1
00:00:07,257 --> 00:00:09,837
Ziemia jest tak efektowną planetą,
2
00:00:10,636 --> 00:00:13,676
że łatwo pominąć to,
co w życiu najmniejsze.
3
00:00:15,766 --> 00:00:17,426
Ale wystarczy się przyjrzeć...
4
00:00:18,101 --> 00:00:20,561
żeby dostrzec cały niezbadany świat.
5
00:00:22,648 --> 00:00:24,978
Świat, w którym drobni bohaterowie...
6
00:00:26,485 --> 00:00:27,815
i małe potwory...
7
00:00:29,029 --> 00:00:31,409
potrzebują niewiarygodnych supermocy...
8
00:00:34,618 --> 00:00:40,118
żeby zatriumfować
na przekór ogromnym przeszkodom.
9
00:00:43,210 --> 00:00:48,760
MAŁY ŚWIAT
10
00:00:51,093 --> 00:00:53,053
NARRATOR
11
00:00:53,136 --> 00:00:57,266
Australia to kraina
pełna fantastycznych stworzeń.
12
00:00:59,226 --> 00:01:02,226
Nie tylko kangurów i koali.
13
00:01:05,566 --> 00:01:10,196
W tamtych rejonach busz roi się
od dziwnych, małych zwierząt,
14
00:01:11,321 --> 00:01:12,871
które nauczyły się żyć...
15
00:01:15,284 --> 00:01:17,334
w tym spalonym słońcem świecie.
16
00:01:20,998 --> 00:01:23,378
Lotopałanka karłowata rozmiaru dłoni
17
00:01:23,458 --> 00:01:27,548
znajduje całe potrzebne pożywienie
i schronienie wśród eukaliptusów.
18
00:01:32,634 --> 00:01:34,474
Tak samo jak jej sąsiedzi.
19
00:01:39,516 --> 00:01:42,896
Ale nawet w najlepszych czasach
pojawiają się wyzwania.
20
00:01:48,609 --> 00:01:52,859
A kiedy nadchodzi lato
i słońce świeci mocniej...
21
00:01:52,946 --> 00:01:54,526
WSKAŹNIK ZAGROŻENIA POŻAREM
22
00:01:57,159 --> 00:01:58,989
...tylko ci, którzy je przetrwają,
23
00:02:04,333 --> 00:02:05,963
spadną na cztery łapy.
24
00:02:14,426 --> 00:02:19,216
AUSTRALIJSKI BUSZ
25
00:02:22,100 --> 00:02:26,270
Życie na najsuchszym z zamieszkanych
kontynentów ma swoje korzyści.
26
00:02:27,981 --> 00:02:33,901
Światło słoneczne zmusza eukaliptusy
do produkcji dużej ilości cukru.
27
00:02:38,867 --> 00:02:42,447
Wiosną stanowią znaczna część diety
lotopałanki karłowatej.
28
00:02:48,085 --> 00:02:51,085
Na razie jej życie jest dość proste.
29
00:02:51,713 --> 00:02:55,973
Krąży między eukaliptusami,
poszukując kolejnego słodkiego przystanku.
30
00:02:59,221 --> 00:03:04,141
Jednym skokiem może poszybować
na odległość dwóch kortów tenisowych.
31
00:03:12,860 --> 00:03:15,950
Cukier przyciąga też lorysy tęczowe.
32
00:03:16,613 --> 00:03:17,743
Całe setki.
33
00:03:25,622 --> 00:03:27,712
Jedzenia wystarczy dla wszystkich.
34
00:03:30,127 --> 00:03:33,547
Dlatego w najgorętszej porze dnia
zostawia je samym sobie...
35
00:03:35,465 --> 00:03:37,795
i odpoczywa w spokojniejszym miejscu.
36
00:03:41,388 --> 00:03:45,178
Jej nowe dziecko.
Dopiero dwa tygodnie temu wyszło z torby.
37
00:03:53,400 --> 00:03:55,190
Ma zaledwie długość kciuka
38
00:03:56,945 --> 00:03:59,565
i jest całkowicie zależne od swojej matki.
39
00:04:02,075 --> 00:04:05,785
Ale przed połową lata
będzie musiało zacząć sobie radzić samo...
40
00:04:07,080 --> 00:04:09,580
w znacznie trudniejszym świecie.
41
00:04:15,464 --> 00:04:17,804
Na razie życie jest tu tak dobre,
42
00:04:18,509 --> 00:04:21,389
że lorysy postanowiły się osiedlić.
43
00:04:25,807 --> 00:04:27,557
Ale nie jest łatwo znaleźć gniazdo.
44
00:04:31,647 --> 00:04:35,107
W Australii nie ma dzięciołów,
które robią w drzewach dziury.
45
00:04:38,195 --> 00:04:41,405
Dlatego bezpieczne kryjówki
są na wagę złota.
46
00:04:49,873 --> 00:04:54,423
Monstrualny, zimnokrwisty zabójca.
47
00:04:56,755 --> 00:04:59,465
Waran kolorowy może ważyć tyle,
ile małe dziecko
48
00:05:01,093 --> 00:05:03,933
i jest w stanie zjeść prawie wszystko.
49
00:05:12,646 --> 00:05:14,186
Wielokrotnie od niego lżejsza,
50
00:05:15,148 --> 00:05:19,148
agama kołnierzasta
jest dla tego giganta łatwą zdobyczą.
51
00:05:25,868 --> 00:05:27,738
Musi schować się w drzewie.
52
00:05:32,124 --> 00:05:33,754
Ale wszystkie są zajęte.
53
00:05:38,839 --> 00:05:41,839
Agamy kołnierzaste
agresywnie bronią swojego terytorium.
54
00:05:45,053 --> 00:05:46,723
Ruchy głową są ostrzeżeniem.
55
00:05:52,352 --> 00:05:55,112
Ale nowy przybysz nie ma gdzie pójść.
56
00:06:01,153 --> 00:06:06,203
Żeby uniknąć obrażeń,
te jaszczurki walczą za pomocą kołnierzy.
57
00:06:10,120 --> 00:06:11,710
Im jaskrawsze, tym lepsze.
58
00:06:13,707 --> 00:06:16,957
Ale jeśli są do siebie podobne,
stają do walki.
59
00:06:29,264 --> 00:06:31,564
Intruz nie wygląda na silnego.
60
00:06:41,610 --> 00:06:43,740
Pokonany, ucieka w popłochu,
61
00:06:45,531 --> 00:06:47,571
odprowadzany przez rezydenta.
62
00:06:58,043 --> 00:07:00,003
Wygnany przez samca alfa,
63
00:07:01,463 --> 00:07:03,173
na razie musi zadowolić się tym.
64
00:07:04,299 --> 00:07:08,179
Ale wkrótce będzie potrzebował
o wiele bezpieczniejszego miejsca.
65
00:07:10,973 --> 00:07:13,103
Szykują się ciężkie czasy.
66
00:07:17,604 --> 00:07:19,984
Mrówki już gromadzą zapasy.
67
00:07:22,109 --> 00:07:24,189
Ale plądrowanie może być niebezpieczne.
68
00:07:25,279 --> 00:07:29,279
Australijski busz
jest pełen dziwnych bestii.
69
00:07:33,370 --> 00:07:35,500
Są uzbrojone w wielkie szpony...
70
00:07:39,126 --> 00:07:43,456
kolce oraz długi, lepki język.
71
00:07:46,758 --> 00:07:47,798
To kolczatka.
72
00:07:51,471 --> 00:07:53,681
Może nie wygląda zbyt strasznie,
73
00:07:55,726 --> 00:07:57,936
ale dla mrówek jest zabójcza.
74
00:08:02,816 --> 00:08:06,236
Może ich zjeść 60 tysięcy
w dziesięć minut.
75
00:08:12,576 --> 00:08:15,496
Jedzenie wśród drzew
może być bardziej czasochłonne.
76
00:08:20,542 --> 00:08:23,092
Liście eukaliptusa są pełne toksyn.
77
00:08:23,170 --> 00:08:25,880
Koale jako nieliczne ssaki
mogą je w ogóle jeść.
78
00:08:38,477 --> 00:08:41,097
Ale ich trawienie wymaga tyle energii...
79
00:08:41,772 --> 00:08:45,232
że koale śpią 15 godzin dziennie.
80
00:08:47,819 --> 00:08:50,659
Nawet kiedy nie śpią,
są trochę oszołomione.
81
00:08:56,286 --> 00:08:57,746
To nie jest sen.
82
00:09:04,086 --> 00:09:05,706
To coś istnieje naprawdę.
83
00:09:10,968 --> 00:09:12,968
Gąsienica z gatunku uraba lugens.
84
00:09:13,679 --> 00:09:20,559
Balansuje wszystkie zrzucone skóry z głowy
na czubku swojej aktualnej głowy.
85
00:09:23,021 --> 00:09:25,691
Osobliwe, ale wybawia z kłopotów.
86
00:09:30,487 --> 00:09:35,827
Mordercze insekty zabijają ofiary jadem,
który stapia ich wnętrzności.
87
00:09:43,792 --> 00:09:50,222
Ale dzięki szalonemu przebraniu
uraba lugensma przewagę nad wrogami.
88
00:09:58,682 --> 00:10:02,312
Małe stworzenia o wiele lepiej
trawią liście eukaliptusa.
89
00:10:06,648 --> 00:10:09,398
Straszyk australijski
jest do nich nawet podobny.
90
00:10:11,737 --> 00:10:16,327
Ta samica sprytnie się kamufluje,
żeby zjeść, ale nie dać się zjeść.
91
00:10:18,076 --> 00:10:22,246
Każdego dnia konsumuje w liściach
odpowiednik swojej wagi.
92
00:10:29,588 --> 00:10:31,168
Nie ma czasu na rodzicielstwo.
93
00:10:34,092 --> 00:10:36,512
Zleca je więc podwykonawcom.
94
00:10:53,987 --> 00:10:55,987
Jej jaja udają smaczne ziarna,
95
00:10:57,366 --> 00:11:00,446
więc nieświadome niczego mrówki
je zabierają.
96
00:11:03,747 --> 00:11:06,287
Ale tylko czubek jaja jest jadalny.
97
00:11:06,875 --> 00:11:08,995
Reszta zostanie porzucona w gnieździe.
98
00:11:11,672 --> 00:11:13,172
I zostanie tam,
99
00:11:14,842 --> 00:11:17,932
zabezpieczona pod ziemią,
dopóki nie wykluje się małe,
100
00:11:18,387 --> 00:11:20,257
wiele miesięcy później.
101
00:11:28,313 --> 00:11:29,863
Słońce świeci coraz mocniej.
102
00:11:33,652 --> 00:11:37,032
Sąsiadki lotopałanki karłowatej
robią się coraz głośniejsze.
103
00:11:44,746 --> 00:11:46,866
Ale to nie jest typowe skrzeczenie.
104
00:11:49,710 --> 00:11:51,250
To sygnał alarmowy.
105
00:11:59,011 --> 00:12:00,801
Pobudzony słońcem,
106
00:12:01,263 --> 00:12:04,273
waran kolorowy
zmienia się w budzącego grozę łowcę.
107
00:12:07,686 --> 00:12:12,436
Rozwidlony język
szuka smaku schowanych ofiar.
108
00:12:23,785 --> 00:12:29,245
Dzięki mocnym, zakrzywionym pazurom,
może nawet wspinać się na drzewa.
109
00:12:39,009 --> 00:12:41,929
Mała lotopałanka
jest prawie za duża, by ją nieść.
110
00:13:01,782 --> 00:13:05,042
Wkrótce będzie musiała
sama poruszać się po świecie.
111
00:13:13,961 --> 00:13:17,261
Świecie, który codziennie
jest coraz bardziej ryzykowny.
112
00:13:27,766 --> 00:13:31,896
Wczesnym latem australijski busz
jest już dziko gorący.
113
00:13:34,898 --> 00:13:36,728
Ma mało osłony przed słońcem...
114
00:13:39,653 --> 00:13:41,743
i mało wody do picia.
115
00:13:53,000 --> 00:13:56,630
Moloch straszliwy,
długości zaledwie ołówka,
116
00:13:57,546 --> 00:14:00,756
nawadnia się w bardzo imponujący sposób.
117
00:14:06,680 --> 00:14:11,270
To żadna prowizorka,
ale warto uzbroić się w cierpliwość.
118
00:14:23,030 --> 00:14:28,870
Kiedy w końcu znajduje stojącą wodę,
po prostu sam w niej staje.
119
00:14:41,882 --> 00:14:46,222
Maleńkie szpary między jego kolcami
wciągają wodę do góry,
120
00:14:47,596 --> 00:14:50,926
aż do otworu gębowego.
121
00:14:56,605 --> 00:14:58,225
Zadziwiająca sztuczka,
122
00:14:58,690 --> 00:15:02,990
która pozwala temu małemu molochowi
przetrwać rosnącą temperaturę.
123
00:15:10,994 --> 00:15:13,834
Eukaliptusowy las
daje trochę więcej schronienia.
124
00:15:14,665 --> 00:15:15,955
Ale nawet tutaj
125
00:15:16,583 --> 00:15:19,593
małe stworzenia śpieszą się,
żeby pożyć w pełni.
126
00:15:25,175 --> 00:15:29,555
Błyszczący pająk z gatunku maratus volans
szuka partnerki.
127
00:15:32,975 --> 00:15:34,595
Łatwiej powiedzieć niż zrobić.
128
00:15:38,939 --> 00:15:41,569
Te pająki są mniejsze
niż ziarno soczewicy.
129
00:15:45,988 --> 00:15:52,158
Inny samiec znalazł już samicę,
ale musi ją jeszcze do siebie przekonać.
130
00:15:54,705 --> 00:15:57,535
Samice gatunku maratus volans
są bardzo wybredne.
131
00:16:03,046 --> 00:16:07,836
Samiec musi mieć
odpowiedni wygląd i ruchy.
132
00:16:10,554 --> 00:16:11,764
Jeśli się pomyli...
133
00:16:14,600 --> 00:16:15,890
zostanie odrzucony.
134
00:16:22,024 --> 00:16:25,244
Istnieje ponad 80 odmian
pająków maratus volans,
135
00:16:26,069 --> 00:16:27,909
a każdy robi wyjątkowe popisy...
136
00:16:30,199 --> 00:16:34,329
specjalnie zaaranżowane,
żeby przypaść do gustu samicy.
137
00:16:51,220 --> 00:16:54,140
Samiec tańczy,
jakby zależało od tego jego życie,
138
00:16:54,890 --> 00:16:56,560
zalecając się do drapieżniej samicy.
139
00:17:04,316 --> 00:17:06,896
Ale błyszczący samiec wciąż szuka.
140
00:17:07,944 --> 00:17:11,824
Machając odnóżami, testuje powietrze
na obecność feromonów samicy.
141
00:17:19,414 --> 00:17:20,624
A oto i ona.
142
00:17:21,708 --> 00:17:23,378
Czas zaszpanować.
143
00:17:44,064 --> 00:17:45,364
Znalazł swój rytm...
144
00:17:47,234 --> 00:17:49,654
który chyba się jej spodobał.
145
00:17:50,904 --> 00:17:56,374
Kręcenie pupą to znak,
że ma już partnera.
146
00:18:03,000 --> 00:18:05,210
To dopiero była strata czasu.
147
00:18:08,297 --> 00:18:11,087
A czas się kończy.
148
00:18:22,227 --> 00:18:23,767
Zaledwie za kilka tygodni
149
00:18:23,854 --> 00:18:27,734
mała lotopałanka będzie musiała
sama sobie radzić w dziwnym świecie...
150
00:18:30,527 --> 00:18:32,607
i wiedzieć, gdzie szukać jedzenia.
151
00:18:47,169 --> 00:18:48,669
O tej porze roku
152
00:18:48,754 --> 00:18:51,424
liście eukaliptusa
pokrywają dziwne kropki.
153
00:18:54,092 --> 00:18:56,222
Miodówki używają słodkiego soku,
154
00:18:56,303 --> 00:18:59,933
żeby zbudować osłony,
nie większe niż ziarno ryżu.
155
00:19:04,353 --> 00:19:08,653
Te maleńkie cukrowe domki
wyglądają jak dzieła sztuki.
156
00:19:14,780 --> 00:19:16,030
Dobrze też smakują.
157
00:19:20,744 --> 00:19:25,464
Ale teraz, nawet wczesnym rankiem,
jest za gorąco na wyprawy.
158
00:19:29,962 --> 00:19:35,592
Kiedy temperatura sięga 50 stopni,
liście eukaliptusa usychają i opadają.
159
00:19:39,137 --> 00:19:44,387
Ale są tak pełne toksycznych chemikaliów,
że rozkładają się bardzo wolno.
160
00:19:49,189 --> 00:19:53,859
Głęboka ściółka zapewnia osłonę
przebiegłym drapieżnikom.
161
00:19:59,116 --> 00:20:05,616
Płatonóg ostropyski
poluje wyłącznie na inne gady.
162
00:20:21,180 --> 00:20:23,390
Większość ucieka, ile sił w nogach.
163
00:20:31,315 --> 00:20:33,315
Ale nie gekon strophurus taenicauda.
164
00:20:36,361 --> 00:20:40,071
Mały rozmiar i umiejętność kamuflażu
dają mu pewną ochronę...
165
00:20:42,659 --> 00:20:44,079
ale nie przed słońcem.
166
00:20:46,163 --> 00:20:47,583
Potrzebuje cienia.
167
00:20:48,415 --> 00:20:53,795
Ma długość zaledwie karty kredytowej,
więc idealnie się tu zmieści.
168
00:21:06,183 --> 00:21:10,313
Wzrok beznogich jaszczurek jest dostrojony
do najdrobniejszych ruchów.
169
00:21:35,212 --> 00:21:39,882
Kiedy ta mała jaszczurka
czuje się zagrożona, zaczyna ofensywę.
170
00:21:52,312 --> 00:21:53,942
Tryskający mazią gekon.
171
00:22:02,030 --> 00:22:06,370
Płyn jest niegroźny,
ale tak lepki i cuchnący,
172
00:22:07,452 --> 00:22:10,292
że odstrasza
nawet najgroźniejszego łowcę.
173
00:22:25,304 --> 00:22:26,684
Powoli, ale pewnie...
174
00:22:28,724 --> 00:22:29,984
znajduje schronienie.
175
00:22:44,781 --> 00:22:48,081
Wraz z letnim upałem
nadciągają letnie burze.
176
00:22:54,666 --> 00:22:56,336
Jest tak gorąco,
177
00:22:57,252 --> 00:23:01,382
że pierwsze krople deszczu wyparowują,
zanim w ogóle dotkną ziemi.
178
00:23:06,470 --> 00:23:11,100
Ale kiedy uderza piorun,
wszystkie suche liście się zapalają.
179
00:23:12,184 --> 00:23:15,194
A ulatniające się z nich chemikalia
podsycają płomienie.
180
00:23:30,536 --> 00:23:34,666
Małe zwierzęta próbują
wyprzedzić niekontrolowany ogień.
181
00:23:40,504 --> 00:23:43,554
Kolczatka może uciec jedynie pod ziemię.
182
00:23:47,970 --> 00:23:50,310
Być może kopie swój własny grób.
183
00:23:54,268 --> 00:23:55,688
Płomienie sięgają coraz wyżej,
184
00:23:57,396 --> 00:24:00,396
ale lotopałanka jest już za duża,
żeby ją nieść.
185
00:24:02,276 --> 00:24:03,526
Mama może jedynie...
186
00:24:05,362 --> 00:24:06,912
ratować samą siebie.
187
00:24:13,287 --> 00:24:15,457
Lotopałanka jest zdana na siebie.
188
00:24:44,735 --> 00:24:48,195
Kiedy owady uciekają,
pojawiają się drapieżniki.
189
00:24:54,745 --> 00:24:57,615
Kanie licznie zlatują do ognia.
190
00:24:59,166 --> 00:25:03,456
Te tak zwane jastrzębie ogniste
posilają się dzięki panice.
191
00:25:25,817 --> 00:25:27,647
Lotopałanka jest otoczona.
192
00:25:32,407 --> 00:25:35,907
Jej pierwszy lot może być ostatnim.
193
00:26:31,466 --> 00:26:33,886
Kiedy pożar buszu w końcu gaśnie...
194
00:26:36,889 --> 00:26:39,139
ziemia jest spustoszona.
195
00:27:01,580 --> 00:27:04,080
Ale nie całkowicie pozbawiona życia.
196
00:27:07,377 --> 00:27:12,927
Kolczatki mogą obniżyć temperaturę ciała,
żeby przetrwać szalejący wyżej ogień.
197
00:27:28,732 --> 00:27:31,572
Młodej lotopałance też udało się przeżyć.
198
00:27:34,905 --> 00:27:38,615
Teraz musi przetrwać w świecie
zredukowanym do popiołów.
199
00:27:44,706 --> 00:27:50,626
Zanim życie wróci do lasu,
pożywienie zapewnią jej zwęglone owady.
200
00:27:54,550 --> 00:27:56,590
I życie w końcu wraca.
201
00:27:59,721 --> 00:28:02,181
Eukaliptusy są niewiarygodnie wytrzymałe,
202
00:28:03,600 --> 00:28:06,310
a bogaty w minerały popiół użyźnia glebę.
203
00:28:13,485 --> 00:28:14,695
Wystarczy nieco wody...
204
00:28:15,904 --> 00:28:18,284
a las się odrodzi.
205
00:28:36,091 --> 00:28:39,511
Wkrótce busz wraca do normalnego stanu.
206
00:28:45,100 --> 00:28:46,640
Pojawiają się nowe istoty.
207
00:28:52,691 --> 00:28:54,691
Znajome zwierzęta wracają.
208
00:28:56,820 --> 00:29:00,240
Kolejny raz eukaliptusy
zapewniają sanktuarium
209
00:29:00,324 --> 00:29:03,584
dla rozmaitych dziwnych
i cudownych małych stworzeń.
210
00:29:10,709 --> 00:29:15,009
Przez tysiąclecia przystosowały się
do rocznego cyklu pożarów.
211
00:29:17,925 --> 00:29:22,175
Ale w miarę jak pożary będą stawać się
większe, gorętsze i częstsze,
212
00:29:23,013 --> 00:29:26,103
malcom z Australii
będzie coraz trudniej przeżyć.
213
00:29:26,183 --> 00:29:28,483
WOLIMY NA JASZCZURKACH FALBANKI,
NIE WĘGIELKI
214
00:29:35,067 --> 00:29:38,277
Na razie młoda lotopałanka jest gotowa...
215
00:29:40,113 --> 00:29:44,743
zmierzyć się z ekstremalnymi wyzwaniami,
jakie stawia życie w australijskim buszu.
216
00:29:52,584 --> 00:29:54,804
I nie będzie zupełnie sama.
217
00:29:56,964 --> 00:29:59,684
Nawet najbardziej niezależne
lotopałanki karłowate...
218
00:30:01,468 --> 00:30:03,968
lubią poprzytulać się z przyjaciółmi.
219
00:31:08,368 --> 00:31:10,368
Napisy: Marzena Falkowska