1
00:00:07,465 --> 00:00:11,465
Vurularak öldürülen Michael Brown
vakasında Memur Darren Wilson

2
00:00:11,553 --> 00:00:12,763
yargılanmayacak.

3
00:00:13,430 --> 00:00:14,890
Kalabalık büyüyor.

4
00:00:14,973 --> 00:00:17,393
Gerilim de tırmanıyor.

5
00:00:17,475 --> 00:00:21,095
Ama barışçıl bir ortam var
ve polis bunun sürmesini umuyor.

6
00:00:22,188 --> 00:00:24,398
İlk kez o salı biber gazı soludum.

7
00:00:27,944 --> 00:00:31,414
Sonuncusu değildi
ama ilk defa Ferguson'da soludum.

8
00:00:31,489 --> 00:00:34,239
Protestonun ortasındaydınız.
Neler gördünüz?

9
00:00:34,325 --> 00:00:36,445
Kesinlikle çok şey gördüm.

10
00:00:36,536 --> 00:00:40,576
Derin bir hüzün ve büyük bir ıstırap
içinde olan bir halk gördüm.

11
00:00:40,665 --> 00:00:42,125
Ellerim havada! Ateş etme!

12
00:00:42,208 --> 00:00:45,378
Sokakta insanlar
"Ellerim havada, ateş etme." diyordu

13
00:00:45,462 --> 00:00:50,882
çünkü Darren Wilson'ın Michael Brown'u
elleri havadayken vurduğunu duyduk.

14
00:00:50,967 --> 00:00:53,297
Bir sistem adaletsizliği görüyoruz.

15
00:00:53,386 --> 00:00:57,056
Dr. King isyanlar için
"sesi duyulmayanların dili" demişti.

16
00:00:57,140 --> 00:00:58,770
Bıktım. Yetti artık.

17
00:00:59,893 --> 00:01:01,393
ATEŞ ETME

18
00:01:02,937 --> 00:01:06,897
Ellerim havada, ateş etme!
Siyahların hayatı önemlidir.

19
00:01:06,983 --> 00:01:12,413
Geçmişteki protestoları örnek alan
mevcut protestoların,

20
00:01:12,489 --> 00:01:16,159
şablonumuzu nereden aldığımızı
tam olarak hatırlamayıp

21
00:01:16,242 --> 00:01:19,162
düzensiz ve sabırsız
olduğunu söyleyeceğiz.

22
00:01:21,414 --> 00:01:24,384
King, başkalarının
sahip olduğundan fazlasına değil

23
00:01:24,459 --> 00:01:27,459
hakkımız olana
sahip olmamızdan söz ediyordu.

24
00:01:27,545 --> 00:01:30,625
Vadettiğiniz tüm
vazgeçilmez haklarımız hakkımızdır.

25
00:01:33,760 --> 00:01:37,310
Ötekileştirilmiş insanlar
adil olan neyse onun için

26
00:01:37,388 --> 00:01:41,098
ne zaman mücadele etmeye kalksa
"Bekleyin." deniyor.

27
00:01:41,935 --> 00:01:43,475
"Bekleyin, ağırdan alın."

28
00:01:44,312 --> 00:01:46,562
Ben de insanlara şunu soruyorum:

29
00:01:46,648 --> 00:01:49,528
"Haklarımızı nasıl
savunmamızı istiyorsunuz?"

30
00:01:49,609 --> 00:01:52,739
Kendi sokaklarımızda
protesto etmemizi istemiyorsunuz.

31
00:01:53,363 --> 00:01:56,203
Spor müsabakalarını
bölmemizi istemiyorsunuz.

32
00:01:56,282 --> 00:02:00,332
Trafiği engellememizi,
otoyolları kapatmamızı istemiyorsunuz.

33
00:02:00,411 --> 00:02:05,331
Haklarımızı savunmamızı da, haklarımız
için diz çökmemizi de istemiyorsunuz.

34
00:02:06,751 --> 00:02:10,001
Her defasında beklememi söyleyecekseniz

35
00:02:10,088 --> 00:02:14,128
o hâlde
makbul hiçbir protesto yok demektir.

36
00:02:19,347 --> 00:02:23,807
BEKLEYİN

37
00:02:27,856 --> 00:02:33,356
1863'te Başkan Lincoln
Özgürlük Bildigesi'ni imzalayıp

38
00:02:33,903 --> 00:02:36,243
Güney'deki tüm kölelere özgürlük verir.

39
00:02:37,198 --> 00:02:41,078
1868'de 14. Değişiklik onaylanır.

40
00:02:41,703 --> 00:02:45,423
Tüm Amerikan vatandaşları
artık hukuk önünde eşittir.

41
00:02:46,040 --> 00:02:50,800
Yani teknik olarak
Siyah Amerikalılar artık tam vatandaştır.

42
00:02:54,883 --> 00:02:57,843
Fakat gerçekte olan, bu değildir.

43
00:03:00,138 --> 00:03:03,558
1950'ler gibi geç bir dönemde
Siyah Amerikalılar,

44
00:03:03,641 --> 00:03:08,151
yasal gerekler, eşit koruma hakları gibi

45
00:03:08,229 --> 00:03:12,069
ilerleme sağlayacakları haklarını
ne zaman talep etseler

46
00:03:12,150 --> 00:03:13,780
beklemeleri söylendi.

47
00:03:14,944 --> 00:03:16,914
İyi de ne kadar beklenecekti?

48
00:03:16,988 --> 00:03:18,818
ÖZGÜRLEŞME 1 OCAK 1863'TE YÜRÜRLÜKTE

49
00:03:18,907 --> 00:03:20,867
Biri size bir söz verdiyse

50
00:03:21,367 --> 00:03:25,367
ve 100 yıl sonra o sözü hâlâ tutmadıysa

51
00:03:27,081 --> 00:03:28,831
bu biraz can sıkıcı olabilir.

52
00:03:28,917 --> 00:03:33,247
Tüm haklarımızı istiyoruz.
Onları burada ve şimdi istiyoruz.

53
00:03:33,338 --> 00:03:35,168
SİYAHİ BEKLEME SALONU

54
00:03:35,256 --> 00:03:37,006
Peki buraya nasıl geldik?

55
00:03:37,091 --> 00:03:38,341
Şöyle oldu:

56
00:03:38,426 --> 00:03:43,556
Güney yönetimleri 14. Değişikliğin aradan
nasıl çıkarılacağını bulmaya çalışıyordu

57
00:03:43,640 --> 00:03:48,900
ve en başarılı girişimleri,
eşit koruma kavramını

58
00:03:49,520 --> 00:03:53,570
ayrı ama eşit olarak çarpıtmak oldu.

59
00:03:53,650 --> 00:03:57,700
"Tamam, eşit olacağız
ama birbirimizden ayrılacağız." dediler

60
00:03:57,779 --> 00:04:01,449
ve Yüce Mahkeme 14. Değişiklik'te
yazanlara riayet etmek yerine

61
00:04:01,532 --> 00:04:05,452
Güney yönetimlerinin düşüncesine katılır

62
00:04:05,536 --> 00:04:08,456
ve Jim Crow çağı bu vesileyle başlar.

63
00:04:08,539 --> 00:04:10,829
SİYAHİ

64
00:04:11,459 --> 00:04:16,509
"Ayrı ve eşit" diye bir şey elbette yok.
Hiçbir zaman da olmadı.

65
00:04:16,589 --> 00:04:19,219
Ama Beyaz Güneyliler bu yalan sayesinde

66
00:04:19,300 --> 00:04:24,010
katı bir ırkçı kast sistemini,
bir tür yasal ırk ayrımını dayatabildi.

67
00:04:24,097 --> 00:04:25,347
PLESSY-FERGUSON, 1896

68
00:04:25,807 --> 00:04:28,267
"AYRI AMA EŞİT" (1896-1954)

69
00:04:28,351 --> 00:04:32,061
Ötekileştirilmiş Siyahlar
neredeyse köle gibi yaşıyorlardı.

70
00:04:33,314 --> 00:04:36,994
Aynı restoranlarda yiyemiyor,
aynı sinemalara gidemiyorlardı.

71
00:04:37,068 --> 00:04:40,408
Oteller, trenler,
halka açık bekleme yerleri…

72
00:04:41,030 --> 00:04:47,000
Çoğu iyi iş fabrikalardaydı ama ayrışma
mağduru Siyahlar orada çalışamıyordu.

73
00:04:47,078 --> 00:04:50,498
Siyahlar, ekonomik eşitsizlik
ve kısıtlı imkânlar yüzünden

74
00:04:50,581 --> 00:04:55,881
yaşamlarını sürdürüp iyileştirmelerini
sağlayacak işlere giremiyorlar.

75
00:04:55,962 --> 00:04:58,922
Güneyliler kölelik döneminin
görsel algılanışını

76
00:04:59,007 --> 00:05:01,717
ve dinamiklerini
yeniden tesis etmeye çalışır,

77
00:05:02,302 --> 00:05:05,512
ırk farkı anlatısını pekiştirirler.

78
00:05:08,850 --> 00:05:11,480
Burada pek çok Beyaz şunu söyler:

79
00:05:11,561 --> 00:05:17,321
Dünyadaki en aptal çiftçi bile bilir ki
beyaz ve siyah tavuklarınız varsa

80
00:05:17,400 --> 00:05:19,990
siyah tavuklar bir ağılda daha verimli,

81
00:05:20,069 --> 00:05:22,989
beyaz tavuklar
ayrı bir ağılda daha verimlidir.

82
00:05:23,072 --> 00:05:24,822
O şartlar için bu böyledir.

83
00:05:27,994 --> 00:05:33,124
Jim Crow'un emarelerini biliyoruz.
Su çeşmelerini, tuvaletleri, havuzları…

84
00:05:33,207 --> 00:05:35,837
Sonuçlarıysa ülke çapında görülebiliyordu.

85
00:05:35,918 --> 00:05:38,498
Ezilmeleri gerektiğini düşünmüyorum

86
00:05:38,588 --> 00:05:45,178
ama Beyaz bir topluluk olması,
buraya taşınmamın ana sebeplerindendi.

87
00:05:45,261 --> 00:05:48,721
Sürekli bir şiddet tehdidi,
yıkık dökük okullar,

88
00:05:48,806 --> 00:05:52,346
daha az iş imkânı,
daha az kredi ve daha az ev olunca

89
00:05:52,435 --> 00:05:57,435
Afrikalı Amerikalılar nesilden nesle
ekonomik servet aktaramadılar.

90
00:05:57,523 --> 00:05:59,943
Bu yaşam biçimi bize ait bir şey.

91
00:06:00,026 --> 00:06:06,316
Onlar bizi bir şey yapmaya zorladıkça
tepki daha da kötüleşecektir.

92
00:06:08,409 --> 00:06:12,119
Yani ayrışma
sırf su çeşmeleriyle ilgili değildi.

93
00:06:12,205 --> 00:06:15,955
Bu bir kafesti ve Beyaz Amerika
anahtarı vermek istemiyordu.

94
00:06:19,045 --> 00:06:23,585
14. Değişiklik
paramparça edilmiş, yok edilmişti.

95
00:06:23,674 --> 00:06:29,104
Hepimizin vatandaş olduğu,
hukuk önünde eşit olduğu fikri

96
00:06:29,180 --> 00:06:34,440
Afrikalı Amerikalıların eşit muamele
bekleme hakkı olmadığı fikrine

97
00:06:34,519 --> 00:06:37,899
dönüşüp gerilemiş bulunuyordu.

98
00:06:38,398 --> 00:06:41,528
Siyah Amerikalılar
14. Değişiklik'te vadedilenlerin

99
00:06:41,609 --> 00:06:45,949
suya düşmesi nedeniyle
hayal kırıklığına uğramıştır.

100
00:06:46,030 --> 00:06:51,160
Eşitlik mefhumu,
14. Değişiklik hakları mefhumu

101
00:06:51,244 --> 00:06:52,504
hiç şekillenmedi.

102
00:06:52,578 --> 00:06:56,418
14. Değişikliği
daha güçlü hâle getirmemiz gerekiyordu.

103
00:06:57,208 --> 00:06:58,538
SİYAHİ GİRİŞİ

104
00:06:59,460 --> 00:07:02,550
Bir kölenin torununun çocuğu
ve ABD Yüce Mahkemesinde

105
00:07:02,630 --> 00:07:05,680
görev yapan ilk Zenci olan
Thurgood Marshall

106
00:07:05,758 --> 00:07:08,388
eşinin yardımıyla cübbesini giyiyor.

107
00:07:08,469 --> 00:07:12,809
Marshall fenadır.
Kendisine güveni tamdır. Burnu havadadır.

108
00:07:12,890 --> 00:07:14,350
Sıra dışı bir adamdır.

109
00:07:14,434 --> 00:07:19,234
"14. Değişiklik ve onun
fevkalade ülküsü olan hukuk önünde eşitlik

110
00:07:19,313 --> 00:07:23,783
sonraki nesillerin
dilediği sonuçları doğurmamıştır.

111
00:07:26,237 --> 00:07:29,617
Şimdi esas olan, yeni bir tür aktivizmdir.

112
00:07:29,699 --> 00:07:32,699
Adaletin peşinden giden bir aktivizm."

113
00:07:33,995 --> 00:07:36,995
Thurgood Marshall
ayrışmacı bir eyaletten çıkıp

114
00:07:37,081 --> 00:07:42,551
Yüce Mahkemeye dâhil olan
ilk Siyah Yargıç olarak tarihe geçer.

115
00:07:42,628 --> 00:07:47,338
Yolculuğunu kısmen,
Yeniden Yapılanma'nın ve 14. Değişikliğin

116
00:07:47,425 --> 00:07:48,885
bir mirasına borçludur:

117
00:07:49,844 --> 00:07:51,644
Siyah kolejlere.

118
00:07:53,097 --> 00:07:55,517
Çocukluğu Batı Baltimore'da geçmiştir

119
00:07:55,600 --> 00:07:58,730
ama Maryland Üniversitesi
Hukuk Okuluna başvuramaz

120
00:07:58,811 --> 00:08:00,811
çünkü Siyahlar kabul edilmiyordur.

121
00:08:00,897 --> 00:08:03,567
Bu vesileyle Howard Hukuk Okuluna girer.

122
00:08:04,609 --> 00:08:06,399
Okulun dekan yardımcısı

123
00:08:06,486 --> 00:08:10,906
muhtemelen 20. yüzyılın en parlak avukatı
olan Charles Hamilton Houston'dır.

124
00:08:10,990 --> 00:08:16,500
Bir grup genç Afrikalı Amerikalı avukata
akıl hocalığı yapıp yetiştirmeye başlar.

125
00:08:16,579 --> 00:08:22,749
"Genç ve Siyah avukatlar olarak işiniz
adaleti aramaktır." fikrini aşılar onlara.

126
00:08:23,544 --> 00:08:28,224
Houston ve Marshall "ayrı ama eşit"in
temellerini yıkmaya koyulup

127
00:08:28,299 --> 00:08:31,049
Yüce Mahkemede dava ardına dava kazanırlar

128
00:08:31,135 --> 00:08:32,135
MURRAY-MARYLAND, 1936

129
00:08:32,220 --> 00:08:36,810
Missouri Hukuk Okulunda ayrışmaya
meydan okur ve o davayı kazanırlar.

130
00:08:36,891 --> 00:08:39,191
Ve sistemin üzerine gitmeye devam edip

131
00:08:39,810 --> 00:08:43,360
yükseköğretimde ayrışmalı eğitime
meydan okurlar.

132
00:08:43,439 --> 00:08:47,239
Yüksek lisans okulları,
Eczacılık Okulu, Hukuk Okulu…

133
00:08:51,030 --> 00:08:54,740
Ama daha en baştan itibaren
kafalarına koydukları şey

134
00:08:54,825 --> 00:08:57,495
K-12 eğitiminde ayrışmanın
üstüne gitmektir.

135
00:08:58,621 --> 00:09:01,121
Bu Larry. Burası da Larry'nin okulu.

136
00:09:01,916 --> 00:09:04,336
Geniş binalar, geniş alanlar…

137
00:09:04,418 --> 00:09:07,758
Bu da Tad. O da Clarksdale'de yaşıyor.

138
00:09:07,838 --> 00:09:09,418
Burası Tad'in okulu.

139
00:09:10,174 --> 00:09:13,094
Son derece kalabalık, kırık dökük.

140
00:09:13,177 --> 00:09:17,887
Ayrışmaya karşı mücadelenin
önündeki en büyük engellerden biri

141
00:09:17,974 --> 00:09:23,194
Siyahların hissettiklerinin dışında
ortada bir hasar olmamasıydı.

142
00:09:25,064 --> 00:09:27,614
Şöyle uydurma bir görüş yaygınlaşmıştı:

143
00:09:27,692 --> 00:09:31,072
"Siyahlar da biz de
kendi içimizde yaşayalım istiyoruz.

144
00:09:31,153 --> 00:09:33,283
Eşitlik olduğu sürece ne zararı var?

145
00:09:33,781 --> 00:09:36,161
Ayrışmamızın nesinde sorun var?"

146
00:09:38,744 --> 00:09:40,004
Ayrışma

147
00:09:40,788 --> 00:09:45,538
bir toplumun,
bir grup insanın daha aşağı olduğunu

148
00:09:46,544 --> 00:09:49,264
söylemesinin bir yoludur.

149
00:09:50,339 --> 00:09:55,549
Yüce Mahkemeye ayrışmanın
asla eşit olamayacağını kanıtlamak için

150
00:09:55,636 --> 00:10:00,426
Thurgood Marshall'ın ayrışmanın
duygusal ağırlığını göstermesi gerekir.

151
00:10:00,516 --> 00:10:02,806
O da oyuncak bebek testine başvurur.

152
00:10:02,893 --> 00:10:06,863
1940'larda psikolog Kenneth ve Mamie Clark

153
00:10:06,939 --> 00:10:09,779
çocuklara iki adet
özdeş oyuncak bebek gösterir.

154
00:10:09,859 --> 00:10:12,949
Yalnız, biri Beyaz diğeri Siyah'tır.

155
00:10:13,613 --> 00:10:15,073
Basit bir soru sorarlar:

156
00:10:15,698 --> 00:10:18,198
"Hangi oyuncak bebek kötü? Hangisi iyi?"

157
00:10:19,535 --> 00:10:21,535
Siyah ve Beyaz çocukların çoğu

158
00:10:21,621 --> 00:10:25,671
Beyaz bebeğin iyi,
Siyah bebeğin kötü olduğunu söyler.

159
00:10:26,542 --> 00:10:28,712
Çocuklar sahiden öyle hissediyordur.

160
00:10:28,794 --> 00:10:35,014
Ayrışma, çocukların zihnine
işte bu kadar hızlı ve derinden işliyor.

161
00:10:35,718 --> 00:10:39,098
Bu çocuklar kendilerini aşağı görüyordu.

162
00:10:39,180 --> 00:10:44,940
Aşağılığı gerçekliğin
bir parçası olarak kabul etmişlerdi.

163
00:10:45,770 --> 00:10:48,480
Bu, bir bilim insanı olarak beni bile…

164
00:10:51,275 --> 00:10:52,145
…altüst etti.

165
00:10:54,153 --> 00:11:00,163
Thurgood Marshall, 14. Değişikliğin
ihlal edildiğini göstermek için

166
00:11:00,242 --> 00:11:07,002
ayrışmanın zarar verici etkilerine ilişkin
delillere ihtiyaç olduğunu öne sürdü.

167
00:11:07,583 --> 00:11:09,253
Kenneth ve Mamie Clark

168
00:11:09,335 --> 00:11:14,335
ayrışmanın aşağılıkla ilgili
bir mesaj verdiğini ortaya koydular.

169
00:11:14,423 --> 00:11:18,763
Beyaz üstünlüğü mesajı
Siyah okul çocuklarında içselleşiyordu.

170
00:11:22,556 --> 00:11:27,596
Marshall ve şimdi de ekibi,
K-12 eğitiminde ayrışmaya karşı

171
00:11:27,687 --> 00:11:29,227
dava açmaya hazırdır.

172
00:11:35,945 --> 00:11:37,445
BROWN-EĞİTİM KURULU, 1952

173
00:11:37,530 --> 00:11:42,830
"Sınıf ya da kast yasaları vasıtasıyla
tesis edilmesi amaçlanan her tür ayrışma

174
00:11:42,910 --> 00:11:46,960
14. Değişikliğe bizatihi aykırıdır."

175
00:11:47,998 --> 00:11:53,498
Artık Mahkeme, Siyahlar ve Beyazlar için
farklı okulları şart koşan yasaların

176
00:11:53,587 --> 00:11:56,217
toplumsal anlamlarına bakmaya hazırdır.

177
00:11:56,298 --> 00:11:58,678
Siyah okulların olması ne demek?

178
00:11:58,759 --> 00:12:00,849
Beyaz okulların olması ne demek?

179
00:12:00,928 --> 00:12:02,968
Bu nasıl bir mesaj gönderiyor?

180
00:12:03,055 --> 00:12:08,805
Ayrışma, Siyah okullara giden çocukların
zihinlerini ve yüreklerini etkiledi

181
00:12:08,894 --> 00:12:13,194
ve demokrasiye
katılma kabiliyetlerini zedeledi.

182
00:12:14,442 --> 00:12:18,702
Yüce Mahkeme tarihindeki
en abidevi kararlardan biri Dred Scott'sa

183
00:12:18,779 --> 00:12:20,909
belki de ondan daha abidevi olanı

184
00:12:22,032 --> 00:12:24,082
Brown-Eğitim Kurulu Davası'dır.

185
00:12:25,411 --> 00:12:28,661
"Günümüzde eğitim belki de,
eyalet ve yerel yönetimlerin

186
00:12:28,748 --> 00:12:30,368
en mühim işlevidir.

187
00:12:30,458 --> 00:12:32,958
İyi bir vatandaş olunması için esastır.

188
00:12:33,043 --> 00:12:38,133
Bu tür bir imkân, herkese eşit şartlarla
sunulması gereken bir haktır.

189
00:12:38,215 --> 00:12:41,045
Toplumsal eğitim alanında

190
00:12:41,135 --> 00:12:44,505
ayrı ama eşit ilkesinin
yeri olmadığına hükmediyoruz.

191
00:12:45,014 --> 00:12:48,894
Ayrı eğitim olanakları
bizatihi eşitsizdir."

192
00:12:48,976 --> 00:12:50,476
AYRIŞMA YASAKLANDI

193
00:12:50,561 --> 00:12:52,351
KARAR OY BİRLİĞİYLE VERİLDİ

194
00:12:54,440 --> 00:12:58,150
O kararla
ülkedeki yasal ayrışmanın yıkımı başlar.

195
00:12:58,694 --> 00:13:05,164
Demokrasinin ve vatandaşlığın
tasdik edildiği Brown-Eğitim Kurulu Davası

196
00:13:05,242 --> 00:13:09,372
esasen Siyah avukatlar
açısından bir devrimdir.

197
00:13:09,455 --> 00:13:11,035
AVUKAT, BROWN-EĞİTİM KURULU

198
00:13:11,123 --> 00:13:12,713
MEDENİ HAKLAR AVUKATI

199
00:13:13,375 --> 00:13:18,125
Eşit koruma ve vatandaşlığın
gerçek anlamlarının

200
00:13:18,214 --> 00:13:24,304
her zaman hukukun sınırları dâhilinde
tekrar yaşatılabileceğine inanıyorlardı.

201
00:13:24,386 --> 00:13:28,926
Yüce Mahkeme esas itibarıyla
14. Değişikliğin söyleminin,

202
00:13:29,016 --> 00:13:34,016
ulusumuzda görülen manzarayla
çeliştiğini kabul etmeye başlar.

203
00:13:34,104 --> 00:13:37,024
YÜCE MAHKEME
DEVLET OKULLARINDA AYRIŞMAYI YASAKLADI

204
00:13:37,107 --> 00:13:40,487
Kutlanacak çok şey vardı,
keza endişelenecek de.

205
00:13:40,569 --> 00:13:42,989
Ve endişeler yerinde çıktı.

206
00:13:43,823 --> 00:13:46,783
Brown kararından sonra
Güney "Hayatta olmaz." der.

207
00:13:46,867 --> 00:13:50,287
Brown'a büyük bir direnişle
tepki gösterildi.

208
00:13:50,371 --> 00:13:54,251
Direnişe verilen ad "Büyük Direniş"ti.
Ben öyle demiyorum.

209
00:13:55,209 --> 00:14:00,169
Direnişin kalbi
ve sert çekirdeği sizlersiniz.

210
00:14:00,256 --> 00:14:02,586
Hesap vermek zorundalar.

211
00:14:02,675 --> 00:14:05,505
Bu ülkede yaşanan inanılmaz bir andı o.

212
00:14:05,594 --> 00:14:08,854
Virginia'ya bağlı
Prince Edward County ilçesinin

213
00:14:08,931 --> 00:14:14,061
bütünleşmek yerine devlet okullarını
beş yıl süreyle kapattığı unutulmamalı.

214
00:14:14,645 --> 00:14:18,015
Yüce Mahkemenin kararı ortada
ama yargı makamları

215
00:14:18,107 --> 00:14:20,147
karara her defasında karşı gelir.

216
00:14:20,234 --> 00:14:22,574
TAMAMEN BEYAZ KOLEJ

217
00:14:22,653 --> 00:14:26,533
Peki hak ettiğiniz değişimi
Yüce Mahkeme kararıyla bile alamayınca

218
00:14:26,615 --> 00:14:28,655
ne yaparsınız?

219
00:14:29,618 --> 00:14:30,538
Bekler misiniz?

220
00:14:31,245 --> 00:14:32,445
Hayal mi kurarsınız?

221
00:14:33,122 --> 00:14:36,502
Yoksa kolları sıvayıp
haklarınızı talep mi edersiniz?

222
00:14:37,126 --> 00:14:39,086
Hayatınız pahasına olsa bile.

223
00:14:41,797 --> 00:14:47,387
Brown Davası insanlara mücadele etmeleri
gerektiğini bildiren etkili bir mesajdı.

224
00:14:47,469 --> 00:14:50,599
Etkilenen sıradan insanlar
rol üstlenmeye karar verir.

225
00:14:51,140 --> 00:14:54,390
Çok güçlü bir halk hareketi gelişmektedir.

226
00:14:55,603 --> 00:14:57,563
Brown kararı 1954'te verilir.

227
00:14:57,646 --> 00:15:03,236
Bir yıl sonra Beyaz bir yetişkin erkek,
14 yaşındaki Emmett Till'i

228
00:15:03,319 --> 00:15:06,239
Beyaz bir kadına
ıslık çaldığı iddiasıyla öldürür.

229
00:15:06,322 --> 00:15:09,662
Annesinin "Oğluma yapılanı
herkes görsün." diyerek

230
00:15:09,742 --> 00:15:15,002
açık tuttuğu tabutunu
10.000'i aşkın insan ziyaret eder.

231
00:15:15,080 --> 00:15:18,130
Ben Rosa Parks.
Montgomery, Alabama'da yaşıyorum.

232
00:15:18,667 --> 00:15:23,877
1955'te Rosa Parks otobüsteki
koltuğundan kalkmamaya karar verir

233
00:15:25,758 --> 00:15:28,088
ve Medeni Haklar Hareketi başlar.

234
00:15:31,722 --> 00:15:32,852
ZENCİLER DIŞARI

235
00:15:32,932 --> 00:15:36,352
1960'lı yılların başlarına
kolay gelinmemiştir

236
00:15:36,435 --> 00:15:39,225
ve bir dönüm noktasına ihtiyaç vardır.

237
00:15:45,277 --> 00:15:48,447
Rosa Park'ı hepimiz tanıyoruz.
O bir kahramandır.

238
00:15:48,530 --> 00:15:52,660
Otobüsün arkasına geçmeyi reddeder.
Outkast bir şarkısına adını verir.

239
00:15:52,743 --> 00:15:54,873
Ben şarkının sözlerini ezberledim.

240
00:15:54,954 --> 00:15:57,044
Gerisini zaten biliyoruz, değil mi?

241
00:15:57,706 --> 00:15:59,826
Bilsek ben burada olmazdım.

242
00:16:04,213 --> 00:16:09,393
Bir otobüse biner ve şoför ona
otobüsün arkasına geçmesini söyler.

243
00:16:09,468 --> 00:16:13,808
"Bayan, burası Alabama. Burada
Jim Crow dediğimiz yasalar var." der.

244
00:16:13,889 --> 00:16:17,479
Rosa da "Yetti artık.
Kalkmıyorum. Hayatta kalkmam." der.

245
00:16:19,645 --> 00:16:22,225
Ve bu ufak kıvılcımla fitil ateşlenir.

246
00:16:22,314 --> 00:16:25,824
Evet diyen herkes
ayağa kalkıp safını belli etsin.

247
00:16:29,863 --> 00:16:32,243
Montgomery'nin Siyah sakinleri

248
00:16:32,324 --> 00:16:35,164
Jim Crow'dan kurtulmak üzere
harekete geçerler.

249
00:16:35,869 --> 00:16:38,659
Rosa ve kocası dışlanırlar. İş bulamazlar.

250
00:16:38,747 --> 00:16:43,497
Detroit'e taşınıp sekreter olur,
adaletsiz politikalardan bezer.

251
00:16:43,585 --> 00:16:48,215
"Yıkacağım bunları. Ruhlarımız özgürse
bedenlerimiz de özgür olmalı." der.

252
00:16:48,298 --> 00:16:52,178
Otobüsün arkasına geçmekten onu
alıkoyan o tutkusuyla eyleme geçer

253
00:16:52,261 --> 00:16:56,061
ve hiç şüphesiz,
bize kadar ulaşan kalıcı bir etki yaratır.

254
00:16:56,890 --> 00:16:58,350
HAKLAR
EŞİT

255
00:17:00,144 --> 00:17:02,444
Asla onun izinden gitmemizi istemedi.

256
00:17:03,939 --> 00:17:07,819
Tek istediği,
ne doğruysa onun tarafını tutmamızdı.

257
00:17:14,533 --> 00:17:17,833
"Ayrışma, Zenci'yi mahvetmiştir.

258
00:17:17,911 --> 00:17:21,291
Fiziksel yaralar mı
psikolojin yaralar mı daha derin,

259
00:17:21,373 --> 00:17:24,383
saptamak bazen güçtür.

260
00:17:24,460 --> 00:17:29,590
Ayrışmanın yol açtığı toplumsal cüzzamı
yalnızca bir Zenci anlayabilir.

261
00:17:30,174 --> 00:17:33,224
Dayatılan kısıtlamalarla
her karşı karşıya geliş,

262
00:17:33,302 --> 00:17:36,472
sonu olmayan bir savaştaki
bir başka muharebedir.

263
00:17:37,139 --> 00:17:40,389
Doğru olanın yapılmasında
ısrar etmeye devam edeceğiz

264
00:17:40,476 --> 00:17:44,346
çünkü yankılanan
taleplerimizle aktardıklarımız,

265
00:17:44,438 --> 00:17:46,818
takdiriilahi ve ulusumuzun mirasıdır."

266
00:17:51,695 --> 00:17:55,115
Martin Luther King Jr.
henüz 26 yaşındayken

267
00:17:55,199 --> 00:18:00,449
Montgomery Otobüs Boykotu'nun
lideri olarak sahneye çıkar.

268
00:18:02,372 --> 00:18:06,002
Ama genç olmasına rağmen
Dr. King kendisini davaya adar.

269
00:18:06,085 --> 00:18:10,585
Bu insanlara, onlara olan borcumuzu,
Tanrı'nın onlara bahşettiği hakları

270
00:18:10,672 --> 00:18:13,012
ve anayasal hak taleplerini veriniz.

271
00:18:13,967 --> 00:18:17,507
1963'te davaya bağlılığı sınanır

272
00:18:17,596 --> 00:18:21,346
çünkü artık bir başkanın
fikrini değiştirmek zorundadır.

273
00:18:23,102 --> 00:18:25,982
İyi akşamlar. Senatör John F. Kennedy.

274
00:18:26,063 --> 00:18:27,113
ARALIK 1955

275
00:18:27,773 --> 00:18:29,073
JFK'NİN BAŞKANLIK KAMPANYASI

276
00:18:29,149 --> 00:18:33,739
Her Amerikalı tüm Anayasal haklarını
alana dek tatmin olmayacağım.

277
00:18:33,821 --> 00:18:35,161
Daha iyisi mümkün.

278
00:18:35,239 --> 00:18:39,119
John Kennedy
1960'da başkanlık yarışına girdiğinde

279
00:18:39,201 --> 00:18:42,791
Medeni Haklar Hareketi'ni
anlayışla karşıladığı için

280
00:18:42,871 --> 00:18:45,921
Siyahlar ona kitle hâlinde
destek vermeye başladı.

281
00:18:49,586 --> 00:18:51,166
Seçim günü geldiğinde

282
00:18:51,964 --> 00:18:54,634
ona kalabalıklar hâlinde oy verdiler.

283
00:18:55,634 --> 00:18:59,474
Ama Kennedy başkan olduktan
hemen sonra sözünden dönmeye başladı.

284
00:19:00,514 --> 00:19:03,024
Sovyetler Birliği uzayda çığır açtı.

285
00:19:04,143 --> 00:19:07,443
Bu nedenle dünya
bilimdeki öncülüğümüzü sorguluyor.

286
00:19:07,521 --> 00:19:10,481
Gazete okuyan ve ABD vatandaşı olan herkes

287
00:19:10,566 --> 00:19:14,776
Amerika'nın on veya 20 yıl önceki imajına

288
00:19:14,862 --> 00:19:17,572
artık sahip olmadığı sonucuna varmıştır.

289
00:19:17,656 --> 00:19:23,906
John Kennedy, Medeni Haklar Hareketi'nde
olup bitenlerle pek ilgilenmiyordu.

290
00:19:24,496 --> 00:19:30,166
Hepimiz şu soruyla karşı karşıyayız:
Bir sonraki nesilde özgürlük mü kazanacak

291
00:19:30,252 --> 00:19:32,252
yoksa komünistler mi başaracak?

292
00:19:32,337 --> 00:19:33,547
Asıl mesele bu.

293
00:19:34,798 --> 00:19:37,508
Kennedy'nin kampanyası
Soğuk Savaş odaklıydı.

294
00:19:37,593 --> 00:19:41,143
Medeni Haklar Hareketi'ni,
ABD'nin Soğuk Savaş'taki dahline

295
00:19:41,221 --> 00:19:43,061
bir engel olarak gördü.

296
00:19:43,140 --> 00:19:46,310
Bu yüzden yönetiminin
ilk iki yılında çok az şey oldu.

297
00:19:48,812 --> 00:19:52,112
Siyahlar Kennedy'i
başkan seçtirdiğine inanıyor

298
00:19:52,191 --> 00:19:56,321
ve borcunu ödemesini istiyorlardı.

299
00:19:56,403 --> 00:20:00,203
ABD Başkanı'nın,
Anayasa'nın 14. Değişikliğini esas alarak

300
00:20:00,866 --> 00:20:03,076
ayrışmayı hükümsüz kılan

301
00:20:03,160 --> 00:20:08,120
veya Anayasa'ya aykırı olduğunu ilan eden
bir başkanlık kararnamesini imzalamasının

302
00:20:08,624 --> 00:20:11,714
zamanının geldiği kanısındayım.

303
00:20:13,670 --> 00:20:16,800
Brown Kararı'nın on yıl sonrasında

304
00:20:16,882 --> 00:20:21,472
Brown döneminde ayrışma mağduru olmuş
Siyah okul öğrencisi çoğu çocuk

305
00:20:21,553 --> 00:20:23,813
hâlâ tek ırklı okullara gidiyordu.

306
00:20:23,889 --> 00:20:27,809
Dolayısıyla bunun devam eden
bir mücadele olduğu belirginleşti.

307
00:20:27,893 --> 00:20:31,313
Ulus 1963 yılına yaklaşırken

308
00:20:31,396 --> 00:20:34,896
birçok insan Lincoln'ın
Özgürlük Bildirgesi'nin üzerinden

309
00:20:34,983 --> 00:20:38,203
koca bir asır geçtiğini fark etti.

310
00:20:39,029 --> 00:20:44,329
King, Başkan Kennedy'den,
ayrışmayı ulus genelinde hükümsüz kılan

311
00:20:44,409 --> 00:20:48,369
ikinci bir Özgürlük Bildirgesi
düzenlemesini istiyordu.

312
00:20:48,455 --> 00:20:50,785
Basit bir kalem darbesiyle

313
00:20:50,874 --> 00:20:54,924
14. Değişikliğin koruma
ve haklarının inkârını telafi edebilirdi.

314
00:20:56,338 --> 00:21:00,468
Frederick Douglass'ın
19. yüzyılda oynadığı rolü oynamaktadır.

315
00:21:00,550 --> 00:21:06,390
"En yüksek ideallerinize göre
yaşamıyorsunuz." diyor Martin Luther King.

316
00:21:06,473 --> 00:21:10,103
Başkan Kennedy'nin yaptıklarını
yetersiz buluyorum.

317
00:21:10,185 --> 00:21:12,935
Bizim sayemizde seçildiğini
ona anımsatmalıyız.

318
00:21:14,189 --> 00:21:17,819
Dr. King, aynı şeyleri
daha önce de söylememize rağmen

319
00:21:17,901 --> 00:21:21,111
başarısız olduğumuzu
ve bunları şimdi tekrar söyleyip

320
00:21:21,822 --> 00:21:25,622
başaracağımızı Amerikalılara
hatırlatmak istiyordu.

321
00:21:26,201 --> 00:21:29,831
MLK, ikinci Özgürlük Bildirgesi'nin
bir taslağını

322
00:21:29,913 --> 00:21:33,583
1962'de Başkan'ın imzasına sunar.

323
00:21:34,584 --> 00:21:37,174
JFK imzalamayı reddeder.

324
00:21:38,213 --> 00:21:41,053
Bu ona birçok açıdan
aşırı bir hamle gibiydi.

325
00:21:41,133 --> 00:21:43,973
İlla Lincoln gibi olmaya niyeti yoktu.

326
00:21:44,678 --> 00:21:47,598
Değişim için verilen bu mücadele

327
00:21:47,681 --> 00:21:51,771
bekletilmek istenmektedir.

328
00:21:51,852 --> 00:21:54,772
King beklemenin
tehlikeli olduğuna emindir.

329
00:21:54,855 --> 00:22:01,315
King, ayrışmanın duygusal
ve psikolojik hasarını görüp hissetmiştir.

330
00:22:02,237 --> 00:22:03,737
Ekonomik eşitsizliğin.

331
00:22:04,781 --> 00:22:06,241
Kısıtlı imkânların.

332
00:22:07,200 --> 00:22:11,960
Onun ve medeni haklar aktivistlerinin
ertelediği her bir gün

333
00:22:12,039 --> 00:22:14,419
Siyahların acı çektiği bir gündür.

334
00:22:22,466 --> 00:22:23,966
AYRIŞMA YÜZÜNDEN OKUYAMIYORUM

335
00:22:24,051 --> 00:22:27,471
Ayrışma yasa dışı ilan edildikten sonra
bu niye devam eder?

336
00:22:27,554 --> 00:22:30,934
Irkçılar niye vazgeçmez?
Burada başka bir şey olmalı.

337
00:22:32,017 --> 00:22:35,687
Beyaz insanlar Siyah insanları
o sırada toplumsal bir kusur

338
00:22:35,771 --> 00:22:38,361
veya leke olarak görmektedir.

339
00:22:38,440 --> 00:22:41,400
Tek damla kuralı
denen bir şeyi anlatayım size.

340
00:22:41,485 --> 00:22:43,735
Jim Crow toplumsal ve hukuk sisteminde

341
00:22:43,820 --> 00:22:46,620
tek bir damla Siyah kanı,
insanı Siyah yapardı.

342
00:22:46,698 --> 00:22:47,618
Bu ne demek?

343
00:22:48,450 --> 00:22:53,620
Beyaz bir çocuğun bir Siyah'a dokunursa
kirleneceğini sanarak büyümesi demek.

344
00:22:53,705 --> 00:22:59,085
Siyah çocuklar yüzmesin diye
Beyazların havuza asit dökmesi demek.

345
00:22:59,920 --> 00:23:05,300
Bir düşünün. Gerçek kirleticiyi
hayallerindeki kirleticiye yeğliyorlar.

346
00:23:05,884 --> 00:23:07,554
Tek damla bu demek çünkü.

347
00:23:07,636 --> 00:23:11,466
Özünde, Siyahlığın
kirletici bir şey olduğu anlamına geliyor.

348
00:23:12,349 --> 00:23:16,439
Beyazlar bütünleşmeye direniyor
çünkü bir şey kapmaktan korkuyorlar.

349
00:23:16,520 --> 00:23:18,020
Ön yargı böyle bir şey.

350
00:23:18,105 --> 00:23:21,185
Baştan aşağı sahte bir şeye
inanmamıza neden olur.

351
00:23:21,274 --> 00:23:23,614
Sizi Siyah olmanın
hastalık olduğuna inandırıp

352
00:23:23,693 --> 00:23:27,703
toplumumuzun çoktandır taşıdığı
gerçek hastalığı görmemenize yol açar.

353
00:23:28,990 --> 00:23:29,830
Irkçılığı.

354
00:23:31,410 --> 00:23:33,200
Gerçek hastalık, ırkçılık.

355
00:23:33,286 --> 00:23:34,116
Ne var?

356
00:23:35,414 --> 00:23:39,254
CESARET ŞART!
WALLACE'IN CESARETİ VAR! YA SENİN?

357
00:23:39,334 --> 00:23:42,554
Bu bütünleşme karşıtı direnişin
yüzlerinden biri

358
00:23:42,629 --> 00:23:45,089
Alabama Valisi George Wallace'tır.

359
00:23:45,674 --> 00:23:51,394
Wallace'ın niyeti, Beyaz üstünlüğünü
korumak için saldırıya geçmektir.

360
00:23:53,306 --> 00:23:54,466
Vali Wallace…

361
00:23:56,518 --> 00:23:58,188
…ayakta selam veriyor.

362
00:23:58,728 --> 00:24:01,938
George Wallace
klasik bir Alabama popülistiydi.

363
00:24:02,023 --> 00:24:06,613
Yani sıradan insanın yanındaydı.
Yeter ki Beyaz olsun.

364
00:24:07,112 --> 00:24:11,992
O açgözlü fırsatçı ve federal birlikler

365
00:24:12,075 --> 00:24:15,905
hukuka aykırı 14. Değişikliğin
geçmesi için Güney'e saldırdılar.

366
00:24:15,996 --> 00:24:19,076
Kanımca bir şeyi unutmamamız gerekiyor.
O da şu ki,

367
00:24:19,166 --> 00:24:23,706
Güney'in 14. Değişikliğe genel yaklaşımı
şöyle özetlenebilecek bir yaklaşımdı:

368
00:24:23,795 --> 00:24:26,415
"Federal hükûmet
eyaletlere talimat veremez."

369
00:24:26,506 --> 00:24:29,426
Bu argümanı ben onlarca kez duydum.

370
00:24:29,509 --> 00:24:34,429
14. Değişiklik bir hileydi. Meşru değildi.
Eyaletler riayet etmek zorunda değildi.

371
00:24:34,514 --> 00:24:37,274
Ve ben şunu diyorum: Şimdi ayrışma.

372
00:24:37,350 --> 00:24:39,020
Yarın ayrışma.

373
00:24:39,102 --> 00:24:41,102
Sonsuza dek ayrışma!

374
00:24:42,230 --> 00:24:46,280
"Ayrışma kaldırılsın." talimatları
eyaletlerin haklarını çiğniyordu.

375
00:24:46,359 --> 00:24:48,029
Ve Wallace bir çizgi çekti.

376
00:24:48,111 --> 00:24:52,491
Federal hükûmetin "Okullarda ayrışmayı
kaldırın." talimatına uyulmayacaktı.

377
00:24:53,492 --> 00:24:59,622
Gelir gelmez "Bir Siyah, Alabama'daki
bir üniversiteye girmek istediğinde

378
00:24:59,706 --> 00:25:02,576
okulun kapısında dikilip
ona engel olurum." dedi.

379
00:25:06,379 --> 00:25:10,009
Her gün binlerce Zenci seçmen kaydı
yaptırmak için sıraya giriyordu.

380
00:25:10,091 --> 00:25:13,511
King'in örgütçüleri
Beyazların düşmanlığıyla savaşıyordu.

381
00:25:13,595 --> 00:25:15,845
İnsanların gözünü korkutuyorsunuz,

382
00:25:15,931 --> 00:25:19,311
yağmurda bekletip
seçmen kaydı yapmalarını önlüyorsunuz.

383
00:25:19,392 --> 00:25:21,062
Ama biz kaydolacağız

384
00:25:21,144 --> 00:25:24,444
çünkü ABD vatandaşları olarak
buna hakkımız var.

385
00:25:28,360 --> 00:25:31,320
Pasif direniş tutumu aksaklığa yol açar

386
00:25:31,404 --> 00:25:35,624
çünkü biri size saldırdığında
darbeleri alan siz olursunuz.

387
00:25:36,826 --> 00:25:42,326
İnsanların size
saldırması için plan yaparsınız.

388
00:25:45,293 --> 00:25:50,093
Pasif direniş,
gücünü adaletsizlikle yüzleşmekten alır.

389
00:25:50,924 --> 00:25:52,724
Bu, çelişkiyi büyütür.

390
00:25:52,801 --> 00:25:57,391
Siz değişim yapmaya,
onlarsa değişime direnmeye çalışır.

391
00:25:57,472 --> 00:26:02,642
Sivil itaatsizlik kaosa yol açtığı için,
insanlar Dr. King'den asayişi

392
00:26:02,727 --> 00:26:04,647
yeniden sağlamasını istemiş.

393
00:26:04,729 --> 00:26:07,939
Ama biz aslında kriz çıkarmak zorundayız

394
00:26:08,024 --> 00:26:11,704
yoksa ayrıcalıklı insanlar
dünyada adaletsizlik yokmuş gibi

395
00:26:11,778 --> 00:26:14,158
hayatlarına devam ederler.

396
00:26:15,740 --> 00:26:18,370
Adaletsizlikle baş etmenin üç yolu vardır:

397
00:26:18,451 --> 00:26:20,951
Birincisi onu haysiyetsizce kabul etmek,

398
00:26:21,037 --> 00:26:24,917
ikincisi ona silahla direnmek,
üçüncüsü şiddet kullanmamaktır.

399
00:26:25,000 --> 00:26:26,250
Aman Tanrım.

400
00:26:27,669 --> 00:26:30,299
Bayard Rustin çok yönlü bir adamdı.

401
00:26:30,380 --> 00:26:32,420
King bir koalisyon kurmaktadır.

402
00:26:32,507 --> 00:26:35,757
Bayard Rustin gibi aktivistlerle
bağlantı kurar.

403
00:26:35,844 --> 00:26:38,054
Bayard pasif direniş yanlısıydı

404
00:26:38,138 --> 00:26:44,138
ve o dönemin Medeni Haklar Hareketi'nin
önde gelen entelektüellerindendi.

405
00:26:44,227 --> 00:26:47,607
İnsan, bedenine ve ruhuna bağlıdır.

406
00:26:47,689 --> 00:26:50,529
Her şeyden ümit kesildiğinde
ondan yardım alır.

407
00:26:51,067 --> 00:26:53,817
Bayard Rustin'in adını
hiç duymamışsınızdır.

408
00:26:53,903 --> 00:26:55,953
Bayard Rustin, Dr. King'le çalıştı

409
00:26:56,031 --> 00:27:00,331
ve onu pasif direniş fikriyle
tanıştıran da ta kendisiydi.

410
00:27:00,869 --> 00:27:02,499
Peki adını niye bilmiyoruz?

411
00:27:03,663 --> 00:27:05,753
Çünkü eş cinselliğin akıl hastalığı

412
00:27:05,832 --> 00:27:10,382
ve suç sayıldığı bir dönemde
eş cinsel olduğunu gizlemeyen biriydi.

413
00:27:10,462 --> 00:27:14,262
Bütün hayatını adadığı
bir hareketin dışına itilmişti.

414
00:27:14,341 --> 00:27:18,971
Bayard şöyle demişti: "Her topluma
iyilik timsali baş belaları lazımdır.

415
00:27:19,054 --> 00:27:23,894
Tek silahımız bedenlerimiz ve onları
çarkların sıkışacağı yerlere sokmalıyız."

416
00:27:26,353 --> 00:27:29,063
Bayard Rustin iyilik timsali
bir baş belasıydı.

417
00:27:31,149 --> 00:27:36,239
1963, bütün ülke
ve bütün dünya için çok önemli bir yıldır.

418
00:27:36,321 --> 00:27:39,281
Bu dönemde
haddini aştığı ve acele ettiği için

419
00:27:39,366 --> 00:27:42,236
King'e büyük bir direnç
gösterilmeye başlar.

420
00:27:42,327 --> 00:27:45,117
Özgürlük Bildirgesi'nin 100 yıl sonrasında

421
00:27:45,205 --> 00:27:48,455
haddini aştığı
ve acele ettiğinin düşünülmesi

422
00:27:48,541 --> 00:27:51,801
onun yönünü şaşırmasına neden oldu.

423
00:27:51,878 --> 00:27:55,378
Hareket'i doğru yola sokmak için

424
00:27:55,465 --> 00:27:58,715
federal hükûmetin
eyleme geçmesini sağlamalıdır.

425
00:27:58,802 --> 00:28:03,682
Kennedy'nin tepki vermesini gerektiren
bir durum yaratmak ister.

426
00:28:03,765 --> 00:28:08,185
Ayrışmanın en güçlü olduğu yere giderek
bir kriz çıkarmak ister.

427
00:28:09,354 --> 00:28:12,074
SİZİN BIRMINGHAM POLİS DEPARTMANINIZ

428
00:28:12,649 --> 00:28:16,359
City of Birmingham, vatandaşları için
çeşitli alanlarda çalışır.

429
00:28:16,444 --> 00:28:19,454
Birmingham Polisi'nin
eline kimse su dökemez.

430
00:28:19,531 --> 00:28:23,581
Bull Connor'ın polis gücü
çok acımasız olmasıyla ünlüydü.

431
00:28:23,660 --> 00:28:28,750
Köpek, vazifesi ve komutu
sona erene dek durmayacak.

432
00:28:28,832 --> 00:28:32,422
Ağustos ayında
yerlerde sürüklenerek hapse tıkıldım.

433
00:28:33,044 --> 00:28:36,384
Çok sert davrandıkları için
elbisem yırtıldı.

434
00:28:36,464 --> 00:28:41,264
Birmingham'a
Amerika'nın Johannesburg'u deniyordu.

435
00:28:41,344 --> 00:28:43,934
Beyaz ile Zenci ayrı tutulmak zorundadır!

436
00:28:44,013 --> 00:28:47,353
Kolluk kuvvetlerini
rahat bırakın da işlerini yapsınlar.

437
00:28:47,434 --> 00:28:51,524
Siyahlar şehir merkezindeki
dükkânlarda iş bulamıyordu.

438
00:28:51,604 --> 00:28:54,984
Siyahlar şiddete çok sık maruz kalıyordu.

439
00:28:55,066 --> 00:28:57,686
Bana kalırsa
Birmingham'da hayat cehennemdir.

440
00:29:01,364 --> 00:29:04,374
Beyaz Güneylilere göre
çizgiyi aşan tüm Siyahlara,

441
00:29:04,451 --> 00:29:08,581
Siyah ailelere, Siyah aktivistlere
dinamit saldırıları yapılıyordu.

442
00:29:08,663 --> 00:29:14,043
Bu yüzden Birmingham'a
"Bombing-ham" deniyordu.

443
00:29:16,755 --> 00:29:21,755
"En eski çocukluk anılarımın arasında
dinamit patlamalarının sesi var.

444
00:29:22,260 --> 00:29:25,310
Terörizm, tarihimizin bir parçası.

445
00:29:25,847 --> 00:29:27,967
Bize yabancı bir şey değil."

446
00:29:28,558 --> 00:29:29,728
Bull Connor

447
00:29:30,769 --> 00:29:34,109
sık sık radyoya çıkıp
şöyle açıklamalar yapardı:

448
00:29:35,064 --> 00:29:39,784
"Zenciler Beyaz bir mahalleye taşındı.
Bu gece kan dökülmesini beklesek yeridir."

449
00:29:39,861 --> 00:29:42,241
Ve hakikaten de kan dökülürdü.

450
00:29:45,408 --> 00:29:49,288
Siyahi topluluklar
ülke içi terörizme çok aşinadır.

451
00:29:51,456 --> 00:29:54,326
Geçmişten beri
değişim için baskı yaptığımızda

452
00:29:54,918 --> 00:29:56,628
şiddetle karşılık verildi.

453
00:30:02,383 --> 00:30:05,223
En net olarak Bombing-ham'de görülürdü bu.

454
00:30:07,180 --> 00:30:10,100
KKK, medeni hak toplantıları
düzenliyorlar diye

455
00:30:10,183 --> 00:30:13,813
Siyahları korkutmak için
evleri ve kiliseleri bombalardı.

456
00:30:15,313 --> 00:30:17,073
Onları ne bir devlet kurumu,

457
00:30:17,148 --> 00:30:21,358
ne polis, ne ordu
ne de Ulusal Muhafızlar durdururdu.

458
00:30:21,986 --> 00:30:26,616
Hiçbir şey teröristleri, onlara göz yuman
bir hukuk sisteminden çok teşvik edemez.

459
00:30:29,744 --> 00:30:33,374
"Birmingham, en uç
bütünleşme karşıtı direnişin sembolüdür.

460
00:30:33,915 --> 00:30:36,625
Birmingham'da çığır açabilirsek

461
00:30:36,709 --> 00:30:39,589
ve ayrışma duvarlarını
gerçekten yıkabilirsek

462
00:30:40,338 --> 00:30:42,718
bütünleşmeye daha fazla direnemeyeceği

463
00:30:43,341 --> 00:30:45,801
bütün Güney'e gösterilmiş olur."

464
00:30:46,302 --> 00:30:49,012
BIRMINGHAM'A HOŞ GELDİNİZ

465
00:30:51,015 --> 00:30:51,845
Devam edin.

466
00:30:51,933 --> 00:30:54,233
Birmingham'daki protestolarda

467
00:30:54,310 --> 00:30:58,110
Bull Connor
insanları tutuklatıyor, hapse attırıyordu

468
00:30:58,189 --> 00:31:02,029
ama protestolar,
mesajı John Kennedy'e ulaştıracak ilgiyi

469
00:31:02,110 --> 00:31:04,570
toplumda uyandıramıyordu.

470
00:31:05,154 --> 00:31:09,914
Neredeyse çaresizlikten
hapse girmesi gerektiğine karar verir.

471
00:31:11,327 --> 00:31:12,497
En önde yürür,

472
00:31:13,746 --> 00:31:14,786
tutuklanır

473
00:31:16,040 --> 00:31:22,960
ve o anda Birmingham kampanyasının
başarılı olamayacağı endişesine kapılır.

474
00:31:25,466 --> 00:31:26,426
YÜRÜYÜŞ HAPİSTE BİTTİ

475
00:31:26,509 --> 00:31:31,759
Beyaz din liderlerinin
kampanyaya verdiği bir tepkiyi okur

476
00:31:31,848 --> 00:31:34,018
ve çok üzülür.

477
00:31:34,100 --> 00:31:40,020
Destekçilerinin arasında
dinî liderlerin de olacağını düşünmüştür.

478
00:31:40,607 --> 00:31:43,187
"Hem Beyaz hem de Zenci vatandaşlarımızı

479
00:31:43,276 --> 00:31:47,276
asayişi bozmadan
sağduyuyla hareket etmeye davet ediyoruz.

480
00:31:47,947 --> 00:31:53,577
Ümitlerinin gerçekleştirilmesinin
ağırdan alındığını düşünen insanların

481
00:31:53,661 --> 00:31:58,371
sabırsızlığını doğal, fakat bu gösterileri
akılsızca ve vakitsiz buluyoruz.

482
00:31:59,417 --> 00:32:04,547
Din adamları bu mektubun büyük bir
tepkiyle karşılaşacağını düşünmez.

483
00:32:05,340 --> 00:32:10,350
Ama bir hapishanede kaleme alınmış,
adalet talep eden,

484
00:32:10,428 --> 00:32:12,718
simge niteliğinde bir mesaj alırlar.

485
00:32:14,265 --> 00:32:15,885
"Sevgili din adamları,

486
00:32:16,893 --> 00:32:21,403
tutuklu bulunduğum Birmingham City
Cezaevinde, söz konusu faaliyetlerimi

487
00:32:21,481 --> 00:32:25,531
akılsızca ve vakitsiz addeden
son demecinize rast geldim."

488
00:32:28,655 --> 00:32:33,235
Tuvalet kâğıtlarının üzerine,
gazetelerin kenarlarına yazmaya başladı.

489
00:32:35,453 --> 00:32:39,873
Gardiyan ona mektubunu
yazacağı bir kâğıt vermemişti.

490
00:32:41,918 --> 00:32:45,758
Açıp bakabileceği bir kitap yoktu.
Hafızasına güvenmek zorundaydı.

491
00:32:50,843 --> 00:32:54,143
"'Bekle' sözcüğünü yıllardır duyuyorum.

492
00:33:03,231 --> 00:33:07,191
Her Zenci için
keskin bir aşinalık taşıyan bir sözcük bu.

493
00:33:10,697 --> 00:33:12,567
Adınız 'Zenci' olunca

494
00:33:12,657 --> 00:33:18,287
yaşınız kaç olursa olsun göbek adınız
'oğlan' olur, soyadınız ise 'John'.

495
00:33:18,371 --> 00:33:22,961
Karınıza ve annenize de
'hanımefendi' unvanı asla verilmez.

496
00:33:23,042 --> 00:33:29,012
Beklemenin bize neden zor geldiğini
ancak o zaman anlarsınız.

497
00:33:35,179 --> 00:33:36,309
Şu 'bekle' sözcüğü…

498
00:33:39,392 --> 00:33:41,812
…neredeyse her zaman 'asla' demekti."

499
00:33:43,271 --> 00:33:49,571
Zenciler, tam bütünleşmeden
daha hafif olan koşulları

500
00:33:49,652 --> 00:33:51,952
konuşmayı beceremiyorlar.

501
00:33:52,739 --> 00:33:57,789
Dr. King "ılımlı Beyaz" tehlikesinden de
aynı mektupta söz eder.

502
00:33:57,869 --> 00:34:02,329
Ilımlı Beyaz'ın aslında Ku Klux Klan'dan
daha tehlikeli olduğunu söyler

503
00:34:02,415 --> 00:34:06,955
çünkü ılımlı Beyaz, size beklemenizi
söyleyen kişi olmayı ister.

504
00:34:07,045 --> 00:34:12,925
Kademeli yaklaşım
an itibarıyla rafa kaldırılmış bulunuyor.

505
00:34:13,009 --> 00:34:15,469
Bir durumun içerisindeyiz. Farkındayız.

506
00:34:16,012 --> 00:34:17,852
Fazla hızlı gelişti.

507
00:34:18,389 --> 00:34:23,189
Beyaz liberaller "bekle" sözcüğüne bayılır
çünkü "hayır" deyince ırkçı olursunuz.

508
00:34:23,686 --> 00:34:28,436
"Bekle." deyince sabırlı,
akılcı ve düşünceli olursunuz.

509
00:34:32,445 --> 00:34:35,735
Bence o mektubu Başkan Kennedy'e

510
00:34:36,324 --> 00:34:40,244
ve haklarına sahip olmayan insanlardan
beklemelerini istemeyi

511
00:34:40,328 --> 00:34:43,078
ahlaki açıdan doğru bulan herkese yazıyor.

512
00:34:45,750 --> 00:34:50,300
"Zenci liderlerle, Martin Luther King'le
ve diğerleriyle bu hafta görüşüp

513
00:34:50,379 --> 00:34:55,679
atmaya çalıştığımız adımlar hakkında
konuşmamız gerektiğini düşünüyoruz."

514
00:34:55,760 --> 00:34:58,890
"Sorun şu ki
herkes King'i bizim adamımız sanıyor.

515
00:34:58,971 --> 00:35:03,391
Her yaptığını bizden biliyorlar.
O yüzden gözümüz üstünde olmalı.

516
00:35:03,476 --> 00:35:05,646
King bu sıralar çok sakıncalı.

517
00:35:05,728 --> 00:35:10,018
Güneyli vali, belediye başkanı
veya iş adamlarını öne almak isterim."

518
00:35:10,525 --> 00:35:15,735
Siyasetçi olduğu için
siyasi gücünü korumanın derdinde.

519
00:35:16,239 --> 00:35:19,579
Ayrıca ılımlı Beyaz'lar arasında
en sözü geçen kişi odur

520
00:35:19,659 --> 00:35:24,119
ve şayet King'in yaptığının
doğru olduğuna ikna edilebilirse

521
00:35:24,205 --> 00:35:27,705
King inanılmaz bir
zafer elde etmiş olacaktır.

522
00:35:29,919 --> 00:35:34,049
King'in mektubu etkilidir.
King eylem talep etmektedir.

523
00:35:34,674 --> 00:35:38,894
Ve sözlerini yeni bir
radikal stratejiyle destekleyecektir.

524
00:35:39,387 --> 00:35:42,967
Başkan'ın bile
göz ardı edemeyeceği bir stratejidir bu.

525
00:35:48,104 --> 00:35:51,404
"Cesur bir çocuk değildim.
Hiç kavgaya karışmazdım.

526
00:35:51,482 --> 00:35:56,072
Sadece matematik problemlerine girişirdim.
Yani mesele cesaret değildi.

527
00:35:56,571 --> 00:35:59,321
Mesele, daha iyi bir günün
hayalini kurmaktı."

528
00:36:00,032 --> 00:36:05,662
O sıralar gösterilere
katılmak isteyen gençler vardır.

529
00:36:06,539 --> 00:36:07,919
Çocuklardır.

530
00:36:07,999 --> 00:36:12,959
Bence normal şartlarda
King bu stratejiyi çok tehlikeli bulurdu.

531
00:36:13,087 --> 00:36:16,667
Ya biri ciddi şekilde yaralanırsa?
İçlerinden biri ölebilir.

532
00:36:17,258 --> 00:36:20,388
Ama bu, onun o sıradaki
çaresizliğini gösteriyordu.

533
00:36:20,469 --> 00:36:24,309
Sadece kendisi için değil
o gençler için de

534
00:36:24,390 --> 00:36:26,310
bir zafer kazanması gerekiyordu.

535
00:36:26,392 --> 00:36:31,192
Çocukların Seferi 2 Mayıs 1963'te başladı.

536
00:36:31,272 --> 00:36:34,152
Henüz yedi yaşında olan çocuklar vardı.

537
00:36:34,233 --> 00:36:35,993
Yüzlerce çocuk tutuklandı.

538
00:36:36,068 --> 00:36:41,618
Her sabah onları okula bırakan otobüslerle
şimdi hapse götürülüyorlardı.

539
00:36:42,450 --> 00:36:47,620
Tehlikeye rağmen
pasif direniş uygulamaya karar verdiler.

540
00:36:47,705 --> 00:36:51,325
Risklerin farkındaydılar
ve buna değeceğine karar verdiler.

541
00:36:52,168 --> 00:36:55,088
Çocuklar kiliselerden çıkıp
sokaklarda yürüdüler.

542
00:36:55,171 --> 00:36:56,591
Çok da neşeliydiler.

543
00:36:56,672 --> 00:36:58,802
Bu, Connor'ın hiç hoşuna gitmedi.

544
00:36:59,383 --> 00:37:04,223
Çocukları, kurtulmak istediği
haşereler olarak gördü.

545
00:37:10,269 --> 00:37:15,729
Bull Connor av başlatmaya,
yangın hortumlarını çıkarmaya karar verdi.

546
00:37:22,031 --> 00:37:23,781
Gençler ve çocuklar.

547
00:37:25,201 --> 00:37:30,001
Hortumlarla sıkılan suyun tazyikiyle
yollarda sürüklenen yamrulmuş bedenler.

548
00:37:33,751 --> 00:37:37,001
Martin Luther King
bir halkla ilişkiler ustasıydı

549
00:37:37,088 --> 00:37:40,128
ve biliyordu ki Beyazların şiddetine karşı

550
00:37:41,884 --> 00:37:43,974
Siyahların pasif direnişi…

551
00:37:49,100 --> 00:37:54,900
…Amerika'da çok sayıda Beyaz insanı
aynaya bakmaya itecekti.

552
00:38:03,531 --> 00:38:09,121
Martin ve arkadaşlarının
uyandırmak istediği tepki tam da buydu.

553
00:38:13,040 --> 00:38:14,500
Bütün dünya sarsıldı.

554
00:38:16,544 --> 00:38:20,424
Bu, ABD için tam bir utanç kaynağıydı.

555
00:38:21,007 --> 00:38:25,047
14. Değişiklik'le amaçlanan
kesinlikle bu olamaz.

556
00:38:25,636 --> 00:38:28,256
Amerikan Rüyası kesinlikle bu olamaz.

557
00:38:28,973 --> 00:38:32,313
Ortadaki manzara,
Amerika'yı kimin kurtarmaya çalıştığı,

558
00:38:32,393 --> 00:38:35,103
14. Değişikliğe
kimin anlam katmaya çalıştığı

559
00:38:35,187 --> 00:38:38,107
ve yola kimin taş koyduğu hakkında

560
00:38:39,150 --> 00:38:41,030
çok önemli bir şey anlatıyordu.

561
00:38:42,111 --> 00:38:44,411
Dünya çapında gazetelerin ön sayfaları

562
00:38:44,488 --> 00:38:49,738
polisin gençlere ve çocuklara
saldırma görüntüleriyle doluydu.

563
00:38:50,244 --> 00:38:54,214
Bu, Soğuk Savaş ideolojisini
gülünç bir hâle getirdi.

564
00:38:54,290 --> 00:38:57,420
Sovyetler'e kıyasla
özgür bir ulusuz, diyorduk

565
00:38:57,501 --> 00:39:02,841
ama gerçek özgürlük talep eden insanlar
polisin saldırısına uğruyordu.

566
00:39:02,923 --> 00:39:08,513
Amerikan Rüyası'nı
gerçekleştirme gücünü elinde tutan kişi

567
00:39:08,596 --> 00:39:10,926
hasbelkader Beyaz bir insan.

568
00:39:11,474 --> 00:39:14,734
Kennedy yönetimi
sokaklarda olup biteni izledi

569
00:39:14,810 --> 00:39:19,570
ve Amerika'daki gerçek ırk bölünmesine
yeterince dikkat etmediğini fark etti.

570
00:39:19,648 --> 00:39:24,818
İnsanlar Beyaz Saray'daki Başkan'a ulaşıp
bunun çok çirkin olduğunu söyledi.

571
00:39:25,654 --> 00:39:28,954
O protestolardan önce
Amerikalıların sadece yüzde beşi

572
00:39:29,033 --> 00:39:33,333
medeni hakların ABD'nin
en önemli iç sorunu olduğunu düşünüyordu.

573
00:39:33,913 --> 00:39:39,093
Protestolardan sonra
bu oran yüzde 50'ye çıktı.

574
00:39:40,419 --> 00:39:44,919
ABD'nin en etkili seslerinden
Dr. Martin Luther King'i davet ediyorum.

575
00:39:51,263 --> 00:39:55,683
Bir araç olarak televizyon,
King'in stratejisinde büyük rol oynadı.

576
00:39:56,227 --> 00:40:02,227
İnsanların canları pahasına makaleler,
konuşmalar, gazeteler yayımladığını

577
00:40:02,316 --> 00:40:04,566
ve mesaj vermenin zorluklarını gördük.

578
00:40:05,152 --> 00:40:09,572
Ama artık Amerikalılar ilk defa,
salonlarında oturarak bu mesajı

579
00:40:09,657 --> 00:40:11,367
dakikasında alıyorlardı.

580
00:40:11,450 --> 00:40:15,750
Hiçbir toplumsal devrim
her aşamasında düzgün ve düzenli olamaz.

581
00:40:15,830 --> 00:40:19,170
Gece haberlerinde
Siyah Amerikalılara yapılanları görür,

582
00:40:19,250 --> 00:40:23,630
ülkedeki adaletsizliğe tanık olur
ve bunun bitmesi gerektiğini anlarlar.

583
00:40:24,171 --> 00:40:26,721
Ve Alabama Valisi George Wallace dışında

584
00:40:26,799 --> 00:40:29,719
hiç kimse bu adaletsizliği
tasvip etmemektedir.

585
00:40:30,302 --> 00:40:35,392
Alabama Üniversitesinin Tuscaloosa kampüsü
eyalet polisinin koruması altında.

586
00:40:35,474 --> 00:40:38,814
Eyaletin son Beyaz üniversitesinde
bütünleşmeyi önlemek için

587
00:40:38,894 --> 00:40:42,734
Wallace kapıda
bizzat dikileceğine dair söz vermişti.

588
00:40:43,315 --> 00:40:46,395
George Wallace'ın
Siyahların Alabama Üniversitesine

589
00:40:46,485 --> 00:40:50,105
girmesine izin vermesi yönünde
bir mahkeme emri vardı.

590
00:40:51,031 --> 00:40:53,951
George Wallace
emre karşı koymaya kararlıydı.

591
00:40:54,034 --> 00:40:58,584
Wallace, buna karşı koymak için
tüm imkânlarını kullanacağını

592
00:40:59,248 --> 00:41:02,748
Kennedy'e ve federal hükûmete
açıkça belirtmek ister.

593
00:41:02,835 --> 00:41:05,125
Orta yolun bulunması gerekecektir.

594
00:41:11,177 --> 00:41:13,927
Alabama Eyaleti'nin valisi
ve başkanı olarak

595
00:41:14,013 --> 00:41:17,983
Bu eyaletin haklarını, egemenliğini
ve halkını temsil etmek üzere

596
00:41:18,476 --> 00:41:21,596
huzurunuzda bulunmayı yükümlülüğüm
ve görevim sayıyor,

597
00:41:21,687 --> 00:41:27,107
bu sebeple merkezî yönetimin bu
hukuk dışı ve uygunsuz eylemini kınıyor

598
00:41:27,193 --> 00:41:28,573
ve menediyorum.

599
00:41:29,361 --> 00:41:32,361
Wallace, Amerika'nın
tüm ilkelerini reddediyordu.

600
00:41:32,448 --> 00:41:36,538
Siyah öğrencilerin
14. Değişiklik'le güvence altına alınan

601
00:41:36,619 --> 00:41:41,999
ve istedikleri okula gitmelerini sağlayan
eşit koruma hakkını reddediyordu.

602
00:41:43,709 --> 00:41:45,749
"Sadece gergin bir gün değildi.

603
00:41:45,836 --> 00:41:47,546
Tehlike dolu bir gündü.

604
00:41:47,630 --> 00:41:49,630
Kimse ne olacağını kestiremiyordu.

605
00:41:50,299 --> 00:41:54,219
İçeri sızmam veya arka kapıdan girmem
gerektiğini düşünmedim.

606
00:41:54,303 --> 00:41:56,393
Madem Wallace kapıda dikiliyordu,

607
00:41:56,472 --> 00:42:00,272
onun karşısına çıkıp o okula girmek
sonuna kadar hakkımdı."

608
00:42:03,229 --> 00:42:07,649
Kennedy o sırada kendisini
Medeni Haklar Hareketi'yle

609
00:42:07,733 --> 00:42:09,903
hâlâ özdeşleştirmiş değildi.

610
00:42:09,985 --> 00:42:15,565
Bir devlet yetkilisinin Siyahlara
var gücüyle kısıtlama uyguladığını görünce

611
00:42:15,658 --> 00:42:20,038
federal hükûmetin
müdahale etmesi gerektiğine ikna oldu.

612
00:42:20,120 --> 00:42:24,250
Bence Kennedy o anda
Wallace'ın haddini aştığını anlıyor.

613
00:42:24,333 --> 00:42:27,963
Ulusal Muhafız birlikleri
öğleden sonra olay yerine geldi.

614
00:42:28,045 --> 00:42:31,755
Başkan Kennedy,
Alabama Ulusal Muhafızları'nı

615
00:42:31,840 --> 00:42:35,720
Alabama Üniversitesini
bütünleşmeye zorlamaya çağırır.

616
00:42:35,803 --> 00:42:40,643
Şu anda General, federal hükûmetin
temsilcisi olarak valinin karşısında.

617
00:42:43,561 --> 00:42:45,401
Wallace yenildiğini biliyordu.

618
00:42:47,439 --> 00:42:49,649
Federal hükûmet galebe çalacaktı.

619
00:42:50,442 --> 00:42:54,242
Akabinde bu anda
Alabama Valisi George Wallace

620
00:42:54,822 --> 00:42:57,282
okul binası kapısından uzaklaştı.

621
00:42:59,285 --> 00:43:00,825
Pes etti, çekti gitti.

622
00:43:04,373 --> 00:43:06,503
Ve iki öğrenci kaydettirildi.

623
00:43:19,263 --> 00:43:22,683
Kennedy karar verdi,
o gece televizyona çıkmalıydı.

624
00:43:24,893 --> 00:43:29,863
Bir aydınlanma yaşadı. O anda
harekete geçmesi gerektiğini fark etti.

625
00:43:30,608 --> 00:43:35,028
Şimdi ABD Başkanı Washington'dan
naklen bir konuşma yapacak.

626
00:43:37,364 --> 00:43:39,284
İyi akşamlar sevgili yurttaşlar.

627
00:43:39,783 --> 00:43:43,543
"Bu ulus, farklı birçok ulus
ve uyruktan insanlarca kuruldu.

628
00:43:43,621 --> 00:43:47,171
Her insanın eşit yaratıldığı ilkesi
temel alınarak kuruldu."

629
00:43:47,916 --> 00:43:49,206
O konuşmayı,

630
00:43:49,293 --> 00:43:53,673
Lincoln'ın İç Savaş'ın ahlaki boyutu
konusundaki tepkisini düşünerek

631
00:43:53,756 --> 00:43:55,716
ele alıyorum.

632
00:43:55,799 --> 00:43:59,889
Bana göre iki durumda da,
olup bitenlerin ahlaki sonuçlarıyla

633
00:43:59,970 --> 00:44:03,600
yüzleşmeye karşı koysa da
dünyaya ayak uydurması gerektiğini

634
00:44:03,682 --> 00:44:08,022
nihayet kabul eden
iki başkandan söz ediyoruz.

635
00:44:08,854 --> 00:44:13,074
"Başkan Lincoln
köleleri özgür bırakalı 100 yıl oldu

636
00:44:13,150 --> 00:44:17,400
ama onların mirasçıları, onların torunları
tam anlamıyla özgür değil."

637
00:44:19,948 --> 00:44:22,488
Adaletsizlik zincirlerini
daha kıramadılar.

638
00:44:23,327 --> 00:44:27,827
Toplumsal
ve ekonomik baskıdan kurtulamadılar.

639
00:44:28,415 --> 00:44:30,995
Büyük ümitlerimiz olsa da bu ulus

640
00:44:31,543 --> 00:44:35,383
tüm vatandaşları özgür olana dek
tamamen özgür olmayacaktır.

641
00:44:37,007 --> 00:44:40,717
Sevgili Amerikalılar,
bu sorun hepimizin sorunudur.

642
00:44:40,803 --> 00:44:43,313
"Sevgili Amerikalılar" ifadesini

643
00:44:43,389 --> 00:44:47,389
sanki vaaz veriyormuş gibi
tekrarlayıp durması,

644
00:44:47,476 --> 00:44:52,516
King'in en baştan beri 14. Değişikliğe
atıfta bulunmasının bir sonucu.

645
00:44:52,606 --> 00:44:55,526
Kennedy, ayrıcalıklı insanları

646
00:44:55,609 --> 00:45:00,069
koyu tenli insanların insanlığını
ve vatandaşlığını tanımaya çağırdı.

647
00:45:00,155 --> 00:45:02,775
"Onlara, size davranılmasını
istediğiniz gibi davranalım."

648
00:45:02,866 --> 00:45:07,956
"Ten renginin değişmesini
ve onun yerine geçmeyi hangimiz isterdi?

649
00:45:08,622 --> 00:45:13,462
O zaman sabır ve erteleme nasihatleri
hangimizi memnun ederdi?

650
00:45:14,044 --> 00:45:17,594
Siyahların başına gelen her şey
göz önüne alındığında,

651
00:45:17,673 --> 00:45:20,843
artık beklemekten
vazgeçmenin zamanı gelmiştir.

652
00:45:20,926 --> 00:45:24,426
Bu sebeple Kongre'den
yasayı çıkarmasını istiyorum.

653
00:45:24,513 --> 00:45:28,183
Özgürlük Bildirgesi'nin yıl dönümünde

654
00:45:28,267 --> 00:45:32,057
medeni haklar yasa tasarısını
duyurmasını isteyen Martin'i

655
00:45:32,146 --> 00:45:36,146
geri çevirmişti ama bu kez nihayet
o isteği yerine getiriyordu.

656
00:45:36,650 --> 00:45:41,860
Bence Lincoln'dan beri bir ABD başkanının
yaptığı en esaslı konuşmalardan biridir.

657
00:45:41,947 --> 00:45:45,697
"Artık bu ulusun
verdiği sözü tutmasının zamanı geldi."

658
00:45:52,499 --> 00:45:55,629
Bence King
konuşmayı duyduğunda şaşırmıştır

659
00:45:55,711 --> 00:45:59,801
çünkü bu, Güney'deki Hareket'in

660
00:45:59,882 --> 00:46:03,182
Kennedy'i yapmaya zorladığı bir şeydi bu.

661
00:46:03,844 --> 00:46:07,104
Bu sebeple,
tüm Amerikalılara halka açık tesislerde

662
00:46:07,806 --> 00:46:12,016
hizmet alma hakkı verilmesini
Kongre'den rica ediyorum.

663
00:46:12,102 --> 00:46:17,782
Bunlar otel, restoran, sinema salonu,
perakendeci ve benzeri kurumlardır.

664
00:46:17,858 --> 00:46:19,818
Bana göre bu, temel bir haktır.

665
00:46:20,360 --> 00:46:24,620
Kennedy, 14. Değişiklik'ten yararlanarak
Medeni Haklar yasa tasarısında

666
00:46:24,698 --> 00:46:29,448
halka açık tesislere eşit erişim olanağı
sağlayan bir yasayı geçirdi.

667
00:46:29,536 --> 00:46:34,706
Nerede yaşarsa yaşasın her Amerikalı
umarım dönüp vicdanına bakar.

668
00:46:34,792 --> 00:46:40,842
Medeni haklar reformu ihtiyacını ilk defa
ahlaki bir mesele olarak sunar.

669
00:46:43,217 --> 00:46:48,177
King, Kennedy yönetimini
harekete geçirme hedefine ulaştı.

670
00:47:01,068 --> 00:47:02,688
WASHINGTON YÜRÜYÜŞÜ, 1963

671
00:47:02,778 --> 00:47:06,368
Rüzgâr arkaya alınmıştır
ve dümende King vardır.

672
00:47:06,448 --> 00:47:11,788
Şikago'da, San Francisco
Körfez Bölgesi'nde gösteriler vardır.

673
00:47:11,870 --> 00:47:14,460
New York'ta
sürmekte olan gösteriler vardır.

674
00:47:14,540 --> 00:47:16,710
Washington'daki yürüyüş zirveydi.

675
00:47:19,920 --> 00:47:22,130
Daha 19 yaşındaydım

676
00:47:22,214 --> 00:47:24,974
ve yürüyüşte
yer almak istediğime karar verdim.

677
00:47:25,050 --> 00:47:28,300
Siyah nüfusu düşük
bir New Mexico kasabasında büyümüştüm

678
00:47:28,387 --> 00:47:31,927
ve birden bire hiç görmediğim kadar
çok Siyah insan gördüm.

679
00:47:32,015 --> 00:47:35,015
Bunun çok özel
bir şey olduğunu sahiden hissettim.

680
00:47:35,644 --> 00:47:39,774
Washington'daki Yürüyüş'te
yaptığı konuşmayı dinleyenlerin çoğu,

681
00:47:39,857 --> 00:47:46,107
Martin'in çocuklarının büyüdüğü ortamdan
ve herkesin "ten rengiyle değil,

682
00:47:46,196 --> 00:47:50,326
karakteriyle" bilinmesini istememiz
falan bahsettiğini sanmış

683
00:47:50,409 --> 00:47:54,539
ama muhtemelen
konuşmanın ilk kısmını kaçırmıştır.

684
00:47:58,709 --> 00:48:01,589
Bundan 100 yıl önce…

685
00:48:04,006 --> 00:48:08,886
…simge niteliğindeki gölgesi
bugün üzerimize düşen büyük Amerikalı,

686
00:48:09,636 --> 00:48:13,176
Özgürlük Bildirgesi'ni imzaladı.

687
00:48:14,308 --> 00:48:21,108
Fakat aradan 100 yıl geçmesine rağmen
Zenci hâlâ özgür değil.

688
00:48:22,274 --> 00:48:23,654
Yürüyüş'tekilerin çoğu gibi

689
00:48:23,734 --> 00:48:27,864
ben de konuyu medeni haklar teklifinin
yasalaşmasından ibaret sandım.

690
00:48:27,946 --> 00:48:31,366
Ama King "Mesele bundan
çok daha fazlası." diyordu.

691
00:48:32,910 --> 00:48:36,710
"Amerika Zencilere
karşılıksız bir çek vermiştir.

692
00:48:37,247 --> 00:48:41,127
Üzerinde 'yetersiz fon'
yazan bir çektir bu."

693
00:48:42,085 --> 00:48:46,415
Ama biz adalet bankasının
iflas ettiğine inanmayı reddediyoruz.

694
00:48:47,132 --> 00:48:52,932
Özgürlük Bildirgesi vaadinin
gerçekleştirilmesini bekliyoruz.

695
00:48:53,013 --> 00:48:56,223
14. Değişikliğin
gerçekleştirilmesini bekliyoruz.

696
00:48:56,308 --> 00:48:59,478
100 yıllık sabır yeter de artar.

697
00:48:59,561 --> 00:49:01,101
EŞİT HAKLARIMIZI ŞİMDİ İSTİYORUZ!

698
00:49:02,439 --> 00:49:07,439
"Demokrasi vaatlerini
gerçekleştirmenin zamanı geldi."

699
00:49:07,527 --> 00:49:12,117
"Bekleyemez misiniz?" veya "Önünde sonunda
işler değişecek." diyeceklerdir.

700
00:49:12,199 --> 00:49:13,329
Bekleyemezsiniz.

701
00:49:13,408 --> 00:49:15,868
Esas olan "Şu anın aciliyeti"dir.

702
00:49:15,953 --> 00:49:17,503
BEKLEYEMEYİZ

703
00:49:17,579 --> 00:49:18,709
BEKLEMEYECEĞİZ

704
00:49:21,166 --> 00:49:22,536
Zamanı geldi.

705
00:49:23,543 --> 00:49:27,423
Dr. King daha fazla
dayanamayacağımızı anlamıştı.

706
00:49:27,506 --> 00:49:31,006
Sabırlı ve sessiz olma zamanı
geride kalmıştı.

707
00:49:31,093 --> 00:49:32,553
Zamanı geldi.

708
00:49:34,638 --> 00:49:38,638
"Bekle" neredeyse her zaman
"asla" demektir.  Neredeyse her zaman.

709
00:49:38,725 --> 00:49:42,265
O "bekle"yi bir "bekle" daha izler,
sonra bir "bekle" daha…

710
00:49:42,354 --> 00:49:47,364
En sonunda da uğruna mücadele ettiğiniz
haklarınızı göremeden ölür gidersiniz.

711
00:49:47,442 --> 00:49:48,942
Zamanı geldi.

712
00:49:50,112 --> 00:49:55,532
Hemen gerçek değişimde
ısrar edişiyle radikaldi.

713
00:49:55,617 --> 00:49:59,497
"Ulusun, şu anın aciliyetini
görmezden gelmesi ölümcül olacaktır."

714
00:50:04,876 --> 00:50:08,256
Hukuk önünde eşit koruma vaadiydi.

715
00:50:08,338 --> 00:50:11,338
Tam da 14. Değişikliğin

716
00:50:11,425 --> 00:50:13,545
devreye soktuğu şeyi

717
00:50:13,635 --> 00:50:19,055
almak için yapılması gereklerin vaadiydi.

718
00:50:19,641 --> 00:50:22,021
Bunlar zaten var olan haklardı.

719
00:50:22,102 --> 00:50:24,312
Yeni bir şey istenmiyordu.

720
00:50:24,396 --> 00:50:26,226
İltimas istenmiyordu.

721
00:50:26,314 --> 00:50:28,484
Yeni Amerikan toplumunun

722
00:50:28,567 --> 00:50:33,357
temellerinin atılmasına yönelik vaadi
yerine getirilmesi isteniyordu.

723
00:50:39,411 --> 00:50:42,711
Dr. King "Dinlenmeyeceksiniz.
Ben dinlenmiyorum." dedi.

724
00:50:42,789 --> 00:50:44,369
"Hiçbirimiz uyumayacağız.

725
00:50:44,458 --> 00:50:47,088
Bu iş çözülene dek
hiçbirimiz uyumayacağız."

726
00:50:47,919 --> 00:50:50,009
Beklemek çocuklarımı tehlikeye atıyor,

727
00:50:51,339 --> 00:50:53,129
ailemi tehlikeye atıyor,

728
00:50:54,718 --> 00:50:56,508
toplumumu tehlikeye atıyor,

729
00:50:57,929 --> 00:50:59,769
işimi tehlikeye atıyor,

730
00:51:00,265 --> 00:51:04,055
yaşam nefesini
soluma kabiliyetimi tehlikeye atıyor.

731
00:51:04,144 --> 00:51:06,154
Benim bekleyecek vaktim yok.

732
00:51:12,944 --> 00:51:16,954
"Medeni Haklar Hareketi'nin
bulduğu bu yeni güç yitirilmeyecek.

733
00:51:20,243 --> 00:51:23,753
Doğru bildiklerimizi
bizzat görebilmek için acı çekmeye,

734
00:51:23,830 --> 00:51:26,330
hatta canımızı ortaya koymaya hazırız.

735
00:51:27,501 --> 00:51:29,041
Ucunda hapis olabilir.

736
00:51:29,795 --> 00:51:32,255
Ucunda fiziksel ölüm bile olabilir.

737
00:51:36,134 --> 00:51:39,894
Ama birinin, çocuklarını
ruhun ebedi ölümünden kurtarmak için

738
00:51:39,971 --> 00:51:42,181
ödemesi gereken bedel fiziksel ölümse

739
00:51:42,974 --> 00:51:45,194
bundan daha büyük kefaret olamaz."

740
00:51:47,938 --> 00:51:50,568
Martin Luther King
20 dakika önce vefat etti.

741
00:51:55,278 --> 00:51:58,658
"Zenciler sahip oldukları gücün
boyutunu gördüler

742
00:51:58,740 --> 00:52:01,540
ve onu tekrar tekrar serbest bırakacaklar.

743
00:52:02,077 --> 00:52:03,947
Ümitsizlik çukurundan çıktılar.

744
00:52:04,621 --> 00:52:06,671
Mücadelede güç buldular

745
00:52:07,457 --> 00:52:08,997
ve yaşasalar da ölseler de

746
00:52:10,210 --> 00:52:13,880
bir daha ne sürünecek
ne de geri çekilecekler."

747
00:52:16,842 --> 00:52:19,302
1964 tarihli Medeni Haklar Yasası

748
00:52:19,386 --> 00:52:23,716
14. Değişikliğin uygulanması
talebine verilen etkili bir yanıttır.

749
00:52:24,558 --> 00:52:26,348
Mücadelenin sonu değil,

750
00:52:26,434 --> 00:52:30,564
tam vatandaşlığa giden
o uzun yürüyüşteki bir kilometre taşıdır.

751
00:52:31,356 --> 00:52:34,856
Adaleti talep etme zamanının
her zaman şimdi olduğunu

752
00:52:35,443 --> 00:52:37,653
bize hatırlatma görevi görmektedir.

753
00:52:39,239 --> 00:52:40,239
ŞİMDİ!

754
00:52:40,323 --> 00:52:44,083
Dr. King ve daha birçoklarının
öğrettiklerinden biliyoruz ki

755
00:52:44,161 --> 00:52:49,171
politikaları meclisten geçirecek
baskıyı aslında protesto yaratır.

756
00:52:50,876 --> 00:52:55,046
İki hafta sonra artık
haber yapılmadığında birlik olmalıyız.

757
00:52:55,130 --> 00:52:59,510
Seçim politikasının ötesine geçmeli
ve kendi içimizde örgütlenmeliyiz.

758
00:53:02,637 --> 00:53:04,597
Çünkü biz beklemeyi reddedince,

759
00:53:05,932 --> 00:53:08,022
rehavete karşı savaşınca

760
00:53:09,519 --> 00:53:11,689
birlikte başardıklarımıza baksanıza.

761
00:53:17,277 --> 00:53:21,487
Hatta bakın, eşitlik talebinde
bulunmaları için kimlere ilham veriyoruz.

762
00:53:22,741 --> 00:53:25,491
Ben herkes için özgürlük
ve eşitlikten yanayım

763
00:53:25,577 --> 00:53:28,787
ve kadınlar da ABD'deki
başlıca ezilen gruplardandır.

764
00:53:28,872 --> 00:53:33,132
Kendi bedenlerimizi kontrol etmek
ve eşit fırsat istiyoruz.

765
00:53:33,210 --> 00:53:36,210
14. Değişikliğin
kadınları kapsamasını istiyoruz.

766
00:56:54,702 --> 00:56:59,712
Alt yazı çevirmeni: Arda Barişta