1 00:00:09,634 --> 00:00:15,604 Sędziowie Sądu Najwyższego są strażnikami wspaniałego statutu, 2 00:00:16,141 --> 00:00:20,311 który służył jako najważniejsze narzędzie rządów w naszym kraju 3 00:00:20,979 --> 00:00:23,609 od ponad dwustu lat. 4 00:00:23,690 --> 00:00:27,190 Nie byłoby mnie tu dzisiaj… 5 00:00:27,277 --> 00:00:28,737 ZAPRZYSIĘŻENIE SĄDU NAJWYŻSZEGO 6 00:00:28,820 --> 00:00:31,030 bez pełnych determinacji wysiłków 7 00:00:31,114 --> 00:00:35,374 mężczyzn i kobiet, którzy nie pozwalali przepaść tym marzeniom. 8 00:00:35,452 --> 00:00:37,582 Myślę tu o takich nazwiskach, 9 00:00:37,662 --> 00:00:43,252 jak Susan B. Anthony, Elizabeth Cady Stanton i Harriet Tubman. 10 00:00:44,544 --> 00:00:49,634 Ja tylko stoję na ramionach tych odważnych osób. 11 00:00:49,716 --> 00:00:51,586 NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY 12 00:00:51,718 --> 00:00:54,598 Ta chwila nadeszła! Żądamy sprawiedliwości. 13 00:00:56,139 --> 00:01:00,769 Kobiety i mężczyźni to osoby o równym statusie i godności wobec prawa, 14 00:01:00,852 --> 00:01:06,652 i nie sądzę, żeby moja opinia czyniła ze mnie aktywistkę, 15 00:01:06,733 --> 00:01:09,493 jeśli chodzi o właściwą interpretację 16 00:01:09,569 --> 00:01:12,779 klauzuli równej ochrony z czternastej poprawki. 17 00:01:18,078 --> 00:01:20,408 Każde pokolenie w Ameryce 18 00:01:20,497 --> 00:01:24,327 będzie musiało podejmować decyzje, jak będzie walczyć, 19 00:01:24,417 --> 00:01:26,497 by dotrzymać obietnicy 14. poprawki. 20 00:01:26,586 --> 00:01:31,716 Nieustannie trwa atak, by nam odebrać te z trudem wywalczone prawa. 21 00:01:31,800 --> 00:01:32,760 PRAWA CZŁOWIEKA 22 00:01:34,094 --> 00:01:36,724 Prawa reprodukcyjne i kontrola reprodukcji 23 00:01:36,805 --> 00:01:40,135 są niezbędne, jeśli kobiety mają mieć równe prawa obywatelskie. 24 00:01:40,225 --> 00:01:45,015 Pytacie mnie o równą ochronę prawa w kontrze do osobistej autonomii, 25 00:01:45,105 --> 00:01:47,475 a ja odpowiadam, że to jedno i to samo. 26 00:01:48,900 --> 00:01:50,740 Nie wycofamy się. 27 00:01:50,819 --> 00:01:53,989 W USA dostęp do aborcji może zostać odcięty. 28 00:01:54,072 --> 00:01:56,832 Może właśnie wkraczamy w taki świat. 29 00:01:56,908 --> 00:01:58,618 To parodia sprawiedliwości. 30 00:01:58,701 --> 00:02:01,701 Moje ciało, mój wybór! 31 00:02:01,830 --> 00:02:05,790 A jeśli tak się stanie, to pokaże nam ograniczenia 14. poprawki, 32 00:02:05,875 --> 00:02:08,415 z którymi jeszcze się nie rozliczyliśmy. 33 00:02:11,422 --> 00:02:15,302 Stan kontrolujący kobietę 34 00:02:16,094 --> 00:02:20,104 odmawia jej zarówno osobistej autonomii, 35 00:02:20,181 --> 00:02:23,391 jak i równości z mężczyznami. 36 00:02:23,476 --> 00:02:25,096 CZEMU MĘŻCZYŹNI, KTÓRZY RZĄDZĄ USA, 37 00:02:25,186 --> 00:02:27,106 TAK OBSESYJNIE KONTROLUJĄ ŻYCIA KOBIET? 38 00:02:27,147 --> 00:02:30,187 Jeśli mamy być traktowane jak równe obywatelki, 39 00:02:30,275 --> 00:02:34,485 musimy walczyć o coś więcej niż o udoskonalanie jedności. 40 00:02:40,076 --> 00:02:42,906 KONTROLA 41 00:02:45,456 --> 00:02:46,996 WOLNOŚĆ DLA NASZYCH SIÓSTR 42 00:02:47,083 --> 00:02:48,923 W ostatnich latach ruch praw kobiet 43 00:02:49,002 --> 00:02:53,462 musiał odeprzeć szereg ataków na kobiecą równość i wolność. 44 00:02:54,257 --> 00:02:56,047 Na możliwość kontroli własnego życia, 45 00:02:56,176 --> 00:02:59,136 oraz na ich przywileje i swobody obywatelskie. 46 00:02:59,888 --> 00:03:01,428 A te przywileje i swobody 47 00:03:01,514 --> 00:03:04,934 zostały wywalczone w latach 70. XX wieku przez kobiety, 48 00:03:05,018 --> 00:03:06,728 które tak jak kobiety dzisiaj, 49 00:03:06,811 --> 00:03:09,731 domagały się równości w ramach 14. poprawki. 50 00:03:09,814 --> 00:03:12,864 Nagle tysiące miłych kobiet wyszło na ulice 51 00:03:12,942 --> 00:03:16,452 protestując, żądając praw ekonomicznych i władzy politycznej, 52 00:03:16,529 --> 00:03:18,989 zupełnie jak ruchy mniejszości z lat 60. 53 00:03:19,073 --> 00:03:20,533 Chcemy równouprawnienia. 54 00:03:20,617 --> 00:03:23,037 Równych praw do pracy, do szacunku... 55 00:03:23,119 --> 00:03:25,119 To nie są frywolne żądania. 56 00:03:25,205 --> 00:03:27,705 Chcemy tylko tego, co mężczyźni mają od tylu lat. 57 00:03:27,790 --> 00:03:30,840 Kobiety z lat 70. wykorzystują zasady stworzone 58 00:03:30,919 --> 00:03:32,999 przez ruch praw obywatelskich. 59 00:03:33,630 --> 00:03:37,590 Żądają rozszerzenia wykorzystania 14. poprawki w sposób, 60 00:03:37,675 --> 00:03:40,085 jakiego ten kraj wcześniej nie widział. 61 00:03:40,845 --> 00:03:45,055 Ale żeby kobiety w latach 70. mogły domagać się równości z 14. poprawki, 62 00:03:45,141 --> 00:03:46,561 muszą przejąć kontrolę… 63 00:03:47,185 --> 00:03:50,355 nad swoimi życiami, swoimi ciałami, 64 00:03:50,438 --> 00:03:53,398 i nad historią, którą my jako Amerykanie 65 00:03:53,483 --> 00:03:57,363 opowiadamy sobie o miejscu kobiety w społeczeństwie. 66 00:03:57,445 --> 00:03:59,985 Mam trzy konie, trzy psy i żonę. 67 00:04:01,491 --> 00:04:03,701 Na pewno w takiej kolejności? 68 00:04:03,785 --> 00:04:06,195 Ona jest najpiękniejszym zwierzęciem, jakie mam. 69 00:04:07,872 --> 00:04:10,422 - Jakie masz? Muszę wyjść. - Rany! 70 00:04:12,418 --> 00:04:15,338 Nie chciałbym mieć w pracy partnerki zamiast partnera. 71 00:04:15,421 --> 00:04:17,671 Myślę, że jeśli mają kwalifikacje, w porządku. 72 00:04:17,757 --> 00:04:21,337 Ale z czasem się okaże, że praca policjantki 73 00:04:21,427 --> 00:04:26,427 w radiowozie z policjantem będzie stanowić zagrożenie. 74 00:04:26,516 --> 00:04:28,936 Mężczyźni i kobiety pracują razem w społeczeństwie. 75 00:04:29,018 --> 00:04:30,938 Robią to od dawna. 76 00:04:31,020 --> 00:04:33,610 Wiemy, że czeka nas walka, 77 00:04:33,690 --> 00:04:37,150 by zdefiniować równości w sposób zrozumiały dla obu płci. 78 00:04:37,235 --> 00:04:41,235 Jesteśmy ruchem na rzecz władzy, a nie działem reklamy. 79 00:04:41,322 --> 00:04:44,582 Podważamy strukturę władzy, które obecnie istnieją. 80 00:04:45,368 --> 00:04:48,038 W latach 70. ruch kobiet 81 00:04:48,121 --> 00:04:50,831 próbuje znaleźć najlepszą strategię 82 00:04:50,915 --> 00:04:55,335 by sąd uznał, że konstytucja chroni kobiety. 83 00:04:55,420 --> 00:05:00,380 Amerykanki zobaczą w 14. poprawce 84 00:05:00,466 --> 00:05:06,006 nową możliwość na równą ochronę prawa za jej pomocą. 85 00:05:07,181 --> 00:05:11,021 Zbadałam na nowo czternastą poprawkę 86 00:05:11,144 --> 00:05:12,944 pod kątem różnic płciowych, 87 00:05:13,646 --> 00:05:18,356 i nalegam, by wykorzystać 14. poprawkę 88 00:05:18,443 --> 00:05:21,363 oraz precedens ruchu praw obywatelskich, 89 00:05:21,446 --> 00:05:27,406 by wykazać, że 14. poprawka ma też zastosowanie w kwestii dyskryminacji 90 00:05:27,493 --> 00:05:28,493 ze względu na płeć. 91 00:05:28,578 --> 00:05:32,118 Okej, możecie nie wiedzieć, co to za osoba. 92 00:05:32,206 --> 00:05:33,786 To jest Pauli Murray, 93 00:05:33,875 --> 00:05:37,545 jedna z najlepszych prawniczek swojego pokolenia. 94 00:05:37,628 --> 00:05:42,298 Jest ważną postacią w ruchu na rzecz praw kobiet 95 00:05:42,383 --> 00:05:44,053 i pionierką na tym polu, 96 00:05:44,135 --> 00:05:46,095 ale rzadko się o niej mówi. 97 00:05:46,220 --> 00:05:48,140 Dlatego chcę ją wypromować. 98 00:05:48,681 --> 00:05:50,101 Wnuczka niewolnicy, 99 00:05:50,183 --> 00:05:52,693 prawnuczka właściciela niewolników, 100 00:05:52,769 --> 00:05:54,309 niesamowita prawniczka. 101 00:05:54,937 --> 00:05:56,767 Nieważne, którym tropem podążymy 102 00:05:56,856 --> 00:05:59,276 śledząc historię walki o prawa obywatelskie 103 00:05:59,359 --> 00:06:02,069 od lat 40. do 70. XX wieku, 104 00:06:02,653 --> 00:06:04,953 wszystkie prowadzą do Pauli. 105 00:06:06,741 --> 00:06:08,201 PAULI MURRAY, ROK 1930 106 00:06:08,284 --> 00:06:12,464 Wychowana w stanie, gdzie panowały prawa Jima Crowa, Murray żyje w myśl zasady: 107 00:06:13,122 --> 00:06:15,462 „Zamiast się złościć zmądrzej”. 108 00:06:16,334 --> 00:06:21,054 Odmówiła ustąpienia miejsca w autobusie 15 lat przed Rosą Parks. 109 00:06:21,589 --> 00:06:26,389 Jej argumentacja prawna dotycząca 14. poprawki z czasów studiów 110 00:06:26,469 --> 00:06:28,639 trafiła do Thurgooda Marshalla, 111 00:06:28,721 --> 00:06:31,891 który wykorzystał je w sprawie „Brown kontra Rada Edukacji”. 112 00:06:32,558 --> 00:06:37,398 Ale Murray nie zatrzymuje się na kwestii równości czarnych i białych Amerykanów. 113 00:06:37,939 --> 00:06:41,229 Uważa, że 14. poprawkę można wykorzystać, 114 00:06:41,317 --> 00:06:44,647 by zapewnić kobietom pełną równość z mężczyznami. 115 00:06:45,988 --> 00:06:48,658 Twierdzi, że dyskryminacja ze względu na płeć 116 00:06:48,741 --> 00:06:51,541 jest podobna do dyskryminacji rasowej. 117 00:06:52,328 --> 00:06:56,958 To głównie dzięki geniuszowi Murray, 118 00:06:57,041 --> 00:07:02,631 dzięki zapewnionej przez nią podstawie pojawia się możliwość 119 00:07:02,713 --> 00:07:04,553 pewnego renesansu 120 00:07:04,632 --> 00:07:06,222 czternastej poprawki. 121 00:07:06,300 --> 00:07:08,800 Uwolnijcie nasze siostry, uwolnijcie nas! 122 00:07:10,847 --> 00:07:14,637 Ruch praw kobiet idzie śladem ruchu na rzecz praw obywatelskich. 123 00:07:14,725 --> 00:07:17,015 To był czas zmian i niepokojów społecznych, 124 00:07:17,103 --> 00:07:20,523 moment, w którym nadszedł czas na zmiany. 125 00:07:20,606 --> 00:07:23,816 Chcemy, by 14. poprawka obejmowała też kobiety. 126 00:07:26,279 --> 00:07:28,159 Jak do tego doszło? 127 00:07:28,239 --> 00:07:32,199 Czy to nie oczywiste, że konstytucja mówi też o kobietach? 128 00:07:33,035 --> 00:07:37,865 Okazuje się, że ta walka sięga czasów jeszcze sprzed powstania 14. poprawki, 129 00:07:38,499 --> 00:07:40,959 czasów założenia naszego kraju. 130 00:07:43,671 --> 00:07:46,881 ZAŁOŻENIE USA, ROK 1776 131 00:07:46,966 --> 00:07:50,176 Ludzie lubią mówić: „konstytucja twierdzi to”, 132 00:07:50,261 --> 00:07:51,971 „konstytucja mówi tamto”. 133 00:07:52,054 --> 00:07:54,274 Tak naprawdę Konstytucja niewiele mówi. 134 00:07:54,348 --> 00:07:55,768 KARTA PRAW 135 00:07:55,850 --> 00:07:58,520 Konstytucja nawet nie wspomina o kobietach, 136 00:07:58,603 --> 00:08:00,653 a już na pewno nie mówi o ich prawach. 137 00:08:00,730 --> 00:08:03,400 Abigail Adams wzywa męża, Johna Adamsa, 138 00:08:03,483 --> 00:08:06,113 by pamiętał o kobietach, ale nikt o nich nie pamięta. 139 00:08:06,194 --> 00:08:09,074 To ma być rząd „nas, narodu”. 140 00:08:09,155 --> 00:08:12,695 Kobiety nie były uznawane za równe w świetle prawa. 141 00:08:13,743 --> 00:08:16,083 Kobiety po prostu nie były brane pod uwagę. 142 00:08:16,162 --> 00:08:18,922 Nie dlatego, że nie pytały i nic nie mówiły, 143 00:08:18,998 --> 00:08:20,418 czy że o tym nie szeptano. 144 00:08:20,500 --> 00:08:24,960 Po prostu konstytucji nie wymyślono, by zmieniała relacje między płciami. 145 00:08:27,840 --> 00:08:30,590 Gdy przyjęto czternastą poprawkę, 146 00:08:30,676 --> 00:08:34,176 wszyscy myśleli o jej znaczeniu w kontekście 147 00:08:34,263 --> 00:08:36,313 dyskryminacji rasowej. 148 00:08:36,390 --> 00:08:41,310 Kobiety liczą, że nie będzie się odnosić wyłącznie do Afroamerykanów, 149 00:08:41,395 --> 00:08:42,355 lecz do każdego. 150 00:08:42,438 --> 00:08:44,568 Nawet przed wojną secesyjną, 151 00:08:44,649 --> 00:08:47,779 przed wprowadzeniem 14 poprawki, 152 00:08:47,860 --> 00:08:50,320 kobiety agitowały o równouprawnienie. 153 00:08:50,404 --> 00:08:52,624 Ruch praw kobiet uważa małżeństwo 154 00:08:52,698 --> 00:08:54,698 za rodzaj niewolnictwa kobiet. 155 00:08:54,784 --> 00:08:58,414 Chodzi o to, że kobiety nie posiadają owoców własnej pracy, 156 00:08:58,496 --> 00:08:59,746 ani własnego ciała. 157 00:08:59,830 --> 00:09:02,580 Mają nadzieję, że wszystkie te zależności 158 00:09:02,667 --> 00:09:05,997 zostaną zniesione przez 14. poprawkę. 159 00:09:06,837 --> 00:09:10,127 Skoro może ona zapewnić równość międzyrasową, 160 00:09:10,216 --> 00:09:14,346 dlaczego nie miałaby zapewnić równości między kobietami i mężczyznami? 161 00:09:16,806 --> 00:09:21,306 A tymczasem ta poprawka w ogóle ich nie uwzględnia. 162 00:09:23,354 --> 00:09:25,944 Czternasta poprawka miała pewien cel. 163 00:09:26,023 --> 00:09:28,323 I nie była nim równość kobiet. 164 00:09:28,985 --> 00:09:31,525 Czternasta poprawka nie dała kobietom praw. 165 00:09:31,612 --> 00:09:33,492 Zachowała status quo. 166 00:09:34,448 --> 00:09:37,618 Czternasta poprawka zajmuje się kwestią 167 00:09:37,702 --> 00:09:42,002 naprawienia krzywd niewolnictwa, a kobiety zostały odsunięte na bok. 168 00:09:43,124 --> 00:09:48,094 Autorzy czternastej poprawki nie byli feministami. 169 00:09:49,380 --> 00:09:50,970 To był złowróżbny początek 170 00:09:51,048 --> 00:09:55,548 walki o prawa kobiet w związku z 14. poprawką. 171 00:09:55,636 --> 00:09:57,716 Feministki były wściekłe. 172 00:10:01,392 --> 00:10:03,102 „Kobiety nie były niewolnikami. 173 00:10:03,185 --> 00:10:05,225 Nie odmawiano im inteligencji. 174 00:10:05,313 --> 00:10:07,063 Nie były upadlane. 175 00:10:07,148 --> 00:10:10,278 Nie spotykają ich żadne uprzedzenia w związku z ich płcią. 176 00:10:10,359 --> 00:10:14,569 Wręcz przeciwnie, są szanowane, czczone i kochane... 177 00:10:15,364 --> 00:10:16,954 jeśli na to zasługują”. 178 00:10:18,909 --> 00:10:20,749 Jeśli chcemy poznać historię kobiet 179 00:10:20,828 --> 00:10:24,208 i tego, na ile sposobów społeczeństwo je kontrolowało, 180 00:10:24,290 --> 00:10:26,500 musimy zacząć od praw rodzinnych. 181 00:10:26,584 --> 00:10:29,004 Zgodnie z powszechną doktryną prawa, 182 00:10:29,086 --> 00:10:32,256 tożsamość prawna męża i żony jest jednym i tym samym: 183 00:10:32,340 --> 00:10:34,050 tożsamością męża. 184 00:10:34,175 --> 00:10:38,345 On dosłownie ją przykrywa i zawsze reprezentuje ją publicznie. 185 00:10:39,930 --> 00:10:42,770 Kobiety nie miały niczego, żadnej tożsamości prawnej. 186 00:10:42,850 --> 00:10:45,810 Nie istniały legalnie, nie mogły niczego posiadać. 187 00:10:45,895 --> 00:10:48,105 Nie mogły zasiadać w ławach przysięgłych. 188 00:10:48,189 --> 00:10:50,609 Nie miały prawa do własnej pensji. 189 00:10:50,691 --> 00:10:54,781 Nie miały niczego, co uważamy za podstawowe prawa obywatelskie. 190 00:10:54,862 --> 00:10:59,122 Praca w sferze publicznej, zarabianie, to wszystko było 191 00:10:59,200 --> 00:11:00,530 zadaniem mężczyzny. 192 00:11:00,618 --> 00:11:01,738 Kobiety są płochliwe. 193 00:11:01,827 --> 00:11:04,537 Ich miejsce jest w sferze prywatnej, 194 00:11:04,622 --> 00:11:07,712 w domu, w roli opiekunki dzieci. 195 00:11:09,126 --> 00:11:11,336 To nie było tylko społeczne tabu, 196 00:11:11,420 --> 00:11:15,720 istniały też formalne ograniczenia ze strony instytucji społecznych. 197 00:11:16,258 --> 00:11:19,678 Kobiety miały swoją strefę, prywatną, a mężczyźni swoją: 198 00:11:20,262 --> 00:11:23,272 strefę publiczną: pracę, rynek gospodarczy. 199 00:11:30,272 --> 00:11:32,942 Kobiety jednak robiły wszystko, co w ich mocy, 200 00:11:33,025 --> 00:11:35,435 by 14. poprawka objęła również ich problemy. 201 00:11:37,405 --> 00:11:40,275 BRADWELL KONTRA STAN ILLINOIS, ROK 1872 202 00:11:41,784 --> 00:11:42,744 AKTYWISTKA, ROK 1868 203 00:11:42,785 --> 00:11:45,995 „Kobiety mają prawo myśleć i działać jako jednostki. 204 00:11:46,080 --> 00:11:48,750 Gdyby Wielki Ojciec chciał, by było inaczej, 205 00:11:48,874 --> 00:11:52,174 wsadziłby Ewę do klatki i dał Adamowi klucz”. 206 00:11:52,253 --> 00:11:55,923 Myra Bradwell mieszka w Illinois 207 00:11:56,006 --> 00:11:58,586 i jest mężatką, ale chce być prawniczką. 208 00:11:59,135 --> 00:12:01,465 Jej pozew trafia aż do Sądu Najwyższego, 209 00:12:01,554 --> 00:12:04,314 w którym twierdzi, że 14. poprawka drastycznie 210 00:12:04,390 --> 00:12:06,980 podważyła prawo zwyczajowe, wedle którego 211 00:12:07,059 --> 00:12:10,939 kobieta nigdy nie mogłaby zostać praktykującą prawniczką. 212 00:12:11,021 --> 00:12:15,071 Twierdzi więc, że jeden z przywilejów, czy też swobód obywatelskich 213 00:12:15,151 --> 00:12:18,531 gwarantowanych przez 14. poprawkę pozwala jej być prawniczką. 214 00:12:18,612 --> 00:12:19,532 POPRAWKA 215 00:12:19,655 --> 00:12:22,865 Nowa poprawka zapewnia wolność osobistą wszystkim obywatelom, 216 00:12:22,950 --> 00:12:26,750 co oznacza, że mężczyźni i kobiety muszą być traktowani tak samo. 217 00:12:28,748 --> 00:12:31,788 Sąd Najwyższy czyta tekst czternastej poprawki 218 00:12:31,876 --> 00:12:34,296 i stwierdza, że tak nie jest. 219 00:12:34,378 --> 00:12:40,428 Sąd powiedział: „Nie, prawo może dyskryminować kobiety, 220 00:12:40,509 --> 00:12:44,559 ponieważ kobiety są z natury inne niż mężczyźni 221 00:12:44,638 --> 00:12:47,888 i są bardziej płochliwe”. Tak stwierdził sąd. 222 00:12:47,975 --> 00:12:52,095 „Mężczyzna jest, albo powinien być obrońcą i stróżem kobiety. 223 00:12:52,188 --> 00:12:54,648 „Naturalna płochliwość i delikatność, 224 00:12:54,774 --> 00:12:56,324 przynależna płci żeńskiej, 225 00:12:56,400 --> 00:12:59,650 sprawia, że nie nadają się do wielu publicznych funkcji. 226 00:12:59,737 --> 00:13:02,777 Nadrzędnym przeznaczeniem i misją kobiet 227 00:13:02,865 --> 00:13:07,035 jest wypełniać szlachetne i łagodne obowiązki żony i matki. 228 00:13:07,119 --> 00:13:08,909 Takie jest prawo Stwórcy”. 229 00:13:10,331 --> 00:13:14,001 Nie ma potrzeby, by funkcjonowały w sferze publicznej 230 00:13:14,084 --> 00:13:16,754 jako wyborczynie, pracownice, ktokolwiek. 231 00:13:17,505 --> 00:13:22,005 Mają być żonami i matkami, i mają pozostać na swoich miejscach. 232 00:13:22,468 --> 00:13:26,218 W tej jednej opinii widać całą historię. 233 00:13:26,305 --> 00:13:28,845 Wszystkie te powody, przez które 234 00:13:28,933 --> 00:13:32,813 historycznie uważaliśmy kobiety za gorsze lub inne. 235 00:13:32,895 --> 00:13:34,855 Wszystkie te argumenty są użyte, 236 00:13:34,939 --> 00:13:38,689 by odrzucić jej próbę wywalczenia równych praw. 237 00:13:38,776 --> 00:13:44,066 Gdybym była Myrą Bradwell i usłyszała, że mój los jest przesądzony, 238 00:13:44,156 --> 00:13:46,026 ponieważ jestek kobietą, 239 00:13:46,158 --> 00:13:52,328 a moim przeznaczeniem jest mieć dzieci, być żoną, opiekować się domem, 240 00:13:52,414 --> 00:13:54,294 wyszłabym chyba z siebie. 241 00:13:54,375 --> 00:13:56,915 Poprzez ten wyrok Sąd Najwyższy 242 00:13:57,002 --> 00:14:02,802 wpisał do konstytucji głęboko patriarchalną 243 00:14:02,883 --> 00:14:04,553 wizję świata. 244 00:14:04,635 --> 00:14:08,805 Zdają się mówić: „Bóg tak to zaplanował”. 245 00:14:08,889 --> 00:14:11,559 Tak zawsze było i będzie. 246 00:14:11,642 --> 00:14:15,942 A jeśli to podważymy, podważymy fundamenty całego społeczeństwa. 247 00:14:16,021 --> 00:14:20,191 Stało się jasne, że 14. poprawka nic w tej sprawie nie pomoże. 248 00:14:23,487 --> 00:14:26,117 RATYFIKACJA 19. POPRAWKI, ROK 1920 249 00:14:27,783 --> 00:14:29,873 SUFRAŻYSTKI WYGRYWAJĄ 250 00:14:32,204 --> 00:14:36,584 26 sierpnia 1920 roku oficjalnie ratyfikowano 19. poprawkę. 251 00:14:36,667 --> 00:14:41,627 Dopiero w 1920 roku kobiety wywalczyły prawo do głosowania. 252 00:14:41,714 --> 00:14:43,514 Trochę to zajęło. 253 00:14:44,300 --> 00:14:47,470 Wygrana praw wyborczych wywarła największy wpływ na słabszą płeć, 254 00:14:47,553 --> 00:14:50,893 uczyniła ją bowiem równą mężczyznom w świetle prawa. 255 00:14:51,015 --> 00:14:53,975 Aktywistki praw kobiet sądzą, że 19. poprawka 256 00:14:54,059 --> 00:14:56,899 zniesie większość barier utrudniających 257 00:14:56,979 --> 00:14:59,019 udział kobiet w życiu publicznym. 258 00:14:59,648 --> 00:15:03,318 Powszechne prawo wyborcze kobiet było odpowiedzialne 259 00:15:03,402 --> 00:15:06,782 za przejście kobiet z ich miejsca w domu do miejsca w słońcu. 260 00:15:09,742 --> 00:15:12,042 Kobiety zyskują prawa wyborcze, 261 00:15:12,161 --> 00:15:16,621 ale to nie skłania Sądu Najwyższego do zmiany podejścia 262 00:15:16,707 --> 00:15:20,537 w kwestii 14. poprawki i równej ochrony prawa. 263 00:15:22,296 --> 00:15:26,176 Gdy kobiety zwróciły się do sądów i przywołały 19. poprawkę 264 00:15:26,258 --> 00:15:29,008 jako dowód na potrzebę zmiany innych ograniczeń, 265 00:15:29,803 --> 00:15:33,433 niemal wszystkie pozwy zostały oddalone z uzasadnieniem w stylu: 266 00:15:33,515 --> 00:15:36,095 „Dzięki 19. poprawce możecie głosować, 267 00:15:36,185 --> 00:15:38,595 nie daje wam ona żadnych innych praw”. 268 00:15:39,188 --> 00:15:40,518 Dotyczy ona tylko wyborów. 269 00:15:41,982 --> 00:15:46,952 Prosicie sędziów, by wzięli pod uwagę, że czasy się zmieniają, 270 00:15:48,322 --> 00:15:51,742 że powinni odrzucić dawny patriarchat 271 00:15:51,825 --> 00:15:54,495 i uznać równość płci. 272 00:15:55,245 --> 00:15:57,825 A to wszystko są starzy biali mężczyźni. 273 00:16:00,709 --> 00:16:07,169 Na dodatek całkiem przesiąkli pewnym szczególnym stylem życia. 274 00:16:08,926 --> 00:16:14,006 Kobiety ciągle muszą się zmagać z takimi poglądami. 275 00:16:14,098 --> 00:16:20,148 Seksistowskim, mizoginistycznym motywem przewodnim, który wpisano do konstytucji. 276 00:16:20,229 --> 00:16:24,399 Tok rozumowanie, że prawo może chronić kobiety, jest wykorzystywany, 277 00:16:24,483 --> 00:16:27,703 by usprawiedliwiać prawa, które zabraniają kobietom 278 00:16:27,778 --> 00:16:30,408 pracować jako kelnerki w barach. 279 00:16:30,489 --> 00:16:34,159 „Praca w nocy szkodzi zdrowiu kobiet 280 00:16:34,243 --> 00:16:39,043 i zagraża ich specyficznemu, naturalnemu funkcjonowaniu, 281 00:16:39,164 --> 00:16:43,924 naraża je na niebezpieczeństwa i zagrożenia nocnego życia”. 282 00:16:44,003 --> 00:16:47,553 Jest wykorzystywana do usprawiedliwienia prawa pracy, 283 00:16:47,631 --> 00:16:51,011 które ogranicza czas, w jakim kobieta może pracować. 284 00:16:51,093 --> 00:16:55,473 „Szkodliwe konsekwencje są bardziej dotkliwe dla kobiet niż dla mężczyzn, 285 00:16:55,556 --> 00:16:57,766 ze względu na ich delikatniejszy organizm”. 286 00:16:58,434 --> 00:17:01,154 Stanowi podstawę podwójnych standardów prawa, 287 00:17:01,228 --> 00:17:03,148 które pozwalają na kontynuację 288 00:17:03,230 --> 00:17:06,280 ustawowego podporządkowania kobiet. 289 00:17:08,902 --> 00:17:12,112 Oto, jak bardzo zaostrzyła się sytuacja między kobietami a Sądem. 290 00:17:12,197 --> 00:17:15,197 Sąd Najwyższy nie zawsze miał siedzibę tam, gdzie teraz. 291 00:17:15,284 --> 00:17:19,544 W 1935 roku rząd szukał nieruchomości pod nową siedzibę, 292 00:17:20,164 --> 00:17:23,544 i nigdy nie uwierzycie, co zrobili, by ją uzyskać. 293 00:17:24,126 --> 00:17:27,046 Przejęli siedzibę Narodowej Partii Kobiet. 294 00:17:27,588 --> 00:17:29,838 Zrobiono zdjęcie, jak rząd USA 295 00:17:29,923 --> 00:17:33,183 przekazuje czek prawniczce Narodowej Partii Kobiet. 296 00:17:34,011 --> 00:17:35,261 Ona wygląda, jakby myślała: 297 00:17:35,888 --> 00:17:37,098 „Wezmę te pieniądze. 298 00:17:37,222 --> 00:17:39,732 Wezmę je, ale wiesz, że to nie w porządku. 299 00:17:42,436 --> 00:17:43,846 Bardzo nie w porządku”. 300 00:17:51,904 --> 00:17:53,614 Być może to odpowiednie, ta wizja, 301 00:17:53,697 --> 00:17:58,987 że Sąd Najwyższy został dosłownie wzniesiony na kościach tego ruchu. 302 00:17:59,828 --> 00:18:01,618 „Gdzie nie pojedziecie, 303 00:18:01,747 --> 00:18:05,287 stopień postępu jest nierozłącznie związany z kobietami. 304 00:18:05,375 --> 00:18:07,625 Jeśli jesteś w postępowym kraju, 305 00:18:07,711 --> 00:18:09,251 kobiety też są postępowe”. 306 00:18:10,214 --> 00:18:15,514 Dziewiętnasta poprawka nie stworzy świata równości płci. 307 00:18:15,636 --> 00:18:20,426 Dlatego trzeba wrócić do 14. poprawki, bo co innego... 308 00:18:20,516 --> 00:18:23,686 Co innego nam pozostaje? 309 00:18:23,769 --> 00:18:26,019 Czternasta poprawka kusi swą klauzulą 310 00:18:26,105 --> 00:18:27,645 o równej ochronie prawa, 311 00:18:27,731 --> 00:18:30,981 wedle której stany nie mogą jej odmówić obywatelom. 312 00:18:31,068 --> 00:18:33,398 RÓWNA OCHRONA PRAW 313 00:18:33,487 --> 00:18:38,867 Więc kobiety muszą polegać na tej bardzo nieprecyzyjnej klauzuli, 314 00:18:38,951 --> 00:18:44,541 by argumentować, że przestrzeganie konstytucji wymaga równości płci. 315 00:18:45,582 --> 00:18:48,382 Oto, z czym muszą się zmagać kobiety lat 70., 316 00:18:48,460 --> 00:18:50,550 jeśli chodzi o równouprawnienie. 317 00:18:50,629 --> 00:18:52,759 Pauli Murray zna tę historię. 318 00:18:53,340 --> 00:18:56,970 Wie, że 14. poprawka nigdy wcześniej nie obejmowała kobiet. 319 00:18:57,553 --> 00:19:00,893 Ale w latach 50. XX wiedziała też, jak trudno będzie 320 00:19:00,973 --> 00:19:04,273 obalić prawa Jima Crowa podczas ruchu na rzecz praw obywatelskich. 321 00:19:04,351 --> 00:19:05,641 I patrzcie, co osiągnęła. 322 00:19:06,436 --> 00:19:09,606 To kobieta, która nie cofa się przed trudnościami, 323 00:19:09,690 --> 00:19:11,980 gdy wie, że postępuje słusznie. 324 00:19:13,485 --> 00:19:18,115 Powstaje pytanie, jak przekonać Sąd Najwyższy, 325 00:19:18,198 --> 00:19:20,658 że klauzula równej ochrony może mówić o płci 326 00:19:20,742 --> 00:19:23,662 w taki sam sposób, jak mówi o kwestiach rasy. 327 00:19:25,330 --> 00:19:27,080 „Można by uznać, że tak samo, 328 00:19:27,166 --> 00:19:29,746 jak osobne szkoły dla czarnych i białych dzieci 329 00:19:29,835 --> 00:19:32,165 z samej swej natury nie są równe, 330 00:19:32,254 --> 00:19:34,304 podział ludzi na podstawie płci 331 00:19:34,381 --> 00:19:36,761 jest dziś nierozsądny i dyskryminujący”. 332 00:19:36,842 --> 00:19:40,302 Analogia pomiędzy rasą a płcią 333 00:19:40,387 --> 00:19:43,057 staje się jednym z punktów argumentacji. 334 00:19:43,140 --> 00:19:46,940 „Nie mówię, że rasa i płeć to identyczne kwestie. 335 00:19:47,811 --> 00:19:50,861 Mówię, że można je porównać w pewnych aspektach. 336 00:19:50,939 --> 00:19:53,439 Obie grupy mają wspólne problemy, takie jak 337 00:19:53,525 --> 00:19:55,435 dyskryminacja przy zatrudnianiu, 338 00:19:55,527 --> 00:19:57,737 czy brak reprezentacji w rządzie”. 339 00:19:58,238 --> 00:20:01,828 Pauli Murray mówi, że kwestia płci 340 00:20:01,909 --> 00:20:05,699 w dużej mierze przypomina problem rasowy, ponieważ chodzi w niej 341 00:20:05,787 --> 00:20:08,457 o pewne niezmienne cechy ludzi, 342 00:20:08,540 --> 00:20:12,420 które nie wpływają na możliwość wniesienia wkładu w społeczeństwo. 343 00:20:12,502 --> 00:20:16,422 Ten argument został przyjęty w całości 344 00:20:16,506 --> 00:20:19,176 przez samą Ruth Bader Ginsburg. 345 00:20:23,597 --> 00:20:27,807 Myślę, że RBG zasługuje na lepszą prezentację, niż ja mogę jej dać. 346 00:20:28,977 --> 00:20:32,147 Sławna RBG do tego stopnia stała się ikoną popkultury, 347 00:20:32,231 --> 00:20:35,571 że ktoś, kto ją przedstawia, powinien to zrobić o tak… 348 00:20:46,954 --> 00:20:50,174 „To jasne, że podstawowym celem 14. poprawki była eliminacja 349 00:20:50,249 --> 00:20:51,579 dyskryminacji rasowej, 350 00:20:51,625 --> 00:20:53,285 RUTH BADER GINSBURG ADWOKATKA, 1973 351 00:20:53,377 --> 00:20:57,167 bo kolor skóry nie ma związku z potencjałem człowieka. 352 00:20:57,881 --> 00:21:02,431 Tak jak rasa, płeć jest widoczną, niezmienną cechą, 353 00:21:02,511 --> 00:21:05,311 niepowiązaną z potencjałem jednostki”. 354 00:21:07,140 --> 00:21:11,520 Ruth Bader Ginsburg była bardzo zdeterminowaną Żydówką 355 00:21:11,603 --> 00:21:12,813 z Brooklynu. 356 00:21:12,896 --> 00:21:15,316 Studiowała na wydziale prawa w Harvardzie 357 00:21:15,399 --> 00:21:18,239 jako jedna z dziewięciu kobiet w swym roczniku. 358 00:21:18,777 --> 00:21:20,567 Po ukończeniu studiów 359 00:21:20,696 --> 00:21:24,406 ma olbrzymie kłopoty, by znaleźć sędziego, 360 00:21:24,491 --> 00:21:27,291 który dałby jej szansę, bo ówcześni sędziowie 361 00:21:27,369 --> 00:21:29,619 nie zatrudniali kobiet w swych gabinetach. 362 00:21:30,664 --> 00:21:34,384 Zaczęła więc zgłaszać pozwy o dyskryminację ze względu na płeć, 363 00:21:34,459 --> 00:21:38,629 i to jej praca sprawia, że Sąd Najwyższy przygląda się 364 00:21:38,714 --> 00:21:42,184 tym ustawom opierającym się na rolach płciowych. 365 00:21:43,135 --> 00:21:45,095 „Większość mężczyzn w sądzie nie kojarzyła 366 00:21:45,178 --> 00:21:48,218 dyskryminacji, rozumianej w nieprzyjemny sposób, 367 00:21:48,307 --> 00:21:50,057 z tym, jak traktowano kobiety. 368 00:21:50,142 --> 00:21:54,402 Naprawdę wierzyli, że kobiety mają wszystko, co najlepsze. 369 00:21:54,938 --> 00:21:58,278 Wyzwaniem była edukacja mężczyzn zasiadających w ławach 370 00:21:58,400 --> 00:22:01,530 by pomóc im zrozumieć, że coś jest nie tak z tym światem”. 371 00:22:01,611 --> 00:22:03,031 W latach 70. 372 00:22:03,113 --> 00:22:06,663 powódki z ruchu kobiet zgłaszały sprawy do sądów, w których 373 00:22:06,742 --> 00:22:09,202 zdecydowanie dominowali mężczyźni. 374 00:22:09,911 --> 00:22:11,791 Ruth Bader Ginsburg mówi: „Wiecie co? 375 00:22:11,872 --> 00:22:17,092 Jeśli mam wzbudzić współczucie i uwagę sędziów Sądu Najwyższego, 376 00:22:17,169 --> 00:22:19,629 muszę im pokazać inną osobę 377 00:22:19,713 --> 00:22:22,013 i opowiedzieć im inną historię”. 378 00:22:22,591 --> 00:22:24,221 Wybiera więc mężczyzn, 379 00:22:24,301 --> 00:22:27,551 którzy są dyskryminowani ze względu na płeć. 380 00:22:28,180 --> 00:22:30,560 FRONTIERO KONTRA RICHARDSON, ROK 1973 381 00:22:30,640 --> 00:22:34,640 Sprawa z 1973 roku, zwana „Frontiero kontra Richardson”, wygląda tak: 382 00:22:34,728 --> 00:22:37,478 Sharon Frontiero jest w wojsku 383 00:22:37,564 --> 00:22:41,694 i nie przyznano jej zasiłku na mieszkanie dla męża, 384 00:22:41,777 --> 00:22:44,357 podczas gdy inni oficerowie go dostają. 385 00:22:44,446 --> 00:22:48,576 Idzie więc do biura pomocy zwrócić na to uwagę. 386 00:22:48,658 --> 00:22:51,078 Dostaje odpowiedź: „To normalne, Sharon”. 387 00:22:51,953 --> 00:22:55,083 Żonom żołnierzy Sił Powietrznych 388 00:22:55,165 --> 00:22:57,625 zasiłek przyznawano automatycznie. 389 00:22:58,293 --> 00:23:02,173 Ale mężowie żołnierek Sił Powietrznych 390 00:23:02,255 --> 00:23:06,215 musieli udowodnić, że są zależni finansowo od małżonki. 391 00:23:07,177 --> 00:23:11,967 Tak więc to ten mężczyzna podważył prawo oparte o różnice płci 392 00:23:12,057 --> 00:23:16,477 twierdząc, że narusza ono równą ochronę w ramach czternastej poprawki. 393 00:23:16,561 --> 00:23:18,861 Wygrali tę sprawę. 394 00:23:20,607 --> 00:23:24,737 Sędzia Brennan pisze opinię dla Sądu Najwyższego, 395 00:23:24,820 --> 00:23:30,620 którą zaczyna od omówienia historii wyroków Sądu w sprawie płci. 396 00:23:31,535 --> 00:23:35,455 „To prawda, że sytuacja kobiet uległa poprawie w ostatnich dekadach. 397 00:23:36,123 --> 00:23:38,173 Mimo to nie ulega wątpliwości, 398 00:23:38,250 --> 00:23:40,590 że kobiety wciąż zmagają się z dyskryminacją 399 00:23:40,669 --> 00:23:43,839 w instytucjach edukacyjnych, na rynku pracy, 400 00:23:43,922 --> 00:23:45,842 i na arenie politycznej. 401 00:23:46,633 --> 00:23:49,513 Nasz naród ma długą, niechlubną historię 402 00:23:49,594 --> 00:23:50,764 dyskryminacji płciowej. 403 00:23:51,680 --> 00:23:54,140 Tradycyjnie dyskryminację kobiet 404 00:23:54,224 --> 00:23:57,104 uzasadniano postawą romantycznego paternalizmu, 405 00:23:57,811 --> 00:24:01,521 która umieszczała je nie na piedestale, lecz w klatce. 406 00:24:03,233 --> 00:24:05,403 Mając to na uwadze, 407 00:24:05,485 --> 00:24:08,485 możemy jedynie stwierdzić, że podziały na podstawie płci, 408 00:24:08,572 --> 00:24:12,742 podobnie jak podziały na podstawie rasy czy pochodzenia, 409 00:24:12,826 --> 00:24:14,446 są z gruntu podejrzane”. 410 00:24:16,204 --> 00:24:17,914 Klauzula o równej ochronie 411 00:24:17,998 --> 00:24:21,418 pozwala aktywistkom jeździć po całym kraju 412 00:24:21,501 --> 00:24:26,211 i mówić: „Nie można tak bez powodu inaczej traktować mężczyzn i kobiet. 413 00:24:26,298 --> 00:24:29,588 W większości przypadków mają prawo być traktowani tak samo”. 414 00:24:49,779 --> 00:24:54,119 Ta interpretacja zmienia oblicze prawa 415 00:24:54,201 --> 00:24:56,201 w niezwykle dramatyczny sposób. 416 00:24:56,995 --> 00:25:00,575 Nie rozwiązuje jednak wielu sytuacji, 417 00:25:00,665 --> 00:25:04,415 których kobiety i mężczyźni nie doświadczają w ten sam sposób. 418 00:25:04,503 --> 00:25:06,633 Równość kobiet wiąże się 419 00:25:06,713 --> 00:25:09,763 z ich możliwością sprawowania kontroli nad własnymi ciałami. 420 00:25:09,841 --> 00:25:12,931 Ale ówczesne sądy, podobnie jak ich poprzednicy, 421 00:25:13,011 --> 00:25:14,181 nie widzą tego problemu. 422 00:25:14,846 --> 00:25:18,176 W celu zyskania praw reprodukcyjnych dzięki 14. poprawce, 423 00:25:18,266 --> 00:25:21,386 kobiety potrzebują zupełnie nowej strategii. 424 00:25:24,189 --> 00:25:27,479 BUCK KONTRA BELL, ROK 1927 425 00:25:29,110 --> 00:25:33,410 Czternasta poprawka była wielokrotnie cytowana 426 00:25:33,490 --> 00:25:36,280 w wielu sprawach o prawa reprodukcyjne. 427 00:25:36,368 --> 00:25:37,828 CARRIE I EMMA BUCK, 1924 428 00:25:37,953 --> 00:25:40,333 Najbardziej skandaliczna sprawa, „Buck kontra Bell”, 429 00:25:41,289 --> 00:25:44,379 dotyczyła pozwu po tym, jak stan Wirginia 430 00:25:44,459 --> 00:25:48,629 wysterylizował, to znaczy operacyjnie podwiązał jajowody Carrie Buck. 431 00:25:50,966 --> 00:25:54,216 Buck wniosła pozew twierdząc, że odebrano jej prawa, 432 00:25:54,302 --> 00:25:56,262 ponieważ zrobiono to bez jej zgody. 433 00:25:58,098 --> 00:26:00,058 A Sąd Najwyższy wydał wyrok 434 00:26:00,141 --> 00:26:03,651 w duchu protekcjonalnej, wciąż powracającej idei, 435 00:26:03,728 --> 00:26:06,268 że reprodukcja kobiet to ich jedyna funkcja, 436 00:26:06,356 --> 00:26:10,776 w związku z czym państwo ma prawo nią rozporządzać i ją kontrolować. 437 00:26:12,946 --> 00:26:17,366 W tym samym czasie Wirginia uchwala ustawę o nienaruszalności rasowej. 438 00:26:17,450 --> 00:26:19,410 Napisała ją Eugeniczna Rada Wirginii. 439 00:26:19,494 --> 00:26:23,164 Ustawa ma na celu ochronę interesów białej rasy. 440 00:26:23,248 --> 00:26:27,668 Zabrania ona białym ludziom ślubów z osobami innych ras. 441 00:26:27,752 --> 00:26:29,422 To prawo eugeniczne. 442 00:26:30,630 --> 00:26:34,840 Chodzi o to, że kto nie był zamożnym, białym, zamężnym posiadaczem majątku, 443 00:26:34,926 --> 00:26:37,636 według ówczesnej nauki eugenicznej 444 00:26:37,721 --> 00:26:39,971 prawdopodobnie miał problematyczne geny, 445 00:26:40,056 --> 00:26:42,976 co sugerowało, że nie powinien móc się rozmnażać. 446 00:26:43,852 --> 00:26:48,272 Słynny sędzia Sądu Najwyższego, Oliver Wendell Holmes, 447 00:26:48,898 --> 00:26:51,688 pisze opinię w sprawie Buck kontra Bell, 448 00:26:51,776 --> 00:26:55,736 w której stwierdza, że stan Wirginia jak najbardziej ma prawo, 449 00:26:55,822 --> 00:26:59,492 by zlecić sterylizację osób słabych na umyśle… 450 00:27:02,412 --> 00:27:05,922 Opinia ta wręcz poraża swym brakiem empatii. 451 00:27:05,999 --> 00:27:09,129 „Trzy pokolenia imbecylów nam wystarczą”. 452 00:27:09,210 --> 00:27:10,960 Nawet dziś ciężko się tego słucha. 453 00:27:14,132 --> 00:27:17,342 Prawo Carrie Buck do procesu zostaje zachowane, 454 00:27:17,427 --> 00:27:21,967 a Sąd Najwyższy stwierdza, że stany mogą tak postępować. 455 00:27:22,057 --> 00:27:24,977 Że to nie narusza 14. poprawki. 456 00:27:25,644 --> 00:27:29,114 Dlaczego tylu mężczyzn uważa, że kobiety trzeba kontrolować i chronić? 457 00:27:29,189 --> 00:27:31,189 Ponieważ uważano je za własność. 458 00:27:31,274 --> 00:27:32,864 Własność nie może się bronić. 459 00:27:32,942 --> 00:27:35,242 Szezlong nie pobije włamywacza. 460 00:27:35,320 --> 00:27:37,610 To wymówka, którą mężczyźni uzasadniają biologią. 461 00:27:37,697 --> 00:27:40,907 Postrzegają oni kobiety jako mniejsze i przez to słabsze. 462 00:27:40,992 --> 00:27:42,912 Płoche umysły, delikatne ciała… 463 00:27:42,994 --> 00:27:46,464 Przez długi czas praca poza domem wiązała się z dużym wysiłkiem. 464 00:27:46,539 --> 00:27:50,249 Mężczyźni mogli ucinać dyskusje stwierdzeniem, że są silniejsi fizycznie. 465 00:27:50,335 --> 00:27:54,255 Ale w latach 20. XX wieku wszystko się zmienia. Co jest przyczyną? 466 00:27:55,256 --> 00:27:56,086 Technologia. 467 00:27:57,926 --> 00:28:01,006 Dzięki postępowi praca nie opiera się już na sile. 468 00:28:02,263 --> 00:28:04,643 Wymówka mężczyzn znika. 469 00:28:06,017 --> 00:28:09,307 Nie możesz nazywać własnością kobiety, która pracuje w zakładzie. 470 00:28:09,396 --> 00:28:11,556 Szezlong nie pracuje w zakładzie. 471 00:28:11,648 --> 00:28:15,108 Rewolucja przemysłowa zapoczątkowała odliczanie do równości, 472 00:28:15,193 --> 00:28:17,533 co jest wygodne, bo zegary są wszędzie, 473 00:28:18,363 --> 00:28:19,613 a postęp idzie coraz dalej. 474 00:28:19,698 --> 00:28:22,328 Telefon, maszyny do pisania, komputery. 475 00:28:22,409 --> 00:28:24,909 Wielu z pierwszych informatyków to kobiety. 476 00:28:25,453 --> 00:28:28,213 A najważniejszym skokiem technologicznym 477 00:28:28,289 --> 00:28:29,789 jest antykoncepcja. 478 00:28:30,500 --> 00:28:34,670 Przed antykoncepcją od kobiety oczekiwano dziesięciu ciąż. 479 00:28:35,338 --> 00:28:37,628 Dziesięciu! 480 00:28:38,133 --> 00:28:40,303 Na samą myśl chce mi się mdleć. 481 00:28:40,385 --> 00:28:42,675 Niech ktoś przyniesie mi szezlong! 482 00:28:43,179 --> 00:28:46,979 Rozumiecie, dlaczego ścieżka do równości zaczyna się, gdy kobiety 483 00:28:47,058 --> 00:28:49,728 mogą decydować, kiedy i ile mieć dzieci. 484 00:28:50,437 --> 00:28:52,557 GRISWOLD KONTRA CONNECTICUT, ROK 1965 485 00:28:53,231 --> 00:28:56,321 W Connecticut istniało prawo, 486 00:28:56,401 --> 00:28:59,531 które zabraniało użycia środków antykoncepcyjnych. 487 00:29:00,572 --> 00:29:04,452 Zostało ono uchwalone w drugiej połowie XIX wieku. 488 00:29:05,118 --> 00:29:08,658 Estelle Griswold zostaje dyrektorem wykonawczym 489 00:29:08,747 --> 00:29:11,367 Ligi Planowanego Rodzicielstwa w Connecticut. 490 00:29:11,791 --> 00:29:17,671 Jest pełna energii i gotowa iść na materace, 491 00:29:17,756 --> 00:29:19,416 by obalić to prawo. 492 00:29:20,467 --> 00:29:22,257 Otwiera klinikę antykoncepcyjną 493 00:29:22,343 --> 00:29:25,183 i od razu zaczyna intensywnie ją reklamować. 494 00:29:25,847 --> 00:29:27,717 Rozdaje ulotki na ulicy. 495 00:29:27,807 --> 00:29:30,097 Woli pani diafragmę czy tabletki? 496 00:29:30,185 --> 00:29:31,385 U nas jest wszystko. 497 00:29:31,478 --> 00:29:34,478 Doradzamy, dystrybuujemy, łamiemy prawo. 498 00:29:34,564 --> 00:29:36,984 Ona wręcz stara się o areszt. 499 00:29:37,650 --> 00:29:40,900 To oczywiste, że prawo jest nie do wyegzekwowania. 500 00:29:40,987 --> 00:29:42,527 Wciąż prowadzimy, 501 00:29:43,406 --> 00:29:44,656 być może nielegalnie, 502 00:29:45,200 --> 00:29:48,700 ale wciąż prowadzimy nasz program edukacji i skierowań. 503 00:29:49,454 --> 00:29:51,834 Kilka dni później jej życzenie się spełnia 504 00:29:52,332 --> 00:29:55,172 i sprawa Griswold trafia do Sądu Najwyższego. 505 00:29:55,668 --> 00:29:58,918 Uważamy, że ustawa ma dyskryminujący charakter 506 00:29:59,047 --> 00:30:04,007 i stanowi pozbawienie prawa do prywatności 507 00:30:04,093 --> 00:30:05,973 w związku małżeńskim. 508 00:30:06,054 --> 00:30:10,524 Sąd, z sędzią William O. Douglasem piszącym opinie większości, 509 00:30:10,600 --> 00:30:14,850 trzyma się logiki prywatności małżeńskiej. 510 00:30:14,938 --> 00:30:19,318 „Pozwolilibyśmy, by policja przeszukała uświęcone sypialnie małżeńskie 511 00:30:19,400 --> 00:30:21,490 w poszukiwaniu dowodów na antykoncepcję?”. 512 00:30:22,153 --> 00:30:26,163 Ta wizja Wielkiego Brata w sypialniach małżeńskich 513 00:30:26,241 --> 00:30:30,701 zmotywowała Sąd do decyzji, że stan nie ma do tego prawa. 514 00:30:30,787 --> 00:30:33,157 Tak narodziło się prawo do prywatności. 515 00:30:33,915 --> 00:30:37,205 William O. Douglas napisał więcej książek i podróżował więcej 516 00:30:37,293 --> 00:30:39,503 niż jakikolwiek inny sędzia SN. 517 00:30:39,587 --> 00:30:41,417 Częściej się też żenił. 518 00:30:41,506 --> 00:30:43,966 Jego ówczesna żona to Cathleen Heffernan. 519 00:30:44,050 --> 00:30:47,720 Gdy się pobrali, miała 23 lata. On miał 67 lat. 520 00:30:47,804 --> 00:30:49,474 To czwarte małżeństwo Douglasa, 521 00:30:49,556 --> 00:30:51,806 a ostatnie trzy były z dużo młodszymi kobietami. 522 00:30:51,891 --> 00:30:55,401 Kongresmeni wygłaszali na ten temat oburzone przemowy. 523 00:30:55,520 --> 00:30:58,770 Douglas odpowiada, że jego życie prywatne to jego sprawa. 524 00:31:01,109 --> 00:31:03,529 Chyba nic dziwnego, że to sędzia Douglas 525 00:31:03,611 --> 00:31:06,821 zajął się wtedy prywatnością małżeńską. 526 00:31:06,906 --> 00:31:10,786 Wtedy chyba miał trzecią żonę. Naprawdę wierzył w prywatność małżeńską. 527 00:31:13,955 --> 00:31:15,615 Na pewno dużo o niej wie. 528 00:31:16,583 --> 00:31:19,213 Problemem Douglasa jest to, 529 00:31:19,294 --> 00:31:22,514 że nigdzie w Konstytucji nie opisano 530 00:31:22,589 --> 00:31:25,879 takiej interpretacji prawa do prywatności. 531 00:31:27,135 --> 00:31:30,095 Douglas zaczyna rozważać tę ideę 532 00:31:30,179 --> 00:31:35,059 i stwierdza, że pojęcie prywatności musi być częścią Konstytucji, 533 00:31:35,143 --> 00:31:38,813 inaczej inne konstytucyjne prawa nie miałyby sensu. 534 00:31:38,897 --> 00:31:42,817 Trzecia poprawka, zakaz kwaterowania żołnierzy w prywatnych domach, 535 00:31:42,901 --> 00:31:46,651 nie ma sensu, chyba że istnieje oczekiwanie, 536 00:31:46,738 --> 00:31:50,198 że ludzie mogą zachować w swych domach prywatność. 537 00:31:51,117 --> 00:31:55,407 Sąd Najwyższy łączy prawo do prywatności z zapisem 538 00:31:55,538 --> 00:31:58,208 z 14. poprawki o sprawiedliwym procesie. 539 00:31:58,291 --> 00:32:01,961 To ważna sprawa, bo o to właśnie walczyły 540 00:32:02,045 --> 00:32:05,165 i będą walczyć aktywistki równouprawnienia płci. 541 00:32:05,757 --> 00:32:11,007 A ta nowa koncepcja prywatności wkrótce zyska zupełnie nowy wymiar. 542 00:32:11,095 --> 00:32:13,595 GRISWOLD KONTRA CONNECTICUT, ROK 1965 543 00:32:15,099 --> 00:32:18,649 ROE KONTRA WADE, ROK 1973 544 00:32:20,521 --> 00:32:26,151 Pierwsza sprawa numer 70-18, Roe kontra Wade. 545 00:32:27,403 --> 00:32:29,663 Norma Jean McCorvey. 546 00:32:29,739 --> 00:32:31,569 Idzie do lekarza, by zrobić aborcję. 547 00:32:31,658 --> 00:32:33,948 On mówi, że w Teksasie to nielegalne. 548 00:32:34,035 --> 00:32:35,825 Wbrew prawu. To przestępstwo. 549 00:32:36,829 --> 00:32:38,959 Ona zatrudnia prawnika 550 00:32:39,040 --> 00:32:42,380 i pozywa Teksas za naruszenie prawa do prywatności, 551 00:32:42,961 --> 00:32:44,551 w oparciu o 14. poprawkę. 552 00:32:45,922 --> 00:32:47,592 Sąd orzekł w przeszłości, 553 00:32:47,674 --> 00:32:49,974 że prawo do prywatności oznacza 554 00:32:50,051 --> 00:32:54,061 prawo jednostki do decydowania o sobie. 555 00:32:54,555 --> 00:32:57,475 W sprawie Roe argumentowano, że kobieta ma prawo 556 00:32:57,558 --> 00:32:59,518 do aborcji przez cały czas ciąży. 557 00:32:59,602 --> 00:33:02,062 Sąd Najwyższy dostrzegł konflikt 558 00:33:02,146 --> 00:33:06,066 między potrzebą kobiety do kontroli nad decyzjami reprodukcyjnymi 559 00:33:06,150 --> 00:33:08,650 a prawami płodu. 560 00:33:08,736 --> 00:33:11,486 Oczywiście płód nie może dochodzić swoich praw, 561 00:33:11,572 --> 00:33:15,452 więc państwo dba o nie w jego imieniu. 562 00:33:16,327 --> 00:33:19,827 Nie zwracamy się do sądu o uznanie aborcji za dobrą. 563 00:33:19,914 --> 00:33:22,464 Przyszłyśmy, żeby powiedzieć, że decyzja, 564 00:33:22,542 --> 00:33:25,002 czy dana kobieta pozostanie w ciąży, 565 00:33:25,086 --> 00:33:28,166 czy też ją przerwie, 566 00:33:28,256 --> 00:33:31,836 powinna zostać podjęta przez osobę, która jest w ciąży. 567 00:33:32,885 --> 00:33:34,925 Dobry wieczór. Sąd Najwyższy 568 00:33:35,013 --> 00:33:38,353 w przełomowym wyroku zalegalizował dziś aborcję. 569 00:33:38,433 --> 00:33:41,393 Większością głosów uznał, że decyzja o przerwaniu ciąży 570 00:33:41,477 --> 00:33:44,727 należy do kobiety i jej lekarza, nie do rządu. 571 00:33:46,399 --> 00:33:48,029 ARTYKUŁ XIV 572 00:33:48,109 --> 00:33:52,279 Idea wolności jest najważniejsza. 573 00:33:52,363 --> 00:33:53,993 ŻYCIA, WOLNOŚCI LUB MIENIA 574 00:33:54,032 --> 00:33:56,452 To nie jest tak, że 14. poprawka 575 00:33:56,534 --> 00:33:59,834 w oczywisty sposób dotyczy prawa do aborcji. 576 00:33:59,912 --> 00:34:03,582 Ale jej interpretacja staje się pewnym procesem. 577 00:34:03,666 --> 00:34:07,796 Ogłoszone po raz pierwszy w sprawie Griswold rozumienie prywatności 578 00:34:07,879 --> 00:34:09,379 zostaje rozszerzone. 579 00:34:09,464 --> 00:34:13,474 Sąd Najwyższy mówi: „Nie wiem, kiedy zaczyna się życie”. 580 00:34:13,551 --> 00:34:15,801 Mówi, że nikt nie umie tego stwierdzić. 581 00:34:15,887 --> 00:34:18,597 Sąd Najwyższy stwierdza więc coś takiego: 582 00:34:18,723 --> 00:34:21,983 „Damy wam prawo do prywatności na wczesnym etapie ciąży. 583 00:34:22,060 --> 00:34:23,520 Wtedy macie kontrolę nad ciałem. 584 00:34:23,603 --> 00:34:25,483 Ale w późniejszym okresie ciąży 585 00:34:25,563 --> 00:34:28,693 państwo może ją przejąć, jeśli tak postanowi”. 586 00:34:31,360 --> 00:34:34,530 Od antykoncepcji dla małżeństw, 587 00:34:35,740 --> 00:34:39,620 aż do prawa do decyzji o aborcji… 588 00:34:42,622 --> 00:34:46,712 Kolejne prawa są odsłaniane krok po kroku. 589 00:34:46,793 --> 00:34:48,673 Nie wydaje się to intuicyjne, 590 00:34:49,253 --> 00:34:52,633 ale tak wygląda proces konstytucyjny. 591 00:34:54,300 --> 00:34:55,760 To niezwykłe wydarzenie. 592 00:34:55,802 --> 00:34:57,852 DR ALAN GUGTTMACHER PREZES PLANNED PARENTHOOD 593 00:34:57,929 --> 00:35:01,059 Myślę, że 22 stycznia 1973 roku przejdzie do historii. 594 00:35:03,559 --> 00:35:05,349 CHLEBA I RÓŻ 595 00:35:06,479 --> 00:35:11,399 Połączenie dostępu do antykoncepcji i dostępu do aborcji 596 00:35:11,484 --> 00:35:13,864 zmienia życie kobiet. 597 00:35:15,530 --> 00:35:18,830 W okresie po sprawach Griswold i Roe 598 00:35:18,908 --> 00:35:21,408 kobiety coraz częściej kończą studia, 599 00:35:21,494 --> 00:35:24,294 więcej kobiet kończy uczelnie zawodowe 600 00:35:24,372 --> 00:35:26,582 i wkracza na rynek pracy. 601 00:35:29,544 --> 00:35:31,594 GŁOSUJ 602 00:35:35,883 --> 00:35:39,053 Kontrola reprodukcji jest niezbędna 603 00:35:39,137 --> 00:35:43,017 dla kobiet biorących udział w życiu ekonomicznym narodu 604 00:35:43,099 --> 00:35:44,059 jako równi obywatele. 605 00:35:48,229 --> 00:35:50,689 Mamy więc transformację rządu: 606 00:35:50,773 --> 00:35:53,733 z instytucji kontrolującej każdy aspekt życia kobiety 607 00:35:53,818 --> 00:35:57,108 w taką, która zaczyna chronić jej wolność. 608 00:35:57,780 --> 00:36:01,950 Ale czy wszystkie kobiety tak samo korzystają z tych zdobyczy? 609 00:36:02,034 --> 00:36:07,624 Uważano, że czarne kobiety nie powinny protestować i maszerować z białymi. 610 00:36:11,252 --> 00:36:12,502 RUCH SUFRAŻYSTEK, ROK 1919 611 00:36:14,630 --> 00:36:19,390 A jak już muszą maszerować, niech się trzymają z tyłu. 612 00:36:21,637 --> 00:36:25,467 Ruch sufrażystek kładzie nacisk na kwestię płci, 613 00:36:25,558 --> 00:36:28,188 nie rozumiejąc do końca problematyki rasy. 614 00:36:28,269 --> 00:36:32,519 I nie bardzo chce połączyć ze sobą te dwa problemy. 615 00:36:34,400 --> 00:36:37,700 „Wasze problemy omówimy potem. W końcu do nich dojdziemy. 616 00:36:37,778 --> 00:36:40,238 Jeśli dacie nam wygrać, zajmiemy się wami, 617 00:36:40,364 --> 00:36:42,454 bo teraz wasza sprawa przeszkadza”. 618 00:36:42,533 --> 00:36:44,663 „To za długo trwa. To nieefektywne 619 00:36:44,744 --> 00:36:48,374 Nie osiągniemy celu, jeśli będziemy ciągle myśleć o waszych problemach”. 620 00:36:49,332 --> 00:36:52,082 Czarne kobiety żyją na przecięciu, 621 00:36:52,168 --> 00:36:53,538 tak zwanej intersekcji, 622 00:36:53,586 --> 00:36:55,296 MARTHA S. JONES, HISTORYCZKA 623 00:36:55,338 --> 00:36:58,418 problemu płci i problemu rasy. 624 00:36:58,507 --> 00:37:01,547 Intersekcjonalność nie jest nowym pojęciem. 625 00:37:01,636 --> 00:37:05,466 Jego ramy nakreśliła czarna prawniczka, 626 00:37:05,556 --> 00:37:06,966 Kimberlé Crenshaw. 627 00:37:09,268 --> 00:37:10,728 To nie przypadek, 628 00:37:10,811 --> 00:37:13,521 że wiele osób dopiero się z nim zapoznaje, 629 00:37:13,606 --> 00:37:15,436 bo stworzyła je czarna kobieta. 630 00:37:15,524 --> 00:37:21,614 Pomysł na intersekcjonalność zrodził się ze sprawy, o której czytałam lata temu. 631 00:37:21,697 --> 00:37:26,037 Afroamerykanki próbowały wnieść pozew 632 00:37:26,118 --> 00:37:28,868 twierdząc, że są dyskryminowane na rynku pracy. 633 00:37:28,955 --> 00:37:34,035 Sąd, który rozpatrywał ich pozew, oddalił sprawę, 634 00:37:34,126 --> 00:37:38,626 ponieważ Afroamerykanie dostawali pracę i awanse, 635 00:37:38,714 --> 00:37:41,474 podobnie jak białe kobiety. 636 00:37:41,550 --> 00:37:44,260 Sąd uznał, że nie może udowodnić dyskryminacji rasowej, 637 00:37:44,345 --> 00:37:49,475 bo firma dobrze traktowała czarne osoby, nawet jeśli to byli sami mężczyźni. 638 00:37:49,558 --> 00:37:52,398 Nie może też udowodnić dyskryminacji ze względu na płeć, 639 00:37:52,478 --> 00:37:56,568 bo firma zatrudniała i awansowała kobiety, choć tylko te białe. 640 00:37:56,649 --> 00:38:01,739 Problem polegał na tym, że czarne kobiety nie mogły same dochodzić swoich praw 641 00:38:01,821 --> 00:38:03,411 po części dlatego, że sąd 642 00:38:03,489 --> 00:38:07,619 nie widział tego, jak rasizm i seksizm nakładają się na siebie, 643 00:38:07,702 --> 00:38:12,212 przez co czarne kobiety stykają się z oddzielnym typem dyskryminacji. 644 00:38:13,040 --> 00:38:15,460 I nie chodzi tylko o to, że doświadczają 645 00:38:15,543 --> 00:38:17,303 podwójnej opresji. 646 00:38:17,378 --> 00:38:19,458 Chodzi o to, że na tym przecięciu 647 00:38:19,547 --> 00:38:22,877 istnieją pewne stereotypy, narracje i trudności, z jakimi 648 00:38:22,967 --> 00:38:24,797 borykają się wyłącznie czarne kobiety. 649 00:38:25,928 --> 00:38:28,218 Gdy Serena okazuje emocje podczas gry w tenisa, 650 00:38:28,306 --> 00:38:31,266 lub Michelle Obama wygłasza przemówienie z pasją, 651 00:38:31,350 --> 00:38:33,060 stają się „wściekłą czarną kobietą”. 652 00:38:33,936 --> 00:38:37,976 Ludzie identyfikujący się z dwiema lub więcej uciskanymi grupami... 653 00:38:38,482 --> 00:38:42,402 rdzenne Amerykanki, kobiety pochodzenia południowoazjatyckiego, 654 00:38:42,486 --> 00:38:44,236 Latynoski... 655 00:38:44,947 --> 00:38:48,237 nie doświadczają wyłącznie sumy dyskryminacji, 656 00:38:48,326 --> 00:38:50,696 doświadczają wyjątkowych form ucisku. 657 00:38:50,786 --> 00:38:54,286 A jeśli ktoś ma jeszcze więcej niż dwie tożsamości, 658 00:38:54,373 --> 00:38:56,673 na przykład jest czarną trans kobietą, 659 00:38:56,751 --> 00:38:59,421 w jej życiu przecina się wiele systemów opresji, 660 00:38:59,503 --> 00:39:02,133 tworzących personalny profil dyskryminacji. 661 00:39:03,341 --> 00:39:06,841 Osobiście mam dwa problemy, 662 00:39:06,927 --> 00:39:09,557 to znaczy dwa problemy wpisane we mnie. 663 00:39:10,181 --> 00:39:12,981 Zawsze muszę się martwić, i to nie teoretycznie, 664 00:39:13,100 --> 00:39:14,940 ale muszę się angażować 665 00:39:15,019 --> 00:39:20,689 również emocjonalnie, w kwestie wyzwolenia rasowego, 666 00:39:20,775 --> 00:39:26,275 ale muszę też osobiście przejmować się wolnością seksualną, 667 00:39:26,364 --> 00:39:29,834 bo te kwestie, jak to często mówię, splatają się we mnie. 668 00:39:29,909 --> 00:39:32,199 Splatają się one w każdej osobie, 669 00:39:32,286 --> 00:39:35,616 która jest kobietą i członkiem uciskanej grupy 670 00:39:35,706 --> 00:39:36,956 lub też mniejszości. 671 00:39:38,209 --> 00:39:41,249 Pauli Murray jest uosobieniem intersekcjonalności. 672 00:39:41,337 --> 00:39:45,927 Rozumiała, że czarne kobiety, jak czarni mężczyźni, są dyskryminowane rasowo 673 00:39:46,008 --> 00:39:48,338 i są dyskryminowane płciowo jak białe kobiety. 674 00:39:48,427 --> 00:39:50,257 Walczyła o prawa czarnych kobiet 675 00:39:50,346 --> 00:39:53,386 w czasach, gdy świat ich nie widział, a równocześnie 676 00:39:53,474 --> 00:39:57,064 zmagała się z własną tożsamością płciową i orientacją seksualną. 677 00:39:57,853 --> 00:40:02,573 Przez większość dorosłości Murray zabiegała o kurację testosteronem, 678 00:40:02,650 --> 00:40:04,530 pytając, czy była, cytuję: 679 00:40:04,610 --> 00:40:08,820 „eksperymentem natury, dziewczyną, która powinna była być chłopcem”. 680 00:40:08,906 --> 00:40:11,736 Pauli rozumiała, że dyskryminacja rasowa i płciowa 681 00:40:11,867 --> 00:40:13,697 są tym samym z punkty widzenia prawa 682 00:40:13,786 --> 00:40:17,666 i że stanowią naruszenie klauzuli równej ochrony z 14. poprawki. 683 00:40:18,582 --> 00:40:20,332 Jesteśmy bliżej siebie, niż sądzimy. 684 00:40:21,836 --> 00:40:25,166 Widzimy cię, Pauli Murray. Widzimy cię. 685 00:40:31,011 --> 00:40:32,681 RUCH SUFRAŻYSTEK, ROK 1919 686 00:40:38,561 --> 00:40:40,561 RUCH WYZWOLENIA KOBIET, LATA 70. 687 00:40:40,646 --> 00:40:44,726 Ruch praw kobiet wywołał istną eksplozję. 688 00:40:45,359 --> 00:40:48,279 Biorą w nim udział Afroamerykanki, 689 00:40:48,362 --> 00:40:52,492 kobiety pochodzenia meksykańskiego, azjatyckiego, rdzenne Amerykanki, 690 00:40:52,575 --> 00:40:55,405 które należą do różnych organizacji praw obywatelskich 691 00:40:55,494 --> 00:40:57,624 i domagają się uznania płci 692 00:40:57,705 --> 00:41:01,575 za ważny element tej walki o prawa obywatelskie. 693 00:41:02,084 --> 00:41:05,594 Czuło się wtedy, że dzieje się coś bardzo ekscytującego. 694 00:41:07,673 --> 00:41:10,303 Stereotypy, które zatrzymywały kobiety 695 00:41:10,384 --> 00:41:14,014 w sferze domowej, poza życiem publicznym, 696 00:41:14,096 --> 00:41:15,756 są przez nie podważane. 697 00:41:15,848 --> 00:41:19,228 Możesz być czyjąś żoną, czyjąś matką, czyjąś kochanką. 698 00:41:19,310 --> 00:41:21,900 Możesz być rzeczą kogokolwiek, ale nie możesz być kimś. 699 00:41:23,189 --> 00:41:26,859 Chcemy mieć kontrolę nad własnymi ciałami i własnym losem. 700 00:41:28,527 --> 00:41:31,317 W całych Stanów Zjednoczonych tworzy się ruch 701 00:41:31,405 --> 00:41:35,195 znany jako feminizm drugiej fali. 702 00:41:36,702 --> 00:41:40,582 Czarne kobiety, Latynoski, Azjatki, rdzenne Amerykanki uważają, 703 00:41:40,664 --> 00:41:43,084 że mamy najwięcej powodów do sprzeciwu i usunięcia 704 00:41:43,167 --> 00:41:44,337 tych przepisów. 705 00:41:45,461 --> 00:41:48,381 Nie możemy wdać się w spór o priorytety, 706 00:41:48,464 --> 00:41:50,764 musimy walczyć o wszystko, 707 00:41:50,841 --> 00:41:52,381 nie tylko o pewne sprawy. 708 00:41:52,468 --> 00:41:55,888 W latach 70., gdy ruch kobiet rośnie w siłę, 709 00:41:55,971 --> 00:42:01,521 zaczyna snuć opowieść o Ameryce, w której wszyscy mężczyźni i kobiety są równi. 710 00:42:02,228 --> 00:42:06,108 Mimo że kobiety osiągnęły pewne sukcesy dzięki 14. poprawce, 711 00:42:06,190 --> 00:42:10,860 najmocniej tę opowieść potwierdziłaby ratyfikacja nowej poprawki, 712 00:42:10,945 --> 00:42:15,155 która oficjalnie wprowadzi równość płci do konstytucji. 713 00:42:15,241 --> 00:42:17,621 Problem w tym, że w konstytucję 714 00:42:17,701 --> 00:42:21,371 nigdy nie wpisano fundamentalnego 715 00:42:21,455 --> 00:42:23,365 potwierdzenia równości płci. 716 00:42:23,457 --> 00:42:27,627 W pewnym sensie jesteśmy pasierbicami 14. poprawki. 717 00:42:27,711 --> 00:42:30,761 Potrzebujemy własnego domu. 718 00:42:34,009 --> 00:42:36,549 POPRAWKA RÓWNYCH PRAW (ERA), ROK 1970 719 00:42:36,637 --> 00:42:41,057 Mamy nadzieję, że ta data, 50. rocznica uzyskania praw wyborczych 720 00:42:41,141 --> 00:42:43,941 wyznaczy koniec długiej kampanii 721 00:42:44,353 --> 00:42:48,943 na rzecz uznania emancypacji kobiet przez rząd. 722 00:42:49,024 --> 00:42:52,324 Mamy już 10 milionów kobiet, które poprą 723 00:42:52,403 --> 00:42:54,953 to konkretne rozwiązanie przed Kongresem. 724 00:42:55,990 --> 00:42:59,830 To 10 milionów kobiet zjednoczonych w ramach swych organizacjo. 725 00:42:59,910 --> 00:43:03,210 Narodowa Partia Kobiet domaga się 26. poprawki, 726 00:43:03,289 --> 00:43:06,329 która zapewni kobietom równość wobec prawa. 727 00:43:06,417 --> 00:43:12,047 Ta poprawka po raz pierwszy uczyniłaby kobiety ludźmi z punktu widzenia prawa. 728 00:43:14,508 --> 00:43:16,298 Potrzebujemy własnej poprawki. 729 00:43:16,385 --> 00:43:20,595 Potrzebujemy chwili ponownego zjednoczenia społeczeństwa, 730 00:43:21,265 --> 00:43:24,765 jak to podobno miało miejsce po uchwaleniu 14. poprawki, 731 00:43:24,852 --> 00:43:28,652 by wszyscy stwierdzili, że niesłusznie odmawialiśmy kobietom 732 00:43:28,731 --> 00:43:31,231 ochrony równego obywatelstwa. 733 00:43:31,859 --> 00:43:37,989 To sprzeczne z podstawowymi zobowiązaniami amerykańskiego obywatelstwa 734 00:43:38,073 --> 00:43:39,163 i trzeba to naprawić. 735 00:43:42,286 --> 00:43:46,996 ERA TRAFIA DO KONGRESU, ROK 1971 736 00:43:47,583 --> 00:43:51,003 To czas, gdy zadbamy, by kobiety i mężczyzn 737 00:43:51,086 --> 00:43:53,916 mogli po równo się dzielić wielkością Ameryki. 738 00:43:54,590 --> 00:43:56,800 Za punkt wyjścia 739 00:43:56,884 --> 00:44:00,434 w znacznej mierze bierze sobie język czternastej poprawki, 740 00:44:00,512 --> 00:44:02,772 ale odczytanej przez pryzmat równości kobiet. 741 00:44:02,848 --> 00:44:07,228 W pewnym sensie powtarza, że kobiety są równe wobec prawa. 742 00:44:07,311 --> 00:44:11,231 Dostosowujemy rasową optykę 14. poprawki, 743 00:44:11,315 --> 00:44:13,855 by można ją było zastosować wobec kobiet. 744 00:44:14,777 --> 00:44:17,857 Kongres ratyfikuje poprawkę ERA 745 00:44:17,946 --> 00:44:22,276 i wysyła ją do stanów. Trzy czwarte stanów musi ją przyjąć, 746 00:44:22,409 --> 00:44:24,869 by można było zmienić konstytucję. 747 00:44:24,953 --> 00:44:26,713 Do tej pory 23 stany 748 00:44:26,789 --> 00:44:29,749 ratyfikowały poprawkę równych praw do Konstytucji. 749 00:44:29,833 --> 00:44:33,253 Musi ją ratyfikować 38 stanów, zanim stanie się prawem. 750 00:44:33,337 --> 00:44:34,207 TAK DLA ERA! 751 00:44:34,338 --> 00:44:39,548 Kampania rozlewa się po całym kraju. 752 00:44:39,635 --> 00:44:41,465 Kobiety się organizują. 753 00:44:41,553 --> 00:44:43,973 Strach nie może nas teraz powstrzymać. 754 00:44:44,598 --> 00:44:49,188 Bowiem poprawka równych praw reprezentuje najwyższy amerykański ideał: 755 00:44:49,269 --> 00:44:53,109 uznanie wartości każdego człowieka. 756 00:44:54,108 --> 00:44:56,988 Każdej kobiety i każdego mężczyzny. 757 00:45:00,823 --> 00:45:04,373 30/38 STANÓW RATYFIKOWAŁO POPRAWKĘ, ROK 1973 758 00:45:04,451 --> 00:45:06,581 Poprawka równych praw dla kobiet 759 00:45:06,662 --> 00:45:10,422 zbliżyła się dziś o dwa kroki do stania się częścią konstytucji. 760 00:45:10,499 --> 00:45:13,459 Została ratyfikowana w Oregonie i Minnesocie. 761 00:45:13,544 --> 00:45:14,964 Poprawkę przyjęto... 762 00:45:15,003 --> 00:45:18,303 I wiecie co? Idzie jej całkiem nieźle. 763 00:45:18,382 --> 00:45:21,592 Władze stanu Maine zatwierdziły dziś poprawkę ERA. 764 00:45:21,677 --> 00:45:23,967 Poprawka potrzebuje jeszcze 765 00:45:24,054 --> 00:45:25,814 ratyfikacji w siedmiu stanach. 766 00:45:25,889 --> 00:45:28,639 Aż dochodzimy do ostatnich kilku stanów... 767 00:45:29,226 --> 00:45:31,596 i napotykamy ścianę. 768 00:45:31,687 --> 00:45:34,357 Przypomnę wam, co się stało z Adamem, 769 00:45:34,440 --> 00:45:38,110 gdy dał się namówić Ewie do zjedzenia jabłka. 770 00:45:38,193 --> 00:45:40,533 Mamy cholernie dobry kraj i dobry stan. 771 00:45:41,029 --> 00:45:44,029 Co w nim złego? Czemu ciągle musimy coś poprawiać? 772 00:45:44,116 --> 00:45:46,696 Jest tu ze mną szesnastoletnia córka. 773 00:45:46,785 --> 00:45:48,575 Nie chcę, by ją powołano do wojska. 774 00:45:49,163 --> 00:45:51,293 Podczas gdy ERA rośnie w siłę, 775 00:45:51,373 --> 00:45:54,963 jej przeciwnicy zaczynają snuć inną historię o równości kobiet, 776 00:45:55,627 --> 00:45:58,167 taką, która przemawia do wielu Amerykanów. 777 00:45:58,964 --> 00:46:00,514 A ich as w rękawie? 778 00:46:01,300 --> 00:46:04,430 Tej historii nie głoszą tylko mężczyźni. 779 00:46:05,095 --> 00:46:06,715 Kobiety też ją opowiadają. 780 00:46:07,264 --> 00:46:13,564 Tę reakcyjną falę prowadzi kobieta, przynajmniej na pozór. 781 00:46:14,146 --> 00:46:16,436 Nie traktujemy ludzi równo, 782 00:46:16,565 --> 00:46:20,565 i byłoby nieuczciwie, gdybyśmy traktowali ich równo. 783 00:46:22,196 --> 00:46:24,566 Walkę z poprawką równych praw prowadzi 784 00:46:24,656 --> 00:46:28,116 gospodyni domowa i matka szóstki dzieci, Phyllis Schlafly z Illinois. 785 00:46:28,243 --> 00:46:30,413 Phyllis Schlafly z Alton, Illinois. 786 00:46:32,080 --> 00:46:36,080 Phyllis... Phyllis Schlafly. 787 00:46:37,669 --> 00:46:38,549 Nieważne. 788 00:46:39,755 --> 00:46:41,415 Będę mówić „Wredna Phyllis”. 789 00:46:41,965 --> 00:46:44,585 Prawa naszego kraju nadają zamężnej kobiecie 790 00:46:44,676 --> 00:46:45,636 idealny status. 791 00:46:45,719 --> 00:46:49,639 Ma na przykład prawo do wsparcia ze strony męża. 792 00:46:49,723 --> 00:46:53,063 Schlafly zdawała się mówić w imieniu dekad i wieków idei, 793 00:46:53,143 --> 00:46:55,853 że kobiety powinny być chronione, a nie równe. 794 00:46:55,938 --> 00:47:00,148 Amerykanki to najszczęśliwsza grupa ludzi na świecie. 795 00:47:00,234 --> 00:47:02,614 Mogą się ożenić, a prawa stanowe 796 00:47:02,694 --> 00:47:04,614 nakazują mężom je utrzymywać. 797 00:47:04,696 --> 00:47:08,076 ERA nie daje kobietom żadnych praw, żadnych korzyści, 798 00:47:08,158 --> 00:47:10,408 żadnych szans, których nie miałyby już teraz. 799 00:47:11,119 --> 00:47:11,949 Phyllis. 800 00:47:13,705 --> 00:47:17,245 Sprzeciwiając się poprawce równych praw 801 00:47:17,334 --> 00:47:19,594 mówiła jasno, że kobiety jej nie chcą, 802 00:47:19,670 --> 00:47:21,000 na pewno nie wszystkie. 803 00:47:21,088 --> 00:47:23,048 Im nie przeszkadzały role płciowe. 804 00:47:23,131 --> 00:47:25,181 Były zadowolone ze swojego życia 805 00:47:25,259 --> 00:47:28,889 i uważały ERA za skierowaną przeciw rodzinie, dzieciom, 806 00:47:28,971 --> 00:47:31,771 a także przeciw tradycyjnym rolom kobiet. 807 00:47:31,849 --> 00:47:34,059 Listy i telefony pochodziły głównie 808 00:47:34,142 --> 00:47:37,312 od starszych, konserwatywnych kobiet o średnim dochodzie. 809 00:47:37,396 --> 00:47:39,566 Chcę, by moje dzieci szanowały tatę. 810 00:47:39,648 --> 00:47:42,188 Chcę, żeby wiedziały, że on jest panem domu 811 00:47:42,276 --> 00:47:43,436 i może nas chronić. 812 00:47:43,527 --> 00:47:44,817 Po to go mamy, 813 00:47:44,903 --> 00:47:46,703 dlatego za niego wyszłam. 814 00:47:46,780 --> 00:47:49,530 Wiele kobiet mówi, że poprawka uczyni je zbyt równymi. 815 00:47:49,616 --> 00:47:50,736 Nie chcą tego 816 00:47:50,868 --> 00:47:52,658 i próbują powstrzymać ratyfikację 817 00:47:52,744 --> 00:47:54,624 w tych stanach, gdzie poprawka 818 00:47:54,705 --> 00:47:56,575 jeszcze ne była rozpatrywana. 819 00:47:56,665 --> 00:47:59,625 Uważam, że ta poprawka 820 00:48:00,127 --> 00:48:05,587 może prowadzić do tego, że kobiety stracą dyskryminację, która im sprzyja 821 00:48:05,674 --> 00:48:06,684 i która jest właściwa. 822 00:48:06,758 --> 00:48:09,598 Partia Republikańska wycofała poparcie dla ERA 823 00:48:09,678 --> 00:48:12,308 na zgromadzeniu partii przy wyborach 1980 roku. 824 00:48:12,389 --> 00:48:14,059 Polityczny wiatr się zmienił 825 00:48:14,600 --> 00:48:18,560 i ostatecznie do ratyfikowania ERA zabrakło trzech głosów. 826 00:48:20,063 --> 00:48:22,693 KONIEC TERMINU RATYFIKACJI ERA, ROK 1982 827 00:48:22,774 --> 00:48:25,444 Wczoraj walka o ratyfikację ERA 828 00:48:25,527 --> 00:48:27,947 po dziesięciu latach dobiegła końca. 829 00:48:28,030 --> 00:48:32,080 Zwolennicy poprawki równych praw zebrali się pod Białym Domem, 830 00:48:32,159 --> 00:48:34,159 by opłakiwać jej porażkę. 831 00:48:37,956 --> 00:48:38,826 ERA 832 00:48:38,916 --> 00:48:41,706 Wielkie zwycięstwo na przekór potężnym siłom! 833 00:48:42,336 --> 00:48:45,086 A co z przyszłością poprawki? 834 00:48:45,923 --> 00:48:47,803 ERA nie ma przyszłości. 835 00:48:54,514 --> 00:48:56,934 Konsekwencja braku ratyfikacji poprawki 836 00:48:57,017 --> 00:48:58,557 to konstytucja, która wciąż 837 00:48:58,644 --> 00:49:03,484 nie uznaje obywateli-mężczyzn i obywatelek-kobiet 838 00:49:03,565 --> 00:49:05,105 za w pełni równych. 839 00:49:05,192 --> 00:49:07,402 Może pani wyjaśnić związek 840 00:49:07,486 --> 00:49:11,196 między kwestią aborcji a poprawką równych praw? 841 00:49:12,324 --> 00:49:17,584 Po pierwsze, ludzie przepychający poprawkę ERA i prawo do aborcji 842 00:49:17,663 --> 00:49:19,753 to w 98% ci sami ludzie. 843 00:49:19,831 --> 00:49:21,381 Jestem optymistą co do Ameryki. 844 00:49:21,458 --> 00:49:24,088 Zacznę od tego, że czuję, jak Ameryka… 845 00:49:25,504 --> 00:49:28,304 zwłaszcza w tej dekadzie, w latach 80. XX wieku, 846 00:49:28,382 --> 00:49:31,682 JERRY FALWELL, TELEWIZYJNY EWANGELISTA / KONSERWATYWNY DZIAŁACZ, ROK 1982 847 00:49:31,760 --> 00:49:34,260 przeżywa moralne i duchowe odrodzenie. 848 00:49:34,346 --> 00:49:37,346 W latach 80. sytuacja zaczyna wyglądać ponuro. 849 00:49:37,474 --> 00:49:40,984 Nowa prawica zyskuje władzę dzięki Ronaldowi Reaganowi, 850 00:49:41,061 --> 00:49:43,061 który w 1980 roku zostaje prezydentem. 851 00:49:43,146 --> 00:49:45,186 To bardzo silny, reakcyjny ruch. 852 00:49:45,273 --> 00:49:47,993 Nowa prawica odnosi wiele sukcesów, 853 00:49:48,068 --> 00:49:51,148 jeśli chodzi o odebranie części praw, 854 00:49:51,238 --> 00:49:54,028 których domagali się ludzie w latach 60. i 70. 855 00:49:54,116 --> 00:49:56,276 Ale sprawa dopiero nabiera rozpędu. 856 00:49:56,368 --> 00:49:59,958 Sto tysięcy maszerujących, rozciągniętych na kilometr przez Waszyngton, 857 00:50:00,038 --> 00:50:03,668 stanowi największą demonstrację przeciwko aborcji w Ameryce. 858 00:50:03,750 --> 00:50:10,720 Liczba ograniczeń dostępu do aborcji wzrosła w ciągu ostatnich 25 lat. 859 00:50:10,799 --> 00:50:14,589 W niektórych okręgach pozostała jedna klinika aborcyjna, 860 00:50:14,678 --> 00:50:17,178 przez co kobiety w mniej zaludnionych obszarach stanu 861 00:50:17,264 --> 00:50:19,274 nie mają do niej dostępu. 862 00:50:19,349 --> 00:50:22,729 Wiele instytucji świadczących aborcję nie zajmuje się tylko aborcjami, 863 00:50:22,811 --> 00:50:26,691 lecz przede wszystkim podstawową opieką medyczną dla kobiet. 864 00:50:26,773 --> 00:50:28,783 Kiedy klinika aborcyjna zamyka się, 865 00:50:28,859 --> 00:50:31,529 nie chodzi tylko o utratę tej konkretnej usługi. 866 00:50:31,611 --> 00:50:33,701 To utrata podstawowych usług zdrowotnych. 867 00:50:33,780 --> 00:50:35,780 Uchwalono też wiele praw 868 00:50:35,866 --> 00:50:38,826 które utrudniają działanie organizacjom aborcyjnym, 869 00:50:38,910 --> 00:50:40,700 wymuszają wyższe koszta działania, 870 00:50:40,787 --> 00:50:46,497 a głównym zamiarem jest prawne uniemożliwienie aborcji. 871 00:50:46,585 --> 00:50:47,875 KONIEC Z ABORCJAMI 872 00:50:47,961 --> 00:50:49,841 Mam dwie córki, które doskonale 873 00:50:49,921 --> 00:50:52,671 wiedzą, co się wokół nich dzieje. 874 00:50:52,758 --> 00:50:55,508 Dzięki mojej pracy są świadome politycznie. 875 00:50:55,594 --> 00:50:58,604 Trudno mi zaproponować im rozwiązania, 876 00:50:58,680 --> 00:51:01,560 czy też pokazać im optymizm. 877 00:51:01,641 --> 00:51:03,061 Ale codziennie im mówię, 878 00:51:03,185 --> 00:51:05,435 że codziennie będę wstawać i walczyć. 879 00:51:05,520 --> 00:51:08,400 Nie wiem, co będzie, co przyniesie przyszłość, 880 00:51:08,482 --> 00:51:11,112 ale wiem, że codziennie będę walczyć za nie 881 00:51:11,193 --> 00:51:13,653 i za każdą dziewczynkę w USA. 882 00:51:14,529 --> 00:51:19,199 KONTROLOWANE 883 00:51:20,827 --> 00:51:22,577 „To część naszej historii. 884 00:51:24,289 --> 00:51:28,089 Smutna część naszej historii, ale niezaprzeczalnie nasza. 885 00:51:28,210 --> 00:51:29,340 Czternasta poprawka, 886 00:51:29,419 --> 00:51:32,879 ta wielka poprawka, która tak bardzo odmieniła ten naród, 887 00:51:32,964 --> 00:51:35,134 nie została od razu spisana 888 00:51:35,217 --> 00:51:36,887 w celu zmiany statusu kobiet. 889 00:51:37,594 --> 00:51:41,264 Pozwoliła przetrwać systemowi, w którym kobiety nie miały prawa głosu 890 00:51:41,348 --> 00:51:42,558 ani sprawowania urzędu, 891 00:51:42,641 --> 00:51:45,521 a po ślubie traciły prawo do posiadania mienia. 892 00:51:49,481 --> 00:51:52,031 Dlatego wciąż popieram 893 00:51:52,109 --> 00:51:53,489 poprawkę równych praw. 894 00:51:53,568 --> 00:51:56,658 Mam córkę i wnuczkę. 895 00:51:56,738 --> 00:51:58,448 Znam naszą historię. 896 00:51:58,532 --> 00:52:01,702 Chciałabym, by ustawodawcy kraju i wszystkich stanów 897 00:52:01,785 --> 00:52:04,995 powiedzieli, że znają tę historię. 898 00:52:06,331 --> 00:52:08,131 Chcemy wyraźnie oświadczyć, 899 00:52:08,208 --> 00:52:10,748 że kobiety i mężczyźni są równi wobec prawa. 900 00:52:10,836 --> 00:52:12,336 PRZYJDŹ POD BIAŁY DOM 901 00:52:12,420 --> 00:52:16,630 Chciałabym zobaczyć to oświadczenie w amerykańskiej Konstytucji”. 902 00:52:16,716 --> 00:52:21,216 NIE PODDAJĄCE SIĘ KONTROLI 903 00:52:23,014 --> 00:52:25,184 My, Amerykanie spodziewamy się 904 00:52:25,267 --> 00:52:26,597 liniowego postępu. 905 00:52:30,272 --> 00:52:32,822 Myślimy, że nowe rozwiązania zastąpią zło. 906 00:52:34,442 --> 00:52:36,742 Ale ostatnie sto lat pokazało nam, 907 00:52:36,862 --> 00:52:39,202 że walka wciąż rozgrywa się na nowo, 908 00:52:39,781 --> 00:52:42,081 i obejmuje nowe, różne kierunki. 909 00:52:42,659 --> 00:52:45,119 Razem z postępem następuje reakcja. 910 00:52:45,203 --> 00:52:49,583 To chaotyczna, dynamiczna, ciągle ewoluująca sytuacja. 911 00:52:51,668 --> 00:52:55,708 Dla mnie nasze zmagania są równie ważne, co te sprzed stu lat. 912 00:52:55,797 --> 00:52:57,007 Po prostu są inne. 913 00:52:58,091 --> 00:53:00,141 Musimy przestać myśleć o sądach, 914 00:53:00,218 --> 00:53:04,598 które ocalą kobiety niczym konni rycerze w lśniących zbrojach. 915 00:53:05,724 --> 00:53:08,314 Jeśli chcecie zadbać o prawa reprodukcyjne, 916 00:53:08,393 --> 00:53:13,523 najostrzejsze prawa ograniczające aborcje są prawami stanowymi. 917 00:53:13,607 --> 00:53:16,227 Musiałam stanąć przed sądem, 918 00:53:16,318 --> 00:53:19,908 żeby mógł zdecydować, czy jestem dość dojrzała na aborcję. 919 00:53:23,283 --> 00:53:27,333 Moje prawo do aborcji zależało od cudzej opinii na temat mnie 920 00:53:27,412 --> 00:53:28,462 i mojej przyszłości. 921 00:53:29,122 --> 00:53:33,082 To był długi i męczący proces, tym bardziej absurdalny, że nie musiałam 922 00:53:33,168 --> 00:53:36,378 go przechodzić, gdy w wieku 15 lat urodziłam córkę. 923 00:53:36,463 --> 00:53:41,803 Czemu nie skupiamy się na tym, by kobiety kandydowały do władz stanowych? 924 00:53:43,929 --> 00:53:47,969 Powinnyśmy bardziej aktywnie pilnować, by takie ograniczające prawa 925 00:53:48,058 --> 00:53:50,558 nigdy nie zostało zasądzone przez stany. 926 00:53:50,644 --> 00:53:52,854 Tak znaczy „tak”, nie znaczy „nie”! 927 00:53:52,938 --> 00:53:57,148 Ruch Me Too sugeruje, że to, co osiągnęliśmy w sferze prawnej, 928 00:53:57,234 --> 00:53:59,074 w wielu kwestiach nie jest adekwatne. 929 00:53:59,152 --> 00:54:01,452 Brak zgody nigdy nie był w porządku. 930 00:54:02,030 --> 00:54:04,910 Ale ruch Me Too pozwolił wielu osobom 931 00:54:04,991 --> 00:54:07,451 jasno powiedzieć: „To nie w porządku”. 932 00:54:07,535 --> 00:54:11,705 Koniec z przemocą, koniec z gwałtami! 933 00:54:11,831 --> 00:54:15,131 Ruch Me Too zwraca uwagę na porażkę prawa 934 00:54:15,210 --> 00:54:18,420 i domaga się rozwiązań, ale poza prawem. 935 00:54:18,505 --> 00:54:22,125 Me Too rozgrywa się w mediach społecznościowych. 936 00:54:22,217 --> 00:54:24,677 Wcale nie rozgrywa się w prawie. 937 00:54:26,012 --> 00:54:30,562 Dlaczego mężczyźni nie chcą, by kobiety były równe? 938 00:54:30,642 --> 00:54:34,232 Bo mężczyźni też żyli w patriarchacie. 939 00:54:34,562 --> 00:54:37,612 Pytamy: „Czy możecie dać mi trochę swojej władzy?”. 940 00:54:37,691 --> 00:54:39,281 O to pytamy mężczyzn. 941 00:54:39,359 --> 00:54:41,279 A oni odpowiadają: „Nie wiem. 942 00:54:41,361 --> 00:54:43,361 Nie wiem, czy chcę się nią dzielić. 943 00:54:43,446 --> 00:54:45,066 Co zrobicie z tą władzą?”. 944 00:54:45,156 --> 00:54:48,786 Mam nadzieję, że zapewnię i może trochę uspokoję mężczyzn, 945 00:54:48,868 --> 00:54:51,078 obietnicą, że gdy zdobędziemy władzę, 946 00:54:51,162 --> 00:54:52,622 będziemy działać dla wszystkich. 947 00:54:52,706 --> 00:54:59,046 - Jej ciało, jej wybór! - Moje ciało, mój wybór! 948 00:55:03,508 --> 00:55:08,048 Jeśli nie masz kontroli nad wnętrzem swego ciała, 949 00:55:08,138 --> 00:55:11,388 nie masz kontroli nad tym, co poza nim. 950 00:55:11,474 --> 00:55:13,814 Nie masz kontroli nad swoim życiem. 951 00:55:13,893 --> 00:55:16,983 To marsz kobiet. 952 00:55:17,522 --> 00:55:24,202 A ten marsz kobiet reprezentuje obietnicę feminizmu, 953 00:55:24,321 --> 00:55:27,661 inkluzywnego i intersekcjonalnego feminizmu, 954 00:55:27,741 --> 00:55:34,711 która wzywa nas wszystkich do walki z rasizmem, 955 00:55:35,790 --> 00:55:40,090 z islamofobią, z antysemityzmem, 956 00:55:40,670 --> 00:55:42,210 z mizoginią. 957 00:55:42,297 --> 00:55:48,177 Stoję tu przed wami, nie wstydząc się swej religii i swych korzeni, 958 00:55:50,847 --> 00:55:54,677 jako amerykańska muzułmanka pochodzenia palestyńskiego. 959 00:55:55,352 --> 00:56:01,902 Jeśli chcecie wiedzieć, siostry i bracia, czy zmierzacie w dobrym kierunku, 960 00:56:02,734 --> 00:56:05,654 podążajcie za kolorowymi kobietami. 961 00:56:05,737 --> 00:56:11,277 My wiemy, dokąd mamy iść i gdzie leży sprawiedliwość 962 00:56:11,368 --> 00:56:13,788 bo gdy walczymy o sprawiedliwość, 963 00:56:13,870 --> 00:56:18,290 walczymy o to dla wszystkich ludzi, dla wszystkich naszych społeczności. 964 00:56:18,375 --> 00:56:21,955 Wirginia została dziś kluczowym, trzydziestym ósmym stanem, 965 00:56:22,045 --> 00:56:25,585 który ratyfikował poprawkę równych praw z 1972 roku, 966 00:56:25,673 --> 00:56:28,513 zakazującą dyskryminacji ze względu na płeć. 967 00:56:28,593 --> 00:56:30,683 Wiadomość, że za mojego życia 968 00:56:30,762 --> 00:56:33,102 kobiety zostaną uwzględnione w konstytucji, 969 00:56:33,181 --> 00:56:34,971 byłaby chwilą wielkiej dumy. 970 00:56:35,058 --> 00:56:39,398 To była długa walka. Walka o poprawkę ERA trwa od dziesięcioleci. 971 00:56:39,479 --> 00:56:42,269 Gdyby wiele znanych mi kobiet, wiele z nich już starszych, 972 00:56:42,357 --> 00:56:45,817 które o nią walczyły, mogłoby zobaczyć owoce swojej pracy, 973 00:56:45,902 --> 00:56:49,612 to byłoby piękne i inspirujące. 974 00:56:49,697 --> 00:56:55,077 Co więcej, byłby to dar, który wręczamy przyszłym pokoleniom kobiet. 975 00:56:55,161 --> 00:56:58,291 Włączenie ERA do konstytucji 976 00:56:58,373 --> 00:57:02,343 byłoby niesamowitym krokiem naprzód w naszej historii równości. 977 00:57:03,169 --> 00:57:05,759 To naturalne rozwinięcie 14. poprawki, 978 00:57:06,339 --> 00:57:11,299 bo w końcu kobiety żądają nie kontroli nad sobą nawzajem, 979 00:57:11,386 --> 00:57:14,006 a już z pewnością nie nad mężczyznami, 980 00:57:14,681 --> 00:57:18,231 lecz wyłącznie kontroli nad swym własnym życiem. 981 00:57:19,978 --> 00:57:22,978 Opór wielu Amerykanów wobec równości kobiet 982 00:57:23,064 --> 00:57:26,694 po części wynika z tradycyjnych ról małżeńskich, 983 00:57:27,235 --> 00:57:31,655 z idei, że mąż zdefiniuje życie kobiety za nią. 984 00:57:32,365 --> 00:57:36,695 Ale gdy kobiety zyskiwały kolejne prawa, nasze pojmowanie małżeństwa się zmieniało 985 00:57:37,579 --> 00:57:38,959 i wciąż się zmienia. 986 00:57:39,664 --> 00:57:44,594 Poszerzająca się definicja małżeństwa prowadzi do nowej walki, która pokazuje, 987 00:57:45,128 --> 00:57:49,668 że 14. poprawka może być nawet większą orędowniczką równości, 988 00:57:50,425 --> 00:57:51,505 a także miłości. 989 01:01:17,924 --> 01:01:22,934 Napisy: Joanna Kaniewska