1 00:00:42,127 --> 00:00:44,379 Zie je iets? - Nog niet. 2 00:00:47,966 --> 00:00:50,343 Nu dan? - Ik zal het je zeggen. 3 00:00:51,928 --> 00:00:53,138 Grijsbaard, ik zei... 4 00:00:54,097 --> 00:00:55,724 Wacht. Hoorde je dat? 5 00:00:55,724 --> 00:00:57,517 Wat? Wat gebeurt er? 6 00:01:01,271 --> 00:01:02,689 Zie je dit? 7 00:01:05,942 --> 00:01:08,278 Het krill is met miljoenen. 8 00:01:12,198 --> 00:01:14,367 Licht het krill op? 9 00:01:14,367 --> 00:01:19,664 Ze zijn bioluminescent. Ja dus. Als prachtige vuurvliegjes onder water. 10 00:01:20,457 --> 00:01:22,792 Maar waarom bioluminisceren ze nu? 11 00:01:23,293 --> 00:01:26,338 Dat weten we niet zeker. Misschien om een partner te vinden. 12 00:01:26,338 --> 00:01:29,257 Of om de leider te worden. Of een roofdier weg te jagen... 13 00:01:35,805 --> 00:01:36,806 Hier is hij. 14 00:01:40,060 --> 00:01:41,811 Hallo, walvis. 15 00:01:44,564 --> 00:01:45,565 De enormste. 16 00:01:45,565 --> 00:01:49,444 Groter dan welk dier dan ook. - Groter dan dinosauriërs? 17 00:01:49,444 --> 00:01:51,238 Groter dan de grootste dino. 18 00:01:51,905 --> 00:01:53,448 Activeer opnameapparatuur. 19 00:01:54,616 --> 00:01:55,659 Opname loopt. 20 00:01:55,659 --> 00:01:57,577 Nu wachten we tot hij zingt. 21 00:01:59,412 --> 00:02:00,538 Bijna, Grijsbaard. 22 00:02:00,538 --> 00:02:01,873 Het gaat meer zo... 23 00:02:05,710 --> 00:02:09,171 Blauwe vinvissen zijn niet alleen de grootste, maar ook de luidste. 24 00:02:09,171 --> 00:02:12,592 Wetenschappers weten niet zeker waarom ze zingen. 25 00:02:12,592 --> 00:02:16,471 Tot vandaag. - Precies. Wij gaan het ontdekken. 26 00:02:17,264 --> 00:02:21,893 Hé, er zit iets in z'n mond. - Ja, het all-you-can-eat krillbuffet. 27 00:02:23,395 --> 00:02:24,854 Nee, iets anders. 28 00:02:27,816 --> 00:02:30,527 Voorzichtig, Jane. - Het is een visnet. 29 00:02:31,528 --> 00:02:34,364 Het is oké. We gaan je helpen. 30 00:02:40,203 --> 00:02:42,205 Jane? - Ik zit vast in het net. 31 00:02:49,629 --> 00:02:52,215 Jane, hou op. 32 00:02:53,592 --> 00:02:54,926 Iedereen kijkt. 33 00:02:56,344 --> 00:02:59,264 Sorry, iedereen. Ik wilde een blauwe vinvis redden. 34 00:03:00,807 --> 00:03:03,560 Eigenlijk willen we weten waarom ze zingen. 35 00:03:03,560 --> 00:03:06,605 Maar onze wetenschapsmissie werd een reddingsmissie. 36 00:03:06,605 --> 00:03:09,107 Hé, David. - Dag, Janes mam. 37 00:03:09,691 --> 00:03:13,236 Nu is je reddingsmissie een wasmissie. 38 00:03:13,236 --> 00:03:16,656 Breng dit naar boven en kom dan terug voor de volgende lading. 39 00:03:16,656 --> 00:03:20,493 We zijn behoorlijk bezig met de Balaenoptera musculus. 40 00:03:20,493 --> 00:03:23,872 Musculus? - De Latijnse naam van de blauwe vinvis. 41 00:03:23,872 --> 00:03:26,708 Het betekent walvisvin. Ze hebben een grote vin op hun rug. 42 00:03:26,708 --> 00:03:29,711 Hierzo. - Oké, dat kietelt. 43 00:03:29,711 --> 00:03:35,550 De Balaenoptera musculus is er nog wel als je de Laundera foldecus hebt weggebracht. 44 00:03:35,550 --> 00:03:38,178 Da's de Latijnse naam voor deze was. 45 00:03:40,055 --> 00:03:43,725 Ik kom naar het oppervlak. - Begrepen. Ik zie je op jouw verdieping. 46 00:03:43,725 --> 00:03:44,809 Kom, Grijsbaard. 47 00:03:48,355 --> 00:03:49,648 Opschepper. 48 00:04:19,928 --> 00:04:23,932 Je zingt leuk. 49 00:04:26,351 --> 00:04:31,064 Ik vergat op het knopje te duwen. - Weet je waarom walvissen zingen? 50 00:04:31,565 --> 00:04:32,566 Wat zeg je? 51 00:04:33,233 --> 00:04:37,237 Weet je waarom walvissen zingen? - Nee. 52 00:04:37,821 --> 00:04:39,489 Geeft niet. Hoe heet je? 53 00:04:40,407 --> 00:04:42,576 Toni. - Dag, Toni. Ik ben Jane. 54 00:04:43,076 --> 00:04:47,247 Je bent niet de enige die het niet weet. Wetenschappers weten het ook niet. 55 00:04:47,247 --> 00:04:49,916 Misschien om te praten of hun territorium af te bakenen. 56 00:04:49,916 --> 00:04:54,087 Of om indruk te maken op andere walvissen. Zing jij om indruk te maken op mensen? 57 00:04:54,963 --> 00:05:01,344 Nee, nee. Ik... Gewoon... Gewoon om te ontspannen. 58 00:05:03,722 --> 00:05:05,056 Je liet iets vallen. 59 00:05:05,056 --> 00:05:07,142 Niet erg, de schoonmakers rapen het wel op. 60 00:05:08,101 --> 00:05:09,978 En als ze dat niet doen? 61 00:05:11,605 --> 00:05:17,068 Voor jou lijkt het iets kleins, maar dat plasticje komt ergens terecht. 62 00:05:17,068 --> 00:05:23,783 Klein afval, als een plastic zak, kan zo in de oceaan een walvis doen stikken. 63 00:05:24,326 --> 00:05:25,327 Wat? 64 00:05:25,827 --> 00:05:28,580 We willen een blauwe vinvis met een net in z'n mond redden. 65 00:05:28,580 --> 00:05:33,251 Zo kunnen we leren waarom ze zingen. - Nou, succes daarmee. 66 00:05:33,251 --> 00:05:35,962 Stop je dit in de afvalkoker? - Ja. 67 00:05:38,340 --> 00:05:40,675 Zie je, niet moeilijk. 68 00:05:45,847 --> 00:05:47,390 Zo klonk ik niet. 69 00:05:48,975 --> 00:05:50,101 Of wel? 70 00:05:52,479 --> 00:05:53,563 Hoor je dat? 71 00:05:57,150 --> 00:05:59,277 Hij zwemt over het dak. Kom. 72 00:06:12,123 --> 00:06:13,124 Jane. 73 00:06:16,836 --> 00:06:17,837 Jane? 74 00:06:22,384 --> 00:06:23,385 Geweldig. 75 00:06:23,385 --> 00:06:25,929 We moeten ons haasten. Straks missen we hem. 76 00:06:39,818 --> 00:06:40,944 Ongelofelijk. 77 00:06:48,410 --> 00:06:50,453 Dat zijn kliks, geen liedjes. 78 00:06:50,453 --> 00:06:52,622 Ik vraag me af waarom hij klikt. 79 00:06:52,622 --> 00:06:56,710 Haal dit net uit m'n mond, zodat ik kan zingen. 80 00:06:57,294 --> 00:06:58,879 We doen ons best. 81 00:07:01,965 --> 00:07:05,802 Hij komt terug. Dit is onze kans. Grijsbaard, neem het net. 82 00:07:14,394 --> 00:07:16,021 Goed geprobeerd, Grijsbaard. 83 00:07:17,355 --> 00:07:18,440 Hij ontsnapt. 84 00:07:22,068 --> 00:07:23,069 Jane. 85 00:07:25,655 --> 00:07:28,575 Dit trek ik af van je zakgeld. - Sorry, mam. 86 00:07:28,575 --> 00:07:32,078 Het leven van een walvis is in gevaar. - Er zit een net in z'n mond. 87 00:07:32,078 --> 00:07:34,414 Als we dat niet weghalen, kan hij niet eten. 88 00:07:34,414 --> 00:07:36,541 Dan sterft hij. 89 00:07:37,334 --> 00:07:40,837 Blauwe vinvissen zijn bedreigd, mam. Er zijn er niet veel meer. 90 00:07:40,837 --> 00:07:42,964 Er zijn ook niet veel kwartjes meer. 91 00:08:03,276 --> 00:08:06,821 Sorry. Eh... Het is een van m'n favoriete liedjes en... 92 00:08:08,031 --> 00:08:10,700 Ik wilde alleen vragen of je een dollar kunt wisselen? 93 00:08:12,410 --> 00:08:14,162 Ja, goed. 94 00:08:19,459 --> 00:08:20,961 Alsjeblieft. - Dank je. 95 00:08:21,920 --> 00:08:24,464 Ik laat je verder de jam pompen. 96 00:08:26,633 --> 00:08:27,634 Goed. - Geweldig. 97 00:08:29,386 --> 00:08:31,471 Ik wist niet dat je jam kon pompen. 98 00:08:34,558 --> 00:08:39,229 Jullie wachten tot deze lading klaar is en dan kom je meteen naar boven. Beloofd? 99 00:08:39,229 --> 00:08:41,022 Meteen naar boven, beloofd. 100 00:08:44,818 --> 00:08:48,280 Boven in ons appartement, niet het dak. - Maar mam... 101 00:08:50,240 --> 00:08:51,366 Beloofd. 102 00:08:52,659 --> 00:08:54,452 Vouw deze maar opnieuw terwijl je wacht. 103 00:09:01,960 --> 00:09:04,421 Wat? Ik vind vouwen ontspannend. 104 00:09:04,921 --> 00:09:07,215 Dus, wat is het plan? - Ik heb er geen. 105 00:09:17,017 --> 00:09:19,019 Wat zou Jane Goodall doen? 106 00:09:21,897 --> 00:09:23,023 Kom op. 107 00:09:28,486 --> 00:09:31,406 {\an8}'Verandering gebeurt door te luisteren en te praten... 108 00:09:31,406 --> 00:09:34,576 {\an8}...met de mensen die iets doen waarvan jij vindt dat het niet klopt.' 109 00:09:36,661 --> 00:09:39,039 Geen idee hoe dat onze walvis helpt. 110 00:09:45,921 --> 00:09:49,633 Waarom zeg je niets? - Ik had daarnet niets moeten zeggen. 111 00:09:50,133 --> 00:09:54,095 Soms word ik gewoon boos als ik denk aan wat er met het milieu gebeurt. 112 00:09:54,095 --> 00:09:57,515 Soms? - Ik kan niet goed luisteren. 113 00:09:58,308 --> 00:10:00,852 Het is goed, ik snap het. Ik ook niet. 114 00:10:02,520 --> 00:10:04,439 Ik krijg niet graag bevelen. 115 00:10:04,439 --> 00:10:05,649 Ik ook niet. - Zij ook niet. 116 00:10:08,485 --> 00:10:13,281 Toch zou ik vaker moeten luisteren. - Klopt. We doen het samen. 117 00:10:13,281 --> 00:10:17,786 Elk klein dingetje dat we doen, zoals een papiertje oprapen... 118 00:10:17,786 --> 00:10:20,163 ...kan een groot verschil maken als iedereen het doet. 119 00:10:25,418 --> 00:10:30,590 Voor als de schoonmaker het mist. Succes met zingen met je blauwe vinvis. 120 00:10:31,091 --> 00:10:33,552 Zingen met... Dat is het. - Wat? 121 00:10:35,720 --> 00:10:39,099 Een reden waarom ze misschien zingen, is om met elkaar te praten. 122 00:10:39,099 --> 00:10:41,810 Dus we kunnen zingen dat hij terug moet komen. 123 00:10:41,810 --> 00:10:44,062 Inderdaad. - Maar we kunnen niet zingen. 124 00:10:48,149 --> 00:10:51,653 Maar we kunnen niet zingen. - Wij niet. 125 00:11:10,171 --> 00:11:12,340 Klim erop, Grijsbaard. 126 00:11:19,306 --> 00:11:20,390 Je moet ons helpen. 127 00:11:27,272 --> 00:11:30,859 Ik denk niet dat ze komt. - Ze komt. 128 00:11:30,859 --> 00:11:31,943 Ze komt niet. 129 00:11:38,909 --> 00:11:39,993 Ik zei het toch. 130 00:11:40,493 --> 00:11:41,912 Je moet voor ons zingen. 131 00:11:42,829 --> 00:11:46,249 Alsjeblieft. - Je moet voor ons zingen, alsjeblieft. 132 00:11:47,459 --> 00:11:49,419 Ik snap het niet. 133 00:11:49,419 --> 00:11:51,963 Als de blauwe vinvis met jou komt zingpraten... 134 00:11:51,963 --> 00:11:54,674 ...kunnen we misschien het net uit zijn mond trekken. 135 00:11:56,218 --> 00:11:59,679 Ja, luister, ik zing enkel voor mezelf. 136 00:11:59,679 --> 00:12:02,557 Alleen. Sorry. - Wacht. 137 00:12:02,557 --> 00:12:07,437 Verandering gebeurt als we onze stem gebruiken, al is dat soms moeilijk. 138 00:12:08,855 --> 00:12:12,150 Het zit in je... 139 00:12:17,906 --> 00:12:18,907 Klaar? 140 00:12:19,449 --> 00:12:22,410 Wat moet ik precies... - Zing gewoon. Wat dan ook. 141 00:12:23,453 --> 00:12:26,206 Hopelijk hoort de walvis het en komt hij hierheen. 142 00:12:26,206 --> 00:12:27,624 Ik vind het ongemakkelijk... 143 00:12:27,624 --> 00:12:31,795 Stel je voor hoe ongemakkelijk het is een visnet in je mond te hebben. 144 00:12:32,629 --> 00:12:35,257 Als je te nerveus bent, gaan we naar beneden. 145 00:12:35,257 --> 00:12:38,009 Juist. Je bent niet alleen. 146 00:12:38,009 --> 00:12:40,136 We doen dit samen. - Samen. 147 00:12:44,391 --> 00:12:45,725 Kom op, Grijsbaard. 148 00:13:25,891 --> 00:13:27,976 Geen walvis. - Nog niet. 149 00:13:47,162 --> 00:13:52,125 Het werkt niet. Misschien houdt hij meer van jazz of hiphop of country. 150 00:13:52,125 --> 00:13:55,545 Hij is er. 151 00:13:59,758 --> 00:14:02,761 Wat doet hij? 152 00:14:02,761 --> 00:14:05,430 Je hebt gelijk, Grijsbaard. Hij luistert. 153 00:14:09,184 --> 00:14:10,435 Dit is onze kans. 154 00:14:19,361 --> 00:14:22,530 Hebbes. Het werkt. Blijf trekken. 155 00:14:23,990 --> 00:14:25,492 Grijsbaard, klim erop. 156 00:14:27,494 --> 00:14:29,829 Probeer het uit z'n mond te trekken. 157 00:14:41,800 --> 00:14:43,134 Ze zingt niet meer. 158 00:14:46,638 --> 00:14:48,139 Grijsbaard. 159 00:14:48,139 --> 00:14:49,891 Z'n voet zit vast in het net. 160 00:15:14,916 --> 00:15:16,167 Hij gaat over de rand. 161 00:15:21,214 --> 00:15:24,759 Het komt goed, Grijsbaard. - Ik laat je niet los. 162 00:15:53,330 --> 00:15:54,831 De walvis luistert weer. 163 00:15:55,332 --> 00:15:57,500 Trekken. 164 00:16:05,800 --> 00:16:07,677 Het is gelukt, yes. - Ja. 165 00:16:09,262 --> 00:16:11,598 Wacht... 166 00:16:11,598 --> 00:16:13,934 Wie zingt er mee? 167 00:16:39,751 --> 00:16:41,711 We moeten zo'n ding kopen. 168 00:16:44,339 --> 00:16:47,300 Terug naar de onderzeeër? - Graag. 169 00:17:01,815 --> 00:17:08,446 Hij klinkt zo mooi, maar wat zegt hij? - Wat het ook is, die walvis luistert. 170 00:17:11,408 --> 00:17:12,367 Ze zingpraten. 171 00:17:15,954 --> 00:17:18,497 Nee, ze zingjagen. 172 00:17:20,166 --> 00:17:23,795 Hun lied doet 't krill oplichten. - Zo kunnen ze ze vinden en eten. 173 00:17:23,795 --> 00:17:26,298 Ja. Ze zingen voor hun eten. 174 00:17:44,065 --> 00:17:45,233 Dank je, Grijsbaard. 175 00:17:46,484 --> 00:17:47,569 Ze zijn ongelofelijk. 176 00:17:48,945 --> 00:17:51,448 En zo'n goeie zangers. - Ja. 177 00:17:51,448 --> 00:17:54,618 En zolang we hen kunnen beschermen, zodat ze blijven zingen... 178 00:17:55,452 --> 00:18:00,206 ...en wij blijven luisteren, ontdekken we vast ooit wat ze zeggen. 179 00:18:04,336 --> 00:18:05,337 Mooi gezang. 180 00:18:21,478 --> 00:18:23,104 Help de blauwe vinvis redden. 181 00:18:28,860 --> 00:18:31,780 Mam, mam. 182 00:18:31,780 --> 00:18:33,865 Ja, wat is er? 183 00:18:33,865 --> 00:18:36,534 Wat zeg je mij altijd als je belt voor het werk? 184 00:18:36,534 --> 00:18:39,955 'Geen geschreeuw, gebrul of gehuil.' - Daar mag zingen bij. 185 00:18:40,705 --> 00:18:42,916 Niet mee eens. 186 00:18:42,916 --> 00:18:45,585 Wacht, bel je voor het werk? 187 00:18:45,585 --> 00:18:49,005 Ja, met Asha de Vos. Ze bestudeert de blauwe vinvis. 188 00:18:49,005 --> 00:18:50,840 Goed, we sluiten een deal. 189 00:18:50,840 --> 00:18:54,386 Ik zal stil zijn als je voor mij zingt wat je leert. 190 00:18:54,386 --> 00:18:57,430 Echt? - Echt. 191 00:18:58,014 --> 00:19:00,725 Deal. - Veel plezier. 192 00:19:05,355 --> 00:19:07,232 Hé, Asha. - Hé, Jane. 193 00:19:09,693 --> 00:19:13,613 Da's mam. Sinds ze met de buurvrouw voor een walvis zong, stopt ze niet meer. 194 00:19:13,613 --> 00:19:15,532 Waarom zongen ze voor een walvis? 195 00:19:15,532 --> 00:19:18,285 Er zat een visnet in z'n mond. - Da's niet goed. 196 00:19:18,285 --> 00:19:23,748 Vond jij ooit oude visnetten? - Ja, eigenlijk wel. Ik toon je een foto. 197 00:19:23,748 --> 00:19:29,170 Dit ben ik met een groot visnet dat in de oceaan dreef. 198 00:19:29,170 --> 00:19:31,756 Er drijft ook plastic rond. 199 00:19:31,756 --> 00:19:37,470 Soms vinden we geweldige dingen. Zoals deze. 200 00:19:37,470 --> 00:19:40,140 Wat is dat? - Drollen van een blauwe vinvis. 201 00:19:40,140 --> 00:19:44,352 Drollen bieden een kijkje in het leven van deze reuzen... 202 00:19:44,352 --> 00:19:47,147 ...onder water op plekken die we niet kunnen zien. 203 00:19:47,147 --> 00:19:50,025 Waarom is het zo rood? - Door wat ze eten. 204 00:19:50,025 --> 00:19:55,071 Hier in Sri Lanka eten blauwe vinvissen garnalen, elders eten ze krill. 205 00:19:55,071 --> 00:19:59,075 De verkleuring komt door het voedsel. 206 00:19:59,075 --> 00:20:03,371 Wanneer zag je voor het eerst een walvis? - Ik toon je de kaart van Sri Lanka. 207 00:20:03,371 --> 00:20:07,000 {\an8}Hier onderaan heb je Yala. 208 00:20:07,000 --> 00:20:10,921 Daar ontmoette ik voor het eerst zes blauwe vinvissen. 209 00:20:10,921 --> 00:20:15,175 Zoals je ziet, zijn ze geweldig en groot. 210 00:20:15,175 --> 00:20:21,640 Wat een voorrecht dat we tegelijk met het grootste dier ooit mogen leven. 211 00:20:21,640 --> 00:20:23,016 Dat is ongelofelijk. 212 00:20:23,016 --> 00:20:25,435 Wanneer wist je dat je hen wilde bestuderen? 213 00:20:25,435 --> 00:20:28,313 Nou, hier. Toen ik ongeveer zes was. 214 00:20:28,313 --> 00:20:32,651 Mijn ouders kochten tweedehands National Geographic-tijdschriften. 215 00:20:32,651 --> 00:20:36,279 {\an8}Ik werd verliefd op de oceaan en wilde er meer over leren. 216 00:20:36,279 --> 00:20:39,157 {\an8}Asha, wat betekent Oceanswell op je T-shirt? 217 00:20:39,157 --> 00:20:41,409 Dat is een organisatie die ik oprichtte. 218 00:20:41,409 --> 00:20:46,873 Want toen ik 17 of 18 was, waren er geen zeebiologen in dit land. 219 00:20:46,873 --> 00:20:50,293 Oceanswell oprichten gaf me de kans om... 220 00:20:50,293 --> 00:20:53,588 ...de volgende generatie oceaanhelden op te voeden. 221 00:20:53,588 --> 00:20:55,674 Dat probeer ik hier te bereiken. 222 00:20:55,674 --> 00:21:02,222 Want als we de oceaan echt willen redden, heeft elke kustlijn een lokale held nodig. 223 00:21:02,222 --> 00:21:03,682 Zoals jij, Asha. 224 00:21:03,682 --> 00:21:07,060 Als je op zee bent, zie je dan dingen die de walvis pijn kunnen doen? 225 00:21:07,060 --> 00:21:11,648 Ik toon je een diagram. De oceaan is net een groot obstakelparcours. 226 00:21:11,648 --> 00:21:14,943 Op vaarroutes kunnen ze geraakt en gedood worden door schepen. 227 00:21:14,943 --> 00:21:16,653 Als ze door netten zwemmen... 228 00:21:16,653 --> 00:21:20,073 ...komen ze vast te zitten en verdrinken of verhongeren ze. 229 00:21:20,073 --> 00:21:22,617 En de oceaan wordt ook luider. 230 00:21:22,617 --> 00:21:25,912 Dat verstoort hoe ze hun voedsel en vrienden vinden. 231 00:21:25,912 --> 00:21:27,289 Hoe kunnen we hen helpen? 232 00:21:27,289 --> 00:21:29,874 Een van de belangrijkste dingen die ik mensen vraag... 233 00:21:29,874 --> 00:21:32,419 ...is om te vertellen over de oceaan. 234 00:21:32,419 --> 00:21:35,672 Hoe meer leuke feitjes we kunnen vertellen... 235 00:21:35,672 --> 00:21:39,718 Ik hoop dat je straks iemand zult vertellen, misschien je mam... 236 00:21:39,718 --> 00:21:43,847 ...welke kleur walvisdrollen hebben. Dan kunnen we die geweldige dingen delen. 237 00:21:43,847 --> 00:21:47,934 Zo krijgen we meer ambassadeurs voor de oceaan. Dat is nodig. 238 00:21:50,604 --> 00:21:52,772 Je mam zingt echt graag, niet? 239 00:21:53,356 --> 00:21:56,651 Ik kan beter gaan voor de buren klagen. Dank je wel, Asha. 240 00:21:56,651 --> 00:21:59,446 Ik zal iedereen vertellen over ons gesprek. 241 00:21:59,446 --> 00:22:02,949 Ik wens je een prachtige dag toe en vergeet niet de verhalen te vertellen. 242 00:22:03,533 --> 00:22:05,577 Dag, Asha. - Dag, Jane. 243 00:22:09,372 --> 00:22:11,166 ZEEBIOLOOG EN OCEAANLERAAR 244 00:22:20,342 --> 00:22:22,594 Tijd om voor mam te zingen wat ik geleerd heb. 245 00:22:24,346 --> 00:22:25,180 Mam. 246 00:23:05,679 --> 00:23:07,806 Vertaling: Lien Verschelde