1
00:00:06,006 --> 00:00:07,916
NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

2
00:00:22,188 --> 00:00:23,018
Tak?

3
00:00:23,106 --> 00:00:26,186
- Przeszkadzają ci osoby na ulicy, które…
- Tak.

4
00:00:30,196 --> 00:00:35,366
…zatrzymują się w tłumie,
patrzą w mapę albo…

5
00:00:38,788 --> 00:00:41,498
Niestety nie zdążę odpowiedzieć
na to pytanie.

6
00:00:42,125 --> 00:00:45,795
Jasne, przeszkadzają mi ludzie na ulicy.
Już tłumaczę.

7
00:00:45,879 --> 00:00:49,219
Powinnam napisać manifest.
No wiecie, byłam pisarką.

8
00:00:51,384 --> 00:00:58,144
Tytuł niech posłuży za radę osobom,
o których mówimy: Udawaj, że to miasto.

9
00:00:59,768 --> 00:01:01,058
Udawaj, że to miasto.

10
00:01:01,144 --> 00:01:05,404
Nie mogę nigdy sobie zapalić

11
00:01:05,482 --> 00:01:08,282
bez dziesięciu osób pytających o drogę.

12
00:01:08,359 --> 00:01:11,989
Co mnie dziwi, bo myślę sobie:
„Wyglądam aż tak serdecznie?”.

13
00:01:30,423 --> 00:01:32,933
Nowojorskie ulice kryją wiele rzeczy.

14
00:01:33,802 --> 00:01:38,142
Mamy mnóstwo przejść dla pieszych,
choć tylko ja się z nich korzystam.

15
00:01:38,223 --> 00:01:40,103
Zawsze krzyczę na samochody.

16
00:01:41,559 --> 00:01:43,559
Choć kierowcy to olewają.

17
00:01:46,439 --> 00:01:50,189
Mamy tu graffiti i reklamy.

18
00:01:52,112 --> 00:01:57,952
W Nowym Jorku są też liczne miejsca
z tabliczkami w chodnikach.

19
00:01:58,034 --> 00:02:00,954
Uwielbiam ten aspekt miasta,

20
00:02:01,037 --> 00:02:05,327
bo autorzy liczyli,
że ktoś się zatrzyma i na nie spojrzy.

21
00:02:05,875 --> 00:02:08,915
Choć pewnie nie sądzili,
że będę to tylko ja.

22
00:02:09,629 --> 00:02:13,759
Cała reszta gapi się w telefony,
ale uznali, że Fran im wystarczy,

23
00:02:13,842 --> 00:02:15,552
więc i tak je zamontowali.

24
00:02:15,635 --> 00:02:20,055
WŁASNOŚĆ RODZINY HESSÓW
NIEPRZEZNACZONE DO UŻYTKU PUBLICZNEGO

25
00:02:23,476 --> 00:02:26,516
Niedaleko biblioteki
mamy tabliczki z pisarzami.

26
00:02:26,604 --> 00:02:29,324
PROMOWANIE KLASYKÓW
LITERATURY ŚWIATOWEJ

27
00:02:29,399 --> 00:02:31,939
Są tam też cytaty.

28
00:02:32,735 --> 00:02:35,735
Ktoś optymistycznie uznał,
że ludzie będą je czytać.

29
00:02:35,822 --> 00:02:39,032
NIEKTÓRE KSIĄŻKI SIĘ PRÓBUJE,
INNE POŁYKA, ŻUJE I TRAWI

30
00:02:43,371 --> 00:02:46,711
FRAN LEBOWITZ NA ŻYWO!

31
00:02:46,791 --> 00:02:48,331
Tak, kolega na tyłach.

32
00:02:48,418 --> 00:02:53,338
- Pierwszy raz wpadłem na twój występ.
- Świetny sposób na przełamanie lodów.

33
00:02:59,721 --> 00:03:01,931
- Tak?
- Jak opiszesz swój styl życia?

34
00:03:02,640 --> 00:03:04,230
Mój styl życia?

35
00:03:04,309 --> 00:03:06,269
Nie użyłabym takiego określenia.

36
00:03:10,023 --> 00:03:12,653
- Brawo.
- Tak bym to opisała.

37
00:03:20,658 --> 00:03:24,828
- Co cię trzyma w Nowym Jorku?
- Ludzie często mnie o to pytają.

38
00:03:24,913 --> 00:03:27,083
A dokąd miałabym się wynieść?

39
00:03:27,874 --> 00:03:30,134
Albo inaczej.

40
00:03:30,210 --> 00:03:33,670
Gdybym miała coś na oku,
to już bym tam była.

41
00:03:37,133 --> 00:03:39,643
- I co wy na to?
- Może być.

42
00:03:39,719 --> 00:03:40,929
No to działamy.

43
00:03:44,682 --> 00:03:46,272
- Proszę.
- Przepraszam.

44
00:03:46,351 --> 00:03:50,271
Mówiłem ci, że nie należy kręcić
we własnym aucie albo mieszkaniu.

45
00:03:50,355 --> 00:03:54,475
Powiedziałeś to po tym,
gdy ekipa zniszczyła moją furę.

46
00:04:31,771 --> 00:04:34,111
Czy narzekanie coś zmienia?

47
00:04:34,190 --> 00:04:35,980
- Pytasz, czy pomaga?
- Tak.

48
00:04:37,277 --> 00:04:42,567
- Pytasz, czy liczę, że to coś da?
- Tak.

49
00:04:42,657 --> 00:04:45,737
Niezbyt. Ale oczywiście
nadal jestem młodą kobietą.

50
00:04:46,369 --> 00:04:51,369
Poznałam kiedyś na przyjęciu psychiatrę
i powiedziałam mu:

51
00:04:52,834 --> 00:04:55,464
„Chyba nie znam nudniejszego zawodu”.

52
00:04:55,545 --> 00:05:02,425
A on odparł: „Nie wiesz, jak to jest
kształcić się przez 14 lat,

53
00:05:02,510 --> 00:05:05,470
by ciągle słuchać ludzi
narzekających na hałas.

54
00:05:07,223 --> 00:05:10,143
Tak wygląda kariera psychiatry
w Nowym Jorku.

55
00:05:10,643 --> 00:05:15,773
Wszędzie rozmawia się o matce albo mężu,
ale w Nowym Jorku o hałasie.

56
00:05:15,857 --> 00:05:20,237
Umawiają się, płacą 500 dolców
i narzekają na hałas.

57
00:05:20,320 --> 00:05:22,990
Nowy Jork nigdy nie nudzi.

58
00:05:23,072 --> 00:05:28,412
Załóżmy, że siedzę i na coś czekam,
na przykład na kurs metrem.

59
00:05:28,494 --> 00:05:33,124
Albo siedzę już w środku i czekam,
aż maszyna w końcu ruszy.

60
00:05:34,709 --> 00:05:39,339
Większość osób gapi się w telefony.
Parę czyta, ale ja do nich nie należę.

61
00:05:39,422 --> 00:05:43,302
Siedzę i patrzę na osobę obok.

62
00:05:43,968 --> 00:05:48,968
Zazwyczaj takie obserwacje
są nad wyraz interesujące.

63
00:05:49,057 --> 00:05:50,847
To widać na ulicach.

64
00:05:50,933 --> 00:05:55,403
Nie tylko ludzi z nosami w telefonach
lub stojących na środku chodnika.

65
00:05:56,856 --> 00:06:01,026
Ale też takich, którzy robią rzeczy,
o których bym nigdy nie pomyślała.

66
00:06:01,110 --> 00:06:03,990
Nie mam komórki, więc nie piszę SMS-ów.

67
00:06:04,072 --> 00:06:09,872
Ale gdybym miała i je pisała,
nigdy nie robiłabym tego, idąc chodnikiem.

68
00:06:09,952 --> 00:06:15,712
Parę miesięcy temu miała miejsce sytuacja,
która przelała czarę goryczy.

69
00:06:16,751 --> 00:06:19,551
Dzieciak jechał na rowerze Siódmą Aleją.

70
00:06:20,630 --> 00:06:22,550
Jedną ręką coś pisał.

71
00:06:22,632 --> 00:06:25,342
W drugiej miał pizzę, którą wcinał.

72
00:06:25,426 --> 00:06:28,966
Prowadził z pomocą łokci.
Trzymał je na kierownicy.

73
00:06:29,055 --> 00:06:33,595
Nie zauważył, że mógł mnie potrącić.
Dlatego zwróciłam na niego uwagę.

74
00:06:33,684 --> 00:06:40,574
I myślę sobie: „Wiem, że każdego dnia
mogę zginąć na ulicy.

75
00:06:41,150 --> 00:06:43,570
A ktoś taki uważa, że nic go nie spotka”.

76
00:06:44,404 --> 00:06:50,334
Nawet bez tego pisania i pizzy…
No i jeszcze te łokcie na kierownicy!

77
00:06:50,410 --> 00:06:54,080
Gdybym wsiadła na rower
i jechała prawidłowo,

78
00:06:54,163 --> 00:06:58,753
to nie wjechałabym na Siódmą Aleję,
bo wiem, jak należy korzystać z roweru.

79
00:06:58,835 --> 00:07:03,875
Dlatego dziwię się,
że każdego dnia dziesiątki tysięcy ludzi

80
00:07:03,965 --> 00:07:07,545
nie giną tragicznie
na ulicach Nowego Jorku.

81
00:07:07,635 --> 00:07:10,755
To zadziwiające,
bo mieszkają tu miliony osób,

82
00:07:11,597 --> 00:07:14,017
a tylko ja patrzę, jak idę.

83
00:07:14,559 --> 00:07:18,689
Tylko ja uważam na takie rzeczy
spośród wszystkich mieszkańców.

84
00:07:18,771 --> 00:07:20,901
A co jest najgorsze?

85
00:07:20,982 --> 00:07:23,822
Jest wiele złych rzeczy,
ale najgorsze jest to,

86
00:07:23,901 --> 00:07:26,741
że nowojorczycy zapomnieli,
jak się chodzi.

87
00:07:27,738 --> 00:07:32,618
Kiedyś doceniałam w tym mieście to,
że było w nim od groma ludzi,

88
00:07:33,161 --> 00:07:39,331
ale każdy wiedział,
że gdy zbliża się do innych ludzi,

89
00:07:39,417 --> 00:07:41,877
- to każdy trochę się przesuwa.
- Tak.

90
00:07:41,961 --> 00:07:45,261
Dlatego każdy wracał cały do domu.

91
00:07:50,511 --> 00:07:53,061
Teraz już tak nie jest.

92
00:07:53,931 --> 00:07:55,561
Jak na to reaguję?

93
00:07:55,641 --> 00:08:01,771
A nie robią tego, bo siedzą w telefonach
albo interesują się tylko sobą.

94
00:08:02,273 --> 00:08:06,573
Zdarzyło mi się wpaść na kogoś,
kto nie patrzył, jak idzie,

95
00:08:06,652 --> 00:08:09,492
a ja celowo dałam mu na mnie wpaść.

96
00:08:09,572 --> 00:08:14,242
Spojrzał na mnie wkurzony, a ja na to:
„No proszę, nie jestem sama w hotelu”.

97
00:08:15,203 --> 00:08:19,293
Dlatego radzę takim ludziom,
by udawali, że to miasto.

98
00:08:19,373 --> 00:08:22,043
Miasto, w którym są inni ludzie.

99
00:08:22,126 --> 00:08:26,086
By udawali,
że w tym mieście są nie tylko turyści,

100
00:08:26,923 --> 00:08:30,593
ale też ludzie,
którzy mają coś do załatwienia.

101
00:08:30,676 --> 00:08:33,846
Którzy płacą podatki
na te wszystkie atrakcje.

102
00:08:42,438 --> 00:08:47,528
Times Square to najgorsze miejsce,
ale nie trzeba go często odwiedzać.

103
00:08:47,610 --> 00:08:50,740
Zazwyczaj idzie się tam,
by obejrzeć jakąś sztukę.

104
00:08:51,405 --> 00:08:55,365
Myślisz sobie:
„Chcę obejrzeć sztukę na Times Square

105
00:08:55,451 --> 00:09:02,171
i spróbuję dotrzeć na miejsce
bez 75 sprzeczek po drodze”.

106
00:09:02,250 --> 00:09:04,420
Czasami planuję,

107
00:09:04,502 --> 00:09:08,972
jak tam dotrzeć tak, aby spędzić
jak najmniej czasu na Times Square.

108
00:09:09,048 --> 00:09:12,298
Nadłożę tyle drogi, ile tylko trzeba!

109
00:09:12,385 --> 00:09:16,595
„Może poszłabym na 125. Ulicę
i potem cały czas w dół?

110
00:09:16,681 --> 00:09:20,351
Mogę przegapić sztukę i się nachodzić,
ale i tak warto”.

111
00:09:22,853 --> 00:09:25,903
UPIÓR W OPERZE

112
00:09:28,192 --> 00:09:31,862
Przy premierze Upiora w operze
zbierano środki na walkę z AIDS.

113
00:09:32,488 --> 00:09:37,538
Byłam członkiem komitetu,
choć nie pamiętam, co to dokładnie było.

114
00:09:38,119 --> 00:09:43,749
Miałam bilety na premierę
i zaprosiłam matkę.

115
00:09:44,333 --> 00:09:50,093
Miałyśmy rzekomo świetne miejsca.
Pośrodku, tuż przy orkiestrze.

116
00:09:50,172 --> 00:09:54,592
Dla mnie najlepsze miejsca
są z tyłu i przy przejściu, by móc uciec.

117
00:09:54,677 --> 00:09:57,557
Gdy wchodzę do teatru,
od razu planuję ucieczkę.

118
00:09:59,682 --> 00:10:06,442
Jest jeszcze chyba jedna ważna rzecz,
o której tylko ja nie wiedziałam.

119
00:10:06,522 --> 00:10:12,322
Gdy zaczął opadać żyrandol,
wzięłam to na poważnie i wydarłam się.

120
00:10:12,403 --> 00:10:16,783
Gdyby wtedy był Internet,
to nadal mógłbyś to obejrzeć.

121
00:10:16,866 --> 00:10:19,116
- Nie widziałaś filmów?
- Nie.

122
00:10:19,201 --> 00:10:24,501
Zobaczyłam, jak opada.
Matka oczywiście wiedziała, o co chodzi.

123
00:10:24,582 --> 00:10:28,382
I jak to skwitowała?
„Zawsze były z nią problemy”.

124
00:10:28,461 --> 00:10:32,551
Wpadłam w histerię przez ten żyrandol.
Myślałam, że spadnie na nas.

125
00:10:35,217 --> 00:10:38,007
Dlatego głównie to pamiętam
z Upiora w operze,

126
00:10:38,095 --> 00:10:40,965
może poza tym,
że w ogóle mi się nie spodobał.

127
00:10:41,057 --> 00:10:43,597
W życiu nie widziałam większego gniota.

128
00:10:43,684 --> 00:10:48,364
Takich rzeczy szczerze nienawidzę.
To tak jak z Evitą.

129
00:10:48,439 --> 00:10:51,899
Chodzi o Roberta Stigwooda.

130
00:10:52,485 --> 00:10:55,235
Był producentem Evity.

131
00:10:56,364 --> 00:11:00,584
Zaprosił jakieś 25 osób na pokaz

132
00:11:00,660 --> 00:11:05,830
do hotelu Plaza w czasach jego świetności,
kiedy mieścił się tam mały teatr.

133
00:11:05,915 --> 00:11:08,455
Również tam byłam i zobaczyłam musical.

134
00:11:08,542 --> 00:11:11,672
Stigwood zapytał,
jak mi się podobało, a ja na to:

135
00:11:11,754 --> 00:11:15,724
„Zwariowałeś? Musical o Evie Perón?

136
00:11:16,217 --> 00:11:18,047
Cały Nowy Jork cię wyśmieje!”.

137
00:11:18,803 --> 00:11:21,223
I dodałam: „Nie rób tego”.

138
00:11:21,722 --> 00:11:24,892
Dlatego nie zarobiłabym nic na teatrze.

139
00:11:24,975 --> 00:11:31,725
Ale miałam absolutną rację
co do musicalu o Evie Perón.

140
00:11:31,816 --> 00:11:35,696
Później wybrałam się na niego
z dwoma Argentyńczykami.

141
00:11:36,237 --> 00:11:39,777
Śmiali się tak głośno,
że prawie nas wyproszono.

142
00:11:41,742 --> 00:11:45,042
Evita chyba już nie jest wystawiana,
ale długo to trwało.

143
00:11:45,121 --> 00:11:48,871
I za każdym razem,
gdy widziałam Stigwooda, mówiłam mu:

144
00:11:50,251 --> 00:11:54,461
„I tak miałam rację”.
Choć musical zarabiał krocie.

145
00:11:55,548 --> 00:12:00,428
- Patrzysz na ludzi z góry?
- Pytasz, czy jestem snobem?

146
00:12:01,137 --> 00:12:04,097
Czasami snobizm bywa zły,

147
00:12:04,181 --> 00:12:07,391
ale oczywiście nie ten,
który ja praktykuję.

148
00:12:07,476 --> 00:12:10,516
Mój nie wiąże z pytaniami w stylu:

149
00:12:10,604 --> 00:12:14,404
„Co robi twój ojciec?
Jaką masz edukację? Skąd pochodzisz?”.

150
00:12:14,483 --> 00:12:18,033
Bardziej jest to:
„Zgadzasz się ze mną w tej kwestii?”.

151
00:12:18,904 --> 00:12:21,954
Coś takiego. Albo: „Tak mylisz? O nie”.

152
00:12:22,032 --> 00:12:25,542
Mimo że ludzie często bywają…

153
00:12:25,619 --> 00:12:29,039
„Rozdrażnieni” to za łagodne słowo.
Po prostu ich wkurzam.

154
00:12:29,123 --> 00:12:34,753
Zaskakuje mnie to, bo kim ja jestem?
To ja podejmuję decyzje za ciebie?

155
00:12:35,337 --> 00:12:37,087
Nie ja o tym decyduję.

156
00:12:37,173 --> 00:12:41,933
Rozumiem, jeśli ktoś się wkurza,
gdy mówię, jak coś należy zrobić,

157
00:12:42,011 --> 00:12:47,061
o ile ten ktoś myśli, że mogę coś zmienić,
ale wtedy nie byłabym taka wściekła.

158
00:12:48,017 --> 00:12:53,397
Wkurza mnie to, że niczego nie zmienię,
mimo że wypełniają mnie opinie.

159
00:12:57,109 --> 00:13:00,239
Metro prezentuje się nędznie.
Jest tu niebezpiecznie.

160
00:13:01,030 --> 00:13:02,990
Ludzie cię popychają.

161
00:13:03,073 --> 00:13:07,373
Złodzieje działają w nim za dnia.

162
00:13:11,332 --> 00:13:16,052
Transport publiczny w Nowym Jorku
był kiedyś powodem do dumy.

163
00:13:16,128 --> 00:13:17,458
Co się stało?

164
00:13:18,464 --> 00:13:22,264
Od twojego przybycia Nowy Jork
zmienił się na lepsze, czy gorsze?

165
00:13:23,594 --> 00:13:26,644
Mówi się, że w latach 70. było tu nędznie.

166
00:13:26,722 --> 00:13:31,142
Miasto nie miało pieniędzy.
Ale ja o tym nie wiedziałam.

167
00:13:31,227 --> 00:13:34,857
Dobrze się bawiłaś,
widząc szczury i połamane ławki?

168
00:13:34,939 --> 00:13:38,149
- Tak wyglądał Nowy Jork.
- Albo graffiti.

169
00:13:38,234 --> 00:13:41,824
„Upiłam się i wsiadam w autobus.
Nieważne, że wymalowany”.

170
00:13:41,904 --> 00:13:44,954
Tak wyglądał na pierwszy rzut oka.

171
00:13:45,032 --> 00:13:49,292
Teraz ludzie myślą,
że na Times Square mamy leżaki.

172
00:13:49,370 --> 00:13:55,290
A gdy się je zabiera, ludzie pytają:
„Gdzie te leżaki? To esencja miasta”.

173
00:14:00,047 --> 00:14:04,837
Myślisz, że powróci jeszcze
kawiarnia pośrodku Times Square?

174
00:14:04,927 --> 00:14:10,057
- Nie wiem, czy wiesz, Marty…
- Nie zapuszczam się za 57. Ulicę.

175
00:14:11,267 --> 00:14:15,057
Do niedawna przez 24 godziny na dobę

176
00:14:15,145 --> 00:14:19,435
tworzono te ustrojstwa z cementu.

177
00:14:19,525 --> 00:14:22,815
- Wysepki.
- Tak, na środku Times Square.

178
00:14:22,903 --> 00:14:28,953
I Bloomberg dodał tuż przed tym,
jak go w końcu wylali na zbity pysk:

179
00:14:29,034 --> 00:14:31,704
„Zostają już na stałe”.

180
00:14:32,705 --> 00:14:35,245
Pomyślałam: „Na stałe? Ty kmiotku”.

181
00:14:35,332 --> 00:14:40,212
Czy w Nowym Jorku jest coś stałego?
Zapomnij o tym.

182
00:14:40,296 --> 00:14:43,966
Wtedy też dowiedziałam się,
że projekt kosztował 40 milionów.

183
00:14:44,592 --> 00:14:48,722
Tak, 40 milionów.
I raczej nie z kieszeni Bloomberga.

184
00:14:48,804 --> 00:14:51,354
Podatnicy zapłacili 40 milionów dolarów.

185
00:14:51,432 --> 00:14:55,022
Za coś takiego.

186
00:14:55,102 --> 00:14:59,862
Bo nowojorczykom brakowało miejsca
do położenia się na Times Square.

187
00:14:59,940 --> 00:15:03,610
- No tak, okropna sprawa.
- „To nie do zniesienia!

188
00:15:04,778 --> 00:15:07,238
Wyjeżdżamy, bo nie wytrzymamy”.

189
00:15:10,367 --> 00:15:14,827
A na ulicach zaroiło się

190
00:15:14,914 --> 00:15:19,384
od przeokropnych donic
i sztucznych roślin.

191
00:15:19,460 --> 00:15:25,300
A może i prawdziwych, ciężko stwierdzić.
Po co komu rośliny na Times Square?

192
00:15:27,176 --> 00:15:31,506
I nie tylko tam.
Pełno ich na Bowery i w całym mieście.

193
00:15:31,597 --> 00:15:34,927
Roślinki, leżaki.
Wszelkiej maści błyskotki.

194
00:15:35,017 --> 00:15:37,057
Jak w mieszkaniu mojej babci.

195
00:15:41,065 --> 00:15:44,145
Aż zaczynałam się rozglądać
za zdjęciami wnuków.

196
00:15:46,028 --> 00:15:47,948
I łakociami.

197
00:15:49,573 --> 00:15:52,163
Gdy ludzie usłyszą o cięciach w budżecie,

198
00:15:52,242 --> 00:15:55,122
będą chcieli wiedzieć,
czy Nowy Jork bankrutuje.

199
00:15:55,204 --> 00:15:58,834
- Czy możemy założyć…
- Nowy Jork nie bankrutuje.

200
00:15:58,916 --> 00:16:02,286
Czy możemy założyć,
że władze będą mniej skuteczne,

201
00:16:02,378 --> 00:16:03,548
ulice brudniejsze,

202
00:16:04,254 --> 00:16:07,684
a ludzie gorzej chronieni
przed pożarami i przestępcami?

203
00:16:07,758 --> 00:16:12,298
Nowy Jork nie bankrutuje.
Miasto przetrwa wszystko.

204
00:16:12,388 --> 00:16:13,218
BURMISTRZ

205
00:16:13,305 --> 00:16:18,225
To nadal najwspanialsze miasto na świecie,
które nawet w obliczu trudności

206
00:16:18,310 --> 00:16:23,440
dba o mieszkańców lepiej
niż każde inne miasto.

207
00:16:23,524 --> 00:16:24,404
WETO FORDA

208
00:16:24,483 --> 00:16:26,993
Chciałabym być burmistrzem Nowego Jorku.

209
00:16:27,069 --> 00:16:31,489
Ale dostrzegam pewien szkopuł
w tej i tak trudnej pracy.

210
00:16:31,573 --> 00:16:34,623
To druga najtrudniejsza fucha w kraju.

211
00:16:34,702 --> 00:16:36,042
Trzeba wstawać rano.

212
00:16:36,829 --> 00:16:39,459
Powinno być dwóch,
a ja byłabym tym nocnym.

213
00:16:41,375 --> 00:16:44,915
Zgłaszam się na ochotnika.
Ktoś będzie dziennym, a ja nocnym.

214
00:16:46,588 --> 00:16:50,178
Będę zaczynać o 16
i mogę nawet zarwać nockę.

215
00:16:50,259 --> 00:16:53,969
W Nowym Jorku wiele się dzieje w nocy.

216
00:16:54,638 --> 00:16:59,598
Co byś zmieniła w mieście nocą,
kiedy dzienny burmistrz by spał?

217
00:16:59,685 --> 00:17:04,055
Zaczęłabym od tego, co boli wszystkich,
czyli naszego metra.

218
00:17:04,606 --> 00:17:07,776
Od tego bym zaczęła.

219
00:17:07,860 --> 00:17:11,780
Parę tygodni temu włączyłam
moje ulubione radio, czyli WNS News.

220
00:17:11,864 --> 00:17:15,664
Była mowa o pociągu linii L,
kursującym z Brooklynu.

221
00:17:15,743 --> 00:17:20,583
„Linia L została dziś zamknięta
z powodu przykrego zapachu”.

222
00:17:20,664 --> 00:17:24,334
I nawijali tak cały dzień
co dziesięć minut.

223
00:17:24,418 --> 00:17:26,998
„Zamknięto linię L z powodu zapachu”.

224
00:17:27,087 --> 00:17:31,377
Myślę sobie:
„Zamknęli metro przez przykry zapach?”.

225
00:17:32,593 --> 00:17:34,973
Co to ma znaczyć?

226
00:17:35,054 --> 00:17:39,184
Jak gorzej musi być niż zazwyczaj?

227
00:17:39,266 --> 00:17:41,806
Oczywiście nikt nie znał przyczyny.

228
00:17:41,894 --> 00:17:46,154
Kto by to zauważył?
W metrze zawsze śmierdzi.

229
00:17:46,690 --> 00:17:50,690
Czy ktoś zauważył i ogłosił,
że śmierdzi gorzej niż zazwyczaj?

230
00:17:50,778 --> 00:17:56,028
Co najmniej jakby wcześniej
pachniało wisterią i alpejską wioską.

231
00:17:56,116 --> 00:18:00,406
A oni przez cały dzień
nie mogli ustalić źródła owego smrodu.

232
00:18:00,496 --> 00:18:04,326
Po pięciu godzinach
od zamknięcia ustalono,

233
00:18:04,416 --> 00:18:08,336
że nie śmierdzi już tak źle jak wcześniej.

234
00:18:08,420 --> 00:18:10,920
Bo nikogo tam nie było od pięciu godzin.

235
00:18:11,006 --> 00:18:14,796
Wiesz, co najgorzej tam śmierdzi?
Pasażerowie!

236
00:18:16,553 --> 00:18:20,393
W końcu ogłoszono, że to wyciek oleju.

237
00:18:20,474 --> 00:18:25,024
W wiadomościach mówili też o tym,
że zbadano powietrze

238
00:18:25,104 --> 00:18:27,154
i nie było to nic szkodliwego.

239
00:18:27,231 --> 00:18:29,531
Tak, to był ten dobry olej.

240
00:18:29,608 --> 00:18:32,858
Cofnijmy się do godziny
po zamachach z 11 września.

241
00:18:32,945 --> 00:18:37,065
Christie Whitman, ówczesna szefowa
Agencji Ochrony Środowiska,

242
00:18:37,157 --> 00:18:40,617
ogłosiła, że z powietrzem
wszystko jest w porządku.

243
00:18:40,702 --> 00:18:45,002
Mówiłam ludziom, że to niemożliwe.
„To bezczelne kłamstwo”.

244
00:18:45,082 --> 00:18:50,052
Oczywiście prezydentem był George Bush,
więc przywykliśmy do kłamstw,

245
00:18:50,129 --> 00:18:52,129
ale powiedziałam: „To niemożliwe”.

246
00:18:52,214 --> 00:18:57,684
Tak zwany „pył” czuć było
w promieniu 80 przecznic.

247
00:18:59,847 --> 00:19:05,097
Ale ona powiedziała, że szafa gra,
przez co tysiące ludzi mają teraz raka.

248
00:19:05,185 --> 00:19:07,935
Bo nie był to żaden pył,

249
00:19:08,814 --> 00:19:11,404
a powietrze na pewno nie było w porządku.

250
00:19:13,861 --> 00:19:18,451
- Miło się patrzy na spokojne miasto, co?
- Bo nikogo w nim nie ma.

251
00:19:20,325 --> 00:19:22,995
Cichy Nowy Jork? Coś się stało.

252
00:19:24,246 --> 00:19:26,996
Pamiętam ciszę w mieście 11 września.

253
00:19:27,624 --> 00:19:30,044
O ile nie mieszkało się tutaj.

254
00:19:31,628 --> 00:19:36,298
Jedyny raz, gdy było tak cicho,
a mieszkam w głośnym Midtown,

255
00:19:36,842 --> 00:19:39,802
to przed wyrokiem w sprawie O.J. Simpsona.

256
00:19:39,887 --> 00:19:45,557
Wszyscy siedzieli przed telewizorami,
a miasto zamarło…

257
00:19:47,352 --> 00:19:48,942
aż do ogłoszenia wyroku.

258
00:19:49,938 --> 00:19:54,858
Co jeszcze chciałaś?
Gumowego kostiumu Godzilli.

259
00:19:57,029 --> 00:20:00,199
Takiego, jakiego używał Ishirō Honda.

260
00:20:00,282 --> 00:20:03,082
Zaczynamy od spaceru po… rzece Hudson?

261
00:20:03,160 --> 00:20:06,080
Nie, to East River.
Jeśli coś cię zaatakuje…

262
00:20:06,163 --> 00:20:10,713
Boję się, że to ja coś zniszczę.

263
00:20:11,585 --> 00:20:16,835
Dostrzegasz jakieś różnice między modelem
a współczesnym Nowym Jorkiem?

264
00:20:16,924 --> 00:20:22,224
Przy pierwszej wizycie szukałam budynku,
w którym mieszkam,

265
00:20:22,304 --> 00:20:26,774
który, gdy tworzono ten model,
był trzema magazynami,

266
00:20:26,850 --> 00:20:30,020
które potem połączono
i które zdołałam odnaleźć.

267
00:20:31,313 --> 00:20:33,653
Trzeba było mieć namiot.

268
00:20:36,610 --> 00:20:40,240
Przekonywałam córkę znajomej,
by wróciła tu z Los Angeles.

269
00:20:40,322 --> 00:20:43,332
Mówiła, że chce, ale ją nie stać

270
00:20:43,408 --> 00:20:47,408
Odpowiedziałam: „I tak to zrób.
Nikogo na to nie stać”.

271
00:20:47,537 --> 00:20:52,287
- Właśnie.
- „A mieszka tu osiem milionów ludzi”.

272
00:20:54,419 --> 00:20:56,759
Nie wiemy, jak to robimy!

273
00:20:58,340 --> 00:20:59,720
To dla nas zagadka.

274
00:21:03,095 --> 00:21:04,345
Nie mamy pojęcia.

275
00:21:05,347 --> 00:21:08,557
Nie wiemy, jak to się dzieje,
no ale tu mieszkamy.

276
00:21:09,851 --> 00:21:13,441
Możesz więc tu przyjechać w ciemno

277
00:21:13,522 --> 00:21:16,782
i jakoś ci się uda tu żyć.

278
00:21:17,442 --> 00:21:18,822
Proste.

279
00:21:21,488 --> 00:21:23,118
Gdy opuszczasz Nowy Jork

280
00:21:23,198 --> 00:21:28,078
choćby tylko na trochę,
nie możesz zapomnieć o udogodnieniach.

281
00:21:28,745 --> 00:21:33,205
Wprowadzasz się do mieszkania
i myślisz sobie:

282
00:21:34,668 --> 00:21:36,838
„Gdzie jest pralnia? Znajdę ją?”.

283
00:21:36,920 --> 00:21:39,920
Czasami nie znajdziesz, bo nie ma!

284
00:21:40,007 --> 00:21:44,967
A czasami wiem, że za trzy miesiące
narobię takiego bigosu,

285
00:21:45,053 --> 00:21:47,013
że już mnie tam nie wpuszczą.

286
00:21:47,597 --> 00:21:53,847
A potem myślisz sobie,
że ludzie po prostu chodzą do pralni.

287
00:21:53,937 --> 00:21:56,057
To drobna sprawa do załatwienia.

288
00:21:56,815 --> 00:22:00,735
Ale w Nowym Jorku
jest jak w Pierścieniu Nibelunga.

289
00:22:00,819 --> 00:22:05,409
Jedna wielka opera.
Istne utrapienie wszech czasów.

290
00:22:05,490 --> 00:22:09,370
Zaczynasz rozumiesz,
że tak ciężko jest żyć w Nowym Jorku,

291
00:22:09,995 --> 00:22:14,745
że gdy ktoś pyta,  dlaczego tu mieszkasz,
to nie potrafisz odpowiedzieć,

292
00:22:14,833 --> 00:22:19,133
mając jedynie pogardę wobec tych,
którzy nie mają jaj, by wybrać to życie.

293
00:22:19,796 --> 00:22:22,796
„Mieszkasz sobie w bezproblemowym miejscu,

294
00:22:22,883 --> 00:22:27,553
w którym ludzie są mili
i nikt co chwila nie próbuje cię oszukać.

295
00:22:27,637 --> 00:22:29,427
To ma być dorosłe życie?”.

296
00:22:30,849 --> 00:22:34,639
Dziwię się, jak wiele
dwudziestoparoletnich osób

297
00:22:35,395 --> 00:22:38,315
mówi mi na ulicy, że chciałoby żyć

298
00:22:38,398 --> 00:22:41,488
w Nowym Jorku w latach 70.,
bo to była taka frajda.

299
00:22:41,568 --> 00:22:43,448
A ja wiem jedno.

300
00:22:43,528 --> 00:22:46,738
Będąc w ich wieku,
nie podchodziłam do staruszków

301
00:22:46,823 --> 00:22:50,123
i nie mówiłam, że chciałam żyć
w Nowym Jorku w latach 30.

302
00:22:50,202 --> 00:22:52,412
Sam rozumiesz.

303
00:22:52,496 --> 00:22:57,206
Skoro żyłam w tamtych czasach,
to musiałam być świadkiem wszystkiego.

304
00:22:57,292 --> 00:23:00,382
To tak jakbyś był
badaczem wojny secesyjnej,

305
00:23:00,462 --> 00:23:04,422
zobaczył Lincolna i uznał,
że będzie o wszystkim wiedział.

306
00:23:05,801 --> 00:23:08,601
Osoby bez rezerwacji czekają na zewnątrz.

307
00:23:08,678 --> 00:23:13,928
Pora na piosenkę o chłopaku
mieszkającym w Nowym Jorku.

308
00:23:16,978 --> 00:23:20,728
Dla osób o sytuacji finansowej
podobnej do mojej

309
00:23:20,816 --> 00:23:23,816
największym problemem było ogrzewanie.

310
00:23:23,902 --> 00:23:25,072
Chodziłam do Max’s,

311
00:23:25,153 --> 00:23:29,073
gdzie podrywałam ludzi,
na początku pytając, czy mają ogrzewanie.

312
00:23:29,991 --> 00:23:32,871
Coś takiego mnie pociągało.

313
00:23:32,953 --> 00:23:35,713
Nagle widziałam młodą Brigitte Bardot.

314
00:23:35,789 --> 00:23:37,919
„Masz ogrzewanie? To chodźmy”.

315
00:24:01,773 --> 00:24:05,493
New York Dolls byli świetni,
ale mało popularni.

316
00:24:05,569 --> 00:24:08,069
Grywali przy Mercer Arts Center, które…

317
00:24:10,198 --> 00:24:12,448
zawaliło się w nowojorskim stylu.

318
00:24:12,534 --> 00:24:17,544
Często chodziliśmy tam na Dollsów.
Na inne kapele też, ale głównie na nich.

319
00:24:18,373 --> 00:24:21,083
I pewnego dnia budynek się zawalił.

320
00:24:22,169 --> 00:24:25,589
Cały budynek.
Rezultat ogromnych zaniedbań.

321
00:24:25,672 --> 00:24:30,642
I gdy ludzie się o tym dowiadywali,
przyjmowali to bez emocji.

322
00:24:31,303 --> 00:24:34,183
Spotkało to tamtego roku trzy budynki.

323
00:24:34,806 --> 00:24:37,306
- Bo nikt o nie nie dbał.
- Właśnie.

324
00:24:38,894 --> 00:24:41,194
Zdarzyło się i tyle.

325
00:24:41,271 --> 00:24:44,771
Myślałam o wielu rzeczach,
ale nie o rozwoju miasta.

326
00:24:44,858 --> 00:24:49,858
Nowy Jork był wspaniały!
Nie zamieszkałam tu, bo był czysty.

327
00:24:50,780 --> 00:24:55,080
Z takiego miejsca przyjechałam.
Nie dlatego tu zamieszkałam.

328
00:24:55,160 --> 00:25:00,170
Nie chodziło też o bezpieczeństwo.
Choć niebezpieczeństwo też nie pociągało.

329
00:25:00,248 --> 00:25:04,038
Nie cieszyłam się z groźnego otoczenia,
ale szybko przywykłam.

330
00:25:04,127 --> 00:25:06,587
Mam te same nawyki co w latach 70.

331
00:25:06,671 --> 00:25:11,221
Widzę na przykład ludzi w metrze,
którzy kładą rzeczy na siedzeniu obok.

332
00:25:11,301 --> 00:25:13,721
- Powariowali.
- Aż sama chcę je ukraść.

333
00:25:14,846 --> 00:25:21,226
Nieważne, co mam przy sobie.
Może to być nawet długopis.

334
00:25:21,311 --> 00:25:24,231
Trzymam go z całej siły.
Nikt mi go nie odbierze.

335
00:25:25,524 --> 00:25:28,694
Nigdy nie kładę niczego obok.

336
00:25:30,070 --> 00:25:33,110
Nie dlatego,
że ludzie mogą to uznać za bombę.

337
00:25:33,198 --> 00:25:36,078
- Ktoś po prostu to ukradnie!
- Oczywiście.

338
00:25:36,159 --> 00:25:37,449
Tak to wygląda.

339
00:25:37,536 --> 00:25:40,786
W okolicach 1971 roku

340
00:25:40,872 --> 00:25:44,792
ktoś wybił mi
przednią szybę w samochodzie,

341
00:25:44,876 --> 00:25:46,836
który miałam od czasów liceum,

342
00:25:47,879 --> 00:25:53,589
a następnie ukradł jabłko
i paczkę papierosów.

343
00:25:54,803 --> 00:26:00,313
Paczka fajek kosztowała wtedy 50 centów,
a jabłko może z dziesięć.

344
00:26:01,601 --> 00:26:02,601
Wezwałam policję.

345
00:26:03,520 --> 00:26:06,230
Zawołałam ich do siebie i powiedziałam:

346
00:26:06,314 --> 00:26:11,494
„Spójrzcie, ktoś wybił szybę
i zabrał coś z środka”.

347
00:26:11,570 --> 00:26:16,030
Gliniarz pyta, co skradziono.
Mówię, że jabłko i paczkę fajek.

348
00:26:16,116 --> 00:26:18,026
„To czego się pani spodziewała?

349
00:26:22,455 --> 00:26:26,245
Jeśli zostawia pani
cenne rzeczy na widoku,

350
00:26:26,334 --> 00:26:29,554
to pierwsza lepsza osoba
od razu wybije szybę.

351
00:26:30,213 --> 00:26:31,593
Głupia pani czy co?”.

352
00:26:37,053 --> 00:26:39,393
Przyznałam mu rację i nie kłóciłam się.

353
00:26:40,849 --> 00:26:42,769
No tak, czego się spodziewać?

354
00:26:43,685 --> 00:26:46,435
Wspominam pewien nagłówek.

355
00:26:47,355 --> 00:26:50,185
„Prezydent do Nowego Jorku:
idźcie do diabła”.

356
00:26:50,275 --> 00:26:52,235
„Ford do miasta: zdychaj”.

357
00:26:52,902 --> 00:26:54,282
I kto zszedł pierwszy?

358
00:27:50,543 --> 00:27:53,963
Mimo że Nowy Jork się zmienił,

359
00:27:54,047 --> 00:27:56,757
to nie pozwoliliby mi się wyprowadzić.

360
00:27:58,385 --> 00:28:02,005
Chyba że powstałaby
specjalna rada miejska,

361
00:28:02,097 --> 00:28:06,557
która orzekłaby: „Musisz odejść”.

362
00:28:06,643 --> 00:28:10,693
- Tak było ze mną.
- „Pora na ciebie”.

363
00:28:59,904 --> 00:29:01,164
Napisy: Krzysiek Igielski