1
00:00:09,080 --> 00:00:11,880
EEN NETFLIX ORIGINAL-DOCUMENTAIRESERIE
2
00:00:43,320 --> 00:00:46,520
PERS
3
00:00:46,600 --> 00:00:48,840
1 April was tweede paasdag.
4
00:00:49,640 --> 00:00:53,400
Ik was tot tien uur 's avonds
op de redactie…
5
00:00:54,520 --> 00:00:58,040
…en ging toen naar huis,
naar Düsseldorf-Unterrath.
6
00:01:01,680 --> 00:01:02,920
Toen viel me op…
7
00:01:04,320 --> 00:01:06,200
…dat de stad vol zwaailichten was.
8
00:01:09,920 --> 00:01:13,560
Brandweerwagens,
ambulances, politiewagens.
9
00:01:14,200 --> 00:01:19,400
Zoiets had ik m'n hele carrière
nog niet gezien, niet ervoor en niet erna.
10
00:01:24,360 --> 00:01:26,960
Ik volgde de politiewagens.
11
00:01:27,440 --> 00:01:30,400
Ze reden allemaal
richting de Kaiser-Friedrich-Ring.
12
00:01:31,120 --> 00:01:34,840
Daar wonen rijke, beroemde mensen.
13
00:01:36,120 --> 00:01:38,600
Ik wist nog niet wat er gebeurd was.
14
00:01:40,360 --> 00:01:43,440
Ik zag een agent en vroeg hem:
15
00:01:44,080 --> 00:01:47,880
'Wat is er aan de hand?
De hele stad is afgesloten.'
16
00:01:47,960 --> 00:01:50,600
Hij zei: 'Niet alleen de hele stad.
17
00:01:50,680 --> 00:01:52,080
Ook alle snelwegen.
18
00:01:52,160 --> 00:01:54,440
De wijde omgeving is afgezet.
19
00:01:56,200 --> 00:01:59,520
Dus ik vroeg: 'Wat is er dan gebeurd?'
20
00:01:59,600 --> 00:02:02,280
En hij: 'De ergste soort misdaad.'
21
00:02:05,680 --> 00:02:08,960
'U hebt vast
van de heer Rohwedder gehoord.'
22
00:02:09,040 --> 00:02:10,240
'Wie is Rohwedder?'
23
00:02:10,320 --> 00:02:11,840
'Kent u die niet?
24
00:02:11,920 --> 00:02:15,000
Hij leidt de Treuhand in Berlijn.
25
00:02:15,080 --> 00:02:16,880
Hij liquideert de DDR.'
26
00:02:19,920 --> 00:02:22,560
Mijn vrouw en ik waren op skivakantie.
27
00:02:22,640 --> 00:02:25,320
We reisden die avond
terug naar Düsseldorf.
28
00:02:25,880 --> 00:02:29,760
We kwamen langs het huis van Rohwedder.
Overal licht.
29
00:02:31,280 --> 00:02:33,120
En 20 meter voor het huis…
30
00:02:33,920 --> 00:02:38,280
…zag ik een agent
en ik stelde maar één vraag:
31
00:02:38,360 --> 00:02:39,680
'Is hij dood?'
32
00:02:40,200 --> 00:02:41,080
'Ja.'
33
00:02:42,560 --> 00:02:45,800
Ik wist wat er gebeurd was.
Dat was overduidelijk.
34
00:02:52,200 --> 00:02:54,480
Goedenavond, dames en heren.
35
00:02:54,560 --> 00:02:58,320
De ZDF biedt excuses aan
voor de onderbreking van de film.
36
00:02:58,400 --> 00:03:02,400
Daar is een trieste
en schokkende reden voor.
37
00:03:02,480 --> 00:03:05,080
Het hoofd van de Treuhand,
Detlev Rohwedder…
38
00:03:05,160 --> 00:03:10,040
…is laat maandagavond
volgens de berichten rond 22.30…
39
00:03:10,120 --> 00:03:13,200
…in zijn woning in Düsseldorf vermoord.
40
00:03:23,960 --> 00:03:25,840
Het Duitse Rijk.
41
00:03:26,440 --> 00:03:28,520
Niemand is van plan een muur te bouwen.
42
00:03:28,600 --> 00:03:31,240
West- en Oost-Duitsland:
een verdeeld land.
43
00:03:31,320 --> 00:03:38,320
eendracht en recht en vrijheid…
44
00:03:38,400 --> 00:03:39,600
Rote Armee Fraktion.
45
00:03:39,680 --> 00:03:42,240
…krankzinnige aanvallen
door barbaarse terroristen.
46
00:03:42,320 --> 00:03:45,440
…voor het Duitse vaderland
47
00:03:45,520 --> 00:03:48,360
herrezen uit ruïnes
48
00:03:48,440 --> 00:03:50,560
Sloop deze muur.
49
00:03:51,240 --> 00:03:53,360
Ons vaderland, herenigd.
50
00:03:56,040 --> 00:04:01,680
bloei, Duits vaderland
51
00:04:14,080 --> 00:04:15,720
Ik was skiën in Oostenrijk.
52
00:04:15,800 --> 00:04:17,000
MINISTER VAN FINANCIËN
53
00:04:17,080 --> 00:04:22,160
Mijn beveiligers maakten me
's nachts wakker en zeiden:
54
00:04:22,240 --> 00:04:24,120
'Rohwedder is vermoord.'
55
00:04:25,040 --> 00:04:27,480
Ik was pas twee dagen op vakantie.
56
00:04:28,080 --> 00:04:31,360
En ik had me enorm verheugd
op die skivakantie.
57
00:04:39,560 --> 00:04:45,960
Hij zei: 'Pak jij je camera
en maak foto's van dat raam boven.'
58
00:04:46,600 --> 00:04:48,400
Ik zei: 'Maar ik kan niks zien.'
59
00:04:48,480 --> 00:04:51,600
En hij: 'Zet de flits aan
en druk gewoon af.
60
00:04:51,680 --> 00:04:54,920
Je ziet later wel wat erop staat.'
61
00:05:03,560 --> 00:05:05,360
Ik werd thuis gebeld…
62
00:05:05,440 --> 00:05:10,800
…dat er een aanslag op Rohwedder
was gepleegd. Waarom was direct duidelijk.
63
00:05:14,880 --> 00:05:20,080
Onze rechercheteams gingen erheen,
de technische recherche werd opgeroepen…
64
00:05:20,160 --> 00:05:23,880
…en ze gingen direct aan de slag,
midden in de nacht.
65
00:05:26,640 --> 00:05:29,840
Er kwamen ontzettend veel agenten.
66
00:05:30,440 --> 00:05:33,120
En het Bundeskriminalamt,
de federale recherchedienst.
67
00:05:33,200 --> 00:05:36,120
Vreemden namen het commando over.
68
00:05:36,600 --> 00:05:37,960
Ik werd weggedrongen.
69
00:05:42,960 --> 00:05:45,160
We kwamen tussen 3 en 4 uur 's nachts aan.
70
00:05:45,240 --> 00:05:48,520
We gingen het huis in
om een indruk te krijgen.
71
00:05:48,600 --> 00:05:54,400
Het lichaam lag nog in de werkkamer
op de eerste verdieping.
72
00:05:55,880 --> 00:06:01,080
De heer Rohwedder lag tegenover het raam
ineengezakt op de grond bij de boekenkast.
73
00:06:09,640 --> 00:06:11,640
Goedenavond, meneer Schmok.
-Meneer Voß
74
00:06:11,720 --> 00:06:17,800
Heeft BZ van Düsseldorf de moord
op de heer Rohwedder nu bevestigd?
75
00:06:17,880 --> 00:06:21,400
Ja, die is bevestigd.
De stad lijkt verlamd.
76
00:06:22,160 --> 00:06:24,600
Hij was een bijzonder sympathieke man.
77
00:06:24,680 --> 00:06:29,680
Maar hij wist ook dat hij gevaar liep
door zijn nieuwe werk.
78
00:06:30,200 --> 00:06:34,160
We gaan er zeker vanuit
dat dit een politieke daad was.
79
00:06:46,360 --> 00:06:50,240
Terug op de redactie
heb ik meteen de film ontwikkeld.
80
00:06:52,040 --> 00:06:53,920
Ik weet het nog precies.
81
00:06:54,000 --> 00:06:55,960
Ik schrok van wat ik daar zag.
82
00:07:00,160 --> 00:07:02,680
Je ziet hier twee kogelgaten…
83
00:07:02,760 --> 00:07:07,200
…die door het raam zijn gegaan,
dat van gewoon glas was.
84
00:07:07,280 --> 00:07:11,040
Eén kogel raakte en doodde
Karsten Rohwedder.
85
00:07:11,120 --> 00:07:16,080
De tweede verwondde zijn vrouw,
die achter hem stond.
86
00:07:16,160 --> 00:07:19,080
Als de lokale politie…
87
00:07:19,160 --> 00:07:22,800
…de beschermende maatregelen
naar behoren had getroffen…
88
00:07:22,880 --> 00:07:26,040
…dan had er geen gewoon glas
in die ramen gezeten…
89
00:07:26,120 --> 00:07:30,280
…maar kogelvrijglas
wat de kogels had gestopt.
90
00:07:35,200 --> 00:07:37,640
Nog altijd begrijp ik niet…
91
00:07:37,720 --> 00:07:41,560
…waarom in zijn huis
alleen de begane grond…
92
00:07:42,360 --> 00:07:44,840
…voorzien was van veiligheidsglas.
93
00:07:44,920 --> 00:07:47,200
In het huis waar ik woonde…
94
00:07:47,280 --> 00:07:49,760
…waren echt alle ramen…
95
00:07:49,840 --> 00:07:53,720
…en alle deuren dusdanig ontworpen…
96
00:07:53,800 --> 00:07:57,720
…dat ze bestand waren
tegen een directe aanval.
97
00:08:00,800 --> 00:08:04,040
Dan voel je woede en medelijden.
98
00:08:05,160 --> 00:08:07,200
Woede en medelijden.
99
00:08:07,280 --> 00:08:12,520
Woede omdat dat wat je wilde beschermen,
niet beschermd was…
100
00:08:12,600 --> 00:08:14,760
…en medelijden met de mensen…
101
00:08:14,840 --> 00:08:20,360
…die de staat vertrouwden en die
de staat niet heeft kunnen beschermen…
102
00:08:20,920 --> 00:08:23,160
…of niet heeft willen beschermen.
103
00:08:28,320 --> 00:08:31,360
Dit is het Erste Deutsche Fernsehen
met het nieuws.
104
00:08:31,440 --> 00:08:35,520
Het hoofd van de Treuhand Rohwedder
is kennelijk door terroristen gedood.
105
00:08:35,600 --> 00:08:38,840
Hij was een sleutelfiguur
in de tot nu toe vergeefse poging…
106
00:08:38,920 --> 00:08:42,840
…om de economie van het
voormalige Oost-Duitsland te hervormen.
107
00:08:42,920 --> 00:08:45,840
De linkse RAF eist de aanslag op…
108
00:08:45,920 --> 00:08:48,720
…maar een Duitse veiligheidsbeambte
zegt dat de Stasi…
109
00:08:48,800 --> 00:08:52,120
…de voormalige Oost-Duitse
geheime politie, betrokken zou zijn.
110
00:08:52,200 --> 00:08:54,800
Of de RAF de aanslag
echt heeft gepleegd…
111
00:08:54,880 --> 00:08:57,960
…wilde de procureur-generaal
niet bevestigen.
112
00:08:58,040 --> 00:09:01,880
Men verwacht niet de daders snel
op te pakken, als dat al gebeurt.
113
00:09:01,960 --> 00:09:05,440
Minister van Financiën Waigel,
onder wie de Treuhand valt…
114
00:09:05,520 --> 00:09:08,600
…onderbrak zijn paasvakantie
en kwam naar Bonn.
115
00:09:09,320 --> 00:09:11,520
Rohwedder is naar mijn mening…
116
00:09:12,600 --> 00:09:17,560
…de martelaar, of een martelaar
van de Duitse hereniging.
117
00:09:17,640 --> 00:09:18,960
En daarom…
118
00:09:19,680 --> 00:09:23,960
…verdient hij een diepe dankbaarheid…
119
00:09:24,040 --> 00:09:27,120
…voor zijn moed en zijn bereidheid…
120
00:09:27,200 --> 00:09:32,680
…om de risicovolle taak
bij de Treuhand op zich te nemen.
121
00:09:32,760 --> 00:09:34,760
Voor het belang van Duitsland.
122
00:09:42,320 --> 00:09:48,160
MARTELAAR
123
00:09:55,720 --> 00:09:59,560
Rohwedder leidde de grootste
industriële holding ter wereld.
124
00:09:59,640 --> 00:10:00,920
ONDERDIRECTEUR TREUHAND
125
00:10:01,000 --> 00:10:07,880
Die holding omvatte
zo'n 15.000 Oost-Duitse bedrijven.
126
00:10:07,960 --> 00:10:13,800
Havens, staalbedrijven,
textielindustrie, chemische industrie.
127
00:10:16,200 --> 00:10:22,280
Naar westerse maatstaven hadden ze
alle problemen die je maar bedenken kunt.
128
00:10:23,560 --> 00:10:26,800
En al die 15.000 ondernemingen
moesten gesaneerd worden.
129
00:10:28,800 --> 00:10:30,120
Een gigantische klus.
130
00:10:31,480 --> 00:10:34,960
Waarschijnlijk uniek dat één agentschap,
de Treuhand…
131
00:10:35,040 --> 00:10:37,440
BEDRIJFSJURIST TREUHAND
132
00:10:37,520 --> 00:10:43,080
…de bedrijven moest groeperen,
herstructureren, liquideren en verkopen.
133
00:10:53,800 --> 00:10:56,800
Mevrouw Breuel, uw reactie op de aanslag…
134
00:10:56,880 --> 00:11:00,040
Alle medewerkers zijn bedroefd
en voelen de plicht…
135
00:11:00,120 --> 00:11:02,320
…de heer Rohwedders werk
voort te zetten.
136
00:11:02,400 --> 00:11:05,360
Dat is onze plicht,
die we heel serieus nemen.
137
00:11:05,440 --> 00:11:09,360
Verschrikkelijk. Afschuwelijk.
Ik heb er geen woorden voor.
138
00:11:09,440 --> 00:11:13,240
Verschrikkelijk. Hij was mijn baas.
-Ik ben verdrietig.
139
00:11:14,520 --> 00:11:16,040
Woedend, eigenlijk.
140
00:11:17,560 --> 00:11:19,400
Ik vraag me wel af…
141
00:11:19,480 --> 00:11:23,520
…waar de veiligheidsmaatregelen
om hem te beschermen waren.
142
00:11:27,560 --> 00:11:31,120
Ik kom de dag na de moord op Rohwedder…
143
00:11:31,720 --> 00:11:33,120
…bij de Treuhand.
144
00:11:35,080 --> 00:11:36,280
Het was er druk.
145
00:11:36,400 --> 00:11:40,120
Die hele routine, die hele dans,
die liep gewoon door.
146
00:11:40,200 --> 00:11:44,000
Er stonden investeerders,
bedrijfsleiders die krediet wilden…
147
00:11:44,080 --> 00:11:47,400
…investeerders die informatie wilden
over hun overnames.
148
00:11:47,480 --> 00:11:49,920
Ik voelde me daar niet op m'n plek.
149
00:11:51,440 --> 00:11:56,480
Ga maar na, je werkt ergens,
en de baas wordt doodgeschoten.
150
00:11:57,600 --> 00:12:00,560
Hoe ziek is de structuur
die zoiets ontketent?
151
00:12:01,480 --> 00:12:04,280
Een man geeft zijn goede baan
in het Westen op…
152
00:12:04,360 --> 00:12:08,360
…om naar het Oosten te komen
om die uitdaging aan te gaan.
153
00:12:08,440 --> 00:12:12,680
Terwijl allerlei betweters
lekker in München of Bonn zaten…
154
00:12:12,760 --> 00:12:16,360
…en allerlei onzin liepen te roepen…
155
00:12:17,320 --> 00:12:19,200
…kwam hij de uitdaging aangaan.
156
00:12:19,800 --> 00:12:22,880
En die man wordt vermoord.
Ik vond het pervers.
157
00:12:24,040 --> 00:12:28,240
De economie van de voormalige DDR
staat op instorten.
158
00:12:28,320 --> 00:12:32,280
De problemen in de nieuwe Bundesländer
stapelen zich op.
159
00:12:32,360 --> 00:12:36,480
Meneer Rohwedder, velen vragen zich af:
waarom neemt hij dit op zich?
160
00:12:36,600 --> 00:12:39,200
5 WEKEN
161
00:12:39,280 --> 00:12:42,200
VOOR DE MOORD
162
00:12:42,280 --> 00:12:46,080
Wellicht geeft uw achtergrond
ons daar meer inzicht in.
163
00:12:46,160 --> 00:12:52,160
In 1932 werd u geboren als zoon
van een boekhandelaar in Gotha.
164
00:12:52,240 --> 00:12:55,600
Dat ligt in Thüringen.
U komt uit het midden van Duitsland.
165
00:12:55,680 --> 00:12:58,720
Speelde dat een rol in uw beslissing?
166
00:12:58,800 --> 00:13:05,720
Ja, ik was altijd al erg geïnteresseerd
in de zogeheten nieuwe Bundesländer.
167
00:13:05,800 --> 00:13:09,160
Tijdens mijn tijd in Bonn
reisde ik vaak naar de DDR.
168
00:13:09,240 --> 00:13:13,080
Hereniging is altijd belangrijk
voor me geweest, en daarom ben ik…
169
00:13:13,160 --> 00:13:17,480
…ondanks alle kritiek en alles
wat men tegen mijn werk kan aanvoeren…
170
00:13:18,520 --> 00:13:20,640
…heel trots dat ik dit mag doen.
171
00:13:20,720 --> 00:13:26,120
En dat gaat boven alle moeilijkheden
die op ons afkomen.
172
00:13:26,200 --> 00:13:31,600
Bovenmaatse bedrijven, zelfingenomen
medewerkers, ouderwetse machines…
173
00:13:31,680 --> 00:13:36,040
…lage productiviteit en bovenal:
moeilijk verkoopbare producten.
174
00:13:36,120 --> 00:13:41,320
De Treuhand wordt overweldigd
door de schaal van de problemen.
175
00:13:41,840 --> 00:13:43,520
Wat vindt u van de Truehand?
176
00:13:43,600 --> 00:13:45,280
Niet best.
-Hoezo?
177
00:13:45,360 --> 00:13:50,000
Tot nu toe hebben ze meer kapotgesaneerd
dan ze banen hebben gecreëerd.
178
00:13:50,560 --> 00:13:52,320
Mijn vrouw is al werkloos.
179
00:13:53,400 --> 00:13:54,760
Iedereen is bang.
180
00:13:54,840 --> 00:13:58,080
We zijn nu slechter af dan voor dit alles.
181
00:13:59,120 --> 00:14:02,560
Je voelt je ongelukkig in jezelf…
182
00:14:02,640 --> 00:14:06,360
…want je weet niet
of je betaald werk houdt of niet.
183
00:14:09,320 --> 00:14:11,200
De situatie wordt gekenmerkt…
184
00:14:11,280 --> 00:14:15,880
…door een snelle stijging van het aantal
werklozen en grote aantallen…
185
00:14:15,960 --> 00:14:17,560
VOORZITTER TREUHAND
186
00:14:17,640 --> 00:14:19,400
…bedrijven die failliet gaan.
187
00:14:35,160 --> 00:14:37,600
De werkloosheid is deprimerend.
188
00:14:37,680 --> 00:14:41,160
In veel regio's ook desastreus
en alarmerend.
189
00:14:41,240 --> 00:14:44,320
Ze hebben alle recht
om vertwijfeld te zijn…
190
00:14:44,400 --> 00:14:48,320
…want ieder van hen is daar op de zaak
en doet z'n werk goed.
191
00:14:48,400 --> 00:14:50,600
Dat maakt zo'n beslissing heel hard.
192
00:14:50,680 --> 00:14:52,040
We…
193
00:14:53,000 --> 00:14:56,760
…nemen die beslissingen niet licht
bij het agentschap.
194
00:14:56,840 --> 00:15:00,720
Bij elk besluit denken we
aan wat het betekent voor de mensen.
195
00:15:21,320 --> 00:15:23,080
Ik heb hier 18 jaar gewerkt.
196
00:15:23,760 --> 00:15:28,440
En nu ben ik 43
en vind ik nergens werk meer.
197
00:15:29,040 --> 00:15:31,880
Het arbeidsbureau
stuurt me van hot naar her.
198
00:15:31,960 --> 00:15:34,080
Sociale Zaken al net zo.
199
00:15:34,160 --> 00:15:36,800
M'n woning is eerder een krot.
200
00:15:36,880 --> 00:15:40,160
M'n zenuwen kunnen niets meer hebben.
Echt waar.
201
00:15:40,840 --> 00:15:44,880
Met maar 500 mark ww-uitkering…
202
00:15:44,960 --> 00:15:49,520
…sta ik op het punt dat ik me net zo lief
maar verhang. Zo ver komt het nog.
203
00:15:50,040 --> 00:15:53,680
En dan neem ik m'n kinderen mee.
204
00:15:53,760 --> 00:15:56,880
Reken daar maar op.
Die laat ik hier niet alleen achter.
205
00:15:57,400 --> 00:15:59,880
Hebt u gisteren echt het gas opengezet?
206
00:16:02,360 --> 00:16:04,480
Ik wist niet meer wat ik moest doen.
207
00:16:05,800 --> 00:16:07,160
We komen er wel doorheen.
208
00:16:10,400 --> 00:16:12,120
We gaan vechten.
209
00:16:21,920 --> 00:16:26,360
18 MAANDEN VOOR DE MOORD
210
00:16:30,680 --> 00:16:32,720
OOST-BERLIJN
HOOFDSTAD VAN DE DDR
211
00:16:33,880 --> 00:16:37,240
Niemand in de DDR had honger.
Iedereen had een woning.
212
00:16:37,320 --> 00:16:38,640
Niemand was dakloos.
213
00:16:38,720 --> 00:16:43,720
Dat soort zaken
waren uitstekend geregeld in de DDR.
214
00:16:43,800 --> 00:16:46,480
Bedrijven liepen goed,
de mensen werkten hard.
215
00:16:47,280 --> 00:16:49,120
Maar het was een hamsterwiel.
216
00:16:49,200 --> 00:16:52,640
Het leverde niets op.
Er werd geen welvaart geproduceerd.
217
00:16:53,640 --> 00:16:56,280
Als in 1989 de muur niet was gevallen…
218
00:16:56,360 --> 00:17:01,800
…was het land in twee, drie,
minder dan vijf jaar helemaal ingestort.
219
00:17:03,160 --> 00:17:05,520
Het systeem was zo gammel…
220
00:17:06,640 --> 00:17:08,800
…en de hele interne structuur ook.
221
00:17:09,280 --> 00:17:10,840
Geen geweld.
222
00:17:10,920 --> 00:17:15,360
Niemand wilde zich meer inzetten
voor de intrinsieke waarden.
223
00:17:15,960 --> 00:17:18,120
Vrijheid.
224
00:17:18,200 --> 00:17:20,800
Duizenden vooral jonge mensen
in veel steden…
225
00:17:20,880 --> 00:17:23,720
…eisen vrijheid en politieke hervormingen.
226
00:17:25,920 --> 00:17:28,560
Deze 9e november is een historische dag.
227
00:17:28,640 --> 00:17:32,720
De DDR deelt mee dat vanaf nu
de grenzen voor iedereen geopend zijn.
228
00:17:32,800 --> 00:17:35,120
De hekken in de muur staan wijd open.
229
00:17:45,440 --> 00:17:50,040
9 november blijft voor iedereen
die toen politiek actief was…
230
00:17:50,880 --> 00:17:53,360
…een dag die je nooit meer vergeet.
231
00:17:53,440 --> 00:17:58,760
Oost-Berlijners staken dolblij de grens
over die 28 jaar lang dicht was voor ze.
232
00:17:58,840 --> 00:18:02,680
Dit was duidelijk een van Berlijns
meest dramatische dagen.
233
00:18:05,720 --> 00:18:09,120
Maar te midden van de vreugde
om wat er gebeurde…
234
00:18:09,200 --> 00:18:11,400
…kwam direct de vraag:
235
00:18:11,480 --> 00:18:12,880
En wat nu?
236
00:18:12,960 --> 00:18:15,880
Wat staat de minister van Financiën
te wachten?
237
00:18:22,760 --> 00:18:28,040
Al dagen eerder waren we bij het
ministerie van Financiën gaan bedenken…
238
00:18:28,640 --> 00:18:30,000
…wat er moest gebeuren…
239
00:18:30,080 --> 00:18:34,800
…om de DDR uit die rampzalige
economische situatie te krijgen.
240
00:18:36,600 --> 00:18:38,600
Ik sta nog steeds versteld…
241
00:18:38,680 --> 00:18:42,600
…van hoe innovatief het ministerie
van Financiën is opgetreden.
242
00:18:43,480 --> 00:18:46,440
In 1989, toen de Muur viel…
243
00:18:46,520 --> 00:18:48,560
MINISTERIE VAN FINANCIËN
AFDELINGSHOOFD
244
00:18:48,640 --> 00:18:52,640
…was ik vanaf november in een toestand…
245
00:18:52,720 --> 00:18:55,640
…van waakzaamheid, klaar voor elke ramp.
246
00:18:56,240 --> 00:18:59,840
Dat had ik mijn hele leven
nog niet zo gevoeld.
247
00:18:59,920 --> 00:19:03,320
Er was een handboek in twee delen
over de DDR.
248
00:19:03,400 --> 00:19:06,840
Dat haalde ik erbij
om de instellingen te leren.
249
00:19:06,920 --> 00:19:10,680
Er waren onderzoeken
naar de economie in de DDR.
250
00:19:10,760 --> 00:19:13,960
Die haalde ik er allemaal bij
en ik dacht…
251
00:19:14,040 --> 00:19:18,080
…met mijn jeugdige arrogantie,
ik was toen 44:
252
00:19:18,160 --> 00:19:21,600
Niemand weet meer over de DDR dan ik nu.
253
00:19:21,680 --> 00:19:24,640
En met die mentaliteit
ging ik aan de slag.
254
00:19:25,520 --> 00:19:28,320
Het was een beslissend moment…
255
00:19:28,400 --> 00:19:32,640
…om de economie en sociale structuur
van de DDR om te vormen.
256
00:19:33,160 --> 00:19:34,560
Dus dat betekent…
257
00:19:35,640 --> 00:19:40,560
…concurrentie, bezit,
een onafhankelijk financieel beleid.
258
00:19:41,760 --> 00:19:46,880
Dat hadden we allemaal al bedacht
voor de bevolking van de DDR.
259
00:19:56,720 --> 00:20:03,360
Op 14 november werd ik gebeld
door de ministerraad.
260
00:20:03,440 --> 00:20:05,400
'Je bent nodig in de regering.'
261
00:20:06,000 --> 00:20:09,080
Na een halfuur kreeg ik het hoogste ambt
van mijn leven.
262
00:20:09,160 --> 00:20:10,400
MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN DDR
263
00:20:10,480 --> 00:20:13,760
Op die dag was mijn tweede zoon jarig.
264
00:20:14,560 --> 00:20:15,400
Geweldig.
265
00:20:15,960 --> 00:20:18,720
En toen ging alles van start.
266
00:20:20,800 --> 00:20:26,880
Uit de nationale en internationale kranten
kreeg ik geen wrok mee.
267
00:20:26,960 --> 00:20:29,360
Het was eerder: 'Ze is dapper.'
268
00:20:29,440 --> 00:20:33,280
Of: 'Ze komt uit een vak
waar mensen verschil willen maken.'
269
00:20:33,360 --> 00:20:35,520
Dat was vooral de tendens.
270
00:20:35,600 --> 00:20:40,040
Christa Luft sprak duidelijke taal:
de regering wil een radicale…
271
00:20:40,120 --> 00:20:42,480
…maar gereguleerde overgang
naar de markteconomie.
272
00:20:42,560 --> 00:20:44,400
Wij voorzien een markteconomie…
273
00:20:44,480 --> 00:20:50,200
…die economisch efficiënt is
en die internationaal kan concurreren.
274
00:20:50,280 --> 00:20:53,000
We wilden via de vrije handel…
275
00:20:53,080 --> 00:20:56,040
…mensen stimuleren
om MKB-bedrijven te starten.
276
00:20:56,760 --> 00:21:00,960
We hadden in de Volkskammer
al een wet aangenomen over joint ventures.
277
00:21:01,680 --> 00:21:06,280
Dat soort zaken
stonden niet alleen in de planning…
278
00:21:06,360 --> 00:21:08,520
…maar waren deels al gaande.
279
00:21:11,760 --> 00:21:14,200
Een paar weken lang geloofden we echt…
280
00:21:14,280 --> 00:21:18,480
…dat het land een sprong vooruit zou maken
en veel beter zou worden.
281
00:21:19,200 --> 00:21:22,240
Dat de DDR zich zou ontwikkelen
zonder de nadelen…
282
00:21:22,320 --> 00:21:23,680
TOETSENIST RAMMSTEIN
283
00:21:23,760 --> 00:21:29,440
…als de Stasi en de onderdrukking en de
betutteling door de partij en die onzin.
284
00:21:29,520 --> 00:21:31,960
We dachten, nu wordt het open en losser.
285
00:21:32,840 --> 00:21:34,400
Min of meer een paradijs.
286
00:21:35,760 --> 00:21:40,400
Veel van ons hebben geprobeerd
onze dromen waar te maken.
287
00:21:40,480 --> 00:21:44,000
Bijna iedereen begon een café of bar.
288
00:21:44,080 --> 00:21:49,920
Als kinderen in een speelgoedwinkel
die eindelijk ook mochten meedoen.
289
00:21:50,000 --> 00:21:55,640
Dat merkte je aan de vreugde waarmee ze
zeiden: 'Ja, we schenken witte wijn…
290
00:21:56,160 --> 00:21:58,120
…en we zijn alleen 's nachts open.'
291
00:21:58,200 --> 00:22:01,960
Vaak was het een flat in een achterhuis
en iedereen gewend was…
292
00:22:02,040 --> 00:22:04,440
…om daar 's avonds wat te gaan drinken.
293
00:22:05,000 --> 00:22:07,240
Iedereen deed wat ie kon.
294
00:22:07,320 --> 00:22:12,840
De ene had Bockwurst, de ander kwam
met salade met olijven of zoiets exotisch.
295
00:22:12,920 --> 00:22:18,160
Iedereen maakte z'n dromen waar
met een enorm gevoel van vreugde.
296
00:22:32,240 --> 00:22:35,760
We moeten ons eigen pad vinden
en deze kans benutten.
297
00:22:35,840 --> 00:22:40,920
Er moet veel anders, maar zonder
kapitalisme, zonder dat we de BDR worden.
298
00:22:41,000 --> 00:22:44,800
makkers, ten laatste male
299
00:22:44,880 --> 00:22:49,920
Ons gaat het erom dat dit ons land blijft…
300
00:22:50,000 --> 00:22:53,960
…en dat niemand anders erover beslist.
301
00:22:57,200 --> 00:23:00,480
Soms voelde ik me vreemd…
302
00:23:00,560 --> 00:23:02,560
…en dat overkwam de mannen ook.
303
00:23:02,640 --> 00:23:09,200
Zo had ik in het begin van mijn functie
in januari 1990…
304
00:23:09,280 --> 00:23:14,200
…een vergadering met zo'n 15 managers
uit voormalige DDR-Länder.
305
00:23:14,720 --> 00:23:19,840
En ik was de enige vrouw.
En ik moest de openingstoespraak houden.
306
00:23:19,920 --> 00:23:23,360
U wordt verweten
dat u om de hete brij heen draait.
307
00:23:23,440 --> 00:23:27,040
U spreekt niet
over een sociale markteconomie.
308
00:23:27,120 --> 00:23:29,120
Hoe ziet uw regelgevend kader eruit?
309
00:23:29,200 --> 00:23:32,440
Weet u,
dat kan ik toch echt niet accepteren.
310
00:23:32,520 --> 00:23:35,520
Ik had iets van drie minuten
voor de inleiding.
311
00:23:35,600 --> 00:23:37,520
En ik heb duidelijk gezegd…
312
00:23:37,600 --> 00:23:41,520
…dat we kiezen voor
een functionerende interne markt…
313
00:23:41,600 --> 00:23:44,440
…die werkt volgens de principes
van de markteconomie…
314
00:23:44,520 --> 00:23:50,760
Daar zag ik Rohwedder
voor het eerst in het echt.
315
00:23:50,840 --> 00:23:52,880
Hij was een reus.
316
00:23:54,600 --> 00:23:55,960
Enorm en barok.
317
00:23:56,640 --> 00:23:59,840
Hij legde veel nadruk
op zijn ervaring met sanering…
318
00:23:59,920 --> 00:24:03,160
…opgedaan bij Hoesch,
dat werd ook niet ontkend.
319
00:24:04,400 --> 00:24:06,800
Rohwedder zei: 'Wat nodig is…
320
00:24:06,880 --> 00:24:12,360
…is dat de bedrijven uit de DDR
zich op de wereldmarkt bewijzen.
321
00:24:12,440 --> 00:24:13,360
Dat is cruciaal.
322
00:24:13,440 --> 00:24:17,600
Niet elk bedrijf
moet direct geprivatiseerd worden.
323
00:24:17,680 --> 00:24:20,560
Als de DDR het tempo kan bijbenen…
324
00:24:20,640 --> 00:24:24,240
…denk ik dat er snel een kader ontstaat…
325
00:24:24,320 --> 00:24:27,480
…waarbinnen mensen kunnen werken
en willen leven.
326
00:24:27,560 --> 00:24:30,000
We moeten optimistisch zijn.
327
00:24:30,080 --> 00:24:34,680
Dat gaat volgens mij het beste als
beide partijen constructief samenwerken.
328
00:24:34,760 --> 00:24:36,800
Ik kreeg ook de indruk…
329
00:24:36,880 --> 00:24:42,000
…dat hij niet iemand was
die met de botte bijl zou hakken.
330
00:24:42,080 --> 00:24:46,800
Hij was voorzichtig en bedachtzaam,
niet overenthousiast…
331
00:24:46,880 --> 00:24:49,840
…en niet uit op eigen roem.
332
00:24:49,920 --> 00:24:52,200
Hij wilde echt iets nalaten.
333
00:24:52,280 --> 00:24:54,440
Dank u wel voor uw komst.
334
00:24:54,520 --> 00:24:57,040
Nu terug naar de studio in Berlijn.
335
00:24:58,160 --> 00:25:01,200
Vanuit mijn politieke ervaring wist ik…
336
00:25:01,280 --> 00:25:07,040
…dat de zaken moeten rijpen
tot het juiste moment aanbreekt…
337
00:25:07,120 --> 00:25:09,040
…zoals goede kaas.
338
00:25:09,120 --> 00:25:11,400
En dan moet je die ook echt eten…
339
00:25:11,480 --> 00:25:14,160
…want anders gaat ie stinken
en is het te laat.
340
00:25:14,240 --> 00:25:16,520
Ik bedoel dat het een proces was.
341
00:25:16,600 --> 00:25:20,880
Natuurlijk wilde ik dat het eindigde
met de Duitse hereniging.
342
00:25:25,040 --> 00:25:29,040
Ik was er vast van overtuigd
dat de waarde van de DDR nul was.
343
00:25:30,560 --> 00:25:33,280
Uiteraard zag de DDR dat anders…
344
00:25:33,360 --> 00:25:37,720
…maar het deed er niet toe
wat het vermogen van de DDR waard was.
345
00:25:37,800 --> 00:25:40,080
De waarheid kwam uiteindelijk boven.
346
00:25:45,120 --> 00:25:47,600
Eind januari vond ik dat ik…
347
00:25:47,680 --> 00:25:52,280
…een haalbaar en doordacht concept had
voor een monetaire unie.
348
00:25:53,080 --> 00:25:59,280
Het was een document van 15 pagina's
en het moest nog 14 dagen geheim blijven…
349
00:25:59,360 --> 00:26:04,880
…tot alle voorbereidingen getroffen waren
en zo, dus half februari was het zover.
350
00:26:05,560 --> 00:26:09,480
13 FEBRUARI 1990
351
00:26:09,600 --> 00:26:14,040
14 MAANDEN VOOR DE MOORD
352
00:26:29,560 --> 00:26:30,840
MINISTERIE VAN FINANCIËN
353
00:26:30,920 --> 00:26:35,000
Toen kwam minister van Economische Zaken
Luft naar ons toe…
354
00:26:35,080 --> 00:26:39,480
…en eiste speciale compensatie
ter waarde van 15 miljard mark.
355
00:26:39,560 --> 00:26:45,000
En vrij veel West-Duitse politici,
waaronder leden van het kabinet, zeiden:
356
00:26:46,280 --> 00:26:49,120
'Je hoeft ze misschien
geen 15 miljard te geven…
357
00:26:49,840 --> 00:26:54,920
…maar tien of acht,
of tenminste zeven moet je ze wel geven.'
358
00:26:55,560 --> 00:26:57,680
Ik heb toen nee gezegd.
359
00:27:01,680 --> 00:27:05,800
We vlogen vanaf Berlin-Schönefeld
met Interflug naar Bonn.
360
00:27:08,240 --> 00:27:11,160
We stapten over in een helikopter…
361
00:27:11,240 --> 00:27:14,480
…en landden daarmee in de tuin
van de Bondskanselarij.
362
00:27:17,280 --> 00:27:22,680
Helmut Kohl stond met zijn hele team
op een rij voor de Bondskanselarij.
363
00:27:24,280 --> 00:27:27,520
Voor mij voelde het
alsof we naar een begrafenis gingen.
364
00:27:27,600 --> 00:27:30,640
Ze stonden daar
met uitgestreken gezichten.
365
00:27:32,120 --> 00:27:34,120
Ze vroegen ons binnen te komen.
366
00:27:34,200 --> 00:27:38,800
Het halve kabinet zat al klaar
in de NAVO-hal.
367
00:27:39,320 --> 00:27:43,120
Naast Kohl zat Waigel
en er waren ook veel anderen.
368
00:27:43,200 --> 00:27:44,400
Kohl…
369
00:27:45,560 --> 00:27:48,040
…zat vooraan als een soort boeddha.
370
00:27:48,800 --> 00:27:50,000
En…
371
00:27:50,920 --> 00:27:56,760
Hij zei iets over hoe geweldig het was
en nog 'n paar weken, dan is het geregeld.
372
00:27:56,840 --> 00:27:59,320
Toen mocht ieder van ons iets zeggen.
373
00:28:00,120 --> 00:28:03,960
'Bondskanselier, de economie van de DDR
staat er slecht voor.
374
00:28:04,760 --> 00:28:08,000
Wat we nodig hebben is een injectie…
375
00:28:08,080 --> 00:28:10,920
…maar geen dodelijke.
376
00:28:12,880 --> 00:28:14,400
Gun ons tijd.
377
00:28:14,960 --> 00:28:18,120
We hebben twee tot drie à vier jaar nodig…
378
00:28:18,200 --> 00:28:22,000
…om ons voor te bereiden op deze stap…
379
00:28:22,080 --> 00:28:24,320
…anders redt niet iedereen het.'
380
00:28:24,400 --> 00:28:25,640
Niks ervan.
381
00:28:28,160 --> 00:28:30,280
Ik heb toen nee gezegd.
382
00:28:30,880 --> 00:28:33,080
Dat economische systeem…
383
00:28:33,800 --> 00:28:36,480
…krijgt geen cent en ook geen mark.
384
00:28:36,560 --> 00:28:39,280
We zijn bereid om meer te bieden…
385
00:28:39,360 --> 00:28:42,520
…maar alleen als er
een systeem wordt ingevoerd…
386
00:28:42,600 --> 00:28:47,160
…dat het economische en sociale systeem
fundamenteel verandert.
387
00:28:47,240 --> 00:28:51,080
En daaruit kwam het idee voort…
388
00:28:51,600 --> 00:28:55,160
…om een monetaire unie te sluiten
met de DDR…
389
00:28:55,240 --> 00:28:57,520
…maar wel onder voorwaarden.
390
00:28:59,000 --> 00:29:02,160
Ze wilden er niets van weten.
391
00:29:02,680 --> 00:29:05,800
De regering wilde ons
absoluut geen cent geven.
392
00:29:05,880 --> 00:29:08,280
'We kunnen…'
'Nee,' zei Waigel.
393
00:29:08,880 --> 00:29:12,360
'Absoluut onmogelijk.
En alles moet ook veel sneller.'
394
00:29:14,640 --> 00:29:17,200
We gaan het stap voor stap doen.
395
00:29:19,360 --> 00:29:24,440
Het was een van
de interessantste uitdagingen…
396
00:29:24,520 --> 00:29:30,520
…die ik in mijn politieke bestaan als
minister van Financiën heb meegemaakt.
397
00:29:30,600 --> 00:29:34,480
Een complete nationale economie hervormen.
398
00:29:34,560 --> 00:29:38,720
Dat was op die manier
nog nooit voorgekomen.
399
00:29:39,320 --> 00:29:44,200
Rohwedder waarschuwde tegen
een monetaire unie van DDR en BDR.
400
00:29:44,280 --> 00:29:48,800
Het is erg riskant omdat veel
DDR-bedrijven gedwongen moeten sluiten…
401
00:29:48,880 --> 00:29:52,920
…als ze opeens internationaal
moeten concurreren.
402
00:29:53,000 --> 00:29:55,560
Dat kan tot enorme werkloosheid leiden.
403
00:29:58,720 --> 00:30:04,240
We zochten een bijzondere man
om de Treuhand te leiden.
404
00:30:04,840 --> 00:30:09,200
Iemand die die enorme
en buitengewone taak aan zou kunnen.
405
00:30:10,560 --> 00:30:13,680
Rohwedder was er
bijzonder gekwalificeerd voor.
406
00:30:18,480 --> 00:30:22,800
Helmut Kohl en ik vonden allebei…
407
00:30:22,880 --> 00:30:26,760
…dat we hem moesten vragen
om de taak op zich te nemen.
408
00:30:26,840 --> 00:30:30,000
Directeur Rohwedder van Hoesch,
gevestigd in Dortmund…
409
00:30:30,080 --> 00:30:34,120
…moet de voormalige staatsbedrijven
van de DDR loskoppelen en privatiseren.
410
00:30:37,200 --> 00:30:40,880
Rohwedder wist in het begin
waarschijnlijk niet…
411
00:30:40,960 --> 00:30:43,560
…wat er op hem af zou komen.
412
00:30:46,040 --> 00:30:50,880
Hij heeft ook getwijfeld of hij de leiding
op zich zou nemen, herinner ik me.
413
00:30:51,720 --> 00:30:57,040
Hij twijfelde, maar 't was onvermijdelijk.
Hij liet zich ter verantwoording roepen.
414
00:30:57,120 --> 00:31:01,840
Hij diende… Noem het beestje
bij de naam: hij diende het vaderland.
415
00:31:02,360 --> 00:31:04,600
9 MAANDEN
416
00:31:04,680 --> 00:31:07,760
VOOR DE MOORD
417
00:31:09,200 --> 00:31:11,560
SOCIALE AFBRAAK + BEDRIJFSVERNIETIGING
= TREUHAND
418
00:31:11,640 --> 00:31:14,960
Al vrij snel
volgden de eerste grote ontslaggolven.
419
00:31:15,040 --> 00:31:20,880
Voor het eerst hadden mensen geen recht
op werk en moesten naar het arbeidsbureau.
420
00:31:20,960 --> 00:31:22,120
De volgende graag.
421
00:31:22,200 --> 00:31:28,240
De frustratie daarover trof
de Oost-Duitsers als een mokerslag.
422
00:31:28,320 --> 00:31:32,360
De agressie jegens de Treuhand
nam steeds verder toe.
423
00:31:32,440 --> 00:31:34,000
WERK VOOR IEDEREEN
424
00:31:36,400 --> 00:31:42,400
U bent een van de meest gehate
West-Duitsers onder de Oost-Duitsers.
425
00:31:42,480 --> 00:31:46,080
Met één pennenstreek van u
verdwijnen duizenden banen.
426
00:31:46,160 --> 00:31:50,320
760.000 mensen zijn hun werk kwijt
in de nieuwe Bundesländer.
427
00:31:50,400 --> 00:31:53,200
Hoe ga je daar menselijk mee om?
428
00:31:53,280 --> 00:31:57,120
U moet wel
omdat het om economische redenen nodig is…
429
00:31:57,200 --> 00:31:59,360
…maar veel mensen staan op straat.
430
00:32:06,720 --> 00:32:13,080
Rohwedder was de meeste bedreigde man
van West-Duitsland op dat moment.
431
00:32:14,440 --> 00:32:19,480
Die analyse, door ons gemaakt
en door mij ondertekend…
432
00:32:19,560 --> 00:32:23,000
…ging naar de lokale politiedienst,
de binnenlandse veiligheidsdienst…
433
00:32:23,080 --> 00:32:26,320
…de procureur-generaal
en naar Binnenlandse Zaken.
434
00:32:26,400 --> 00:32:32,720
We hebben toen besloten
dat Rohwedder een K-106-persoon was.
435
00:32:32,800 --> 00:32:38,120
Daardoor kwam hij in de categorie
voor het hoogste risico…
436
00:32:38,200 --> 00:32:41,680
…en stond vast
dat hij extreem gevaar liep.
437
00:32:42,840 --> 00:32:46,840
Het zogeheten antiterreurconcept 106.
438
00:32:46,920 --> 00:32:48,720
Dat heeft tot kern:
439
00:32:48,800 --> 00:32:52,880
Mogelijke doelwitten worden vanuit
verdekte opstellingen gemonitord.
440
00:32:52,960 --> 00:32:54,680
Zo wordt al vroeg duidelijk…
441
00:32:54,760 --> 00:32:58,000
…of deze prominenten
door terroristen bespied worden.'
442
00:32:58,080 --> 00:32:59,840
De classificatie K-106 houdt in…
443
00:32:59,920 --> 00:33:03,560
…dat de lokale politie Rohwedders omgeving
in de gaten houdt…
444
00:33:03,640 --> 00:33:06,360
…in de wetenschap
dat hij bespioneerd kan worden.
445
00:33:06,440 --> 00:33:11,520
We hebben heimelijke surveillance geregeld
en vervolgens afgewacht…
446
00:33:11,600 --> 00:33:15,960
…of er een aanslag op Rohwedder zou komen.
447
00:33:16,040 --> 00:33:18,160
Zo werkt K-106.
448
00:33:25,240 --> 00:33:28,000
Hier woonde de familie Rohwedder.
449
00:33:28,720 --> 00:33:30,560
In de Villa Maximilian.
450
00:33:32,880 --> 00:33:38,000
Het huis stond in een buurt
waar de mensen niet bepaald arm zijn.
451
00:33:38,600 --> 00:33:41,560
Het staat er vol met grote villa's.
452
00:33:42,160 --> 00:33:44,760
Het is een buurt waar vreemden opvallen.
453
00:33:45,320 --> 00:33:48,280
Alles wat er niet hoorde, viel meteen op..
454
00:33:48,880 --> 00:33:51,080
Ik zou er ook opgevallen zijn.
455
00:33:53,280 --> 00:33:57,240
In 1991 toen Rohwedder werd vermoord…
456
00:33:57,760 --> 00:34:01,320
…werkte ik voor de Düsseldorfer Express…
457
00:34:01,400 --> 00:34:03,480
…als misdaadverslaggever.
458
00:34:04,000 --> 00:34:05,600
En dat ben ik nu nog.
459
00:34:05,680 --> 00:34:07,640
TREUHANDBAAS ROHWEDDER VERMOORD
460
00:34:07,720 --> 00:34:11,000
De aanslag is absoluut
lang van tevoren voorbereid.
461
00:34:11,080 --> 00:34:13,760
De manier waarop ie is uitgevoerd…
462
00:34:14,360 --> 00:34:16,360
…had moeten opvallen.
463
00:34:17,000 --> 00:34:19,400
Helaas viel het geen politieagent op…
464
00:34:19,960 --> 00:34:21,760
…en ook geen bodyguard.
465
00:34:21,840 --> 00:34:23,520
Die waren er namelijk niet.
466
00:34:24,160 --> 00:34:26,760
Hij woonde alleen in dat huis…
467
00:34:26,840 --> 00:34:30,160
…en de enige keer
dat hij wat van de politie zag…
468
00:34:30,240 --> 00:34:32,920
…was misschien
om de vier uur een patrouille.
469
00:34:33,440 --> 00:34:35,240
12 DAGEN
470
00:34:35,320 --> 00:34:37,480
VOOR DE MOORD
471
00:34:43,160 --> 00:34:48,080
Federale Recherche
afdeling Terreur, Treuhand-taskforce.
472
00:34:48,160 --> 00:34:51,800
Het huis van de heer Rohwedder
is voorzien van beschermende middelen.
473
00:34:52,800 --> 00:34:58,560
Vastgesteld is dat de bewakingscamera's
op de dag van de aanslag uitgezet waren.
474
00:34:59,680 --> 00:35:04,680
De laatste opnamen
waren van 21 maart 1991.
475
00:35:10,040 --> 00:35:13,680
De zaak-Rohwedder
heeft me nooit meer losgelaten.
476
00:35:14,480 --> 00:35:17,200
Het is altijd mijn grote wens geweest…
477
00:35:17,800 --> 00:35:19,920
…er met mevrouw Rohwedder
over te praten.
478
00:35:20,720 --> 00:35:24,520
Er waren twee
telefonische interviews met haar.
479
00:35:26,360 --> 00:35:30,120
Mevrouw Rohwedder klaagde bitter…
480
00:35:30,640 --> 00:35:35,840
…ze huilde bijna aan de telefoon,
dat haar man nu nog zou leven…
481
00:35:36,640 --> 00:35:42,240
…als er meer was gedaan
om hem en haar te beschermen.
482
00:35:42,920 --> 00:35:48,760
Toen hij die Witte Donderdag thuisgebracht
werd door zijn twee begeleiders…
483
00:35:48,840 --> 00:35:50,320
…zei ik dat ook.
484
00:35:50,400 --> 00:35:54,000
Ze reageerden heel koel, van:
'Wat verwacht u nu?
485
00:35:54,080 --> 00:35:56,840
Moeten we steeds de Rijn over per boot?
486
00:35:56,920 --> 00:36:01,000
We hebben toch heimelijke surveillance.'
487
00:36:01,080 --> 00:36:05,080
Ik heb voorgesteld dat er een bewaker
voor de deur gezet kon worden.
488
00:36:05,160 --> 00:36:07,840
Hoe dan ook, ze hebben niets gedaan.
489
00:36:09,840 --> 00:36:14,560
NACHT VAN DE MOORD
490
00:36:14,960 --> 00:36:16,640
Nu de dag van de aanslag.
491
00:36:17,440 --> 00:36:19,360
In het kader van de beveiliging…
492
00:36:19,440 --> 00:36:25,480
…werd de woning tijdens de late dienst
op 1 april 1991 als volgt gecontroleerd:
493
00:36:25,560 --> 00:36:29,800
om 15:05, 17.55 en 20.10 uur.
494
00:36:29,880 --> 00:36:32,760
Tijdens de nachtdienst
werd niet gecontroleerd.
495
00:36:32,840 --> 00:36:36,440
Er waren duidelijke aanwijzingen
dat er iets te gebeuren stond.
496
00:36:36,880 --> 00:36:38,920
's Nachts ging de telefoon…
497
00:36:39,000 --> 00:36:42,160
…en toen we opnamen, bleef het stil.
498
00:36:42,240 --> 00:36:44,760
Toen werd er aangebeld.
499
00:36:44,840 --> 00:36:48,120
Ik keek naar beneden: niets.
Niemand te bekennen.
500
00:36:48,640 --> 00:36:50,920
Mevrouw Rohwedder was erg verbitterd…
501
00:36:51,520 --> 00:36:53,120
…dat er niets werd gedaan.
502
00:36:53,640 --> 00:36:56,560
En drieënhalf uur later was haar man dood.
503
00:37:16,480 --> 00:37:20,760
Voorlopig verslag van de lijkschouwing
op Detlev Karsten Rohwedder.
504
00:37:20,840 --> 00:37:23,600
Kogel in de borst
met ingangswond in de rug…
505
00:37:23,680 --> 00:37:26,040
…direct links van het midden.
506
00:37:26,120 --> 00:37:29,800
De schotwond loopt van linksonder
tot rechtsboven.
507
00:37:30,480 --> 00:37:33,360
De ruggenwervels zijn doorboord
en versplinterd…
508
00:37:33,440 --> 00:37:36,120
…ter hoogte van de vijfde borstwervel.
509
00:37:36,200 --> 00:37:38,920
De ruggengraat is volledig doorboord.
510
00:37:39,000 --> 00:37:40,760
Schot door de luchtpijp.
511
00:37:40,840 --> 00:37:43,840
De doodsoorzaak is inwendige bloeding.
512
00:38:04,400 --> 00:38:06,840
Een moeilijke foto.
513
00:38:08,360 --> 00:38:12,840
Dat zo'n carrière op die manier eindigt…
514
00:38:12,920 --> 00:38:14,480
Als ik het zo mag stellen.
515
00:38:16,520 --> 00:38:20,600
Uiteindelijk bewijst dit ook
hoe het land tekortschiet…
516
00:38:20,680 --> 00:38:21,720
…deze foto.
517
00:38:22,560 --> 00:38:25,000
Dat het niet in staat was…
518
00:38:25,080 --> 00:38:29,640
…om te voorkomen
dat zo iemand werd doodgeschoten.
519
00:38:42,120 --> 00:38:45,240
POLITIE
520
00:38:50,000 --> 00:38:51,880
Vanavond, 18.00 uur.
521
00:38:52,000 --> 00:38:56,520
Inmiddels ligt er een bos bloemen
bij het huis van Rohwedder in Oberkassel.
522
00:38:56,600 --> 00:38:59,240
Detlev Karsten Rohwedder,
hoofd van de Treuhand…
523
00:38:59,320 --> 00:39:02,080
…kreeg geen politiebescherming
op het hoogste niveau.
524
00:39:03,600 --> 00:39:08,040
Het hoofd politie van Düsseldorf
heeft Rohwedder niet zo beschermd…
525
00:39:08,120 --> 00:39:10,720
…als wel had gemoeten.
526
00:39:10,800 --> 00:39:13,560
Ze hebben besloten om dat niet te doen.
527
00:39:13,640 --> 00:39:15,920
Dat is een bewuste keuze.
528
00:39:16,000 --> 00:39:17,760
Er was geen coördinatie.
529
00:39:17,840 --> 00:39:22,960
De lokale politiedienst van Düsseldorf
was bij terreurbestrijding…
530
00:39:23,040 --> 00:39:26,800
…een bijzonder zwakke politiedienst.
531
00:39:26,880 --> 00:39:31,040
Eigenlijk de zwakste
binnen heel Duitsland.
532
00:39:32,760 --> 00:39:35,360
Iedereen riep
dat de ander verantwoordelijk was.
533
00:39:35,440 --> 00:39:39,120
Op mij kwam het over
als een complete chaos.
534
00:39:41,000 --> 00:39:44,120
Dat gold ook
voor het aanbrengen van kogelvrij glas.
535
00:39:45,320 --> 00:39:49,720
Beneden was kogelvrij glas geïnstalleerd,
maar niet boven.
536
00:39:51,280 --> 00:39:56,360
Medewerkers van Hoesch, verantwoordelijk
voor de beveiliging, verklaarden…
537
00:39:56,440 --> 00:40:00,000
…dat het kogelvrije glas
op verzoek van de familie Rohwedder…
538
00:40:00,080 --> 00:40:04,640
…alleen op de begane grond en absoluut
niet boven geïnstalleerd mocht worden.
539
00:40:07,520 --> 00:40:09,280
Mevrouw Rohwedder zei…
540
00:40:09,360 --> 00:40:12,200
…dat de bovenverdieping
ook beschermd moest worden.
541
00:40:12,280 --> 00:40:17,560
'Dat is het kantoor van mijn man
en daar willen we dat glas ook.'
542
00:40:18,200 --> 00:40:21,880
En de procureur-generaal
en de binnenlandse veiligheidsdienst…
543
00:40:21,960 --> 00:40:24,000
…die ik het vaak heb gevraagd…
544
00:40:24,080 --> 00:40:26,760
…weigerden ook maar iets te zeggen.
545
00:40:27,280 --> 00:40:30,680
Het zou invloed hebben
op de Duitse nationale veiligheid.
546
00:40:31,200 --> 00:40:33,560
Onder leiding van de BKA…
547
00:40:33,640 --> 00:40:38,720
…kreeg het hoofdbureau van de politie
een speciale Treuhand-taskforce.
548
00:40:38,800 --> 00:40:42,480
Naar hun eigen zeggen
zijn ze nauwelijks gevorderd.
549
00:40:42,560 --> 00:40:48,200
Intussen zijn er ruim 100 tips
binnengekomen, maar die beloven weinig.
550
00:40:52,000 --> 00:40:53,840
Niets. We hadden niets.
551
00:40:56,280 --> 00:41:00,000
Geen idee of het mannen, vrouwen,
twee, drie, vijf waren…
552
00:41:00,080 --> 00:41:03,160
…of ze met de trein, de auto
of op de brommer kwamen…
553
00:41:03,240 --> 00:41:05,880
…of met een roeibootje
over de Rijn. Niets.
554
00:41:10,640 --> 00:41:14,240
Op 3 april heb ik
een helikopter gecharterd…
555
00:41:14,920 --> 00:41:18,480
…en ik wilde absoluut
wat daar gebeurd was…
556
00:41:19,160 --> 00:41:21,160
…vastleggen vanuit de lucht.
557
00:41:22,800 --> 00:41:26,720
Het koste duizend mark,
maar het was interessant.
558
00:41:26,800 --> 00:41:29,840
Ik vloog met de heli
over de plaats delict…
559
00:41:29,920 --> 00:41:34,680
…omdat ik wilde weten hoe de daders
op de plaats delict waren komen.
560
00:41:39,600 --> 00:41:44,520
Vanuit de lucht zag ik onder me
het huis van Rohwedder.
561
00:41:44,600 --> 00:41:49,600
Ik kon de politietape nog zien.
Er stonden nog altijd patrouillewagens.
562
00:41:50,600 --> 00:41:52,760
En ik zag nog altijd een stoel…
563
00:41:52,840 --> 00:41:56,600
…en dat was de stoel
waarop de scherpschutter had gezeten.
564
00:41:57,440 --> 00:42:00,280
De schutter had zich
in een volkstuin verscholen.
565
00:42:00,360 --> 00:42:03,240
Bewapend met een geweer
zat hij hier op een tuinstoel…
566
00:42:03,320 --> 00:42:05,760
…tot zijn doelwit de werkkamer in kwam.
567
00:42:08,360 --> 00:42:11,880
Verder heeft men daar
een verrekijker gevonden…
568
00:42:12,880 --> 00:42:13,920
…een handdoek…
569
00:42:14,480 --> 00:42:16,080
…en een bekentenis.
570
00:42:17,360 --> 00:42:21,520
Wat betreft de bekentenis
die op de plaats delict gevonden is…
571
00:42:21,600 --> 00:42:25,000
…duurt het onderzoek nog voort.
572
00:42:31,240 --> 00:42:35,320
Wij stelden vast dat de brief echt was.
573
00:42:35,400 --> 00:42:37,800
Hij kwam overeen met onze verwachtingen.
574
00:42:37,880 --> 00:42:42,640
We zeiden altijd al:
als er een aanslag op Rohwedder komt…
575
00:42:42,720 --> 00:42:46,240
…verwachten we een verklaring als deze.
576
00:42:51,000 --> 00:42:54,960
De Rote Armee Fraktion
heeft in die bekentenis…
577
00:42:55,720 --> 00:42:59,720
…over de aanslag op Rohwedder
beschreven…
578
00:42:59,800 --> 00:43:06,560
…hoe de fabrieken
met de grond gelijk gemaakt werden.
579
00:43:06,640 --> 00:43:10,680
Hoe zonder zorg
voor het persoonlijke lot van de mensen…
580
00:43:10,760 --> 00:43:13,720
…het Westerse systeem
ze door de strot geduwd werd.
581
00:43:16,640 --> 00:43:22,080
Dat waren de exacte woorden
in de brief van de Rote Armee Fraktion.
582
00:43:26,280 --> 00:43:29,280
Ik kan hem voorlezen. Ik heb hem hier.
583
00:45:25,000 --> 00:45:28,200
Ondertiteld door: Jolanda van den Berg