1 00:00:06,299 --> 00:00:10,928 ‎LOẠT PHIM NETFLIX 2 00:00:13,723 --> 00:00:18,770 ‎Người dân chúng tôi đã sống hòa thuận ‎trên mảnh đất này hàng ngàn năm. 3 00:00:18,853 --> 00:00:20,688 ‎Từ những năm 1700, 4 00:00:20,772 --> 00:00:25,485 ‎thực dân Anh đã lên tàu ‎với ý định chinh phục lục địa này 5 00:00:25,568 --> 00:00:29,655 ‎và cuối cùng chiếm lấy nó cho riêng mình. 6 00:00:30,448 --> 00:00:34,285 ‎Chúng tôi từng bảo vệ đất đai, ‎chỉ lấy những gì cần thiết để sống 7 00:00:34,368 --> 00:00:36,621 ‎và trả lại những gì chúng tôi có thể. 8 00:00:36,704 --> 00:00:41,250 ‎Nhiều thế hệ sau, không khí, nước ‎và đất đai đều bị ô nhiễm. 9 00:00:41,334 --> 00:00:45,797 ‎Rất khó để trồng trọt trên đất ở đây, ‎và đại dương đã bị đánh bắt quá mức. 10 00:00:46,798 --> 00:00:48,841 ‎Ngày nay, điều quan trọng hơn cả 11 00:00:48,925 --> 00:00:52,637 ‎là ta phải tiếp tục đấu tranh ‎để có tiếng nói trên mảnh đất‎ ‎của mình‎, 12 00:00:53,262 --> 00:00:56,140 ‎để bảo tồn văn hóa và Mẹ Trái Đất của ta. 13 00:00:57,100 --> 00:01:02,563 ‎Đây là câu chuyện của một số thổ dân Úc. 14 00:01:05,691 --> 00:01:10,488 ‎Bằng chứng về sự cư trú của thổ dân Úc ‎có từ hơn 60.000 năm trước, 15 00:01:10,571 --> 00:01:15,409 ‎trước cuộc khai thác thuộc địa, xâm lược, ‎và sự xâm chiếm đất đai hung bạo. 16 00:01:15,493 --> 00:01:17,662 ‎Như nhiều quốc gia trên thế giới, 17 00:01:17,745 --> 00:01:20,623 ‎nơi đây có lịch sử về quá trình thuộc địa ‎tàn bạo và đẫm máu. 18 00:01:21,124 --> 00:01:24,752 ‎Khi chúng ta đi sâu vào khám phá ‎đất nước xinh đẹp này, 19 00:01:24,836 --> 00:01:27,922 ‎ta cần thừa nhận người bản địa ‎sống trên lục địa này 20 00:01:28,005 --> 00:01:30,800 ‎và cách họ bảo vệ và giữ gìn mảnh đất này. 21 00:01:32,718 --> 00:01:36,430 ‎Xã hội hiện đại có thể học hỏi từ họ ‎sự tôn trọng đối với sự cân bằng tinh tế 22 00:01:36,514 --> 00:01:38,933 ‎giữa con người ‎và phần còn lại của hành tinh. 23 00:01:39,016 --> 00:01:41,686 ‎- Cụng ly. ‎- Và đó là nội dung của tập này. 24 00:01:41,769 --> 00:01:44,063 ‎Công nhận những chủ nhân chân chính, 25 00:01:44,147 --> 00:01:46,149 ‎học hỏi văn hóa của họ nhiều nhất có thể, 26 00:01:46,232 --> 00:01:50,194 ‎và xem những phương pháp này được áp dụng ‎để bảo vệ Trái Đất ngày nay như thế nào. 27 00:01:50,278 --> 00:01:52,613 ‎Khá tuyệt đấy. Như được trở về quá khứ. 28 00:02:01,998 --> 00:02:04,750 ‎Tại Đại học Melbourne, ‎bọn tôi tiếp tục tìm hiểu 29 00:02:04,834 --> 00:02:08,671 ‎về lịch sử Úc trong buổi nói chuyện ‎với tác giả Bruce Pascoe. 30 00:02:08,754 --> 00:02:12,800 ‎Cuốn sách gây tranh cãi của Bruce, ‎Dark Emu,‎ thách thức niềm tin rộng rãi 31 00:02:12,884 --> 00:02:16,429 ‎rằng người Úc bản địa ‎là dân du mục săn bắn và hái lượm. 32 00:02:16,512 --> 00:02:20,308 ‎Bruce lập luận rằng thổ dân Úc ‎thực sự am hiểu về bảo tồn 33 00:02:20,391 --> 00:02:24,687 ‎và thành thạo làm ruộng. ‎Ý tưởng của ông ấy vượt xa cả lý thuyết. 34 00:02:24,770 --> 00:02:27,523 ‎Giả thuyết của ông ấy ‎được rút ra từ các tạp chí và hồ sơ 35 00:02:27,607 --> 00:02:30,026 ‎của những người khai hoang và khám phá. 36 00:02:30,109 --> 00:02:32,653 ‎Bruce cảm thấy, với tư cách ‎là tiền nhân của đất nước, 37 00:02:32,737 --> 00:02:34,572 ‎thổ dân Úc nên được tôn trọng đúng mực 38 00:02:34,655 --> 00:02:37,450 ‎vì những đóng góp của họ ‎cho xã hội và đất nước. 39 00:02:38,159 --> 00:02:40,786 ‎Thật vinh dự khi chúng tôi ‎được ngồi nói chuyện với ông ấy. 40 00:02:41,412 --> 00:02:42,705 ‎- Tuyệt thật. ‎- Vâng. 41 00:02:42,788 --> 00:02:46,918 ‎Chúng tôi rất hân hạnh ‎được nói chuyện và học hỏi từ ông. 42 00:02:47,501 --> 00:02:49,587 ‎Tôi nghĩ đó là mấu chốt. 43 00:02:51,255 --> 00:02:53,883 ‎Úc giờ vẫn là một nước thuộc địa, 44 00:02:53,966 --> 00:02:57,845 ‎và do đó bị hiểu lầm. 45 00:02:57,929 --> 00:03:00,806 ‎Chúng ta có thể hiểu thêm về đất nước này 46 00:03:00,890 --> 00:03:03,726 ‎bằng cách xem thổ dân Úc ‎quản lý nó như thế nào. 47 00:03:03,809 --> 00:03:08,022 ‎Ông đã nghiên cứu rất nhiều, ‎nói và chia sẻ 48 00:03:08,105 --> 00:03:11,901 ‎về việc học hỏi những điều cũ ‎để tiến bộ, đúng chứ? 49 00:03:11,984 --> 00:03:15,404 ‎Chúng tôi nghĩ đó là ngôi làng ‎lâu đời nhất trên Trái Đất. 50 00:03:15,905 --> 00:03:19,033 ‎Điều đó nghĩa là thổ dân Úc ‎đã sống cùng nhau 51 00:03:19,116 --> 00:03:23,204 ‎trong ngôi nhà được xây dựng ‎có thể là từ 50, 60.000 năm về trước. 52 00:03:23,287 --> 00:03:27,166 ‎Vậy là hàng chục ngàn năm ‎trước khi họ nghĩ bất cứ ai khác… 53 00:03:27,250 --> 00:03:30,878 ‎Ừ. Có trước cả Thổ Nhĩ Kỳ và Israel. 54 00:03:30,962 --> 00:03:36,175 ‎Điều gì đã giúp thổ dân Úc ‎tồn tại suốt thời gian dài như vậy? 55 00:03:36,259 --> 00:03:40,096 ‎Nền móng của chính quyền thổ dân Úc ‎là ta cần sống khiêm tốn hơn. 56 00:03:40,179 --> 00:03:42,640 ‎Ta nên xem mình như một loài động vật. 57 00:03:42,723 --> 00:03:47,144 ‎Đó là lý do tại sao thổ dân Úc ‎có vật tổ là động vật, cây cối, thực vật, 58 00:03:47,228 --> 00:03:49,855 ‎vì chúng tôi xem mình ‎như những sinh vật này. 59 00:03:49,939 --> 00:03:53,734 ‎Đó quả là ý tưởng điên rồ ‎về sự vượt trội và chiếm đoạt. 60 00:03:53,818 --> 00:03:57,822 ‎Chúng tôi cần nói chuyện với nhau ‎và rằng: "Tôi sẽ ở đó 61 00:03:57,905 --> 00:04:01,492 ‎trong 20.000 năm nữa, ‎hay chúng ta sẽ tự kết liễu mình?" 62 00:04:01,575 --> 00:04:05,454 ‎Giữ Trái Đất tươi đẹp ‎giống như giữ nhà cửa tươm tất… 63 00:04:05,955 --> 00:04:08,249 ‎- Đúng vậy. ‎- …và quản lý tốt chi tiêu. 64 00:04:08,332 --> 00:04:11,585 ‎Mọi thứ ta làm ‎đều phải đảm bảo Trái Đất ổn. 65 00:04:11,669 --> 00:04:12,962 ‎Thì ta cũng sẽ ổn. 66 00:04:13,796 --> 00:04:14,630 ‎Vâng. 67 00:04:16,257 --> 00:04:20,094 ‎Có khoảng 500 dân tộc Úc bản địa ‎khác nhau trên khắp nước Úc. 68 00:04:20,177 --> 00:04:24,807 ‎Ngày nay, họ chỉ chiếm khoảng ‎2,4% tổng dân số. 69 00:04:24,890 --> 00:04:29,103 ‎Chúng tôi sẽ đến thăm một vài dân tộc, ‎và điểm dừng đầu tiên là ở đây. 70 00:04:29,895 --> 00:04:33,691 ‎Bãi biển Cooya là một vùng duyên hải ‎xinh đẹp và đa dạng của Queensland 71 00:04:33,774 --> 00:04:35,443 ‎với ba hệ sinh thái độc đáo. 72 00:04:35,526 --> 00:04:38,696 ‎Bãi biển, rừng ngập mặn ‎và rạn san hô ven biển. 73 00:04:38,779 --> 00:04:42,700 ‎Chúng được nối với nhau ‎bởi bãi bùn và đầm phá thủy triều. 74 00:04:42,783 --> 00:04:45,870 ‎Chúng tôi sẽ dành cả ngày ở đây ‎với đại diện của nhóm người bản địa 75 00:04:45,953 --> 00:04:48,331 ‎ở vùng này, người Kuku Yalanji. 76 00:04:48,414 --> 00:04:51,167 ‎Ở tập này, tôi sẽ giao ‎hầu hết nhiệm vụ kể chuyện 77 00:04:51,250 --> 00:04:53,669 ‎cho các đại diện thổ dân Úc ‎khi họ xuất hiện, 78 00:04:53,753 --> 00:04:56,380 ‎để ta có thể nghe họ kể bằng lời của họ. 79 00:04:56,464 --> 00:04:58,341 ‎Đây là Linc Walker. 80 00:04:58,424 --> 00:04:59,925 ‎Tên tôi là Linc Walker. 81 00:05:00,009 --> 00:05:03,220 ‎Tôi và anh trai điều hành ‎Công ty Du lịch Văn hóa Kuku Yalanji. 82 00:05:03,304 --> 00:05:06,974 ‎Công ty hoàn toàn do thổ dân Úc ‎làm chủ và điều hành. 83 00:05:07,058 --> 00:05:09,852 ‎Du khách sẽ được đắm mình trong văn hóa. 84 00:05:09,935 --> 00:05:12,521 ‎Là người trông coi vùng đất truyền thống, 85 00:05:12,605 --> 00:05:15,983 ‎trách nhiệm của chúng tôi là tiếp tục ‎truyền lại kiến thức về văn hóa 86 00:05:16,067 --> 00:05:19,737 ‎mà chúng tôi đã tích lũy ‎qua hàng ngàn năm qua gia đình. 87 00:05:19,820 --> 00:05:22,573 ‎- Chào mừng đến bãi biển Cooya. ‎- Cảm ơn đã mời chúng tôi. 88 00:05:22,656 --> 00:05:23,532 ‎Thật hào hứng. 89 00:05:23,616 --> 00:05:26,702 ‎Các anh đang ở Kuku Yalanji. ‎Ở đây chúng tôi nói tiếng Kuku Yalanji. 90 00:05:26,786 --> 00:05:31,332 ‎Ngoài này là Cooya Cooya. Nghĩa là câu cá. ‎Chúng tôi bắt đủ loại cá ở đây. 91 00:05:31,415 --> 00:05:36,379 ‎Có vài thứ ở đây là từ đồ câu được. ‎Cá sấu, cá kiếm, cá nhám cưa, rùa… 92 00:05:36,462 --> 00:05:39,715 ‎- Cái đó là từ cá kiếm à? ‎- Ừ. Thấy mấy cái khác không? 93 00:05:39,799 --> 00:05:43,302 ‎- Kia thì sao? Của cá kiếm à? ‎- Đó là một con cá kiếm. 94 00:05:43,386 --> 00:05:46,097 ‎- Đó là cái cưa. ‎- Đây là con cá mập lưỡi cưa. 95 00:05:46,180 --> 00:05:49,183 ‎Đặt tay cầm ở mỗi đầu ‎và dùng chúng để chặt cây. 96 00:05:49,683 --> 00:05:52,144 ‎Các anh chủ yếu đánh cá truyền thống à? 97 00:05:52,228 --> 00:05:55,231 ‎Phải, đánh cá bằng giáo, ‎săn bắt, hái lượm chọn lọc, 98 00:05:55,314 --> 00:05:58,651 ‎nhặt nhạnh những thứ cần thiết, ‎đánh lưới, bẫy, đủ kiểu. 99 00:05:58,734 --> 00:06:01,904 ‎Anh bắt đầu học kỹ thuật câu cá ‎từ năm bao nhiêu tuổi? 100 00:06:01,987 --> 00:06:05,449 ‎Từ rất nhỏ. Chúng tôi học tất cả ‎khi ở cùng ông bà, 101 00:06:05,533 --> 00:06:08,994 ‎và bố mẹ, và các cô chú. ‎Ai cũng có mánh lới riêng. 102 00:06:09,078 --> 00:06:12,790 ‎Nhiều người già không thể đi lại, ‎nên chúng tôi dựng lên chỗ này 103 00:06:12,873 --> 00:06:16,085 ‎để tiếp tục săn bắt ‎và cho họ đồ ăn ngon mỗi ngày. 104 00:06:16,168 --> 00:06:19,213 ‎Nhiều gia đình không thể ‎tránh được bệnh tiểu đường. 105 00:06:19,964 --> 00:06:21,507 ‎Anh hẳn đã nghe về thế hệ 106 00:06:21,590 --> 00:06:24,885 ‎bị bắt đi rồi kẹt ở đó ‎mà không thể rời đi. Họ được cho ăn đường, 107 00:06:24,969 --> 00:06:26,387 ‎bột mì, thuốc lá và trà. 108 00:06:27,012 --> 00:06:30,766 ‎Thế hệ của bà tôi đều bị tiểu đường. ‎Khi họ rời khỏi chỗ đó, 109 00:06:30,850 --> 00:06:33,060 ‎họ không phải ăn thứ đó nữa. 110 00:06:33,144 --> 00:06:36,647 ‎Họ quay lại săn bắt và hái lượm. ‎Thế hệ chúng tôi bảo đảm 111 00:06:36,730 --> 00:06:40,818 ‎sẽ biến điều này thành lối sống ‎và giữ cho người dân khỏe mạnh kể từ giờ. 112 00:06:40,901 --> 00:06:42,153 ‎Điều đó thật tuyệt. 113 00:06:42,236 --> 00:06:44,113 ‎Ngành du lịch văn hóa mà chúng tôi làm 114 00:06:44,196 --> 00:06:47,408 ‎là một trong những cách ‎làm nổi bật nền văn hóa đặc biệt của mình 115 00:06:47,491 --> 00:06:50,453 ‎để gia đình chúng tôi ngẩng cao đầu ‎và hướng về tương lai 116 00:06:50,536 --> 00:06:52,580 ‎và sửa chữa những điều tồi tệ ‎trong quá khứ. 117 00:06:52,663 --> 00:06:56,417 ‎Đi xuống nào. Ta sẽ ra đằng trước, ‎luyện đánh cá bằng giáo, rồi các anh thử. 118 00:06:56,500 --> 00:06:59,044 ‎Bọn tôi sẽ đưa Darin và Zac ‎xuống bãi biển, 119 00:06:59,128 --> 00:07:02,131 ‎và dạy họ cách dùng giáo an toàn. 120 00:07:02,214 --> 00:07:05,801 ‎Nhà tôi đã ở đây 20.000 năm. ‎Chúng tôi từng sống trên biển, 121 00:07:05,885 --> 00:07:09,054 ‎nhưng nước đã đẩy chúng tôi trở về. ‎Giờ chúng tôi sẽ xuống núi. 122 00:07:09,138 --> 00:07:12,224 ‎Nhưng gia đình nào cũng vậy. ‎Những câu chuyện vẫn còn nguyên vẹn. 123 00:07:12,725 --> 00:07:15,603 ‎Mọi địa danh ở đây gắn chúng tôi ‎với những câu chuyện đó. 124 00:07:16,604 --> 00:07:18,814 ‎Vậy hãy theo tôi đi để chọn giáo đi. 125 00:07:18,898 --> 00:07:21,817 ‎Cầm thử. Tìm cây ‎không quá nặng hoặc quá nhẹ. 126 00:07:21,901 --> 00:07:25,362 ‎Lấy cây mà các anh thấy thoải mái. ‎Ta sẽ luyện tập một chút… 127 00:07:25,446 --> 00:07:27,114 ‎Các anh có thể đổi nếu cần. 128 00:07:27,656 --> 00:07:30,451 ‎- Cảm giác thật tuyệt. ‎- Tốt chứ? Cẩn thận anh bạn phía sau. 129 00:07:30,534 --> 00:07:32,828 ‎Ít nhất nó không phải đầu nhọn. 130 00:07:32,912 --> 00:07:37,124 ‎Quy tắc đầu tiên khi vác giáo, ‎đặt thẳng trên vai từ trên xuống. 131 00:07:37,666 --> 00:07:40,169 ‎- Như thế sẽ không đâm nhau. ‎- Tôi xem múi giáo thôi. 132 00:07:41,462 --> 00:07:43,088 ‎Một ngón chân đặt lên vạch. 133 00:07:44,340 --> 00:07:47,593 ‎Ngón tay ở cuối khi anh hướng lên. ‎Ngón tay trỏ. 134 00:07:47,676 --> 00:07:51,347 ‎Chĩa chân vào mục tiêu. ‎Khi đã sẵn sàng, dồn trọng lượng 135 00:07:51,430 --> 00:07:54,225 ‎lên chân sau. Ngả người ra sau, ‎dồn hết sức nặng lên chân sau. 136 00:07:54,308 --> 00:07:58,437 ‎Các anh có thể nhấc chân trước lên, ‎bước một bước và đẩy bằng ngón tay. 137 00:07:59,271 --> 00:08:01,232 ‎Được rồi, thử đi. Đúng rồi. 138 00:08:01,315 --> 00:08:03,234 ‎- Tôi làm nó nảy kìa. ‎- Quá dễ. 139 00:08:03,317 --> 00:08:05,569 ‎- Rồi, xuống đây. Làm lại nhé. ‎- Tuyệt. 140 00:08:06,987 --> 00:08:09,073 ‎- Chúc mừng nhé. ‎- Đừng lo. 141 00:08:09,156 --> 00:08:11,408 ‎Có vẻ hơi dễ với các anh. ‎Tôi sẽ dịch xuống chút. 142 00:08:13,202 --> 00:08:15,579 ‎Xa thế à? Anh có thể ném trúng ‎xa như thế ở dưới nước à? 143 00:08:15,663 --> 00:08:19,208 ‎Lũ cá sẽ nghe thấy tiếng anh đến ‎và bơi đi. Anh phải đuổi theo. 144 00:08:19,917 --> 00:08:23,796 ‎Nhớ là cá có vảy đấy. Ném mạnh vào nhé. ‎Sau lần này thì không còn cớ gì nữa nhé. 145 00:08:27,383 --> 00:08:29,552 ‎Gần trúng. Không sao. ‎Nó nổi được trên nước. 146 00:08:32,096 --> 00:08:34,598 ‎- Đúng rồi. Tốt. ‎- Ném hay lắm. 147 00:08:34,682 --> 00:08:36,600 ‎Đã từng thấy những thứ này chưa? 148 00:08:38,018 --> 00:08:39,687 ‎- Giá đỡ giáo. ‎- Không. 149 00:08:39,770 --> 00:08:41,230 ‎Giờ nó như ngón tay của anh. 150 00:08:42,565 --> 00:08:44,108 ‎Để tăng lực. 151 00:08:44,191 --> 00:08:45,276 ‎Nâng cấp vũ khí. 152 00:08:45,359 --> 00:08:47,403 ‎NĂNG LƯỢNG VƯỢT MỨC 153 00:08:47,486 --> 00:08:50,406 ‎Khi họ đã có thể dùng ngón tay ném giáo, ‎chúng tôi tăng mức độ 154 00:08:50,489 --> 00:08:53,284 ‎để họ dùng giá đỡ giáo, ‎vật tăng lực cánh tay… 155 00:08:53,367 --> 00:08:55,536 ‎- Gần trúng. ‎- …để nén mạnh hơn khi bắt cá. 156 00:08:55,619 --> 00:08:57,955 ‎- Chuẩn. Có thế chứ. Mạnh đó. ‎- Tốt lắm. 157 00:08:58,038 --> 00:09:00,207 ‎Thật đáng sợ khi ra ngoài đó 158 00:09:00,291 --> 00:09:03,085 ‎và mọi người đang ném giáo ‎sang trái, phải và giữa, nên… 159 00:09:03,168 --> 00:09:08,048 ‎Chúng tôi đảm bảo rằng việc ném giáo ‎phải an toàn trước đã… 160 00:09:08,132 --> 00:09:08,966 ‎Đúng nó rồi. 161 00:09:09,049 --> 00:09:11,594 ‎…trước khi mọi người đến ‎đi săn theo kiểu truyền thống. 162 00:09:11,677 --> 00:09:14,555 ‎Chúng tôi chỉ có thể giúp các anh ‎đến đó thôi. Sẵn sàng chưa? 163 00:09:14,638 --> 00:09:15,472 ‎Hơi sẵn sàng. 164 00:09:15,556 --> 00:09:19,643 ‎Tôi và Darin sẽ đi dọc theo bãi biển, ‎hái thuốc và kiếm đồ ăn. 165 00:09:19,727 --> 00:09:21,520 ‎Hai anh sẽ ra biển đánh cá, 166 00:09:21,604 --> 00:09:24,064 ‎xem các anh có bắt được ‎vài con cá, cua hay gì không. 167 00:09:24,148 --> 00:09:25,733 ‎- Ừ. ‎- Cuộc thi bắt đầu. 168 00:09:25,816 --> 00:09:27,568 ‎- Tôi sẽ lo vụ này. ‎- Làm được chứ? 169 00:09:27,651 --> 00:09:29,194 ‎- Đi hái thuốc đi. ‎- Được. 170 00:09:29,278 --> 00:09:32,865 ‎Tôi sẽ đưa Zac đi cùng. ‎Bọn tôi sẽ săn vài con cua biển 171 00:09:32,948 --> 00:09:34,241 ‎và xem có thể bắt được gì. 172 00:09:34,325 --> 00:09:36,493 ‎Cua hầu hết sẽ trông như những cái lỗ đó. 173 00:09:36,994 --> 00:09:39,830 ‎Chúng sẽ bơi đi khi ta đến gần. ‎Chúng sẽ thấy ta và bỏ chạy. 174 00:09:39,913 --> 00:09:42,625 ‎Những cái lỗ này là nơi cá đuối kiếm ăn. 175 00:09:42,708 --> 00:09:45,461 ‎Nếu một con sò di chuyển trong bùn, ‎nó sẽ tạo ra dòng điện. 176 00:09:45,544 --> 00:09:49,214 ‎Cá đuối biết nó ở đâu. Nó sẽ đè lên, ‎đá vỏ sò, nghiền nát, và ăn. 177 00:09:49,840 --> 00:09:51,884 ‎- Thấy những cây này khắp bãi biển chứ? ‎- Ừ. 178 00:09:51,967 --> 00:09:56,138 ‎Đó là một trong những loại thuốc ‎hữu ích nhất ở đây. Có nhiều lắm. 179 00:09:56,221 --> 00:09:57,473 ‎Đây là quả của nó. 180 00:09:58,641 --> 00:10:02,269 ‎Anh thấy màu xanh và trắng này chứ? ‎Màu trắng là đã chín. 181 00:10:02,353 --> 00:10:05,898 ‎Những quả mọng trắng nhỏ ‎là quả của cây Hếp. 182 00:10:05,981 --> 00:10:08,484 ‎…nếu anh bị nhiễm trùng mắt ‎hoặc có cát vào mắt‎, 183 00:10:08,984 --> 00:10:12,112 ‎cứ hái quả chín, phải chín, ‎và bóp rồi nhỏ vào mắt. 184 00:10:12,196 --> 00:10:15,032 ‎Chúng tôi dùng nước mặn bên trong ‎làm thuốc sát trùng. 185 00:10:15,532 --> 00:10:18,494 ‎Nó là nước rửa mắt hay thuốc nhỏ mắt. ‎Rất đơn giản. 186 00:10:18,577 --> 00:10:19,828 ‎Chà, nó‎… 187 00:10:20,454 --> 00:10:24,917 ‎Nó không cay chút nào, ‎mà nó làm sạch mắt chúng ta. 188 00:10:25,000 --> 00:10:26,835 ‎Rửa mắt, đúng vậy. Vắt nước đi… 189 00:10:26,919 --> 00:10:30,255 ‎Ta có thể dùng nó để rửa da. ‎Dịu nhẹ và không dính. 190 00:10:30,339 --> 00:10:32,758 ‎- Nó khô và sạch. ‎- Tuyệt vời. 191 00:10:32,841 --> 00:10:34,885 ‎Rất hữu ích khi anh chạy khắp nơi. 192 00:10:34,968 --> 00:10:36,804 ‎- Với bàn tay nhớp nháp. ‎- Phải. 193 00:10:36,887 --> 00:10:39,056 ‎Anh bạn này là một con cua ẩn sĩ. 194 00:10:39,765 --> 00:10:42,101 ‎- ‎Kuyulin‎, hay còn gọi là ốc biển. ‎- Cua ẩn sĩ lớn. 195 00:10:42,184 --> 00:10:45,145 ‎Phải. Những gã này là ‎mồi ngon nhất trên bãi biển. 196 00:10:45,229 --> 00:10:48,565 ‎Nếu câu cá ở bãi biển hay bờ sông, ‎hãy gom thật nhiều cua ẩn sĩ. 197 00:10:49,066 --> 00:10:51,735 ‎Thổ dân Úc sẽ để lại những viên đá ‎ở nơi có chỗ câu cá tốt, 198 00:10:51,819 --> 00:10:55,239 ‎họ tìm một viên đá phẳng, bị vỡ, ‎và một viên đá tròn khác, vỡ vỏ. 199 00:10:55,322 --> 00:10:57,533 ‎- Để đánh dấu… ‎- Đó là nơi để câu cá. 200 00:10:57,616 --> 00:11:01,286 ‎- Lá Hếp có ăn được không? ‎- Không hẳn là ăn được. 201 00:11:01,370 --> 00:11:04,164 ‎- Nhưng nó có thể làm băng quấn. ‎- Ồ, băng quấn. 202 00:11:04,248 --> 00:11:07,918 ‎Nên nếu anh bị bỏng hoặc loét da. ‎Hãy dùng nó. Tốt và mát. 203 00:11:09,044 --> 00:11:12,131 ‎Khi ta đi dạo về, ‎nhúng chúng vào nước dưới gốc cây… 204 00:11:12,214 --> 00:11:14,174 ‎- Thật tuyệt. ‎- Đắp lên đi. Tốt và mát. 205 00:11:14,258 --> 00:11:16,927 ‎Nếu anh bị cháy nắng. Quá tuyệt. 206 00:11:17,010 --> 00:11:20,431 ‎- Anh có thể thấy những dây leo rau muống. ‎- Rau muống. 207 00:11:20,514 --> 00:11:22,433 ‎Nó có hoa màu vàng này. 208 00:11:22,516 --> 00:11:26,729 ‎Loại mọc trên đất có hoa màu tím. ‎Bọn tôi gọi chúng là dây leo cá đuối. 209 00:11:27,229 --> 00:11:29,690 ‎Nếu bước ra kia và bị cá đuối đâm trúng, 210 00:11:29,773 --> 00:11:33,068 ‎hoặc bị san hô cứa vào chân… ‎Nó sẽ là thuốc sát trùng mạnh. 211 00:11:33,152 --> 00:11:36,530 ‎Chúng tôi nghiền nó ra, ngâm nước nóng, ‎rồi anh có thể ngâm chân vào đó. 212 00:11:36,613 --> 00:11:39,408 ‎Nó còn có tác dụng gây tê ‎để anh có thể lấy mảnh đâm ra. 213 00:11:39,491 --> 00:11:41,660 ‎Trên khắp vùng đất, mọi nơi ta đến, 214 00:11:41,744 --> 00:11:45,122 ‎đều có một mối liên hệ đặc biệt ‎giữa thực vật và động vật. 215 00:11:45,205 --> 00:11:49,209 ‎Là người dân nơi đây, chúng tôi ‎phải tìm ra mối liên hệ đặc biệt này. 216 00:11:49,293 --> 00:11:50,836 ‎Đó là bước căn bản. 217 00:11:50,919 --> 00:11:54,131 ‎- Ta sẽ để Zac và Brandon bị thương. ‎- Ta có thuốc rồi. 218 00:11:55,632 --> 00:11:56,842 ‎Đây là ốc mặt trăng. 219 00:11:57,926 --> 00:12:00,721 ‎Khi trăng non, nó có màu đen. ‎Trăng tròn, nó chuyển trắng. 220 00:12:00,804 --> 00:12:03,307 ‎Màu sắc thay đổi theo chu kỳ mặt trăng. 221 00:12:03,974 --> 00:12:07,186 ‎- Họ gọi đó là ốc mặt trăng. ‎- Nhìn này, thư thả thật. 222 00:12:07,269 --> 00:12:11,482 ‎Có cả loạt ý tưởng với lũ này, nếu anh ‎trải qua một ngày u ám, muốn đi săn 223 00:12:11,565 --> 00:12:13,984 ‎mà không biết thủy triều thế nào, ‎hãy tìm lũ ốc đó. 224 00:12:14,485 --> 00:12:18,113 ‎Nếu chúng có màu đen như thế, ‎đó sẽ là đợt thủy triều tốt. 225 00:12:18,822 --> 00:12:21,450 ‎Anh hẳn nhận được rất nhiều tín hiệu ‎từ động vật. 226 00:12:21,533 --> 00:12:24,286 ‎Hầu hết thực vật sẽ cho anh biết ‎hoặc động vật cũng được. 227 00:12:24,369 --> 00:12:27,790 ‎Thật thú vị. Tuyệt đấy. ‎Như được trở về quá khứ vậy. 228 00:12:27,873 --> 00:12:30,709 ‎Hồi bé bọn tôi toàn làm thế này, ‎chỉ muốn làm thế này thôi. 229 00:12:31,543 --> 00:12:34,046 ‎- Hay hơn cả trò chơi điện tử. ‎- Đúng vậy. 230 00:12:34,129 --> 00:12:36,799 ‎Sự hiểu biết của anh về thiên nhiên 231 00:12:37,591 --> 00:12:41,720 ‎có vẻ rất quan trọng đối với toàn xã hội. 232 00:12:41,804 --> 00:12:44,890 ‎Mỗi gia đình, mỗi người chịu trách nhiệm ‎cho những con vật khác nhau. 233 00:12:44,973 --> 00:12:48,727 ‎Họ nên có một vật tổ mà họ được kết nối, ‎để đảm bảo con vật đó sống sót. 234 00:12:48,811 --> 00:12:49,645 ‎Phải rồi. 235 00:12:52,147 --> 00:12:55,275 ‎Nếu quan sát và học hỏi từ chúng, ‎chúng sẽ cho anh biết tất cả bí mật 236 00:12:55,359 --> 00:12:59,363 ‎anh cần biết khi ở quanh đây. ‎Bọn tôi câu cá khi thủy triều xuống. 237 00:12:59,446 --> 00:13:02,074 ‎Tất cả cá sấu và cá mập lớn ‎trở lại khi thủy triều lên. 238 00:13:02,157 --> 00:13:06,537 ‎Ta có sáu tiếng. Chúng có sáu tiếng. ‎Ta cần học cách chia sẻ mọi thứ. 239 00:13:07,287 --> 00:13:09,998 ‎Đây là một con đực lớn. Đây là xô của anh. 240 00:13:10,749 --> 00:13:12,376 ‎- Còn nữa à? ‎- Có một con. 241 00:13:12,459 --> 00:13:15,754 ‎- Nhìn con đó kìa. Khó tin quá. ‎- Một chú cua buồn chán. 242 00:13:15,838 --> 00:13:19,591 ‎Đây là con đực. Hãy nhìn xuống, ‎anh sẽ thấy hình tam giác ở phía dưới. 243 00:13:20,092 --> 00:13:23,262 ‎Đó là cách nhận biết con đực. ‎Những chiến binh lớn, càng của nó to hơn. 244 00:13:25,138 --> 00:13:26,890 ‎- Muốn cầm không? ‎- Nhìn kìa. Có chứ. 245 00:13:26,974 --> 00:13:29,935 ‎- Đây, cách an toàn nhất. ‎- Thả nó lên đó một chút. 246 00:13:32,771 --> 00:13:35,941 ‎Bí quyết là dùng tay giữ lưng nó. ‎Đừng đặt ở trước. 247 00:13:36,024 --> 00:13:37,943 ‎- Bên dưới. ‎- Không, đừng giữ dưới. 248 00:13:38,026 --> 00:13:39,778 ‎- Nó có thể với tới và tóm. ‎- Thế ư? 249 00:13:39,862 --> 00:13:43,740 ‎Hầu hết mọi người không nhận ra ‎những con cua này nguy hiểm thế nào. 250 00:13:43,824 --> 00:13:44,908 ‎- Được chưa? ‎- Chắc là rồi. 251 00:13:44,992 --> 00:13:47,536 ‎Một bên càng có thể nghiền nát. ‎Bên còn lại có thể cắt đứt. 252 00:13:47,619 --> 00:13:50,664 ‎Và chúng thường bò về phía ta ‎nếu ta đến quá gần. 253 00:13:50,747 --> 00:13:55,377 ‎Nó có càng chiến đấu lớn. Nó dùng để kẹp. ‎Đừng để nó kẹp. Sẽ gãy xương đấy. 254 00:13:55,919 --> 00:13:58,547 ‎Nếu một càng tóm được, ‎càng kia sẽ dùng để cắt. 255 00:13:58,630 --> 00:14:00,841 ‎- Thật à? Lạy Chúa. ‎- Thử là biết. 256 00:14:01,925 --> 00:14:04,428 ‎- Ngón út. ‎- Nó muốn cả bàn tay thì có. 257 00:14:04,511 --> 00:14:05,345 ‎Nhìn mà xem. 258 00:14:07,055 --> 00:14:07,890 ‎Bắt lấy này. 259 00:14:09,808 --> 00:14:12,477 ‎- Khá ghê gớm nhỉ? ‎- Con này thuộc về anh. 260 00:14:12,561 --> 00:14:14,229 ‎Đừng lo. Cứ đặt nó xuống. 261 00:14:15,814 --> 00:14:18,191 ‎- Rất vui được gặp. ‎- Tuyệt. Cảm ơn nhé. 262 00:14:18,275 --> 00:14:19,943 ‎- Khiến bọn tôi hy vọng nhé. ‎- Ừ. 263 00:14:20,027 --> 00:14:20,861 ‎Được rồi. 264 00:14:21,987 --> 00:14:24,698 ‎- Bổ dừa ở đây, đúng chứ? ‎- Ừ, kế hoạch là thế. 265 00:14:25,574 --> 00:14:28,744 ‎Hãy để họ chạy khắp nơi ngoài kia. ‎Chúng ta sẽ bổ dừa. 266 00:14:28,827 --> 00:14:31,622 ‎Ta chỉ cần dùng chiếc cuốc ‎và bổ từ đầu mềm. 267 00:14:57,689 --> 00:14:58,523 ‎Nửa của anh. 268 00:15:08,075 --> 00:15:09,743 ‎Và anh nạo dừa bằng cái này. 269 00:15:23,632 --> 00:15:27,260 ‎Đây là cách tốt nhất ‎để làm nước cốt dừa. Cụng ly. 270 00:15:27,344 --> 00:15:29,304 ‎Anh phải chỉ cho những người khác cách… 271 00:15:29,388 --> 00:15:32,265 ‎- Phải. Cảm ơn, người anh em. ‎- …làm đồ ăn. Bất cứ lúc nào. 272 00:15:34,434 --> 00:15:36,979 ‎- Có một con. ‎- Có một con à? Mất dấu rồi à? 273 00:15:39,189 --> 00:15:42,567 ‎- Đúng. Anh ấy để mất dấu rồi. ‎- ‎Giờ tôi biết tìm gì rôi. 274 00:15:44,903 --> 00:15:47,239 ‎- Cua. ‎- Có một con bên kia. Thấy không? 275 00:15:47,322 --> 00:15:50,742 ‎- Sao nhìn được xa thế? ‎- Thấy nó nhảy lên chứ? Lại bắt đi. 276 00:15:53,078 --> 00:15:54,079 ‎Lại gần hơn nữa. 277 00:15:55,247 --> 00:15:56,456 ‎Chọc con màu đen đó. 278 00:15:57,624 --> 00:15:59,167 ‎Trượt rồi. Thấy nó không? 279 00:16:00,460 --> 00:16:02,004 ‎Trượt rồi. Phía dưới kìa. 280 00:16:02,838 --> 00:16:04,965 ‎- Dưới đó. ‎- Ở đó. 281 00:16:05,048 --> 00:16:07,467 ‎- Anh ấy làm được rồi. ‎- Đây rồi. Trúng ngay giữa. 282 00:16:08,385 --> 00:16:10,637 ‎Con cua của anh đó. Xuyên ngay giữa. 283 00:16:11,471 --> 00:16:14,516 ‎Tôi thích đánh cá bằng ruồi ‎nhân tạo, vì có thể bắt và thả nó ở Mỹ 284 00:16:14,599 --> 00:16:18,937 ‎nhưng chắc sẽ tốt hơn ‎nếu ta bắt nó và thực sự ăn nó luôn. 285 00:16:19,479 --> 00:16:21,565 ‎Chúng ngon hơn khi anh tự mình bắt. 286 00:16:21,648 --> 00:16:22,816 ‎Đúng là vậy. 287 00:16:22,899 --> 00:16:24,026 ‎Nhìn này, anh bạn. 288 00:16:24,109 --> 00:16:27,779 ‎Vậy thôi. Rồi tôi sẽ chỉ anh cách nấu. ‎Hy vọng các anh đói rồi. 289 00:16:29,990 --> 00:16:33,326 ‎- Chào. Tôi là Darin. ‎- Rất vui được gặp. Tôi là Delissa. 290 00:16:33,410 --> 00:16:37,622 ‎Tôi là thợ đan giỏ truyền thống. ‎Cháu gái tôi, Cayanna, đang ngồi đây. 291 00:16:37,706 --> 00:16:38,707 ‎Chào Cayanna. 292 00:16:38,790 --> 00:16:40,834 ‎Tôi từng làm công việc này với bà. 293 00:16:40,917 --> 00:16:44,171 ‎- Bọn tôi ngồi cùng bà. ‎- Tuyệt. Và sợi này từ đâu ra? 294 00:16:44,254 --> 00:16:47,758 ‎Ta đang dùng cây cọ đen. ‎Loại cây này rất hiếm. 295 00:16:47,841 --> 00:16:52,220 ‎Cây cọ đen chỉ mọc ở vùng ven biển hẹp ‎dọc theo vùng nhiệt đới ẩm ướt. 296 00:16:52,304 --> 00:16:55,223 ‎Phần gỗ của nó thì cánh đàn ông sẽ dùng 297 00:16:56,183 --> 00:16:58,060 ‎để làm gậy nhạc. 298 00:16:58,727 --> 00:17:00,562 ‎Vật này dùng trong các nghi lễ. 299 00:17:00,645 --> 00:17:05,525 ‎Vâng. Gậy nhạc, giá đỡ giáo, ‎mũi giáo, không lãng phí một cái gì, 300 00:17:05,609 --> 00:17:07,277 ‎vì chúng tôi sẽ lấy cả cây. 301 00:17:07,360 --> 00:17:11,740 ‎Mỗi cây tôi chặt ở Daintree ‎đều được tôi trồng lại. 302 00:17:11,823 --> 00:17:13,325 ‎- Để giữ gìn sự bền vững. ‎- Tuyệt. 303 00:17:13,408 --> 00:17:15,327 ‎Giữ lại văn hóa truyền thống 304 00:17:15,410 --> 00:17:18,872 ‎khi bị xâm lược là việc bất hợp pháp. 305 00:17:18,955 --> 00:17:23,043 ‎Rất may là nó được truyền lại ‎qua các thế hệ trong gia đình, 306 00:17:23,126 --> 00:17:27,047 ‎qua những người phụ nữ, cho thế hệ mới. ‎Và họ đang làm điều tương tự, 307 00:17:27,130 --> 00:17:29,341 ‎truyền lại cho thế hệ sau đó. 308 00:17:29,424 --> 00:17:33,470 ‎Những chiếc túi mỏng như thế ‎thường được dùng để địu em bé. 309 00:17:34,221 --> 00:17:37,516 ‎Tay cầm sẽ treo trên đầu. Như thế này. 310 00:17:37,599 --> 00:17:40,310 ‎Đó là cách họ bế em bé qua bụi rậm. 311 00:17:40,393 --> 00:17:44,815 ‎Tôi mất khoảng ba tháng ‎để làm những chiếc lớn như thế này. 312 00:17:45,357 --> 00:17:47,692 ‎- Ba tháng ư? ‎- Ừ, lâu lắm. 313 00:17:47,776 --> 00:17:51,571 ‎Nhưng một cái nhỏ như thế này ‎chỉ mất nửa tiếng. 314 00:17:52,364 --> 00:17:56,076 ‎Chúng tôi ngồi với bà vào các ngày lễ, ‎như giờ kể chuyện vậy. 315 00:17:56,159 --> 00:17:58,453 ‎Bà tôi thực sự đã được giấu ‎trong một cái giỏ. 316 00:17:59,079 --> 00:18:01,164 ‎- Trong Thế hệ bị đánh cắp… ‎- Gì cơ? 317 00:18:01,248 --> 00:18:03,917 ‎Khi chính quyền người da trắng ‎đến bắt trẻ em đi. 318 00:18:04,000 --> 00:18:04,835 ‎Cô đang đùa à? 319 00:18:04,918 --> 00:18:10,423 ‎Bà được cho một hạt đậu burnie ‎để ngừng khóc khi còn bé. 320 00:18:10,507 --> 00:18:12,509 ‎Lúc đó bà đã không bị bắt đi. 321 00:18:12,592 --> 00:18:14,928 ‎Việc tách lũ trẻ và gia đình chúng tôi 322 00:18:15,011 --> 00:18:18,348 ‎khỏi vùng đất truyền thống của mình ‎là chuyện cách đây không lâu. 323 00:18:18,431 --> 00:18:20,225 ‎Chỉ cách đây có một thế hệ. 324 00:18:20,308 --> 00:18:25,021 ‎Nên chúng tôi thật may mắn ‎khi vẫn giữ được văn hóa nguyên vẹn 325 00:18:25,105 --> 00:18:27,649 ‎và có thể chia sẻ nó với thế giới. 326 00:18:28,275 --> 00:18:31,820 ‎Ngoài việc bắt thẳng từ đại dương vào, 327 00:18:31,903 --> 00:18:34,739 ‎bí quyết để nấu một con cua ngon là gì? 328 00:18:34,823 --> 00:18:35,824 ‎Thả chúng vào đó. 329 00:18:36,533 --> 00:18:39,369 ‎Chủ yếu nằm ở hỗn hợp gia vị. ‎Cho một ít dầu dừa. 330 00:18:43,665 --> 00:18:44,499 ‎Vừa đủ. 331 00:18:46,918 --> 00:18:48,545 ‎Thả một ít bơ vào đó. 332 00:18:48,628 --> 00:18:51,548 ‎- Tỏi. Tỏi băm thôi. ‎- Tôi cũng thích tỏi. Thật tuyệt. 333 00:18:51,631 --> 00:18:55,093 ‎Đây chủ yếu là ớt mắt chim. ‎Ủ được 25 năm rồi. 334 00:18:55,760 --> 00:18:59,931 ‎Chỉ có ớt, giấm và muối. Cho vài quả vào. 335 00:19:00,724 --> 00:19:03,476 ‎Đó chỉ là giấm và muối, ‎nước trong món này. 336 00:19:06,062 --> 00:19:08,315 ‎Anh sẽ ngửi thấy mùi ngay khi vừa nấu. 337 00:19:09,858 --> 00:19:13,612 ‎Nếu nấu cua quá lâu, ‎thịt sẽ dính vào vỏ, rất khó lột. 338 00:19:13,695 --> 00:19:18,116 ‎Đây là chanh tây. Vị của nó tuyệt hơn ‎bất kì loại chanh nào mà anh biết. 339 00:19:18,200 --> 00:19:19,826 ‎Thế à? Chanh tây ư? 340 00:19:20,368 --> 00:19:22,412 ‎Đúng vậy. Hãy nếm thử đi, anh bạn. 341 00:19:22,495 --> 00:19:24,039 ‎Rắc một ít muối lên. 342 00:19:25,999 --> 00:19:28,251 ‎Đậy vung lại trong vòng năm phút. 343 00:19:28,335 --> 00:19:31,838 ‎- Ta sẽ hấp ư? ‎- Chờ chúng chuyển sang màu cam. 344 00:19:31,922 --> 00:19:34,299 ‎- Thế là xong. ‎- Chấm vào đó à? 345 00:19:36,426 --> 00:19:37,594 ‎Ngay dưới chỗ này. 346 00:19:46,228 --> 00:19:50,482 ‎Tốt rồi. Sau khi nấu xong, ‎nếu ai muốn ăn nữa thì ta sẽ nấu thêm. 347 00:19:50,565 --> 00:19:51,691 ‎Nấu một mẻ mới. 348 00:19:52,400 --> 00:19:54,903 ‎Không biết Darin sẽ làm gì với mấy cái rổ. 349 00:19:56,321 --> 00:19:57,530 ‎Anh phải kiên nhẫn. 350 00:19:57,614 --> 00:19:59,866 ‎Cái này sẽ thành hình dạng gì vậy? 351 00:20:00,825 --> 00:20:02,327 ‎- Hãy nói tôi biết. ‎- Rồi. 352 00:20:02,410 --> 00:20:05,747 ‎- Đây là sản phẩm cuối cùng. ‎- Nhìn nó kìa. 353 00:20:06,998 --> 00:20:10,961 ‎Cảm giác thật tuyệt khi dừng lại, ‎tập trung làm điều gì đó, 354 00:20:11,044 --> 00:20:13,505 ‎sống chậm lại, nghe vài câu chuyện của cô. 355 00:20:13,588 --> 00:20:15,131 ‎Hy vọng anh thấy vui. 356 00:20:15,215 --> 00:20:16,424 ‎- Vâng. ‎- Cảm ơn anh. 357 00:20:16,967 --> 00:20:18,802 ‎- Này. Có gì thế? ‎- Sao rồi? 358 00:20:18,885 --> 00:20:20,470 ‎- Thể nào rồi? ‎- Sao rồi? 359 00:20:20,553 --> 00:20:21,554 ‎- Khá ổn. ‎- Vậy ư? 360 00:20:21,638 --> 00:20:23,014 ‎Tôi được ăn rất nhiều đồ ngon. 361 00:20:23,098 --> 00:20:24,766 ‎- Vui chứ? ‎- Một đống cua. 362 00:20:24,849 --> 00:20:26,559 ‎Vâng. Không tệ đâu. 363 00:20:26,643 --> 00:20:29,854 ‎Chúng tôi thấy vài cây thuốc quý ‎và ăn dừa. 364 00:20:29,938 --> 00:20:31,523 ‎- Tuyệt. ‎- Buổi chiều tuyệt vời. 365 00:20:31,606 --> 00:20:32,941 ‎- Thật khó tin. ‎- Luôn là vậy. 366 00:20:33,024 --> 00:20:37,028 ‎Nơi này là cửa hàng tạp hóa, ‎là hiệu thuốc. Có mọi thứ ta cần. 367 00:20:37,112 --> 00:20:38,780 ‎Thật tuyệt khi thấy các anh sống thế nào. 368 00:20:38,863 --> 00:20:41,533 ‎Cảm ơn vì đã tiếp nối truyền thống ‎và chào đón bọn tôi… 369 00:20:41,616 --> 00:20:45,370 ‎Đừng lo. Bữa nào quay lại, ‎hãy ghé qua nhé. Luôn có gia đình ở đó. 370 00:20:45,453 --> 00:20:48,581 ‎- Cảm ơn. Cảm ơn, người anh em. ‎- Cảm ơn. 371 00:20:48,665 --> 00:20:51,293 ‎- Cảm ơn nhé. ‎- Chúng tôi rất cảm kích. 372 00:20:51,376 --> 00:20:54,546 ‎- Hẹn gặp lại. ‎- Cảm ơn nhé. Chúc một ngày tốt lành. 373 00:20:55,463 --> 00:20:59,134 ‎Điểm dừng tiếp theo là vườn quốc gia ‎ở phía bắc Queensland, 374 00:20:59,217 --> 00:21:03,722 ‎nhưng nó không phải một vườn quốc gia ‎điển hình. Trong suốt 400 triệu năm, 375 00:21:03,805 --> 00:21:06,725 ‎Mẹ Thiên Nhiên đã điêu khắc nên ‎tác phẩm phi thường này. 376 00:21:06,808 --> 00:21:11,354 ‎Đất đai chuyển mình, nước chảy, ‎đá vôi hòa tan. 377 00:21:11,438 --> 00:21:14,941 ‎Và cho ra thành phẩm ‎là hang động Chillagoe. 378 00:21:15,025 --> 00:21:17,861 ‎Mối liên hệ giữa người bản địa 379 00:21:17,944 --> 00:21:21,823 ‎và hang động Chillagoe ‎đã có từ hàng chục ngàn năm trước. 380 00:21:21,906 --> 00:21:25,285 ‎Thật không may, tôi bị ốm ‎vào ngày lên kế hoạch đi, 381 00:21:25,368 --> 00:21:26,786 ‎nên Darin đi một mình. 382 00:21:26,870 --> 00:21:29,497 ‎- Chà, thật phi thường. ‎- Của anh đây. 383 00:21:29,581 --> 00:21:33,126 ‎- Nơi này là gì? ‎- Đó là một chỗ nhỏ có tên là Chillagoe. 384 00:21:34,252 --> 00:21:37,047 ‎Ở đây chúng tôi có ‎một vài khoang ánh sáng, 385 00:21:37,130 --> 00:21:39,924 ‎tôi cũng muốn cho anh xem ‎một số hóa thạch biển. 386 00:21:40,008 --> 00:21:40,842 ‎Thật ư? 387 00:21:41,343 --> 00:21:43,970 ‎Nơi này từng ở dưới nước. 388 00:21:44,054 --> 00:21:45,472 ‎- Vâng. ‎- Từ bao giờ? 389 00:21:46,097 --> 00:21:48,725 ‎Họ nói nó có từ 400 triệu năm trước. 390 00:21:48,808 --> 00:21:50,435 ‎- Bốn trăm triệu ư? ‎- Đúng. 391 00:21:51,644 --> 00:21:52,729 ‎Chà. 392 00:21:53,438 --> 00:21:57,275 ‎Sao lại có nơi như thế này chứ? ‎Nó như từ trên trời rơi xuống ấy. 393 00:21:57,359 --> 00:22:00,111 ‎Vâng. Với tất cả than đá ‎và trầm tích trộn lẫn với nhau, 394 00:22:00,195 --> 00:22:02,447 ‎nó tạo thành đá trầm tích, ‎một loại đá vôi bình thường. 395 00:22:02,947 --> 00:22:05,867 ‎Khi vỏ Trái Đất di chuyển, ‎và nhiều nhiệt và áp suất 396 00:22:05,950 --> 00:22:08,203 ‎đẩy nó lên theo chiều thẳng đứng, ‎như ta thấy ngày nay. 397 00:22:09,120 --> 00:22:10,372 ‎Thật khó để tưởng tượng, 398 00:22:10,455 --> 00:22:14,959 ‎nhưng các nhà khoa học tin chúng bắt đầu ‎hình thành từ 400 triệu năm trước. 399 00:22:18,505 --> 00:22:20,715 ‎Khi đó, tất cả đều ở dưới nước. 400 00:22:21,341 --> 00:22:22,550 ‎Này, anh là gì thế? 401 00:22:22,634 --> 00:22:26,179 ‎Tôi là một con cúc đá, ‎một kẻ săn mồi dưới biển từ lâu. 402 00:22:26,262 --> 00:22:29,599 ‎Rất nhiều đồng loại của tôi ‎từng ở các vùng biển quanh đây, 403 00:22:30,141 --> 00:22:31,935 ‎trước khi bị tuyệt chủng. 404 00:22:32,018 --> 00:22:35,688 ‎Hóa thạch amoni được tìm thấy ở đây ‎chính là bằng chứng à? 405 00:22:35,772 --> 00:22:38,525 ‎Đúng vậy, rằng khu vực này ‎từng ở dưới nước. 406 00:22:39,067 --> 00:22:42,654 ‎Qua hàng triệu năm, các mảng kiến tạo ‎của Trái Đất thay đổi, 407 00:22:42,737 --> 00:22:46,157 ‎hội tụ vào nhau, tạo thành những ngọn núi. 408 00:22:46,241 --> 00:22:50,870 ‎Hàng triệu năm mưa và xói mòn tạo thành ‎các hang động trong nhứng ngọn núi này, 409 00:22:50,954 --> 00:22:53,289 ‎tạo ra vẻ đẹp mà anh thấy hôm nay, 410 00:22:53,373 --> 00:22:56,668 ‎để những người canh giữ ‎đất đai truyền thống trông coi và sử dụng 411 00:22:56,751 --> 00:22:59,212 ‎suốt 60.000 năm qua. 412 00:22:59,295 --> 00:23:03,633 ‎Nhưng hãy nhớ, đồng loại của tôi ‎đã không còn khoảng 65 triệu năm rồi. 413 00:23:04,426 --> 00:23:06,678 ‎Điều đó nhắc tôi, chắc tôi nên đi rồi. 414 00:23:09,305 --> 00:23:10,306 ‎Hẹn gặp lại? 415 00:23:10,390 --> 00:23:12,350 ‎Chỉ ở dạng hóa thạch thôi! 416 00:23:14,477 --> 00:23:15,353 ‎Ôi trời. 417 00:23:16,771 --> 00:23:18,064 ‎Thật khó tin. 418 00:23:18,148 --> 00:23:21,234 ‎Khi tôi đưa mọi người đi qua hang động, ‎họ cũng thấy vẻ đẹp trong đó, 419 00:23:21,317 --> 00:23:24,487 ‎y hệt như tôi. Đó là lý do ‎tôi thích công việc này. 420 00:23:25,113 --> 00:23:26,739 ‎Kia rồi. Băng qua đó. 421 00:23:34,289 --> 00:23:35,123 ‎Chúa ơi. 422 00:23:36,541 --> 00:23:38,960 ‎- Ta đang ở bên trong, Eddie. ‎- Ta đang ở trong hang. 423 00:23:40,420 --> 00:23:42,547 ‎Nó được phát hiện vào năm 1891. 424 00:23:42,630 --> 00:23:43,548 ‎Năm 1891 ư? 425 00:23:43,631 --> 00:23:47,093 ‎Phải, bởi một người đàn ông ‎tên là William Atherton. 426 00:23:49,679 --> 00:23:53,933 ‎- Có con nhện ở kia. ‎- Có cái gì? Con nhện đâu? 427 00:23:54,017 --> 00:23:57,437 ‎Khi người ta thấy Nhện Thợ Săn, ‎họ la lên: "A!". 428 00:23:57,520 --> 00:23:58,688 ‎Và họ hoảng sợ. 429 00:24:00,106 --> 00:24:01,357 ‎Tầm cỡ bàn tay tôi. 430 00:24:08,656 --> 00:24:13,077 ‎Eddie, hãy giải thích cho tôi ‎về những cấu trúc nhọn khác nhau này đi. 431 00:24:13,161 --> 00:24:15,497 ‎- Chúng là gì? ‎- Chúng được gọi là thạch nhũ. 432 00:24:15,580 --> 00:24:16,414 ‎Thạch nhũ hả? 433 00:24:16,498 --> 00:24:19,334 ‎Anh sẽ thấy cả măng đá, ‎chúng hình thành từ dưới đất. 434 00:24:19,417 --> 00:24:22,670 ‎Với thạch nhũ, nước chảy ở giữa chúng, 435 00:24:22,754 --> 00:24:24,964 ‎như một chiếc vòi nhỏ, nhỏ xuống, 436 00:24:25,048 --> 00:24:27,425 ‎tạo thành măng đá, và ngày càng cao lên. 437 00:24:27,967 --> 00:24:30,303 ‎Mất bao lâu để chúng hình thành? 438 00:24:30,386 --> 00:24:34,182 ‎Với thạch nhũ, cứ 100 năm ‎thì tụ được ba đến năm cen-ti-mét. 439 00:24:34,682 --> 00:24:38,102 ‎Còn với măng đá, cứ 100 năm ‎thì chỉ được một cen-ti-mét. 440 00:24:39,229 --> 00:24:41,356 ‎Ta đến rồi đây. Anh có thể thấy… 441 00:24:41,439 --> 00:24:43,900 ‎- Đây rồi. ‎- …nước đọng lại dưới đáy. 442 00:24:43,983 --> 00:24:46,694 ‎- Nhìn kìa. ‎- Sẽ mất một lúc để nhỏ giọt, nên… 443 00:24:46,778 --> 00:24:49,280 ‎Tôi nên chạm vào nó hay cứ để thế nhỉ? ‎Nên để thế thôi. 444 00:24:50,406 --> 00:24:52,909 ‎Khi tôi đưa họ vào ‎khoang ánh sáng đầu tiên 445 00:24:52,992 --> 00:24:55,912 ‎- Chà! ‎- ‎…phản ứng đầu tiên của họ là, "Chà". 446 00:24:57,205 --> 00:24:59,582 ‎"Nơi này to thật. Nhìn như nhà thờ vậy". 447 00:25:00,083 --> 00:25:02,794 ‎Một khoang ánh sáng trong hang động này. 448 00:25:02,877 --> 00:25:06,756 ‎Đây là một trong những thứ đẹp nhất ‎mà tôi từng thấy. 449 00:25:06,839 --> 00:25:10,385 ‎Đẹp thật. Đây là phần ấn tượng nhất ‎của chuyến đi này. 450 00:25:10,468 --> 00:25:14,389 ‎Sao có thể không hỏi câu ‎mình là ai hay mình là gì, 451 00:25:14,472 --> 00:25:17,475 ‎"Đây là gì? Chuyện này là sao?" 452 00:25:17,559 --> 00:25:20,019 ‎khi đến những nơi như thế này? 453 00:25:21,771 --> 00:25:24,399 ‎Eddie, anh hoàn toàn không ‎nói trước về điều này với tôi. 454 00:25:26,234 --> 00:25:28,653 ‎- Chúa ơi. ‎- Văn phòng này đẹp nhỉ? 455 00:25:32,657 --> 00:25:33,491 ‎Chà. 456 00:25:34,576 --> 00:25:38,746 ‎Đây là nơi thổ dân Úc ‎có thể đến để tránh thời tiết xấu. 457 00:25:38,830 --> 00:25:39,706 ‎Phải. 458 00:25:39,789 --> 00:25:42,584 ‎Nhưng họ không vào sâu trong hang ‎vì nó quá tối. 459 00:25:42,667 --> 00:25:46,129 ‎Gần cửa hang. Có chút ánh sáng. ‎Vào chỗ này. Bằng phẳng. 460 00:25:47,505 --> 00:25:50,174 ‎Cả khu vực hang động này, tôi được đến 461 00:25:50,258 --> 00:25:53,261 ‎và tôi sẽ kể cho những người khác, ‎thật đặc biệt. 462 00:25:53,344 --> 00:25:57,599 ‎Đúng vậy. Như anh đã nói, ‎anh cảm thấy điều gì đó. 463 00:25:57,682 --> 00:25:59,475 ‎- Vâng. ‎- Và anh đã lưu giữ nó. 464 00:25:59,559 --> 00:26:00,602 ‎- Vâng. ‎- Tốt đấy. 465 00:26:03,646 --> 00:26:07,942 ‎Tôi sẽ đưa Darin ra ngoài hang, ‎lên ngọn đồi này để ngắm nhìn rõ hơn. 466 00:26:08,693 --> 00:26:11,237 ‎Ta có thể thấy được hàng dặm quanh đây. 467 00:26:11,321 --> 00:26:14,282 ‎Tôi sẽ cho anh xem ‎một vài nghệ thuật trên đá. 468 00:26:14,365 --> 00:26:16,200 ‎- Nghệ thuật trên đá ư? ‎- Đúng. 469 00:26:16,284 --> 00:26:18,786 ‎Phần thú vị thực sự ‎nằm dưới lớp vỏ đá này. 470 00:26:20,204 --> 00:26:22,165 ‎Nhìn lên trần nhà đi. 471 00:26:26,586 --> 00:26:28,004 ‎Nghệ thuật trên đá tuyệt đẹp. 472 00:26:28,087 --> 00:26:31,257 ‎Có thể thấy ở trên này ‎cũng có rất nhiều ngôi sao. 473 00:26:31,341 --> 00:26:33,718 ‎Rất nhiều thổ dân Úc quanh đây… 474 00:26:34,302 --> 00:26:36,721 ‎Bọn tôi được gọi là người Wakaman ‎ở vùng này, 475 00:26:36,804 --> 00:26:39,515 ‎bọn tôi thấy những vì sao ‎nhờ định hướng vào ban đêm. 476 00:26:40,016 --> 00:26:44,312 ‎Thứ này sẽ dẫn anh đến ngôi sao lớn ‎mà anh luôn có. 477 00:26:44,395 --> 00:26:46,147 ‎- Ngay đây. ‎- Và đi theo nó. 478 00:26:46,230 --> 00:26:47,857 ‎- Nó sẽ đưa anh đến chỗ có nước. ‎- Thế ư? 479 00:26:47,940 --> 00:26:50,568 ‎Tất cả đều dựa trên đất ở đây. 480 00:26:50,652 --> 00:26:52,528 ‎- Đúng vậy. ‎- Chà. 481 00:26:52,612 --> 00:26:55,740 ‎Ở bên này, anh có thể thấy ‎vài dấu chân chó trên kia. 482 00:26:55,823 --> 00:26:56,824 ‎Vâng. 483 00:26:56,908 --> 00:26:59,035 ‎Chúng tôi có một linh vật chó lớn ‎ở trên này, 484 00:26:59,118 --> 00:27:02,121 ‎chúng tôi gọi là chó Djungan, ‎kia là dấu vết của nó. 485 00:27:02,205 --> 00:27:06,417 ‎Anh có thể thấy ở đằng xa kia, ‎tảng đá hình mặt chó. 486 00:27:07,210 --> 00:27:09,629 ‎Kia là nơi bắt đầu câu chuyện về chú chó. 487 00:27:10,713 --> 00:27:14,717 ‎Rồi nhà vua đến đây với tất cả các bà vợ, ‎bảy bà vợ, ngồi xuống đây. 488 00:27:15,218 --> 00:27:18,596 ‎Anh thấy quang cảnh, nên anh có thể ‎thấy các bộ lạc khác đang tiến vào. 489 00:27:18,680 --> 00:27:22,725 ‎Phía đông có người Mbabaram, 490 00:27:22,809 --> 00:27:25,311 ‎và phía bắc có bộ lạc Kuku Djungan 491 00:27:25,395 --> 00:27:27,355 ‎cũng xuất hiện ở khu vực này. 492 00:27:27,438 --> 00:27:31,567 ‎Cái này kể cho anh câu chuyện về nước, 493 00:27:31,651 --> 00:27:33,903 ‎câu chuyện về con chó đến từ đâu. 494 00:27:33,986 --> 00:27:36,572 ‎Vì có một tấm bản đồ ‎đằng sau anh với mặt con chó đó. 495 00:27:36,656 --> 00:27:38,658 ‎- Hay đấy. ‎- Nó chỉ về khu vực đó. 496 00:27:39,283 --> 00:27:42,954 ‎Tảng đá xám xanh ở đằng kia ‎từng là nơi sâu nhất của đại dương. 497 00:27:43,579 --> 00:27:47,667 ‎Nơi mà chúng ta đang ngồi bây giờ ‎là chỗ nông của biển. 498 00:27:47,750 --> 00:27:48,584 ‎Ngay đây ư? 499 00:27:48,668 --> 00:27:52,964 ‎Giờ tôi có một thứ hay ho ‎từ thời tiền sử để cho Darin xem. 500 00:27:53,589 --> 00:27:54,966 ‎Đây là hóa thạch biển 501 00:27:55,049 --> 00:27:59,929 ‎có niên đại từ 65 triệu năm trước ‎khi vùng đất này ở dưới nước. 502 00:28:00,012 --> 00:28:02,056 ‎Đây thực chất là một phần của rạn san hô… 503 00:28:02,140 --> 00:28:03,891 ‎- Đúng vậy. ‎- …từ 400 triệu năm trước. 504 00:28:03,975 --> 00:28:07,103 ‎- Người anh em, cảm ơn anh. ‎- Đừng lo. 505 00:28:07,186 --> 00:28:10,565 ‎- Bình minh, hoàng hôn. Kia là nước. ‎- Đúng vậy. 506 00:28:11,649 --> 00:28:13,860 ‎Là hướng dẫn viên du lịch, ‎quan trọng là phải 507 00:28:13,943 --> 00:28:16,696 ‎giữ gìn nó vì nó lưu giữ ‎rất nhiều lịch sử. 508 00:28:16,779 --> 00:28:20,366 ‎Tôi chỉ hy vọng mọi người biết ‎vùng đất này lâu đời 509 00:28:20,450 --> 00:28:23,619 ‎và xinh đẹp nhường nào, ‎và họ muốn bảo tồn nó. 510 00:28:25,163 --> 00:28:28,124 ‎Mỗi trải nghiệm đưa tôi ‎quay lại cùng một câu hỏi. 511 00:28:28,207 --> 00:28:29,625 ‎Chúng tôi nên làm gì? 512 00:28:30,626 --> 00:28:32,795 ‎Tôi nhớ lại khoảng thời gian ‎với Bruce Pascoe. 513 00:28:32,879 --> 00:28:36,007 ‎Ta có thể học hỏi thêm điều gì ‎từ người bản địa trên khắp thế giới? 514 00:28:36,090 --> 00:28:39,093 ‎Có vẻ như có rất nhiều ‎điều kì diệu trong quá khứ. 515 00:28:39,177 --> 00:28:41,137 ‎- Một tách trà. ‎- Một tách trà. 516 00:28:41,220 --> 00:28:44,348 ‎- Như ta đang làm vậy. ‎- Ngồi xuống. Chuẩn bị ấm trà. 517 00:28:45,141 --> 00:28:49,187 ‎Tìm hiểu xem các ông bà ‎thích loại trà nào. 518 00:28:51,105 --> 00:28:53,566 ‎- Họ sẽ cho thêm sữa hay đường. ‎- Được. 519 00:28:53,649 --> 00:28:56,819 ‎- Nhưng sự quan tâm đó… ‎- Sự tôn trọng. 520 00:28:56,903 --> 00:28:59,113 ‎Chúng tôi bày đồ ăn lên bàn. 521 00:28:59,197 --> 00:29:03,201 ‎Chúng tôi chia sẻ với nhau ‎và luôn là như vậy. 522 00:29:03,284 --> 00:29:06,579 ‎Đó không phải thuốc chữa bách bệnh ‎mà là cuộc trò chuyện. 523 00:29:06,662 --> 00:29:10,833 ‎Cuộc trò chuyện đó ‎sẽ tạo nên một nơi tốt đẹp hơn. 524 00:29:10,917 --> 00:29:15,213 ‎Nhưng không chỉ với người bản địa ‎mà là ta với nhau. Ta đã dừng việc… 525 00:29:15,713 --> 00:29:17,131 ‎- Giao tiếp. ‎- …yêu thương nhau. 526 00:29:17,215 --> 00:29:20,301 ‎- Thật tuyệt vời. ‎- Tôi vô cùng biết ơn ông. 527 00:29:20,384 --> 00:29:22,929 ‎- Cảm ơn rất nhiều. ‎- Vâng. Thật tuyệt. 528 00:29:23,012 --> 00:29:24,222 ‎Đơn giản thôi. 529 00:29:24,305 --> 00:29:28,184 ‎Cứ ngồi xuống. Lắng nghe. ‎Thế giới này là để ta chia sẻ. 530 00:29:28,893 --> 00:29:29,727 ‎Cảm ơn, Bruce. 531 00:29:30,770 --> 00:29:33,272 ‎Đây là cơ hội tiếp theo ‎để bọn tôi làm điều đó. 532 00:29:33,356 --> 00:29:35,483 ‎Bọn tôi sẽ đến Rừng nhiệt đới Girringun 533 00:29:35,566 --> 00:29:38,236 ‎để gặp Sonya Takau, ‎nhân viên truyền thông, 534 00:29:38,319 --> 00:29:43,407 ‎và Phil Rist, CEO, cả hai đều thuộc ‎Tổ chức thổ dân Girringun. 535 00:29:43,491 --> 00:29:44,826 ‎Tên tôi là Phil Rist. 536 00:29:44,909 --> 00:29:48,037 ‎Tôi là giám đốc điều hành ‎của Trung tâm thổ dân 537 00:29:48,120 --> 00:29:51,082 ‎quản lý đất và biển ‎nổi tiếng ở Queensland. 538 00:29:51,165 --> 00:29:54,502 ‎Và trên toàn nước Úc. ‎Có chín nhóm như chúng tôi, 539 00:29:54,585 --> 00:30:00,049 ‎chúng tôi quản lý cả một khu vực rộng lớn. ‎Nước Úc có một lịch sử đen tối, 540 00:30:00,925 --> 00:30:04,053 ‎trong cách đất nước này ‎đối xử với người Úc bản địa. 541 00:30:04,136 --> 00:30:08,349 ‎Càng nhiều người hiểu ‎và nhận thức rõ về cuộc đấu tranh 542 00:30:08,432 --> 00:30:11,686 ‎của người Úc bản địa nói chung, ‎thì càng tốt. 543 00:30:11,769 --> 00:30:14,689 ‎Có câu nói như thế này… 544 00:30:14,772 --> 00:30:19,277 ‎cha và con trai ‎luôn là người làm việc lớn. 545 00:30:19,360 --> 00:30:22,655 ‎Khi người cha hoàn thành trách nhiệm, ‎đặt cây giáo xuống, 546 00:30:22,738 --> 00:30:26,868 ‎đứa con trai cầm nó lên, ‎và tiếp tục cuộc chiến, là như vậy. 547 00:30:26,951 --> 00:30:29,620 ‎Điều đó đang thay đổi, ‎giờ thì không chỉ con trai. 548 00:30:30,121 --> 00:30:32,415 ‎Con gái cũng cầm được cây giáo lên. 549 00:30:32,498 --> 00:30:36,043 ‎Nhưng các anh cũng là một phần trong đó. ‎Sự sẵn sàng lắng nghe và học hỏi 550 00:30:36,127 --> 00:30:38,087 ‎trở thành một phần của sự thay đổi đó. 551 00:30:38,170 --> 00:30:41,340 ‎Úc là một trong những quốc gia ‎giàu có nhất hành tinh. 552 00:30:41,424 --> 00:30:43,301 ‎Nhưng trong lòng nước Úc 553 00:30:43,926 --> 00:30:48,055 ‎là cuộc đấu tranh kéo dài hàng thế hệ. 554 00:30:48,139 --> 00:30:52,768 ‎Đó là một phần của sự đồng hóa ‎vào nền văn hóa thống trị này. 555 00:30:53,269 --> 00:30:55,855 ‎Nó có rất nhiều vấn đề. 556 00:30:55,938 --> 00:30:58,941 ‎Điều khiến tôi kinh ngạc là 557 00:30:59,025 --> 00:31:04,405 ‎tại sao chính phủ và người dân 558 00:31:04,488 --> 00:31:06,157 ‎không đồng lòng 559 00:31:06,240 --> 00:31:10,912 ‎rồi kết hợp trí lực để xây dựng ‎một đất nước tốt đẹp hơn? 560 00:31:11,871 --> 00:31:14,790 ‎Tôi đã cố tìm câu trả lời cho câu hỏi đó. 561 00:31:14,874 --> 00:31:20,004 ‎Trong nhiều năm, người Úc da trắng luôn ‎nói rằng chúng tôi không bằng người khác. 562 00:31:20,087 --> 00:31:21,964 ‎Điều đó đã ăn sâu vào nơi đây, 563 00:31:22,048 --> 00:31:26,052 ‎tạo thành sự mặc cảm cao-thấp ‎mà đôi khi tôi có nhắc, 564 00:31:26,135 --> 00:31:30,681 ‎Tôi nghĩ mọi thứ đang thay đổi. ‎Nó đã thay đổi được một thời gian rồi. 565 00:31:30,765 --> 00:31:34,769 ‎Tôi hiểu điều anh nói, tôi đồng ý. ‎Tôi nghĩ mọi thứ sắp thay đổi rồi. 566 00:31:34,852 --> 00:31:41,484 ‎Tôi biết thế hệ trẻ bây giờ rất cởi mở, 567 00:31:41,567 --> 00:31:43,486 ‎và có tư duy tiến bộ… 568 00:31:45,321 --> 00:31:48,449 ‎Thật thú vị khi tôi được ‎ngồi cùng mọi người hôm nay, 569 00:31:48,532 --> 00:31:51,035 ‎vì mọi người đã nói lên ‎tiếng nói của mình. 570 00:31:51,118 --> 00:31:54,246 ‎Nếu chúng ta có thể truyền bá 571 00:31:54,330 --> 00:31:57,458 ‎thông điệp đi thật xa, ‎để nói lên tiếng nói của mọi người… 572 00:31:57,541 --> 00:32:00,461 ‎- Cảm ơn nhé. ‎- Tôi thực sự thấy rất biết ơn. 573 00:32:00,544 --> 00:32:02,338 ‎Chúng tôi yêu các anh. 574 00:32:02,421 --> 00:32:05,007 ‎- Đây là điều tuyệt nhất… ‎- Hai anh có thể ở lại không? 575 00:32:05,091 --> 00:32:06,300 ‎Không muốn hai anh đi đâu. 576 00:32:06,384 --> 00:32:09,261 ‎- Cẩn thận. Có lẽ… ‎- Cô sẽ không đuổi được chúng tôi đâu. 577 00:32:09,345 --> 00:32:12,473 ‎Thổ dân Úc nên tham gia nhiều ‎vào các vấn đề 578 00:32:12,556 --> 00:32:15,351 ‎toàn cầu mà chúng ta ‎phải đối mặt ngày nay. 579 00:32:15,434 --> 00:32:20,272 ‎Ta không thể cải tạo môi trường tự nhiên ‎mà không xem xét 580 00:32:20,356 --> 00:32:23,567 ‎các mối liên hệ bên trong đó. 581 00:32:24,110 --> 00:32:25,653 ‎Được rồi. Zac và Darin, 582 00:32:25,736 --> 00:32:28,948 ‎chúng tôi muốn giới thiệu ‎một vị khách rất đặc biệt. 583 00:32:29,031 --> 00:32:30,282 ‎Đây là Khoa. 584 00:32:31,075 --> 00:32:32,118 ‎Chào Khoa. 585 00:32:32,201 --> 00:32:35,079 ‎Chào cưng. Nó rất rụt rè, rất nhút nhát. 586 00:32:35,162 --> 00:32:38,791 ‎Nó là một chú chó dingo thuần chủng ‎ở rừng mưa. 587 00:32:38,874 --> 00:32:44,088 ‎Chó dingo ở đất nước này ‎đang bị đe dọa nghiêm trọng. 588 00:32:44,922 --> 00:32:49,176 ‎Hiện tại đang diễn ra cuộc chiến ‎giữa ngành công nghiệp chăn nuôi 589 00:32:49,260 --> 00:32:52,847 ‎và những người muốn bảo vệ và cứu chúng. 590 00:32:52,930 --> 00:32:55,516 ‎Chó dingo thuộc chi ‎Canis‎, 591 00:32:55,599 --> 00:33:01,522 ‎giống như sói, sói đồng cỏ, cáo và chó. ‎Trong khi chúng trông dễ thương và khả ái, 592 00:33:01,605 --> 00:33:05,526 ‎chó dingo hoang dã như kẻ săn mồi hung dữ, ‎giống như hầu hết các loài ăn thịt. 593 00:33:05,609 --> 00:33:10,990 ‎Vì vậy, hiện tại, ở bang Queensland, ‎đang có hai đạo luật 594 00:33:11,490 --> 00:33:14,368 ‎về cơ bản muốn xóa sổ hoàn toàn chúng. 595 00:33:14,869 --> 00:33:17,580 ‎Là thổ dân Úc, ‎chúng tôi biết anh chàng này 596 00:33:17,663 --> 00:33:21,292 ‎rất có giá trị trong môi trường tự nhiên. 597 00:33:21,375 --> 00:33:25,004 ‎Nó là kẻ săn mồi hàng đầu nước Úc. 598 00:33:25,838 --> 00:33:31,427 ‎Và để duy trì sự cân bằng trong bất cứ ‎môi trường hay hệ sinh thái nào, 599 00:33:31,510 --> 00:33:34,555 ‎ta phải có một kẻ săn mồi đỉnh cao. 600 00:33:34,638 --> 00:33:40,436 ‎Nếu ta để nó một mình, ‎để nó làm công việc cân bằng tự nhiên, 601 00:33:40,519 --> 00:33:42,980 ‎mọi thứ sẽ tự cân bằng. 602 00:33:43,689 --> 00:33:46,484 ‎Khi ta lớn, ta đã được dạy, ‎hãy mặc kệ tự nhiên. 603 00:33:47,318 --> 00:33:50,446 ‎Nó tự biết cách chăm sóc bản thân. ‎Nó không cần ta. 604 00:33:51,530 --> 00:33:54,325 ‎Chó dingo và thổ dân Úc ‎có nhiều điểm chung hơn. 605 00:33:54,408 --> 00:33:59,455 ‎Chúng tôi từng bị bắn, bị đầu độc. ‎Và chúng tôi từng bị giam cầm. 606 00:33:59,538 --> 00:34:03,793 ‎Nhắc đến giam cầm, từng có một vụ ‎buôn bán nô lệ da đen ở đất nước này. 607 00:34:03,876 --> 00:34:07,046 ‎Sonya khai sáng cho chúng tôi ‎về thực tế khắc nghiệt 608 00:34:07,129 --> 00:34:10,257 ‎tương đồng giữa thổ dân Úc và chó dingo. 609 00:34:10,341 --> 00:34:14,762 ‎Chúng tôi đã đi được một đoạn đường, ‎nhưng còn cả chặng đường dài 610 00:34:14,845 --> 00:34:17,723 ‎để thay đổi tư tưởng thuộc địa 611 00:34:17,807 --> 00:34:21,977 ‎đã bị tiêm nhiễm vào đất nước này. 612 00:34:22,061 --> 00:34:24,980 ‎Sự tương đồng mà cô có thể vẽ lên ‎thật tuyệt vời. 613 00:34:25,064 --> 00:34:30,694 ‎Nếu ta cho phép chó dingo tự do hoạt động ‎như bình thường trong tự nhiên, 614 00:34:30,778 --> 00:34:32,988 ‎mọi thứ có thể trở lại ‎trạng thái cân bằng. 615 00:34:33,489 --> 00:34:36,742 ‎Tương tự như người ta ‎lắng nghe tiếng nói của thổ dân, 616 00:34:36,826 --> 00:34:38,786 ‎thì mọi thứ sẽ được cân bằng. 617 00:34:38,869 --> 00:34:44,166 ‎Khi ta kết hợp khoa học phương Tây ‎và kiến thức bản địa với nhau, 618 00:34:45,793 --> 00:34:48,796 ‎ta sẽ có được những giải pháp tuyệt vời… 619 00:34:48,879 --> 00:34:52,508 ‎- Đúng. ‎- …cho môi trường tự nhiên. 620 00:34:52,591 --> 00:34:55,553 ‎Văn hóa thổ dân Úc thuộc về thế giới. 621 00:34:57,179 --> 00:35:01,183 ‎Và nếu đó là nền văn hóa lâu đời nhất ‎trên hành tinh này, 622 00:35:01,892 --> 00:35:03,602 ‎thì đó là trách nhiệm của ta… 623 00:35:03,686 --> 00:35:06,188 ‎- Biết ơn vì điều đó. ‎- Biết ơn vì điều đó. Dĩ nhiên. 624 00:35:06,272 --> 00:35:10,943 ‎Tôi rất mong được chia sẻ điều này ‎với nhiều người nhất có thể. 625 00:35:11,443 --> 00:35:16,532 ‎Việc Zac và Darin ở đây ‎và lắng nghe vô cùng quan trọng 626 00:35:16,615 --> 00:35:21,996 ‎bởi cuối cùng cũng có người lắng nghe ‎tiếng nói của thổ dân Úc. 627 00:35:22,079 --> 00:35:23,789 ‎Và từ đó trở đi, 628 00:35:23,873 --> 00:35:28,252 ‎khi ta chia sẻ điều gì đó tích cực, ‎nó tạo nên hiệu ứng dây chuyền 629 00:35:28,335 --> 00:35:31,463 ‎không chỉ tốt cho thổ dân Úc, ‎mà cho tất cả mọi người, 630 00:35:31,547 --> 00:35:34,216 ‎và quan trọng nhất là ‎cho môi trường tự nhiên, 631 00:35:35,092 --> 00:35:36,760 ‎vậy việc ta làm là đúng đắn. 632 00:35:41,307 --> 00:35:43,726 ‎Phải rời khỏi những nơi đó… 633 00:35:44,518 --> 00:35:46,687 ‎Trái tim tôi như đang nổ tung. 634 00:35:46,770 --> 00:35:50,524 ‎Nói chuyện với mọi người ‎xong thấy thật phức tạp. 635 00:35:50,608 --> 00:35:53,652 ‎- Chắc chắn rồi. ‎- Nhiều khía cạnh liên quan đến nó. 636 00:35:54,153 --> 00:35:56,071 ‎Nhưng có một điều tôi biết, 637 00:35:57,781 --> 00:35:59,575 ‎Bruce Pascoe nói đúng. 638 00:35:59,658 --> 00:36:01,952 ‎Ta phải ngồi xuống và nói chuyện. 639 00:36:02,036 --> 00:36:05,080 ‎Ngồi xuống cùng họ, 640 00:36:06,040 --> 00:36:08,209 ‎- cảm nhận năng lượng… ‎- Ừ. 641 00:36:09,168 --> 00:36:12,379 ‎…và bàn luận ‎một cách chân thành và cởi mở, 642 00:36:13,505 --> 00:36:17,218 ‎tôi nghĩ đó là một siêu năng lực ‎mà thế giới đang dần mất đi. 643 00:36:17,301 --> 00:36:20,596 ‎Tôi hiểu ý anh mà. Thế giới rộng lớn ‎hơn nhiều so với sân sau nhà mình, 644 00:36:20,679 --> 00:36:25,893 ‎trường học hay công việc của ta. ‎Ta được thấy nó ở nhiều khía cạnh khác. 645 00:36:25,976 --> 00:36:28,520 ‎Khi trở lại, tôi trân trọng hơn nữa ‎những gì ta có. 646 00:36:29,313 --> 00:36:32,942 ‎- Cảm giác thật đặc biệt nhỉ? ‎- Đúng vậy. Tôi rất vui. 647 00:36:33,025 --> 00:36:36,153 ‎Tôi đã tìm ra điều mình muốn làm ‎trong suốt phần đời còn lại. Giờ tôi 33. 648 00:36:38,197 --> 00:36:39,031 ‎Khá tốt nhỉ. 649 00:36:39,114 --> 00:36:43,619 ‎- Mùa 53 của ‎Du hí cùng‎… ‎- Tôi muốn làm David Attenborough. 650 00:36:46,080 --> 00:36:50,751 ‎Ta không thể thay đổi quá khứ, ‎và ta không thể biến sai thành đúng, 651 00:36:50,834 --> 00:36:54,171 ‎nhưng ta có thể dành thời gian ‎để tìm hiểu lịch sử của người khác 652 00:36:54,255 --> 00:36:56,131 ‎và lắng nghe tiếng nói của họ. 653 00:36:56,215 --> 00:36:58,342 ‎Mặc dù họ còn một chặng đường dài, 654 00:36:58,425 --> 00:37:02,721 ‎Úc đã bắt đầu giao tiếp ‎và thừa nhận những người đến trướco. 655 00:37:02,805 --> 00:37:06,016 ‎Tất cả các nước chưa làm được ‎đều nên noi theo điều đó. 656 00:37:06,517 --> 00:37:10,980 ‎Mọi người đều xứng đáng được ngồi xuống, ‎để được lắng nghe và tham gia bàn luận. 657 00:37:11,897 --> 00:37:15,859 ‎Thế giới không còn rộng lớn vậy nữa. ‎Giờ chúng ta đều là hàng xóm. 658 00:37:16,443 --> 00:37:20,739 ‎Ngay cả việc nhỏ nhất mà ta làm, ‎dù tốt hay xấu, đều ảnh hưởng đến nhau. 659 00:37:21,865 --> 00:37:25,536 ‎Chúng ta có thể cùng nhau ‎bảo tồn văn hóa của ngày hôm qua 660 00:37:25,619 --> 00:37:28,998 ‎và đồng thời lên kế hoạch ‎cho một ngày mai tươi sáng hơn. 661 00:37:29,707 --> 00:37:32,751 ‎Nhưng ta sẽ làm việc đó cùng nhau ‎từ hôm nay. 662 00:37:41,176 --> 00:37:42,970 ‎Đội ngũ Du hí cùng Zac Efron ‎xin công nhận các cư dân bản địa 663 00:37:43,053 --> 00:37:43,929 ‎của những vùng đất trên khắp nước Úc. 664 00:37:44,013 --> 00:37:45,848 ‎Chúng tôi xin tỏ lòng kính trọng với các ‎bô lão trong quá khứ, hiện tại và sau này 665 00:37:45,931 --> 00:37:47,308 ‎vì họ gìn giữ ký ức, ‎truyền thống, văn hóa và hy vọng 666 00:37:47,391 --> 00:37:49,601 ‎của thổ dân và cư dân eo biển Torres ‎trên khắp đất nước. 667 00:38:20,674 --> 00:38:22,384 ‎Biên dịch: Tuan Nguyen