1 00:00:13,473 --> 00:00:15,475 Ke mana pun arah tuju anda, takdir itu wujud. 2 00:00:15,558 --> 00:00:18,061 KHIDMAT KEPADA ORANG LAIN ADALAH BAYARAN UNTUK KE SYURGA 3 00:00:18,144 --> 00:00:23,024 Ayah saya dan Cassius Clay bertemu kerana takdir. 4 00:00:23,983 --> 00:00:29,447 Mereka habiskan tiga tahun yang pendek, 5 00:00:29,530 --> 00:00:31,949 yang telah ditentukan oleh takdir mereka… 6 00:00:33,451 --> 00:00:36,370 iaitu persaudaraan mereka. 7 00:00:36,871 --> 00:00:39,415 Kita bukan lagi hamba. Orang putih bukan lagi tuan kita. 8 00:00:39,499 --> 00:00:41,959 Cassius menghancurkan imej itu malam itu 9 00:00:42,043 --> 00:00:44,003 ketika dia tewaskan Sonny Liston. 10 00:00:44,087 --> 00:00:46,631 Juara heavyweight Ialah Cassius Clay! 11 00:00:46,714 --> 00:00:48,883 Malcom dekati lelaki muda ini 12 00:00:49,425 --> 00:00:53,638 dan berikan kuasa yang dia perlukan 13 00:00:55,139 --> 00:00:56,057 untuk bersuara. 14 00:00:57,558 --> 00:00:59,977 SEBUAH DOKUMENTARI ASLI NETFLIX 15 00:02:08,796 --> 00:02:10,047 Malcolm dan Muhammad. 16 00:02:11,007 --> 00:02:12,592 Mereka sangat rapat… 17 00:02:14,969 --> 00:02:16,596 ibarat adik-beradik. 18 00:02:19,348 --> 00:02:21,225 Saya sendiri menyaksikannya. 19 00:02:25,271 --> 00:02:27,190 Abang awak suka bersama Malcolm? 20 00:02:27,273 --> 00:02:30,401 Sangat suka. Saya pun sama. 21 00:02:31,194 --> 00:02:32,820 Dia ada suatu aura. 22 00:02:33,696 --> 00:02:35,114 Ia sungguh mengagumkan. 23 00:02:36,949 --> 00:02:40,203 Tenaga yang terbit daripada badannya adalah amat suci. 24 00:02:41,913 --> 00:02:44,665 Hanya beberapa orang saja di dunia ini begitu. 25 00:02:46,334 --> 00:02:48,669 Kenapa mereka tak lagi berkawan? 26 00:02:50,171 --> 00:02:51,047 Sebenarnya… 27 00:02:53,132 --> 00:02:58,721 "Takdir boleh menjadikan rakan baik anda sebagai alat untuk menjatuhkan anda 28 00:02:58,804 --> 00:03:01,098 manakala musuh anda membantu anda." 29 00:03:02,475 --> 00:03:03,434 Betul? 30 00:03:03,517 --> 00:03:05,686 Judas mengkhianati Jesus. 31 00:03:06,270 --> 00:03:08,731 Malcolm X mengkhianati Elijah Muhammad. 32 00:03:09,774 --> 00:03:14,487 "Takdir boleh menjadikan rakan baik anda sebagai alat untuk menjatuhkan anda 33 00:03:14,987 --> 00:03:17,740 manakala musuh anda membantu anda." 34 00:03:26,540 --> 00:03:29,752 Sudah tiba masa kita pertahankan diri kita sendiri. 35 00:03:31,087 --> 00:03:34,006 Sudah tiba masa untuk kita lihat sendiri. 36 00:03:34,674 --> 00:03:37,969 Dan sudah tiba masa kita berjuang untuk diri sendiri. 37 00:03:42,598 --> 00:03:44,016 Kamu tak disayangi. 38 00:03:46,269 --> 00:03:49,355 Itulah makna menjadi warga Hitam di dunia keagungan orang putih. 39 00:03:50,523 --> 00:03:52,608 MUHAMMAD BERSUARA AMERIKA JATUH! 40 00:03:52,692 --> 00:03:56,195 Kamu tak disayangi, tak dipedulikan, tak dijaga, 41 00:03:56,279 --> 00:03:59,782 dan dianggap tak menarik, tak bermoral, tak bijak, 42 00:03:59,865 --> 00:04:03,411 dan sering diberitahu agar sentiasa takut. 43 00:04:04,704 --> 00:04:07,123 Malcolm X, Muhammad Ali… 44 00:04:08,249 --> 00:04:09,125 tak mungkin. 45 00:04:12,169 --> 00:04:15,006 Malcolm X dan Muhammad Ali 46 00:04:16,007 --> 00:04:21,053 ialah dua lelaki kulit Hitam paling bebas pada abad ke-20. 47 00:04:22,179 --> 00:04:26,517 Sebaliknya, wujud halangan yang perlu ditempuhi. 48 00:04:28,185 --> 00:04:31,022 Pengorbanan besar diperlukan untuk jadi bebas dan penyayang. 49 00:04:37,820 --> 00:04:38,821 …22 tahun. 50 00:04:38,904 --> 00:04:40,614 Saya pastinya yang terhebat! 51 00:04:40,698 --> 00:04:42,491 - Sayalah raja dunia! - Tunggu. 52 00:04:42,575 --> 00:04:44,201 - Saya kacak! - Tidaklah. 53 00:04:44,285 --> 00:04:45,536 Saya dahsyat! 54 00:04:45,619 --> 00:04:47,747 - Tunggu… - Saya goncang dunia! 55 00:04:47,830 --> 00:04:49,373 Saya goncang dunia! 56 00:04:53,419 --> 00:04:56,547 Agak pelik bagi seseorang berkulit Hitam 57 00:04:56,630 --> 00:04:59,717 menganggap diri mereka, "kacak." 58 00:05:00,301 --> 00:05:02,386 Juara dunia patut kacak macam saya. 59 00:05:02,470 --> 00:05:03,888 Sayalah raja tinju! 60 00:05:04,555 --> 00:05:07,183 Atlet sepatutnya merendah diri. 61 00:05:07,850 --> 00:05:10,311 Kemudian, muncul Louisville Lip. 62 00:05:10,811 --> 00:05:15,358 Ketabahan, maruah, kebanggaan dan, "Awak tak suka saya? Peduli apa?" 63 00:05:15,441 --> 00:05:18,361 - Kelakuan saya seperti apa? Orang jahat? - Entahlah, Cassius. 64 00:05:18,444 --> 00:05:20,363 Bak kata awak, awak terhebat. 65 00:05:20,446 --> 00:05:25,576 Ramai orang, termasuk warga kulit Hitam, tak menyenanginya. Dia digelar lancang. 66 00:05:25,659 --> 00:05:28,245 Saya tak perlu jadi seperti yang awak mahu. 67 00:05:28,329 --> 00:05:29,872 Ia adalah detik peralihan, 68 00:05:29,955 --> 00:05:34,126 dan Ali yang memulakan peralihan ini, begitu juga Malcolm. 69 00:05:34,627 --> 00:05:37,338 Saya bebas menjadi dan fikir apa-apa saya mahu. 70 00:05:37,421 --> 00:05:38,339 Betul. 71 00:05:39,799 --> 00:05:44,637 Mereka mengubah cara dunia melihat seorang lelaki berkulit Hitam. 72 00:05:48,182 --> 00:05:51,727 Kenapa sedikit orang kulit putih 73 00:05:53,104 --> 00:05:55,940 boleh memerintah begitu ramai orang kulit Hitam? 74 00:05:57,233 --> 00:06:01,195 Martin Luther King, yang mana pemikirannya saya ikuti, 75 00:06:01,278 --> 00:06:03,823 bercakap tentang orang yang kita perlu jadi. 76 00:06:03,906 --> 00:06:07,785 Malcolm bercakap tentang kita yang dahulu dan orang yang meletakkan kita di situ. 77 00:06:10,037 --> 00:06:13,541 Warga Hitam Muslim Amerika tempatan 78 00:06:13,624 --> 00:06:16,085 adalah paling kuat antara pengagung warga Hitam. 79 00:06:16,168 --> 00:06:19,755 Mike Wallace mengadakan rancangan televisyen tentang Nation, 80 00:06:19,839 --> 00:06:22,299 bernama The Hate That Hate Produced. 81 00:06:22,383 --> 00:06:24,635 Empat ke lima kali setahun, orang Muslim berkumpul 82 00:06:24,718 --> 00:06:28,180 di bandar utama Amerika untuk mendengar, Elijah Muhammad, 83 00:06:28,889 --> 00:06:31,517 pengasas dan ketua spiritual kumpulan itu. 84 00:06:32,059 --> 00:06:35,104 Agama Kristian mengecewakan kamu. 85 00:06:35,187 --> 00:06:39,483 KETUA NATION OF ISLAM, 1934-1975 86 00:06:42,111 --> 00:06:44,822 Warga New York lebih berminat kepada Malcolm X, 87 00:06:44,905 --> 00:06:46,574 pendakwah Muslim New York. 88 00:06:46,657 --> 00:06:50,870 Orang kulit Hitam sifatnya adalah suci. 89 00:06:51,370 --> 00:06:54,874 Adakah ini bermakna orang kulit putih sifatnya jahat? 90 00:06:54,957 --> 00:06:57,668 Sifatnya adalah selain daripada suci. 91 00:06:58,836 --> 00:07:01,797 Kritikannya terhadap orang putih adalah amat pedas, 92 00:07:01,881 --> 00:07:06,343 kerana sebelum itu, kita hanya boleh cakap begitu diam-diam. 93 00:07:06,427 --> 00:07:09,138 Kita tak boleh gelar orang kulit putih jahat. 94 00:07:09,221 --> 00:07:10,347 Tak boleh suarakan. 95 00:07:11,265 --> 00:07:12,892 Sifatnya jahat. 96 00:07:14,727 --> 00:07:17,813 Dia seorang lelaki luar biasa, dan dia sendiri akui, 97 00:07:17,897 --> 00:07:20,649 dia pernah membeli dan menjual dadah. 98 00:07:20,733 --> 00:07:23,861 Dia dah berubah. Dia tak merokok atau minum arak lagi. 99 00:07:24,570 --> 00:07:26,906 Hidupnya berubah apabila agama Islam 100 00:07:26,989 --> 00:07:30,367 mengajarnya agar tak lagi malu menjadi lelaki kulit Hitam. 101 00:07:30,701 --> 00:07:33,954 Wujud sesuatu yang dinamakan titik rujukan. 102 00:07:34,622 --> 00:07:38,417 Ayah Malcolm ialah rujukan yang kukuh, dan pastinya, ibunya juga. 103 00:07:39,460 --> 00:07:41,962 Ayahnya, Earl, dan ibunya, Louise 104 00:07:42,463 --> 00:07:45,549 ialah pengikut gerakan Marcus Garvey. 105 00:07:48,719 --> 00:07:51,639 Organisasi ayah saya mahu 106 00:07:51,722 --> 00:07:53,432 menggabungkan orang Afrika, 107 00:07:53,516 --> 00:07:56,810 di Afrika, Carribean dan Amerika Syarikat. 108 00:07:58,187 --> 00:08:02,900 Ayah saya merasakan orang Afrika tak patut menjadi hamba, 109 00:08:02,983 --> 00:08:05,611 sebaliknya, mereka perlu berdikari. 110 00:08:06,987 --> 00:08:10,115 Malcolm X takkan wujud tanpa Garvey. 111 00:08:11,242 --> 00:08:12,701 Garvey pernah berkata, 112 00:08:13,452 --> 00:08:17,081 "Orang Negro tidak takut." 113 00:08:17,164 --> 00:08:18,541 ORANG NEGRO TIDAK TAKUT 114 00:08:20,209 --> 00:08:21,043 AYAH MALCOLM X 115 00:08:21,126 --> 00:08:26,006 Tiada pengaruh yang lebih kuat bagi seorang budak lelaki Hitam, 116 00:08:26,090 --> 00:08:30,636 berbanding berada bersama ayahnya yang petah 117 00:08:30,719 --> 00:08:34,014 dan mampu mempengaruhi penontonnya 118 00:08:34,098 --> 00:08:36,809 sebagai seorang pendakwah, penceramah, 119 00:08:36,892 --> 00:08:39,478 dan juga wakil bagi seluruh gerakan Garvey. 120 00:08:39,979 --> 00:08:42,189 Ayah Malcolm ialah wira Malcolm. 121 00:08:43,190 --> 00:08:48,529 Masalahnya, terdapat pengagung kulit putih yang mahu menutup mulut Earl Little. 122 00:08:49,822 --> 00:08:51,907 Malcolm baru berumur enam tahun 123 00:08:51,991 --> 00:08:56,120 ketika ayahnya dibunuh pada tahun 1931. 124 00:08:56,203 --> 00:08:57,621 LELAKI DILANGGAR KERETA 125 00:08:57,705 --> 00:09:00,082 Tindakan mereka ke atasnya amat dahsyat. 126 00:09:00,749 --> 00:09:02,459 Kepalanya dipukul, 127 00:09:02,543 --> 00:09:06,922 kemudian dia diheret ke trek troli 128 00:09:07,965 --> 00:09:13,137 supaya kereta api yang tiba akan menggilisnya. 129 00:09:16,765 --> 00:09:19,435 Selama lima ke enam tahun pertama hidupnya 130 00:09:19,518 --> 00:09:23,022 dia berpeluang mendengar sendiri 131 00:09:23,105 --> 00:09:26,442 kemegahan suara ayahnya. 132 00:09:27,318 --> 00:09:30,946 Bertahun-tahun kemudian, dia kembali mengenang detik-detik 133 00:09:31,739 --> 00:09:33,449 sewaktu gerakan Garvey itu. 134 00:09:35,367 --> 00:09:39,079 Orang seperti Elijah Muhammad lahir daripada organisasi tersebut 135 00:09:39,163 --> 00:09:41,707 dan membentuk Nation of Islam. 136 00:09:43,125 --> 00:09:45,878 Elijah Muhammad gunakan apa yang dia pelajari, 137 00:09:45,961 --> 00:09:48,756 iaitu konsep memiliki asas ekonomi, 138 00:09:48,839 --> 00:09:52,676 disiplin dan pakaian ketenteraan, 139 00:09:52,760 --> 00:09:57,139 dan meletakkannya di dalam latar agama orang Muslim berkulit Hitam. 140 00:10:01,644 --> 00:10:03,395 Sebelum usia 21 tahun, 141 00:10:03,479 --> 00:10:06,649 Malcolm X lari dari sekolah dan pergi ke Harlem. 142 00:10:09,068 --> 00:10:11,987 Di situ, dia berjudi, menjual arak haram, 143 00:10:12,071 --> 00:10:15,783 menguruskan urusniaga pelacuran, mengguna dan menjual dadah. 144 00:10:17,951 --> 00:10:21,288 Pada lewat 40-an, Malcolm X membuat rompakan di Boston, 145 00:10:21,372 --> 00:10:23,207 dia ditangkap dan dipenjarakan. 146 00:10:23,707 --> 00:10:25,959 Dia dipenjarakan kerana merompak 147 00:10:26,043 --> 00:10:29,004 di penjara negeri Michigan dan Massachusetts. 148 00:10:33,342 --> 00:10:37,888 Dari awal lagi, dia mempunyai sikap ingin tahu. 149 00:10:38,889 --> 00:10:41,266 Seperti kebanyakan orang yang gelisah, 150 00:10:41,350 --> 00:10:45,187 mereka mungkin akan luahkannya dengan cara samseng. 151 00:10:45,270 --> 00:10:48,691 Mereka cuba menakluk dan mengawal. 152 00:10:49,900 --> 00:10:54,196 Di sebalik tembok penjara, dia seperti harimau yang terperangkap, 153 00:10:54,279 --> 00:10:55,698 dia menyerap maklumat, 154 00:10:55,781 --> 00:10:59,326 memupuk kepintarannya dan membaca. 155 00:10:59,410 --> 00:11:02,621 Itulah indoktrinasinya. Itulah permulaannya. 156 00:11:03,622 --> 00:11:07,251 Jadi, apabila dia dibebaskan pada tahun 1952, 157 00:11:07,334 --> 00:11:09,503 dia kembali ke Michigan, 158 00:11:09,586 --> 00:11:13,257 dan dia melibatkan diri dengan Nation. 159 00:11:13,340 --> 00:11:16,844 Saya amat gembira dan bersyukur kepada Allah 160 00:11:16,927 --> 00:11:19,471 atas tenaga dan semangat 161 00:11:20,264 --> 00:11:24,727 yang dikurniakan kepada Pendakwah Malcolm. 162 00:11:28,772 --> 00:11:32,025 Sehinggakan pada tahun 1954, 163 00:11:33,986 --> 00:11:36,405 dia menjadi jurucakap kebangsaan mereka. 164 00:11:45,205 --> 00:11:47,207 Nama saya ialah Rahman Ali. 165 00:11:48,876 --> 00:11:53,297 Saya bangga dan gembira mengatakan saya satu-satunya adik Muhammad Ali. 166 00:11:55,174 --> 00:11:56,508 Dia telah ke syurga. 167 00:11:57,926 --> 00:12:00,554 Kami akan jumpa dan duduk di syurga bersama. 168 00:12:00,637 --> 00:12:03,140 KHIDMAT KEPADA ORANG LAIN ADALAH BAYARAN UNTUK KE SYURGA 169 00:12:03,223 --> 00:12:05,601 Ketika masih kecil, dia selalu kata, 170 00:12:05,684 --> 00:12:08,395 "Saya akan jadi paling terkenal di dunia." 171 00:12:08,979 --> 00:12:12,566 Ketika kami berumur antara sepuluh hingga 13 tahun, 172 00:12:13,066 --> 00:12:15,194 Dia tunaikan janjinya. 173 00:12:22,201 --> 00:12:26,997 Rumah merah jambu itu rumah Muhammad Ali. Nama dia Cassius Clay tapi dipanggil GG. 174 00:12:27,080 --> 00:12:28,332 RUMAH KELUARGA MUHAMMAD ALI 175 00:12:28,415 --> 00:12:30,042 Kami ke sekolah rendah, 176 00:12:30,125 --> 00:12:32,211 sekolah menengah dan sekolah tinggi yang sama. 177 00:12:33,420 --> 00:12:36,089 Central High School saja sekolah warga Hitam di Louisville. 178 00:12:36,173 --> 00:12:39,676 Sekolah kami tiada kemudahan seperti sekolah warga putih. 179 00:12:39,760 --> 00:12:44,264 Tiada balapan dan padang bola sehinggalah sekolah itu diintegrasi. 180 00:12:45,182 --> 00:12:48,143 Cassius Clay Sr. ialah penganut Southern Baptist, 181 00:12:48,227 --> 00:12:51,688 Cassius Clay Jr. juga begitu, dan mereka hadir ke gereja. 182 00:12:51,772 --> 00:12:55,818 Dia pernah cakap, dia ke Louisville dan duduk di luar sebuah gereja. 183 00:12:56,568 --> 00:12:59,947 Mereka menyanyi gita puja yang sama di gereja mereka. 184 00:13:00,030 --> 00:13:02,074 "What a Friend We Have in Jesus." 185 00:13:04,409 --> 00:13:08,497 Kemudian paderi keluar dan kata, "Hei, budak, berambus dari sini." 186 00:13:08,997 --> 00:13:10,499 Dia kata, "Ada tak kena. 187 00:13:12,918 --> 00:13:18,006 Mereka nyanyi lagu puja sama dengan kita. Kenapa saya kena pergi kerana saya Hitam?" 188 00:13:21,468 --> 00:13:23,262 Pemisahan kaum adalah dahsyat. 189 00:13:23,345 --> 00:13:25,889 Di stesen bas, ada seksyen kulit berwarna. 190 00:13:26,390 --> 00:13:29,351 Di pasar raya, mereka tak boleh cuba baju. 191 00:13:29,434 --> 00:13:30,561 Wang diambil, 192 00:13:30,644 --> 00:13:34,106 tapi kena beli saja dan berharap ia muat. Tak boleh cuba. 193 00:13:38,902 --> 00:13:41,738 Cassius Clay dilahirkan pada tahun 1942. 194 00:13:43,532 --> 00:13:47,077 Emmett Till dilahirkan pada tahun 1941. 195 00:13:48,662 --> 00:13:49,830 Money, Mississippi, 196 00:13:49,913 --> 00:13:52,833 kisah yang menggemparkan seluruh Amerika Syarikat. 197 00:13:54,960 --> 00:13:57,296 Kisah Emmet Till 198 00:13:58,171 --> 00:14:01,258 merupakan kejadian yang pedih. 199 00:14:01,341 --> 00:14:02,175 13 TAHUN 200 00:14:02,259 --> 00:14:05,095 bagi lelaki yang bakal menjadi Muhammad Ali. 201 00:14:05,554 --> 00:14:08,307 Emmett Till, 14 tahun, diculik dan dibunuh 202 00:14:08,390 --> 00:14:12,895 kerana didakwa mengusik isteri tertuduh, Roy Bryant. 203 00:14:12,978 --> 00:14:17,441 Bryant dan adik tirinya, J.W. Milam, dibebaskan daripada tuduhan oleh juri. 204 00:14:23,113 --> 00:14:27,367 Dia melihat wajah Emmett Till yang hancur dalam majalah Jet. 205 00:14:28,118 --> 00:14:31,288 Dia dengar kisah bunuh tanpa bicara daripada ayahnya 206 00:14:31,371 --> 00:14:32,915 yang terus berlaku. 207 00:14:34,499 --> 00:14:37,711 Ayah saya amat sensitif terhadap penindasan. 208 00:14:38,629 --> 00:14:43,759 Seperti mana lelaki Hitam buat hari ini, ayahnya mengajar cara untuk terus hidup. 209 00:14:44,927 --> 00:14:46,637 Nenek saya sering kata, 210 00:14:46,720 --> 00:14:48,889 "Ini mengganggu ayah awak." 211 00:14:48,972 --> 00:14:51,099 Dia mahu jadi hebat, 212 00:14:51,767 --> 00:14:54,227 tapi ini menakutkan bagi seorang budak. 213 00:15:04,988 --> 00:15:07,407 HARLEM, BANDAR NEW YORK 214 00:15:11,662 --> 00:15:15,207 Saya bertemu Malcom di Restoran Kuil No.7. 215 00:15:15,916 --> 00:15:18,418 Semasa Malcolm masuk, dia seperti gergasi. 216 00:15:18,669 --> 00:15:20,462 Malcolm, seorang gergasi. 217 00:15:21,088 --> 00:15:22,547 Saya jabat tanggannya. 218 00:15:23,215 --> 00:15:26,468 Kekuatan tangannya terasa seperti Tuhan. 219 00:15:27,511 --> 00:15:29,763 Kali pertama saya bertemu Malcolm 220 00:15:30,263 --> 00:15:32,975 ialah pada tahun 1959 atau 1960. 221 00:15:33,058 --> 00:15:36,436 Dia berjalan di koridor dan jabat tangan semua orang. 222 00:15:36,520 --> 00:15:39,189 Sepupu saya kata, "Pergilah tanya dia soalan." 223 00:15:39,272 --> 00:15:42,818 Saya kata, "Tidak." Saya sungguh takut. 224 00:15:44,194 --> 00:15:47,155 Pada hari Ahad di Kuil No.7, 225 00:15:47,239 --> 00:15:48,490 Malcolm mengajar 226 00:15:49,741 --> 00:15:54,454 selama dua ke empat jam, ada kalanya hingga lima jam tanpa henti. 227 00:15:54,955 --> 00:15:58,208 - Orang yang culik dan bawa kita ke sini. - Ya. 228 00:15:58,291 --> 00:16:00,669 - Yang menjadikan kita hamba. - Ya. 229 00:16:00,752 --> 00:16:03,046 - Yang gantung kita di pokok. - Betul. 230 00:16:03,130 --> 00:16:06,258 - Saya tak perlu sebut namanya. - Betul. 231 00:16:06,758 --> 00:16:10,429 Saya tak pernah dengar sesiapa bercakap tentang serangan minda 232 00:16:10,512 --> 00:16:12,431 sejelas dia. 233 00:16:13,515 --> 00:16:14,850 Filem, 234 00:16:14,933 --> 00:16:16,393 buku teks sekolah… 235 00:16:16,476 --> 00:16:18,437 PENGASAS OAAU, WARTAWAN, PROFESOR 236 00:16:18,520 --> 00:16:20,105 …program televisyen, 237 00:16:20,188 --> 00:16:25,318 semuanya adalah serangan psikologi yang berterusan. 238 00:16:25,819 --> 00:16:29,656 Malah kita dipanggil "budak". Tak kira usia, dia panggil "budak". 239 00:16:29,740 --> 00:16:32,951 Malcolm buat anda yakin anda takkan mati. 240 00:16:33,035 --> 00:16:36,997 Apabila anda di usia begitu dan anda diajar begitu, 241 00:16:37,581 --> 00:16:38,957 itulah yang anda perlu. 242 00:16:41,585 --> 00:16:45,630 Rom mengalu-alukan Sukan Musim Panas Olimpik Ke-17. 243 00:16:49,051 --> 00:16:53,388 Pada tahun 1960, Cassius Clay berusia 18 tahun. 244 00:16:53,472 --> 00:16:55,682 Dia muda, mudah terpengaruh, 245 00:16:55,766 --> 00:16:57,726 dan sertai Olimpik di Rom. 246 00:16:57,809 --> 00:17:00,103 Cassius Clay, pemenang bagi AS. 247 00:17:00,854 --> 00:17:05,275 Ketika itu pun, dia mempunyai karisma yang menawan. 248 00:17:06,276 --> 00:17:09,863 Dia menjadi ibarat ketua di Perkampungan Olimpik. 249 00:17:12,240 --> 00:17:14,159 Kali pertama saya nampak dia, 250 00:17:14,242 --> 00:17:16,870 dia duduk di tangga Perkampungan Olimpik, 251 00:17:18,371 --> 00:17:21,583 dan dia menggila. Dia dapat pingat dan dia pamerkannya. 252 00:17:21,666 --> 00:17:25,253 "Tengoklah. Saya kacak. Saya bakal juara heavyweight dunia." 253 00:17:25,337 --> 00:17:29,216 Mereka langsung tak faham apa dia kata, tapi saya perasan sesuatu. 254 00:17:29,883 --> 00:17:32,219 Setiap kali atlet wanita lalu, 255 00:17:32,719 --> 00:17:35,263 mereka akan berhenti dan menoleh ke arahnya. 256 00:17:35,722 --> 00:17:40,435 Saya kata, "Lelaki ini akan buat sesuatu. Entah apa, tapi dia akan buat sesuatu." 257 00:17:40,519 --> 00:17:42,813 Kenapa anda dinamakan dengan nama Rom? 258 00:17:42,896 --> 00:17:45,982 Yang saya faham, saya Cassius Marcellus Clay VI, 259 00:17:46,066 --> 00:17:49,069 dan moyang saya merupakan seorang hamba di Kentucky, 260 00:17:49,152 --> 00:17:51,196 dia dinamakan sempena orang hebat Kentucky. 261 00:17:51,780 --> 00:17:55,659 Saya tak tahu dari mana dia datang atau tempat asalnya, 262 00:17:55,742 --> 00:18:00,205 tapi saya makin terkenal dalam tinju, maka ramai nak tahu tempat asal saya 263 00:18:00,288 --> 00:18:03,542 dan asal usul nama saya tapi saya tak selidik. 264 00:18:09,339 --> 00:18:12,759 Dia amat berbangga kerana mewakili Amerika. 265 00:18:12,843 --> 00:18:14,344 Ini penghormatan baginya. 266 00:18:17,139 --> 00:18:19,808 Antara perkara yang dia sedar ketika di situ 267 00:18:20,809 --> 00:18:22,811 adalah tiada papan tanda Jim Crow. 268 00:18:26,940 --> 00:18:30,944 Dia kebebasan dalam pergerakan yang dia tak pernah rasai. 269 00:18:32,863 --> 00:18:34,698 Ini bukan Louisville, Kentucky. 270 00:18:34,781 --> 00:18:38,201 LIHAT DAN DENGAR UTUSAN ELIJAH MUHAMMAD 271 00:18:39,202 --> 00:18:41,204 Saya wakilkan kepada anda, 272 00:18:42,455 --> 00:18:43,874 bukannya boneka. 273 00:18:44,416 --> 00:18:45,417 Ya, tuan. 274 00:18:45,500 --> 00:18:48,795 Saya mewakili Tuhan kepada anda. 275 00:18:48,879 --> 00:18:50,046 Ya, tuan! 276 00:18:50,130 --> 00:18:51,840 - Betul! - Betul! 277 00:18:57,053 --> 00:18:59,848 Dengan nama Allah yang Maha Berkuasa, 278 00:19:01,725 --> 00:19:04,019 satu-satunya Tuhan yang benar, 279 00:19:05,854 --> 00:19:08,523 kami bersyukur atas Utusannya, 280 00:19:08,607 --> 00:19:12,485 dan satu-satu Utusannya, Yang Mulia Elijah Muhammad. 281 00:19:13,069 --> 00:19:15,572 Bila anda rasa selamat dengan orang putih? 282 00:19:15,655 --> 00:19:16,531 Betul. 283 00:19:16,615 --> 00:19:17,657 Beritahu saya. 284 00:19:19,117 --> 00:19:20,869 Program Utusan itu 285 00:19:20,952 --> 00:19:25,624 ialah disiplin yang kita perlu tapi tak pernah kita dapat. 286 00:19:27,042 --> 00:19:28,084 Tiada alkohol, 287 00:19:28,168 --> 00:19:30,921 tiada dadah, tembakau, 288 00:19:31,755 --> 00:19:33,173 atau daging khinzir. 289 00:19:35,050 --> 00:19:37,802 Kemas, bersih dan teratur. 290 00:19:39,179 --> 00:19:42,140 Saya Melchizedek Supreme Shabazz-Allah, 291 00:19:42,224 --> 00:19:45,936 dikenali sebagai sami ulung semesta bagi Nation of Islam 292 00:19:46,019 --> 00:19:48,063 di dunia dan alam semesta. 293 00:19:49,064 --> 00:19:51,066 Saya berusia 84 tahun. 294 00:19:51,149 --> 00:19:53,568 Saya seorang yang aman. Faham maksud saya? 295 00:19:53,652 --> 00:19:55,987 Tapi saya mampu belasah awak. 296 00:19:57,239 --> 00:19:59,032 Kerana kami dilatih begitu. 297 00:20:00,075 --> 00:20:03,411 Kami aman, menghormati dan tak pernah jadi penyerang, 298 00:20:04,037 --> 00:20:05,497 tapi kami berbahaya. 299 00:20:06,748 --> 00:20:10,669 Orang yang anda sangka merendah diri, lemah dan tiada keyakinan, 300 00:20:11,253 --> 00:20:16,258 ialah orang yang tegar dalam menegakkan ajaran. 301 00:20:18,760 --> 00:20:22,389 Mereka kata kita benci orang putih. Kita tak benci sesiapa. 302 00:20:22,472 --> 00:20:24,599 Kita amat sayang warga kita sendiri, 303 00:20:24,683 --> 00:20:29,187 hingga mereka fikir kita benci orang yang menzalimi mereka. 304 00:20:35,902 --> 00:20:38,822 Ini WHAS di Louisville, Kentucky, 305 00:20:38,905 --> 00:20:41,199 dan tetamu kita ialah Cassius Clay, 306 00:20:41,283 --> 00:20:43,660 petinju keempat dunia heavyweight. Helo. 307 00:20:43,743 --> 00:20:48,456 Adakah anda rasa anda sehebat Joe Louis? 308 00:20:48,540 --> 00:20:50,875 Saya tak sehebat dia, tapi lebih hebat. 309 00:20:50,959 --> 00:20:55,213 Saya lebih bergaya, lebih pantas dan lebih banyak bercakap. 310 00:20:56,506 --> 00:20:58,591 Siapa pemenang emas Olimpik Rom? 311 00:20:59,592 --> 00:21:00,427 Dia wira. 312 00:21:00,510 --> 00:21:01,594 PEMENANG EMAS 313 00:21:02,929 --> 00:21:06,725 Namun, sekembalinya dia ke Louisville, tempat itu masih sama. 314 00:21:07,892 --> 00:21:11,146 Saya baru pulang dari Rom dan saya nak jadi profesional. 315 00:21:11,229 --> 00:21:12,939 Pemahaman standard 316 00:21:13,023 --> 00:21:15,984 ialah atlet kulit Hitam akan hormati hak awam. 317 00:21:16,067 --> 00:21:17,861 Boleh dilihat, tak didengari. 318 00:21:37,255 --> 00:21:41,301 Dia menang di Olimpik dan dia pergi ke negara yang tiada pengasingan. 319 00:21:41,384 --> 00:21:45,764 Apabila pulang, dia fikir menjadi juara akan ubah segalanya, tapi tidak. 320 00:21:48,558 --> 00:21:50,810 Cassius Clay masuk ke kedai makan. 321 00:21:52,562 --> 00:21:56,524 Seorang lelaki putih kata, "Kami tak layan orang macam awak, budak." 322 00:21:57,067 --> 00:22:00,403 Dia pula pakai jaket Olimpik dan pingat emasnya. 323 00:22:00,487 --> 00:22:01,529 Dia dimalukan. 324 00:22:02,864 --> 00:22:05,116 Ketika itu, dia menolak Amerika. 325 00:22:06,117 --> 00:22:07,786 Dia tanggalkan pingat, 326 00:22:07,869 --> 00:22:09,662 dan mencampaknya ke sungai. 327 00:22:17,295 --> 00:22:19,964 Dia kecewa. "Saya lakukan ini untuk Amerika, 328 00:22:20,048 --> 00:22:23,051 saya juara tapi saya masih dalam dunia pengasingan." 329 00:22:24,803 --> 00:22:26,304 Saya rasa dia patah hati. 330 00:22:26,388 --> 00:22:28,681 Sejujurnya, ia mengejutkan kita semua. 331 00:22:31,101 --> 00:22:32,644 Saya Gordon B. Davidson, 332 00:22:32,727 --> 00:22:35,522 peguam Kumpulan Penaja Louisville, pemilik Cassius Clay, 333 00:22:35,605 --> 00:22:38,525 dan diupah untuk pastikan mereka terus bersama. 334 00:22:39,317 --> 00:22:45,323 Kini dia menarik minat beberapa penduduk kulit putih di Louisville 335 00:22:45,407 --> 00:22:47,742 yang manganggap dia sebagai komoditi. 336 00:22:47,826 --> 00:22:50,120 Sesuatu yang boleh dipasarkan. 337 00:22:50,203 --> 00:22:52,288 Saya W.L. Lyons Brown, 338 00:22:52,372 --> 00:22:55,458 pengarah lembaga Syarikat Penyulingan Brown-Forman. 339 00:22:56,376 --> 00:23:02,298 Sekumpulan ahli perniagaan yang kaya membentuk Kumpulan Penaja Louisville 340 00:23:02,382 --> 00:23:05,301 untuk uruskan kerjaya tinju dia. 341 00:23:05,385 --> 00:23:09,347 - J.D. Stetson Coleman. - Saya Worth Bingham, pembantu penerbit… 342 00:23:09,431 --> 00:23:11,766 Dia dikawal 343 00:23:11,850 --> 00:23:16,563 oleh 11 orang kaya Louisville ini. 344 00:23:16,646 --> 00:23:19,566 Saya antara pengasas kumpulan Cassius Clay. 345 00:23:19,649 --> 00:23:23,278 Apabila bercakap dengan mereka, anda dapat rasa 346 00:23:23,361 --> 00:23:26,698 seperti mereka bercakap tentang kuda lumba mereka. 347 00:23:26,781 --> 00:23:29,117 "Dia budak yang baik." 348 00:23:37,584 --> 00:23:42,547 Cassius pergi ke Miami untuk berlatih dengan Angelo Dundee, 349 00:23:43,131 --> 00:23:45,717 salah seorang pelatih tinju terbaik. 350 00:23:47,218 --> 00:23:48,887 GIM 5TH ST TERKENAL DI DUNIA 351 00:23:50,346 --> 00:23:53,808 Kemudian dia bertemu seorang lelaki bernama Abdul Rahman, 352 00:23:54,392 --> 00:23:55,518 "Kapten Sam." 353 00:23:55,602 --> 00:23:57,228 ABDUL RAHMAN ATAU KAPTEN SAM 354 00:23:57,312 --> 00:23:59,439 Ayah saya ialah kapten masjid Miami. 355 00:24:00,356 --> 00:24:04,110 Ini ialah kawasan masjid tersebut pada ketika itu. 356 00:24:04,194 --> 00:24:07,739 Dia sedang menjual akhbar Muhammad Speaks. 357 00:24:07,822 --> 00:24:11,201 Dia terdengar seorang lelaki memekik dari seberang jalan, 358 00:24:11,993 --> 00:24:14,037 "Kenapa kita digelar Negro? 359 00:24:14,913 --> 00:24:16,915 Kenapa kita pekak, bisu dan buta? 360 00:24:16,998 --> 00:24:18,291 MASJID MUHAMMAD #29 361 00:24:18,374 --> 00:24:22,045 Kenapa orang lain dah maju, tapi kita masih ketinggalan?" 362 00:24:22,545 --> 00:24:25,840 Ayah saya kata, "Hei, nampaknya awak faham ajaran ini." 363 00:24:26,674 --> 00:24:28,843 "Ya, saya Cassius Clay." 364 00:24:28,927 --> 00:24:31,679 Mereka serta-merta serasi. 365 00:24:32,931 --> 00:24:39,062 Bagi kebanyakan rakyat Amerika, tak masuk akal Cassius Clay ada rahsia. 366 00:24:39,854 --> 00:24:42,190 Tak mungkin dia ada kehidupan rahsia. 367 00:24:48,571 --> 00:24:53,535 Pada tahun 1959, Cassius Clay berada di Chicago untuk tinju amatur. 368 00:24:54,369 --> 00:24:58,039 Dia keluar bersiar-bersiar dan dia nampak ahli Nation of Islam. 369 00:24:58,122 --> 00:24:59,582 KEBENARAN IALAH SENJATA TERBAIK 370 00:25:01,543 --> 00:25:03,753 Salah seorang mereka beri dia album. 371 00:25:04,462 --> 00:25:05,713 "Syurga Orang Putih…" 372 00:25:05,797 --> 00:25:07,674 "…Ialah Neraka Orang Hitam." 373 00:25:07,757 --> 00:25:11,052 oleh Louis X, kemudian dikenali sebagai Louis Farrakhan, 374 00:25:11,135 --> 00:25:14,389 pernah dikenali sebagai Calypso Gene Si Penggoda. 375 00:25:15,473 --> 00:25:19,269 DAHULUNYA CALYPSO GENE SI PENGGODA 376 00:25:23,147 --> 00:25:25,441 Cassius bawa album itu ke Louisville, 377 00:25:25,525 --> 00:25:28,236 dan dia mainkannya berulang kali. 378 00:25:45,295 --> 00:25:48,006 Ketika dia berlatih di Gim 5th St. di Miami, 379 00:25:48,715 --> 00:25:51,843 saya nampak wajah-wajah baharu di kem itu. 380 00:25:52,760 --> 00:25:57,181 Sam Saxon, Kapten Sam, ada bersamanya. 381 00:25:57,265 --> 00:26:02,854 Setahu Angelo Dundee, dia rakan lama yang dibenarkan melepak di gim itu. 382 00:26:02,937 --> 00:26:05,565 Perlawanan dengan Henry Cooper baru selesai. 383 00:26:05,648 --> 00:26:07,859 Mereka akan bertemu setiap hari. 384 00:26:07,942 --> 00:26:10,778 Dia ajar Cassius Clay tentang Islam, 385 00:26:11,821 --> 00:26:13,698 dan bawakan ajaran kepadanya. 386 00:26:13,781 --> 00:26:16,492 DEFINISI REVOLUSI NEGRO 387 00:26:16,576 --> 00:26:21,289 Nation of Islam mula memberi Clay 388 00:26:21,956 --> 00:26:25,877 satu bahasa tentang keunggulan warga Hitam 389 00:26:25,960 --> 00:26:28,630 dan pencapai tertinggi warga Hitam. 390 00:26:28,713 --> 00:26:30,298 MASJID MUHAMMAD #29 391 00:26:30,381 --> 00:26:33,968 Kapten Sam mula mengajar Cassius Clay… 392 00:26:34,677 --> 00:26:36,471 Itulah yang saya ajar. 393 00:26:36,554 --> 00:26:39,891 …tentang kerjaya Yang Mulia Elijah Muhammad… 394 00:26:40,642 --> 00:26:42,435 Pemimpin-pemimpin Negro ini… 395 00:26:42,518 --> 00:26:46,314 …dan juga bintang yang semakin bersinar, Malcolm X. 396 00:26:46,814 --> 00:26:50,318 Cassius semakin dekat dengan Nation of Islam. 397 00:26:51,277 --> 00:26:53,112 Dia tak sertai Nation, 398 00:26:53,738 --> 00:26:55,239 tapi dia berminat. 399 00:26:58,493 --> 00:27:02,330 Awak rasa abang awak boleh jadi terhebat tanpa pegangan agamanya? 400 00:27:03,247 --> 00:27:04,123 Tidak, tuan. 401 00:27:04,207 --> 00:27:07,377 Pegangan Islam memberi dia keyakinan. 402 00:27:07,960 --> 00:27:09,879 Tuhan Maha Baik. 403 00:27:09,962 --> 00:27:12,882 Tuhan Maha Berkuasa, Tuhan Maha Benar. 404 00:27:12,965 --> 00:27:16,135 Elijah Muhammad dan Malcolm X beri dia keyakinan untuk jadi hebat. 405 00:27:20,056 --> 00:27:25,395 Pada bulan Jun, Cassius dan adiknya berada di rumah mereka di Louisville, 406 00:27:26,437 --> 00:27:28,398 dan mereka dihubungi Kapten Sam. 407 00:27:29,440 --> 00:27:33,236 Nation of Islam akan adakan perhimpunan besar di Detroit. 408 00:27:33,736 --> 00:27:36,406 Cassius dan Rudy amat teruja. 409 00:27:36,489 --> 00:27:38,741 Mereka tak pernah jumpa Utusan itu. 410 00:27:38,825 --> 00:27:41,536 Kapten Sam memandu dari Miami ke Louisville, 411 00:27:41,619 --> 00:27:44,664 menjemput mereka berdua dan mereka pergi ke Detroit. 412 00:27:45,206 --> 00:27:49,502 Sebelum mereka ke Stadium Olympia, Sam bawa mereka ke sebuah restoran, 413 00:27:50,044 --> 00:27:54,257 dan di situ ada Malcolm X. 414 00:27:57,218 --> 00:28:01,013 Malcolm X sedang duduk di sebuah meja 415 00:28:01,097 --> 00:28:04,225 seperti kebiasaannya, dia duduk menghadap pintu. 416 00:28:04,308 --> 00:28:07,520 Seperti filem koboi lama. 417 00:28:09,731 --> 00:28:12,108 Ada pengawal di sekeliling meja Malcolm. 418 00:28:13,109 --> 00:28:14,610 Cassius terpesona. 419 00:28:18,489 --> 00:28:20,408 Cassius jarang sekali terpesona. 420 00:28:21,159 --> 00:28:26,998 "Gayanya seperti saya patut kenal dirinya. Saya tak pernah dengar tentang dia." 421 00:28:27,582 --> 00:28:30,334 "Dunia kami amat berbeza. 422 00:28:31,085 --> 00:28:35,131 Malah, Elijah Muhammad menyeru kami sebagai orang Muslim, 423 00:28:35,214 --> 00:28:37,550 agar tidak menyertai sebarang sukan." 424 00:28:39,051 --> 00:28:40,011 Itu kelakar. 425 00:28:40,845 --> 00:28:47,477 Ayah saya tak kenal dia, tapi ayah layankan saja aura bongkak Cassius. 426 00:28:48,102 --> 00:28:50,813 "Jika dia fikir dia terkenal, 427 00:28:51,355 --> 00:28:52,857 jadi saya layankan saja." 428 00:28:52,940 --> 00:28:54,942 "Mestilah saya kenal, awak hebat." 429 00:28:58,654 --> 00:29:00,156 Malcolm X seorang genius. 430 00:29:01,783 --> 00:29:05,578 Dia bercakap benar tentang warga Hitam dilayan dengan buruk. 431 00:29:06,204 --> 00:29:07,789 Bukan kebencian, ia benar. 432 00:29:09,874 --> 00:29:12,877 Rudy dan Cassius pergi ke Stadium Olympia. 433 00:29:13,753 --> 00:29:15,087 Apa mereka nampak? 434 00:29:17,298 --> 00:29:21,260 Mereka nampak askar lelaki Hitam. Lelaki Hitam yang bangga, 435 00:29:21,344 --> 00:29:24,096 berpakaian serba hitam, 436 00:29:24,180 --> 00:29:27,099 dan wujud rasa ketenteraman dan disiplin. 437 00:29:27,183 --> 00:29:30,978 Sebelum orang putih, kita ada tamadun yang hebat, 438 00:29:31,062 --> 00:29:35,441 sama hebat dengan apa yang orang putih lakukan di Bumi ini. 439 00:29:35,942 --> 00:29:40,363 Mesej yang Cassius terima hari itu adalah sama ada pengasingan atau maut. 440 00:29:41,280 --> 00:29:43,616 Pengasingan atau maut. 441 00:29:44,534 --> 00:29:48,412 Kita tak mahu integrasi. Kita mahu pengasingan. 442 00:29:50,289 --> 00:29:54,252 Kita hanya mahu kebebasan 443 00:29:55,044 --> 00:29:58,548 untuk memiliki secebis tanah ini yang boleh jadi hak kita. 444 00:30:01,259 --> 00:30:04,387 Analisis tentang orang putih ialah syaitan 445 00:30:04,470 --> 00:30:07,557 dirasakan menarik oleh mereka 446 00:30:07,640 --> 00:30:11,352 yang pernah merasakan kekejaman orang kulit putih. 447 00:30:11,435 --> 00:30:15,731 Apa gunanya Kristian bagi kita 448 00:30:16,524 --> 00:30:23,364 jika agama itu tak melindungi kita daripada pembunuhan tanpa perbicaraan? 449 00:30:23,447 --> 00:30:24,282 Betul. 450 00:30:25,950 --> 00:30:28,411 Mereka kata mereka pengikut Jesus. 451 00:30:28,911 --> 00:30:30,997 Mereka sebenarnya pengikut syaitan. 452 00:30:39,672 --> 00:30:42,425 "Ada kalanya, saya dengar Cassius pergi 453 00:30:42,508 --> 00:30:46,679 ke masjid dan restoran orang Muslim di bandar-bandar berbeza." 454 00:30:46,762 --> 00:30:48,139 AUTOBIOGRAFI MALCOLM X 455 00:30:48,222 --> 00:30:52,435 "Jika saya berucap di satu tempat yang berhampiran 456 00:30:52,518 --> 00:30:56,063 dengan lokasi Cassius, dia akan hadir." 457 00:31:09,660 --> 00:31:11,913 Pada bulan Mac 1963, 458 00:31:13,456 --> 00:31:16,959 Cassius berada di New York untuk berlawan dengan Doug Jones. 459 00:31:17,043 --> 00:31:18,920 MADISON SQUARE CLAY LWN JONES 460 00:31:19,503 --> 00:31:20,588 Siapa ada di situ? 461 00:31:22,048 --> 00:31:26,344 Malcolm mula berminat dengan ahli tinju heavyweight muda ini. 462 00:31:26,844 --> 00:31:29,972 Clay, pemenang dengan keputusan sebulat suara. 463 00:31:30,056 --> 00:31:30,890 PEMENANG 464 00:31:31,557 --> 00:31:35,770 Hari berikutnya, Cassius Clay dilihat berada di luar 465 00:31:35,853 --> 00:31:39,565 memakai sut gelap, kemeja putih, dan tali leher kupu-kupu hitam. 466 00:31:40,691 --> 00:31:43,194 Dia ditemu bual oleh New York Post. 467 00:31:43,945 --> 00:31:47,823 Dia ditanya, kenapa dia tak sertai perarakan hak awam? 468 00:31:49,283 --> 00:31:52,286 Dia kata, "Saya tak percaya kepada bukan keganasan." 469 00:31:52,578 --> 00:31:55,581 Saya percaya, hutang darah dibayar darah." 470 00:31:56,624 --> 00:31:58,709 Keadaan yang berlaku amat jelas. 471 00:31:58,793 --> 00:31:59,877 Dia di Harlem. 472 00:32:00,544 --> 00:32:02,713 Dia habiskan masa dengan Malcolm. 473 00:32:03,255 --> 00:32:07,718 Malcolm bawa Muhammad Ali ke kuil, dan kenalkannya kepada kami. 474 00:32:07,802 --> 00:32:12,556 Hubungan mereka ibarat guru dan pelajar. 475 00:32:14,433 --> 00:32:16,018 Perbezaan umur mereka… 476 00:32:16,102 --> 00:32:19,146 pemuda tampan berusia 22 tahun, 477 00:32:19,230 --> 00:32:23,693 dan Malcolm pula tua sedikit berbanding dia. 478 00:32:23,776 --> 00:32:25,653 Pemahaman tentang dunia 479 00:32:25,736 --> 00:32:28,656 yang bakal jadi penting buat Muhammad Ali. 480 00:32:28,739 --> 00:32:33,411 Tak mungkin tak belajar dari Malcolm. Malcolm berkongsi kebijaksanaan. 481 00:32:38,374 --> 00:32:41,794 Jika kerajaan tak pertahankan kita, apa patut kita buat? 482 00:32:41,877 --> 00:32:45,256 Cari pengebom gereja di Birmingham, Alabama. 483 00:32:45,339 --> 00:32:47,383 GEREJA DIBOM EMPAT KANAK-KANAK MAUT 484 00:32:47,800 --> 00:32:51,387 Jika mereka tak jumpa, mari kita cari. 485 00:32:51,470 --> 00:32:52,596 Apabila kita jumpa… 486 00:32:53,556 --> 00:32:54,974 Saya tak nak dengar itu. 487 00:32:55,057 --> 00:32:57,393 Apabila kita jumpa orangnya, 488 00:32:57,476 --> 00:33:00,646 orang yang bunuh anak-anak kecil kita, 489 00:33:00,730 --> 00:33:05,234 maka undang-undang mengatakan pembunuh harus dibunuh. 490 00:33:05,317 --> 00:33:07,903 Apabila Cassius Clay bertemu Malcolm X, 491 00:33:08,154 --> 00:33:12,199 dia tak tahu Malcolm sedang menuju ke arah politik baharu. 492 00:33:12,867 --> 00:33:15,494 Malcolm percaya Nation of Islam 493 00:33:15,578 --> 00:33:19,623 berpotensi wujudkan perbezaan besar jika mereka di barisan hadapan. 494 00:33:19,707 --> 00:33:22,668 Jangan percaya pendakwah yang agungkan orang putih. 495 00:33:22,752 --> 00:33:25,379 Jika anda digigit anjing, tangkap anjing itu. 496 00:33:25,463 --> 00:33:28,132 Baik anjing berkaki dua mahupun berkaki empat. 497 00:33:28,215 --> 00:33:32,470 Dia tak sokong keganasan, tapi dia sokong pertahanan diri. 498 00:33:34,263 --> 00:33:38,184 Jangan mulakan apa-apa. Jangan cari pasal, masalah takkan timbul. 499 00:33:38,851 --> 00:33:42,313 Tapi jika anda serang kami, bersedialah untuk berlawan, 500 00:33:42,396 --> 00:33:46,275 kerana kami tak menyahut falsafah Martin Luther King. 501 00:33:48,277 --> 00:33:50,821 Namun, Elijah suruh dia berundur. 502 00:33:53,324 --> 00:33:56,660 Banyak surat Elijah kepada Malcolm yang mengingatkannya, 503 00:33:57,536 --> 00:34:00,956 "Jangan cakap apa-apa yang saya tak cakap." 504 00:34:02,917 --> 00:34:04,794 Elijah kata, 505 00:34:04,877 --> 00:34:08,547 "Pembalasan Tuhan ke atas orang putih Amerika akan tiba." 506 00:34:09,799 --> 00:34:13,552 Bagi Malcolm, ini tak selari 507 00:34:13,636 --> 00:34:17,431 dengan kemahuannya untuk melihat keadilan dilaksana lebih segera. 508 00:34:17,515 --> 00:34:21,018 Selagi perjuangan hak awak ini dipimpin… 509 00:34:21,102 --> 00:34:23,604 Maksud saya, "dipimpin" dengan tanda petik. 510 00:34:23,687 --> 00:34:27,650 Sebenarnya, dibendung oleh pemimpin Negro beragungkan orang putih, 511 00:34:27,733 --> 00:34:29,860 maka kuasa orang putih takkan goyah. 512 00:34:29,944 --> 00:34:33,614 Mereka cuma risau apabila mereka tahu warga Hitam hilang sabar. 513 00:34:33,697 --> 00:34:34,532 Dengan itu, 514 00:34:34,615 --> 00:34:37,118 perabot rumah mereka akan musnah. 515 00:34:37,701 --> 00:34:39,829 Ayah saya suka keberaniannya. 516 00:34:40,412 --> 00:34:43,541 Dia banyak membentuk penyampaiannya 517 00:34:43,624 --> 00:34:45,709 daripada cara Malcolm sampaikannya. 518 00:34:48,129 --> 00:34:54,760 Anda mula lihat ketegangan awal timbul 519 00:34:55,845 --> 00:34:59,056 antara Yang Mulia Elijah Muhammad dengan Malcolm X. 520 00:34:59,431 --> 00:35:02,768 Karisma Elijah Muhammad 521 00:35:02,852 --> 00:35:05,146 tidak sama dengan karisma Malcolm. 522 00:35:05,229 --> 00:35:06,522 Kerana anda tak suka 523 00:35:06,605 --> 00:35:09,275 orang putih menembak orang Hitam, bukan? 524 00:35:09,775 --> 00:35:12,820 Ada sedia untuk lakukan sesuatu mengenainya, bukan? 525 00:35:12,903 --> 00:35:13,863 Kami tahu. 526 00:35:13,946 --> 00:35:17,533 Pengikut Nation of Islam suka Malcolm. 527 00:35:17,616 --> 00:35:19,368 Bagi ramai orang, 528 00:35:19,451 --> 00:35:23,956 dia adalah titik pertemuan dan penghubung terus mereka 529 00:35:24,039 --> 00:35:25,875 kepada ajaran Elijah Muhammad. 530 00:35:26,959 --> 00:35:30,754 Apabila Malcolm mula mengejar perkara-perkara intelektual, 531 00:35:31,589 --> 00:35:36,886 dia tiba di tahap yang mana kepentingannya dan kepentingan Nation mula menyimpang. 532 00:35:38,721 --> 00:35:42,141 Maka ini menimbulkan lebih banyak ketegangan dan konflik. 533 00:35:44,018 --> 00:35:45,769 AUTOBIOGRAFI MALCOLM X 534 00:35:45,853 --> 00:35:46,854 "Saya suka dia. 535 00:35:47,605 --> 00:35:50,482 Sifatnya yang mudah berjangkit 536 00:35:50,566 --> 00:35:54,695 menjadikannya antara beberapa orang yang saya jemput ke rumah saya." 537 00:35:57,531 --> 00:35:58,866 Mereka sering berbual. 538 00:35:58,949 --> 00:36:00,868 Mungkin berbual di telefon, 539 00:36:00,951 --> 00:36:02,995 tapi semuanya berahsia. 540 00:36:03,495 --> 00:36:05,748 Kumpulan Penaja Louisville 541 00:36:05,831 --> 00:36:07,958 mula menghidu keadaan yang berlaku. 542 00:36:08,042 --> 00:36:10,544 Mereka mula sedar 543 00:36:10,628 --> 00:36:14,131 yang Cassius terlibat dengan orang Muslim. 544 00:36:14,215 --> 00:36:16,592 Mereka mula menarik diri. 545 00:36:17,885 --> 00:36:24,058 Tiba-tiba, gaya Malcolm X dapat didengari dalam retorik Cassius Clay. 546 00:36:27,478 --> 00:36:30,564 Pada bulan Julai 1963 di Chicago. 547 00:36:31,273 --> 00:36:34,068 Bruce Hills, seorang wartawan Chicago Sun-Times, 548 00:36:34,151 --> 00:36:36,737 berkhemah di luar Universiti Islam, 549 00:36:36,820 --> 00:36:38,739 iaitu sekolah Nation of Islam. 550 00:36:38,822 --> 00:36:39,782 UNIVERSITI ISLAM 551 00:36:39,865 --> 00:36:43,661 Entah bagaimana, dia tahu ada Cadillac merah 552 00:36:43,744 --> 00:36:45,996 terletak di belakang Universiti Islam. 553 00:36:47,081 --> 00:36:50,292 Cassius, Rudy dan beberapa orang lain keluar. 554 00:36:51,252 --> 00:36:53,003 Bruce Hills rasa teruja. 555 00:36:53,087 --> 00:36:54,338 Matanya bersinar, 556 00:36:55,256 --> 00:36:57,508 dan dia mula mengekori kereta Cassius. 557 00:36:58,801 --> 00:37:01,345 Bruce membuatkan Cassius membuka tingkap. 558 00:37:02,763 --> 00:37:06,350 Dia nampak Cassius memakai pin bintang dan bulan sabit. 559 00:37:06,433 --> 00:37:08,852 "Apa berlaku? Awak ahli Nation of Islam?" 560 00:37:09,561 --> 00:37:11,647 Mulanya, Cassius Clay kata, "Tak." 561 00:37:11,730 --> 00:37:14,275 Kemudian dia kata, "Kalau ya, apa salahnya? 562 00:37:15,401 --> 00:37:17,069 Ia organisasi yang hebat." 563 00:37:17,987 --> 00:37:23,242 Ia berterusan sehingga Rudy membelok ke lebuh raya meninggalkan Chicago. 564 00:37:26,453 --> 00:37:28,998 Kisah yang diterbitkan Bruce Hills 565 00:37:29,081 --> 00:37:32,751 belum mencapai momentum di dada akhbar. 566 00:37:34,044 --> 00:37:38,716 Namun, jelas sekali dia ada kaitan dengan Nation of Islam. 567 00:37:39,758 --> 00:37:45,514 Hakikatnya, hubungan Cassius Clay dengan kumpulan ini 568 00:37:45,597 --> 00:37:47,433 membuatkan orang putih gelisah. 569 00:37:48,225 --> 00:37:51,562 FBI mengatakan gerakan ini adalah sebuah ancaman 570 00:37:51,645 --> 00:37:54,481 bagi keselamatan dalam negara Amerika Syarikat. 571 00:37:57,067 --> 00:37:59,945 J. Edgar Hoover ialah pengarah FBI 572 00:38:00,029 --> 00:38:02,573 yang bekerja untuk pentadbiran Kennedy. 573 00:38:04,283 --> 00:38:09,204 Hoover dan FBI menjalankan program risik balas 574 00:38:09,288 --> 00:38:13,375 yang dicipta untuk meneutralisasikan Elijah Muhammad dan Malcolm X. 575 00:38:15,794 --> 00:38:17,921 Ia bukan hanya pengawasan pasif, 576 00:38:18,005 --> 00:38:20,466 tapi penyusupan aktif 577 00:38:20,966 --> 00:38:26,096 yang dicipta untuk mengurangkan impak Nation of Islam, 578 00:38:26,180 --> 00:38:29,016 dan untuk neutralisasikan impak Malcolm. 579 00:38:29,892 --> 00:38:32,269 Kini, setiap hari mereka merancang 580 00:38:32,353 --> 00:38:34,980 cara untuk menghalang Elijah dan pengikutnya. 581 00:38:35,689 --> 00:38:37,858 Tapi saya rasa, mereka terlambat. 582 00:38:42,905 --> 00:38:45,574 Kita berhadapan isu moral yang utamanya. 583 00:38:46,367 --> 00:38:48,369 Ia telah lama disebut dalam kitab, 584 00:38:48,452 --> 00:38:51,413 dan jelas dinyatakan dalam Perlembagaan Amerika. 585 00:38:51,872 --> 00:38:53,290 Soalan asasnya, 586 00:38:54,083 --> 00:38:57,211 adakah warga Amerika diberi hak 587 00:38:57,711 --> 00:38:59,129 dan peluang sama rata? 588 00:39:00,047 --> 00:39:04,343 Sama ada kita melayan setiap warga Amerika seperti mana kita mahu dilayan. 589 00:39:09,681 --> 00:39:13,185 Berita gempar dari Dallas, Texas yang nampaknya sudah rasmi, 590 00:39:13,268 --> 00:39:18,482 Presiden Kennedy telah meninggal dunia pada jam satu petang waktu tempatan. 591 00:39:28,242 --> 00:39:32,913 Mereka bawa Presiden John F. Kennedy, wira yang mati syahid, di jalan sedih ini, 592 00:39:32,996 --> 00:39:35,791 dan akan disemadikan di bawah kubah Capitol. 593 00:39:36,959 --> 00:39:39,128 Apabila Kennedy meninggal dunia, 594 00:39:39,211 --> 00:39:43,924 Elijah Muhammad mengarahkan semua kuil 595 00:39:45,467 --> 00:39:50,848 untuk serahkan kepadanya bagi menyuarakan perasaan Nation 596 00:39:50,931 --> 00:39:52,724 tentang kematian presiden itu. 597 00:39:53,183 --> 00:39:56,520 Elijah Muhammad hubungi akhbar dari rumahnya di Phoenix 598 00:39:56,603 --> 00:39:59,523 dan arahkan kenyataan diterbitkan di muka hadapan. 599 00:39:59,606 --> 00:40:00,774 Kenyataannya, 600 00:40:00,858 --> 00:40:05,571 "Kami, bersama seluruh dunia, terkejut dengan pembunuhan presiden kita." 601 00:40:07,239 --> 00:40:11,034 Saya hormati kenyataan Utusan itu. Kenyataan tak patut dibuat. 602 00:40:12,161 --> 00:40:13,412 Saya faham. 603 00:40:14,079 --> 00:40:17,040 Bagi saya, jika anda ajar bahawa orang putih jahat, 604 00:40:17,833 --> 00:40:19,334 kenapa pedulikan Kennedy? 605 00:40:19,918 --> 00:40:22,880 Setahu saya, dia tak buat apa-apa untuk saya. 606 00:40:22,963 --> 00:40:28,010 Maksud saya, saya perlu sara diri sendiri. Bukan dia yang sara saya. 607 00:40:28,594 --> 00:40:31,555 Saya perlu patuhi bapa saya, Tuan Elijah Muhammad. 608 00:40:31,638 --> 00:40:33,974 Arahannya jelas, jangan beri kenyataan. 609 00:40:35,559 --> 00:40:40,230 Walaupun telah ditegah Utusan Elijah, 610 00:40:40,939 --> 00:40:42,357 Malcolm tetap bersuara. 611 00:40:44,443 --> 00:40:47,362 Malcolm X, orang kedua gerakan Muslim kulit Hitam, 612 00:40:47,446 --> 00:40:52,159 gembira tentang kematian Presiden Kennedy di perhimpunan di Manhattan, Ahad lalu. 613 00:40:52,242 --> 00:40:56,914 Kata Malcolm, pembunuhan presiden itu adalah kesan daripada tindakannya sendiri. 614 00:40:56,997 --> 00:41:00,042 Katanya, dan kami memetik, "Saya anak petani, 615 00:41:00,125 --> 00:41:02,711 ini tidak menyedihkan saya, 616 00:41:02,794 --> 00:41:04,713 ia buat saya gembira." 617 00:41:04,796 --> 00:41:08,592 Hari ini, Elijah Muhammad, ketua gerakan Muslim anti-orang putih, 618 00:41:08,675 --> 00:41:12,054 menggantung Malcolm X dan menolak kenyataannya. 619 00:41:12,554 --> 00:41:16,725 Ia memberi Elijah Muhammad alasan kukuh dari segi sosial 620 00:41:17,518 --> 00:41:19,895 untuk mendiamkan Malcolm. 621 00:41:19,978 --> 00:41:23,106 KETUA MUSLIM HITAM GANTUNG MALCOLM KERANA HINA KENNEDY 622 00:41:23,190 --> 00:41:28,070 Dia tak dibenarkan berceramah, atau muncul di masjidnya di Harlem. 623 00:41:28,153 --> 00:41:32,407 Malah, ahli masjid itu juga tak dibenarkan ada kaitan dengan Malcolm. 624 00:41:36,328 --> 00:41:38,789 Ini satu kesilapan besar dalam hidupnya. 625 00:41:40,624 --> 00:41:45,254 Dia anggap Elijah Muhammad sebagai penyelamat peribadinya. 626 00:41:45,837 --> 00:41:47,798 Yang Mulia Elijah Muhammad. 627 00:41:49,883 --> 00:41:55,222 Perasaannya sangat mendalam dan taat. 628 00:41:55,305 --> 00:41:58,934 Saya ingin mohon maaf kerana mengecewakan tuan. 629 00:41:59,643 --> 00:42:03,230 atas kesilapan yang saya lakukan terutamanya pada tahun lalu. 630 00:42:04,856 --> 00:42:07,025 Lebih lagi, saya berdoa kepada Allah 631 00:42:07,109 --> 00:42:09,653 untuk belas kasihan dan pengampunan anda. 632 00:42:11,655 --> 00:42:17,202 Dia berbelah bahagi antara idea Elijah Muhammad adalah seperti bapanya, 633 00:42:17,286 --> 00:42:21,415 dan hakikat bahawa bapanya sedang menjerut lehernya. 634 00:42:24,251 --> 00:42:27,921 Persengketaan ini akan menjadi masalah besar 635 00:42:28,005 --> 00:42:30,299 buat, antaranya, Muhammad Ali. 636 00:42:33,677 --> 00:42:35,596 Jika Sonny Liston tewaskan saya, 637 00:42:36,430 --> 00:42:38,932 saya akan cium kakinya di dalam hujan, 638 00:42:39,933 --> 00:42:43,687 katakan dia yang terhebat dan saya akan keluar dari negara ini! 639 00:42:43,770 --> 00:42:46,106 Itu pendapat saya tentang Sonny Liston! 640 00:42:46,189 --> 00:42:47,983 Antara Liston dan Ali, 641 00:42:48,066 --> 00:42:53,155 seorang adalah samseng, seorang lagi bermulut celopar. 642 00:42:53,238 --> 00:42:56,283 Pandanglah saya, saya yakin! Saya takkan kalah! 643 00:42:56,366 --> 00:42:59,244 Saya dah lawan 180 perlawanan amatur, 22 perlawanan profesional, 644 00:42:59,328 --> 00:43:00,746 dan saya sangat tampan! 645 00:43:03,290 --> 00:43:05,334 Ramai yang takut kepada Liston. 646 00:43:07,336 --> 00:43:11,173 Sonny Liston ialah petinju yang keluar dari penjara 647 00:43:12,674 --> 00:43:16,553 dan bekerja untuk organisasi jenayah sebagai kaki pukul. 648 00:43:18,013 --> 00:43:21,016 Jika anda berhutang, Sonny akan melawat anda. 649 00:43:21,933 --> 00:43:24,269 Dia tumbang di pusingan lapan, itu bukti saya hebat. 650 00:43:24,353 --> 00:43:26,897 Jika dia merepek, jadi lima pusingan. 651 00:43:28,357 --> 00:43:33,320 Oleh kerana Cassius sedang fokus kepada latihan untuk perlawanan besar itu, 652 00:43:33,403 --> 00:43:38,784 rasanya dia tak tahu tentang dinamik dalaman Nation of Islam. 653 00:43:41,536 --> 00:43:45,749 Pada 15 Januari 1964, Malcolm mahu ke selatan. 654 00:43:45,832 --> 00:43:49,461 Dia nak ke Miami bersama keluarganya untuk lawat Cassius Clay. 655 00:43:50,629 --> 00:43:54,174 Sebelum itu, dia hubungi Cassius dan Cassius kata, "Hebat." 656 00:43:54,257 --> 00:43:56,551 Dia seronok dan teruja untuk berjumpa. 657 00:43:56,635 --> 00:43:59,346 Kita tahu tentang panggilan mereka ini 658 00:43:59,429 --> 00:44:01,306 kerana ejen FBI di New York 659 00:44:01,390 --> 00:44:04,559 segera hubungi ejen lapangan di Miami 660 00:44:04,643 --> 00:44:06,353 dan memberi arahan. 661 00:44:06,436 --> 00:44:09,147 "Malcolm akan tiba dalam penerbangan ini." 662 00:44:09,731 --> 00:44:12,067 "Cassius akan berada di situ." 663 00:44:12,150 --> 00:44:14,528 "Pastikan kamu ekori kereta mereka." 664 00:44:18,573 --> 00:44:20,867 Miami ialah satu-satunya tempat 665 00:44:20,951 --> 00:44:24,287 yang kami sekeluarga pernah lawati untuk bercuti 666 00:44:24,955 --> 00:44:27,457 dan bermalam di rumah orang lain. 667 00:44:27,541 --> 00:44:29,835 RUMAH CASSIUS CLAY 668 00:44:31,253 --> 00:44:33,755 Itu gambar keluarga ibu saya 669 00:44:33,839 --> 00:44:37,426 bersama dua orang kakak saya, Attallah dan Qubilah, 670 00:44:38,009 --> 00:44:40,137 dan saya duduk di riba Muhammad Ali. 671 00:44:42,347 --> 00:44:48,395 Melihatkan ayah saya bawa isteri dan anak-anaknya ke rumah Cassius 672 00:44:49,438 --> 00:44:52,691 bermakna ayah saya percayakan dia sepenuhnya. 673 00:44:54,401 --> 00:44:57,863 Ayah saya anggap dia kawan. Dia anggap seperti keluarga. 674 00:44:57,946 --> 00:45:02,492 Malcolm ialah antara sedikit orang yang dia temui dan dia boleh percayai. 675 00:45:05,954 --> 00:45:08,457 Malcolm memerlukan sekutu. 676 00:45:08,540 --> 00:45:11,251 Dia dipinggirkan daripada gerakan itu. 677 00:45:12,377 --> 00:45:14,671 Cassius boleh jadi orang penting. 678 00:45:14,755 --> 00:45:18,550 Saya rasa, ia mungkin sebahagian daripada percaturan Malcom. 679 00:45:19,676 --> 00:45:23,513 Kita tak boleh tolak kemungkinan yang dia ada motif tertentu 680 00:45:23,597 --> 00:45:25,682 untuk kepentingannya sendiri. 681 00:45:25,766 --> 00:45:28,643 Saya boleh mempergunakan seseorang 682 00:45:28,727 --> 00:45:32,981 kerana pengaruhnya yang semakin kuat dan dia juga boleh bantu saya. 683 00:45:36,067 --> 00:45:39,905 Malcolm hantar gambar-gambar ini kepada dua akhbar warga Hitam. 684 00:45:41,573 --> 00:45:44,242 Malcolm mahu ingatkan Elijah Muhammad 685 00:45:44,743 --> 00:45:46,036 yang Cassius Clay 686 00:45:46,119 --> 00:45:50,248 mampu bawa lebih ramai ahli dan mereka rapat ibarat bersaudara. 687 00:45:52,167 --> 00:45:54,127 Malcolm beritahu Elijah Muhammad, 688 00:45:54,211 --> 00:45:59,049 "Bagaimana keadaan Hari Penyelamat sehari selepas perlawanan itu, 689 00:45:59,132 --> 00:46:01,259 jika saya muncul dengan Cassius?" 690 00:46:01,343 --> 00:46:02,552 PERLAWANAN KEJUARAAN 691 00:46:02,636 --> 00:46:04,638 YANG MULIA ELIJAH MUHAMMAD BERUCAP 692 00:46:04,721 --> 00:46:06,973 "Saya mahu kembali, Yang Mulia, 693 00:46:07,057 --> 00:46:10,894 dan ada seseorang yang boleh bantu perjuangan kita." 694 00:46:15,732 --> 00:46:18,068 Seminggu sebelum perlawanan itu, 695 00:46:18,151 --> 00:46:20,654 Malcolm X muncul. 696 00:46:21,655 --> 00:46:24,491 Malcolm hadiri beberapa sesi latihan di kem. 697 00:46:25,158 --> 00:46:28,829 Dia diminta untuk beredar 698 00:46:29,913 --> 00:46:31,790 dan pulang ke rumah. 699 00:46:31,873 --> 00:46:34,543 Dia boleh kembali ketika perlawanan. 700 00:46:35,252 --> 00:46:38,380 Penekanan sebenar pada ketika itu 701 00:46:38,463 --> 00:46:42,092 ialah sama ada Cassius Clay 702 00:46:42,175 --> 00:46:46,054 ialah ahli Nation of Islam. 703 00:46:46,972 --> 00:46:50,100 Mereka tak mahu orang Muslim jadi juara heavyweight, 704 00:46:50,183 --> 00:46:52,060 jadi mereka mengugutnya. 705 00:46:52,602 --> 00:46:58,191 Cassius hampir saja tinggalkan bandar itu kerana mereka kata perlawanan dibatalkan, 706 00:46:58,567 --> 00:47:01,820 tapi, penganjur dapat tahu, mereka kembali dan kata, 707 00:47:01,903 --> 00:47:04,447 "Jangan cakap awak Muslim. Kunci mulut." 708 00:47:10,287 --> 00:47:12,956 25 Februari 1964. 709 00:47:15,000 --> 00:47:17,002 Kejuaraan heavyweight dunia. 710 00:47:17,085 --> 00:47:19,796 Malcolm telah kembali ke Miami. 711 00:47:21,214 --> 00:47:24,301 Miami, Florida, tempat Obor Persahabatan 712 00:47:24,384 --> 00:47:28,722 menandakan alu-aluan bagi semua budiman pelbagai kaum dan bangsa. 713 00:47:29,848 --> 00:47:31,892 Miami ialah bandar pengasingan. 714 00:47:31,975 --> 00:47:35,520 Dia perlu tinggal di hotel khas untuk warga kulit Hitam. 715 00:47:36,938 --> 00:47:40,233 Dari saat anda tiba di pintu masuk utama Rumah Hampton, 716 00:47:40,317 --> 00:47:42,068 kedatangan anda disambut. 717 00:47:42,152 --> 00:47:43,570 Rumah jauh dari rumah 718 00:47:43,653 --> 00:47:47,032 bagi ramai pelawat dari pelbagai negeri Amerika Syarikat 719 00:47:47,115 --> 00:47:48,450 dan juga negara asing, 720 00:47:48,533 --> 00:47:50,994 yang mencari mentari Florida. 721 00:47:56,875 --> 00:48:00,045 Jika mahu rugi, jadilah dungu dan bertaruh pada Sonny. 722 00:48:00,128 --> 00:48:02,756 Jika mahu gembira, bertaruhlah pada Clay. 723 00:48:04,716 --> 00:48:08,094 Saya selalu sangka, Sonny Liston 724 00:48:08,595 --> 00:48:12,515 hanya takut kepada satu perkara iaitu lelaki gila. 725 00:48:15,060 --> 00:48:18,396 Dia keluar dari penjara, dia habiskan masa di penjara 726 00:48:18,897 --> 00:48:21,316 dan dia nampak orang jadi gila. 727 00:48:22,067 --> 00:48:24,819 Cassius gunakan maklumat itu 728 00:48:25,320 --> 00:48:28,239 untuk mengganggu dan mengejeknya. 729 00:48:29,616 --> 00:48:32,535 Ketika menimbang, dia naik gila 730 00:48:32,619 --> 00:48:35,038 dan cuba menyerang Sonny Liston. 731 00:48:36,331 --> 00:48:40,794 Lelaki gila yang tak punya apa-apa boleh mencederakan anda. 732 00:48:43,254 --> 00:48:47,801 Kami hampir bersedia untuk mulakan perlawanan kejuaraan heavyweight dunia. 733 00:48:47,884 --> 00:48:52,180 Penumbuk, sang juara Sonny Liston, dan petinju, si pencabar Cassius Clay. 734 00:48:52,597 --> 00:48:53,890 Sebelum perlawanan, 735 00:48:55,183 --> 00:48:57,143 Cassius berdebar-debar. 736 00:48:58,478 --> 00:49:02,649 Ini perlawanan besar. Dia akan lawan Sonny Liston, orang jahat. 737 00:49:04,150 --> 00:49:06,653 Tiba-tiba, Malcolm X masuk ke bilik lokar. 738 00:49:06,736 --> 00:49:08,613 Mereka berdoa dan berbual. 739 00:49:08,697 --> 00:49:12,826 Beri arahan kepada abang saya dan apabila keluar, abang sangat yakin. 740 00:49:13,576 --> 00:49:16,371 Malcolm menggalakkannya untuk percaya 741 00:49:16,454 --> 00:49:20,667 yang dia perlu bawa masuk 742 00:49:20,750 --> 00:49:24,004 kuasa Tuhan, meskipun bukan Tuhan, ke dalam gelanggang. 743 00:49:24,087 --> 00:49:28,174 Malam ini amat mengujakan di Dewan Konvensyen, Pantai Miami. 744 00:49:28,258 --> 00:49:30,802 Dengan sokongan saudara awak, 745 00:49:30,885 --> 00:49:33,847 yang yakin sepenuhnya seperti awak, 746 00:49:33,930 --> 00:49:35,724 awak boleh berdoa kepada Tuhan 747 00:49:36,307 --> 00:49:39,894 untuk berikan kekuatan untuk melakukan apa yang patut. 748 00:49:40,395 --> 00:49:42,731 Kini soalan akan terjawab. 749 00:49:42,814 --> 00:49:46,234 Jika lepas pusingan pertama, itu dah pun jadi satu kejutan. 750 00:49:46,776 --> 00:49:50,864 Malcolm duduk di baris tujuh, tempat duduk ke tujuh. 751 00:49:51,489 --> 00:49:53,616 Inilah ramalan yang akan jadi benar. 752 00:49:54,200 --> 00:49:55,326 Itu dia! 753 00:49:55,410 --> 00:49:58,830 Clay hanya tertawakannya, berundur dan mengelak. 754 00:49:59,205 --> 00:50:03,543 Clay tumbuk dengan tangan kiri dan kanan! Liston tersekat! Matanya berdarah! 755 00:50:03,626 --> 00:50:07,255 Loceng pusingan ke lima berbunyi, dan matanya bermasalah. 756 00:50:07,338 --> 00:50:09,924 Jurulatih jerit, "Ada sesuatu dalam sarung tangan Liston." 757 00:50:10,008 --> 00:50:12,010 Clay berkelip, dia tak nampak. 758 00:50:13,386 --> 00:50:15,305 Liston membongkok dan menyerang. 759 00:50:15,388 --> 00:50:17,682 Clay berkelip, dia tak nampak Liston, 760 00:50:17,766 --> 00:50:19,184 itu boleh membawa maut. 761 00:50:19,768 --> 00:50:23,021 Kelincahan badan dan kepalanya mengelak tumbukan Liston. 762 00:50:24,272 --> 00:50:26,691 Pusingan lima, Cassius kembali menyerang. 763 00:50:26,775 --> 00:50:28,109 Sepanjang perlawanan, 764 00:50:28,193 --> 00:50:31,404 tangan kiri Cassius menumbuk muka Liston bertubi-tubi. 765 00:50:31,780 --> 00:50:35,492 Di pusingan keenam ini, Clay mengawal perlawanan. 766 00:50:39,245 --> 00:50:42,707 Pusingan enam tamat. Liston bergerak perlahan ke sudutnya. 767 00:50:42,791 --> 00:50:44,793 Kita tiba di pusingan ke tujuh… 768 00:50:45,293 --> 00:50:46,461 Tunggu sekejap! 769 00:50:47,212 --> 00:50:49,589 Sonny Liston tak keluar! 770 00:50:49,672 --> 00:50:52,342 Pemenang dan juara heavyweight dunia baharu 771 00:50:52,425 --> 00:50:54,010 ialah Cassius Clay! 772 00:50:54,094 --> 00:50:57,013 Setiap kali menontonnya, bulu roma saya meremang. 773 00:50:57,806 --> 00:50:59,849 Kekecohan berlaku. 774 00:50:59,933 --> 00:51:04,562 Ketika dia kelilingi gelanggang dan tuding semua orang, "Saya dah kata." 775 00:51:05,480 --> 00:51:08,316 "Saya dah kata saya terbaik. Saya dah buktikan. " 776 00:51:08,900 --> 00:51:12,320 Detik itu akan melekat di dalam ingatan selamanya. 777 00:51:12,904 --> 00:51:14,239 Saya goncang dunia! 778 00:51:14,322 --> 00:51:16,574 "Saya goncang dunia." 779 00:51:16,658 --> 00:51:17,992 Saya goncang dunia! 780 00:51:20,787 --> 00:51:23,581 Dia kata dia terbaik, kemungkinannya tipis. 781 00:51:23,665 --> 00:51:25,333 Dia kecewakan penentu nasib. 782 00:51:25,416 --> 00:51:27,961 Dia menang, dia berjaya. Dia jadi juara. 783 00:51:28,044 --> 00:51:31,589 Orang yang memahami psikologi 784 00:51:31,673 --> 00:51:33,633 dan kesan ke atas… 785 00:51:34,300 --> 00:51:39,430 Kesan psikologi imej seorang wira ke atas dirinya sendiri, 786 00:51:40,557 --> 00:51:44,352 mereka tahu sebaik saja orang kaitkan diri mereka dengan Cassius, 787 00:51:44,435 --> 00:51:47,981 serta imej yang dia cipta, mereka akan hadapi masalah. 788 00:51:48,064 --> 00:51:51,151 Kerana orang Negro akan kata, "Saya terhebat." 789 00:51:51,234 --> 00:51:53,611 Cassius kata, "Saya memang baik." 790 00:51:53,695 --> 00:51:56,698 Cassius Clay, paling hebat! 791 00:51:56,781 --> 00:51:59,909 - Siapa petinju paling kacak? - Cassius Clay! 792 00:51:59,993 --> 00:52:01,703 - Dia paling hebat! - Baiklah. 793 00:52:01,786 --> 00:52:03,913 Terbang bak rama-rama, sengat bak lebah! 794 00:52:03,997 --> 00:52:07,375 Sekumpulan kecil orang tinggalkan pusat konvensyen itu. 795 00:52:07,876 --> 00:52:10,920 Rudy, Cassius, Malcolm X, 796 00:52:11,004 --> 00:52:14,382 Jim Brown, pemain bola sepak Amerika terhebat ketika itu. 797 00:52:14,591 --> 00:52:17,177 Sam Cooke, artis rakaman yang hebat 798 00:52:17,260 --> 00:52:19,012 dan rakan baik Cassius. 799 00:52:19,095 --> 00:52:21,639 Mereka datang ke sini. 800 00:52:25,560 --> 00:52:26,686 Rumah Hampton. 801 00:52:28,062 --> 00:52:32,984 Cassius dan Rudy duduk di belakang di atas bangku ini. 802 00:52:35,195 --> 00:52:38,948 Cassius Clay, sang juara, makan semangkuk ais krim. 803 00:52:39,032 --> 00:52:41,659 Itulah idea sambutannya, semangkuk ais krim. 804 00:52:45,622 --> 00:52:49,584 Masa paling gembira dalam hidup saya. Semua orang raikan kejayaan. 805 00:52:52,003 --> 00:52:55,298 Ketika itulah mereka kata, "Kami percaya pada awak," 806 00:52:55,924 --> 00:52:58,009 tapi Malcolm yang percaya pada dia. 807 00:52:59,844 --> 00:53:01,471 Dan itu bermakna. 808 00:53:02,263 --> 00:53:05,225 Dia raikannya dengan kesyukuran bersama Malcolm. 809 00:53:06,142 --> 00:53:08,019 RUMAH HAMPTON MOTEL DAN VILA 810 00:53:08,102 --> 00:53:09,145 Hari dah lewat, 811 00:53:09,896 --> 00:53:15,360 dan kisahnya, Malcolm, Cassius Clay, Rudy, Jim Brown, 812 00:53:15,443 --> 00:53:16,945 dan beberapa orang lain… 813 00:53:17,528 --> 00:53:21,449 Mereka pergi ke bilik Malcolm X. Masa untuk bincang hal serius. 814 00:53:22,075 --> 00:53:23,868 Malcolm X kata, "Awak tahu, 815 00:53:24,702 --> 00:53:27,330 gelaran Louisville Lip itu perlu berakhir. 816 00:53:29,040 --> 00:53:31,876 Awak dapat gelaran juara, orang dengar kata awak, 817 00:53:33,878 --> 00:53:36,089 awak kena bercakap dengan elok." 818 00:53:36,172 --> 00:53:40,343 RUMAH HAMPTON BILIK MUHAMMAD ALI 819 00:53:40,426 --> 00:53:43,805 Kita tiada di bilik itu. Kita tiada rakaman perbualan itu. 820 00:53:43,888 --> 00:53:46,516 Kita cuma tahu kejadian seterusnya. 821 00:53:47,767 --> 00:53:48,851 Dia mampu. 822 00:53:50,061 --> 00:53:53,064 Dengan mengakui Allah itu Tuhan, 823 00:53:53,147 --> 00:53:55,692 dan Nabi Muhammad pesuruhNya, 824 00:53:56,359 --> 00:54:00,905 dia mampu tewaskan lelaki yang lebih kuat. 825 00:54:01,406 --> 00:54:05,285 Pihak musuh mahu dia kalah. 826 00:54:07,745 --> 00:54:09,372 Mereka kata, dia akan… 827 00:54:10,665 --> 00:54:13,793 Liston akan belasah mukanya yang tampan itu. 828 00:54:17,005 --> 00:54:19,632 Tapi Allah dan saya kata, "Tidak." 829 00:54:20,717 --> 00:54:23,803 Anda rasa, Cassius menjadi seorang Muslim warga Hitam 830 00:54:23,886 --> 00:54:25,722 ada kaitan dengan kejayaan ini? 831 00:54:25,805 --> 00:54:31,352 Dia tak pernah kata dia Muslim kulit Hitam atau dia percaya kepada agama Islam. 832 00:54:33,646 --> 00:54:34,480 MAC 1964 833 00:54:34,564 --> 00:54:39,610 Seminggu selepas perlawanan Clay dan Liston, mereka pergi ke PBB. 834 00:54:39,694 --> 00:54:43,823 Malcolm X, saya nak cakap sedikit tentang kaitan awak dengan Cassius. 835 00:54:43,906 --> 00:54:47,160 - Berapa lama awak kenal dia? - Lebih kurang tiga tahun. 836 00:54:47,243 --> 00:54:48,995 Awak menasihati dia 837 00:54:49,495 --> 00:54:51,539 tentang kepercayaan agamanya? 838 00:54:51,622 --> 00:54:55,043 Tak, saya tak nasihati sesiapa. Dia saudara dan rakan saya. 839 00:54:55,126 --> 00:54:57,962 Saya sampaikan pengetahuan saya ketika dengannya. 840 00:54:58,046 --> 00:55:01,924 Malcolm X perkenalkan dia kepada diplomat kulit Hitam dari Afrika. 841 00:55:02,008 --> 00:55:03,885 Ini rakan saya. Ya, tuan. 842 00:55:03,968 --> 00:55:05,470 Selamat berkenalan. 843 00:55:06,137 --> 00:55:10,808 Di sinilah Malcolm mengingatkan dia, "Awak bukan seperti dahulu. 844 00:55:11,601 --> 00:55:15,730 Kini awak seorang yang dipandang tinggi di seluruh dunia." 845 00:55:15,813 --> 00:55:17,648 Ada rancangan melawat Nigeria? 846 00:55:17,732 --> 00:55:19,984 Ya, Afrika antara hentian utama saya. 847 00:55:20,068 --> 00:55:22,945 Malcolm mahu berada di pentas lebih besar. 848 00:55:23,029 --> 00:55:29,160 Dia mahu gunakan situasi perkauman itu dan bawa ia ke pentas antarabangsa. 849 00:55:29,869 --> 00:55:31,079 Bawa ke PBB. 850 00:55:32,955 --> 00:55:37,293 Amerika Syarikat menonjolkan diri sebagai ketua dunia bebas, 851 00:55:37,377 --> 00:55:39,379 penyokong hak asasi manusia, 852 00:55:39,462 --> 00:55:41,547 dan Malcolm pula berkata, 853 00:55:41,631 --> 00:55:43,633 "Hei, semua itu tak berlaku." 854 00:55:45,802 --> 00:55:48,346 Malcolm tahu ia akan jadi sesuatu 855 00:55:48,429 --> 00:55:52,058 yang memaksa kerajaan untuk bertindak. 856 00:55:53,893 --> 00:55:56,813 Kedudukan Cassius lebih baik berbanding orang lain 857 00:55:56,896 --> 00:55:59,232 untuk kembalikan maruah kaum 858 00:55:59,315 --> 00:56:02,235 bukan saja bagi rakyat negara ini, tapi di seluruh dunia. 859 00:56:08,241 --> 00:56:09,575 Dalam minggu itu, 860 00:56:09,659 --> 00:56:13,246 Malcolm dan Cassius nampak amat rapat. 861 00:56:14,872 --> 00:56:16,707 Mereka pergi ke Times Square, 862 00:56:16,791 --> 00:56:20,837 dan menonton perlawanan Clay menewaskan Liston. 863 00:56:20,920 --> 00:56:25,091 Pemenang dan juara baharu heavyweight dunia ialah Cassius Clay! 864 00:56:28,010 --> 00:56:31,097 Apabila mereka keluar dari teater, apa mereka nampak? 865 00:56:32,348 --> 00:56:35,643 Beratus-ratus orang mengerumuni mereka. 866 00:56:40,398 --> 00:56:41,941 Wartawan tanya Malcolm 867 00:56:42,024 --> 00:56:46,195 sama ada juara baharu itu akan sertai gerakannya. 868 00:56:47,113 --> 00:56:50,241 Banyak soalan tentang perkara akan berlaku seterusnya. 869 00:56:52,743 --> 00:56:54,495 Ada ejen FBI di Chicago 870 00:56:54,579 --> 00:56:58,374 yang meminta pengawasan berterusan di rumah agam Elijah Muhammad. 871 00:56:58,458 --> 00:56:59,792 Ejen ini mengetahui 872 00:56:59,876 --> 00:57:04,672 Elijah Muhammad pernah berbual di telefon dengan juara heavyweight tersebut. 873 00:57:08,217 --> 00:57:10,178 Pada 6 Mac 1964, 874 00:57:11,095 --> 00:57:14,390 Cassius kembali ke bilik hotelnya di Hotel Theresa. 875 00:57:14,474 --> 00:57:17,143 Dia terima panggilan daripada Elijah Muhammad. 876 00:57:17,768 --> 00:57:19,770 Pendakwah Tertinggi itu beritahu, 877 00:57:19,854 --> 00:57:23,649 "Awak tak dibenarkan bergaul dengan Malcolm lagi." 878 00:57:34,368 --> 00:57:38,289 Saya tahu anda akan ke Chicago petang ini 879 00:57:38,372 --> 00:57:41,083 untuk bertemu Elijah Muhammad. 880 00:57:41,167 --> 00:57:43,503 Ya. Saya akan makan malam dengannya. 881 00:57:44,128 --> 00:57:47,465 Antara sebab utama awak sertai Muslim kulit Hitam 882 00:57:47,548 --> 00:57:50,092 ialah persahabatan dengan Malcolm X, bukan? 883 00:57:50,176 --> 00:57:53,137 Tidak, saya seorang Muslim empat tahun sebelum bertemu Malcolm X. 884 00:57:53,221 --> 00:57:54,096 Yakah? 885 00:57:54,764 --> 00:57:56,807 Kini, dia rakan awak, bukan? 886 00:57:56,891 --> 00:57:57,975 - Ya. - Dia… 887 00:57:58,059 --> 00:58:01,521 Dia saudara saya. Walau apa pun, dia saudara saya. 888 00:58:01,604 --> 00:58:04,440 - Dia berpisah dengan orang Muslim… - Saya rasa tidak. 889 00:58:04,524 --> 00:58:07,276 Saya perlu kaji sebelum bercakap mengenainya. 890 00:58:07,360 --> 00:58:10,780 Itulah sebab saya ke situ, untuk ketahui kisah sebenar. 891 00:58:10,863 --> 00:58:14,283 Saya tak percaya kepada akhbar dan rencana penulisan orang. 892 00:58:21,290 --> 00:58:22,542 Elijah Muhammad kata, 893 00:58:23,292 --> 00:58:26,128 "Bagi semua pengikutku dan yang percayakan Islam, 894 00:58:26,963 --> 00:58:29,006 inilah saudara kita, Cassius Clay, 895 00:58:29,090 --> 00:58:32,468 dia pengikutku yang paling dipercayai. 896 00:58:32,552 --> 00:58:33,636 Saya namakan dia 897 00:58:34,720 --> 00:58:36,514 Muhammad Ali." 898 00:58:39,725 --> 00:58:41,394 Begitulah dia dapat namanya. 899 00:58:44,522 --> 00:58:48,693 Cassius Clay diberi nama Muslim, Muhammad Ali. 900 00:58:49,360 --> 00:58:52,238 Ramai terpaksa tunggu bertahun untuk dapatkannya. 901 00:58:53,197 --> 00:58:54,240 Dia menjadi wira. 902 00:58:54,323 --> 00:58:56,909 Dia muncul di pentas bersama Utusan. 903 00:58:58,327 --> 00:58:59,912 Malcolm pula… 904 00:59:01,622 --> 00:59:02,915 dipencilkan. 905 00:59:08,462 --> 00:59:10,172 MALCOLM LARI DARIPADA MUSLIM 906 00:59:10,256 --> 00:59:12,592 Kemudian, Muhammad Ali tersepit… 907 00:59:12,675 --> 00:59:13,509 CLAY KEKAL 908 00:59:13,593 --> 00:59:16,304 …di antara dua kuasa individu berkuasa, 909 00:59:16,387 --> 00:59:19,890 dua pemimpin Hitam yang kuat, Elijah Muhammad dan Malcolm X, 910 00:59:19,974 --> 00:59:21,851 sama ada dia sedar atau tidak. 911 00:59:21,934 --> 00:59:26,480 Apabila terpaksa memilih, 912 00:59:26,564 --> 00:59:29,984 bagi Malcolm, dia tiada pilihan selain pilih diri sendiri. 913 00:59:30,568 --> 00:59:33,946 Bagi Cassius, dia perlu pilih bapa spiritualnya. 914 00:59:34,864 --> 00:59:36,991 Malcolm ialah seorang individu. 915 00:59:37,074 --> 00:59:39,368 Elijah pula sebuah institusi. 916 00:59:39,952 --> 00:59:42,121 Perpisahan itu mengganggu awak tak? 917 00:59:42,204 --> 00:59:45,499 Tidak. Tindakan Malcolm X ialah urusannya. Dia sendirian. 918 00:59:45,750 --> 00:59:47,752 - Ketua awak Elijah Muhammad? - Ya. 919 00:59:47,835 --> 00:59:49,962 "PENGASINGAN ATAU MAUT" 920 00:59:50,046 --> 00:59:51,631 Utusan ini bapa kita. 921 00:59:52,340 --> 00:59:55,426 Bapa yang kita tak pernah miliki, dan yang kita mahu. 922 00:59:56,594 --> 00:59:58,763 Dia seperti darah dalam tubuh kita. 923 01:00:00,389 --> 01:00:02,767 Melchisedek tak wujud tanpa ajarannya. 924 01:00:02,850 --> 01:00:05,770 Tanpa ajaran ini, saya hanya kutu jalanan biasa. 925 01:00:05,853 --> 01:00:07,229 Awak faham maksud saya? 926 01:00:09,148 --> 01:00:11,025 Jalan ceritanya mudah, 927 01:00:11,108 --> 01:00:13,361 ayah saya tersepit di tengah-tengah 928 01:00:13,444 --> 01:00:17,740 sebagai orang muda yang cuba memilih. 929 01:00:17,823 --> 01:00:21,202 Ya, mungkin ada unsur untuk teruskan hidup. 930 01:00:21,911 --> 01:00:24,121 Nama Cassius Clay sudah tiada, betul? 931 01:00:24,205 --> 01:00:25,831 Ya. Nama saya Muhammad Ali. 932 01:00:25,915 --> 01:00:29,627 Muhammad bermakna "layak dipuji," Ali bermakna "yang tertinggi." 933 01:00:29,710 --> 01:00:34,674 Apabila Malcolm mendengarnya, dia naik angin dan kata, "Itu politik." 934 01:00:34,757 --> 01:00:36,467 Orang istimewa beri nama itu? 935 01:00:36,550 --> 01:00:39,804 Ya. Ketua dan guru saya, Yang Mulia Elijah Muhammad. 936 01:00:39,887 --> 01:00:45,184 Dia tahu, perjuangannya untuk memenangi hati Muhammad Ali… 937 01:00:46,602 --> 01:00:47,603 telah gagal. 938 01:00:47,687 --> 01:00:49,397 KETUA MUSLIM GELAR CLAY "MUHAMMAD ALI" 939 01:00:49,480 --> 01:00:50,981 Nama saya Muhammad. 940 01:00:51,065 --> 01:00:53,859 Awak asyik panggil Cassius. Saya penat beritahu. 941 01:00:53,943 --> 01:00:57,446 Awak tahu, awak bijak. Saya Muhammad Ali, bukan Cassius. 942 01:00:57,530 --> 01:01:02,034 Ali enggan biar Amerika takrifkan dirinya, 943 01:01:02,118 --> 01:01:04,328 dia tak benarkan mereka namakannya. 944 01:01:04,412 --> 01:01:07,790 Muhammad Ali, lebih dikenali sebagai Cassius Banyak Mulut 945 01:01:07,873 --> 01:01:09,542 sudah tiba untuk… 946 01:01:09,625 --> 01:01:12,753 Segala pengendorsan, iklan, 947 01:01:12,837 --> 01:01:15,506 dan Hollywood terbuka untuknya, 948 01:01:15,589 --> 01:01:19,260 tapi apabila dia tukar nama, semua pintu tertutup. 949 01:01:20,678 --> 01:01:24,849 Ia memerlukan keberanian pada abad ke-21 tapi ia tak masuk akal. 950 01:01:24,932 --> 01:01:26,767 Awak perlu jadi gila. 951 01:01:26,851 --> 01:01:28,519 SAYA MUHAMMAD ALI 952 01:01:28,602 --> 01:01:30,980 Itu kenyataan muktamad. 953 01:01:31,564 --> 01:01:34,275 - En. Clay, apabila anda… - Muhammad Ali, tuan. 954 01:01:34,358 --> 01:01:36,360 - En. Clay… - Muhammad Ali, tuan. 955 01:01:36,444 --> 01:01:38,696 - Muhammad Ali, salah satu. - Ya, tuan. 956 01:01:38,779 --> 01:01:40,281 - Muhammad Ali saja. - Apabila… 957 01:01:40,364 --> 01:01:42,324 Tiba-tiba, orang berkata, 958 01:01:42,408 --> 01:01:45,411 "Dia fikir dia siapa? Si Hitam celopar? 959 01:01:46,787 --> 01:01:49,373 Si Hitam celopar. Dia fikir dia siapa? 960 01:01:49,457 --> 01:01:51,917 Tukar nama dan agama pula." 961 01:01:52,960 --> 01:01:55,379 Rasa terhina dipanggil Cassius Clay, saya bukan putih. 962 01:01:55,463 --> 01:01:59,550 Saya Muhammad Ali, berkulit Hitam. Itu nama sejarah dan nenek moyang kami. 963 01:01:59,633 --> 01:02:04,221 Ia satu penghormatan kerana dapat mengenali diri dan dipanggil nama sendiri. 964 01:02:04,305 --> 01:02:06,766 Bagaimana jika orang Rusia dinamakan George Washington? 965 01:02:07,558 --> 01:02:10,603 - Katakan lagi, siapa berkuasa? - Muhammad Ali! 966 01:02:11,479 --> 01:02:14,315 - Sekali lagi. Siapa? - Muhammad Ali? 967 01:02:18,235 --> 01:02:19,987 Orang Muslim di seluruh dunia 968 01:02:20,070 --> 01:02:23,741 yang mungkin tak pernah mengikuti perlawanan tinju 969 01:02:23,824 --> 01:02:27,912 kini mendengar nama ini disebut-sebut oleh media, 970 01:02:27,995 --> 01:02:30,122 Muhammad Ali. 971 01:02:35,211 --> 01:02:38,672 1964, Muhammad dan Malcolm 972 01:02:38,756 --> 01:02:41,258 mengembara ke Afrika dan Timur Tengah, 973 01:02:41,884 --> 01:02:43,427 tapi bukan bersama. 974 01:02:44,094 --> 01:02:46,138 Mereka berdua risau 975 01:02:46,222 --> 01:02:50,309 tentang angin perubahan yang melanda Afrika. 976 01:02:51,018 --> 01:02:54,980 Muhammad Ali disambut oleh segerombolan peminat. 977 01:02:55,689 --> 01:02:58,192 Dia amat menawan dari pelbagai sudut. 978 01:02:58,275 --> 01:03:02,571 Karisma yang dia miliki amat luar biasa. 979 01:03:06,700 --> 01:03:09,995 Malcolm pula mengembara seorang diri. 980 01:03:11,497 --> 01:03:13,833 Dia berjumpa dengan ketua-ketua negara, 981 01:03:13,916 --> 01:03:19,129 dia cuba membawa mesej 22 juta orang Afrika-Amerika ke pentas dunia… 982 01:03:19,213 --> 01:03:21,924 - Salam sejahtera. - Salam sejahtera ke atas kamu. 983 01:03:22,007 --> 01:03:27,179 …dan mendakwa AS atas pelanggaran hak asasi manusia. 984 01:03:27,263 --> 01:03:30,349 Masalah kami bukan masalah Amerika, tapi masalah manusia. 985 01:03:30,432 --> 01:03:33,561 Ini bukan masalah Negro, tapi masalah kemanusiaan. 986 01:03:34,562 --> 01:03:40,234 Dia ibarat wakil, ahli kongres atau senator dari Amerika kulit Hitam, 987 01:03:40,317 --> 01:03:43,112 jika bukan presiden Amerika kulit Hitam. 988 01:03:45,406 --> 01:03:46,949 "Orang Muslim dari Amerika 989 01:03:47,032 --> 01:03:51,412 menimbulkan rasa ingin tahu dan minat yang mendalam di merata tempat." 990 01:03:51,495 --> 01:03:52,872 AUTOBIOGRAFI MALCOLM X 991 01:03:52,955 --> 01:03:56,292 "Orang sering salah anggap yang saya ialah Cassius Clay. 992 01:04:00,921 --> 01:04:06,927 Sebuah akhbar tempatan mencetak sekeping gambar kami berdua di PBB. 993 01:04:10,055 --> 01:04:13,559 Ketika itu, dia menggamit imaginasi 994 01:04:13,642 --> 01:04:17,771 dan sokongan seluruh warga kulit Hitam di dunia." 995 01:04:21,025 --> 01:04:22,526 BUDIMAN KACAK DIALU-ALUKAN 996 01:04:24,820 --> 01:04:27,072 SELAMAT DATANG CASSIUS CLAY RAJA DUNIA 997 01:04:44,298 --> 01:04:46,383 Ali! 998 01:04:46,467 --> 01:04:49,011 Ali! 999 01:04:49,094 --> 01:04:50,804 Ali! 1000 01:04:54,558 --> 01:04:58,145 Ayah saya sering bercakap tentang penebusan Afrika. 1001 01:04:59,813 --> 01:05:04,443 Lagu "Redemption Song" ialah penghormatan buat Marcus Garvey, 1002 01:05:05,027 --> 01:05:08,864 dan Marcus Garvey pernah menyatakan pada tahun 1937, 1003 01:05:08,948 --> 01:05:11,408 kita perlu bebaskan minda daripada perhambaan mental, 1004 01:05:11,492 --> 01:05:15,037 kerana orang lain boleh bantu bebaskan tubuh kita, 1005 01:05:15,120 --> 01:05:17,623 tapi hanya kita dapat bebaskan minda kita. 1006 01:05:27,174 --> 01:05:30,928 Saya rasa Malcolm mula melihat dirinya 1007 01:05:31,428 --> 01:05:33,222 menggalas tanggungjawab itu. 1008 01:05:50,155 --> 01:05:54,076 Kelahiran semula rohani yang dikurniakan kepada saya 1009 01:05:54,159 --> 01:05:57,371 akibat menunaikan umrah ke Tanah Suci Mekah, 1010 01:05:57,955 --> 01:06:02,126 saya tak lagi terima pendakwaan menyeluruh ke atas sesuatu kaum. 1011 01:06:02,751 --> 01:06:05,254 BEKAS MUSLIM KULIT HITAM 1012 01:06:12,636 --> 01:06:15,014 Pada 17 Mei 1964, 1013 01:06:16,432 --> 01:06:17,433 di Accra, Ghana, 1014 01:06:18,434 --> 01:06:20,144 di luar Hotel Ambassador… 1015 01:06:22,271 --> 01:06:27,151 Malcolm berada bersama beberapa rakan ekspatriatnya dari Amerika, 1016 01:06:27,234 --> 01:06:30,404 Maya Angelou dan lain-lain. 1017 01:06:30,487 --> 01:06:33,574 Malcolm dibawa ke lapangan terbang, 1018 01:06:33,657 --> 01:06:35,409 dan di luar hotel itu, 1019 01:06:35,492 --> 01:06:37,661 muncul Muhammad Ali. 1020 01:06:37,745 --> 01:06:40,039 SELAMAT DATANG MOHAMMED ALI ATAU CASSIUS CLAY 1021 01:06:40,122 --> 01:06:46,128 Ingat bahawa Malcolm pernah ke Mesir dan Arab Saudi, 1022 01:06:46,211 --> 01:06:47,838 dan di dalam jurnalnya, 1023 01:06:49,006 --> 01:06:52,134 dia menulis tentang Ali sebagai saudara dan rakannya. 1024 01:06:52,217 --> 01:06:54,928 Jadi, ketika itu, di Accra, Ghana, 1025 01:06:55,012 --> 01:06:57,806 apabila dia tiba-tiba berjumpa sang juara itu, 1026 01:06:57,890 --> 01:07:00,601 dia sangka mereka akan berpeluk ibarat saudara. 1027 01:07:02,853 --> 01:07:06,190 Malcolm X asyik menyebut, "Muhammad." 1028 01:07:07,900 --> 01:07:10,944 Akhirnya, Muhammad Ali toleh ke arahnya dan berkata, 1029 01:07:11,028 --> 01:07:14,156 "Kamu khianati Elijah Muhammad. 1030 01:07:14,239 --> 01:07:16,283 Kamu silap, saudara. Kamu silap." 1031 01:07:16,366 --> 01:07:17,785 Dia berpaling dan pergi. 1032 01:07:19,286 --> 01:07:21,914 Dia ibarat menghina Malcolm ketika itu. 1033 01:07:23,248 --> 01:07:27,461 Hubungan mereka mencuka dan akhirnya putus. 1034 01:07:27,544 --> 01:07:31,006 Maya Angelou ada menulis, ketika Malcolm masuk ke kereta, 1035 01:07:31,215 --> 01:07:33,383 dia merebahkan diri ke tempat duduk. 1036 01:07:34,134 --> 01:07:36,637 Dia kata, "Saya dah banyak kehilangan." 1037 01:07:38,555 --> 01:07:40,516 Dia kehilangan Elijah Muhammad, 1038 01:07:40,599 --> 01:07:43,143 yang merupakan ibarat bapa dalam hidupnya, 1039 01:07:43,227 --> 01:07:45,521 dan kini dia kehilangan Muhammad Ali. 1040 01:07:46,271 --> 01:07:49,024 Jika itu persaudaraan yang kita maksudkan, 1041 01:07:49,108 --> 01:07:52,653 rasanya persaudaraan itu telah tamat. 1042 01:07:54,613 --> 01:07:55,948 JUARA MEMALUKAN BEKAS MUSLIM 1043 01:07:56,031 --> 01:07:57,449 Apa rancangan awak? 1044 01:07:57,533 --> 01:08:02,746 Saya nak kembali ke Amerika, untuk melihat keadaan keluarga saya. 1045 01:08:02,830 --> 01:08:04,706 - Ya. - Lihat apa yang berlaku. 1046 01:08:07,167 --> 01:08:11,004 Apabila pulang dari Afrika, di lapangan terbang JFK, 1047 01:08:11,588 --> 01:08:14,424 ibu saya serahkan saya kepada ayah saya, 1048 01:08:14,508 --> 01:08:16,093 dan dia tersenyum. 1049 01:08:16,969 --> 01:08:18,679 Tak tahulah jika itu kenangan indah, 1050 01:08:18,762 --> 01:08:22,599 atau kerana saya dah banyak kali lihat gambar itu, 1051 01:08:23,559 --> 01:08:27,896 tapi saya rasa dia pandang saya seperti dia menunggu sesuatu akan berlaku. 1052 01:08:27,980 --> 01:08:30,732 Ini ialah masjid emas Muslim 1053 01:08:30,816 --> 01:08:34,444 yang disampaikan kepada saya oleh Majlis Agama Mesir. 1054 01:08:34,528 --> 01:08:36,405 JUN 1964 1055 01:08:39,283 --> 01:08:40,993 Ini emas tulen, saudara. 1056 01:08:41,660 --> 01:08:43,245 Emas tulen sepenuhnya. 1057 01:08:44,913 --> 01:08:46,248 Emas tulen. 1058 01:08:46,832 --> 01:08:47,958 Emas tulen! Ya… 1059 01:08:48,041 --> 01:08:50,586 Ini hadiah buat pemimpin dan guru yang membangunkan kita 1060 01:08:50,669 --> 01:08:53,505 kerana kita teruk sebelum mengenali mereka. 1061 01:08:53,589 --> 01:08:54,673 Ya, tuan! 1062 01:08:56,592 --> 01:08:59,678 Hore! Ya, tuan! 1063 01:08:59,761 --> 01:09:01,096 Adakah anda dan Malcolm X, 1064 01:09:01,680 --> 01:09:05,184 orang yang membantu anda memeluk gerakan Muslim kulit Hitam, 1065 01:09:05,267 --> 01:09:06,476 telah berpecah? 1066 01:09:07,019 --> 01:09:09,521 Apabila Yang Mulia Elijah Muhammad putuskan hubungan, 1067 01:09:09,605 --> 01:09:12,357 maka secara automatik dia terpisah daripada pengikutnya. 1068 01:09:12,441 --> 01:09:15,944 Akhbar saya mengatakan, sekembalinya anda dari Afrika, 1069 01:09:16,028 --> 01:09:19,573 anda enggan bermalam di Hotel Theresa yang dahulunya ibu pejabat anda. 1070 01:09:19,656 --> 01:09:23,327 Ketua saya beritahu… Bukan ketua, tapi pegawai saya kata, 1071 01:09:23,410 --> 01:09:26,413 tak bagus duduk di hotel yang sama dengannya, 1072 01:09:26,496 --> 01:09:27,915 dan saya ikut kata mereka. 1073 01:09:30,792 --> 01:09:33,295 Ketika Cassius Clay berada di Accra, 1074 01:09:33,378 --> 01:09:38,091 dia dipetik mengatakan hubungan kalian kurang mesra. 1075 01:09:39,092 --> 01:09:40,510 Anda ada sebarang komen? 1076 01:09:40,594 --> 01:09:42,304 Saya tak tahu apa-apa. 1077 01:09:42,387 --> 01:09:46,850 Saya kurang percaya pada perkara yang dibaca di akhbar 1078 01:09:46,934 --> 01:09:50,187 komen seorang lelaki Hitam tentang lelaki Hitam lain. 1079 01:09:50,270 --> 01:09:51,104 Dia… 1080 01:09:51,188 --> 01:09:55,484 Jika saya ada hal nak diberitahu tentang Cassius, saya akan beritahu dia. 1081 01:09:55,567 --> 01:09:59,238 Saya tak cakap tentang Malcolm X. Dia tiada dalam fikiran kami. 1082 01:09:59,321 --> 01:10:02,366 Kami tak risau tentang dia. Ada banyak hal lain 1083 01:10:02,616 --> 01:10:07,120 dan dia hanyalah seorang individu yang sesat. 1084 01:10:09,331 --> 01:10:11,500 Anda masih anggap dia kawan? 1085 01:10:11,583 --> 01:10:14,336 Ya, saya anggap semua warga kita sebagai kawan. 1086 01:10:14,419 --> 01:10:17,047 Biasanya, mereka yang tak mesra, 1087 01:10:17,130 --> 01:10:20,842 mencerminkan racun yang ditanam orang lain di dalam diri mereka. 1088 01:10:23,428 --> 01:10:26,932 Saya ingin tanya, walaupun saya rasa jawapannya ya, 1089 01:10:27,015 --> 01:10:29,643 ketika anda masih bersama gerakan Muslim kulit Hitam, 1090 01:10:29,726 --> 01:10:33,897 anda masih percaya pada negara Hitam yang diasingkan di Amerika Utara? 1091 01:10:33,981 --> 01:10:37,567 Saya tak percaya sebarang bentuk pengasingan atau rasisme. 1092 01:10:37,651 --> 01:10:39,486 - Anda masih orang Muslim? - Ya. 1093 01:10:39,569 --> 01:10:41,989 Ya, saya Muslim. Saya percaya pada Islam, 1094 01:10:42,072 --> 01:10:43,991 yang percaya pada persaudaraan. 1095 01:10:44,074 --> 01:10:45,951 Persaudaraan sejati bagi semua. 1096 01:10:46,034 --> 01:10:47,911 MALCOLM X GELAR ELIJAH 'PENIPU' 1097 01:10:47,995 --> 01:10:52,666 Malcolm rasa kini dia orang hebat di khalayak umum, 1098 01:10:52,749 --> 01:10:55,335 dan nampaknya inilah yang dia mahu. 1099 01:10:55,419 --> 01:10:57,921 Dia mahu dilihat dan didengari. 1100 01:10:58,005 --> 01:11:01,341 Dia mahu disanjung lebih daripada gurunya. 1101 01:11:05,679 --> 01:11:08,932 Apabila Malcom dilabel sebagai hipokrit, 1102 01:11:11,393 --> 01:11:13,103 dia menjadi sasaran. 1103 01:11:13,186 --> 01:11:14,521 MALCOLM HIPOKRIT BESAR 1104 01:11:14,604 --> 01:11:17,024 Pendapat orang tentang hipokrit… 1105 01:11:17,107 --> 01:11:21,695 …dan perkara yang mereka mahu lakukan, 1106 01:11:21,778 --> 01:11:24,865 meletakkan Malcolm di kedudukan yang amat goyah. 1107 01:11:27,367 --> 01:11:30,871 Kita melihatnya sebagai antara perkara yang paling teruk, 1108 01:11:30,954 --> 01:11:32,247 iaitu jadi hipokrit. 1109 01:11:32,331 --> 01:11:34,958 Kita tak libatkan diri dengan orang hipokrit, 1110 01:11:35,042 --> 01:11:37,711 dan kita serahkan orang hipokrit kepada Allah. 1111 01:11:38,128 --> 01:11:43,175 - Kenapa mereka ugut anda? - Yang utamanya, mungkin mereka takut 1112 01:11:43,258 --> 01:11:48,305 saya akan dedahkan sebab sebenar saya keluar dari gerakan itu 1113 01:11:48,388 --> 01:11:50,474 yang selama ini saya rahsiakan. 1114 01:11:50,557 --> 01:11:53,602 Sebab sebenarnya ialah Elijah Muhammad, 1115 01:11:53,685 --> 01:11:54,978 pemimpin gerakan itu, 1116 01:11:55,062 --> 01:11:59,191 ialah bapa kepada lapan orang anak daripada enam gadis remaja berbeza. 1117 01:11:59,274 --> 01:12:01,693 Enam gadis remaja berbeza 1118 01:12:01,777 --> 01:12:04,363 yang merupakan setiausaha peribadinya. 1119 01:12:06,365 --> 01:12:09,159 Dia tak patut cakap begitu. Elijah Muhammad? 1120 01:12:10,452 --> 01:12:12,371 Dia yang ajar Malcolm segalanya. 1121 01:12:12,788 --> 01:12:14,164 Dia khianati Elijah. 1122 01:12:14,664 --> 01:12:15,749 Bodoh betul. 1123 01:12:18,668 --> 01:12:20,337 KEMATIAN 1124 01:12:20,420 --> 01:12:21,880 Itu kesilapan dia. 1125 01:12:23,507 --> 01:12:26,927 Misi dan kehidupan peribadi adalah perkara berbeza. 1126 01:12:29,471 --> 01:12:31,306 Jika ada bungkusan untuk awak, 1127 01:12:31,723 --> 01:12:36,103 dan saya perlu menyeberang jalan dan beri bungkusan itu, itulah misi saya. 1128 01:12:36,603 --> 01:12:40,148 Jika awak nampak saya bersama gadis atau sedang minum wain, 1129 01:12:40,982 --> 01:12:42,401 itu bukan urusan awak. 1130 01:12:43,485 --> 01:12:45,153 Saya dah tunaikan misi saya. 1131 01:12:45,821 --> 01:12:50,367 Tugas Utusan bukan untuk bincang atau jelaskan kehidupan peribadinya. 1132 01:12:50,909 --> 01:12:52,953 Tugasnya ialah sampaikan mesej. 1133 01:12:53,036 --> 01:12:55,622 Siapa awak untuk persoalkan Utusan 1134 01:12:55,705 --> 01:12:58,708 yang kutip awak dari tong sampah, dan bersihkan awak 1135 01:12:58,792 --> 01:13:03,338 kemudian tampilkan awak sebagai jurucakap nombor satu bagi warga kulit Hitam? 1136 01:13:03,422 --> 01:13:05,090 Awak nak persoalkan dia? 1137 01:13:07,426 --> 01:13:08,260 Tidak. 1138 01:13:12,055 --> 01:13:17,686 Apabila Malcolm bercakap tentang Elijah dan kutuk gaya hidupnya 1139 01:13:17,769 --> 01:13:19,563 bersama wanita dan sebagainya, 1140 01:13:19,646 --> 01:13:21,606 pemuja Elijah memulaukan dia. 1141 01:13:23,233 --> 01:13:24,568 Dia tak patut cakap begitu. 1142 01:13:25,193 --> 01:13:28,989 Ramai sayang Elijah. Mereka sanggup membunuh deminya. Sungguh. 1143 01:13:30,449 --> 01:13:33,285 Pada 14 Febuari 1965, 1144 01:13:33,785 --> 01:13:37,205 rumah Malcolm di Elmhurst Timur dibom. 1145 01:13:37,789 --> 01:13:41,001 Rumahnya di Queens musnah teruk akibat kebakaran 1146 01:13:41,084 --> 01:13:43,753 yang dicetuskan oleh koktel Molotov. 1147 01:13:44,629 --> 01:13:51,011 Bagi ibu saya, sebiji bom dilontar ke dalam bilik tidur anak-anaknya. 1148 01:13:52,345 --> 01:13:54,806 Itu pastinya menakutkan. 1149 01:13:55,390 --> 01:13:56,600 Rumah saya dibom. 1150 01:13:56,683 --> 01:13:59,269 Ia dibom oleh gerakan Muslim kulit Hitam 1151 01:13:59,352 --> 01:14:01,730 atas arahan Elijah Muhammad. 1152 01:14:02,481 --> 01:14:06,359 Mereka rancang untuk bom depan dan belakang supaya saya tersekat. 1153 01:14:06,943 --> 01:14:08,570 Saya bekerja syif malam 1154 01:14:08,653 --> 01:14:11,740 di salah satu kilang automobil di Detroit. 1155 01:14:11,823 --> 01:14:15,202 Dia patutnya dijadualkan datang ke Detroit untuk berucap. 1156 01:14:16,453 --> 01:14:20,457 Apabila saya dengar pada awal pagi rumahnya di Elmhurst Timur dibom, 1157 01:14:20,540 --> 01:14:22,584 saya tahu dia takkan datang. 1158 01:14:22,667 --> 01:14:23,960 Saya silap. 1159 01:14:25,212 --> 01:14:28,673 Pada pukul sembilan, Malcolm naik pesawat ke Detroit 1160 01:14:28,757 --> 01:14:30,634 dan berucap di Auditorium Ford. 1161 01:14:31,134 --> 01:14:34,221 Rakan saya hadir dan dia kata Malcolm berbau asap, 1162 01:14:34,304 --> 01:14:37,516 barang yang sempat diselamatkan dari rumahnya selepas dibom. 1163 01:14:41,478 --> 01:14:45,065 21 FEBUARI 1965 1164 01:14:48,401 --> 01:14:49,819 DEWAN AUDUBON 1165 01:14:49,903 --> 01:14:56,451 Seramai 400 orang hadir di dewan ini mewakili 1166 01:14:56,535 --> 01:15:03,333 sebuah pertubuhan dikenali sebagai Organisasi Penyatuan Afro-Amerika, 1167 01:15:04,668 --> 01:15:06,920 yang diketuai oleh Malcolm X. 1168 01:15:09,005 --> 01:15:11,675 Dewan Audubon itu dewan yang amat besar, 1169 01:15:12,801 --> 01:15:15,220 tapi kawasan lobinya amat kecil. 1170 01:15:16,930 --> 01:15:20,308 Saya sedang duduk di lobi dan menghadap pintu masuk, 1171 01:15:22,936 --> 01:15:27,607 Saya berada di situ mungkin antara sepuluh ke 15 minit paling lama, 1172 01:15:27,691 --> 01:15:31,695 Saudara Malcolm beri salam dan tiba-tiba kedengaran bunyi tembakan. 1173 01:15:32,362 --> 01:15:33,363 Salaam alaikum. 1174 01:15:38,702 --> 01:15:40,662 Saya nampak orang merangkak, 1175 01:15:41,746 --> 01:15:43,707 jadi saya pun tunduk. 1176 01:15:45,792 --> 01:15:49,379 Anak-anak saya menangis, "Kenapa? Mereka nak tembak kita?" 1177 01:15:49,462 --> 01:15:50,589 ISTERI MALCOLM X 1178 01:15:51,798 --> 01:15:53,550 Saya tahu mereka tembak suami saya. 1179 01:15:55,927 --> 01:15:57,178 Saya lari ke depan. 1180 01:15:57,262 --> 01:16:00,974 Saya nampak Malcolm pegang sisi dan perutnya kemudian rebah. 1181 01:16:01,933 --> 01:16:04,686 Kami telah menahan dua orang saspek. 1182 01:16:04,769 --> 01:16:08,440 Salah seorangnya ditahan di jalanan 1183 01:16:08,523 --> 01:16:11,067 oleh seorang polis peronda berhampiran. 1184 01:16:11,568 --> 01:16:14,571 Adakah mereka ahli Muslim kulit Hitam? 1185 01:16:14,654 --> 01:16:15,822 Saya tak tahu. 1186 01:16:17,991 --> 01:16:19,284 Apa perasaan awak? 1187 01:16:19,367 --> 01:16:20,660 Saya nak bunuh orang. 1188 01:16:21,661 --> 01:16:23,580 Betul. Saya nak bunuh orang. 1189 01:16:24,247 --> 01:16:27,834 Pada malam ini, jika Malcolm mati, ada seseorang akan mati. 1190 01:16:37,177 --> 01:16:40,096 MALCOLM X DIBUNUH DITEMBAK DI PERHIMPUNAN 1191 01:16:40,180 --> 01:16:41,806 Dia simbol kelelakian kami. 1192 01:16:42,307 --> 01:16:46,436 Dia merupakan batu penanda dan tambatan kami. 1193 01:16:46,519 --> 01:16:50,315 Malcolm X ialah lelaki Hitam terhebat sejak adanya Marcus Garvey. 1194 01:16:51,399 --> 01:16:52,525 Apabila itu hilang, 1195 01:16:53,109 --> 01:16:56,071 anda akan dapati betapa bingungnya masyarakat anda. 1196 01:16:56,154 --> 01:17:01,785 Satu hari nanti, kita akan atasinya 1197 01:17:01,868 --> 01:17:04,913 En. Muhammad, ada kisah tersebar semalam, 1198 01:17:06,414 --> 01:17:09,834 seorang Muslim dipetik mengatakan, 1199 01:17:09,918 --> 01:17:13,129 "Segala perbuatannya terkena batang hidungnya sendiri," 1200 01:17:13,213 --> 01:17:17,676 dan ia merujuk kepada kenyataan Malcolm tentang pembunuhan Presiden Kennedy. 1201 01:17:17,759 --> 01:17:21,971 Adakah anda rasa seorang Muslim akan cakap begitu tentang Malcolm 1202 01:17:22,055 --> 01:17:25,141 - setelah mengetahui kematiannya? - Saya tak tahu. 1203 01:17:25,225 --> 01:17:28,812 Saya langsung tak tahu siapa orang itu. 1204 01:17:28,895 --> 01:17:31,898 Ada tak pihak polis minta kenyataan daripada tuan? 1205 01:17:32,315 --> 01:17:33,149 Tidak. 1206 01:17:33,650 --> 01:17:36,403 En. Muhammad, sebelum Malcolm dibunuh semalam, 1207 01:17:36,486 --> 01:17:39,572 dia kata Muslim kulit Hitam mahu membunuhnya. 1208 01:17:39,656 --> 01:17:41,366 Boleh tuan komen tentang itu? 1209 01:17:41,449 --> 01:17:42,659 Saya tak tahu. 1210 01:17:43,660 --> 01:17:46,454 Kami bukan orang yang ganas. 1211 01:17:46,996 --> 01:17:48,915 Ini satu kejutan buat kami. 1212 01:17:52,711 --> 01:17:55,088 Anda rasa, apa berlaku kepada Malcolm X? 1213 01:17:55,171 --> 01:17:56,673 - Apa pendapat saya? - Ya. 1214 01:18:02,178 --> 01:18:04,556 Yang saya tahu, perkara itu menimpanya. 1215 01:18:07,475 --> 01:18:09,436 Dia menyimpang… 1216 01:18:11,146 --> 01:18:12,313 dan dia mati. 1217 01:18:17,652 --> 01:18:21,114 Sangat mudah untuk menceritakan kisah pembunuhan Malcolm X 1218 01:18:21,197 --> 01:18:24,075 sebagai kisah seorang penentang 1219 01:18:24,159 --> 01:18:26,995 yang meninggalkan gerakan lalu dihukum. 1220 01:18:27,787 --> 01:18:30,707 Sememangnya ada persengketaan 1221 01:18:30,790 --> 01:18:33,126 antara Malcolm dan Nation of Islam. 1222 01:18:37,714 --> 01:18:39,424 ALLAH MAHA BESAR BERI KEBEBASAN AGAMA 1223 01:18:40,049 --> 01:18:43,261 Namun, daripada apa yang kami nampak 1224 01:18:43,344 --> 01:18:46,181 pada fail yang didedahkan oleh FBI, 1225 01:18:46,264 --> 01:18:48,349 dan bukan semuanya didedahkan, 1226 01:18:48,433 --> 01:18:51,853 FBI dengan sukacitanya 1227 01:18:52,729 --> 01:18:56,191 menyaksikan jurang dan perpecahan ini melarat 1228 01:18:57,066 --> 01:19:00,445 dan membusuk antara Malcolm 1229 01:19:01,321 --> 01:19:02,655 dan Nation of Islam. 1230 01:19:02,739 --> 01:19:05,325 JURANG ANTARA ELIJAH MUHAMMAD DAN LEFTENANNYA, MALCOM X 1231 01:19:05,408 --> 01:19:08,161 Tangan tersembunyi ialah kerajaan persekutuan. 1232 01:19:08,244 --> 01:19:10,705 Mereka takkan biar orang putih tembak Malcolm, 1233 01:19:10,789 --> 01:19:13,082 kerana itu akan cetuskan huru-hara. 1234 01:19:16,211 --> 01:19:19,881 Pasti akan ada, maafkan bahasa saya, 1235 01:19:20,465 --> 01:19:25,678 seorang bangsat yang akan tikam belakang orang. 1236 01:19:28,431 --> 01:19:33,394 Polis ada di mana-mana, di atas bumbung, berdiri di tangga kecemasan tanpa uniform, 1237 01:19:33,478 --> 01:19:39,108 dan beratus anggota polis beruniform di sepanjang 147th Street. 1238 01:19:39,692 --> 01:19:44,739 Setakat ini, upacara pengebumian Malcolm X berjalan lancar. 1239 01:19:49,369 --> 01:19:51,913 Saya dan kakak-kakak saya kehilangan ayah… 1240 01:19:54,749 --> 01:19:57,544 tapi bagi warga kulit Hitam, 1241 01:19:58,044 --> 01:20:02,340 kami kehilangan seorang yang bijak, 1242 01:20:03,675 --> 01:20:05,552 baik hati, penyayang, 1243 01:20:06,344 --> 01:20:07,762 dan penuh belas kasihan. 1244 01:20:08,221 --> 01:20:10,139 Seseorang perlu miliki ciri itu 1245 01:20:10,223 --> 01:20:15,061 untuk cetuskan reaksi mendalam terhadap ketidakadilan. 1246 01:20:17,480 --> 01:20:20,316 James Baldwin menulis tentang Malcolm X, 1247 01:20:20,900 --> 01:20:24,988 "Dia lelaki paling baik dan lembut yang pernah saya kenali." 1248 01:20:26,364 --> 01:20:27,740 Itu bukan imej Malcolm. 1249 01:20:28,449 --> 01:20:30,952 Dia nampak Malcolm faham warga kulit Hitam. 1250 01:20:34,956 --> 01:20:38,459 Dia hormati prinsipnya sendiri dan dia mengajar kita. 1251 01:20:43,256 --> 01:20:47,010 Terimalah kematian. Setelah menerimanya, anda akan bebas. 1252 01:20:52,682 --> 01:20:54,976 Hari sebelum Malcolm X dikebumikan, 1253 01:20:55,059 --> 01:20:58,897 Elijah Muhammad muncul di khalayak umum sejak pembunuhan tersebut. 1254 01:20:58,980 --> 01:21:03,234 Pemimpin Nation itu hampir tak kelihatan di sebalik benteng pengawalnya. 1255 01:21:04,027 --> 01:21:08,156 Jika anda mahu ikut sesiapa yang menentang saya, 1256 01:21:08,948 --> 01:21:10,158 silakan. 1257 01:21:10,700 --> 01:21:14,329 Tapi, kesudahan hidup anda tak indah. 1258 01:21:15,496 --> 01:21:17,457 Saya risau untuk anda. 1259 01:21:20,668 --> 01:21:23,922 Turut menyertai konvensyen Muslim di Chicago itu, 1260 01:21:24,005 --> 01:21:26,299 ialah juara heavyweight, Cassius Clay. 1261 01:21:26,382 --> 01:21:29,218 Nama Muslim diberi kepadanya ialah Muhammad Ali. 1262 01:21:32,138 --> 01:21:35,266 PENGEBUMIAN MALCOLM X 1263 01:21:38,102 --> 01:21:41,022 Malcolm X dan sesiapa saja yang menyerang 1264 01:21:41,105 --> 01:21:45,276 atau bercakap tentang serangan ke atas Elijah Muhammad akan mati. 1265 01:21:45,360 --> 01:21:46,194 MAC 1965 1266 01:21:46,277 --> 01:21:49,781 Tiada orang boleh melawan Utusan Tuhan, 1267 01:21:50,281 --> 01:21:52,909 secara lisan mahupun fizikal, dan terlepas. 1268 01:21:54,661 --> 01:21:57,080 Muhammad Ali menjadi sebahagian korus 1269 01:21:58,331 --> 01:22:02,919 bahawa sesiapa yang menentang Elijah Muhammad harus mati. 1270 01:22:04,379 --> 01:22:06,172 Itulah tragedi dalam hal ini. 1271 01:22:06,673 --> 01:22:08,174 Malcolm ialah musuh? 1272 01:22:10,259 --> 01:22:14,055 Adakah Malcolm musuh ketika dia bawa keluarganya ke Miami? 1273 01:22:14,138 --> 01:22:16,015 Adakah dia anggap Malcolm musuh 1274 01:22:16,099 --> 01:22:18,977 ketika berdoa bersama Malcolm sebelum perlawanan? 1275 01:22:20,895 --> 01:22:22,438 Malcolm X menjadi terkenal 1276 01:22:22,522 --> 01:22:25,566 kerana dia tak suka orang putih seperti kamu. 1277 01:22:25,650 --> 01:22:28,903 Syaitan jahat bermata biru dan berambut perang muda. 1278 01:22:29,612 --> 01:22:32,991 Orang putih tak peduli tentang Malcolm mahupun orang Negro 1279 01:22:33,074 --> 01:22:35,076 ketika dia bersama Yang Mulia Elijah Muhammad 1280 01:22:35,159 --> 01:22:38,204 tapi mereka suka ikut pemimpin yang dah mati, 1281 01:22:38,287 --> 01:22:42,583 kini, orang yang dah mati itu hanyalah seorang… 1282 01:22:42,667 --> 01:22:44,711 Malcolm sendiri mengakuinya, 1283 01:22:44,794 --> 01:22:50,341 yang tak guna dan mengeksploitasi tubuh wanita orang putih. 1284 01:22:50,425 --> 01:22:53,928 Dia bukan sesiapa sebelum Tuan Elijah jadikan dia hebat. 1285 01:22:54,012 --> 01:22:57,223 Jika Malcolm terus bersama orang yang jadikan dia hebat, 1286 01:22:57,306 --> 01:23:01,102 yang ajar dia segalanya, dia pasti jadi lebih hebat hari ini. 1287 01:23:20,621 --> 01:23:24,167 Pada tahun 1972, ayah saya pergi ke Mekah. 1288 01:23:29,130 --> 01:23:34,552 Itu yang membawanya kepada Islam sebenar. 1289 01:23:35,136 --> 01:23:37,764 Elijah Muhammad, pemimpin Muslim kulit Hitam, 1290 01:23:37,847 --> 01:23:41,601 meninggal dunia akibat sakit jantung di Chicago hari ini. Dia berusia 77 tahun. 1291 01:23:51,778 --> 01:23:55,448 Kami tinggalkan Nation sekitar tahun 1975. 1292 01:23:55,531 --> 01:23:56,991 Ketika saya tujuh tahun. 1293 01:24:07,001 --> 01:24:08,586 Abang saya sangat baik. 1294 01:24:12,924 --> 01:24:15,885 Awak perlu jadi saya untuk memahami perasaan saya. 1295 01:24:17,011 --> 01:24:20,264 Saya satu-satunya saudara dia. Satu-satunya. 1296 01:24:20,765 --> 01:24:22,475 Saudara sedarah. 1297 01:24:23,142 --> 01:24:26,562 Saya amat rindukan dia, tapi saya akan jumpa dia di syurga. 1298 01:24:27,355 --> 01:24:30,316 Saya tak sabar nak jumpa dia. Saya akan peluk dan cium dia. 1299 01:24:42,954 --> 01:24:46,249 Awak ingat apa yang Muhammad Ali sesalkan? 1300 01:24:50,128 --> 01:24:52,797 Biar saya fikir. Beri saya beberapa minit. 1301 01:24:52,880 --> 01:24:53,714 Ya. 1302 01:24:59,053 --> 01:25:00,888 Itu soalan yang sukar. 1303 01:25:06,561 --> 01:25:08,646 Tahun akan berlalu, 1304 01:25:08,729 --> 01:25:12,441 kita sentiasa akan ingin tahu tentang sesebuah generasi. 1305 01:25:12,525 --> 01:25:15,319 Apa persepsi 1306 01:25:15,403 --> 01:25:19,073 serta tanggapan mereka tentang Muhammad Ali 1307 01:25:19,157 --> 01:25:20,616 dan Malcolm X? 1308 01:25:21,909 --> 01:25:25,288 Apakah trajektori hidup mereka dan apa maknanya? 1309 01:25:26,539 --> 01:25:28,958 Kita telah pun nampak penceritaan berbeza 1310 01:25:29,041 --> 01:25:33,337 di dalam karya, filem dan di tempat yang berbeza. 1311 01:25:33,421 --> 01:25:35,423 Lihatlah siapa seterusnya. 1312 01:25:37,717 --> 01:25:38,885 Yang terhebat. 1313 01:25:41,053 --> 01:25:46,726 Ali yang dipertontonkan kepada umum 1314 01:25:46,809 --> 01:25:48,811 sejak tahun 1966 1315 01:25:49,812 --> 01:25:51,147 ialah imej palsu. 1316 01:25:51,230 --> 01:25:53,774 Mereka berjaya menyunting 1317 01:25:53,858 --> 01:25:59,363 perkara yang menjadikan Muhammad Ali berkontroversi pada era yang lain. 1318 01:26:03,367 --> 01:26:06,495 Mereka yang memberi tepukan gemuruh buatnya di Atlanta 1319 01:26:09,498 --> 01:26:13,586 adalah orang sama pada 20 tahun dahulu yang mengutuk dan mencercanya. 1320 01:26:15,630 --> 01:26:18,341 Dia lantang mengkritik pengagungan orang putih. 1321 01:26:18,424 --> 01:26:21,677 Saya tak rasa saya patut pergi 10,000 batu dari sini 1322 01:26:21,761 --> 01:26:24,347 dan tembak orang yang tak pernah gelar saya pak Hitam, 1323 01:26:24,430 --> 01:26:28,184 tak pernah bunuh dan serang saya atau perkosa ibu saya. 1324 01:26:28,267 --> 01:26:30,478 Saya rasa, banyak yang tak ditulis 1325 01:26:30,561 --> 01:26:32,563 kerana penyakitnya 1326 01:26:32,647 --> 01:26:35,024 dan kerana dia tak mampu bercakap. 1327 01:26:40,363 --> 01:26:44,867 Hingga hari ini, Amerika masih lagi sebuah negara yang mana kerajaannya 1328 01:26:44,951 --> 01:26:49,121 berasaskan kebebasan, keadilan dan kesamaan hanya bagi orang putih. 1329 01:26:49,622 --> 01:26:53,459 Kebebasan tak wujud di negara ini bagi lelaki berkulit Hitam. 1330 01:26:53,542 --> 01:26:55,795 Memang Malcolm dibunuh pada tahun 1965 1331 01:26:55,878 --> 01:27:01,217 dan sejak itu, ramai yang menulis semula penceritaannya. 1332 01:27:03,427 --> 01:27:04,804 WARISAN KULIT HITAM 1333 01:27:04,887 --> 01:27:09,600 Saya keliru ketika kali pertama ke pejabat pos untuk beli setem Malcolm X. 1334 01:27:09,684 --> 01:27:11,894 Apabila Malcolm X dibunuh pada tahun 1965, 1335 01:27:11,978 --> 01:27:17,608 tiada siapa bayangkan dia akan menjadi produk rasmi kerajaan AS. 1336 01:27:18,651 --> 01:27:24,949 Melihat Malcolm pada setem adalah simbolik bagi perubahan imejnya. 1337 01:27:29,161 --> 01:27:31,872 Setakat tertentu, dia masih hidup bersama kita. 1338 01:27:32,456 --> 01:27:34,375 Nyawanya belum diambil. 1339 01:27:35,042 --> 01:27:36,711 Semangatnya masih hidup. 1340 01:27:40,298 --> 01:27:41,966 Anda boleh bunuh seseorang, 1341 01:27:42,883 --> 01:27:45,011 tapi bukan ideanya. 1342 01:27:47,388 --> 01:27:51,225 Di setiap sekolah menengah, kolej, universiti dan di Youtube, 1343 01:27:51,309 --> 01:27:55,771 audio dan video Malcolm masih dimainkan seperti dia masih di sini. 1344 01:27:55,855 --> 01:27:58,733 Apa yang dia ajar 50 tahun lalu, 1345 01:27:58,816 --> 01:28:00,818 kita boleh lihat berlaku hari ini. 1346 01:28:04,530 --> 01:28:09,035 Sejarah warga Hitam, sejarah Amerika dan sejarah dunia berubah 1347 01:28:09,118 --> 01:28:14,457 kerana dua lelaki ini berani menjadi diri sendiri dan mengambil risiko. 1348 01:28:14,540 --> 01:28:16,792 Kemudian keberanian itu berjangkit. 1349 01:28:17,293 --> 01:28:19,045 …kerana anjing berkaki dua mengawal… 1350 01:28:19,128 --> 01:28:22,173 Mereka melambangkan sebuah generasi 1351 01:28:22,256 --> 01:28:26,802 yang membolehkan kita berjalan dengan yakin dan bangga. 1352 01:28:29,597 --> 01:28:33,559 Orang lupa bahawa ketika itu, ayah saya baru berusia 20-an 1353 01:28:34,143 --> 01:28:36,145 dan mensasarkan kejuaraan. 1354 01:28:36,854 --> 01:28:40,775 Ada perkara yang Malcom ajar masih disimpan oleh ayah saya 1355 01:28:41,692 --> 01:28:43,361 hingga ke akhir hayatnya. 1356 01:28:45,112 --> 01:28:48,532 Apa perasaan abang awak tentang Malcolm X 1357 01:28:48,616 --> 01:28:50,826 setelah dia dibunuh? 1358 01:28:50,910 --> 01:28:55,539 Dia pernah beritahu awak tentang sesalan atau perasaannya? 1359 01:28:56,040 --> 01:28:58,918 Tak pernah, tapi saya kenal abang saya. 1360 01:28:59,418 --> 01:29:01,212 Dia rasa bersalah. 1361 01:29:02,213 --> 01:29:03,923 Ya, ia buat abang saya sedih. 1362 01:29:07,301 --> 01:29:10,888 Apabila dia putuskan hubungan dengan Nation of Islam, 1363 01:29:11,639 --> 01:29:14,517 Muhammad Ali hubungi keluarga kami. 1364 01:29:15,226 --> 01:29:18,354 Saya rasa, mungkin Muhammad Ali rasa 1365 01:29:18,437 --> 01:29:21,565 rasa terhutang kepada ayah saya 1366 01:29:21,649 --> 01:29:27,029 untuk pastikan isteri dan anak-anak ayah saya selamat 1367 01:29:27,113 --> 01:29:28,531 dan kami tak apa-apa. 1368 01:29:31,492 --> 01:29:34,745 Reaksi terkejutnya agak lewat apabila menemui saya 1369 01:29:34,829 --> 01:29:38,124 sekitar umur saya 18,19 atau 20 tahun. 1370 01:29:38,207 --> 01:29:39,875 ANAK SULUNG MALCOLM X 1371 01:29:39,959 --> 01:29:41,877 Kini, melihat tepat ke wajahnya… 1372 01:29:41,961 --> 01:29:45,381 Anda pun tahu perangai dia. Dia mencabar, "Itu awakkah?" 1373 01:29:45,464 --> 01:29:49,343 MAJLIS MEMPERINGATI MUHAMMAD ALI 10 JUN 2016 1374 01:29:51,095 --> 01:29:54,014 Bermula detik kami menemui satu sama lain, 1375 01:29:54,098 --> 01:29:56,183 terasa seperti masa tak berganjak. 1376 01:29:56,851 --> 01:29:58,769 Kami menangis semahunya. 1377 01:30:00,729 --> 01:30:05,651 Kesedihannya kerana tak bercakap dengan ayah saya sebelum dia meninggal. 1378 01:30:06,402 --> 01:30:10,781 Kehadiran Muhammad Ali dalam hidup saya ibarat melanjutkan nafas ayah saya 1379 01:30:11,740 --> 01:30:13,409 buat seketika lagi. 1380 01:30:14,410 --> 01:30:16,203 51 tahun lagi. 1381 01:30:16,287 --> 01:30:17,288 Sehinggalah kini. 1382 01:30:39,852 --> 01:30:43,063 Saya tewaskan Sonny Liston dan usia saya cuma 22 tahun. 1383 01:30:43,147 --> 01:30:46,525 Saya pastinya yang terhebat! Sayalah raja dunia! 1384 01:30:49,195 --> 01:30:50,821 Dia saudara dan rakan saya. 1385 01:30:51,739 --> 01:30:54,575 Saya sampaikan pengetahuan saya ketika dengannya, 1386 01:30:54,658 --> 01:30:57,661 tapi dia ada pendapat dan pemahaman sendiri. 1387 01:30:58,746 --> 01:31:01,749 SELAMAT DATANG KE KEM LATIHAN MUHAMMAD ALI 1388 01:31:01,832 --> 01:31:05,961 Takdir menentukan mereka memiliki persaudaraan itu 1389 01:31:06,045 --> 01:31:07,963 dan belajar bersama. 1390 01:31:10,966 --> 01:31:13,302 Namun, pengaruh dari luar 1391 01:31:13,385 --> 01:31:16,347 yang menghalang mereka daripada meneruskan 1392 01:31:16,430 --> 01:31:19,975 hubungan indah yang mereka telah mulakan. 1393 01:31:26,148 --> 01:31:30,319 Ketika menulis autobiografi ayah saya, The Soul of a Butterfly pada tahun 2003, 1394 01:31:31,362 --> 01:31:35,574 saya tanya tentang Malcolm X dan perasaannya tentang hubungan mereka. 1395 01:31:36,534 --> 01:31:38,786 Saya ingat, 1396 01:31:38,869 --> 01:31:41,455 ayah saya sandar pada kerusi dan pejam mata… 1397 01:31:44,083 --> 01:31:47,586 dan dia ambil masa untuk jawab, sekitar sepuluh ke 15 saat, 1398 01:31:47,670 --> 01:31:49,171 kemudian dia kata, 1399 01:31:49,880 --> 01:31:54,134 berpaling daripada Malcolm adalah antara penyesalan terbesarnya. 1400 01:31:54,218 --> 01:31:57,846 Katanya, dia mahu patah balik masa dan minta maaf, 1401 01:31:57,930 --> 01:32:02,518 dia sayang Malcolm dan dia rakannya, dan Malcolm betul tentang banyak perkara. 1402 01:32:02,601 --> 01:32:05,145 MASJID MUHAMMAD ALI TASIK DEER, PENNSYLVANIA 1403 01:32:05,229 --> 01:32:07,731 Antara perkara saya takkan lupa ialah… 1404 01:32:09,400 --> 01:32:11,944 memandang Muhammad Ali dan bertanya, 1405 01:32:13,112 --> 01:32:14,613 "Awak sayang ayah saya?" 1406 01:32:17,908 --> 01:32:19,868 Dia kata, 1407 01:32:21,287 --> 01:32:23,956 "Saya sayang ayah awak dengan sepenuh hati." 1408 01:35:03,490 --> 01:35:08,495 Terjemahan sari kata oleh Najat H.