1
00:00:07,341 --> 00:00:09,841
Ziemia jest tak efektowną planetą,

2
00:00:10,636 --> 00:00:13,676
że łatwo pominąć to,
co w życiu najmniejsze.

3
00:00:15,766 --> 00:00:17,426
Ale wystarczy się przyjrzeć...

4
00:00:18,101 --> 00:00:20,561
żeby dostrzec cały niezbadany świat.

5
00:00:22,648 --> 00:00:24,978
Świat, w którym drobni bohaterowie...

6
00:00:26,485 --> 00:00:27,815
i małe potwory...

7
00:00:29,029 --> 00:00:31,409
potrzebują niewiarygodnych supermocy...

8
00:00:34,618 --> 00:00:40,118
żeby zatriumfować
na przekór ogromnym przeszkodom.

9
00:00:43,210 --> 00:00:48,760
MAŁY ŚWIAT

10
00:00:53,929 --> 00:00:59,269
W południowoamerykańskich dżunglach
mieszka najwięcej małych zwierząt...

11
00:00:59,351 --> 00:01:00,351
NARRATOR

12
00:01:00,435 --> 00:01:01,975
...z całej Ziemi.

13
00:01:04,565 --> 00:01:09,145
W ściółce zaczyna się właśnie nowe życie.

14
00:01:11,655 --> 00:01:15,945
Ta samica drzewołaza karłowatego
niesie na plecach swoją kijankę.

15
00:01:19,288 --> 00:01:22,078
Ma rozmiar około ziarnka ryżu.

16
00:01:35,804 --> 00:01:38,434
Podziemie dżungli
jest zbyt groźne dla jej dziecka.

17
00:01:43,228 --> 00:01:45,648
Musi mu znaleźć bezpieczne miejsce.

18
00:01:49,401 --> 00:01:56,281
Wysoko, w gałęziach tego 40-metrowego,
dżunglowego drapacza chmur.

19
00:01:59,786 --> 00:02:01,616
Dla żaby wielkości winogrona...

20
00:02:02,998 --> 00:02:05,168
to jak wspinaczka na Mount Everest.

21
00:02:19,640 --> 00:02:21,310
Ma lepkie, czepliwe stopy.

22
00:02:24,311 --> 00:02:26,731
Ale jeden błąd może być śmiertelny.

23
00:02:35,614 --> 00:02:37,914
Na drzewach ma mnóstwo towarzystwa.

24
00:02:40,702 --> 00:02:41,702
Od korzeni...

25
00:02:43,539 --> 00:02:44,539
po czubki.

26
00:02:47,459 --> 00:02:52,509
Jedno drzewo może zamieszkiwać
pięć tysięcy rozmaitych małych stworzeń.

27
00:03:06,186 --> 00:03:10,186
W końcu dociera do piętra koron,
gdzie świeci słońce.

28
00:03:16,655 --> 00:03:21,075
Bromelia jest idealnym basenem,
w którym może rosnąć kijanka.

29
00:03:29,585 --> 00:03:33,585
Ale tak wiele małych zwierząt
konkuruje tu o jedzenie i przestrzeń,

30
00:03:34,882 --> 00:03:37,182
że życie w dżungli jest niebezpieczne.

31
00:03:39,720 --> 00:03:42,140
Przetrwa tylko prawdziwy specjalista.

32
00:03:45,809 --> 00:03:50,399
DŻUNGLA

33
00:03:58,405 --> 00:04:00,615
Poznajcie najmniejszą małpę świata...

34
00:04:03,660 --> 00:04:05,080
pigmejkę karłowatą.

35
00:04:09,416 --> 00:04:11,626
Dorosły osobnik zmieściłby się w dłoni.

36
00:04:23,263 --> 00:04:29,813
Takim maluchom trudno odróżnić
przyjaciela od wroga czy jedzenia.

37
00:04:37,945 --> 00:04:41,105
Mogą chociaż wydobywać pokarm
ze źródła pod stopami.

38
00:04:44,618 --> 00:04:46,698
Ostrymi zębami żłobią w korze,

39
00:04:46,787 --> 00:04:51,247
by stworzyć miniaturowe studnie
napełniane pysznym, słodkim sokiem.

40
00:04:53,168 --> 00:04:56,048
Na dużym drzewie może ich być ponad 1000.

41
00:05:02,094 --> 00:05:04,054
W sam raz dla powiększającej się rodziny.

42
00:05:07,933 --> 00:05:11,813
Dobra rzecz. Gromada ma nowych członków.

43
00:05:15,566 --> 00:05:17,816
Każdy o rozmiarze piłki do ping-ponga.

44
00:05:30,122 --> 00:05:32,752
Pigmejki prawie zawsze rodzą bliźnięta.

45
00:05:35,335 --> 00:05:40,085
Oboje rodzice opiekuje się małymi.
Nawet rodzeństwo pomaga...

46
00:05:42,009 --> 00:05:43,219
jeśli się nie kłóci.

47
00:05:47,264 --> 00:05:50,604
Dla tych kieszonkowych naczelnych
współpraca to styl życia.

48
00:05:54,688 --> 00:05:57,318
Tak jak przebywanie
w środkowej części drzewa.

49
00:06:00,402 --> 00:06:02,032
Dół jest zbyt niebezpieczny...

50
00:06:08,744 --> 00:06:10,754
a góra zbyt zatłoczona.

51
00:06:12,581 --> 00:06:18,211
Dominują tam wyjce,
sześćdziesiąt razy większe od pigmejek.

52
00:06:27,679 --> 00:06:31,849
W koronie drzew można znaleźć
80% zwierząt zamieszkujących dżunglę.

53
00:06:47,950 --> 00:06:51,410
W poszyciu życie jest trudniejsze.

54
00:06:55,415 --> 00:06:59,035
Światło słoneczne prawie tu nie dociera,
więc niewiele może urosnąć.

55
00:07:10,681 --> 00:07:13,811
Ten niewielki aguti
polega na tym, co spadnie z góry.

56
00:07:27,406 --> 00:07:29,826
Deszcz jest siłą napędową dżungli.

57
00:07:33,662 --> 00:07:35,662
Co roku opady sięgają trzech metrów.

58
00:07:39,668 --> 00:07:43,878
Każda kropla ma ogromny wpływ
na małe stworzenia.

59
00:07:46,925 --> 00:07:50,175
Opady napełniają wodą basen kijanki.

60
00:07:53,765 --> 00:07:56,765
Ale nawet dobrego może być za wiele.

61
00:07:58,353 --> 00:08:04,993
Woda wchłonięta przez rośliny i korę
dodaje starym drzewom mnóstwo ciężaru.

62
00:08:12,659 --> 00:08:15,449
Rzęsiste deszcze zmywają cienką glebę.

63
00:08:20,375 --> 00:08:24,085
Ogromne drzewa
wytrzymują stulecia obfitych burz...

64
00:08:28,217 --> 00:08:29,547
aż któregoś dnia...

65
00:09:02,876 --> 00:09:05,086
Kiedy pada drzewo tego rozmiaru...

66
00:09:06,588 --> 00:09:08,838
zostawia w życiu dżungli dużą dziurę.

67
00:09:15,222 --> 00:09:17,722
Samica drzewołaza karłowatego przeżyła.

68
00:09:20,602 --> 00:09:22,602
Ale jej kijanka jest odsłonięta.

69
00:09:30,988 --> 00:09:33,818
A wąż <i>Leimadophis epinephelus</i>
może to wyczuć.

70
00:09:52,092 --> 00:09:53,932
Matka nie ma innego wyboru...

71
00:09:58,182 --> 00:09:59,392
jak zacząć od nowa.

72
00:10:10,903 --> 00:10:15,573
Katastrofa dla jednych
jest uśmiechem szczęścia dla innych.

73
00:10:18,869 --> 00:10:21,409
Tnące liście mrówki
nie muszą się już wspinać.

74
00:10:27,836 --> 00:10:30,506
Liście są od nich wielokrotnie większe.

75
00:10:32,758 --> 00:10:36,348
Ale każda mrówka uniesie ciężar
dziesięć razy większy od swojego.

76
00:10:47,940 --> 00:10:51,820
A kolonia złożona z ośmiu milionów
może ogołocić takie drzewo

77
00:10:51,902 --> 00:10:53,782
w kilka dni.

78
00:11:04,665 --> 00:11:08,875
Upadły olbrzym przyciąga też
różnych innych małych amatorów liści.

79
00:11:11,338 --> 00:11:14,218
Niestety pigmejki ich nie jedzą.

80
00:11:16,802 --> 00:11:20,222
A utrata ważnego źródła soku
bardzo komplikuje sprawy.

81
00:11:28,230 --> 00:11:32,230
Te małe chochliki
mają jednak zaskakująco drapieżną stronę.

82
00:11:44,997 --> 00:11:48,627
Na sprężynowych nogach mogą skoczyć
na odległość do trzech metrów.

83
00:11:52,129 --> 00:11:54,839
Zakrzywione pazury
chwytają jak minikotwiczki.

84
00:12:05,976 --> 00:12:10,056
A te żujące korę zęby
przydają się też do owadów.

85
00:12:18,197 --> 00:12:23,407
Polowanie wśród plątaniny opadłych gałęzi
przychodzi tym małpkom łatwo.

86
00:12:32,002 --> 00:12:34,052
Zjedzą właściwie wszystko, co złapią.

87
00:12:52,773 --> 00:12:55,233
Ale czasem pozory mylą.

88
00:12:57,611 --> 00:12:59,911
Niezwykły pokaz mimikry.

89
00:13:00,614 --> 00:13:04,624
Parodia gąsienicy w wykonaniu
morderczego węża jest tak przekonująca,

90
00:13:06,828 --> 00:13:08,078
że aż przeraża.

91
00:13:21,176 --> 00:13:23,006
Po setkach lat w cieniu

92
00:13:23,554 --> 00:13:28,684
poszycie lasu
nagle kąpie się w blasku słońca.

93
00:13:36,567 --> 00:13:40,987
Uśpione dotychczas ziarna
zaczynają powoli, ale mierzą wysoko.

94
00:13:44,575 --> 00:13:47,995
Teraz odbywa się wyścig w stronę światła.

95
00:13:51,623 --> 00:13:54,043
Rośliny pnące startują szybko...

96
00:13:57,129 --> 00:14:00,759
i tłamszą wszelkie podrosty,
walcząc o nasłonecznione miejsce.

97
00:14:14,396 --> 00:14:17,816
Wkrótce upadły olbrzym
zostaje pokryty nowymi roślinami.

98
00:14:25,574 --> 00:14:30,624
A luka przekształca się w bujną polanę.

99
00:14:38,545 --> 00:14:40,205
Ale to wcale nie jest Eden.

100
00:14:44,259 --> 00:14:46,679
Kolibry są lekkie jak kartka papieru.

101
00:14:48,889 --> 00:14:52,179
Mały rozmiar nadrabiają agresją.

102
00:15:02,569 --> 00:15:06,409
Dzioby niektórych są ostre jak sztylety,
a nawet wyposażone w zęby.

103
00:15:10,702 --> 00:15:12,702
Wszystko dla walki o kwiaty.

104
00:15:17,042 --> 00:15:19,592
Kolibry muszą się odżywiać co kilka minut.

105
00:15:21,296 --> 00:15:25,756
Upierzonymi językami
wychłeptują nektar 20 razy na sekundę.

106
00:15:29,972 --> 00:15:31,352
I muszą być szybkie.

107
00:15:35,310 --> 00:15:37,310
Konkurencja jest bezwzględna.

108
00:15:40,232 --> 00:15:42,152
Ale wcale nie musi tak być.

109
00:15:47,573 --> 00:15:49,993
Z półokrągłych kwiatów helikonii

110
00:15:50,075 --> 00:15:52,695
większość kolibrów nie może pić.

111
00:15:57,124 --> 00:15:59,924
Ale pustelnik zielony
ma długi, zakrzywiony dziób,

112
00:16:03,213 --> 00:16:05,723
który pozwala spokojnie pić nektar.

113
00:16:17,644 --> 00:16:19,564
No, prawie.

114
00:16:21,398 --> 00:16:22,818
Mniejsze niż łepek od szpilki,

115
00:16:23,650 --> 00:16:27,280
te kwiatowe roztocza
prawie opróżniły helikonię z nektaru.

116
00:16:30,157 --> 00:16:32,987
Żeby dostać się do następnego kwiatu,
muszą złapać stopa.

117
00:16:41,084 --> 00:16:43,924
Na swój rozmiar
są niemal tak szybkie jak gepard.

118
00:16:47,299 --> 00:16:49,129
Pędzą po dziobie kolibra...

119
00:16:51,637 --> 00:16:53,717
żeby schować się w jego nozdrzach...

120
00:16:58,810 --> 00:17:01,360
i tak przelecieć do następnego kwiatu.

121
00:17:13,700 --> 00:17:15,120
Kiedy polana zarośnie,

122
00:17:15,202 --> 00:17:18,622
poszycie znów pogrąża się w ciemnościach.

123
00:17:24,211 --> 00:17:26,511
Te wilgotne warunki
są idealne dla grzybów...

124
00:17:28,674 --> 00:17:31,094
które rozkładają resztki powalonych drzew.

125
00:17:37,057 --> 00:17:40,057
O wiele trudniej
znaleźć tu świeże jedzenie.

126
00:17:52,114 --> 00:17:55,164
Owocnia orzecha brazylijskiego
jest dla wielu zwierząt za twarda.

127
00:17:58,120 --> 00:17:59,330
Ale nie dla aguti.

128
00:18:06,879 --> 00:18:09,509
Czego nie może zjeść teraz,
zakopie na potem.

129
00:18:12,718 --> 00:18:14,138
Z natury jest nerwowa.

130
00:18:16,346 --> 00:18:17,756
Ma do tego dobry powód.

131
00:18:24,897 --> 00:18:27,727
Margaj jest tylko nieco większy
od kota domowego...

132
00:18:31,361 --> 00:18:33,361
ale znacznie od niego groźniejszy.

133
00:18:59,014 --> 00:19:02,314
Ciemne poszycie skrywa wiele drapieżników.

134
00:19:05,062 --> 00:19:08,902
A w mniejszej skali
są jeszcze bardziej złowrogie.

135
00:19:12,277 --> 00:19:13,737
Na 40 małych odnóżach

136
00:19:13,820 --> 00:19:18,030
ta pazurnica długości palca
skrada się po cichu.

137
00:19:19,535 --> 00:19:22,575
Ma taktykę łowiecką
rodem z fantastyki naukowej.

138
00:19:28,961 --> 00:19:32,801
Czujniki wibracji na jej ciele
śledzą ruchy ofiary.

139
00:19:38,470 --> 00:19:40,220
Musi podpełznąć bliżej...

140
00:19:43,141 --> 00:19:45,021
żeby użyć swej sekretnej broni...

141
00:19:55,237 --> 00:19:56,657
strzelających sieci.

142
00:20:05,247 --> 00:20:07,877
Lepkie nici w parę sekund twardnieją.

143
00:20:13,714 --> 00:20:14,924
Nie ma ucieczki.

144
00:20:26,268 --> 00:20:29,688
Małe stworzenia muszą cały czas
mieć się na baczności.

145
00:20:34,401 --> 00:20:38,241
Samica drzewołaza karłowatego
właśnie zniosła nowy lęg.

146
00:20:41,950 --> 00:20:44,370
Ale jego ochrona należy do samca.

147
00:20:58,175 --> 00:21:00,835
Jasna czerwień
jest przestrogą dla drapieżników.

148
00:21:04,139 --> 00:21:06,559
Jego skóra wydziela zabójczą toksynę.

149
00:21:10,062 --> 00:21:11,272
Problem w tym...

150
00:21:15,025 --> 00:21:17,025
że te węże są na nią odporne.

151
00:21:19,071 --> 00:21:22,121
Są także bardzo wyczulone na każdy ruch.

152
00:21:26,286 --> 00:21:27,956
Jeśli ani drgnie...

153
00:21:30,415 --> 00:21:32,075
to może przeżyje.

154
00:21:45,347 --> 00:21:47,177
Ale nie schowa się przed wszystkim.

155
00:21:54,106 --> 00:21:55,316
Samiec-rywal.

156
00:21:58,610 --> 00:22:00,030
Chce zająć jego terytorium.

157
00:22:07,870 --> 00:22:10,870
Jeśli to zrobi, zje jego jaja.

158
00:22:14,793 --> 00:22:17,213
Ten mały tata musi walczyć o wszystko.

159
00:22:27,055 --> 00:22:31,685
Obaj są lekcy jak kostka cukru
i mają równe szanse.

160
00:22:46,617 --> 00:22:49,077
Mogą tak walczyć przez ponad pół godziny.

161
00:23:00,088 --> 00:23:02,298
Mała żabka zaczyna się męczyć.

162
00:23:10,516 --> 00:23:12,346
Ale tata wygrywa.

163
00:23:15,437 --> 00:23:18,857
Zmusza rywala do odejścia,
przynajmniej na razie.

164
00:23:21,818 --> 00:23:25,448
Jeszcze przez dwa tygodnie
musi pilnować jaj.

165
00:23:34,915 --> 00:23:38,955
Kiedy las dojrzewa,
rozwijają się bardziej złożone związki.

166
00:23:47,928 --> 00:23:50,558
Ta pszczoła storczykowa
ma niezwykłą misję.

167
00:23:52,432 --> 00:23:55,142
Przeleciała ponad 40 kilometrów,
żeby tu dotrzeć.

168
00:23:58,355 --> 00:23:59,475
I nie jest sama.

169
00:24:02,734 --> 00:24:07,664
To wyłącznie samce
i wszystkie szukają jednego.

170
00:24:10,284 --> 00:24:11,494
Wcale nie pyłku,

171
00:24:12,870 --> 00:24:13,910
tylko perfum.

172
00:24:16,498 --> 00:24:18,168
Ta orchidea produkuje aromat,

173
00:24:18,250 --> 00:24:20,880
dzięki którym samice pszczół
mu się nie oprą.

174
00:24:23,297 --> 00:24:25,757
Zbiera więc tyle, ile tylko zdoła.

175
00:24:28,177 --> 00:24:29,597
Ale jeśli będzie nieostrożny...

176
00:24:32,848 --> 00:24:33,848
utopi się w nim.

177
00:24:44,985 --> 00:24:46,395
Jest tylko jedno wyjście.

178
00:24:54,912 --> 00:24:56,412
Jest bardzo ciasno.

179
00:25:02,127 --> 00:25:04,957
Orchidea nie da mu odlecieć
bez prezentu pożegnalnego.

180
00:25:09,593 --> 00:25:11,803
Paczki z pyłkiem, przyczepionej do pleców.

181
00:25:21,396 --> 00:25:26,396
Misja poszukiwawcza partnerki trwa nadal,
ale orchidea spełniła swoje zadanie.

182
00:25:41,875 --> 00:25:46,205
Życie pigmejek zdaje się wracać do normy.

183
00:25:50,217 --> 00:25:52,467
Ostatnio trudniej o owady.

184
00:25:56,139 --> 00:25:57,219
To nie problem.

185
00:25:58,308 --> 00:26:01,558
Zajęły się kopaniem studni z sokiem
w nowych drzewach.

186
00:26:10,112 --> 00:26:11,992
Ich głośni sąsiedzi też wrócili.

187
00:26:18,579 --> 00:26:22,999
Hałasują, wyżerają jedzenie...

188
00:26:32,009 --> 00:26:33,429
i brudzą.

189
00:26:42,394 --> 00:26:43,774
Kiedy natura wzywa,

190
00:26:44,938 --> 00:26:47,268
to maluchy muszą rozwiązać problem.

191
00:26:54,531 --> 00:26:57,951
Ten mały superbohater
dba o czystość piętra koron.

192
00:27:04,875 --> 00:27:07,335
Żuk rozmiaru zaledwie grosza.

193
00:27:08,504 --> 00:27:09,924
Ale radzi sobie z robotą.

194
00:27:17,888 --> 00:27:19,058
Spada z 20 metrów...

195
00:27:21,225 --> 00:27:23,345
mocno się trzymając.

196
00:27:43,580 --> 00:27:45,750
Za nim reszta ekipy sprzątającej.

197
00:28:00,305 --> 00:28:03,135
Odtaczają kulki odchodów, żeby je zakopać.

198
00:28:06,270 --> 00:28:07,480
Pokarm dla młodych.

199
00:28:10,691 --> 00:28:12,691
I nawóz dla lasu.

200
00:28:19,199 --> 00:28:23,199
Dżungla to złożony świat,
pełen niezwykłych małych zwierząt.

201
00:28:24,663 --> 00:28:26,793
Wszystkie odgrywają wyjątkową rolę.

202
00:28:32,129 --> 00:28:34,969
Te maleńkie naczelne
też znalazły swoje miejsce.

203
00:28:41,555 --> 00:28:44,385
Ich mały, zatłoczony kawałek lasu
wciąż się zmienia.

204
00:28:48,437 --> 00:28:51,357
Ale na razie życie jest słodkie.

205
00:28:56,195 --> 00:28:57,235
A na dole...

206
00:28:58,614 --> 00:29:01,414
jeden orzech brazylijski
zostawiony przez aguti...

207
00:29:07,206 --> 00:29:09,416
powoli rośnie w cieniu.

208
00:29:13,086 --> 00:29:14,506
Nigdzie się nie śpieszy.

209
00:29:17,424 --> 00:29:22,434
Ze skromnych początków wyrastają giganty.

210
00:29:34,358 --> 00:29:37,188
Dżungla może wyglądać
jak nieskończony ocean zieleni...

211
00:29:40,739 --> 00:29:45,579
ale każde jedno drzewo
mieści uniwersum małych cudów.

212
00:29:51,166 --> 00:29:52,576
Samica drzewołaza karłowatego

213
00:29:53,085 --> 00:29:55,915
szuka bezpiecznego miejsca
dla małej kijanki.

214
00:30:00,300 --> 00:30:01,390
Powinna się zbierać...

215
00:30:13,981 --> 00:30:15,981
żeby wychować nowe pokolenie.

216
00:30:17,943 --> 00:30:19,613
Czeka ją długa droga...

217
00:30:20,404 --> 00:30:22,164
na samą górę.

218
00:31:10,454 --> 00:31:12,464
Napisy: Marzena Falkowska