1 00:00:06,466 --> 00:00:10,553 SERIAL NETFLIX 2 00:00:11,512 --> 00:00:13,264 Co to za krwiste kulki? 3 00:00:13,347 --> 00:00:15,975 Boicie się apokalipsy zombie? 4 00:00:16,059 --> 00:00:17,977 Ukryte przejście. 5 00:00:18,061 --> 00:00:19,771 Masz tu dziurkę. 6 00:00:19,854 --> 00:00:23,274 Wszędzie wokół szalki Petriego… czymkolwiek są. 7 00:00:24,150 --> 00:00:27,695 To nie żadne science fiction, to czysta nauka. 8 00:00:27,779 --> 00:00:28,738 Tak jest! 9 00:00:28,821 --> 00:00:30,740 Przed wami kolejny odcinek. 10 00:00:30,823 --> 00:00:33,451 Poznamy dziś największych innowatorów, 11 00:00:34,035 --> 00:00:37,371 a zarazem wybitnie oryginalne postacie. 12 00:00:37,455 --> 00:00:38,581 Byłem prawnikiem. 13 00:00:38,664 --> 00:00:40,958 Z przeróżnych środowisk. 14 00:00:41,042 --> 00:00:44,712 Opracowali oryginalne metody rozwiązania różnych problemów. 15 00:00:44,796 --> 00:00:46,798 Odmienili całe branże 16 00:00:46,881 --> 00:00:49,550 albo zredukowali swój wpływ na ekosystem. 17 00:00:49,634 --> 00:00:51,344 Działamy do oporu. 18 00:00:51,427 --> 00:00:54,222 Oto nowe metody uzdrawiania planety. 19 00:00:54,305 --> 00:00:55,598 Chcę temu zaradzić. 20 00:00:56,265 --> 00:00:59,102 Nieważne, na jaką skalę działają. 21 00:00:59,185 --> 00:01:01,312 - To ziarna pszenicy. - No już. 22 00:01:01,395 --> 00:01:04,273 Wszyscy są eko-innowatorami. 23 00:01:18,329 --> 00:01:21,207 Najpierw zatrzymamy się w Tasmanii. 24 00:01:23,209 --> 00:01:26,546 Poznamy eko-innowatorów, którzy zrewolucjonizowali 25 00:01:26,629 --> 00:01:30,299 przemysł znany z ogromnego wpływu na środowisko. 26 00:01:31,300 --> 00:01:32,552 Hodowlę bydła. 27 00:01:33,636 --> 00:01:37,932 Bydło wytwarza 16% globalnych emisji gazów cieplarnianych 28 00:01:38,015 --> 00:01:41,102 w formie metanu, który powstaje w procesie trawienia. 29 00:01:41,686 --> 00:01:42,937 Warto jest ograniczyć 30 00:01:43,020 --> 00:01:47,066 spożycie czerwonego mięsa z przyczyn zdrowotnych i ekologicznych, 31 00:01:48,401 --> 00:01:52,780 ale ten start-up z Tasmanii opracował nowy sposób żywienia bydła, 32 00:01:52,864 --> 00:01:56,325 więc jeśli chcecie, możecie zjeść steka i mieć steka. 33 00:01:57,118 --> 00:02:02,290 Sea Forest zajmuje się komercyjną hodowlą czerwonych glonów zwanych Asparagopsis. 34 00:02:02,373 --> 00:02:05,293 Niewielka ilość glonów w krowiej diecie 35 00:02:05,376 --> 00:02:09,797 może obniżyć emisje metanu o całe 80%. 36 00:02:09,881 --> 00:02:13,509 Wszystko wyjaśni nam jeden z założycieli, Sam Elsom. 37 00:02:14,927 --> 00:02:18,222 Idziemy do labu. Za wiele nie mogę powiedzieć. 38 00:02:18,306 --> 00:02:20,099 - Tak się mówi? - No tak. 39 00:02:20,183 --> 00:02:21,601 Nieważne, jak się mówi. 40 00:02:21,684 --> 00:02:24,896 Cały proces zaczyna się właśnie tutaj. 41 00:02:24,979 --> 00:02:26,731 „Laboratorium badawcze”. 42 00:02:26,814 --> 00:02:28,858 Naukowcy mówią na to lab! 43 00:02:29,442 --> 00:02:31,819 - Oto Darin i Zac. - Cześć. 44 00:02:31,903 --> 00:02:33,779 Miło poznać. 45 00:02:33,863 --> 00:02:35,781 - Rocky, miło mi. - Zac. 46 00:02:36,490 --> 00:02:39,911 Z perspektywy naukowej dzieją się tu niebywałe rzeczy. 47 00:02:39,994 --> 00:02:43,206 Świetnie się bawimy i wszystko idzie po naszej myśli. 48 00:02:43,289 --> 00:02:47,793 Oto nasze sanktuarium, gdzie wszystko się zaczyna. 49 00:02:47,877 --> 00:02:50,838 Proces przypomina kiełkowanie nasion, 50 00:02:50,922 --> 00:02:52,173 zanim się je posadzi. 51 00:02:52,256 --> 00:02:55,301 Właśnie na tej półce i w tych zbiornikach 52 00:02:55,384 --> 00:02:57,345 zaczyna się życie glonów. 53 00:02:57,428 --> 00:03:03,684 Izolujemy je jako bardzo drobne komórki, gdy są naprawdę malutkie. 54 00:03:03,768 --> 00:03:05,394 Trzymamy je tutaj. 55 00:03:05,478 --> 00:03:09,357 Tworzą śliczne pływające pomponiki. 56 00:03:09,440 --> 00:03:12,026 Gdy podrosną, rozdzielają się. 57 00:03:12,109 --> 00:03:14,820 Uważnie się nimi opiekujemy. 58 00:03:14,904 --> 00:03:16,864 Odżywiamy je na każdym etapie, 59 00:03:16,948 --> 00:03:20,243 najpierw w pojemniku 0,5-litrowym, na 5-litrowym kończąc. 60 00:03:21,494 --> 00:03:24,497 Najfajniejsza lampa lava na świecie. 61 00:03:24,580 --> 00:03:26,332 Dokładnie tak! 62 00:03:26,415 --> 00:03:29,627 Z kolorowym światłem byłaby imprezka w labie. 63 00:03:29,710 --> 00:03:30,878 No proste, że tak. 64 00:03:30,962 --> 00:03:35,424 Gdyby dorzucić czarne światło, mógłbym je obserwować w nieskończoność. 65 00:03:35,925 --> 00:03:38,636 W 2016 Rocky uczestniczył w badaniach, 66 00:03:38,719 --> 00:03:43,391 podczas których wykryto, że te algi rozkładają metan. 67 00:03:43,474 --> 00:03:46,143 - To on za tym stoi. - Niesamowite. 68 00:03:46,227 --> 00:03:48,479 Jesteś pogromcą metanu. 69 00:03:48,562 --> 00:03:49,689 No tak. 70 00:03:49,772 --> 00:03:53,693 Stoi przed nami jeden z pogromców metanu tej planety. 71 00:03:53,776 --> 00:03:57,113 Jeden z wielu. 72 00:03:57,196 --> 00:04:01,909 Skromniacha z niego, ale to prawdziwa eko-gwiazda rocka. 73 00:04:01,993 --> 00:04:05,413 Trzeba rozsławić ludzi, którzy robią coś takiego. 74 00:04:05,496 --> 00:04:08,541 Gdy algi podrosną, wypływają na pełne morze. 75 00:04:08,624 --> 00:04:13,296 Rozwijają się dalej na wyznaczonym do tego celu obszarze. 76 00:04:13,379 --> 00:04:15,923 Sam zabiera nas do ich bazy morskiej. 77 00:04:16,007 --> 00:04:21,637 Kilka minut jazdy motorówką od labu mają linę, na której osadzają glony. 78 00:04:21,721 --> 00:04:24,974 Mamy tu mikroskopijne zarodniki glonów z wylęgarni. 79 00:04:25,057 --> 00:04:27,101 Są na całej długości liny. 80 00:04:27,184 --> 00:04:29,353 Dojrzewają w oceanie. 81 00:04:29,437 --> 00:04:31,480 Po prostu się przyczepiają? 82 00:04:31,564 --> 00:04:32,398 Tak. 83 00:04:32,481 --> 00:04:36,027 Za osiem tygodni te malutkie zarodniki 84 00:04:36,110 --> 00:04:40,323 będą 30-centymetrowym krzaczorem. 85 00:04:40,406 --> 00:04:42,408 Po dotarciu do bazy morskiej 86 00:04:43,659 --> 00:04:47,121 załoga wrzuca do wody te ogromne haki, 87 00:04:48,581 --> 00:04:53,669 którymi podnoszą tak zwany trzon. 88 00:04:55,087 --> 00:04:58,758 Potem zawieszają go na łodzi za pomocą uchwytów. 89 00:04:58,841 --> 00:05:02,178 Właśnie tutaj sadzą algi, 90 00:05:02,261 --> 00:05:05,222 a za jakiś czas je stąd zbiorą. 91 00:05:05,723 --> 00:05:07,767 No to sadzimy. 92 00:05:07,850 --> 00:05:11,645 Będą rosły wzdłuż tych lin. 93 00:05:11,729 --> 00:05:13,314 Jazda. 94 00:05:13,397 --> 00:05:16,108 Linę pokrywają zarodniki Asparagopsis. 95 00:05:16,192 --> 00:05:17,443 Kiełbasa z alg. 96 00:05:17,526 --> 00:05:20,196 Linę owijają w bawełnianą osłonę, 97 00:05:20,279 --> 00:05:21,530 która chroni algi. 98 00:05:21,614 --> 00:05:24,283 Dodam tylko, że osłonka jest biodegradowalna 99 00:05:24,367 --> 00:05:26,494 i rozpuści się po 4 tygodniach. 100 00:05:26,577 --> 00:05:31,791 Na podwodnej farmie każdą z lin dzieli odstęp 50 metrów. 101 00:05:31,874 --> 00:05:35,711 Załoga przestrzega procedur, dzięki którym liny nie zagrażają 102 00:05:35,795 --> 00:05:38,339 wielorybom, delfinom i innym stworzeniom. 103 00:05:38,422 --> 00:05:40,800 - Po prostu chcemy jakoś pomóc. - Jasne. 104 00:05:40,883 --> 00:05:44,428 Próbujemy zmniejszyć emisje, tu chodzi o klimat. 105 00:05:44,512 --> 00:05:47,640 Po przymocowaniu do trzonu lina wraca pod wodę, 106 00:05:47,723 --> 00:05:50,267 gdzie zaczyna się kolejny etap rozwoju. 107 00:05:50,351 --> 00:05:52,520 Nie interesuje nas wyłącznie proces. 108 00:05:52,603 --> 00:05:55,314 Czas zobaczyć z bliska cudowne algi. 109 00:05:55,398 --> 00:05:56,273 Ekstra. 110 00:05:56,357 --> 00:05:57,858 Oto Asparagopsis. 111 00:05:58,359 --> 00:06:01,737 Nazywa się go glonem harpunowym. 112 00:06:01,821 --> 00:06:05,574 - Przez te małe harpuny. - Widać drobne kolce. 113 00:06:05,658 --> 00:06:11,580 Taka niepozorna roślina morska potrafi zrobić tak wiele dla atmosfery. 114 00:06:11,664 --> 00:06:15,292 Nikt nie zwracał uwagi na tę maleńką roślinę, 115 00:06:15,376 --> 00:06:18,295 a okazuje się, że może uratować świat. 116 00:06:18,379 --> 00:06:21,924 Tymczasem nasz Darin uznał, że można je wziąć do ust. 117 00:06:22,007 --> 00:06:23,634 Rzeczywiście można. 118 00:06:24,176 --> 00:06:26,387 Jaki werdykt? 119 00:06:26,470 --> 00:06:27,638 Dobre. 120 00:06:27,721 --> 00:06:28,764 Czyli jadalne? 121 00:06:28,848 --> 00:06:31,600 Na pewno jadalne i bezpieczne dla krów, 122 00:06:31,684 --> 00:06:36,939 których emisje metanu spadają nawet o 80% albo więcej. 123 00:06:37,022 --> 00:06:40,401 Algi morskie mogą ograniczyć globalne zmiany klimatu. 124 00:06:40,484 --> 00:06:43,779 Taka drobna roślina i tak ogromny potencjał, 125 00:06:43,863 --> 00:06:45,489 by pomóc planecie. 126 00:06:46,907 --> 00:06:50,619 Tego nie odpuszczę. Na każdej łodzi muszę przejąć ster. 127 00:06:50,703 --> 00:06:53,164 Co za dzień. 128 00:06:53,247 --> 00:06:57,751 Niech to dunder świśnie, kapitanie. 129 00:06:57,835 --> 00:07:00,796 Tak marnego pirata jeszcze nie spotkałem. 130 00:07:00,880 --> 00:07:03,090 Kapitan Jack! 131 00:07:04,425 --> 00:07:05,634 Klakson działa. 132 00:07:06,135 --> 00:07:07,887 Zaczyna się. 133 00:07:09,221 --> 00:07:11,724 Da się zagrać inny dźwięk? 134 00:07:14,894 --> 00:07:18,522 Proces zaczyna się w laboratorium, a kończy w oceanie. 135 00:07:18,606 --> 00:07:20,733 Nie jest wcale skomplikowany. 136 00:07:21,775 --> 00:07:23,360 Do tego jest opłacalny. 137 00:07:24,361 --> 00:07:28,115 Wracamy na ląd, by zobaczyć produkt końcowy. 138 00:07:29,366 --> 00:07:31,452 Nie jest wcale zbite. 139 00:07:31,535 --> 00:07:34,288 Krowie wystarczy tyle dziennie. 140 00:07:34,371 --> 00:07:36,832 - Poważnie? - Tylko tyle? 141 00:07:36,916 --> 00:07:41,629 Codziennie karmisz tamtą krowę taką ilością alg 142 00:07:41,712 --> 00:07:44,798 i pozbywasz się niemal całego metanu? 143 00:07:44,882 --> 00:07:46,425 Dokładnie. 144 00:07:46,509 --> 00:07:48,260 Nie trzeba wiele. 145 00:07:48,344 --> 00:07:51,180 Wzbogacenie krowiej diety o nieco glonów 146 00:07:51,263 --> 00:07:54,600 drastycznie redukuje emisje metanu. 147 00:07:56,018 --> 00:07:58,229 - Nawet nie patrzą. - Chodźcie tu. 148 00:07:58,312 --> 00:07:59,855 Zaraz słońce nam zajdzie. 149 00:08:01,857 --> 00:08:03,067 No co z wami? 150 00:08:03,150 --> 00:08:05,986 Mamy tu podwieczorek! 151 00:08:07,029 --> 00:08:09,657 Czas nakarmić krowy. 152 00:08:09,740 --> 00:08:13,994 Darin uważa się za zaklinacza krów. Zobaczmy, co z tego będzie. 153 00:08:14,578 --> 00:08:16,914 Jaki jest tu numer na pogotowie? 154 00:08:17,414 --> 00:08:20,042 Chodź do nas. 155 00:08:20,125 --> 00:08:23,128 Nigdy nie miał mięsa w ustach, a teraz pędzi bydło. 156 00:08:23,212 --> 00:08:25,422 Dobra robota. 157 00:08:27,591 --> 00:08:28,509 No proszę. 158 00:08:28,592 --> 00:08:30,094 Wie, co robi. 159 00:08:31,387 --> 00:08:32,221 Dalej. 160 00:08:32,304 --> 00:08:34,181 Nieźle mu poszło. 161 00:08:34,265 --> 00:08:36,892 Zakładałem znacznie gorszy scenariusz. 162 00:08:40,604 --> 00:08:41,522 Cześć wam. 163 00:08:43,148 --> 00:08:46,318 Po zjedzeniu glonów następuje 164 00:08:46,402 --> 00:08:50,864 reakcja enzymatyczna, która zakłóca produkcję metanu. 165 00:08:50,948 --> 00:08:53,450 Związki w algach morskich zamieniają 166 00:08:53,534 --> 00:08:58,872 związki wydalane jako odpady gazowe, czyli metan, 167 00:08:58,956 --> 00:09:02,501 w energię, którą zwierzę wykorzystuje do wzrostu. 168 00:09:02,585 --> 00:09:05,379 Czyli przez enzym przestają pierdzieć? 169 00:09:05,462 --> 00:09:09,425 Około 90% metanu to rezultat przeżuwania. 170 00:09:09,508 --> 00:09:11,719 Krowy tak naprawdę wybekują metan. 171 00:09:11,802 --> 00:09:15,347 Przyjęło się błędne przekonanie, że chodzi o pierdzenie. 172 00:09:15,431 --> 00:09:16,390 Naprawdę? 173 00:09:16,473 --> 00:09:17,808 Superżywność dla krów. 174 00:09:18,601 --> 00:09:20,603 Wyglądają na przeszczęśliwe. 175 00:09:21,270 --> 00:09:23,939 Czemu inni hodowcy tego nie używają? 176 00:09:24,773 --> 00:09:27,610 Pewnie dlatego, że dopiero to odkryli. 177 00:09:28,110 --> 00:09:31,030 Z czasem praktyka zdobędzie popularność. 178 00:09:31,113 --> 00:09:35,159 Niestety w kwestii klimatu nie ma zbyt wiele czasu. 179 00:09:35,242 --> 00:09:39,872 Niewielka roślina morska może mieć ogromny wpływ na zmiany klimatu. 180 00:09:39,955 --> 00:09:44,918 Przed nami innowacyjny sposób uprawy gleby, który ma podobny efekt. 181 00:09:45,002 --> 00:09:47,921 Jedziemy do Orange w Nowej Południowej Walii, 182 00:09:48,005 --> 00:09:51,258 by zobaczyć, jak najmniejsze organizmy świata 183 00:09:51,342 --> 00:09:54,303 pomagają rozwiązać jego największe kłopoty. 184 00:09:55,429 --> 00:09:57,973 Loam Bio to biotechnologiczny start-up 185 00:09:58,057 --> 00:10:01,352 stworzony przez rolników, naukowców i przedsiębiorców, 186 00:10:01,435 --> 00:10:04,188 by rozwiązać dwa powiązane ze sobą problemy: 187 00:10:04,271 --> 00:10:06,815 poziom CO2 w atmosferze 188 00:10:06,899 --> 00:10:09,693 i słabnąca jakość gleby. 189 00:10:09,777 --> 00:10:12,071 To jedna z założycieli, Tegan. 190 00:10:13,197 --> 00:10:16,909 Rolnictwo i zmiany klimatu cechuje złożona relacja. 191 00:10:16,992 --> 00:10:21,080 Czasami złożone problemy mają proste rozwiązania. 192 00:10:21,163 --> 00:10:21,997 Super. 193 00:10:23,040 --> 00:10:25,668 - Wyglądasz na naukowca. - Tak też się czuję. 194 00:10:25,751 --> 00:10:29,129 W laboratorium zaprawiają nasiona grzybami mikroskopowymi, 195 00:10:29,213 --> 00:10:33,008 które po zasadzeniu utrzymują stały poziom węgla w glebie. 196 00:10:33,092 --> 00:10:35,511 Proces ten odżywia rośliny 197 00:10:35,594 --> 00:10:39,014 i zapobiega przedostawaniu się węgla do atmosfery. 198 00:10:39,098 --> 00:10:42,851 Redukcja emisji CO2 pomaga w walce ze zmianą klimatu. 199 00:10:42,935 --> 00:10:45,312 To co dziś robimy? 200 00:10:45,396 --> 00:10:48,107 Tu wydarza się prawdziwa nauka. 201 00:10:48,190 --> 00:10:52,695 Wybrane przez nas grzyby pobieramy ze środowiska naturalnego. 202 00:10:52,778 --> 00:10:57,783 Odkryliśmy, że podnoszą nie tylko plony, ale też zawartość składników odżywczych. 203 00:10:57,866 --> 00:11:01,537 Z punktu widzenia produkcji żywności to bardzo interesujące, 204 00:11:01,620 --> 00:11:06,875 bo stanowi potencjał, by uzdrowić cały system żywieniowy. 205 00:11:06,959 --> 00:11:11,880 Nasiona pszenicy pozna każdy. To podstawa całej masy wypieków. 206 00:11:11,964 --> 00:11:15,551 Gdy sadzimy je na polach uprawnych, 207 00:11:15,634 --> 00:11:18,345 zamieniamy je w produkt właściwy. 208 00:11:18,429 --> 00:11:21,724 Uzyskujemy wzrost plonowania, 209 00:11:21,807 --> 00:11:26,228 a do tego wzbogacamy glebę, zatrzymując tony węgla 210 00:11:26,311 --> 00:11:27,396 na danym hektarze. 211 00:11:27,479 --> 00:11:29,857 Gleby na całym świecie straciły 212 00:11:29,940 --> 00:11:33,068 od 20 do 60% zawartości węgla 213 00:11:33,152 --> 00:11:36,530 przez rolnictwo przemysłowe. 214 00:11:36,613 --> 00:11:40,325 Na stole laboratoryjnym grzyby nie robią wrażenia, 215 00:11:40,409 --> 00:11:43,704 ale gdy wiesz, co robisz, 216 00:11:43,787 --> 00:11:45,539 potrafią zdziałać cuda. 217 00:11:45,622 --> 00:11:51,754 To ciekawe, że coś tak niepozornego 218 00:11:51,837 --> 00:11:56,759 może pomóc nam zwalczyć kryzys klimatyczny. 219 00:11:56,842 --> 00:11:57,676 Spoko. 220 00:11:57,760 --> 00:12:00,429 Tak się zaczyna parę strasznych filmów. 221 00:12:00,929 --> 00:12:03,474 Grzyb wydostaje się z laboratorium, 222 00:12:03,557 --> 00:12:07,311 zasiedla ciało żywiciela i przejmuje kontrolę nad mózgiem. 223 00:12:07,394 --> 00:12:09,688 Boicie się apokalipsy zombie? 224 00:12:09,772 --> 00:12:12,900 Na szczęście nasi naukowcy wykluczyli 225 00:12:12,983 --> 00:12:15,068 scenariusze rodem z horroru. 226 00:12:15,152 --> 00:12:17,571 - Na pewno? - Oczywiście. 227 00:12:17,654 --> 00:12:20,073 Masz tu dziurkę. 228 00:12:23,494 --> 00:12:27,539 Sprawdźmy glebę, chętnie zobaczę grzyby w akcji. 229 00:12:27,623 --> 00:12:29,875 - Chodźmy. - Super. 230 00:12:29,958 --> 00:12:33,754 Widzieliśmy zaprawianie nasion i testy w szklarni, 231 00:12:33,837 --> 00:12:38,383 ale prawdziwa próba jest w terenie, a dokładniej w polu. 232 00:12:54,441 --> 00:12:56,610 Ioniq i jazda offroadowa? 233 00:12:57,402 --> 00:13:00,697 Wydaje mi się czy te krowy nas obserwują? 234 00:13:02,157 --> 00:13:03,200 Hejka. 235 00:13:07,746 --> 00:13:09,456 Teraz nas ignorują. 236 00:13:10,624 --> 00:13:14,962 Wiedziałem, że mnie rozumiecie. 237 00:13:15,045 --> 00:13:16,713 Darin w swoim żywiole. 238 00:13:16,797 --> 00:13:19,633 Nie ma to jak zmyślona rozmowa ze stadem krów. 239 00:13:19,716 --> 00:13:22,553 Chętnie bym posłuchał, ale już dotarliśmy. 240 00:13:22,636 --> 00:13:26,974 Poznamy współzałożyciela Loam Bio, Micka Wettenhalla. 241 00:13:27,057 --> 00:13:28,225 Jak się miewamy? 242 00:13:28,308 --> 00:13:30,060 - Wszystko gra. - Dobrze. 243 00:13:30,143 --> 00:13:31,854 - Darin. - Mick. 244 00:13:31,937 --> 00:13:34,106 - Zac. - Miło poznać. 245 00:13:34,189 --> 00:13:38,026 Nie mogę się doczekać. Kogo my tu mamy? 246 00:13:38,110 --> 00:13:40,362 Naszych pracowników. 247 00:13:40,445 --> 00:13:43,448 Frank, Umpa, Pepper i Goober. 248 00:13:44,408 --> 00:13:46,368 Goober? A to dobre. 249 00:13:46,451 --> 00:13:47,703 Chyba są zmęczone. 250 00:13:47,786 --> 00:13:49,288 Pogłaskamy piesia. 251 00:13:49,371 --> 00:13:54,585 Rozmawialiśmy z Tegan, niesamowita jest ta inokulacja, 252 00:13:54,668 --> 00:13:56,879 do tego te grzyby. 253 00:13:56,962 --> 00:13:58,005 Fajna sprawa. 254 00:13:58,088 --> 00:13:59,882 - Jaram się. - Fascynujące. 255 00:13:59,965 --> 00:14:03,260 Mick ma wiele lat doświadczenia w uprawie zbóż i bawełny. 256 00:14:03,343 --> 00:14:06,889 Pokaże nam, jak zaprawione nasiona działają w terenie. 257 00:14:06,972 --> 00:14:12,060 Dlaczego brak węgla w glebie to problem? 258 00:14:12,144 --> 00:14:14,855 Węgiel to podstawa wszystkich funkcji gleby. 259 00:14:14,938 --> 00:14:19,151 Od jej pojemności wodnej, przez przyjmowanie składników odżywczych, 260 00:14:19,234 --> 00:14:22,446 po filtrowanie wody, węgiel gra tu kluczową rolę. 261 00:14:22,529 --> 00:14:26,783 Im więcej mamy węgla, tym mniej potrzeba deszczu, 262 00:14:26,867 --> 00:14:30,913 nawozu i całej reszty. 263 00:14:30,996 --> 00:14:33,415 A co z tą glebą? 264 00:14:33,498 --> 00:14:38,545 Widać jakieś zmiany po wprowadzeniu tych metod? 265 00:14:38,629 --> 00:14:39,922 Jak to rozpoznać? 266 00:14:40,005 --> 00:14:42,633 Sami zobaczcie. 267 00:14:43,759 --> 00:14:48,096 Gleba ma ciemniejszy kolor. 268 00:14:48,764 --> 00:14:52,142 Ma też specyficzny zapach. 269 00:14:53,018 --> 00:14:54,436 Ujęcie z bliska. 270 00:14:54,519 --> 00:14:57,814 Gdy ostatnio sprawdzałem, ziemia w tym polu 271 00:14:57,898 --> 00:15:00,150 zawierała 2,5% węgla. 272 00:15:01,068 --> 00:15:02,611 Ile powinna zawierać? 273 00:15:02,694 --> 00:15:05,238 Jak najwięcej. 274 00:15:05,322 --> 00:15:10,577 W USA przeciętna zawartość węgla w glebie wynosi od 1 do 4%. 275 00:15:10,661 --> 00:15:13,163 Loam Bio potrafi osiągnąć nawet 6%. 276 00:15:13,246 --> 00:15:17,000 Im większa zawartość węgla, tym zdrowsza gleba. 277 00:15:17,084 --> 00:15:19,670 Plony są silniejsze i bardziej odżywcze. 278 00:15:19,753 --> 00:15:23,340 Zmniejsza się też poziom CO2 w atmosferze. 279 00:15:23,423 --> 00:15:27,552 Gleba pochłania węgiel z powietrza, 280 00:15:27,636 --> 00:15:30,973 co ma zbawienny wpływ na poziom CO2 w atmosferze 281 00:15:31,056 --> 00:15:33,350 i spowalnia zmiany klimatyczne. 282 00:15:33,433 --> 00:15:36,645 Chodzi o to, że nie trzeba z niczego rezygnować. 283 00:15:36,728 --> 00:15:40,691 Możesz nadal robić swoje, my tylko zmieniamy technologię. 284 00:15:40,774 --> 00:15:42,985 Wydaje się, że to naukowa rewolucja. 285 00:15:43,527 --> 00:15:45,821 Wcale nie, to tylko inne narzędzie. 286 00:15:45,904 --> 00:15:49,616 Używasz takiego narzędzia i opowiadasz o nim innym rolnikom. 287 00:15:49,700 --> 00:15:52,536 „Mam tyle i tyle węgla, bo użyłem tego”. 288 00:15:52,619 --> 00:15:58,500 „Mick użył czegoś innego i ma jeszcze więcej węgla”. 289 00:15:58,583 --> 00:16:00,335 Wtedy sami też zechcą. 290 00:16:00,419 --> 00:16:02,713 Rolnik uczy się od sąsiada. 291 00:16:02,796 --> 00:16:05,215 Obserwują zdarzenia na polu obok. 292 00:16:05,298 --> 00:16:08,093 Nie będą słuchać doradcy klienta i naukowca. 293 00:16:08,176 --> 00:16:10,846 Posłuchają rolnika, który coś wdraża. 294 00:16:10,929 --> 00:16:13,432 Tutaj tkwi największy potencjał. 295 00:16:13,932 --> 00:16:19,438 By obniżyć poziom CO2, trzeba wprowadzić nowe metody na innych farmach. 296 00:16:19,521 --> 00:16:22,941 To musi stać się standardem na każdym gospodarstwie. 297 00:16:23,025 --> 00:16:28,447 Większe plony, pożywniejsze rośliny i zdrowsza gleba na kolejne uprawy 298 00:16:28,530 --> 00:16:32,367 powinny zachęcić rolników do zmiany. 299 00:16:32,451 --> 00:16:36,621 Zaawansowane metody Loam Bio to nie tylko lepsze uprawy, 300 00:16:36,705 --> 00:16:39,082 to również zdrowsza planeta. 301 00:16:39,166 --> 00:16:43,754 Ten proces jest jedną z metod rolnictwa regeneratywnego. 302 00:16:44,254 --> 00:16:46,757 Już wyjaśniam, o co chodzi. 303 00:16:47,257 --> 00:16:50,177 Za jedną z głównych przyczyn globalnego ocieplenia 304 00:16:50,260 --> 00:16:52,304 uważa się dwutlenek węgla. 305 00:16:52,387 --> 00:16:56,767 Nie bądź taki oficjalny. Mów mi CO2. 306 00:16:56,850 --> 00:17:00,228 Dodaj mnie trochę do wody, a dostaniesz napój gazowany. 307 00:17:00,312 --> 00:17:01,396 Spoko sprawa. 308 00:17:01,480 --> 00:17:04,024 Niby tak, ale za wiele CO2 w atmosferze 309 00:17:04,107 --> 00:17:05,984 podnosi temperaturę na Ziemi 310 00:17:06,068 --> 00:17:09,654 i sprawia masę kłopotów, a to już nie jest spoko. 311 00:17:10,238 --> 00:17:12,157 Przepraszam, stary. 312 00:17:12,240 --> 00:17:13,450 Ale jest nadzieja. 313 00:17:13,533 --> 00:17:14,826 Naprawdę? 314 00:17:14,910 --> 00:17:17,662 - Rolnictwo regeneratywne. - Jakie? 315 00:17:17,746 --> 00:17:23,168 To system, w którym rolnicy pielęgnują ziemię w sposób naturalny i zrównoważony, 316 00:17:23,251 --> 00:17:25,670 dzięki czemu rodzi zdrowsze plony, 317 00:17:25,754 --> 00:17:29,841 a jednocześnie odwraca skutki wysokich emisji CO2 dla planety. 318 00:17:29,925 --> 00:17:30,842 Ekstra. 319 00:17:30,926 --> 00:17:35,013 W rolnictwie regeneratywnym nie stosuje się chemikaliów i pestycydów. 320 00:17:35,097 --> 00:17:40,352 Stosuje się też dywersyfikację upraw, uprawę zerową i inne metody. 321 00:17:40,435 --> 00:17:42,896 Rezultat to zdrowsza żywność 322 00:17:42,979 --> 00:17:45,982 i niższy poziom CO2 w atmosferze. 323 00:17:46,066 --> 00:17:47,567 Ojejku! 324 00:17:47,651 --> 00:17:49,319 Żyjesz? 325 00:17:49,402 --> 00:17:51,988 Wszystko spoko! Trafiłem na melanż. 326 00:17:52,072 --> 00:17:54,032 Jak ci na imię, mała? 327 00:17:54,116 --> 00:17:55,492 Nic mu nie będzie. 328 00:17:57,953 --> 00:18:03,625 Eko-innowacje to czasem zakwestionowanie zastanego systemu. 329 00:18:03,708 --> 00:18:06,711 Często mawia się, że tak było od zawsze. 330 00:18:06,795 --> 00:18:09,756 To wymówka, by nie zmieniać wieloletnich zwyczajów. 331 00:18:09,840 --> 00:18:15,053 W sercu Sydney znajduje się skromny, dwupiętrowy dom z XIX-tego wieku. 332 00:18:15,137 --> 00:18:17,180 Tu łamie się wszystkie zasady. 333 00:18:17,264 --> 00:18:20,100 Dzięki właścicielowi, Michaelowi Mobbsowi, 334 00:18:20,183 --> 00:18:24,479 ten dom w centrum miasta funkcjonuje poza systemem. 335 00:18:24,563 --> 00:18:28,066 Jak mu się udało? Zaraz się dowiemy. 336 00:18:28,650 --> 00:18:30,986 Cześć, jestem Zac. 337 00:18:31,069 --> 00:18:33,238 - Miło mi. - Nam również. 338 00:18:33,321 --> 00:18:36,700 - Darin. - Witam w mojej chatynce. 339 00:18:36,783 --> 00:18:39,619 - Więc to ty pokonałeś system. - Dokładnie. 340 00:18:39,703 --> 00:18:41,371 Jak do tego doszło? 341 00:18:41,454 --> 00:18:43,790 - Wiecie co? - To sam środek miasta. 342 00:18:43,874 --> 00:18:45,458 Od razu się przyznam. 343 00:18:45,542 --> 00:18:48,628 To była dziecinna reakcja na gadanie, że się nie da. 344 00:18:49,212 --> 00:18:50,839 - I tyle. - Coś pięknego. 345 00:18:50,922 --> 00:18:53,550 Byłem prawnikiem. 346 00:18:53,633 --> 00:18:57,762 Brałem udział w dochodzeniu parlamentarnym w sprawie wody w Sydney. 347 00:18:57,846 --> 00:18:59,514 Mieszkałem z dwójką dzieci 348 00:18:59,598 --> 00:19:03,435 i chcieliśmy z żoną mieć większą kuchnię i łazienkę. 349 00:19:03,518 --> 00:19:07,522 Prace trwały kwartał i na ten czas odłączyliśmy wodę 350 00:19:08,023 --> 00:19:09,232 i kanalizację. 351 00:19:09,316 --> 00:19:11,151 Zamontowaliśmy też solary. 352 00:19:11,651 --> 00:19:15,405 Przez 24 lata nie odpłynęły stąd żadne ścieki. 353 00:19:16,281 --> 00:19:19,367 5 metrów szerokości. Nie odpłynęła ani kropla opadów. 354 00:19:19,451 --> 00:19:21,828 Zatrzymałem tu dwa miliony litrów. 355 00:19:21,912 --> 00:19:24,623 - Ile? - Do tego dwa miliony litrów ścieków. 356 00:19:24,706 --> 00:19:27,334 Ścieki są oczyszczane. 357 00:19:27,417 --> 00:19:30,003 Co dwa tygodnie robiłem badania. 358 00:19:30,503 --> 00:19:31,588 Pobierałem próbki 359 00:19:31,671 --> 00:19:35,926 i porównywaliśmy je w laboratorium z wodą miejską. 360 00:19:36,885 --> 00:19:40,222 Moja była czystsza za każdym razem przez bity rok. 361 00:19:40,305 --> 00:19:42,557 - Od miejskiej? - Tak. 362 00:19:42,641 --> 00:19:44,476 To mnie wyzwoliło. 363 00:19:44,559 --> 00:19:49,564 Wszyscy martwimy się o planetę, a to pozwoliło mi ruszyć dalej. 364 00:19:49,648 --> 00:19:52,067 Mogę odkręcić kran, nikomu nie szkodząc. 365 00:19:52,651 --> 00:19:55,445 Mogę sobie pozwolić na długi prysznic. 366 00:19:55,528 --> 00:19:57,405 Zaintrygował nas. 367 00:19:58,281 --> 00:20:01,076 Życie poza systemem wymaga trzech rzeczy. 368 00:20:01,159 --> 00:20:04,412 Prądu, wody i sposobu na odprowadzanie odpadów. 369 00:20:04,496 --> 00:20:06,456 Jak robi to Michael? 370 00:20:06,539 --> 00:20:08,291 Zobaczmy twój system. 371 00:20:08,375 --> 00:20:10,794 Umieram z ciekawości. 372 00:20:12,879 --> 00:20:17,634 Po wejściu wygląda jak zwyczajny dom. 373 00:20:18,677 --> 00:20:22,430 Mimo to ma w sobie coś wyjątkowego. 374 00:20:24,015 --> 00:20:27,435 Jakoś tu spokojnie, ma relaksującą atmosferę. 375 00:20:27,519 --> 00:20:28,478 Bardzo. 376 00:20:28,561 --> 00:20:31,564 W nocy dom zasilają akumulatory. 377 00:20:31,648 --> 00:20:37,153 Czas pracy akumulatora zależy od tego, ile razy się rozładuje. 378 00:20:37,237 --> 00:20:40,573 W ciągu dnia działa to urządzonko. 379 00:20:40,657 --> 00:20:44,536 Wyłącza akumulatory i przewodzi energię słoneczną. 380 00:20:45,328 --> 00:20:46,746 Ekstra. 381 00:20:46,830 --> 00:20:49,291 Czyli akumulatory starczą na 50% więcej. 382 00:20:49,374 --> 00:20:51,167 - Otóż to. - Rewelacja. 383 00:20:51,251 --> 00:20:53,461 Pokażę wam akumulatory. 384 00:20:54,546 --> 00:20:56,631 Stąd je widać. 385 00:20:57,507 --> 00:20:59,175 Tam są. 386 00:20:59,259 --> 00:21:03,638 Piwnica to idealne miejsce, bo zapewnia stałą temperaturę. 387 00:21:04,431 --> 00:21:05,682 Mają chłód. 388 00:21:05,765 --> 00:21:08,393 W takim miejscu zachowują wydajność. 389 00:21:08,476 --> 00:21:10,312 - Mieszka tu To? - Proszę? 390 00:21:10,395 --> 00:21:13,356 - Taki potwór. Nie mieszka tutaj? - Nie. 391 00:21:13,440 --> 00:21:14,899 Nie lubi Stephena Kinga. 392 00:21:14,983 --> 00:21:17,736 - Nikt tam nie śpi? - Chcesz wynająć lokum? 393 00:21:17,819 --> 00:21:18,653 Jasne. 394 00:21:20,030 --> 00:21:20,864 Może kiedyś. 395 00:21:21,364 --> 00:21:23,783 Muszę spytać o wodę. 396 00:21:23,867 --> 00:21:26,995 - Jasne. - Co z recyklingiem? Masz zlewnię? 397 00:21:27,078 --> 00:21:29,581 - Woda to moja pasja. - Moja też. 398 00:21:29,664 --> 00:21:30,957 Widzicie pająka? 399 00:21:31,541 --> 00:21:32,834 Dzieńdoberek. 400 00:21:32,917 --> 00:21:34,461 Witamy w Australii. 401 00:21:35,253 --> 00:21:36,713 Tu mamy wodę. 402 00:21:39,841 --> 00:21:41,384 Spróbujemy. 403 00:21:44,054 --> 00:21:45,180 To woda z dachu. 404 00:21:46,431 --> 00:21:48,725 - Deszczówka? - W 100%. 405 00:21:49,642 --> 00:21:53,980 Badana co dwa tygodnie przez 18 miesięcy. Jest czystsza od miejskiej. 406 00:21:54,064 --> 00:21:54,981 Fajnie. 407 00:21:55,065 --> 00:21:56,858 - Pyszna? - Tak jest. 408 00:21:56,941 --> 00:21:59,235 Za dobrą wodę. 409 00:21:59,319 --> 00:22:01,905 Za wodę z niebios i życie poza systemem. 410 00:22:01,988 --> 00:22:05,867 To tak wspaniałe, że niektórzy doceniają wodę. 411 00:22:05,950 --> 00:22:10,080 Musimy to stosować, przecież ta woda sama spada na dach. 412 00:22:10,163 --> 00:22:11,164 Dokładnie. 413 00:22:11,664 --> 00:22:13,666 Skończyła się kiedyś? 414 00:22:13,750 --> 00:22:15,835 Zaczyna się kończyć. 415 00:22:16,586 --> 00:22:17,420 Poważnie? 416 00:22:17,504 --> 00:22:19,214 - Bo mniej pada? - Tak. 417 00:22:19,297 --> 00:22:21,174 Coraz rzadziej i mniej. 418 00:22:21,674 --> 00:22:28,598 Dwa lub trzy razy w roku, czasem może nawet cztery, 419 00:22:29,307 --> 00:22:34,354 biorę parę jajek i idę do sąsiada. 420 00:22:36,731 --> 00:22:39,526 Pytam, czy mogę pożyczyć szlaucha. 421 00:22:40,026 --> 00:22:41,945 Nie przepadam za tym. 422 00:22:42,028 --> 00:22:44,823 Gdy już pożyczę węża, zaczyna padać. 423 00:22:45,865 --> 00:22:49,285 - Taniec deszczu. - Igra sobie ze mną. 424 00:22:49,369 --> 00:22:54,833 W australijskich domach połowę wody zużywa się 425 00:22:54,916 --> 00:22:57,252 do spłukiwania toalety i prania ubrań. 426 00:22:57,335 --> 00:22:59,087 Po co używać tej wody? 427 00:22:59,170 --> 00:23:01,339 Jest czyściuteńka. 428 00:23:01,423 --> 00:23:02,757 Taka woda do toalety? 429 00:23:02,841 --> 00:23:06,052 Nie myślałem o tym w ten sposób, ale to prawda. 430 00:23:07,387 --> 00:23:10,807 Według EPA woda wykorzystywana w toaletach stanowi 431 00:23:10,890 --> 00:23:13,393 30% wody zużywanej w domach. 432 00:23:13,476 --> 00:23:16,688 Większość domów w USA nie wykorzystuje szarej wody, 433 00:23:16,771 --> 00:23:20,024 czyli pozostałej po myciu lub zmywaniu naczyń. 434 00:23:20,108 --> 00:23:23,111 Można ją wykorzystać do spłukiwania toalety. 435 00:23:23,194 --> 00:23:25,738 Taki system byłby ekstra. 436 00:23:25,822 --> 00:23:30,618 To niesamowite, bo w teorii każdy chce 437 00:23:30,702 --> 00:23:33,997 zrobić coś w tym kierunku. 438 00:23:34,080 --> 00:23:39,335 Wszyscy chcą zużywać mniej energii i mieć też czystszą i naturalną wodę. 439 00:23:39,419 --> 00:23:44,799 Nie chcemy żyć w systemie, ale te zmiany wydają się skomplikowane. 440 00:23:44,883 --> 00:23:46,092 Nie rozumiem tego. 441 00:23:46,176 --> 00:23:48,678 Twoje metody wydają się proste. 442 00:23:48,761 --> 00:23:50,221 Bo są proste. 443 00:23:50,305 --> 00:23:53,433 Twoje słowa wiele dla mnie znaczą. 444 00:23:53,516 --> 00:23:57,145 Ludzie sami sobie wmawiają, że się nie da, a tu proszę. 445 00:23:57,228 --> 00:23:59,272 Jestem zwyczajnym gościem. 446 00:23:59,814 --> 00:24:02,233 Robię w mieście to, co robi się na wsi. 447 00:24:02,317 --> 00:24:04,903 Michael żyje poza systemem, 448 00:24:04,986 --> 00:24:07,197 ale nie pośrodku niczego. 449 00:24:07,280 --> 00:24:11,493 Jest w samym centrum miasta i rozmaitych sieci miejskich. 450 00:24:11,576 --> 00:24:13,661 Na wsi to coś oczywistego, 451 00:24:13,745 --> 00:24:17,081 ale po środku miasta robi inne wrażenie. 452 00:24:17,165 --> 00:24:19,959 Fantastyczna sprawa. 453 00:24:20,543 --> 00:24:23,046 - Dzięki za rozmowę. - My dziękujemy. 454 00:24:23,129 --> 00:24:24,714 Niesamowite. 455 00:24:24,797 --> 00:24:28,218 Osiągnąłeś coś niebywałego. Dziękujemy za wycieczkę. 456 00:24:28,301 --> 00:24:31,888 To jest właśnie to, co chcemy pokazać. 457 00:24:31,971 --> 00:24:35,391 Taka jest narracja programu. 458 00:24:35,475 --> 00:24:36,601 Bardzo to szanuję. 459 00:24:36,684 --> 00:24:39,896 Nie mam telewizora, ale widziałem odcinek z Islandii. 460 00:24:39,979 --> 00:24:42,315 - Cudo, proszę o więcej. - Dzięki. 461 00:24:42,398 --> 00:24:44,359 Dziękujemy za wzięcie udziału. 462 00:24:44,442 --> 00:24:46,277 Stałeś się jego częścią. 463 00:24:46,361 --> 00:24:50,240 Dom Michaela pokazuje, jak może wyglądać przyszłość. 464 00:24:50,323 --> 00:24:53,034 Wprowadzone przez niego zmiany pokazują, 465 00:24:53,117 --> 00:24:56,746 jak ogromny wpływ na środowisko może mieć jedna osoba. 466 00:24:56,829 --> 00:25:00,291 Można pozostać w systemie, ale zainstalować solary. 467 00:25:00,375 --> 00:25:04,087 To dla planety ważny krok w dobrą stronę. 468 00:25:06,839 --> 00:25:09,926 Miasta i gminy zawsze będą potrzebować 469 00:25:10,009 --> 00:25:14,180 jakiejś formy infrastruktury zbiorowej do funkcjonowania. 470 00:25:16,099 --> 00:25:22,397 Zobaczymy, jak wielka moc tkwi w kolektywnej dystrybucji energii. 471 00:25:25,358 --> 00:25:28,861 W stanie Wiktoria znajduje się niewielka farma. 472 00:25:30,321 --> 00:25:32,490 Zbiera się tu wiatr. 473 00:25:33,116 --> 00:25:35,910 Robi to 39 turbin wiatrowych, 474 00:25:35,994 --> 00:25:39,163 które wytwarzają 80 megawatów energii. 475 00:25:39,247 --> 00:25:42,750 Tyle mocy starczy, by zasilić 50 000 domów czystą energią. 476 00:25:42,834 --> 00:25:44,877 Oto farma wiatrowa Crowlands. 477 00:25:46,004 --> 00:25:51,634 Człowiek wykorzystuje wiatr jako źródło energii od 1887. 478 00:25:51,718 --> 00:25:56,389 Wydajność farm wzrasta, a energia wiatrowa pozostaje komponentem 479 00:25:56,472 --> 00:25:59,267 czystej energii odnawialnej na całym świecie. 480 00:25:59,350 --> 00:26:01,436 Wiatraki to żadna nowość, 481 00:26:01,519 --> 00:26:05,315 ale sposób dystrybucji energii na tej farmie stanowi novum. 482 00:26:05,398 --> 00:26:09,110 Opowie nam o tym Lord Major miasta Melbourne. 483 00:26:09,193 --> 00:26:13,865 Lord Major? Co za epicki tytuł. 484 00:26:13,948 --> 00:26:15,074 Witamy. 485 00:26:15,158 --> 00:26:15,992 Rachel. 486 00:26:16,075 --> 00:26:19,120 Jest też z nami szefowa Pacific Hydro w Australii. 487 00:26:19,203 --> 00:26:20,496 Dokładnie. 488 00:26:20,580 --> 00:26:24,500 Jest znacznie większa, niż sądziłem. 489 00:26:25,043 --> 00:26:28,338 Koncentrator jest na wysokości 100 m. 490 00:26:28,421 --> 00:26:31,966 Do tego 42-metrowe śmigła. 491 00:26:32,050 --> 00:26:33,635 To wymagający projekt. 492 00:26:33,718 --> 00:26:36,512 Mamy tutaj 30 maszyn. 493 00:26:36,596 --> 00:26:37,722 To spora farma. 494 00:26:37,805 --> 00:26:41,225 Działa w ramach programu Melbourne Renewable Energy. 495 00:26:41,309 --> 00:26:43,061 Przetarła nam szlak, 496 00:26:43,144 --> 00:26:45,938 bo pokazała, że przy dużej konsumpcji energii 497 00:26:46,022 --> 00:26:50,109 też można współpracować, by przeciwdziałać zmianie klimatu. 498 00:26:50,777 --> 00:26:53,821 Sami nie dalibyśmy rady, potrzeba było zebrać 499 00:26:53,905 --> 00:26:57,742 ogromną liczbę użytkowników energii, by odnieść sukces. 500 00:26:57,825 --> 00:27:02,872 Umowa zakupu energii z Pacific Hydro wymagała konkretnej skali przedsięwzięcia. 501 00:27:02,955 --> 00:27:05,500 Więksi konsumenci założyli spółdzielnię, 502 00:27:05,583 --> 00:27:08,294 która wykorzystuje niskokosztową energię. 503 00:27:08,378 --> 00:27:11,631 Wszystko przy użyciu wiatru zamiast paliw kopalnych. 504 00:27:11,714 --> 00:27:14,676 To nie lada wyczyn jak na całe miasto. 505 00:27:14,759 --> 00:27:19,013 Cała energia, którą zużywamy jako zarząd miasta, 506 00:27:19,097 --> 00:27:22,183 każda lampa uliczna, 507 00:27:22,266 --> 00:27:25,520 każda maszyna eliptyczna na siłowniach miejskich 508 00:27:25,603 --> 00:27:29,691 i każdy podcast nagrywany w naszych bibliotekach 509 00:27:29,774 --> 00:27:34,487 wykorzystują wyłącznie energię odnawialną z tej farmy. 510 00:27:34,570 --> 00:27:37,448 Współpraca z Pacific Hydro pokazuje, 511 00:27:37,532 --> 00:27:41,369 że razem możemy więcej. 512 00:27:41,452 --> 00:27:46,874 W całej Australii jest teraz 39 miast, które rozwijają podobne projekty. 513 00:27:47,542 --> 00:27:50,670 Zredukowaliśmy nasze emisje o 5%. 514 00:27:50,753 --> 00:27:51,629 Super. 515 00:27:51,713 --> 00:27:53,589 Ogromne są. 516 00:27:53,673 --> 00:27:58,177 Niesamowita ta mechanika i elektryka. 517 00:27:58,261 --> 00:28:00,596 Jakiej muzyki słuchają turbiny? 518 00:28:00,680 --> 00:28:02,223 Uwielbiają metal. 519 00:28:05,017 --> 00:28:06,978 - Tak. - Wiem, bardzo zabawne. 520 00:28:07,061 --> 00:28:10,398 W Australii wiatr zaczyna stanowić poważną konkurencję. 521 00:28:10,481 --> 00:28:14,694 Zamykają ogromne elektrownie węglowe, 522 00:28:14,777 --> 00:28:17,363 bo nie są w stanie z nim konkurować. 523 00:28:17,447 --> 00:28:20,241 Chcecie obejrzeć wnętrze turbiny? 524 00:28:20,324 --> 00:28:22,160 - Jasne. - Chodźmy. 525 00:28:22,243 --> 00:28:23,369 Ekstra. 526 00:28:23,453 --> 00:28:26,330 Jak zwyczajny obywatel może pomóc 527 00:28:26,414 --> 00:28:29,375 przekonać swój rząd do takich zmian? 528 00:28:29,459 --> 00:28:33,004 Niech znajdzie sprzedawcę energii odnawialnej. 529 00:28:33,087 --> 00:28:34,464 To dobry początek. 530 00:28:34,547 --> 00:28:37,550 Trzeba lobbować na szczeblu samorządowym. 531 00:28:37,633 --> 00:28:40,720 Mówić głośno, że chcemy energii odnawialnej. 532 00:28:40,803 --> 00:28:44,474 To energia przyszłości i musimy to zrobić już teraz 533 00:28:44,557 --> 00:28:46,267 dla następnych pokoleń. 534 00:28:46,350 --> 00:28:49,020 - Słyszysz? - Jeszcze od tego nie ogłuchłeś? 535 00:28:49,103 --> 00:28:52,982 Jest jak wielki dom. Naprawdę ogromny! 536 00:28:53,065 --> 00:28:55,485 Jesteśmy we wnętrzu wiatraka. 537 00:29:00,907 --> 00:29:04,452 Moc przepływa przez aluminiową szynę prądową 538 00:29:04,535 --> 00:29:08,414 do tych kabli, a następnie do skrzynki koło Sally. 539 00:29:08,498 --> 00:29:11,375 - Teraz wyłączona. - To taka wielka przetwornica? 540 00:29:11,459 --> 00:29:13,002 Dokładnie tak. 541 00:29:13,085 --> 00:29:15,546 Potem trafia do tej skrzynki na zewnątrz 542 00:29:15,630 --> 00:29:18,174 i podziemnymi kablami do sieci miejskiej. 543 00:29:18,257 --> 00:29:19,884 Ląduje prosto w ratuszu. 544 00:29:19,967 --> 00:29:24,931 Włączam światło w biurze i doskonale wiem, skąd przyszło. 545 00:29:25,014 --> 00:29:29,644 W okolicy są uczelnie, instalacje artystyczne i rozmaite firmy. 546 00:29:29,727 --> 00:29:32,480 Każda ma energię ze spółdzielni energetycznej. 547 00:29:39,946 --> 00:29:42,281 Już wiem, czemu tak świetnie działają. 548 00:29:42,365 --> 00:29:44,450 Ale poleciał! 549 00:29:45,618 --> 00:29:47,245 Potężny ten wiatr. 550 00:29:47,328 --> 00:29:49,539 A co dopiero u góry. 551 00:29:49,622 --> 00:29:50,623 Kask odleciał. 552 00:29:53,626 --> 00:29:56,128 Za wietrznie tu dla pana! 553 00:29:57,171 --> 00:29:59,131 Niesamowita rzecz. 554 00:29:59,215 --> 00:30:01,634 Nasze doświadczenie trzeba wykorzystać. 555 00:30:01,717 --> 00:30:05,137 Coś takiego powinna robić cała Australia i reszta świata. 556 00:30:05,221 --> 00:30:06,681 - Tak jest. - Rewelacja. 557 00:30:06,764 --> 00:30:10,852 - Dziękujemy za rozmowę. - My również, miło było was poznać. 558 00:30:10,935 --> 00:30:12,562 Trzymajcie się. 559 00:30:12,645 --> 00:30:14,772 Dziękujemy. 560 00:30:14,856 --> 00:30:17,358 - Było super. - Trzymaj swój kask. 561 00:30:17,441 --> 00:30:21,320 - Przypilnuję go. - Ja się tym zajmę. 562 00:30:21,404 --> 00:30:23,155 Dzięki, stary. 563 00:30:25,825 --> 00:30:29,537 Większość opakowań na żywność i napoje jest jednorazowa. 564 00:30:29,620 --> 00:30:31,080 Rzadko się je recykluje, 565 00:30:31,163 --> 00:30:35,042 a stanowią przy tym niemal połowę odpadów miejskich w USA. 566 00:30:35,126 --> 00:30:39,463 W drodze na kolejny przystanek Darin opowiedział mi o firmach, 567 00:30:39,547 --> 00:30:40,882 które coś z tym robią. 568 00:30:40,965 --> 00:30:44,635 To dla mnie ekscytacja, że istnieją innowacyjne firmy, 569 00:30:44,719 --> 00:30:48,222 które rewolucjonizują rynek za pomocą włókien roślinnych 570 00:30:48,306 --> 00:30:50,349 i rzucają wyzwanie plastikowi. 571 00:30:50,433 --> 00:30:54,687 Współpracują z największymi koncernami, a nikt o nich nie wie. 572 00:30:54,770 --> 00:30:58,107 Pomagają największym firmom z branży spożywczej 573 00:30:58,190 --> 00:31:01,694 zmienić opakowania plastikowe na roślinne. 574 00:31:01,777 --> 00:31:06,032 Oto eko-innowacja, która może odmienić świat. 575 00:31:06,741 --> 00:31:08,200 Zarąbiste. 576 00:31:10,453 --> 00:31:12,663 Ostatni przystanek jest za Melbourne. 577 00:31:12,747 --> 00:31:16,500 Poznamy małżeństwo, które chce zmienić świat folii. 578 00:31:21,297 --> 00:31:22,673 Mowa o folii stretch. 579 00:31:22,757 --> 00:31:25,092 Służy zazwyczaj do ochrony żywności. 580 00:31:25,176 --> 00:31:28,888 W teorii ogranicza ilość odpadów, ale jest z plastiku opartego 581 00:31:28,971 --> 00:31:32,642 na ropie naftowej, a do tego nie jest biodegradowalna. 582 00:31:32,725 --> 00:31:33,893 Cześć. 583 00:31:33,976 --> 00:31:35,853 - Zapraszamy. - Witajcie. 584 00:31:35,937 --> 00:31:37,188 - Hej. - Jestem Jordy. 585 00:31:37,271 --> 00:31:39,649 Julia i Jordy to właściciele Great Wrap. 586 00:31:39,732 --> 00:31:40,608 Cześć wam. 587 00:31:40,691 --> 00:31:43,527 Oto nasza mała pilotażowa fabryka. 588 00:31:43,611 --> 00:31:45,154 Mamy wielką wizję. 589 00:31:45,237 --> 00:31:49,033 Kupujemy maszyny, które ledwo się tu zmieszczą. 590 00:31:49,116 --> 00:31:52,453 Póki co mamy tę zabaweczkę. 591 00:31:52,536 --> 00:31:55,456 Produkuje drobne ilości folii do palet i żywności. 592 00:31:55,539 --> 00:31:58,834 - Zamiennik plastikowej folii. - Tak jest. 593 00:31:58,918 --> 00:32:03,047 Używamy biopolimerów, więc to bioplastik. 594 00:32:03,130 --> 00:32:05,591 Jest biodegradowalny i kompostowalny. 595 00:32:05,675 --> 00:32:08,886 Z czego jest zwykła folia? Z plastiku ciężkiego? 596 00:32:08,970 --> 00:32:12,014 Z plastiku na bazie ropy naftowej. 597 00:32:12,098 --> 00:32:15,142 Masakra. Może rozkładać się 1000 lat. 598 00:32:15,226 --> 00:32:18,938 Albo rozpadnie się na mikroplastik i wyląduje w oceanie. 599 00:32:19,021 --> 00:32:22,692 Produkcja plastiku wykorzystuje 10% światowego wydobycia ropy. 600 00:32:22,775 --> 00:32:23,776 Okropność. 601 00:32:23,859 --> 00:32:26,988 Byliśmy świadomi problemu z opakowaniami. 602 00:32:27,071 --> 00:32:32,326 Z jakiegoś powodu nie wpadliśmy na to, by połączyć te dwie rzeczy. 603 00:32:32,410 --> 00:32:35,454 Proces jest złożony, ale można go wytłumaczyć. 604 00:32:35,538 --> 00:32:39,959 Zamiast ropy naftowej wykorzystują odpady roślinne. 605 00:32:40,042 --> 00:32:41,711 Nie przesłyszeliście się. 606 00:32:41,794 --> 00:32:45,089 Wykorzystują resztki, które i tak by się zmarnowały. 607 00:32:45,172 --> 00:32:48,676 Jest firma z Idaho wykorzystująca odpadki po ziemniakach. 608 00:32:48,759 --> 00:32:55,641 Obierki i wszystkie resztki po frytkach i chipsach. 609 00:32:55,725 --> 00:32:58,853 Cały ten syf zamieniają w biopolimer. 610 00:32:58,936 --> 00:33:00,646 Byłem pod ogromnym wrażeniem. 611 00:33:00,730 --> 00:33:04,483 Przecież to może rozłożyć się w oceanie. 612 00:33:04,567 --> 00:33:06,736 Czemu by tego nie użyć? 613 00:33:06,819 --> 00:33:10,906 Według naszych badań co roku na wysypiskach w Australii 614 00:33:10,990 --> 00:33:13,993 ląduje 150 000 ton plastikowej folii. 615 00:33:14,076 --> 00:33:16,829 To miało ogromny sens, 616 00:33:16,912 --> 00:33:20,791 żeby spróbować podejść do tematu z tej strony. 617 00:33:20,875 --> 00:33:25,629 Stwierdziliśmy, że najwięcej zdziałamy, produkując folię do palet i żywności. 618 00:33:25,713 --> 00:33:27,882 Dopracowaliśmy formułę 619 00:33:27,965 --> 00:33:31,677 i nareszcie koszt produkcji jest taki jak przy plastiku. 620 00:33:31,761 --> 00:33:34,805 - Taki sam? - Teraz nie ma już wymówki. 621 00:33:34,889 --> 00:33:37,558 Cena jest taka sama, więc nie ma wymówki. 622 00:33:37,641 --> 00:33:39,769 Po prostu trzeba to rozpowszechnić. 623 00:33:39,852 --> 00:33:43,481 Kontaktują się z nami supermarkety z Australii i USA 624 00:33:43,564 --> 00:33:45,983 i największe firmy wydobywcze na świecie. 625 00:33:46,067 --> 00:33:50,071 Wszyscy chcą użyć tej folii do palet, bo widzą skalę problemu. 626 00:33:50,154 --> 00:33:54,325 W umowie z udziałowcami piszemy, że stawiamy planetę ponad zysk. 627 00:33:54,408 --> 00:33:58,871 Jeśli inwestor chce ją podpisać, musi przyjąć taką filozofię. 628 00:33:58,954 --> 00:34:03,542 To kolejny dowód na to, że pomoc planecie to też większe zyski. 629 00:34:03,626 --> 00:34:08,672 - Widzieliście granulat? - To nasz biopolimer. 630 00:34:08,756 --> 00:34:10,800 Chodźcie. 631 00:34:11,801 --> 00:34:13,594 - Oto i on. - Można? 632 00:34:13,677 --> 00:34:15,429 - Dotknij. - Śmiało. 633 00:34:15,513 --> 00:34:19,767 Zaczynacie od granulatu, a potem go przetapiacie? 634 00:34:19,850 --> 00:34:21,018 Dokładnie. 635 00:34:21,102 --> 00:34:23,687 Podobnie jak przy produkcji plastiku. 636 00:34:23,771 --> 00:34:26,190 Używamy tego samego sprzętu. 637 00:34:26,273 --> 00:34:29,443 Zaczynamy od procesu fermentacji, 638 00:34:29,527 --> 00:34:32,196 by uzyskać konkretny rodzaj skrobi. 639 00:34:32,279 --> 00:34:34,865 Wciąż potrzebujemy niewielkiej ilości ropy. 640 00:34:34,949 --> 00:34:38,744 Łączymy je ze sobą, tworząc naszą sekretną formułę. 641 00:34:38,828 --> 00:34:43,582 Wszystko trafia tutaj, stapia się i wychodzi jako folia. 642 00:34:45,042 --> 00:34:48,087 Co się dzieje, gdy trafia do oceanu? 643 00:34:48,170 --> 00:34:51,590 Z gnijących odpadków po owocach i ziemniakach 644 00:34:51,674 --> 00:34:54,718 powstaje metan, który ulatnia się do atmosfery. 645 00:34:54,802 --> 00:34:57,972 To 30 razy silniejszy gaz niż CO2. 646 00:34:58,055 --> 00:35:01,350 Jeśli folia rozłoży się na węgiel, nawet w oceanie, 647 00:35:01,433 --> 00:35:03,978 jest to 30 razy lepszy rezultat. 648 00:35:04,061 --> 00:35:07,356 Rozkłada się i nie robi niczemu krzywdy. 649 00:35:07,439 --> 00:35:10,901 - Jaki procent to skrobia ziemniaczana? - Około 65%. 650 00:35:10,985 --> 00:35:12,945 A reszta? 651 00:35:13,028 --> 00:35:15,614 Biopolimer na bazie ropy. 652 00:35:15,698 --> 00:35:19,785 Nadal wykorzystujemy nieco ropy, ale niedługo zaczynamy nowy etap. 653 00:35:19,869 --> 00:35:23,664 Za kilka miesięcy to będą w 100% odpadki z owoców. 654 00:35:24,790 --> 00:35:26,709 Oto produkt końcowy. 655 00:35:26,792 --> 00:35:29,545 Wygląda jak znana nam folia. 656 00:35:29,628 --> 00:35:32,006 Jak działa? Sprawdźmy. 657 00:35:32,089 --> 00:35:34,133 Niesamowite. 658 00:35:34,216 --> 00:35:38,387 Czegoś takiego używała mama, gdy pakowała mi jedzenie za dzieciaka. 659 00:35:38,470 --> 00:35:39,555 Identyczna. 660 00:35:39,638 --> 00:35:42,308 Jak szybko się rozkłada? 661 00:35:42,391 --> 00:35:46,478 W przydomowym kompostowniku około dwa tygodnie. 662 00:35:46,562 --> 00:35:50,524 W kompostowniku przemysłowym wystarczy tydzień. 663 00:35:50,608 --> 00:35:53,360 Na wysypisku sześć miesięcy. 664 00:35:53,444 --> 00:35:54,361 Chodź no tu! 665 00:35:54,445 --> 00:35:58,699 Widziałem po oczach, że chcesz nabroić. 666 00:35:58,782 --> 00:36:00,910 Nie chcę marnować plastiku. 667 00:36:00,993 --> 00:36:03,746 Przecież to nie plastik. 668 00:36:03,829 --> 00:36:05,372 Śmiało. 669 00:36:06,123 --> 00:36:08,042 - Moje gratulacje. - Dzięki. 670 00:36:08,125 --> 00:36:14,548 To spory potencjał, by pozbyć się CO2 z atmosfery i plastiku z oceanu. 671 00:36:14,632 --> 00:36:15,883 Macie ostateczny cel? 672 00:36:15,966 --> 00:36:20,387 Chcielibyśmy zobaczyć świat, w którym nie produkuje się plastiku 673 00:36:20,471 --> 00:36:22,848 ani niczego na bazie ropy naftowej. 674 00:36:22,932 --> 00:36:27,728 Takie mamy marzenie. Chcemy nadal tworzyć nowe produkty 675 00:36:27,811 --> 00:36:32,107 i uderzać w najbardziej kluczowe sektory, 676 00:36:32,191 --> 00:36:35,611 aż w końcu pozbędziemy się plastiku. 677 00:36:35,694 --> 00:36:38,280 Zauważcie, że dziś kalibrują maszyny. 678 00:36:38,364 --> 00:36:42,201 Cały ten produkt trafi na kompost. 679 00:36:42,284 --> 00:36:43,869 Ekstra. 680 00:36:43,953 --> 00:36:47,081 Teraz wybór jest oczywisty. 681 00:36:47,164 --> 00:36:48,540 O to chodzi. 682 00:36:48,624 --> 00:36:50,960 Rozwiązaliście ogromny problem. 683 00:36:51,043 --> 00:36:52,127 Jest mocna? 684 00:36:52,211 --> 00:36:54,213 O taki test nie prosiłem. 685 00:36:54,296 --> 00:36:55,839 Fajna pozycja. 686 00:36:55,923 --> 00:36:58,050 Po co tak złożyłem ręce? 687 00:37:02,763 --> 00:37:04,765 Napnę klatę i wydostanę się. 688 00:37:11,730 --> 00:37:13,691 Nie sądziłem, że się uda. 689 00:37:15,025 --> 00:37:16,360 Mamy to. 690 00:37:18,487 --> 00:37:20,990 Zmiany klimatu, wyczerpane zasoby, 691 00:37:21,073 --> 00:37:23,867 zanieczyszczenie powietrza i wody. 692 00:37:23,951 --> 00:37:25,953 Nic dziwnego, że Ziemia ma dość. 693 00:37:26,537 --> 00:37:27,830 Trzeba mieć nadzieję. 694 00:37:27,913 --> 00:37:31,583 Tematem tego odcinka byli eko-innowatorzy. 695 00:37:32,835 --> 00:37:36,213 Każdy z nas może nim zostać, w każdej sferze życia. 696 00:37:38,424 --> 00:37:41,969 Wkraczamy w nową fazę rewolucji technologicznej, 697 00:37:42,052 --> 00:37:45,973 gdzie eko-innowacje stają się podstawowym celem. 698 00:37:46,640 --> 00:37:51,729 To pokrzepiające widzieć tylu przedsiębiorców i inwestorów, 699 00:37:51,812 --> 00:37:56,025 którzy stawiają czoła wyzwaniu i zapewniają klientom produkty, 700 00:37:56,108 --> 00:38:01,447 wyrządzając mniej szkód środowisku, a nawet je uzdrawiając. 701 00:38:02,197 --> 00:38:04,158 Te pomysły nie muszą być idealne, 702 00:38:04,241 --> 00:38:09,747 ale gotowość do małych zmian i drobnych kroków w dobrą stronę 703 00:38:09,830 --> 00:38:12,624 stanowią początek wielkich zmian. 704 00:38:12,708 --> 00:38:14,960 A co ze starymi metodami? 705 00:38:15,044 --> 00:38:19,965 Lepiej niech wyginą, zanim zrobi to człowiek. 706 00:38:20,049 --> 00:38:21,717 Cudownie. 707 00:38:21,800 --> 00:38:26,221 Zbliżamy się do końca odcinka i wspólnego pobytu w Australii. 708 00:38:26,305 --> 00:38:30,309 Uczcimy to ostatnią kolacją i refleksją o tej wspaniałej podróży. 709 00:38:30,392 --> 00:38:31,810 I jak z tą Australią? 710 00:38:32,394 --> 00:38:33,979 Kocham to miejsce. 711 00:38:34,063 --> 00:38:37,649 Może nawet zostaniemy sąsiadami. 712 00:38:37,733 --> 00:38:40,819 O daniu głównym opowie szef kuchni. 713 00:38:41,904 --> 00:38:45,532 Oto polędwica Wagyu. 714 00:38:45,616 --> 00:38:47,701 Do tego kluski ziemniaczane, 715 00:38:47,785 --> 00:38:50,996 purée z kalafiora, dynia i orzechy makadamia. 716 00:38:52,039 --> 00:38:52,873 Smacznego. 717 00:38:52,956 --> 00:38:55,667 - Pachnie przepysznie. - Dziękujemy. 718 00:38:55,751 --> 00:39:00,464 Cała podróż nauczyła nas tak wiele. 719 00:39:01,298 --> 00:39:05,177 Może poszukiwanie więzi z naturą jest w tym najważniejsze. 720 00:39:05,260 --> 00:39:08,931 Tak jak robił to Joost, w swoim domu i wokół niego. 721 00:39:09,014 --> 00:39:11,683 Taki był cel programu. 722 00:39:11,767 --> 00:39:14,812 - Nie chodzi o ratowanie planety. - Od czego zacząć? 723 00:39:14,895 --> 00:39:17,398 Planeta przetrwa z nami lub bez nas. 724 00:39:18,482 --> 00:39:20,984 Chodzi o wzajemną inspirację, 725 00:39:21,068 --> 00:39:23,612 by podejmować rozważne decyzje. 726 00:39:25,406 --> 00:39:28,200 By żyć zdrowo i szczęśliwie. 727 00:39:28,283 --> 00:39:31,620 Ty też jesteś składnikiem w tym procesie. 728 00:39:34,540 --> 00:39:36,959 Musimy zadać sobie pytanie, 729 00:39:37,042 --> 00:39:40,337 czy chcemy przetrwać 20 000 lat 730 00:39:40,421 --> 00:39:41,880 czy zwyczajnie wyginąć. 731 00:39:41,964 --> 00:39:45,426 Cieszmy się planetą i tym, co nam daje. 732 00:39:48,679 --> 00:39:53,517 Zostawmy ją następnym pokoleniom w lepszym stanie, niż ją zastaliśmy. 733 00:39:57,187 --> 00:40:00,149 - Za lepsze czasy. - Zdrowie. 734 00:40:00,232 --> 00:40:02,276 Kocham cię, stary. 735 00:40:02,359 --> 00:40:04,403 Dzięki i do następnego. 736 00:40:10,909 --> 00:40:14,079 Oddajemy hołd rdzennej ludności Australii i ich starszyźnie, 737 00:40:14,163 --> 00:40:16,915 która krzewi wspomnienia, tradycje, kulturę i nadzieje 738 00:40:16,999 --> 00:40:19,126 Aborygenów i Wyspiarzy z Cieśniny Torresa. 739 00:40:50,324 --> 00:40:52,034 Napisy: Mikołaj Kopczak