1
00:00:41,459 --> 00:00:43,503
"Rangifer tarandus."
2
00:00:50,010 --> 00:00:52,804
Jane, berapa lama kita perlu menyorok?
3
00:00:52,804 --> 00:00:54,014
Sangat sejuk.
4
00:00:54,014 --> 00:00:56,141
Sehingga misi kita selesai.
5
00:00:56,141 --> 00:00:58,059
Boleh kita buat misi di tempat hangat?
6
00:00:58,059 --> 00:00:59,936
Karibu hanya tinggal di kawasan utara.
7
00:01:00,437 --> 00:01:01,563
Saya dengar sesuatu.
8
00:01:01,563 --> 00:01:03,231
Awak menyorok di mana?
9
00:01:04,565 --> 00:01:05,567
Hei!
10
00:01:06,484 --> 00:01:07,986
Tak kelakar, Greybeard.
11
00:01:07,986 --> 00:01:09,738
Kita sepatutnya menyorok.
12
00:01:12,657 --> 00:01:14,159
Diam, kamu berdua.
13
00:01:14,159 --> 00:01:16,161
Kenapa awak dapat
pakaian menyorok yang hebat?
14
00:01:16,161 --> 00:01:17,329
Sebab saya buat sendiri.
15
00:01:17,329 --> 00:01:18,663
Awak boleh pakai lain kali.
16
00:01:18,663 --> 00:01:21,750
Sekarang kembali menyorok
supaya kita boleh tahu
17
00:01:21,750 --> 00:01:25,086
sebab karibu sentiasa berpindah
dan tak tinggal lama di satu tempat.
18
00:01:25,712 --> 00:01:27,881
Mungkin sebab ia mahu kekal hangat.
19
00:01:27,881 --> 00:01:28,924
Itu antara idea kita.
20
00:01:31,927 --> 00:01:33,428
Okey, Greybeard.
21
00:01:33,428 --> 00:01:34,763
Ayuh.
22
00:01:39,976 --> 00:01:41,436
Itu anak rusa?
23
00:01:41,436 --> 00:01:43,104
Itu anak karibu.
24
00:01:43,104 --> 00:01:45,815
- Karibu dan rusa haiwan yang sama.
- Apa?
25
00:01:48,777 --> 00:01:50,779
- Itu bapanya.
- Ibu.
26
00:01:50,779 --> 00:01:53,865
- Bagaimana awak tahu?
- Jantan hilang tanduk pada musim luruh.
27
00:01:53,865 --> 00:01:55,659
Betina saja ada tanduk semasa musim sejuk.
28
00:01:57,953 --> 00:01:59,120
Ia cantik.
29
00:01:59,120 --> 00:02:02,332
Sedih betul
sebab ia berkurangan setiap tahun.
30
00:02:02,332 --> 00:02:03,583
Kita perlu tolongnya.
31
00:02:03,583 --> 00:02:06,253
Sebab itu perlu tahu sebab
ia tak kekal di satu tempat,
32
00:02:06,253 --> 00:02:08,087
supaya kita boleh faham karibu.
33
00:02:08,712 --> 00:02:09,713
Lihat.
34
00:02:09,713 --> 00:02:12,217
Ibunya mahu ia terus bergerak. Kenapa?
35
00:02:15,637 --> 00:02:17,681
Alamak! Saya buat ia takut.
Ia mungkin sesat.
36
00:02:17,681 --> 00:02:19,683
Kita perlu kembalikannya kepada ibunya.
37
00:02:19,683 --> 00:02:21,142
Tolong buka benda ini.
38
00:02:26,940 --> 00:02:28,525
Ayuh, ia semakin jauh.
39
00:02:28,525 --> 00:02:31,361
Sudah tentu.
Ia ada dua kaki lebih daripada kita.
40
00:02:31,361 --> 00:02:33,196
Tunggu!
41
00:02:38,034 --> 00:02:39,411
Ia terlalu laju untuk kita.
42
00:02:42,664 --> 00:02:46,126
Ibunya dapat mengejar dan bawa bantuan.
43
00:02:46,126 --> 00:02:47,419
Sekawan karibu.
44
00:02:49,337 --> 00:02:51,172
Saya harap ia kekal di satu tempat.
45
00:02:51,172 --> 00:02:53,758
- Bagaimana, Jane?
- Jangan kena pijak.
46
00:03:04,561 --> 00:03:05,687
Menakjubkan.
47
00:03:07,063 --> 00:03:08,690
Karibu memang terus bergerak.
48
00:03:08,690 --> 00:03:11,610
Bagaimana mahu buat ia kembali
supaya kita tahu sebabnya?
49
00:03:11,610 --> 00:03:13,236
Menyorok sekali lagi!
50
00:03:17,657 --> 00:03:19,826
Saya tak mahu main lagi.
51
00:03:22,662 --> 00:03:24,664
Mana awak, Jane?
52
00:03:27,667 --> 00:03:28,793
Datuk!
53
00:03:29,711 --> 00:03:30,921
Datuk James?
54
00:03:30,921 --> 00:03:32,923
Saya gembira datuk datang.
55
00:03:33,757 --> 00:03:36,301
Helo, David.
56
00:03:36,927 --> 00:03:37,802
Helo, Jane.
57
00:03:37,802 --> 00:03:39,888
Ambil masa sekejap untuk bukanya.
58
00:03:43,350 --> 00:03:44,601
Datuk tak kerja hari ini?
59
00:03:44,601 --> 00:03:48,230
Tak, datuk jadi sukarelawan
di dapur komuniti nanti.
60
00:03:48,230 --> 00:03:49,314
Namun...
61
00:03:50,106 --> 00:03:52,108
Ini nampak sedap.
62
00:03:52,776 --> 00:03:55,528
- Untuk saya?
- Datuk masak untuk semua.
63
00:03:55,528 --> 00:03:57,948
Termasuk awak, jika awak mahu, Jane.
64
00:03:58,573 --> 00:04:00,200
Terima kasih, tapi kami tak boleh berehat.
65
00:04:00,200 --> 00:04:02,244
Kami sedang menjejak Rangifer tarandus.
66
00:04:02,994 --> 00:04:07,082
Itu nama saintifik karibu
dan misi ini sangat penting.
67
00:04:07,082 --> 00:04:10,710
- Namun saya perlu makan.
- Awak boleh makan.
68
00:04:11,211 --> 00:04:15,131
Datuk mahu dengar
lebih lanjut tentang misi karibu ini.
69
00:04:17,591 --> 00:04:19,928
Rasanya kami boleh berehat.
70
00:04:19,928 --> 00:04:21,263
Datuk tahu kamu boleh.
71
00:04:23,473 --> 00:04:24,808
Itu Greybeard?
72
00:04:25,433 --> 00:04:28,019
Ya, kami semua menyorok di hutan.
73
00:04:29,854 --> 00:04:31,898
Ada antara kami menyorok.
74
00:04:32,399 --> 00:04:34,901
Ada yang baling bebola salji.
75
00:04:35,402 --> 00:04:37,279
Tak baik, Greybeard.
76
00:04:38,697 --> 00:04:39,698
Ayuh, mari masuk.
77
00:04:43,326 --> 00:04:45,579
Kemudian kami berlari
dengan sekawan karibu.
78
00:04:45,579 --> 00:04:47,956
Kami lari daripada sekawan karibu.
79
00:04:48,999 --> 00:04:51,126
Kamu tahu ia boleh lari selaju kereta?
80
00:04:51,126 --> 00:04:54,254
Datuk tahu, tapi hanya jarak pendek.
81
00:04:54,254 --> 00:04:56,464
Bayangkan, karibu belakang kami.
82
00:04:56,464 --> 00:04:58,133
Anak sungai beku depan kami.
83
00:04:58,133 --> 00:05:00,093
Saya tahu perlu buat apa.
84
00:05:00,093 --> 00:05:02,012
Apa kamu buat?
85
00:05:02,012 --> 00:05:04,014
Tiada apa-apa.
Kawanan itu lompat atas kami.
86
00:05:04,014 --> 00:05:05,849
Seolah-olah sedang terbang.
87
00:05:05,849 --> 00:05:08,894
Kami masih perlu tahu
sebab ia selalu bergerak.
88
00:05:08,894 --> 00:05:11,688
Ya, ia tak kekal lama di satu tempat.
89
00:05:11,688 --> 00:05:13,315
Ia seperti satu misteri.
90
00:05:14,608 --> 00:05:16,401
Mungkin ia cari makanan.
91
00:05:16,985 --> 00:05:19,070
Mungkin, tapi masih ada banyak makanan
92
00:05:19,070 --> 00:05:21,114
semasa ibu anak karibu itu suruh ia pergi.
93
00:05:22,198 --> 00:05:24,284
Mari kembali ke misi kita, David.
94
00:05:24,284 --> 00:05:28,705
Jika mahu makanan, kita masih ada banyak.
95
00:05:29,289 --> 00:05:31,166
Baiklah. Mari berkemas, semua.
96
00:05:31,166 --> 00:05:34,044
- Terima kasih untuk makanan ini, ayah.
- Sama-sama.
97
00:05:35,754 --> 00:05:38,173
Kita perlu fikirkan rancangan
apabila di luar nanti.
98
00:05:40,592 --> 00:05:42,719
Kenapa kamu buang semua itu?
99
00:05:42,719 --> 00:05:44,012
Itu juga?
100
00:05:44,012 --> 00:05:46,014
Sebab saya kenyang.
101
00:05:46,014 --> 00:05:48,475
Saya mahu makan manisan.
102
00:05:49,059 --> 00:05:51,853
Ada manisan, bukan?
103
00:05:52,812 --> 00:05:55,899
Sebab ini ada lebih satu bilion tan
makanan dibazirkan setiap tahun.
104
00:05:55,899 --> 00:05:57,108
Apa maksud awak?
105
00:05:57,859 --> 00:06:00,445
Maksudnya,
jika kamu ambil terlalu banyak makanan,
106
00:06:00,445 --> 00:06:02,739
simpan lebihan itu untuk dimakan nanti.
107
00:06:02,739 --> 00:06:03,823
Tepat sekali.
108
00:06:04,532 --> 00:06:06,243
Kita ada banyak makanan.
109
00:06:07,077 --> 00:06:10,080
Kevin, kamu tak beritahu mereka kisah itu?
110
00:06:12,457 --> 00:06:14,417
Kamu tak lupa, bukan?
111
00:06:14,417 --> 00:06:16,628
Kisah apa?
112
00:06:17,629 --> 00:06:20,090
Seperti kisah papa bacakan kami
semasa tidur?
113
00:06:20,090 --> 00:06:23,677
Boleh cakap tentang ini nanti?
114
00:06:23,677 --> 00:06:26,596
Ya, maksudnya takkan cakap tentangnya.
115
00:06:28,139 --> 00:06:30,559
Kami perlu kembali ke karibu.
116
00:06:30,559 --> 00:06:32,811
Saya masih belum dapat jawapan
tentang manisan.
117
00:06:32,811 --> 00:06:34,354
Karibu, David.
118
00:06:34,896 --> 00:06:36,565
Terima kasih untuk makanan itu, datuk.
119
00:06:37,065 --> 00:06:39,693
Ia sangat sedap. Salad pun sedap.
120
00:06:39,693 --> 00:06:41,069
Sama-sama.
121
00:06:52,080 --> 00:06:55,584
Tunduk. Kita tak mahu
ia nampak kita, ia akan lari lagi.
122
00:07:00,046 --> 00:07:01,047
Tiada.
123
00:07:03,216 --> 00:07:04,467
Mari terus cari.
124
00:07:12,517 --> 00:07:13,894
Sini pun tiada karibu.
125
00:07:14,644 --> 00:07:17,230
Awak rasa apa maksud datuk
tentang kisah tadi?
126
00:07:17,772 --> 00:07:19,691
Saya tak tahu. Kenapa tak tanya dia?
127
00:07:19,691 --> 00:07:22,152
Sebab papa nampak tak selesa tentangnya.
128
00:07:24,446 --> 00:07:25,655
Karibu.
129
00:07:27,949 --> 00:07:29,117
Ia lari lagi.
130
00:07:29,117 --> 00:07:30,911
Kita perlu ikutnya. Ayuh.
131
00:07:39,753 --> 00:07:41,546
Boleh saya main dalam bilik?
132
00:07:46,885 --> 00:07:48,845
Ada sesiapa mahu kopi?
133
00:07:52,349 --> 00:07:53,350
Air?
134
00:07:55,727 --> 00:07:57,479
Saya akan main dengan Millie.
135
00:08:05,320 --> 00:08:06,446
Saya perlukan masa.
136
00:08:21,920 --> 00:08:23,380
Ia lari.
137
00:08:35,933 --> 00:08:37,435
Datuk mahu ke mana?
138
00:08:37,435 --> 00:08:41,356
Datuk mahu ke dapur komuniti lebih awal.
139
00:08:41,898 --> 00:08:43,483
Kamu dah jumpa karibu?
140
00:08:44,734 --> 00:08:45,860
Kami kehilangannya lagi.
141
00:08:46,695 --> 00:08:48,989
Kami menyorok dan cari,
tapi ia asyik nampak dan lari.
142
00:08:49,864 --> 00:08:51,241
Kami perlukan rancangan baharu.
143
00:08:51,241 --> 00:08:52,867
Ada idea, datuk?
144
00:08:52,867 --> 00:08:54,327
Ada beberapa idea.
145
00:08:54,327 --> 00:08:58,373
Kamu tahu karibu ada hubungan istimewa
dengan nenek moyang kita,
146
00:08:58,373 --> 00:08:59,916
keluarga kita?
147
00:08:59,916 --> 00:09:03,879
Ia masih keluarga saya
kalau saya anak angkat?
148
00:09:05,714 --> 00:09:09,009
Keluarga tetap akan jadi keluarga.
149
00:09:09,718 --> 00:09:13,054
Awak ada hubungan dengan
keluarga asal dan nenek moyang awak,
150
00:09:13,054 --> 00:09:17,225
dan ada hubungan dengan keluarga
dan nenek moyang kami. Okey?
151
00:09:18,393 --> 00:09:19,477
Okey.
152
00:09:19,477 --> 00:09:21,688
Keluarga kita keturunan Déné.
153
00:09:21,688 --> 00:09:23,440
Apa maksud Déné?
154
00:09:23,440 --> 00:09:27,360
Déné antara orang asli di habitat karibu.
155
00:09:27,360 --> 00:09:29,404
Satu lagi soalan.
156
00:09:29,404 --> 00:09:31,281
Apa maksud orang asli?
157
00:09:31,281 --> 00:09:34,159
Orang pertama yang tinggal di kawasan itu
158
00:09:34,159 --> 00:09:38,330
sebelum orang lain tinggal di sana.
Gaya hidup mereka istimewa.
159
00:09:38,914 --> 00:09:40,332
Mari ikut datuk.
160
00:09:51,176 --> 00:09:54,638
Datuk selalu beritahu kisah ini
kepada ayah awak semasa dia kecil.
161
00:09:54,638 --> 00:09:57,891
Ia bermula lama dulu,
162
00:09:57,891 --> 00:09:59,434
semasa dunia ini masih baharu.
163
00:09:59,434 --> 00:10:01,519
Dulu, orang tiada benda
164
00:10:01,519 --> 00:10:07,192
seperti elektrik, air paip dan apartmen.
165
00:10:08,526 --> 00:10:11,321
Sama seperti semua haiwan di hutan,
166
00:10:11,321 --> 00:10:13,907
mereka bergantung
kepada hubungan dengan tanah
167
00:10:13,907 --> 00:10:16,159
untuk hidup dengan baik.
168
00:10:17,285 --> 00:10:20,413
Namun,
mereka perlu berusaha untuk bertahan.
169
00:10:23,959 --> 00:10:28,296
Déné mahu pastikan keturunan kita
ada masa depan yang panjang.
170
00:10:30,215 --> 00:10:34,135
Jadi mereka aturkan
perjumpaan antara mereka
171
00:10:34,135 --> 00:10:37,472
dan haiwan yang berkongsi
tanah dan hutan dengan mereka.
172
00:10:38,056 --> 00:10:39,641
Kaum kita tanya,
173
00:10:39,641 --> 00:10:42,811
"Bagaimana kami boleh pastikan
keluarga kami
174
00:10:42,811 --> 00:10:46,856
boleh hidup dengan kamu
bertahun-tahun kemudian?"
175
00:10:47,399 --> 00:10:50,443
Karibu jawab,
176
00:10:51,152 --> 00:10:53,655
"Supaya manusia dan haiwan sihat,
177
00:10:53,655 --> 00:10:56,908
kita perlu bekerjasama menjaga tanah ini.
178
00:10:59,578 --> 00:11:03,039
Kamu boleh guna bulu kami
untuk buat pakaian untuk kekal hangat
179
00:11:03,039 --> 00:11:06,251
dan tanduk kami
untuk buat alatan diperlukan,
180
00:11:07,085 --> 00:11:12,382
tapi kamu mesti menghormati dengan ambil
sesuatu yang diperlukan saja
181
00:11:12,382 --> 00:11:14,009
dan tak melebih-lebih.
182
00:11:14,009 --> 00:11:16,011
Jangan membazir.
183
00:11:17,178 --> 00:11:20,390
Sama seperti kami berkongsi
tanah ini dengan kamu,
184
00:11:20,390 --> 00:11:23,852
kamu mesti ingat untuk berkongsinya
dengan orang di sekeliling kamu.
185
00:11:24,519 --> 00:11:29,441
Benda yang kamu ada banyak
boleh diberi kepada orang yang kekurangan.
186
00:11:29,941 --> 00:11:34,321
Kamu juga perlu ajar
cara menjaga tanah ini
187
00:11:34,321 --> 00:11:36,573
kepada semua anak kamu,
188
00:11:36,573 --> 00:11:40,368
supaya mereka boleh berkongsinya
dengan semua anak mereka dan seterusnya."
189
00:11:46,416 --> 00:11:48,793
Ia tanggungjawab semua orang
190
00:11:48,793 --> 00:11:52,839
untuk sampaikan pengetahuan itu
kepada generasi seterusnya.
191
00:11:53,715 --> 00:11:56,176
Namun, selepas bertahun-tahun,
192
00:11:56,843 --> 00:11:59,095
ramai orang, bukan saja Déné,
193
00:11:59,679 --> 00:12:02,390
mula tinggal di situ.
194
00:12:03,975 --> 00:12:08,480
Apabila hutan diganggu,
begitu juga haiwan yang tinggal di sana.
195
00:12:09,439 --> 00:12:14,277
Sehingga kini, komuniti Déné
berusaha untuk melindungi karibu.
196
00:12:14,945 --> 00:12:17,906
Seperti karibu melindungi kita dulu.
197
00:12:18,782 --> 00:12:21,243
Kenapa papa tak pernah beritahu kisah ini?
198
00:12:22,285 --> 00:12:25,413
Papa dah terlupa.
199
00:12:26,414 --> 00:12:28,792
Datuk beritahu papa banyak kisah penting
200
00:12:28,792 --> 00:12:30,794
seperti kisah karibu ini
semasa papa sebaya kamu.
201
00:12:30,794 --> 00:12:32,796
Papa ingat kisah lain?
202
00:12:33,797 --> 00:12:37,384
Mungkin.
Mungkin datuk boleh tolong sedikit?
203
00:12:38,385 --> 00:12:39,678
Sudah tentu.
204
00:12:40,262 --> 00:12:41,388
Boleh saya dengar sekali?
205
00:12:41,388 --> 00:12:43,390
Sudah tentu.
206
00:12:43,390 --> 00:12:45,600
Awak rasa karibu perlu terus bergerak
207
00:12:45,600 --> 00:12:49,354
sebab hutannya dimusnahkan,
seperti dalam kisah itu?
208
00:12:49,354 --> 00:12:52,566
Antara sebab karibu dalam bahaya
ialah sebab kehilangan tempat tinggal,
209
00:12:53,149 --> 00:12:56,403
tapi bagaimana mahu buktikan
itu sebab ia tak tinggal di satu tempat?
210
00:12:56,903 --> 00:13:00,031
Bagaimana jika bawanya
ke tempat ia rasa selamat?
211
00:13:00,031 --> 00:13:04,035
Tempat ada makanan, pokok
dan semua diperlukan untuk tempat tinggal?
212
00:13:04,035 --> 00:13:06,997
Kamu bertiga ada rancangan yang bagus.
213
00:13:07,914 --> 00:13:08,999
Pergi lakukannya.
214
00:13:08,999 --> 00:13:11,042
Langkah pertama, cari karibu.
215
00:13:11,042 --> 00:13:12,252
Ya.
216
00:13:12,961 --> 00:13:15,422
- Jumpa lagi, datuk.
- Terima kasih untuk makanan tadi.
217
00:13:21,636 --> 00:13:22,554
Sana.
218
00:13:23,138 --> 00:13:25,056
Sekarang kita perlukan tempat selamat.
219
00:13:26,308 --> 00:13:27,851
Saya tahu tempatnya.
220
00:13:28,768 --> 00:13:31,271
Kita juga perlu cari cara
untuk bawa karibu ke sana.
221
00:13:32,063 --> 00:13:34,232
Itu gunanya lebihan makanan awak.
222
00:13:41,573 --> 00:13:45,285
David, kami dapat umpan itu.
Awak nampak karibu?
223
00:13:45,285 --> 00:13:46,661
Ya.
224
00:13:51,124 --> 00:13:52,417
Ia sedang pergi, Jane.
225
00:13:55,837 --> 00:13:58,173
Cepat! Ia dah pergi.
226
00:13:59,382 --> 00:14:00,383
David?
227
00:14:01,218 --> 00:14:02,427
Sini.
228
00:14:05,639 --> 00:14:08,225
Saya tersekat. Saya tak boleh ikutnya.
229
00:14:10,018 --> 00:14:13,563
Awak boleh kejar dan guna makanan ini
untuk bawa karibu ke sini?
230
00:14:18,902 --> 00:14:21,488
Bawa ia ke sini, Greybeard.
Saya akan buat yang lain.
231
00:14:22,781 --> 00:14:27,911
Saya tak boleh keluar. Karibu dah pergi!
232
00:14:39,339 --> 00:14:42,551
Ya! Greybeard, awak berjaya!
233
00:14:47,681 --> 00:14:48,765
Ia ke sini.
234
00:14:51,226 --> 00:14:52,644
Ia ke arah saya.
235
00:15:02,153 --> 00:15:04,948
Nampaknya karibu jatuhkan awak.
236
00:15:04,948 --> 00:15:07,909
Faham? Jatuhkan?
237
00:15:09,077 --> 00:15:10,495
Awak okey, Greybeard?
238
00:15:17,627 --> 00:15:19,212
Jane, ia ke arah awak.
239
00:15:20,297 --> 00:15:24,134
Ia di sini.
Karibu makan ke tempat selamat.
240
00:15:24,759 --> 00:15:27,721
Ia hanya makan sedikit.
241
00:15:27,721 --> 00:15:30,223
Ia makan sedikit demi sedikit.
242
00:15:30,223 --> 00:15:32,642
Kenapa ia tak makan semua?
243
00:15:32,642 --> 00:15:35,145
Saya tak tahu,
tapi rasanya ia takkan pergi sekarang.
244
00:15:37,063 --> 00:15:38,398
Ia sangat comel.
245
00:15:39,900 --> 00:15:41,026
Tunggu! Jangan...
246
00:15:43,361 --> 00:15:44,487
pergi.
247
00:15:48,533 --> 00:15:50,201
Jane. Sini.
248
00:15:50,201 --> 00:15:52,954
- Mana karibu?
- Dah pergi.
249
00:15:55,790 --> 00:15:57,876
Kita masih tak tahu
sebab ia selalu berpindah.
250
00:15:58,585 --> 00:16:00,128
Kita akan tahu nanti.
251
00:16:00,128 --> 00:16:03,590
Ia baik sebab tinggalkan makanan.
252
00:16:03,590 --> 00:16:06,843
Sama seperti kisah datuk awak. Berkongsi.
253
00:16:06,843 --> 00:16:08,011
Boleh saya lihat?
254
00:16:12,390 --> 00:16:16,811
"Bagaimana keputusan kita buat hari ini
beri kesan kepada orang di masa depan?"
255
00:16:17,479 --> 00:16:19,064
- Jane Goodall?
- Ya.
256
00:16:19,064 --> 00:16:21,066
Ia seperti yang karibu beritahu kaum Déné
257
00:16:21,066 --> 00:16:23,818
supaya ambil yang diperlukan saja.
Jangan ambil lebih.
258
00:16:23,818 --> 00:16:25,695
Supaya semua orang boleh bertahan.
259
00:16:25,695 --> 00:16:27,614
Ya.
260
00:16:27,614 --> 00:16:28,990
Lihat!
261
00:16:30,867 --> 00:16:32,661
- Semua kawanan karibu.
- Menyorok!
262
00:16:37,791 --> 00:16:39,542
Ia makan lebihan makanan karibu tadi.
263
00:16:39,542 --> 00:16:42,546
Ia sentiasa berpindah
sebab ia hanya ambil yang diperlukan.
264
00:16:43,171 --> 00:16:44,673
Tinggalkan secukupnya untuk yang lain.
265
00:16:45,215 --> 00:16:47,092
Manusia pun patut buat begitu.
266
00:16:47,092 --> 00:16:48,593
Betul.
267
00:16:52,556 --> 00:16:53,682
Saya ada idea.
268
00:16:57,269 --> 00:16:59,396
Makanan tambahan
untuk dapur komuniti, datuk.
269
00:16:59,396 --> 00:17:03,483
Semua makanan ini boleh bantu
ramai orang yang memerlukan.
270
00:17:03,483 --> 00:17:04,901
Mahsi cho,
271
00:17:04,901 --> 00:17:08,196
- "Terima kasih."
- Sama-sama, datuk.
272
00:17:08,196 --> 00:17:11,074
Kami juga beri biskut,
tapi saya lupa sebabnya.
273
00:17:11,741 --> 00:17:15,745
Hormat, berkongsi dan...
274
00:17:15,745 --> 00:17:17,162
Tanggungjawab.
275
00:17:17,872 --> 00:17:19,583
Papa akan ceritakan semasa waktu tidur.
276
00:17:20,292 --> 00:17:23,295
Kemudian, papa ada lebih banyak kisah
untuk berkongsi dengan kamu.
277
00:17:24,963 --> 00:17:26,131
Awak juga.
278
00:17:26,965 --> 00:17:29,384
Saya?
Saya harap ada lebih banyak kisah haiwan.
279
00:17:29,384 --> 00:17:30,510
Ada beberapa.
280
00:17:30,510 --> 00:17:32,637
Awak pasti suka kisah rubah.
281
00:17:34,431 --> 00:17:38,059
Jika lebih ramai orang dengar kisah Déné,
ia akan tolong karibu?
282
00:17:38,059 --> 00:17:41,021
Bercerita dapat menyampaikan pengetahuan.
283
00:17:41,021 --> 00:17:43,690
Jika ramai orang tahu tentang karibu,
284
00:17:43,690 --> 00:17:49,029
mungkin mereka akan lebih berhati-hati
dan berfikir untuk ambil daripada tanah.
285
00:17:51,197 --> 00:17:52,240
Saya faham, datuk.
286
00:17:52,240 --> 00:17:53,408
Saya pun.
287
00:17:53,992 --> 00:17:55,285
Itu pasti membantu.
288
00:17:56,661 --> 00:17:58,830
- Ayah dah sedia? Saya akan hantarkan.
- Terima kasih.
289
00:18:07,631 --> 00:18:09,591
Ada banyak
kita boleh belajar daripada haiwan.
290
00:18:09,591 --> 00:18:11,259
Kita patut kongsi pengetahuan itu
291
00:18:11,259 --> 00:18:14,638
supaya kita tak ulang kesilapan sama.
292
00:18:15,805 --> 00:18:17,307
Greybeard!
293
00:18:26,483 --> 00:18:27,943
Bantu selamatkan karibu.
294
00:18:30,946 --> 00:18:34,407
- David! Mana awak?
- Saya akan datang.
295
00:18:36,826 --> 00:18:38,161
Apa awak makan?
296
00:18:38,161 --> 00:18:40,372
Lebihan makanan.
Lagi sedap apabila makan kali kedua.
297
00:18:40,372 --> 00:18:43,959
Simpan untuk saya. Saya datang selepas
hubungi Pelindung Karibu, Starr Gauthier.
298
00:18:45,210 --> 00:18:46,211
Dia sudah masuk.
299
00:18:46,711 --> 00:18:47,921
Hai, Starr.
300
00:18:47,921 --> 00:18:49,297
Hai, Jane dan David.
301
00:18:49,297 --> 00:18:51,216
Mulut awak penuh.
302
00:18:56,304 --> 00:18:57,764
Itu?
303
00:18:57,764 --> 00:18:59,266
Itu tanduk karibu jantan.
304
00:18:59,266 --> 00:19:02,310
Kenapa tanduk karibu betina tak tertanggal
pada masa sama seperti jantan?
305
00:19:02,310 --> 00:19:05,981
Karibu betina kekalkannya semasa
musim sejuk sebab apabila mengandung,
306
00:19:05,981 --> 00:19:10,110
ia perlu tunjuk kekuatan pada karibu lain
untuk pertahankan sumber makanannya.
307
00:19:10,110 --> 00:19:14,406
Hebat. Maaf, saya lapar selepas
luangkan masa menjejak sekawan karibu.
308
00:19:14,406 --> 00:19:16,116
Ia banyak bergerak.
309
00:19:16,116 --> 00:19:18,243
Kami cuba tahu sebab ia selalu berpindah.
310
00:19:18,243 --> 00:19:19,619
Apa yang kamu tahu?
311
00:19:19,619 --> 00:19:21,997
Karibu hanya makan yang diperlukan
dari satu tempat
312
00:19:21,997 --> 00:19:24,249
dan tinggalkan yang lain
untuk nanti atau karibu lain.
313
00:19:24,249 --> 00:19:25,208
Betul.
314
00:19:25,208 --> 00:19:28,211
Ada kawanan karibu bergerak mengikut suhu
315
00:19:28,211 --> 00:19:31,006
dan ada bergerak
untuk cari sumber makanan berbeza.
316
00:19:31,006 --> 00:19:32,465
Awak bekerja dengan karibu di mana?
317
00:19:32,465 --> 00:19:37,053
Di sini,
yang ada Petak Beranak Karibu Klinse-Za.
318
00:19:37,053 --> 00:19:38,597
Apa itu petak beranak?
319
00:19:38,597 --> 00:19:41,474
Ia tempat berpagar yang sangat besar.
320
00:19:41,474 --> 00:19:44,269
Kami bawa karibu mengandung dari hutan.
321
00:19:44,269 --> 00:19:47,063
Supaya ia boleh melahirkan dengan selamat.
322
00:19:47,063 --> 00:19:49,316
Kemudian kami lepaskannya kembali
ke hutan.
323
00:19:49,316 --> 00:19:52,736
- Kenapa ia perlu dilindungi?
- Semasa di pergunungan,
324
00:19:52,736 --> 00:19:55,906
ia sangat kecil
dan pemangsa mudah serangnya.
325
00:19:55,906 --> 00:19:58,617
- Ia selamat dalam petak itu.
- Awak berinya makan?
326
00:19:58,617 --> 00:20:00,702
- Ya.
- Awak sangat bertuah.
327
00:20:00,702 --> 00:20:02,245
Kenapa awak mahu tolong karibu?
328
00:20:02,245 --> 00:20:04,289
Dulu, ada orang tua dalam komuniti kami
329
00:20:04,289 --> 00:20:07,334
suruh kami berhenti memburu karibu
sebab ia semakin berkurangan.
330
00:20:07,334 --> 00:20:12,088
Jadi kami makan daging moose dan
saya bantu ibu bilas dan bersihkan daging.
331
00:20:12,088 --> 00:20:14,341
Saya tahu ia sukar.
332
00:20:14,341 --> 00:20:16,051
Saya tak pernah terfikirkannya.
333
00:20:16,051 --> 00:20:19,596
Tak ramai orang fikirkannya
sebab kita selalu beli di kedai, bukan?
334
00:20:20,263 --> 00:20:22,557
Apabila kita tahu
semua usaha yang diperlukan
335
00:20:22,557 --> 00:20:26,478
sebelum ia sampai ke dapur kita,
kita akan hargai haiwan itu.
336
00:20:26,478 --> 00:20:28,772
Kita takkan membazir
dan ambil yang diperlukan saja.
337
00:20:28,772 --> 00:20:30,398
Betul, David.
338
00:20:30,398 --> 00:20:31,816
Kenapa karibu berkurangan?
339
00:20:31,816 --> 00:20:36,029
Nampak? Ancaman terbesar karibu
ialah kehilangan hutan.
340
00:20:36,029 --> 00:20:38,323
Kita sudah ganggu keseimbangan alam.
341
00:20:38,323 --> 00:20:40,867
Kita juga boleh tolong kembalikan
keseimbangan itu.
342
00:20:40,867 --> 00:20:44,996
Penting untuk ingat
kita juga spesies seperti karibu.
343
00:20:44,996 --> 00:20:47,624
Kita spesies manusia
dan perlu bekerjasama.
344
00:20:47,624 --> 00:20:49,209
Bagaimana kami boleh bantu?
345
00:20:49,209 --> 00:20:51,503
Kamu boleh berkongsi pengetahuan hari ini.
346
00:20:51,503 --> 00:20:52,963
Serta kurangkan bahan buangan.
347
00:20:52,963 --> 00:20:55,423
Cakap dengan ibu bapa atau penjaga,
348
00:20:55,423 --> 00:20:59,052
pergi ke tempat pelupusan sampah kamu,
tempat sampah kamu dibuang.
349
00:20:59,052 --> 00:21:01,888
Bahan buangan beri kesan besar
kepada alam sekitar kita.
350
00:21:01,888 --> 00:21:06,601
Ia beri kesan kepada habitat karibu
dan semua spesies lain, termasuk kita.
351
00:21:07,894 --> 00:21:11,064
Saya tak mahu hasilkan sampah
selepas lihat semua sampah itu.
352
00:21:11,064 --> 00:21:15,318
Saya tak pernah nampak tempat pelupusan.
Pasti berbau busuk.
353
00:21:15,318 --> 00:21:17,487
Awak mungkin betul.
Saya pun tak pernah nampak.
354
00:21:17,487 --> 00:21:20,699
Terima kasih banyak sebab berbual
tentang karibu hari ini, Starr.
355
00:21:20,699 --> 00:21:24,119
Terima kasih. Saya gembira jumpa kamu.
356
00:21:24,119 --> 00:21:26,621
- Selamat tinggal, Starr.
- Jumpa lagi.
357
00:21:27,372 --> 00:21:31,084
Baik awak cepat, Jane.
Makanan dah tak banyak.
358
00:21:46,141 --> 00:21:47,976
Ia hampir habis.
359
00:21:50,896 --> 00:21:53,189
DIINSPIRASIKAN OLEH GEORGE BLONDIN
(1923-2008), BANGSA DENE
360
00:22:29,726 --> 00:22:31,728
Terjemahan sari kata oleh Nur Diyana Osman