1 00:00:09,634 --> 00:00:15,604 De opperrechters van het Hooggerechtshof zijn de hoeders van het grootse handvest… 2 00:00:16,141 --> 00:00:20,311 …dat het fundamentele beleidsinstrument van ons land is… 3 00:00:20,979 --> 00:00:23,609 …sinds al meer dan tweehonderd jaar. 4 00:00:23,690 --> 00:00:27,190 Ik zou vandaag niet in deze ruimte zijn… 5 00:00:27,277 --> 00:00:28,527 BEËDIGING GINSBURG 6 00:00:28,653 --> 00:00:32,703 …zonder de vastberaden inzet van mannen en vrouwen… 7 00:00:32,782 --> 00:00:35,372 …die dromen in stand hielden. 8 00:00:35,452 --> 00:00:37,582 Mensen als Susan B. Anthony… 9 00:00:37,662 --> 00:00:43,252 …Elizabeth Cady Stanton en Harriet Tubman bijvoorbeeld. 10 00:00:44,544 --> 00:00:49,634 Ik ben hier nu dankzij die dappere mensen. 11 00:00:49,716 --> 00:00:51,046 EEN NETFLIX-DOCUMENTAIRESERIE 12 00:00:51,134 --> 00:00:52,554 Het moment is daar. 13 00:00:52,635 --> 00:00:54,595 Het recht moet zegevieren. 14 00:00:56,139 --> 00:01:00,769 Vrouwen en mannen hebben dezelfde status en waardigheid voor de wet. 15 00:01:00,852 --> 00:01:06,652 Ik vind dat op geen enkele wijze een activistische opinie… 16 00:01:06,733 --> 00:01:09,443 …met betrekking tot de juiste interpretatie… 17 00:01:09,527 --> 00:01:13,067 …van de gelijke beschermingsclausule in het 14e amendement. 18 00:01:18,078 --> 00:01:20,408 Elke generatie in Amerika… 19 00:01:20,497 --> 00:01:26,497 …moet besluiten hoe hij gaat vechten voor de inhoud van het 14e amendement. 20 00:01:26,586 --> 00:01:31,716 Er is een voortdurende aanval om de zwaarbevochten rechten weg te nemen. 21 00:01:31,800 --> 00:01:32,760 MENSENRECHTENCAMPAGNE 22 00:01:34,094 --> 00:01:36,684 Reproductieve rechten en anticonceptie… 23 00:01:36,763 --> 00:01:40,143 …zijn echt cruciaal voor gelijk burgerschap van vrouwen. 24 00:01:40,225 --> 00:01:45,015 U vraagt of het om gelijke bescherming of om individuele onafhankelijkheid gaat. 25 00:01:45,105 --> 00:01:47,475 Mijn antwoord is: allebei. 26 00:01:48,900 --> 00:01:50,740 We zullen doorgaan. 27 00:01:50,819 --> 00:01:53,989 De toegang tot abortus kan in de VS worden beperkt. 28 00:01:54,072 --> 00:01:56,832 Dat is een wereld waar we op afstevenen. 29 00:01:56,908 --> 00:01:58,618 Dit is geen gerechtigheid. 30 00:01:58,701 --> 00:02:01,701 Mijn lichaam, mijn keus. 31 00:02:01,830 --> 00:02:05,790 En dat zou op een inperking van het 14e amendement wijzen… 32 00:02:05,875 --> 00:02:08,415 …waarmee we nog aan de slag moeten. 33 00:02:11,422 --> 00:02:15,302 Wanneer de staat een vrouw beheerst… 34 00:02:16,094 --> 00:02:20,104 …ontkent hij haar zowel complete zelfbeschikking… 35 00:02:20,181 --> 00:02:23,391 …als een volledige gelijkheid met mannen. 36 00:02:23,476 --> 00:02:27,056 WAAROM WILLEN MANNEN AAN DE MACHT VROUWENLEVENS BEHEERSEN? 37 00:02:27,147 --> 00:02:30,187 Om behandeld te worden als gelijkwaardige burgers… 38 00:02:30,275 --> 00:02:34,485 …is dit echt een gevecht voor een perfectere eenheid. 39 00:02:40,076 --> 00:02:42,906 BEHEERSING 40 00:02:46,666 --> 00:02:49,996 De afgelopen jaren werd de vrouwenbeweging aangewakkerd… 41 00:02:50,086 --> 00:02:53,716 …door aanvallen op de gelijkheid en vrijheden van vrouwen. 42 00:02:54,257 --> 00:02:59,137 De vrijheid om over je leven te beschikken en gelijkwaardige burgers te zijn. 43 00:02:59,888 --> 00:03:03,768 Deze rechten werden in de eerste plaats in de jaren 70 opgeëist… 44 00:03:03,850 --> 00:03:09,730 …door vrouwen die net zoals nu gelijkheid uit naam van het 14e amendement eisten. 45 00:03:09,814 --> 00:03:12,864 Duizenden nette vrouwen gingen ineens de straat op… 46 00:03:12,942 --> 00:03:16,452 …en eisten economische rechten en politieke macht… 47 00:03:16,529 --> 00:03:18,989 …net zoals minderheden in de jaren 60. 48 00:03:19,073 --> 00:03:20,533 We eisen gelijke rechten. 49 00:03:20,617 --> 00:03:23,037 Het recht op werk, op respect. 50 00:03:23,620 --> 00:03:27,710 Dat is niet lichtzinnig. Het zijn rechten die mannen al jaren hebben. 51 00:03:27,790 --> 00:03:33,000 De vrouwen van de jaren 70 borduren voort op de acties van de burgerrechtenbeweging. 52 00:03:33,630 --> 00:03:37,590 Ze eisen dat het 14e amendement ook ingezet wordt… 53 00:03:37,675 --> 00:03:40,085 …op manieren die totaal nieuw zijn. 54 00:03:40,845 --> 00:03:45,055 Maar vóór vrouwen in de jaren 70 gelijke rechten kunnen krijgen… 55 00:03:45,141 --> 00:03:50,361 …moeten ze eerst de controle krijgen over hun leven, over hun lichamen… 56 00:03:50,438 --> 00:03:53,398 …en over het verhaal dat wij als Amerikanen… 57 00:03:53,483 --> 00:03:57,363 …elkaar vertellen over de plaats van vrouwen in de maatschappij. 58 00:03:57,445 --> 00:03:59,985 Ik heb drie paarden, honden en een vrouw. 59 00:04:01,491 --> 00:04:06,201 Wil je de volgorde nog veranderen? -Nee, ze is het mooiste dier dat ik bezit. 60 00:04:07,872 --> 00:04:10,422 Dat je bezit? Ik moet gaan. -Wauw. 61 00:04:12,418 --> 00:04:15,338 Ik wil geen vrouw als vaste partner. 62 00:04:15,421 --> 00:04:17,671 Als ze ertoe in staat zijn, prima… 63 00:04:17,757 --> 00:04:21,337 …maar naarmate de tijd verstrijkt, wordt het een gevaar… 64 00:04:21,427 --> 00:04:26,427 …voor de politievrouw om te patrouilleren met een man. 65 00:04:26,516 --> 00:04:30,936 Mannen en vrouwen werken samen in de samenleving. En dat doen we al lang. 66 00:04:31,020 --> 00:04:33,610 We beseffen dat we zullen moeten knokken… 67 00:04:33,690 --> 00:04:37,150 …om gelijkheid goed te definiëren voor vrouwen en mannen. 68 00:04:37,235 --> 00:04:41,235 Dit is een beweging die uit is op macht, geen pr-beweging. 69 00:04:41,322 --> 00:04:44,582 We dagen de bestaande machtsstructuur uit. 70 00:04:45,368 --> 00:04:50,828 In de jaren 70 probeert de vrouwenbeweging de beste strategie te bepalen… 71 00:04:50,915 --> 00:04:55,335 …om het hof te laten erkennen dat de grondwet vrouwen beschermt. 72 00:04:55,420 --> 00:04:57,670 Amerikaanse vrouwen… 73 00:04:57,755 --> 00:05:01,925 …beschouwen het 14e amendement als een nieuwe kans… 74 00:05:02,010 --> 00:05:06,010 …op gelijke bescherming op basis van het 14e amendement. 75 00:05:07,682 --> 00:05:09,982 Ik heb onderzoek gedaan en gekeken… 76 00:05:10,059 --> 00:05:13,059 …naar het 14e amendement met betrekking tot sekse… 77 00:05:13,646 --> 00:05:18,356 …en drong erop aan dat het 14e amendement gebruikt moest worden… 78 00:05:18,443 --> 00:05:21,863 …op basis van de jurisprudentie omtrent burgerrechten… 79 00:05:21,946 --> 00:05:28,486 …om het 14e amendement toe te passen op discriminatie op basis van sekse. 80 00:05:28,578 --> 00:05:31,708 Oké, je weet misschien niet wie deze persoon is. 81 00:05:32,206 --> 00:05:37,546 Ze heet Pauli Murray en is een van de briljantste juristen uit haar tijd. 82 00:05:37,628 --> 00:05:42,298 Ze is een heel belangrijke figuur binnen de vrouwenbeweging… 83 00:05:42,383 --> 00:05:44,723 …en een pionier op dit vakgebied… 84 00:05:44,802 --> 00:05:48,142 …maar ze krijgt weinig lof, dus wil ik haar ophemelen. 85 00:05:48,598 --> 00:05:52,688 Kleindochter van een slaaf, achterkleindochter van een slaveneigenaar… 86 00:05:52,769 --> 00:05:54,479 …en een geweldige advocaat. 87 00:05:54,937 --> 00:05:59,277 Welke zaak je ook bekijkt binnen de strijd voor burgerrechten… 88 00:05:59,359 --> 00:06:02,069 …van de jaren 40 tot de jaren 70… 89 00:06:02,653 --> 00:06:04,953 …alles lijkt naar Pauli te leiden. 90 00:06:08,284 --> 00:06:12,464 Pauli groeide op in het gesegregeerde North Carolina en had een motto: 91 00:06:13,122 --> 00:06:15,462 'Word niet boos, word slim.' 92 00:06:16,334 --> 00:06:21,054 Ze weigerde 15 jaar voor Rosa Parks haar plek in de bus af te staan. 93 00:06:21,589 --> 00:06:26,389 Haar argumentatie over het 14e amendement toen ze aan Howard University studeerde… 94 00:06:26,469 --> 00:06:28,639 …belandde bij Thurgood Marshall… 95 00:06:28,721 --> 00:06:31,891 …die dat gebruikte in Brown vs. Board of Education. 96 00:06:32,558 --> 00:06:37,398 Maar Pauli Murray hield het niet bij gelijkheid voor zwarte Amerikanen. 97 00:06:37,939 --> 00:06:41,229 Ze geloofde dat het 14e amendement kon worden uitgebreid… 98 00:06:41,317 --> 00:06:44,647 …om vrouwen volledige gelijkheid met mannen te geven. 99 00:06:45,988 --> 00:06:48,658 Ze stelt dat discriminatie op basis van sekse… 100 00:06:48,741 --> 00:06:51,541 …gelijk is aan discriminatie op basis van ras. 101 00:06:52,328 --> 00:06:56,958 Met name dankzij het vernuft van Pauli Murray… 102 00:06:57,041 --> 00:07:00,421 …dankzij dat raamwerk … 103 00:07:00,503 --> 00:07:04,553 …werd een soort wederopleving rond het 14e amendement… 104 00:07:04,632 --> 00:07:06,222 …op dat moment mogelijk. 105 00:07:06,300 --> 00:07:10,760 Bevrijd onze zusters, bevrijd onszelf. 106 00:07:10,847 --> 00:07:14,637 Je had de vrouwenbeweging die volgde op de burgerrechtenbeweging… 107 00:07:14,725 --> 00:07:17,015 …sociale verandering, sociale onrust… 108 00:07:17,103 --> 00:07:20,523 …en toen was de tijd rijp voor verandering. 109 00:07:20,606 --> 00:07:23,816 We willen dat het 14e amendement ook voor ons geldt. 110 00:07:26,279 --> 00:07:28,159 Hoe kwam het zover? 111 00:07:28,239 --> 00:07:32,199 Was het niet logisch dat de grondwet ook voor vrouwen gold? 112 00:07:33,035 --> 00:07:37,865 Het blijkt dat deze strijd al lang voor het 14e amendement werd gevoerd… 113 00:07:38,499 --> 00:07:40,959 …bij de oprichting van ons land. 114 00:07:41,043 --> 00:07:42,383 VROUWENBEWEGING 115 00:07:43,671 --> 00:07:46,881 OPRICHTING VAN AMERIKA 116 00:07:46,966 --> 00:07:51,966 Mensen hebben de neiging om te zeggen dat bepaalde dingen in de grondwet staan. 117 00:07:52,054 --> 00:07:54,274 In werkelijkheid staat er weinig in. 118 00:07:55,850 --> 00:08:00,650 De grondwet noemt vrouwen niet eens, en hun rechten al helemaal niet. 119 00:08:00,730 --> 00:08:03,400 Abigail Adams roept haar man John Adams op… 120 00:08:03,483 --> 00:08:06,113 …om de dames niet te vergeten, maar vergeefs. 121 00:08:06,194 --> 00:08:09,074 Dit zou de regering van het volk zijn. 122 00:08:09,155 --> 00:08:12,695 Maar vrouwen werden volgens de wet niet als gelijk beschouwd. 123 00:08:13,743 --> 00:08:16,163 Er werd geen rekening gehouden met ze. 124 00:08:16,245 --> 00:08:20,415 Niet omdat ze geen vragen stelden, niet praatten en niet fluisterden. 125 00:08:20,500 --> 00:08:24,960 Het was gewoon geen document dat onderlinge banden moest verbeteren. 126 00:08:27,840 --> 00:08:30,590 Toen het 14e amendement werd aangenomen… 127 00:08:30,676 --> 00:08:36,306 …hield iedereen zich bezig met discriminatie op basis van ras. 128 00:08:36,390 --> 00:08:42,360 Vrouwen hoopten dat het niet alleen voor Afro-Amerikanen zou gelden. 129 00:08:42,438 --> 00:08:44,568 Ook al voor de Burgeroorlog… 130 00:08:44,649 --> 00:08:47,779 …voor ook maar sprake was van een 14e amendement… 131 00:08:47,860 --> 00:08:50,320 …ondernamen vrouwen al actie. 132 00:08:50,404 --> 00:08:54,704 De vrouwenbeweging zag het huwelijk als een soort vrouwelijke slavernij. 133 00:08:54,784 --> 00:08:59,754 En het idee was dat vrouwen niet besloten over hun werk of over hun lichaam. 134 00:08:59,830 --> 00:09:06,000 Ze hoopten dat het 14e amendement af zou rekenen met hiërarchische relaties. 135 00:09:06,837 --> 00:09:10,127 Het garandeert gelijkheid tussen zwarte en witte mensen. 136 00:09:10,216 --> 00:09:14,346 Waarom zou het niet gelijkheid tussen vrouwen en mannen garanderen? 137 00:09:16,806 --> 00:09:21,306 Tot hun grote verbijstering worden ze er helemaal niet bij betrokken. 138 00:09:23,354 --> 00:09:28,324 Het 14e amendement had een bepaald doel en dat was niet gelijkheid voor vrouwen. 139 00:09:28,985 --> 00:09:33,485 Het 14e amendement gaf ze geen rechten. Het behield de status quo. 140 00:09:34,448 --> 00:09:39,868 Het 14e amendement hield zich bezig met de misstanden van de slavernij. 141 00:09:39,954 --> 00:09:42,004 Vrouwen stonden aan de zijlijn. 142 00:09:43,124 --> 00:09:48,094 De opstellers van het 14e amendement waren geen feministen. 143 00:09:49,380 --> 00:09:55,550 Het beloofde weinig goeds voor de zaak met betrekking tot het 14e amendement. 144 00:09:56,220 --> 00:09:57,720 Feministen waren woedend. 145 00:10:01,392 --> 00:10:03,102 'Vrouwen zijn geen slaven. 146 00:10:03,185 --> 00:10:07,055 Intelligentie is hen niet geweigerd en ze zijn niet onteerd. 147 00:10:07,148 --> 00:10:10,278 Ze hebben niet te lijden op basis van hun geslacht. 148 00:10:10,359 --> 00:10:14,569 Ze krijgen juist respect, lof en liefde… 149 00:10:15,364 --> 00:10:16,954 …als ze dat verdienen.' 150 00:10:18,909 --> 00:10:24,209 Als je de rol van de vrouw in het verleden en de manieren van onderdrukking bekijkt… 151 00:10:24,290 --> 00:10:26,500 …moet je beginnen bij het gezin. 152 00:10:26,584 --> 00:10:29,004 Volgens het covertureprincipe… 153 00:10:29,086 --> 00:10:32,256 …hadden man en vrouw dezelfde juridische identiteit. 154 00:10:32,340 --> 00:10:34,050 Die van de man. 155 00:10:34,175 --> 00:10:38,345 Ze gaat geheel schuil achter hem. Hij is haar publieke gezicht. 156 00:10:39,930 --> 00:10:42,770 Ze hadden geen rechten, geen juridische status. 157 00:10:42,850 --> 00:10:45,810 Ze bestonden niet en konden geen zaken bezitten. 158 00:10:45,895 --> 00:10:50,605 Ze mochten niet in jury's zitten en niet vrij beschikken over hun loon. 159 00:10:50,691 --> 00:10:54,781 Ze hadden geen van de rechten die we als basisrechten beschouwen. 160 00:10:54,862 --> 00:11:00,532 Het is mannenwerk om buitenshuis te gaan werken en geld te verdienen. 161 00:11:00,618 --> 00:11:01,828 Vrouwen zijn timide. 162 00:11:01,911 --> 00:11:07,711 Ze horen in de privésfeer, thuis, en zorgen voor de kinderen. 163 00:11:09,126 --> 00:11:11,336 Het ging niet om sociale taboes. 164 00:11:11,420 --> 00:11:15,720 Het waren formele beperkingen van instituties binnen de maatschappij. 165 00:11:16,258 --> 00:11:19,678 Eén sfeer voor vrouwen, de privésfeer, en één voor mannen. 166 00:11:20,262 --> 00:11:23,272 De publieke sfeer, de werkplek, de markt. 167 00:11:30,272 --> 00:11:35,442 Vrouwen probeerden zich desondanks te beroepen op het 14e amendement. 168 00:11:41,742 --> 00:11:42,662 UITGEVER / ACTIVIST 169 00:11:42,743 --> 00:11:46,003 'Vrouwen hebben het recht zelf te denken en te handelen. 170 00:11:46,080 --> 00:11:48,750 Als Onze-Lieve-Heer dat niet gewild had… 171 00:11:48,874 --> 00:11:52,174 …had Hij Eva opgesloten en Adam de sleutel gegeven.' 172 00:11:52,253 --> 00:11:55,923 Myra Bradwell is een vrouw die in Illinois woonde. 173 00:11:56,006 --> 00:11:58,586 Ze was getrouwd, maar wilde advocaat worden. 174 00:11:59,135 --> 00:12:03,425 Ze stapte naar het Hooggerechtshof en zei dat het gewoonterecht… 175 00:12:03,514 --> 00:12:06,984 …dat stelde dat vrouwen geen advocaat mochten worden… 176 00:12:07,059 --> 00:12:10,939 …door het 14e amendement teniet werd gedaan. 177 00:12:11,021 --> 00:12:15,071 Ze stelde dat een van de privileges en immuniteiten van burgerschap… 178 00:12:15,151 --> 00:12:18,531 …haar het recht geeft om advocaat te worden. 179 00:12:18,612 --> 00:12:19,532 AMENDEMENT 180 00:12:19,655 --> 00:12:22,865 Het amendement dat burgers persoonlijke vrijheden gaf… 181 00:12:22,950 --> 00:12:26,750 …betekende dat man en vrouw volgens de grondwet gelijk waren. 182 00:12:28,748 --> 00:12:31,788 Het Hooggerechtshof las de tekst van het amendement… 183 00:12:31,876 --> 00:12:34,296 …en zei dat dat niet het geval was. 184 00:12:34,378 --> 00:12:40,428 Het hof zei dat de staat vrouwen mocht discrimineren… 185 00:12:40,509 --> 00:12:44,559 …vanwege het feit dat vrouwen van nature anders zijn dan mannen… 186 00:12:44,638 --> 00:12:47,888 …en omdat ze verlegener zijn. 187 00:12:47,975 --> 00:12:52,095 'De man is of hoort de beschermer en verdediger van de vrouw zijn. 188 00:12:52,188 --> 00:12:56,318 De verlegenheid en teergevoeligheid van het vrouwelijke geslacht… 189 00:12:56,400 --> 00:12:59,650 …maakt het ongeschikt voor veel beroepen. 190 00:12:59,737 --> 00:13:02,777 Het voornaamste lot en de missie van vrouwen… 191 00:13:02,865 --> 00:13:07,035 …is het vervullen van hun nobele, vertrouwde rol als vrouw en moeder. 192 00:13:07,119 --> 00:13:08,909 Zo wilde de Schepper dat.' 193 00:13:10,331 --> 00:13:14,001 Er is voor hen geen noodzaak om in de publieke ruimte te zijn… 194 00:13:14,084 --> 00:13:16,754 …als stemmers, arbeiders of wat dan ook. 195 00:13:17,505 --> 00:13:21,965 Ze zijn vrouwen en moeders en daar moet het bij blijven. 196 00:13:22,468 --> 00:13:26,218 Je ziet de hele geschiedenis samenvallen in deze ene mening. 197 00:13:26,305 --> 00:13:32,805 Alle redenen waarom we van oudsher dachten dat vrouwen minderwaardig of anders waren. 198 00:13:32,895 --> 00:13:34,855 En die werden allemaal gebruikt… 199 00:13:34,939 --> 00:13:38,689 …om haar verzoek om gelijke rechten af te wijzen. 200 00:13:38,776 --> 00:13:44,066 Stel dat ik Myra Bradwell ben en hoor dat omdat ik een vrouw ben… 201 00:13:44,156 --> 00:13:46,026 …mijn lot vooraf bepaald is… 202 00:13:46,158 --> 00:13:52,328 …en het mijn lot is kinderen te krijgen, een echtgenote en een huisvrouw te zijn… 203 00:13:52,414 --> 00:13:54,294 …dan zou ik woedend zijn. 204 00:13:54,375 --> 00:13:57,375 Wat het hof op dat moment doet… 205 00:13:57,461 --> 00:14:02,801 …is een erg patriarchaal wereldbeeld… 206 00:14:02,883 --> 00:14:04,553 …in de grondwet opnemen. 207 00:14:04,635 --> 00:14:08,805 Ze lijken te zeggen dat dit is zoals God het heeft bedoeld. 208 00:14:08,889 --> 00:14:11,559 Dat de dingen zo nu eenmaal zijn. 209 00:14:11,642 --> 00:14:15,942 En dat we als ertegenin gaan, dat het einde van de samenleving betekent. 210 00:14:16,021 --> 00:14:20,191 Toen werd duidelijk dat het 14e amendement geen hulp zou bieden. 211 00:14:23,487 --> 00:14:26,117 RATIFICATIE VAN HET 19E AMENDEMENT 212 00:14:27,783 --> 00:14:29,873 SUFFRAGETTES WINNEN 213 00:14:32,204 --> 00:14:36,584 Op 26 augustus 1920 werd het 19e amendement geratificeerd. 214 00:14:36,667 --> 00:14:41,627 Het duurde tot 1920 voor vrouwen stemrecht zouden krijgen. 215 00:14:41,714 --> 00:14:43,514 Dus ja, dat duurde lang. 216 00:14:44,300 --> 00:14:47,470 Vooral het zwakkere geslacht profiteerde ervan… 217 00:14:47,553 --> 00:14:50,893 …omdat het nu volgens de wet gelijk was aan de man. 218 00:14:51,015 --> 00:14:53,975 De vrouwenbeweging geloofde dat het 19e amendement… 219 00:14:54,059 --> 00:14:59,019 …de meeste of alle drempels zou wegnemen voor deelname aan het openbare leven. 220 00:14:59,648 --> 00:15:03,318 Kiesrecht voor vrouwen was verantwoordelijk voor de overgang… 221 00:15:03,402 --> 00:15:06,782 …van de plek achter het fornuis naar een plek in de zon. 222 00:15:09,742 --> 00:15:12,042 Vrouwen kregen dus stemrecht… 223 00:15:12,161 --> 00:15:16,621 …maar dat bracht het Hooggerechtshof er niet toe zijn kijk te veranderen… 224 00:15:16,707 --> 00:15:20,537 …wat betreft het 14e amendement en gelijke bescherming. 225 00:15:22,296 --> 00:15:26,176 Vrouwen stapten naar de rechtbank en wezen op het 19e amendement… 226 00:15:26,258 --> 00:15:29,008 …om andere obstakels aan te vechten… 227 00:15:29,803 --> 00:15:33,433 …maar kregen bijna altijd van die rechtbanken te horen… 228 00:15:33,515 --> 00:15:38,595 …dat het 19e amendement ze stemrecht, maar geen andere specifieke rechten gaf. 229 00:15:39,188 --> 00:15:40,518 Enkel stemrecht. 230 00:15:41,982 --> 00:15:46,952 Men vroeg die rechtbanken dus te erkennen dat de tijden veranderden… 231 00:15:48,322 --> 00:15:51,742 …het patriarchaat van weleer te verwerpen… 232 00:15:51,825 --> 00:15:54,495 …en gelijkheid tussen man en vrouw te omarmen. 233 00:15:55,245 --> 00:15:57,825 Maar dat waren oude, witte mannen. 234 00:16:00,709 --> 00:16:07,169 Oude, witte mannen die vastgeroest zaten in een bepaalde manier van leven. 235 00:16:08,926 --> 00:16:14,006 Dit waren het soort ideeën waar vrouwen continu tegenaan liepen. 236 00:16:14,098 --> 00:16:20,148 De seksistische, misogyne basis die in de grondwet is opgenomen. 237 00:16:20,229 --> 00:16:24,399 De logica dat de wet en de staat vrouwen kan beschermen… 238 00:16:24,483 --> 00:16:27,703 …werd gebruikt als rechtvaardiging om ze te verbieden… 239 00:16:27,778 --> 00:16:30,408 …als serveerster in een bar te werken. 240 00:16:30,489 --> 00:16:34,159 'Nachtwerk is zo schadelijk voor de gezondheid van vrouwen… 241 00:16:34,243 --> 00:16:39,043 …en zo'n bedreiging voor hun bijzondere, natuurlijke functies. 242 00:16:39,164 --> 00:16:43,924 Het stelt hen bloot aan de gevaren en bedreigingen van het nachtleven.' 243 00:16:44,003 --> 00:16:47,553 Het vormde de basis voor beschermende arbeidswetgeving… 244 00:16:47,631 --> 00:16:51,011 …die het aantal uren beperkte dat vrouwen mochten werken. 245 00:16:51,093 --> 00:16:55,473 'De nadelige gevolgen zijn zwaarder voor vrouwen dan mannen… 246 00:16:55,556 --> 00:16:57,766 …gezien hun kwetsbaardere lijf.' 247 00:16:58,434 --> 00:17:01,154 Het waarborgde een dubbele standaard in de wet… 248 00:17:01,228 --> 00:17:06,278 …waardoor de ondergeschiktheid van vrouwen officieel in de wet opgenomen bleef. 249 00:17:08,902 --> 00:17:11,702 Moet je horen hoe slecht het boterde. 250 00:17:12,197 --> 00:17:15,197 Het Hooggerechtshof was ooit elders gevestigd. 251 00:17:15,284 --> 00:17:19,544 In 1935 ging de overheid op zoek naar een nieuwe plek… 252 00:17:20,164 --> 00:17:23,544 …en je zult nooit geloven hoe ver de overheid gegaan is. 253 00:17:24,126 --> 00:17:27,046 Ze namen het pand van de Woman's Party in beslag. 254 00:17:27,588 --> 00:17:29,838 Er is een foto van de regering… 255 00:17:29,923 --> 00:17:33,183 …die een cheque geeft aan de advocaat van de partij. 256 00:17:34,011 --> 00:17:35,261 En ze keek zo van: 257 00:17:35,888 --> 00:17:40,138 'Ik neem dit geld aan. Ik neem het aan, maar je weet dat je fout zit. 258 00:17:42,436 --> 00:17:44,146 Je zit hartstikke fout.' 259 00:17:51,904 --> 00:17:53,614 Misschien is het wel passend. 260 00:17:53,697 --> 00:17:58,987 Het Hooggerechtshof is letterlijk gebouwd op de fundamenten van deze beweging. 261 00:17:59,828 --> 00:18:01,618 'In elk land dat je bezoekt… 262 00:18:01,747 --> 00:18:05,287 …gaat de mate van vooruitgang gepaard met die van de vrouw. 263 00:18:05,375 --> 00:18:07,625 Als je in een progressief land bent… 264 00:18:07,711 --> 00:18:09,251 …is de vrouw progressief.' 265 00:18:10,214 --> 00:18:15,514 Het 19e amendement leidde niet tot gelijkheid tussen man en vrouw. 266 00:18:15,636 --> 00:18:20,426 En dus moesten we wel terug naar het 14e amendement. 267 00:18:20,516 --> 00:18:23,686 Er waren verder geen opties. 268 00:18:23,769 --> 00:18:27,649 Het 14e amendement is daar met de gelijke beschermingsclausule… 269 00:18:27,731 --> 00:18:30,981 …en eist dat staten gelijke bescherming garanderen. 270 00:18:31,068 --> 00:18:33,398 GELIJKE BESCHERMING VOOR DE WET 271 00:18:33,487 --> 00:18:38,867 Vrouwen moesten dus vertrouwen op die erg onnauwkeurige clausule… 272 00:18:38,951 --> 00:18:44,541 …om te pleiten dat de grondwet gelijkheid tussen man en vrouw vereist. 273 00:18:45,582 --> 00:18:50,552 Dat was de situatie voor de vrouwen uit de jaren 70. 274 00:18:50,629 --> 00:18:52,759 Pauli Murray kent deze geschiedenis. 275 00:18:53,340 --> 00:18:56,970 Ze weet dat het 14e amendement vrouwen nooit heeft geholpen. 276 00:18:57,553 --> 00:19:00,893 Maar in de jaren 50 wist ze ook hoe lastig het zou zijn… 277 00:19:00,973 --> 00:19:04,273 …om een eind te maken aan de Jim Crow-wetten… 278 00:19:04,351 --> 00:19:05,641 …en dat was gelukt. 279 00:19:06,436 --> 00:19:09,606 Deze vrouw deinst niet terug voor een uitdaging… 280 00:19:09,690 --> 00:19:11,980 …als ze weet dat het rechtvaardig is. 281 00:19:13,485 --> 00:19:18,115 De vraag was nu hoe ze het hof zo ver kon krijgen dat het erkende… 282 00:19:18,198 --> 00:19:23,658 …dat de gelijke beschermingsclausule ook betrekking heeft op geslacht. 283 00:19:25,330 --> 00:19:27,080 'Je zou kunnen zeggen… 284 00:19:27,166 --> 00:19:32,166 …dat net als aparte scholen per ras van nature niet gelijk kunnen zijn… 285 00:19:32,254 --> 00:19:36,764 …een indeling op basis van geslacht nu onredelijk en discriminerend is.' 286 00:19:36,842 --> 00:19:43,062 De parallel tussen ras en geslacht werd een argument. 287 00:19:43,140 --> 00:19:47,100 'Ik zeg niet dat ras en geslacht twee identieke dingen zijn. 288 00:19:47,811 --> 00:19:50,861 Ik zeg enkel dat er vergelijkbare kenmerken zijn. 289 00:19:50,939 --> 00:19:53,439 Er zijn problemen die voor beiden gelden… 290 00:19:53,525 --> 00:19:58,155 …zoals arbeidsdiscriminatie en een gebrek aan vertegenwoordiging.' 291 00:19:58,238 --> 00:20:01,828 Pauli Murray zei dat de hele kwestie omtrent geslacht… 292 00:20:01,909 --> 00:20:04,369 …erg lijkt op de kwestie omtrent ras… 293 00:20:04,453 --> 00:20:08,463 …omdat het om onveranderlijke eigenschappen gaat… 294 00:20:08,540 --> 00:20:12,420 …die geen echte invloed hebben op je bijdrage aan de samenleving. 295 00:20:12,502 --> 00:20:16,422 En dit argument werd in zijn geheel overgenomen… 296 00:20:16,506 --> 00:20:19,176 …door niemand minder dan Ruth Bader Ginsburg. 297 00:20:23,597 --> 00:20:27,807 RBG verdient een betere introductie dan ik haar kan geven. 298 00:20:28,977 --> 00:20:32,147 Notorious RBG is zo'n cultureel fenomeen geworden… 299 00:20:32,231 --> 00:20:35,571 …dat wie haar ook introduceert, dat zo moet doen. 300 00:20:46,954 --> 00:20:50,174 'Het is duidelijk dat het doel van het 14e amendement… 301 00:20:50,249 --> 00:20:52,789 …het uitbannen van rassendiscriminatie was… 302 00:20:53,377 --> 00:20:57,297 …omdat je huidskleur geen verband houdt met je capaciteiten. 303 00:20:57,881 --> 00:21:02,431 Ook je geslacht is een zichtbare, onveranderlijke eigenschap… 304 00:21:02,511 --> 00:21:05,681 …zonder enig verband met je capaciteiten.' 305 00:21:07,140 --> 00:21:12,810 Ruth Bader Ginsburg was een ongelooflijk vastberaden Joodse vrouw uit Brooklyn. 306 00:21:12,896 --> 00:21:15,316 Ze studeerde rechten aan Harvard… 307 00:21:15,399 --> 00:21:18,689 …en was een van de negen vrouwen in haar jaar. 308 00:21:18,777 --> 00:21:24,407 Na haar afstuderen had ze erg veel moeite om een rechter in het land te vinden… 309 00:21:24,491 --> 00:21:29,621 …die haar wilde aannemen, omdat rechters toen geen vrouwen aannamen. 310 00:21:30,664 --> 00:21:34,384 Dus begon ze rechtszaken over seksediscriminatie te voeren. 311 00:21:34,459 --> 00:21:38,629 En het was te danken aan haar werk dat de rechtbank beter ging kijken… 312 00:21:38,714 --> 00:21:42,184 …naar al deze wetten op basis van geslacht. 313 00:21:43,135 --> 00:21:48,135 'De meeste mannen in de rechtbank legden geen verband tussen discriminatie… 314 00:21:48,223 --> 00:21:50,063 …en de behandeling van vrouwen. 315 00:21:50,142 --> 00:21:54,402 Ze geloofden echt dat vrouwen het heel erg goed hadden. 316 00:21:54,938 --> 00:21:58,278 De uitdaging was de mannen in de rechtbank te scholen… 317 00:21:58,400 --> 00:22:01,530 …en laten inzien dat er iets mis was met die wereld.' 318 00:22:01,611 --> 00:22:03,031 In de jaren 70… 319 00:22:03,113 --> 00:22:09,203 …werden de zaken voor rechtbanken gebracht waar vrijwel iedereen mannelijk was. 320 00:22:09,911 --> 00:22:12,251 Ruth Bader Ginsburg zei: 321 00:22:12,331 --> 00:22:17,091 'Om de sympathie en de aandacht van deze rechters te krijgen… 322 00:22:17,169 --> 00:22:22,009 …moet ik ze een ander mens laten zien en ze een ander verhaal vertellen.' 323 00:22:22,591 --> 00:22:27,551 Dus koos ze voor mannelijke eisers die te lijden hadden onder discriminatie. 324 00:22:29,389 --> 00:22:34,639 In 1973 had je de Frontiero vs. Richardson-zaak. 325 00:22:34,728 --> 00:22:41,688 Sharon Frontiero zat in het leger en kreeg geen huurtoeslag voor haar man… 326 00:22:41,777 --> 00:22:44,357 …maar mannelijke officiers wel. 327 00:22:44,446 --> 00:22:48,576 Ze ging dus naar het kantoor en zei: 'Dit is vreemd, jongens.' 328 00:22:48,658 --> 00:22:51,078 En zij zeiden dat het niet vreemd was. 329 00:22:51,953 --> 00:22:55,083 Als je getrouwd was met een mannelijk luchtmachtlid… 330 00:22:55,165 --> 00:22:57,625 …kreeg je automatisch een uitkering. 331 00:22:58,293 --> 00:23:02,173 Maar als je als man getrouwd was met een vrouw uit de luchtmacht… 332 00:23:02,255 --> 00:23:06,215 …moest je bewijzen dat je afhankelijk was van je partner. 333 00:23:07,177 --> 00:23:11,967 Het ging dus om een man die zei dat er sprake was van sekseongelijkheid… 334 00:23:12,057 --> 00:23:16,477 …en dat het een overtreding van de gelijke beschermingsclausule was. 335 00:23:16,561 --> 00:23:18,861 En ze wonnen. 336 00:23:20,607 --> 00:23:24,737 Opperrechter Brennan schreef het vonnis van het hof… 337 00:23:24,820 --> 00:23:30,620 …en hij begon over de geschiedenis van uitspraken op het vlak van geslacht. 338 00:23:31,535 --> 00:23:35,455 'De positie van vrouwen is de laatste decennia verbeterd. 339 00:23:36,123 --> 00:23:38,583 Maar het staat buiten kijf… 340 00:23:38,667 --> 00:23:43,837 …dat vrouwen nog worden gediscrimineerd in het onderwijs, op de banenmarkt… 341 00:23:43,922 --> 00:23:45,842 …en in de politieke arena. 342 00:23:46,633 --> 00:23:50,763 We hebben een lange, nare geschiedenis omtrent seksediscriminatie. 343 00:23:51,680 --> 00:23:57,100 Van oudsher werd dat verdedigd met romantisch paternalisme… 344 00:23:57,811 --> 00:24:01,521 …dat vrouwen niet op een voetstuk, maar in een kooi plaatste. 345 00:24:03,733 --> 00:24:08,613 Daarom moet je dus wel concluderen dat indelingen op basis van geslacht… 346 00:24:08,697 --> 00:24:14,447 …net als indelingen op basis van ras of afkomst, per definitie verdacht zijn.' 347 00:24:16,204 --> 00:24:21,424 Dankzij de Gelijke Beschermingsclausule konden activisten het hele land afreizen… 348 00:24:21,501 --> 00:24:26,211 …en zeggen dat je niet zonder reden mannen en vrouwen anders mocht behandelen. 349 00:24:26,298 --> 00:24:29,588 In de meeste gevallen verdienen ze dezelfde behandeling. 350 00:24:46,776 --> 00:24:48,356 BEHEERSING 351 00:24:49,779 --> 00:24:53,829 Die interpretatie veranderde het aanzien van de wetgeving… 352 00:24:53,909 --> 00:24:56,199 …op een dramatische manier. 353 00:24:56,995 --> 00:25:00,575 Maar hij bood geen uitkomst voor de vele situaties… 354 00:25:00,665 --> 00:25:04,415 …waarin er wel onderscheid te maken is tussen man en vrouw. 355 00:25:04,503 --> 00:25:09,763 Gelijkheid van vrouwen is alleen mogelijk wanneer ze de baas over hun lijf zijn. 356 00:25:09,841 --> 00:25:14,181 Maar de rechtbanken uit die tijd dachten daar anders over. 357 00:25:14,846 --> 00:25:18,176 Om reproductieve rechten te krijgen… 358 00:25:18,266 --> 00:25:21,386 …hadden vrouwen een nieuwe juridische strategie nodig. 359 00:25:29,110 --> 00:25:33,410 Het 14e amendement werd steeds weer aangehaald… 360 00:25:33,490 --> 00:25:36,280 …in een aantal zaken over reproductieve rechten. 361 00:25:37,953 --> 00:25:40,413 De schokkendste zaak was Buck vs Bell… 362 00:25:41,289 --> 00:25:42,789 …nadat de staat Virginia… 363 00:25:42,874 --> 00:25:48,634 …Carrie Buck steriliseerde, of liever gezegd haar eileiders afbond. 364 00:25:50,966 --> 00:25:56,256 Ze stapte naar de rechter omdat dit zonder haar toestemming gedaan was. 365 00:25:58,098 --> 00:26:00,018 En het Hooggerechtshof besloot… 366 00:26:00,100 --> 00:26:03,730 …met dat paternalistische idee waarop ze blijven terugvallen… 367 00:26:03,812 --> 00:26:10,112 …dat voortplanting onze enige functie is en de staat dat daarom mag beheersen. 368 00:26:12,946 --> 00:26:17,366 Deze rechtszaak vond plaats toen de Racial Integrity Act werd aangenomen. 369 00:26:17,450 --> 00:26:23,160 Het Virginia Eugenics Board wilde daarmee het beste van het witte ras behouden. 370 00:26:23,248 --> 00:26:27,668 Het verbood witte mensen om te trouwen met mensen van andere rassen. 371 00:26:27,752 --> 00:26:29,422 Het is een eugenetische wet. 372 00:26:30,630 --> 00:26:34,840 Als je geen rijke, witte, getrouwde grondbezitter was… 373 00:26:34,926 --> 00:26:37,716 …had je waarschijnlijk problematische genen… 374 00:26:37,804 --> 00:26:39,974 …volgens de eugeneticawetenschap van toen… 375 00:26:40,056 --> 00:26:42,976 …die stelde dat je je niet mocht voortplanten. 376 00:26:43,852 --> 00:26:46,692 De beroemde opperrechter van het Hooggerechtshof… 377 00:26:46,771 --> 00:26:48,271 …Oliver Wendell Holmes… 378 00:26:48,898 --> 00:26:51,688 …schreef het vonnis van Buck vs. Bell… 379 00:26:51,776 --> 00:26:55,736 …en zei dat de staat Virginia absoluut het recht had… 380 00:26:55,822 --> 00:26:59,492 …om op te dragen dat zwakzinnigen gesteriliseerd werden. 381 00:27:02,412 --> 00:27:05,922 Het was een schokkend vonnis omdat het zo onmenselijk was. 382 00:27:05,999 --> 00:27:09,129 'Drie generaties imbecielen is genoeg.' 383 00:27:09,711 --> 00:27:11,211 Dat klinkt nu nog akelig. 384 00:27:14,132 --> 00:27:17,342 Carrie Buck heeft recht gehad op een eerlijk proces… 385 00:27:17,427 --> 00:27:21,967 …en het Hooggerechtshof zei in feite dat de staat het mocht doen. 386 00:27:22,557 --> 00:27:24,977 Het 14e amendement werd niet geschonden. 387 00:27:25,644 --> 00:27:28,984 Waarom meenden ze dat vrouwen beschermd moesten worden? 388 00:27:29,064 --> 00:27:32,864 Omdat vrouwen eigendom waren. Dat kan zich niet beschermen. 389 00:27:32,942 --> 00:27:37,612 Een ligstoel kan inbrekers niet aan. Het is een op biologie gebaseerd excuus. 390 00:27:37,697 --> 00:27:40,907 Mannen denken dat vrouwen kleiner, en dus zwakker zijn. 391 00:27:40,992 --> 00:27:42,912 Zwakke geest, kwetsbaar lijf… 392 00:27:42,994 --> 00:27:46,464 …omdat buitenshuis werk zo lang zwaar werk was. 393 00:27:46,539 --> 00:27:50,249 De man kon zeggen dat hij sterker was. Punt uit. 394 00:27:50,335 --> 00:27:54,255 Maar in de jaren 20 begon dat allemaal te veranderen. Waarom? 395 00:27:55,256 --> 00:27:56,086 Technologie. 396 00:27:57,926 --> 00:28:01,006 Het werk draaide niet langer om kracht. 397 00:28:02,263 --> 00:28:04,773 Het excuus voor dominantie gold niet meer. 398 00:28:05,892 --> 00:28:09,312 Je kunt een vrouw niet je eigendom noemen als ze werkt. 399 00:28:09,396 --> 00:28:11,556 Ligstoelen kunnen niet werken. 400 00:28:11,648 --> 00:28:15,108 Met de industriële revolutie begon de race voor gelijkheid. 401 00:28:15,193 --> 00:28:17,533 Handig, want het was een ratrace. 402 00:28:18,363 --> 00:28:19,613 Het ging maar door. 403 00:28:19,698 --> 00:28:22,328 De telefoon, typemachines, computers. 404 00:28:22,409 --> 00:28:24,909 Veel computeringenieurs waren vrouwen. 405 00:28:25,453 --> 00:28:28,213 En de belangrijkste technologische vooruitgang… 406 00:28:28,289 --> 00:28:29,789 …was anticonceptie. 407 00:28:30,500 --> 00:28:34,840 Daarvóór werd van vrouwen verwacht dat ze zo'n tien keer zwanger werden. 408 00:28:35,338 --> 00:28:37,628 Tien keer. 409 00:28:38,133 --> 00:28:42,053 Ik val al flauw als ik eraan denk. Breng me snel een ligstoel. 410 00:28:43,179 --> 00:28:46,979 Dus zodra vrouwen konden kiezen of en wanneer ze kinderen kregen… 411 00:28:47,058 --> 00:28:49,728 …werd het pad naar gelijkheid gebaand. 412 00:28:53,231 --> 00:28:59,531 In Connecticut was er een wet die het gebruik van anticonceptie verbood. 413 00:29:00,572 --> 00:29:04,452 En die wet was er al sinds het eind van de negentiende eeuw. 414 00:29:05,118 --> 00:29:08,658 Estelle Griswold werd het hoofd… 415 00:29:08,747 --> 00:29:11,707 …van de Planned Parenthood League in Connecticut. 416 00:29:11,791 --> 00:29:17,671 Ze was energiek en klaar om de strijd aan te gaan… 417 00:29:17,756 --> 00:29:19,416 …om de wet af te schaffen. 418 00:29:20,467 --> 00:29:25,217 Ze opende er een kliniek en liet meteen veel van zich horen. 419 00:29:25,847 --> 00:29:27,717 Ze deelde flyers uit. 420 00:29:27,807 --> 00:29:31,387 'Wil je een spiraaltje? De pil? Die kun je hier halen. 421 00:29:31,478 --> 00:29:34,478 We adviseren, delen dingen uit, overtreden de wet.' 422 00:29:34,564 --> 00:29:36,984 Ze probeerde gearresteerd te worden. 423 00:29:37,650 --> 00:29:40,900 Het is overduidelijk dat de wet niet te handhaven is. 424 00:29:40,987 --> 00:29:42,527 We gaan door… 425 00:29:43,406 --> 00:29:44,656 …al is het illegaal… 426 00:29:45,200 --> 00:29:48,700 …met ons programma van voorlichting en doorverwijzing. 427 00:29:49,454 --> 00:29:51,834 Enkele dagen later krijgt ze wat ze wil… 428 00:29:52,332 --> 00:29:55,592 …en gaat haar zaak naar het Hooggerechtshof. 429 00:29:55,668 --> 00:29:58,918 We vinden dat de discriminerende aard van de statuten… 430 00:29:59,047 --> 00:30:04,007 …een ontzegging van het recht op privacy zijn… 431 00:30:04,093 --> 00:30:05,973 …binnen het huwelijk. 432 00:30:06,054 --> 00:30:10,524 Het hof, met opperrechter William O. Douglas… 433 00:30:10,600 --> 00:30:14,850 …komt met het argument van echtelijke privacy. 434 00:30:14,938 --> 00:30:19,318 'Zouden we de politie toestaan echtelijke slaapkamers te doorzoeken… 435 00:30:19,400 --> 00:30:21,490 …op tekenen van anticonceptie?' 436 00:30:22,153 --> 00:30:26,163 En dat perspectief, Big Brother in de echtelijke slaapkamer… 437 00:30:26,241 --> 00:30:30,701 …zette het hof ertoe aan om te zeggen dat de staat dit niet kon maken. 438 00:30:30,787 --> 00:30:33,157 Zo ontstond het recht op privacy. 439 00:30:33,915 --> 00:30:39,495 Douglas heeft meer geschreven, gereisd en gewandeld dan elke andere opperrechter. 440 00:30:39,587 --> 00:30:41,417 En hij trouwde vaker. 441 00:30:41,506 --> 00:30:43,966 Zijn huidige vrouw is Cathleen Heffernan. 442 00:30:44,050 --> 00:30:47,720 Toen ze trouwden, was ze 23 jaar oud. Hij was 67. 443 00:30:47,804 --> 00:30:51,814 Ze is zijn vierde vrouw en de laatste drie waren veel jonger dan hij. 444 00:30:51,891 --> 00:30:55,401 Congresleden gaven daar verontwaardigde speeches over. 445 00:30:55,520 --> 00:30:58,770 Maar volgens Douglas is zijn privéleven zijn pakkie-an. 446 00:31:01,109 --> 00:31:03,529 Het was niet verwonderlijk… 447 00:31:03,611 --> 00:31:06,821 …dat Douglas toen privacy belangrijk zou vinden. 448 00:31:06,906 --> 00:31:10,786 Hij was voor de derde keer getrouwd. Hij geloofde echt in privacy. 449 00:31:13,955 --> 00:31:15,615 Hij wist er veel over. 450 00:31:16,583 --> 00:31:21,053 Het probleem voor Douglas was dat nergens in de grondwet… 451 00:31:21,629 --> 00:31:25,879 …dat recht op privacy ooit echt beschreven is. 452 00:31:27,135 --> 00:31:30,095 Douglas begon na te denken over dit idee… 453 00:31:30,179 --> 00:31:35,059 …en merkte op dat het concept van privacy deel moest uitmaken van de grondwet… 454 00:31:35,143 --> 00:31:38,813 …omdat de andere rechten anders zinloos zouden zijn. 455 00:31:38,897 --> 00:31:42,817 Het derde amendement, dat je verbiedt soldaten te huisvesten… 456 00:31:42,901 --> 00:31:46,651 …is geheel nutteloos tenzij je verwacht… 457 00:31:46,738 --> 00:31:50,198 …dat mensen privacy hebben in hun eigen huis. 458 00:31:51,117 --> 00:31:55,407 Het Hooggerechtshof koppelde dus het recht op privacy… 459 00:31:55,538 --> 00:31:58,208 …met het recht op een eerlijk proces. 460 00:31:58,291 --> 00:32:01,961 Dat was belangrijk, want de vrouwenbeweging… 461 00:32:02,045 --> 00:32:05,165 …streed daarvoor en zou daarvoor blijven strijden. 462 00:32:05,757 --> 00:32:11,007 En dit nieuwe privacyprincipe zou op een nieuwe manier toegepast worden. 463 00:32:20,521 --> 00:32:26,151 Eerst zaak 70-18, Roe vs. Wade. 464 00:32:27,403 --> 00:32:29,663 Norma Jean McCorvey. 465 00:32:29,739 --> 00:32:35,829 Ze ging naar een dokter voor een abortus en die zei dat dat illegaal was in Texas. 466 00:32:36,829 --> 00:32:41,289 Ze stapte naar een advocaat en klaagde Texas aan voor een inbreuk… 467 00:32:41,376 --> 00:32:44,546 …op haar privacy op basis van het 14e amendement. 468 00:32:45,922 --> 00:32:49,972 Het hof heeft in het verleden gezegd dat als privacy iets betekent… 469 00:32:50,051 --> 00:32:54,471 …dat wel het recht van het individu is om zelf besluiten te nemen. 470 00:32:54,555 --> 00:32:59,515 Jane Roe stelde dat een vrouw recht heeft op abortus tijdens haar zwangerschap. 471 00:32:59,602 --> 00:33:02,062 Het Hooggerechtshof zag een conflict… 472 00:33:02,146 --> 00:33:06,066 …tussen de belangen van de vrouw die geen kind wil baren… 473 00:33:06,150 --> 00:33:08,650 …en de belangen van de foetus. 474 00:33:08,736 --> 00:33:11,486 De foetus kon zichzelf niet verdedigen… 475 00:33:11,572 --> 00:33:15,452 …dus deed de staat dat voor hem. 476 00:33:16,327 --> 00:33:19,827 We willen geen antwoord op de vraag of abortus goed is. 477 00:33:19,914 --> 00:33:22,464 We zijn hier om ervoor te pleiten… 478 00:33:22,542 --> 00:33:28,172 …dat de beslissing of een vrouw een zwangerschap voortzet of onderbreekt… 479 00:33:28,256 --> 00:33:31,836 …een beslissing is die die persoon zelf moet nemen. 480 00:33:32,885 --> 00:33:34,215 Goedenavond. 481 00:33:34,303 --> 00:33:38,353 In een historische uitspraak heeft het hof abortussen gelegaliseerd. 482 00:33:38,433 --> 00:33:41,393 Het besluit om een zwangerschap te beëindigen… 483 00:33:41,477 --> 00:33:44,727 …moeten de vrouw en haar arts nemen, niet de overheid. 484 00:33:46,399 --> 00:33:48,029 ARTIKEL XIV 485 00:33:48,109 --> 00:33:52,279 Het idee van vrijheid staat voorop. 486 00:33:52,363 --> 00:33:53,953 VRIJHEID KAN NIET AFGENOMEN WORDEN 487 00:33:54,032 --> 00:33:56,452 Als je het 14e amendement zo leest… 488 00:33:56,534 --> 00:33:59,834 …denk je niet meteen aan het recht op abortus. 489 00:33:59,912 --> 00:34:03,582 Het één vloeit uit het ander voort. 490 00:34:03,666 --> 00:34:09,376 De privacylogica uit Griswold vs. Connecticut werd uitgebreid. 491 00:34:09,464 --> 00:34:13,474 En het Hooggerechtshof zei: 'Ik weet niet wanneer het leven begint.' 492 00:34:13,551 --> 00:34:15,801 Niemand kan dat achterhalen. 493 00:34:15,887 --> 00:34:18,597 Het hof zei dus in wezen: 494 00:34:18,723 --> 00:34:23,523 'Je hebt recht op privacy in het begin van de zwangerschap. 495 00:34:23,603 --> 00:34:25,483 …maar in het latere stadium… 496 00:34:25,563 --> 00:34:28,693 …mag de staat bepalen wat er met je lichaam gebeurt.' 497 00:34:31,360 --> 00:34:34,530 Dus je gaat van anticonceptie voor getrouwde stellen… 498 00:34:35,740 --> 00:34:39,620 …naar het recht om te kiezen of je een abortus wilt of niet. 499 00:34:42,622 --> 00:34:46,712 De dingen verliepen stap voor stap. 500 00:34:46,793 --> 00:34:52,633 Het leek niet voor de hand te liggen, maar zo gaat dat bij grondwettelijk recht. 501 00:34:54,300 --> 00:34:56,220 Een buitengewone gebeurtenis. 502 00:34:56,302 --> 00:35:01,062 Ik denk dat 22 januari 1973 een dag is die de geschiedenis in zal gaan. 503 00:35:03,559 --> 00:35:05,349 BROOD EN ROZEN 504 00:35:06,479 --> 00:35:13,239 Toegang tot anticonceptie en tot abortus veranderde het leven van vrouwen. 505 00:35:15,530 --> 00:35:18,830 In de periode na Griswold en Roe… 506 00:35:18,908 --> 00:35:21,408 …haalden meer vrouwen hun eindexamen… 507 00:35:21,494 --> 00:35:26,584 …studeerden meer vrouwen door en gingen meer vrouwen werken. 508 00:35:29,544 --> 00:35:31,594 STEM 509 00:35:35,883 --> 00:35:39,053 Anticonceptie is absoluut essentieel… 510 00:35:39,137 --> 00:35:44,057 …als je wilt dat vrouwen op gelijke voet deel uitmaken van de economie. 511 00:35:46,227 --> 00:35:48,147 BEHEERSING 512 00:35:48,229 --> 00:35:53,729 We gaan van een overheid die elk aspect van het leven van een vrouw beheerst… 513 00:35:53,818 --> 00:35:57,238 …naar een overheid die hun vrijheid begint te beschermen. 514 00:35:57,780 --> 00:36:01,950 Maar kunnen alle vrouwen profiteren van deze vooruitgang? 515 00:36:02,034 --> 00:36:07,624 Zwarte vrouwen mochten niet protesteren en betogen met witte vrouwen. 516 00:36:11,252 --> 00:36:12,502 SUFFRAGETTES 517 00:36:14,630 --> 00:36:18,680 En als ze wel mee mochten lopen, dan wel achter in de rij. 518 00:36:21,637 --> 00:36:25,467 De Suffragettes gaven echt prioriteit aan de geslachtskwestie… 519 00:36:25,558 --> 00:36:28,188 …zagen de rassenkwestie niet zo duidelijk… 520 00:36:28,269 --> 00:36:32,519 …en waren niet echt bereid om deze twee kwesties te koppelen. 521 00:36:34,400 --> 00:36:37,700 'Jullie probleem komt later wel eens een keertje. 522 00:36:37,778 --> 00:36:40,238 Laat ons begaan en dan helpen we jullie… 523 00:36:40,364 --> 00:36:42,454 …want jullie staan in de weg. 524 00:36:42,533 --> 00:36:44,663 Het duurt te lang en is inefficiënt. 525 00:36:44,744 --> 00:36:48,464 We bereiken niets als we aan al jullie problemen moeten denken.' 526 00:36:49,290 --> 00:36:52,080 Zwarte vrouwen bevinden zich op de intersectie… 527 00:36:52,168 --> 00:36:53,708 …zoals je dat noemt… 528 00:36:53,794 --> 00:36:58,424 …van het sekseprobleem en het rassenprobleem. 529 00:36:58,507 --> 00:37:02,217 Intersectionaliteit is geen nieuw concept. 530 00:37:02,303 --> 00:37:06,973 De theorie werd opgesteld door een zwarte jurist, Kimberlé Crenshaw. 531 00:37:09,268 --> 00:37:13,518 Het is geen toeval dat veel mensen daar nu pas over horen… 532 00:37:13,606 --> 00:37:15,436 …omdat ze een zwarte vrouw is. 533 00:37:15,524 --> 00:37:21,614 De intersectionaliteit kwam voort uit een zaak waarover ik jaren terug las. 534 00:37:21,697 --> 00:37:26,037 Afro-Amerikaanse vrouwen probeerden een rechtszaak aan te spannen… 535 00:37:26,118 --> 00:37:28,868 …vanwege discriminatie op de werkvloer. 536 00:37:28,955 --> 00:37:34,035 En hun argument werd afgewezen door de rechtbank die de zaak behandelde… 537 00:37:34,126 --> 00:37:38,626 …omdat Afro-Amerikaanse mannen werden aangenomen en promotie kregen… 538 00:37:38,714 --> 00:37:41,474 …en datzelfde voor witte vrouwen gold. 539 00:37:41,550 --> 00:37:44,260 Er was geen discriminatie op basis van ras… 540 00:37:44,345 --> 00:37:49,475 …omdat het bedrijf goed omging met zwarte mensen, het waren enkel mannen. 541 00:37:49,558 --> 00:37:52,398 En er was geen discriminatie op basis van sekse… 542 00:37:52,478 --> 00:37:56,568 …omdat het bedrijf vrouwen aannam en promoties gaf, al waren ze wit. 543 00:37:56,649 --> 00:38:01,739 Het probleem was dat zwarte vrouwen niet voor zichzelf op konden komen… 544 00:38:01,821 --> 00:38:07,621 …deels omdat het hof niet doorhad dat de combinatie van racisme en seksisme… 545 00:38:07,702 --> 00:38:12,212 …vaak tot een andere ervaring leidt voor zwarte vrouwen. 546 00:38:13,040 --> 00:38:17,300 Ik word niet twee keer zo veel onderdrukt. Het wordt niet verdubbeld. 547 00:38:17,378 --> 00:38:19,458 Op die intersectie… 548 00:38:19,547 --> 00:38:24,797 …heb je stereotypes, tropen en problemen waar alleen zwarte vrouwen onder lijden. 549 00:38:25,928 --> 00:38:31,138 Als Serena temperamentvol is of Michelle Obama met passie spreekt… 550 00:38:31,225 --> 00:38:33,055 …zijn ze 'boze zwarte vrouwen'. 551 00:38:33,936 --> 00:38:37,976 Mensen met twee of meer onderdrukte identiteiten… 552 00:38:38,482 --> 00:38:42,402 …zoals autochtone vrouwen, zoals vrouwen uit Azië en Oceanië… 553 00:38:42,486 --> 00:38:44,236 …zoals latina's… 554 00:38:44,905 --> 00:38:48,115 …ervaren niet alleen de optelsom van die onderdrukking… 555 00:38:48,200 --> 00:38:50,700 …maar verschillende soorten onderdrukking. 556 00:38:50,786 --> 00:38:54,286 En bij iemand met meer dan twee van die identiteiten… 557 00:38:54,373 --> 00:38:56,673 …zoals een transvrouw van kleur… 558 00:38:56,751 --> 00:39:02,131 …leiden meerdere intersecties bij haar tot een unieke vorm van onderdrukking. 559 00:39:03,341 --> 00:39:06,841 Ik heb zelf twee problemen. 560 00:39:06,927 --> 00:39:09,557 Twee zaken die ik van nature met me meedraag. 561 00:39:10,181 --> 00:39:13,481 Ik moet me altijd bezighouden, en niet in theorie… 562 00:39:13,559 --> 00:39:16,729 Ik moet betrokken zijn en moet me wel bezighouden… 563 00:39:17,688 --> 00:39:20,688 …met raciale bevrijding… 564 00:39:20,775 --> 00:39:26,275 …maar me ook persoonlijk bezighouden met seksuele bevrijding… 565 00:39:26,364 --> 00:39:29,834 …want die twee zaken komen bij mij samen. 566 00:39:29,909 --> 00:39:32,199 Die twee zaken komen samen… 567 00:39:32,286 --> 00:39:36,956 …als je als vrouw deel uitmaakt van een onderdrukte groep of minderheid. 568 00:39:38,209 --> 00:39:41,249 Pauli Murray is het toppunt van intersectionaliteit. 569 00:39:41,337 --> 00:39:45,927 Ze zag dat zwarte vrouwen op basis van ras worden gediscrimineerd… 570 00:39:46,008 --> 00:39:48,338 …en op basis van geslacht. 571 00:39:48,427 --> 00:39:53,387 Ze kwam op voor zwarte vrouwen in een tijd waarin niemand om hen gaf… 572 00:39:53,474 --> 00:39:57,064 …en worstelde met haar identiteit en seksuele geaardheid. 573 00:39:57,853 --> 00:40:02,573 Een groot deel van haar leven vroeg ze vergeefs om een testosteronbehandeling… 574 00:40:02,650 --> 00:40:04,530 …en vroeg ze zich af… 575 00:40:04,610 --> 00:40:08,820 …of ze geen experiment was, een meisje dat een jongen had moeten zijn. 576 00:40:08,906 --> 00:40:13,696 Ze zag dat beide vormen van discriminatie op legaal vlak hetzelfde waren… 577 00:40:13,786 --> 00:40:17,866 …dat ze een schending van de gelijke beschermingsclausule waren. 578 00:40:18,541 --> 00:40:20,841 We lijken meer op elkaar dan we denken. 579 00:40:21,836 --> 00:40:25,166 We zien je zoals je bent, Pauli Murray. 580 00:40:31,011 --> 00:40:32,681 DE SUFFRAGETTES 581 00:40:38,561 --> 00:40:40,561 VROUWENBEWEGING 582 00:40:40,646 --> 00:40:44,726 Je had de vrouwenbeweging die toen ineens echt in zwang kwam. 583 00:40:45,359 --> 00:40:48,279 Er zijn allerlei Afro-Amerikaanse… 584 00:40:48,362 --> 00:40:52,492 …Mexicaanse, Aziatisch-Amerikaanse en autochtone vrouwen… 585 00:40:52,575 --> 00:40:55,405 …binnen de burgerrechtenorganisaties… 586 00:40:55,494 --> 00:41:01,584 …die erop aandringen dat geslacht een grote rol gaat spelen in de beweging. 587 00:41:02,084 --> 00:41:05,594 Het voelde alsof er iets heel spannends gaande was. 588 00:41:07,673 --> 00:41:14,013 De stereotypen die vrouwen in de huiselijke sfeer hielden… 589 00:41:14,096 --> 00:41:15,756 …werden aan de kaak gesteld. 590 00:41:15,848 --> 00:41:19,228 Je kunt iemands vrouw, moeder of minnaar zijn. 591 00:41:19,310 --> 00:41:21,900 Je kunt iemands iets zijn, maar niet iemand. 592 00:41:23,189 --> 00:41:26,859 We willen controle over ons eigen lichaam en ons eigen lot. 593 00:41:28,527 --> 00:41:35,197 En er ontstond toen een beweging in de VS die een tweede feministische golf vormde. 594 00:41:36,702 --> 00:41:40,582 Als zwarte, Raza, Aziatische en autochtone Amerikaanse vrouwen… 595 00:41:40,664 --> 00:41:44,344 …hebben we het meest reden om die wetten aan te vechten. 596 00:41:45,461 --> 00:41:48,381 Ze streden niet over wat prioriteit had. 597 00:41:48,464 --> 00:41:52,384 Ze streden voor al die dingen, niet voor enkele van die dingen. 598 00:41:52,468 --> 00:41:55,888 In de jaren 70, toen de vrouwenbeweging opkwam… 599 00:41:55,971 --> 00:42:01,521 …begon die een verhaal te vertellen over een land waarin iedereen gelijk is. 600 00:42:02,228 --> 00:42:06,108 En al boekten vrouwen overwinningen dankzij het 14e amendement… 601 00:42:06,190 --> 00:42:10,860 …het kon het best kracht bijgezet worden met een nieuw amendement… 602 00:42:10,945 --> 00:42:15,155 …dat gelijkheid tussen man en vrouw officieel opneemt in de grondwet. 603 00:42:15,241 --> 00:42:21,371 Het probleem is dat het streven naar gelijkheid tussen man en vrouw… 604 00:42:21,455 --> 00:42:23,365 …niet in de grondwet staat. 605 00:42:23,457 --> 00:42:27,627 We zijn in zekere zin stiefkinderen van het 14e amendement. 606 00:42:27,711 --> 00:42:30,761 We hebben nu ons eigen huis nodig. 607 00:42:30,839 --> 00:42:32,379 VROUWENBEWEGING 608 00:42:34,009 --> 00:42:36,549 GELIJKE RECHTEN-AMENDEMENT 609 00:42:36,637 --> 00:42:41,057 We hopen dat op de 50e verjaardag van het verkrijgen van stemrecht… 610 00:42:41,141 --> 00:42:44,271 …een lange strijd ten eind komt… 611 00:42:44,353 --> 00:42:48,943 …voor de emancipatie van vrouwen dankzij optreden van de overheid. 612 00:42:49,024 --> 00:42:54,954 Er zijn nu tien miljoen vrouwen die deze specifieke maatregel steunen. 613 00:42:55,990 --> 00:42:59,830 Dat zijn tien miljoen vrouwen die zich verenigd hebben. 614 00:42:59,910 --> 00:43:03,210 De National Woman's Party lobbyt voor het 26e amendement… 615 00:43:03,289 --> 00:43:06,329 …dat vrouwen gelijke rechten moet geven. 616 00:43:06,417 --> 00:43:12,047 Dat amendement zou ze voor het eerst in juridische zin mensen maken. 617 00:43:14,466 --> 00:43:16,296 We hebben ons amendement nodig. 618 00:43:16,385 --> 00:43:20,595 We hebben een moment nodig waarop de maatschappij weer samenkomt… 619 00:43:21,265 --> 00:43:24,765 …zoals dat zogezegd gebeurde bij het 14e amendement… 620 00:43:24,852 --> 00:43:28,652 …om te zeggen dat vrouwen ten onrechte niet konden profiteren… 621 00:43:28,731 --> 00:43:31,231 …van de bescherming van gelijk burgerschap. 622 00:43:31,859 --> 00:43:36,029 Dat dat ingaat tegen de verplichtingen… 623 00:43:36,113 --> 00:43:39,163 …die het Amerikaans burgerschap met zich meebrengt. 624 00:43:39,241 --> 00:43:41,241 GELIJKE RECHTEN-AMENDEMENT 625 00:43:42,286 --> 00:43:46,996 HET CONGRES STEMT OVER DE GELIJKE RECHTEN-CLAUSULE 626 00:43:47,583 --> 00:43:51,003 Dit is het moment waarop we zorgen dat vrouwen en mannen… 627 00:43:51,086 --> 00:43:54,086 …op gelijke wijze genieten van het grootse Amerika. 628 00:43:54,590 --> 00:44:00,430 Als uitgangspunt werden er veel termen uit het 14e amendement overgenomen… 629 00:44:00,512 --> 00:44:02,772 …maar dan gericht op vrouwen… 630 00:44:02,848 --> 00:44:07,228 …en er wordt herhaald dat vrouwen gelijk zijn voor de wet. 631 00:44:07,311 --> 00:44:11,231 Ze actualiseerden het raciale kader van het 14e amendement… 632 00:44:11,315 --> 00:44:13,855 …en pasten dat toe op vrouwen. 633 00:44:14,777 --> 00:44:17,857 Het gelijke rechten-amendement werd geratificeerd… 634 00:44:17,946 --> 00:44:22,276 …en naar de staten gestuurd opdat drie vierde het zou aannemen… 635 00:44:22,409 --> 00:44:24,869 …wat nodig is bij grondwetswijzigingen. 636 00:44:24,953 --> 00:44:26,713 Tot nu toe hebben 23 staten… 637 00:44:26,789 --> 00:44:29,749 …het gelijke rechten-amendement geratificeerd. 638 00:44:29,833 --> 00:44:33,253 Het moet geratificeerd worden door 38 staten. 639 00:44:33,337 --> 00:44:34,207 VOOR HET AMENDEMENT 640 00:44:34,338 --> 00:44:39,548 En de beweging verplaatste zich door het land. 641 00:44:39,635 --> 00:44:41,465 Vrouwen organiseerden zich. 642 00:44:41,553 --> 00:44:43,973 We mogen nu niet zwichten voor angst. 643 00:44:44,598 --> 00:44:49,188 Want het gelijke rechten-amendement staat voor het hoogste Amerikaanse ideaal. 644 00:44:49,269 --> 00:44:53,109 De erkenning van de waarde van elk individu. 645 00:44:54,108 --> 00:44:56,988 Van elke vrouw net zoals elke man. 646 00:45:00,823 --> 00:45:04,373 30 STATEN RATIFICEERDEN HET AMENDEMENT 38 BENODIGD 647 00:45:04,451 --> 00:45:06,581 Het amendement voor gelijke rechten… 648 00:45:06,662 --> 00:45:10,422 …kwam vandaag twee stappen dichter bij opname in de grondwet. 649 00:45:10,499 --> 00:45:13,459 Het werd geratificeerd door Oregon en Minnesota. 650 00:45:13,544 --> 00:45:14,924 Het amendement… 651 00:45:15,003 --> 00:45:18,303 Raad eens? Het gaat goed. 652 00:45:18,382 --> 00:45:21,592 Maine ratificeerde het gelijke rechten-amendement. 653 00:45:21,677 --> 00:45:25,807 Het wordt opgenomen in de grondwet als nog zeven staten instemmen. 654 00:45:25,889 --> 00:45:31,599 En toen kwamen de laatste staten en het verzet. 655 00:45:31,687 --> 00:45:34,357 Ik herinner u aan wat er met Adam is gebeurd… 656 00:45:34,440 --> 00:45:38,110 …toen hij Eva hem liet overhalen om in de appel te bijten. 657 00:45:38,193 --> 00:45:44,033 We hebben een verdomd goed land en staat. Wat is er mis? Waarom moet het anders? 658 00:45:44,116 --> 00:45:48,576 Mijn 16- jarige dochter zit daarginds. Ik wil niet dat ze in dienst moet. 659 00:45:48,662 --> 00:45:51,292 Terwijl het amendement terrein wint… 660 00:45:51,373 --> 00:45:54,963 …beginnen tegenstanders een ander verhaal te vertellen… 661 00:45:55,627 --> 00:45:58,167 …dat bij veel Amerikanen weerklank vindt. 662 00:45:58,964 --> 00:46:00,674 En waarom werkt dat zo goed? 663 00:46:01,300 --> 00:46:04,430 Het wordt niet alleen door mannen verteld. 664 00:46:05,095 --> 00:46:06,715 Ook door vrouwen. 665 00:46:07,264 --> 00:46:13,564 En het is verzet dat geleid werd, op het eerste gezicht, door een vrouw. 666 00:46:14,146 --> 00:46:16,476 We behandelen mensen niet gelijk. 667 00:46:16,565 --> 00:46:20,565 Het zou erg oneerlijk zijn om mensen gelijk te behandelen. 668 00:46:22,237 --> 00:46:24,567 De strijd wordt geleid… 669 00:46:24,656 --> 00:46:28,116 …door een huisvrouw uit Illinois met zes kinderen. 670 00:46:28,243 --> 00:46:30,453 Phyllis Schlafly uit Alton, Illinois. 671 00:46:32,080 --> 00:46:33,210 Phyllis… 672 00:46:33,290 --> 00:46:36,080 Phyllis… Schlafly. 673 00:46:37,669 --> 00:46:38,549 Laat maar. 674 00:46:39,755 --> 00:46:41,415 Ik zeg wel Gemene Phyllis. 675 00:46:41,965 --> 00:46:45,635 Onze wetten gaven een prachtige status aan getrouwde vrouwen. 676 00:46:45,719 --> 00:46:49,639 Zo heeft ze het recht om onderhouden te worden door haar man. 677 00:46:49,723 --> 00:46:53,103 Ze leek een spreekbuis voor het honderden jaren oude idee… 678 00:46:53,185 --> 00:46:55,845 …dat vrouwen beter af waren met bescherming. 679 00:46:55,938 --> 00:47:00,148 Amerikaanse vrouwen zijn de gelukkigste groep mensen op aarde. 680 00:47:00,234 --> 00:47:04,614 Ze kunnen trouwen en de wet vereist dat de man haar moet onderhouden. 681 00:47:04,696 --> 00:47:10,406 Het amendement geeft vrouwen geen nieuwe rechten of voordelen. 682 00:47:11,119 --> 00:47:11,949 Phyllis… 683 00:47:13,705 --> 00:47:17,245 Toen ze zich verzette tegen het gelijke rechten-amendement… 684 00:47:17,334 --> 00:47:21,004 …zei ze dat dit niet was wat alle vrouwen wilden. 685 00:47:21,088 --> 00:47:25,178 Ze vonden de vrouwenrol niet erg, waren blij met hun leven… 686 00:47:25,259 --> 00:47:28,889 …en het amendement was tegen het gezin, tegen het kind… 687 00:47:28,971 --> 00:47:31,771 …en tegen de traditionele rollen van vrouwen. 688 00:47:31,849 --> 00:47:34,059 Er werd vooral geschreven en gebeld… 689 00:47:34,142 --> 00:47:37,312 …door oudere, conservatieve dames uit de middenklasse. 690 00:47:37,396 --> 00:47:39,566 Ze moeten tegen hun papa opkijken. 691 00:47:39,648 --> 00:47:43,438 Ze moeten weten dat hij de baas is en ons kan beschermen. 692 00:47:43,527 --> 00:47:46,697 Dat is zijn rol. Daarom ben ik met hem getrouwd. 693 00:47:46,780 --> 00:47:49,530 Veel vrouwen vinden het te veel gelijkheid. 694 00:47:49,616 --> 00:47:50,736 Dat willen ze niet. 695 00:47:50,868 --> 00:47:56,578 Ze proberen de ratificatie te stoppen in de staten waar nog gestemd moet worden. 696 00:47:56,665 --> 00:47:59,625 Ik geloof dat dit een amendement is… 697 00:48:00,127 --> 00:48:06,677 …wat ertoe kan leiden dat vrouwen deze positieve discriminatie verliezen. 698 00:48:06,758 --> 00:48:12,308 De Republikeinse Partij trok zijn steun in tijdens de verkiezingen van 1980. 699 00:48:12,389 --> 00:48:18,559 De wind was gedraaid in de politiek en uiteindelijk ontbraken er drie staten. 700 00:48:20,063 --> 00:48:22,693 HET GELIJKE RECHTEN-AMENDEMENT HAALT HET NIET 701 00:48:22,774 --> 00:48:27,954 De strijd voor het amendement kwam gisteren na tien jaar ten einde. 702 00:48:28,030 --> 00:48:32,080 Voorstanders van het amendement kwamen bijeen bij het Witte Huis… 703 00:48:32,159 --> 00:48:34,159 …om de nederlaag te betreuren. 704 00:48:38,916 --> 00:48:41,706 Een overwinning tegen alle verwachtingen in. 705 00:48:42,336 --> 00:48:45,086 En wat wacht het gelijke rechten-amendement nu? 706 00:48:45,923 --> 00:48:47,803 Het heeft geen toekomst. 707 00:48:51,345 --> 00:48:54,425 BEHEERSD 708 00:48:54,514 --> 00:48:58,564 Doordat het amendement er niet kwam, hebben we nu nog een document… 709 00:48:58,644 --> 00:49:03,484 …dat niet beweert dat mannelijke en vrouwelijke burgers… 710 00:49:03,565 --> 00:49:05,105 …volledig gelijk zijn. 711 00:49:05,192 --> 00:49:07,402 Kunt u uitleggen wat het verband is… 712 00:49:07,486 --> 00:49:11,196 …tussen de abortuskwestie en het gelijke rechten-amendement? 713 00:49:12,324 --> 00:49:17,584 De mensen die voor gelijke kansen zijn en die abortus willen doorvoeren… 714 00:49:17,663 --> 00:49:20,213 …zijn voor 98% dezelfde mensen. 715 00:49:20,290 --> 00:49:24,090 Ik heb hoop voor Amerika en wil zeggen dat ik geloof dat Amerika… 716 00:49:25,504 --> 00:49:29,514 …in de jaren 80, en vooral in dit decennium… 717 00:49:30,592 --> 00:49:34,262 …een morele en spirituele wedergeboorte doormaakt. 718 00:49:34,346 --> 00:49:37,346 In de jaren 80 begon het er somber uit te zien. 719 00:49:37,474 --> 00:49:40,984 Je had het nieuwe rechts dat aan de macht kwam… 720 00:49:41,061 --> 00:49:43,061 …met Ronald Reagan in 1980. 721 00:49:43,146 --> 00:49:45,186 Er was een krachtige terugslag. 722 00:49:45,273 --> 00:49:47,993 Er was een nieuw rechts dat succes boekte… 723 00:49:48,068 --> 00:49:51,148 …met het terugdraaien van een aantal rechten… 724 00:49:51,238 --> 00:49:54,028 …die verkregen waren in de jaren 60 en 70. 725 00:49:54,116 --> 00:49:56,276 Het momentum groeit echter. 726 00:49:56,368 --> 00:49:59,958 Honderdduizend betogers op een halve mijl in Washington… 727 00:50:00,038 --> 00:50:03,668 …voor de grootste demonstratie tegen abortus in Amerika. 728 00:50:03,750 --> 00:50:10,720 Het aantal beperkingen op abortus is de afgelopen 25 jaar enorm gegroeid. 729 00:50:10,799 --> 00:50:14,589 In sommige rechtsgebieden is er nog maar één abortuskliniek over… 730 00:50:14,678 --> 00:50:19,268 …waardoor vrouwen op afgelegen plekken geen enkele zorg kunnen krijgen. 731 00:50:19,349 --> 00:50:22,729 Veel van de abortusklinieken doen niet alleen abortussen. 732 00:50:22,811 --> 00:50:26,691 Ze bieden ook standaardzorg voor vrouwen. 733 00:50:26,773 --> 00:50:31,533 Als een abortuskliniek sluit, verlies je dus niet alleen die ene dienst. 734 00:50:31,611 --> 00:50:33,701 Je verliest basiszorg. 735 00:50:33,780 --> 00:50:35,780 Er zijn veel wetten aangenomen… 736 00:50:35,866 --> 00:50:40,696 …die het werk van abortusklinieken moeilijker en duurder maken. 737 00:50:40,787 --> 00:50:46,497 Het plan is met zo veel wetten te komen dat ze niet meer kunnen bestaan. 738 00:50:46,585 --> 00:50:47,875 STOP ABORTUS NU 739 00:50:47,961 --> 00:50:52,671 Ik heb twee dochters die goed weten wat er in hun omgeving gebeurt. 740 00:50:52,758 --> 00:50:55,508 Ze volgen de politiek vanwege mijn werk. 741 00:50:55,594 --> 00:50:58,604 En proberen om met oplossingen te komen… 742 00:50:58,680 --> 00:51:01,560 …of optimistisch te zijn, vind ik erg lastig. 743 00:51:01,641 --> 00:51:05,441 Maar ik zeg ze elke dag dat ik doorga en door blijf vechten. 744 00:51:05,520 --> 00:51:08,400 Ik weet niet wat de toekomst zal uitwijzen… 745 00:51:08,482 --> 00:51:13,652 …maar ik zal elke dag vechten voor hen en voor alle jonge meisjes in de VS. 746 00:51:14,529 --> 00:51:19,199 BEHEERSD 747 00:51:20,744 --> 00:51:22,004 'Het is ons verleden. 748 00:51:24,289 --> 00:51:27,499 Een triest verleden, maar echt ons verleden… 749 00:51:28,210 --> 00:51:32,880 …dat het geweldige 14e amendement dat zo veel veranderde in dit land… 750 00:51:32,964 --> 00:51:36,894 …door de opstellers niet bedoeld was om vrouwen status te geven. 751 00:51:37,594 --> 00:51:41,264 Het behield een systeem waarbinnen vrouwen niet konden stemmen… 752 00:51:41,348 --> 00:51:45,518 …geen ambt konden bekleden en na hun huwelijk niets konden bezitten. 753 00:51:49,481 --> 00:51:53,491 Om die reden blijf ik pleiten voor het gelijke rechten-amendement. 754 00:51:53,568 --> 00:51:56,658 Ik heb een dochter en een kleindochter. 755 00:51:56,738 --> 00:51:58,448 Ik ken de geschiedenis. 756 00:51:58,532 --> 00:52:01,702 Ik wil dat de wetgevers van dit land en de staten… 757 00:52:01,785 --> 00:52:04,995 …opstaan en zeggen dat zij de geschiedenis ook kennen. 758 00:52:06,331 --> 00:52:10,751 We willen duidelijk laten weten dat vrouw en man gelijk zijn voor de wet. 759 00:52:10,836 --> 00:52:12,336 KOM ZONDAG NAAR HET WITTE HUIS 760 00:52:12,921 --> 00:52:16,631 Ik wil dat dat zo opgenomen wordt in de Amerikaanse grondwet.' 761 00:52:16,716 --> 00:52:21,216 NIET TE OVERHEERSEN 762 00:52:23,014 --> 00:52:26,604 Als Amerikanen verwachten we dat vooruitgang rechtlijnig is. 763 00:52:30,272 --> 00:52:32,822 Dat goede dingen slechte dingen vervangen. 764 00:52:34,442 --> 00:52:39,202 Maar de laatste 100 jaar is gebleken dat gevechten nieuwe vormen krijgen… 765 00:52:39,781 --> 00:52:45,121 …dingen de andere richting opgaan en na verzet vooruitgang wordt geboekt. 766 00:52:45,203 --> 00:52:49,583 Het is een rommelige, steeds veranderende situatie. 767 00:52:52,169 --> 00:52:57,009 En voor mij is de strijd nog even groot als honderd jaar geleden. Alleen anders. 768 00:52:58,091 --> 00:53:00,141 Je mag rechtbanken niet meer zien… 769 00:53:00,218 --> 00:53:04,008 …als ridders op het witte paard die vrouwen komen redden. 770 00:53:05,682 --> 00:53:07,772 Wie om reproductieve rechten geeft… 771 00:53:08,393 --> 00:53:13,523 …moet weten dat de striktste abortuswetten door de striktste staten worden bedacht. 772 00:53:13,607 --> 00:53:16,227 Ik moest voor de rechter komen… 773 00:53:16,318 --> 00:53:19,908 …zodat hij kon bepalen of ik oud genoeg was voor abortus. 774 00:53:23,283 --> 00:53:28,463 Mijn recht op een abortus was afhankelijk van zijn kijk op mijn leven en toekomst. 775 00:53:29,122 --> 00:53:33,082 Het was een lange, uitputtende beproeving, die belachelijk was… 776 00:53:33,168 --> 00:53:36,378 …omdat dit niet hoefde toen ik op mijn 15e beviel. 777 00:53:36,463 --> 00:53:41,803 Waarom proberen we niet meer vrouwen in deelstaatparlementen te krijgen? 778 00:53:43,929 --> 00:53:47,969 We moeten proactiever zijn en ervoor zorgen dat dit soort wetten… 779 00:53:48,058 --> 00:53:50,558 …überhaupt nooit aangenomen worden. 780 00:53:51,144 --> 00:53:52,854 Ja is ja en nee is nee. 781 00:53:52,938 --> 00:53:57,148 Me Too suggereert dat wat we gedaan hebben op wettelijk vlak… 782 00:53:57,234 --> 00:53:59,074 …echt niet goed genoeg was. 783 00:53:59,152 --> 00:54:01,952 Ongewenste intimiteiten waren nooit oké. 784 00:54:02,030 --> 00:54:04,910 Maar Me Too gaf de mensen de gelegenheid… 785 00:54:04,991 --> 00:54:07,451 …om te zeggen dat het niet oké is. 786 00:54:07,535 --> 00:54:11,705 Stop het geweld, stop de verkrachtingen. 787 00:54:11,831 --> 00:54:15,131 De beweging legt de nadruk op het falen van de wet… 788 00:54:15,210 --> 00:54:18,420 …en eist oplossingen buiten de wet om. 789 00:54:18,505 --> 00:54:22,125 Me Too vindt plaats op het vlak van social media. 790 00:54:22,217 --> 00:54:24,677 Niet op het vlak van de wetgeving. 791 00:54:26,012 --> 00:54:30,562 Waarom betogen mannen niet voor gelijke rechten voor vrouwen? 792 00:54:30,642 --> 00:54:34,482 Omdat mannen ook in het patriarchaat hebben geleefd. 793 00:54:34,562 --> 00:54:37,612 'Kun je me wat van je macht geven?' 794 00:54:37,691 --> 00:54:41,281 Dat vragen we aan mannen en ze weten niet of ze dat willen. 795 00:54:41,361 --> 00:54:45,071 'Ik weet niet of ik die wil delen. Wat wil je ermee doen?' 796 00:54:45,156 --> 00:54:48,786 Ik hoop dat ik mannen wellicht kan geruststellen… 797 00:54:48,868 --> 00:54:52,618 …door te beloven dat we ieders leven beter zullen maken. 798 00:54:52,706 --> 00:54:54,706 VOOR MIJN DOCHTER EN MIJN LAND 799 00:54:55,750 --> 00:54:59,050 Haar lichaam, haar keuze. -Mijn lichaam, mijn keuze. 800 00:55:03,466 --> 00:55:08,006 Als je geen controle hebt over wat er in je lijf gebeurt… 801 00:55:08,096 --> 00:55:11,386 …heb je geen controle over wat er buiten je lijf gebeurt… 802 00:55:11,474 --> 00:55:13,814 …en heb je geen controle over je leven. 803 00:55:13,893 --> 00:55:16,983 Dit is een vrouwenmars. 804 00:55:17,522 --> 00:55:24,202 En deze vrouwenmars belichaamt de belofte van feminisme… 805 00:55:24,321 --> 00:55:27,661 …en inclusief en intersectioneel feminisme… 806 00:55:27,741 --> 00:55:34,711 …dat ons allemaal oproept ons te verzetten tegen racisme… 807 00:55:35,790 --> 00:55:40,090 …tegen islamofobie, tegen antisemitisme… 808 00:55:40,670 --> 00:55:42,210 …tegen vrouwenhaat. 809 00:55:42,297 --> 00:55:48,177 Ik sta hier als een onbeschaamde islamitische Amerikaan… 810 00:55:50,847 --> 00:55:54,677 …een onbeschaamde Palestijnse Amerikaan. 811 00:55:55,352 --> 00:56:01,902 Als je wilt weten of je de goede kant op gaat… 812 00:56:02,734 --> 00:56:05,654 …volg vrouwen van kleur, zusters en broeders. 813 00:56:05,737 --> 00:56:11,277 We weten welke kant we op moeten en we weten waar gerechtigheid is… 814 00:56:11,368 --> 00:56:13,788 …want als wij vechten voor gerechtigheid… 815 00:56:13,870 --> 00:56:18,290 …vechten we daarvoor voor iedereen, voor alle gemeenschappen. 816 00:56:18,375 --> 00:56:21,955 Virginia werd vandaag de cruciale 38e staat… 817 00:56:22,045 --> 00:56:25,585 …die het gelijke rechten-amendement van 1972 ratificeerde… 818 00:56:25,673 --> 00:56:28,513 …tegen discriminatie op grond van geslacht. 819 00:56:28,593 --> 00:56:34,973 Ik zou er erg trots op zijn als vrouwen een plek in de grondwet zouden krijgen. 820 00:56:35,058 --> 00:56:39,398 Het was een lang gevecht, een gevecht dat decennia lang duurde. 821 00:56:39,479 --> 00:56:43,729 En omdat ik veel van die vrouwen ken, die inmiddels soms bejaard zijn… 822 00:56:43,817 --> 00:56:49,607 …zou het zo mooi en inspirerend zijn om het resultaat van hun werk te zien. 823 00:56:49,697 --> 00:56:55,077 En het is ook een geschenk voor de toekomstige generaties vrouwen. 824 00:56:55,161 --> 00:56:58,291 Gelijke rechten opnemen in de grondwet… 825 00:56:58,373 --> 00:57:02,343 …zou een geweldige stap voorwaarts zijn op het vlak van gelijkheid. 826 00:57:03,086 --> 00:57:05,836 Dat ligt in het verlengde van het 14e amendement… 827 00:57:06,339 --> 00:57:11,299 …omdat vrouwen uiteindelijk niet om controle over elkaar vragen… 828 00:57:11,386 --> 00:57:14,006 …en zeker niet om controle over mannen… 829 00:57:14,681 --> 00:57:18,231 …maar enkel om controle over hun eigen leven. 830 00:57:19,978 --> 00:57:22,978 De weerstand bij veel mensen tegen gelijke rechten… 831 00:57:23,064 --> 00:57:26,694 …werd deels bepaald door traditionele rollen in het huwelijk. 832 00:57:27,235 --> 00:57:31,655 Het idee dat een man het leven van een vrouw voor haar bepaalt. 833 00:57:32,365 --> 00:57:36,785 Nu vrouwen gelijke rechten hebben, is ons begrip van het huwelijk veranderd… 834 00:57:37,495 --> 00:57:39,155 …en dat blijft veranderen. 835 00:57:39,664 --> 00:57:44,594 De ruimere definitie van het huwelijk leidt tot een nieuwe strijd… 836 00:57:45,128 --> 00:57:49,668 …waarbij het 14e amendement een nog grotere kracht voor inclusiviteit is… 837 00:57:50,425 --> 00:57:51,925 …en zelfs voor liefde. 838 01:01:17,924 --> 01:01:22,934 Ondertiteld door: Robby van den Hoek