25,201 Maalesef mağaraları gezeceğimiz gün ben çok hastaydım, 393 00:21:25,285 --> 00:21:26,619 Darin yalnız gitti. 394 00:21:26,703 --> 00:21:29,372 -Vay canına, olağanüstü. -Al bakalım. 395 00:21:29,456 --> 00:21:33,209 -Burası neresi? -Chillagoe adında küçük bir yer. 396 00:21:34,127 --> 00:21:36,921 Burada küçük bir gün ışığı odamız var. 397 00:21:37,005 --> 00:21:39,841 Size deniz fosillerini de göstermek istiyorum. 398 00:21:39,924 --> 00:21:41,176 Sahi mi? 399 00:21:41,259 --> 00:21:44,471 -Burası eskiden su altındaydı. -Evet. 400 00:21:44,554 --> 00:21:48,725 -Ne kadar önce? -Yaklaşık 400 milyon yıl önce diyorlar. 401 00:21:48,808 --> 00:21:50,560 -400 milyon mu? -Evet. 402 00:21:51,644 --> 00:21:52,729 Vay canına. 403 00:21:53,313 --> 00:21:57,192 Nasıl böyle bir şey oldu? Sanki birdenbire ortaya çıkmış gibi. 404 00:21:57,275 --> 00:21:59,903 Evet. Tüm bu kömür ve çökelti karışınca 405 00:21:59,986 --> 00:22:02,739 tortul bir kaya, normal bir kireçtaşı oluşuyor. 406 00:22:02,822 --> 00:22:05,867 Dünya'nın kabuğu hareket ederken ısı ve basınçla 407 00:22:05,950 --> 00:22:08,203 onu bu şekilde yukarı itiyor. 408 00:22:09,120 --> 00:22:10,372 İnanılmaz geliyor 409 00:22:10,455 --> 00:22:14,959 ama bilim insanları bu mağaraların 400 milyon yıl önce oluştuğuna inanıyor. 410 00:22:18,505 --> 00:22:20,715 Eskiden buralar su altındaydı. 411 00:22:21,341 --> 00:22:22,550 Sen nesin? 412 00:22:22,634 --> 00:22:26,179 Ben bir ammonitim, eski bir deniz avcısıyım. 413 00:22:26,262 --> 00:22:30,058 Bir zamanlar benim türüm buradaki denizleri doldururdu, 414 00:22:30,141 --> 00:22:31,810 sonra soyumuz tükendi. 415 00:22:31,893 --> 00:22:35,688 Yani burada bulunan ammonit fosilleri kanıt mı sayılıyor? 416 00:22:35,772 --> 00:22:38,525 Evet çünkü bu bölge eskiden su altındaydı. 417 00:22:39,067 --> 00:22:42,570 Milyonlarca yıl boyunca Dünya'nın tektonik levhaları kaydı. 418 00:22:42,654 --> 00:22:46,157 Birbirlerine yaklaşıp dağları oluşturdular. 419 00:22:46,241 --> 00:22:50,870 Milyonlarca yıllık yağmur ve erozyon bu dağların içindeki mağaraları oluşturdu. 420 00:22:50,954 --> 00:22:53,248 Bugün gördüğünüz güzelliği yarattı. 421 00:22:53,331 --> 00:22:56,668 Son 60.000 yıldır arazinin geleneksel muhafızların 422 00:22:56,751 --> 00:22:59,212 korumasına ve kullanımına bırakıldı. 423 00:22:59,295 --> 00:23:03,633 Ama unutmayın, benim türüm 65 milyon yıldır burada değil. 424 00:23:04,342 --> 00:23:06,594 Ben gitsem iyi olacak. 425 00:23:09,305 --> 00:23:10,306 Sonra görüşürüz. 426 00:23:10,390 --> 00:23:12,350 Sadece fosil hâlimle! 427 00:23:14,477 --> 00:23:15,478 Vay canına. 428 00:23:16,771 --> 00:23:17,981 Bu inanılmaz. 429 00:23:18,064 --> 00:23:23,361 İnsanları mağaralara götürdüğümde benim gibi oradaki güzelliği görüyorlar. 430 00:23:23,445 --> 00:23:25,071 Bu işi bu yüzden seviyorum. 431 00:23:25,155 --> 00:23:26,739 Al bakalım. Şöyle geçir. 432 00:23:34,247 --> 00:23:35,248 Vay canına. 433 00:23:36,499 --> 00:23:38,918 -İçindeyiz Eddie. -Mağaradayız. 434 00:23:40,420 --> 00:23:42,547 Burası 1891'de keşfedildi. 435 00:23:42,630 --> 00:23:44,299 -1891 mi? -Evet. 436 00:23:44,382 --> 00:23:47,093 William Atherton adındaki bir adam keşfetmiş. 437 00:23:49,679 --> 00:23:53,933 -Şuradaki bir örümcek var. -Ne? Örümcek nerede? 438 00:23:54,017 --> 00:23:57,437 İnsanlar Avcı Örümcek'i görünce birden çığlık atıyorlar. 439 00:23:57,520 --> 00:23:58,855 Korkuyorlar. 440 00:24:00,106 --> 00:24:01,649 Elim kadar. 441 00:24:08,615 --> 00:24:13,077 Eddie, bana şu farklı sivri yapıları açıklar mısın? 442 00:24:13,161 --> 00:24:15,497 -Bunlara ne deniyor? -Sarkıt. 443 00:24:15,580 --> 00:24:16,414 Sarkıt mı? 444 00:24:16,498 --> 00:24:19,334 Yerden çıkana ise dikit deniyor. 445 00:24:19,417 --> 00:24:22,670 Sarkıtların ortasından nem geçiyor, 446 00:24:22,754 --> 00:24:24,964 küçük bir pipet gibi yere damlıyor, 447 00:24:25,048 --> 00:24:27,467 bu da yukarı çıkan dikitleri oluşturuyor 448 00:24:27,967 --> 00:24:30,261 Bu şeylerin oluşması ne kadar sürüyor? 449 00:24:30,345 --> 00:24:34,474 Sarkıtlarla 100 yılda üç ila beş santimetre uzarlar. 450 00:24:34,557 --> 00:24:38,144 Dikitlerse 100 yılda bir santimetre. 451 00:24:39,229 --> 00:24:41,356 İşte şurası. Burada görebilirsin. 452 00:24:41,439 --> 00:24:43,900 -İşte burada. -Altında nem var. 453 00:24:43,983 --> 00:24:46,694 -Şuna bak. -Damlaması biraz zaman alıyor. 454 00:24:46,778 --> 00:24:49,280 Dokunayım mı bırakayım mı? Bırakayım. 455 00:24:50,365 --> 00:24:52,909 Onları ilk gün ışığı odasına götürünce… 456 00:24:52,992 --> 00:24:54,118 Vay! 457 00:24:54,202 --> 00:24:56,120 …ilk tepkileri "Vay!" oluyor. 458 00:24:57,163 --> 00:24:59,582 "Çok büyük görünüyor. Katedral gibi." 459 00:25:00,083 --> 00:25:02,794 Bu mağaradaki gün ışığı odalarımızdan biri. 460 00:25:02,877 --> 00:25:06,673 Bu hayatımda gördüğüm en güzel şeylerden biri. 461 00:25:06,756 --> 00:25:10,385 Çok güzel. Bu, turun en etkileyici kısmı. 462 00:25:10,468 --> 00:25:12,887 Bu gibi yerlere gelince 463 00:25:12,971 --> 00:25:16,641 kim olduğunu, ne olduğunu sorgulamadan 464 00:25:16,724 --> 00:25:20,019 "Bu ne? Bunlar ne?" demeden edemiyorsun. 465 00:25:21,688 --> 00:25:24,399 Eddie, beni buna kesinlikle hazırlamadın. 466 00:25:26,150 --> 00:25:28,987 -Tanrım. -Çok güzel bir ofisim var, değil mi? 467 00:25:32,657 --> 00:25:33,658 Vay canına. 468 00:25:34,576 --> 00:25:38,746 Aborjinler muhtemelen havadan kaçmak için buraya gelirdi. 469 00:25:38,830 --> 00:25:39,664 Evet. 470 00:25:39,747 --> 00:25:42,584 Çok karanlık diye derinliklerine gitmediler. 471 00:25:42,667 --> 00:25:46,129 Yakın. Biraz ışık var. Buraya geliyorsun, düz. 472 00:25:47,463 --> 00:25:48,798 Bu mağara alanı, 473 00:25:48,881 --> 00:25:53,261 bunu deneyimlemek ve paylaşabilmek özel hissettiriyor. 474 00:25:53,344 --> 00:25:57,599 Öyle. Daha önce dediğin gibi, içini bir his sardı. 475 00:25:57,682 --> 00:25:59,475 -Evet. -İçinde sakladın. 476 00:25:59,559 --> 00:26:00,685 -Evet. -Bu iyi. 477 00:26:03,646 --> 00:26:07,942 Daha iyi bir manzara için Darin'i mağaranın dışına götürüyorum. 478 00:26:08,693 --> 00:26:11,237 Kilometrelerce uzağı görebiliyorsun. 479 00:26:11,321 --> 00:26:14,282 Evet Darin. Sana biraz taş sanatı göstereceğim. 480 00:26:14,365 --> 00:26:16,200 -Taş sanatı mı? -Doğru, evet. 481 00:26:16,284 --> 00:26:18,911 Asıl şölen bu kaya örtüsünün altında. 482 00:26:20,204 --> 00:26:22,332 Tavana bir bak. 483 00:26:22,415 --> 00:26:23,791 Vay canına! 484 00:26:26,461 --> 00:26:28,004 Çok güzel bir taş sanatı. 485 00:26:28,087 --> 00:26:31,257 Şurada gördüğün gibi burada da çok fazla yıldız var. 486 00:26:31,341 --> 00:26:33,718 Buradaki Aborjin halkının birçoğu… 487 00:26:34,218 --> 00:26:36,721 Bu bölgede bize Wakaman halkı denir, 488 00:26:36,804 --> 00:26:39,515 yıldızların gece hareket ettiğini biliyorduk. 489 00:26:40,016 --> 00:26:41,017 Buradaki şey de 490 00:26:41,100 --> 00:26:44,312 hep gördüğün büyük akşam yıldızına götürür. 491 00:26:44,395 --> 00:26:46,147 -Şurada. -Şunu takip ediyor. 492 00:26:46,230 --> 00:26:47,899 -Seni suya götürür. -Sahi mi? 493 00:26:47,982 --> 00:26:50,568 Yani tüm bunlar bölgeye göre yapılmış. 494 00:26:50,652 --> 00:26:52,528 -Aynen. -Vay canına. 495 00:26:52,612 --> 00:26:55,740 Bu tarafta ise köpek pati izleri var. 496 00:26:55,823 --> 00:26:56,699 Evet. 497 00:26:56,783 --> 00:27:00,662 Burada Djungan köpeği dediğimiz büyük bir ruhani köpeğimiz var 498 00:27:00,745 --> 00:27:02,121 ve bu da onun izi. 499 00:27:02,205 --> 00:27:06,626 Şu taraftan uzaklara bakarsan sarp kayalıkları görebilirsin. 500 00:27:07,251 --> 00:27:09,629 Hikâyedeki köpek oradan başlıyor. 501 00:27:10,630 --> 00:27:14,717 Sonra kral bütün eşleriyle geliyor, yedi karısıyla buraya oturuyor. 502 00:27:15,218 --> 00:27:18,596 Buradan diğer kabilelerin geldiğini de görebiliyorsun. 503 00:27:18,680 --> 00:27:22,725 Doğu tarafımızda Mbabaram halkı var. 504 00:27:22,809 --> 00:27:25,311 Kuzeyimizde ise Kuku Djungan kabilesi var. 505 00:27:25,395 --> 00:27:27,355 Onlar da bu bölgeye geldi. 506 00:27:27,438 --> 00:27:31,484 Yani bundan suyun hikâyesini 507 00:27:31,567 --> 00:27:33,903 köpeğin gelişinin hikâyesini anladınız. 508 00:27:33,986 --> 00:27:36,572 Evet, arkanda köpek suratlı bir harita var. 509 00:27:36,656 --> 00:27:38,658 -Güzel. -O bölgeyi işaret ediyor. 510 00:27:39,283 --> 00:27:42,954 Şuradaki mavimsi gri kaya eskiden okyanusun en derin kısmıydı. 511 00:27:43,538 --> 00:27:47,667 Şu anda üzerinde durduğumuz bu bölge denizin sığ kısmı. 512 00:27:47,750 --> 00:27:48,584 Burası mı? 513 00:27:48,668 --> 00:27:52,964 Şimdi Darin'e tarih öncesinden bir hediye vereceğim. 514 00:27:53,548 --> 00:27:57,176 Bu, 65 milyon yıl öncesine ait bir deniz fosili. 515 00:27:57,260 --> 00:27:59,929 O zamanlar burası sular altındaydı. 516 00:28:00,012 --> 00:28:02,056 Bu aslen bir resifin parçasıydı. 517 00:28:02,140 --> 00:28:03,891 -Aynen. -400 milyon yıl önce. 518 00:28:03,975 --> 00:28:07,103 -Çok teşekkür ederim. -Ne demek. 519 00:28:07,186 --> 00:28:10,565 -Gün doğumu, gün batımı. Su orada. -Doğru. 520 00:28:11,649 --> 00:28:13,943 Tur rehberi olarak bunu korumak önemli 521 00:28:14,026 --> 00:28:16,571 çünkü bu bölgede çok fazla tarih var. 522 00:28:16,654 --> 00:28:20,366 Umarım insanlar buranın ne kadar eski ve güzel olduğunu bilir, 523 00:28:20,450 --> 00:28:23,703 burayı koruma isteğiyle giderler. 524 00:28:25,037 --> 00:28:28,040 Her deneyim bana aynı soruyu sorduruyor. 525 00:28:28,124 --> 00:28:29,542 Biz ne yapmalıyız? 526 00:28:30,418 --> 00:28:32,795 Bruce Pascoe'yla sohbetimizi hatırladım. 527 00:28:32,879 --> 00:28:36,007 Yerlilerden nasıl daha çok şey öğrenebiliriz? 528 00:28:36,090 --> 00:28:39,093 Geçmişte çok sihir varmış gibi görünüyor. 529 00:28:39,177 --> 00:28:41,137 -Bir fincan çay. -Bir fincan çay. 530 00:28:41,220 --> 00:28:44,515 -Tıpkı bizim yaptığımız gibi. -Evet. Otur, çaydanlığı al. 531 00:28:45,057 --> 00:28:49,187 Yaşlı hanımların ve adamların ne tür çay sevdiğini öğren. 532 00:28:50,980 --> 00:28:53,566 -Sütlü mü, şekerli mi? -Tamam. 533 00:28:53,649 --> 00:28:56,819 -İşte böyle bir özenle… -Saygı. Evet. 534 00:28:56,903 --> 00:28:59,113 Masamıza yemek koyuyoruz. 535 00:28:59,197 --> 00:29:03,117 Birbirimizle paylaşıyoruz ve sürdürülebilirliği konuşuyoruz. 536 00:29:03,201 --> 00:29:06,579 Bu her derde deva olmaz. Bu bir sohbet. 537 00:29:06,662 --> 00:29:10,833 Bu sohbet çok daha iyi bir yer yaratacak. 538 00:29:10,917 --> 00:29:14,170 Ama sadece yerlilere değil. Birbirimize. 539 00:29:14,253 --> 00:29:17,173 -Birbirimizi sevmeyi bıraktık. -İletişim kurmayı. 540 00:29:17,256 --> 00:29:20,301 -Bu harika. -Sana o kadar minnettarım ki. 541 00:29:20,384 --> 00:29:22,929 -Çok teşekkürler. -Evet. Çok güzel. 542 00:29:23,012 --> 00:29:24,222 Çok basit. 543 00:29:24,305 --> 00:29:28,184 Otur. Dinle. Bu bizim dünyamız. 544 00:29:28,851 --> 00:29:29,936 Teşekkürler Bruce. 545 00:29:30,770 --> 00:29:33,272 Bir sonraki fırsatımızla bunu yapabiliriz. 546 00:29:33,356 --> 00:29:38,069 Girringun Aborjin Şirketi'nin iletişim sorumlusu Sonya Takau 547 00:29:38,152 --> 00:29:40,363 ve CEO Phil Rist'le görüşmek için 548 00:29:40,446 --> 00:29:43,407 Girringun Yağmur Ormanı bölgesine gidiyoruz. 549 00:29:43,491 --> 00:29:44,826 Adım Phil Rist. 550 00:29:44,909 --> 00:29:46,536 Queensland'deki pek önemli 551 00:29:46,619 --> 00:29:51,165 Aborjin Kara ve Deniz Yönetim Merkezi'nin yönetim kurulu üyesiyim. 552 00:29:51,249 --> 00:29:53,167 Avustralya genelinde de öyle. 553 00:29:53,251 --> 00:29:56,587 Dokuz grubumuz var ve geniş bir alanı kapsıyoruz. 554 00:29:57,255 --> 00:30:00,049 Bu ülkenin yerli Avustralyalılara yaptıklarından 555 00:30:00,925 --> 00:30:04,053 Avustralya'nın çok karanlık bir tarihi var. 556 00:30:04,136 --> 00:30:08,349 Yerli Avustralyalıların mücadelesini ne kadar çok insan anlarsa, 557 00:30:08,432 --> 00:30:11,686 bunun farkında olursa o kadar iyi olur. 558 00:30:11,769 --> 00:30:14,689 Bizde şöyle bir söz vardır, 559 00:30:14,772 --> 00:30:19,318 en zor şeyleri genelde baba ve oğul üstlenir. 560 00:30:19,402 --> 00:30:22,697 Babanın gücü tükendiğinde mızrağını bırakır, 561 00:30:22,780 --> 00:30:26,951 sonra oğlu mızrağını alıp savaşmaya devam eder. 562 00:30:27,034 --> 00:30:30,037 Bu artık değişiyor ve olay sadece oğulda bitmiyor. 563 00:30:30,121 --> 00:30:32,415 Artık o mızrağı kızlarımız kaldırıyor. 564 00:30:32,498 --> 00:30:34,083 Siz de bunun parçasısınız. 565 00:30:34,166 --> 00:30:38,087 Dinleme ve öğrenme isteğiniz değişimin bir parçası oluyor. 566 00:30:38,170 --> 00:30:41,340 Avustralya dünyadaki en zengin ülkelerden biri. 567 00:30:41,424 --> 00:30:43,301 Ama Avustralya'nın kalbinde 568 00:30:43,926 --> 00:30:48,055 nesiller boyu süregelen bir mücadele var. 569 00:30:48,139 --> 00:30:53,185 Sanırım bu baskın kültüre yapılan asimilasyonun bir parçası. 570 00:30:53,269 --> 00:30:55,855 Bu konuda bir sürü sorun var. 571 00:30:55,938 --> 00:30:58,941 Benim şaşırdığım şey şu, 572 00:30:59,025 --> 00:31:02,486 hükûmetler ve buradaki diğer insanlar 573 00:31:02,570 --> 00:31:06,157 neden bu konuyla beraber ilgilenmiyor, 574 00:31:06,741 --> 00:31:11,704 bu bilgeliği bir araya getirip daha iyi bir ülke yaratılmıyor? 575 00:31:11,787 --> 00:31:14,790 Bu soruya cevap vermede güçlük çekiyorum. 576 00:31:14,874 --> 00:31:20,004 Beyaz Avustralya yıllardır herkes kadar iyi olmadığımızı söylüyor. 577 00:31:20,087 --> 00:31:21,964 Bu düşünce de yerleşmiş oluyor 578 00:31:22,048 --> 00:31:26,052 ve bazen bahsettiğim üstün-aşağı kompleksi var. 579 00:31:26,135 --> 00:31:30,681 Bence artık işler değişiyor. Bir süredir değişiyor. 580 00:31:30,765 --> 00:31:34,727 Söylediklerini anlıyorum ve katılıyorum. Bence değişim yolda. 581 00:31:34,810 --> 00:31:41,484 Çok açık fikirli, ileriyi düşünen genç bir nesil var, 582 00:31:41,567 --> 00:31:43,486 bunu biliyorum. 583 00:31:45,321 --> 00:31:48,449 Bugün sizinle oturmak benim için heyecan verici 584 00:31:48,532 --> 00:31:51,035 çünkü düşüncelerinizden bahsediyorsun. 585 00:31:51,118 --> 00:31:54,246 Eğer bir şekilde bu düşünceleri yayabilirsek, 586 00:31:54,330 --> 00:31:57,458 sesi yükseltebilirsek, sesinizi duyurabilirsek… 587 00:31:57,541 --> 00:32:00,461 -Teşekkürler. -…ne mutlu bana. 588 00:32:00,544 --> 00:32:02,338 Sizi seviyoruz. 589 00:32:02,421 --> 00:32:05,007 -Bu yaptığımız en güzel… -Siz burada kalın. 590 00:32:05,091 --> 00:32:06,300 Gitmenizi istemem. 591 00:32:06,384 --> 00:32:09,261 -Dikkat et. Biz… -Bizden kurtulamayabilirsin. 592 00:32:09,345 --> 00:32:10,930 Aborjin halkı, 593 00:32:11,013 --> 00:32:15,351 bugün karşı karşıya olduğumuz küresel meselelerle yakından ilgilenmeli. 594 00:32:15,434 --> 00:32:20,147 Doğal çevredeki iç bağlantıları dikkate almadan 595 00:32:20,231 --> 00:32:23,609 doğal çevreyi düzeltemezsiniz. 596 00:32:24,110 --> 00:32:25,653 Tamam. Zac ve Darin, 597 00:32:25,736 --> 00:32:28,948 sizi çok özel bir konuğumuzla tanıştırmak istiyoruz. 598 00:32:29,031 --> 00:32:30,366 Bu Khoa. 599 00:32:31,075 --> 00:32:32,118 Merhaba Khoa. 600 00:32:32,201 --> 00:32:35,079 Merhaba bebeğim. Çok çekingen, çok utangaç. 601 00:32:35,162 --> 00:32:38,791 O safkan bir yağmur ormanı dingosu, yani yaban köpeği. 602 00:32:38,874 --> 00:32:44,755 Bu ülkede dingolar çok kötü muamele görüyor. 603 00:32:44,839 --> 00:32:47,591 Şu anda hayvancılık endüstrisi ile 604 00:32:47,675 --> 00:32:52,847 onları korumak ve kurtarmak isteyenler arasında bir savaş var. 605 00:32:52,930 --> 00:32:55,516 Dingolar Canis cinsindendir, 606 00:32:55,599 --> 00:32:58,894 tıpkı kurtlar, çakallar, tilkiler ve köpekler gibi. 607 00:32:59,478 --> 00:33:01,522 Tatlı ve şirin görünseler de 608 00:33:01,605 --> 00:33:05,526 vahşi dingolar da çoğu etobur gibi yırtıcı hayvanlardır. 609 00:33:05,609 --> 00:33:09,196 Şu anda Queensland eyaletinde 610 00:33:09,280 --> 00:33:14,702 kısaca onları yok etmeyi amaçlayan iki yasa var. 611 00:33:14,785 --> 00:33:16,412 Aborjin halkı olarak 612 00:33:16,495 --> 00:33:21,292 bu türün doğal ortamda çok değerli olduğunu biliyoruz. 613 00:33:21,375 --> 00:33:25,004 O, Avustralya'nın en önemli uç yırtıcısı. 614 00:33:25,838 --> 00:33:31,427 Bir çevresel ya da ekolojik sistemin dengede kalabilmesi için 615 00:33:31,510 --> 00:33:34,555 bir uç yırtıcıya sahip olması gerekir. 616 00:33:34,638 --> 00:33:40,436 Doğanın dengeleyicisi olarak görevini yapmasına izin verirseniz 617 00:33:40,519 --> 00:33:42,980 her şey dengelenir. 618 00:33:43,647 --> 00:33:46,484 Bize büyürken doğayı rahat bırakmamız öğretildi. 619 00:33:47,234 --> 00:33:50,446 O kendine bakmayı bilir. Bize ihtiyacı yok. 620 00:33:51,447 --> 00:33:54,325 Dingolar ve Aborjinlerin çok ortak noktası var. 621 00:33:54,408 --> 00:33:59,455 Bize ateş ettiler. Zehirlediler. Tutsak alındık. 622 00:33:59,538 --> 00:34:03,793 Tutsak derken, bu ülkede siyahi köle ticareti vardı. 623 00:34:03,876 --> 00:34:07,129 Sonya, Aborjin halkı ve dingolar arasındaki paralelliğin 624 00:34:07,213 --> 00:34:10,257 acı gerçekliğiyle bizi aydınlatıyor. 625 00:34:10,341 --> 00:34:11,675 Biraz yol katettik 626 00:34:11,759 --> 00:34:17,723 ama bu ülkeye yerleşmiş olan sömürgeci zihniyeti değiştirmek için 627 00:34:17,807 --> 00:34:21,977 daha çok yol gitmemiz lazım. 628 00:34:22,061 --> 00:34:24,980 Çizilebilen paralellikler gerçekten inanılmaz. 629 00:34:25,064 --> 00:34:30,694 Dingoların özgür olmasına ve doğada görevini yapmasına izin verirsek 630 00:34:30,778 --> 00:34:33,322 her şey tekrar dengesini bulabilir. 631 00:34:33,989 --> 00:34:36,742 Benzer bir durum. İnsanlar yerlileri dinleseydi 632 00:34:36,826 --> 00:34:38,786 her şey dengesini bulurdu. 633 00:34:38,869 --> 00:34:44,166 Batı bilimini ve yerlilerin bilgisini bir araya getirince 634 00:34:45,793 --> 00:34:48,796 ortaya çok güzel çözümler çıkıyor. 635 00:34:48,879 --> 00:34:52,508 -Kesinlikle. -Çevreye yarayacak çözümler. 636 00:34:52,591 --> 00:34:55,553 Aborjin kültürü dünyaya ait. 637 00:34:57,179 --> 00:35:01,183 Eğer bu dünyadaki en eski kültürse 638 00:35:01,892 --> 00:35:03,602 her birimizin görevi… 639 00:35:03,686 --> 00:35:06,188 -Değerini bilmek. -Değerini bilmek. Aynen. 640 00:35:06,272 --> 00:35:11,318 Bunu olabildiğince çok insanla paylaşmak için sabırsızlanıyorum. 641 00:35:11,402 --> 00:35:16,532 Zac ve Darin'in burada olup dinlemeleri bizim için çok önemli 642 00:35:16,615 --> 00:35:21,912 çünkü biri sonunda Aborjinlerin sesini dinledi. 643 00:35:21,996 --> 00:35:23,747 Bu andan itibaren 644 00:35:23,831 --> 00:35:28,252 Sadece Aborjinler için değil, herkes için iyi olan, 645 00:35:28,335 --> 00:35:31,463 en önemlisi de doğal çevre için iyi olan 646 00:35:31,547 --> 00:35:34,258 pozitif bir şey paylaşıyorsanı 647 00:35:34,925 --> 00:35:37,052 o zaman doğru gidiyorsunuz demektir. 648 00:35:41,307 --> 00:35:43,726 O şeylerden uzaklaşırken… 649 00:35:44,518 --> 00:35:46,687 Kalbim yerinden çıkacak gibi. 650 00:35:46,770 --> 00:35:50,524 İnsanlarla öyle şeylerden konuşmak çok karmaşık bir şey. 651 00:35:50,608 --> 00:35:54,028 -Kesinlikle. -Çok farklı yönleri var. 652 00:35:54,111 --> 00:35:56,071 Ama şunu biliyorum, 653 00:35:57,781 --> 00:35:59,200 Bruce Pascoe haklıydı. 654 00:36:00,159 --> 00:36:01,952 Oturup konuşmalısın. 655 00:36:02,036 --> 00:36:05,080 Orada oturmak, onlarla olmak, 656 00:36:06,040 --> 00:36:07,750 o enerjileri hissetmek… 657 00:36:07,833 --> 00:36:08,667 Evet. 658 00:36:09,168 --> 00:36:12,379 Dürüstçe ve açıkça tartışmak, 659 00:36:13,464 --> 00:36:17,218 bence bu, dünyada eksik olan bir süper güç. 660 00:36:17,301 --> 00:36:18,636 Evet, seni anlıyorum. 661 00:36:18,719 --> 00:36:24,516 Dünya arka bahçemizden, okulumuzdan ya da işimizden çok daha büyük bir yer. 662 00:36:24,600 --> 00:36:28,520 Pek çok açıdan görüyoruz. Dönerken değerinin daha çok farkındayım. 663 00:36:29,230 --> 00:36:32,942 -Çok özel bir his, değil mi? -Aynen. Mutluyum. 664 00:36:33,025 --> 00:36:36,153 Artık ne yapmak istediğime karar verdim 33 yaşındayım. 665 00:36:38,197 --> 00:36:39,031 İyi gidiyorum. 666 00:36:39,114 --> 00:36:43,619 -Down to Earth'ün 53. sezonunda… -David Attenborough olmak istiyorum. 667 00:36:46,038 --> 00:36:50,834 Geçmişi değiştiremeyiz ve yanlışlarını düzeltemeyebiliriz 668 00:36:51,335 --> 00:36:56,048 ama başkalarının geçmişini öğrenmeye ve seslerini dinlemeye zaman ayırabiliriz. 669 00:36:56,131 --> 00:36:58,259 Daha çok yol kat etmeleri lazım 670 00:36:58,342 --> 00:37:02,721 ama Avustralya önceden gelenleri konuşmaya ve kabullenmeye başladı. 671 00:37:02,805 --> 00:37:06,350 Henüz bunu yapmayan tüm ülkeler de bu yolu takip etmeli. 672 00:37:06,433 --> 00:37:08,352 O masada olmak, duyulmak, 673 00:37:08,435 --> 00:37:10,980 bu konunun bir parçası olmak herkesin hakkı. 674 00:37:11,855 --> 00:37:15,859 Dünya artık o kadar büyük bir yer değil. Artık hepimiz komşuyuz. 675 00:37:16,443 --> 00:37:20,781 Yaptığımız en küçük şeyler bile iyi ya da kötü, birbirimizi etkiliyor. 676 00:37:21,865 --> 00:37:25,452 Evet, dünün kültürünü birlikte koruyabiliriz 677 00:37:25,536 --> 00:37:28,998 ve daha iyi bir gelecek için planlar yapabiliriz. 678 00:37:29,623 --> 00:37:32,793 Ama bunu bugün hep birlikte çalışarak yapabiliriz. 679 00:37:41,176 --> 00:37:45,639 Ekip olarak Avustralya'nın geleneksel sahiplerini tanıyoruz. 680 00:37:45,723 --> 00:37:49,601 Aborjin ve Torres kültürünü taşıyan büyüklere saygı duyuyoruz. 681 00:38:20,466 --> 00:38:22,384 Alt yazı çevirmeni: Seda Tiğrek