1
00:00:10,760 --> 00:00:13,880
Ilang siglo na ang nakalipas,
sa Kanlurang Gitnang Aprika,
2
00:00:15,560 --> 00:00:17,760
kung saan bumangon at bumagsak
ang mga kaharian,
3
00:00:20,120 --> 00:00:23,040
namuhay ang isang babaeng
itinadhanang mamuno.
4
00:00:23,640 --> 00:00:24,800
Isang mandirigma.
5
00:00:25,600 --> 00:00:28,760
Isang reyna at
isang 'di mapantayang puwersa.
6
00:00:30,960 --> 00:00:32,200
Ang pangalan niya...
7
00:00:33,160 --> 00:00:34,040
Njinga.
8
00:00:38,960 --> 00:00:41,880
Kami ay mga taong ipinanganak
na tumatakas mula sa pagkalipol.
9
00:00:45,560 --> 00:00:48,040
Ipinanganak sa panahon ng kadiliman,
10
00:00:48,680 --> 00:00:49,840
sa panahon ng karahasan,
11
00:00:51,360 --> 00:00:52,680
at pabago-bagong sitwasyon.
12
00:00:53,600 --> 00:00:56,480
Kung kailan ang pang-aalipin ay banta
para wasakin ang isang kontinente.
13
00:00:57,800 --> 00:01:00,560
Gusto kong lumayas
ang mga Portuges sa lupain ko.
14
00:01:01,320 --> 00:01:02,400
Bawat isa sa kanila.
15
00:01:06,760 --> 00:01:09,280
Buong tapang niyang ipinagtanggol
ang kaniyang kaharian
16
00:01:09,280 --> 00:01:11,200
laban sa kapangyarihan ng Europa.
17
00:01:12,280 --> 00:01:14,120
Njinga!
18
00:01:18,280 --> 00:01:21,640
Tumindig upang maging pag-asa
ng kaniyang mga tao.
19
00:01:24,640 --> 00:01:27,800
Lumaganap sa buong Aprika
ang pamana ni Reyna Njinga
20
00:01:27,800 --> 00:01:28,840
hanggang sa ngayon.
21
00:01:30,800 --> 00:01:33,960
Panahon na para makilala natin siya.
22
00:01:34,760 --> 00:01:37,520
Mabuhay ang Reyna Njinga!
23
00:01:37,520 --> 00:01:43,520
- Njinga!
- Njinga!
24
00:02:21,480 --> 00:02:23,640
- Handa ka na?
- Handa ka na ba?
25
00:02:25,760 --> 00:02:27,040
Huwag mong isiping pagbibigyan kita
26
00:02:27,040 --> 00:02:28,720
dahil lang sa nanonood ang ama mo.
27
00:02:30,040 --> 00:02:31,120
Hindi ko naman inaasahan 'yon.
28
00:02:31,120 --> 00:02:32,400
Uy.
29
00:02:37,600 --> 00:02:40,520
{\an8}Isinilang at lumaki
si Prinsesa Njinga sa panahong
30
00:02:40,520 --> 00:02:43,880
{\an8}nahihirapan ang ama niya, ang Hari,
31
00:02:44,000 --> 00:02:46,760
sa alitan laban sa mga Portuges
32
00:02:46,760 --> 00:02:49,360
na pumapasok sa lupain
at kumukuha ng mga tao.
33
00:02:53,880 --> 00:02:56,920
{\an8}50 taon na nasang Ndongo ang mga Portuges.
34
00:02:57,680 --> 00:02:59,880
At dalawa talaga ang kanilang misyon.
35
00:02:59,880 --> 00:03:02,480
Una, gawing Kristiyano ang mga tao roon,
36
00:03:02,720 --> 00:03:07,440
{\an8}at mapalawak pa nang husto
ang teritoryo ng Hari ng Portugal.
37
00:03:07,440 --> 00:03:09,400
IMPERYONG PORTUGES 1617
38
00:03:09,400 --> 00:03:12,880
Ang mga Portuges ang kauna-unahan
at pinakamalakas na mandaragat
39
00:03:13,520 --> 00:03:15,720
at may mga kolonya sa buong mundo.
40
00:03:17,120 --> 00:03:18,720
Pinakamalaki ang nasa Brazil.
41
00:03:20,480 --> 00:03:22,080
Kung saan nadagdagan ang kanilang yaman
42
00:03:22,080 --> 00:03:24,120
sa pagpapatayo ng malalaking
sakahan ng asukal.
43
00:03:25,280 --> 00:03:28,240
Kailangan ng mga Portuges ng mga taong
magtatrabaho sa mga sakahang 'to,
44
00:03:28,680 --> 00:03:32,080
{\an8}kaya nagsimula silang kumuha ng mga tao
mula sa Kanluran at Gitnang Aprika
45
00:03:32,200 --> 00:03:33,920
para maging aliping trabahador.
46
00:03:43,040 --> 00:03:45,720
Sa Ndongo, Ngola ang tawag nila sa Hari.
47
00:03:46,600 --> 00:03:48,680
Sa sandaling ito, nahihirapan siyang
48
00:03:48,680 --> 00:03:51,040
ipagtanggol ang kaharian niya
mula sa mga Portuges.
49
00:03:52,000 --> 00:03:54,360
Dapat niyang ihanda ang panganay
niyang babae na si Njinga,
50
00:03:54,480 --> 00:03:55,800
para sa paparating na digmaan.
51
00:03:58,880 --> 00:04:02,960
Sinasanay niya si Njinga
sa kaalamang pandigma,
52
00:04:03,560 --> 00:04:04,640
kung paano makipaglaban.
53
00:04:05,400 --> 00:04:08,120
{\an8}Gamit ang mga sundalo niya
bilang pagsasanay ni Njinga.
54
00:05:04,120 --> 00:05:05,480
Isang pulgada na lang at tatamaan ako.
55
00:05:06,040 --> 00:05:06,920
'Di mangyayari 'yan.
56
00:05:11,680 --> 00:05:14,640
Bilang prinsesa, may mga babaeng
tagapaglingkod si Njinga.
57
00:05:14,640 --> 00:05:18,240
Ilan sa mga 'to ay mga kasama sa militar
at kasabay niyang nagsasanay.
58
00:05:18,240 --> 00:05:20,440
Pero 'di pa rin karaniwan
sa mga babae sa panahong ito
59
00:05:20,440 --> 00:05:22,840
na magkaroon ng aktibong papel sa militar.
60
00:05:23,920 --> 00:05:25,640
Masyado akong umaasa sa 'yo.
61
00:05:26,120 --> 00:05:27,600
Mabuti 'yon.
62
00:05:30,360 --> 00:05:32,160
Binagalan mo ang pamamaraan mo.
63
00:05:33,400 --> 00:05:38,000
Dahil hindi laging panalo
sa karera ang mabibilis.
64
00:05:38,160 --> 00:05:39,320
Tama, Ndambi?
65
00:05:41,880 --> 00:05:43,800
Wala ka bang ibang pupuntahan?
66
00:05:43,800 --> 00:05:45,360
Tara, samahan mo 'ko.
67
00:05:53,280 --> 00:05:58,280
Makikita sa kasalukuyang Angola ang Ndongo
sa Gitnang Kanlurang Aprika.
68
00:05:58,280 --> 00:06:00,040
{\an8}KARAGATANG INDIAN
KARAGATANG TIMOG ATLANTIKO
69
00:06:00,040 --> 00:06:04,760
Noong 1617, ang Ndongo ang isa
sa pinakamalaki at pinakamahalagang
70
00:06:04,760 --> 00:06:06,600
kaharian sa panahong 'yon.
71
00:06:06,600 --> 00:06:10,120
Nasa 100,000 hanggang 200,000
ang populasyon nito.
72
00:06:10,920 --> 00:06:13,600
Nakasentro ang kaharian sa Kabasa,
73
00:06:13,600 --> 00:06:16,560
ang kabisera at tahanan
ng maharlikang pamilya.
74
00:06:37,680 --> 00:06:41,400
Napakasopistikadong lipunan ang Ndongo.
75
00:06:43,240 --> 00:06:46,800
Palagi nating iniisip na
ang kontinente ng Aprika,
76
00:06:46,800 --> 00:06:50,040
ay hindi sibilisado bago pa dumating
ang mga taga-Europa.
77
00:06:50,800 --> 00:06:52,440
At hindi totoo 'yon.
78
00:06:54,480 --> 00:06:56,240
May umiiral na kalakalan
sa loob ng Ndongo.
79
00:06:57,000 --> 00:07:00,640
Malawak ang sakop nito
at napakalakas ng militar nito.
80
00:07:00,640 --> 00:07:01,680
Hindi nila maintindihan.
81
00:07:01,680 --> 00:07:04,080
Akala ng lahat
na tungkol sa pabilisan ang digmaan,
82
00:07:04,080 --> 00:07:06,840
pero katiyakan at pagpapasya
ang susi rito.
83
00:07:06,840 --> 00:07:09,000
Kailangan mong pag-aralan ang labanan.
84
00:07:11,160 --> 00:07:14,200
Si Funji ang pinakabata sa tatlong
anak na babae ng hari.
85
00:07:14,200 --> 00:07:17,640
Bilang mga prinsesa,
hinahangaan at ginagalang sila sa Kabasa.
86
00:07:17,640 --> 00:07:21,360
Pag-aralan mo ang labanan
at ang bawat detalye ay mahalaga.
87
00:07:21,360 --> 00:07:24,440
Kailangang handa kang umatake
mula sa mahinang posisyon...
88
00:07:28,240 --> 00:07:30,080
Hindi ka pa rin ba magpapakilala?
89
00:07:30,760 --> 00:07:32,040
{\an8}Wala akong lakas ng loob tulad mo.
90
00:07:34,400 --> 00:07:38,720
Funji, anak ka ng hari.
Magiging masuwerte siya sa 'yo.
91
00:07:39,280 --> 00:07:41,040
Tara na. Huli na 'ko sa pulong ng konseho.
92
00:07:41,040 --> 00:07:43,440
O, sige na. Pakiusap?
93
00:07:45,600 --> 00:07:48,880
Ibababa na natin 'yan at aalis na tayo.
94
00:07:50,120 --> 00:07:51,480
Maraming salamat.
95
00:08:05,080 --> 00:08:09,120
Kung ang pinakamahina
ang mamamahala ng ating kaharian...
96
00:08:10,320 --> 00:08:13,240
Ganito ang balangkas ng lipunan sa Ndongo.
97
00:08:13,880 --> 00:08:15,960
Nasa itaas 'yong namumuno
98
00:08:15,960 --> 00:08:20,440
at pagkatapos may mga sobas,
ang mahaharlika, na nasa ibaba.
99
00:08:21,960 --> 00:08:25,400
Humaharap sa mahirap
na sitwasyon ang ama ni Njinga
100
00:08:25,400 --> 00:08:28,560
dahil may mga tao sa paligid niya
na nag-aagawan sa kapangyarihan.
101
00:08:30,800 --> 00:08:36,360
Matalino at ambisyoso ang kapatid
ni Njinga na si Mbande.
102
00:08:36,360 --> 00:08:40,799
Mararamdaman mo na gusto niya talagang
patunayan na mahusay siyang pinuno.
103
00:08:41,520 --> 00:08:46,520
Alam ni Mbande na ang kapatid niya
sa ama na si Kiluanje,
104
00:08:47,120 --> 00:08:50,080
ang magiging susunod na Ngola,
105
00:08:50,080 --> 00:08:53,000
{\an8}bilang panganay na anak na lalaki
ng kasalukuyang hari.
106
00:08:54,240 --> 00:08:55,960
Kailangan nating gumawa ng paraan.
107
00:08:55,960 --> 00:08:58,680
Kailangan nating magkaisa.
108
00:08:58,680 --> 00:09:01,960
Para sa mga laro ang paraan.
Lakas ang para sa digmaan.
109
00:09:03,480 --> 00:09:06,520
Sa panahong 'yon, pumasok na
ang mga Portuges sa eksena.
110
00:09:06,520 --> 00:09:11,760
Sinamantala nila ang pagkakawatak-watak
at pag-aaway sa pagitan ng mga soba.
111
00:09:11,760 --> 00:09:14,800
At bagaman maraming mga soba
ang sumusuporta sa ama ni Njinga,
112
00:09:15,280 --> 00:09:17,480
may isang soba sa hilaga, si Soba Kavulo,
113
00:09:17,480 --> 00:09:19,720
ang namumuno sa pag-aaklas laban sa Hari.
114
00:09:21,280 --> 00:09:22,160
Mahal na Hari...
115
00:09:23,320 --> 00:09:25,760
sa lugar na 'yon,
maraming tapat sa taksil na 'yon,
116
00:09:25,760 --> 00:09:27,080
Si Soba Kavulo.
117
00:09:27,560 --> 00:09:30,760
Ang Pasong Lucalla lang ang tanging daan
para sa ating mga mandirigma.
118
00:09:30,760 --> 00:09:32,840
Magbabantay sila sa may bangin.
119
00:09:33,360 --> 00:09:36,160
At gagawa sila ng daanan
para sa naipit nating tao
120
00:09:36,160 --> 00:09:38,000
at pararamihin ang bilang nila.
121
00:09:38,000 --> 00:09:39,000
Magaling.
122
00:09:39,000 --> 00:09:40,920
Matatapos ang digmaang 'to
sa loob ng tatlong araw.
123
00:09:40,920 --> 00:09:44,040
Maipapanalo ang laban,
pero magpapatuloy ang digmaan
124
00:09:44,040 --> 00:09:46,120
kung hindi sasamahan ni Ama ang mga tauhan
125
00:09:46,120 --> 00:09:48,040
at harapin ang mga mamamayan,
126
00:09:48,040 --> 00:09:50,720
at ipaalala sa kanila
kung bakit ikaw ang kanilang hari.
127
00:09:52,480 --> 00:09:54,960
Alam kong naging limitado
ang panahon mo sa korte
128
00:09:54,960 --> 00:09:56,960
pero hindi dapat ang katapatan mo!
129
00:09:56,960 --> 00:10:01,320
Hindi kailangan ipaalala ng Hari
kung bakit siya ang hari, kapatid.
130
00:10:03,480 --> 00:10:06,840
Ngayon lang ako sumang-ayon kay Mbande.
'Di dapat pamunuan ni Ama ang labanan.
131
00:10:08,400 --> 00:10:12,360
Walang pagdududa ang katatapatan ko,
aking kapatid.
132
00:10:13,480 --> 00:10:16,920
Sinasabi ko lang, huwag nating
isawalang-bahala ang katotohanan
133
00:10:16,920 --> 00:10:19,200
na may mga banta sa Hari!
134
00:10:19,200 --> 00:10:21,880
Palaging may banta sa Hari.
135
00:10:23,120 --> 00:10:26,240
Hayaan nating pag-usapan ng mga tindera
at lasenggo ang tungkol diyan
136
00:10:26,240 --> 00:10:28,200
habang nakatutok tayo
sa hinaharap na problema,
137
00:10:29,000 --> 00:10:30,240
si Soba Kavulo.
138
00:10:30,880 --> 00:10:32,280
Kung maari lang, Mahal na Hari.
139
00:10:33,400 --> 00:10:34,800
{\an8}Tama ang prinsipe.
140
00:10:34,800 --> 00:10:36,000
Siyempre naman.
141
00:10:36,000 --> 00:10:41,560
Mahalaga ang ipinunto ni Kiluanje
na gawin natin ang lahat
142
00:10:41,560 --> 00:10:42,840
para ipagtanggol ang Hari.
143
00:10:45,080 --> 00:10:48,320
Maraming tagapayo
ang nakapaligid sa Ngola,
144
00:10:48,520 --> 00:10:51,960
at ang tendala, ang isa sa pinakamahalaga.
145
00:10:52,920 --> 00:10:55,400
Isa siyang bihag na alipin.
146
00:10:55,960 --> 00:10:59,360
Sa Ndongo, ang mga taong nabihag
sa mga digmaan...
147
00:11:00,400 --> 00:11:03,120
ay maaaring magkaroon ng mataas na ranggo.
148
00:11:05,360 --> 00:11:08,640
Marami na tayong nasaksihang
mga digmaan, kaibigan.
149
00:11:08,640 --> 00:11:11,320
Oo, bilang hari at bihag.
150
00:11:11,320 --> 00:11:13,040
At ngayon, bilang magkaibigan.
151
00:11:13,040 --> 00:11:14,200
Tama.
152
00:11:15,880 --> 00:11:19,960
Alam mo, hangal lang ang nag-iisip
na kaya niyang takasan ang kamatayan.
153
00:11:21,400 --> 00:11:23,120
Pero susubukan pa rin natin.
154
00:11:31,680 --> 00:11:32,560
Njinga.
155
00:11:37,240 --> 00:11:39,040
may gusto ka pang sabihin?
156
00:11:41,920 --> 00:11:46,360
Nagtataka ako, bakit patuloy nating
sinusugod ang mga Portuges sa likuran
157
00:11:46,560 --> 00:11:48,080
imbes na harapin natin sila.
158
00:11:48,080 --> 00:11:50,800
Njinga, hindi mga Portuges
ang problema rito.
159
00:11:50,800 --> 00:11:52,600
Palaging sila ang problema, kapatid.
160
00:11:53,360 --> 00:11:55,840
Sino sa tingin mo
ang lalong nag-uudyok kay Kavulo?
161
00:11:56,480 --> 00:11:59,920
{\an8}Sino sa tingin niyo
ang gumagawa ng pagdududa sa Hari?
162
00:12:00,680 --> 00:12:03,120
Natutuhan ni Njinga
sa korte ng hari ang diplomasya
163
00:12:03,120 --> 00:12:05,040
at ang politika ng mas malawak na rehiyon.
164
00:12:05,960 --> 00:12:07,560
Pero nangingibabaw rito ang mga lalaki.
165
00:12:09,080 --> 00:12:12,200
At ang pagdalo niya roon ay maaring
maging dahilan ng pagkamuhi
166
00:12:12,200 --> 00:12:13,320
mula sa kaniyang mga kapatid.
167
00:12:14,440 --> 00:12:16,400
Ang pagsalakay sa soba na 'to...
168
00:12:18,000 --> 00:12:20,680
ay parang paglaban sa anino,
169
00:12:21,800 --> 00:12:23,480
hindi sa mismong tao.
170
00:12:33,080 --> 00:12:34,680
PANTALAN NG LUANDA
171
00:12:34,680 --> 00:12:38,960
{\an8}Naghahanap ang mga Portuges ng mga
Aprikanong bihag sa kahit anong paraan.
172
00:12:39,560 --> 00:12:42,960
Kaya determinado silang sakupin
ang kaharian ng Ndongo.
173
00:12:45,360 --> 00:12:48,560
Nanirahan ang mga Portuges sa Luanda
bilang base ng mga operasyon nila,
174
00:12:48,920 --> 00:12:53,800
dahil mas maiksi ang biyahe mula Luanda
hanggang sa baybayin ng Brazil
175
00:12:54,160 --> 00:12:57,200
kumpara sa iba pang mga lugar
sa Gitnang Kanlurang Aprika.
176
00:12:59,400 --> 00:13:01,800
Kaya naging magandang lugar
'yon para sa kanila
177
00:13:01,800 --> 00:13:04,440
para simulan ang kanilang marahas
na gawaing pang-aalipin.
178
00:13:07,120 --> 00:13:12,120
Ang mga Portuges at ang kanilang walang
hanggang pagkauhaw sa mas maraming tao.
179
00:13:17,920 --> 00:13:21,400
Hindi sila nasisiyahan
sa dami ng tao na mayroon sila.
180
00:13:22,240 --> 00:13:24,280
Patuloy ang kalakalang ito,
kaya kailangang tuloy-tuloy
181
00:13:24,280 --> 00:13:25,280
ang pagtustos nito.
182
00:13:51,680 --> 00:13:53,440
Ano'ng sabi ng mga ninuno?
183
00:13:59,840 --> 00:14:00,840
Mahal na Hari.
184
00:14:19,800 --> 00:14:22,760
Isang espiritwal na tagapayo ang nganga.
185
00:14:22,760 --> 00:14:26,880
Bilang isang Aprikanong reyna
o babaeng hari, gaya ko,
186
00:14:27,600 --> 00:14:31,840
kailangan kong sumangguni lagi
sa aking espiritwal na tagapayo,
187
00:14:31,840 --> 00:14:36,920
dahil hindi kami maaring magsalita
mula sa aming mga sarili.
188
00:14:36,920 --> 00:14:40,640
Kinakatawan namin ang boses ng mga ninuno.
189
00:14:40,640 --> 00:14:42,760
Kaya ang Hari, ang Ngola,
190
00:14:42,760 --> 00:14:48,920
ay laging sumasangguni sa nganga
para tiyakin na ang bawat desisyon
191
00:14:48,920 --> 00:14:52,240
ay para sa kapakanan at pagpapalakas
192
00:14:52,240 --> 00:14:54,400
sa mga tao at ng kaharian.
193
00:15:11,280 --> 00:15:16,360
{\an8}Nakaupo pa rin sa trono ang Hari
sa pagtatapos ng araw.
194
00:15:22,680 --> 00:15:25,280
Nagsalita na ang mga ninuno.
195
00:15:41,080 --> 00:15:43,400
Hindi lang isang mandirigma
at diplomatiko si Njinga,
196
00:15:43,400 --> 00:15:46,640
pero sa panahong 'yon,
isa rin siyang ina sa anak na lalaki.
197
00:15:52,080 --> 00:15:54,720
Masyado kang tuwang-tuwa sa kaniya.
198
00:15:55,480 --> 00:15:56,880
Alam ko.
199
00:16:00,840 --> 00:16:02,760
{\an8}Hindi mo pa kinukuwento
ang pagpupulong ng konseho.
200
00:16:04,040 --> 00:16:05,680
Mayroon bang dapat ikuwento?
201
00:16:06,400 --> 00:16:09,400
Mas gusto nilang labanan ang isa't isa
kaysa sa mga Portuges.
202
00:16:09,880 --> 00:16:11,920
- Sina Mbande at Kiluanje?
- Sino pa ba?
203
00:16:11,920 --> 00:16:15,360
Sanay na sila sa labanan.
Madali na 'yon sa kanila.
204
00:16:16,280 --> 00:16:20,240
Ibang klaseng apoy ang mga Portuges.
205
00:16:20,240 --> 00:16:23,480
Isang apoy na dapat nating
agarang maapula.
206
00:16:24,880 --> 00:16:26,280
Bago pa tayo tuluyang tupukin nito.
207
00:16:27,200 --> 00:16:30,800
Sa halip, ilalagay si Ama
sa panganib at para saan?
208
00:16:31,600 --> 00:16:35,120
{\an8}Isang walang kuwentang soba
na mas piniling pumanig sa mga Portuges
209
00:16:35,120 --> 00:16:36,400
{\an8}kaysa sa sarili niyang mga tao.
210
00:16:38,440 --> 00:16:39,760
Ang masasabi ko, gawin niya 'yon.
211
00:16:40,400 --> 00:16:43,640
{\an8}Hindi rin magtatagal ay ipapaligpit
din siya ng mga Portuges.
212
00:16:43,640 --> 00:16:45,320
Kinagat niya 'ko!
213
00:16:47,080 --> 00:16:51,080
Ikalawang kapatid na babae
si Kambu nina Funji at Njinga.
214
00:16:51,080 --> 00:16:53,240
Makikita mo na talagang
sinusuportahan niya
215
00:16:53,240 --> 00:16:54,400
ang kapatid niya.
216
00:16:54,400 --> 00:16:55,640
Tapos na siya.
217
00:16:56,640 --> 00:16:57,720
Akin na siya.
218
00:16:58,880 --> 00:17:00,440
Ibalik mo siya.
219
00:17:03,080 --> 00:17:04,200
Sa loob ng isang oras.
220
00:17:06,560 --> 00:17:07,520
Kambu.
221
00:17:08,680 --> 00:17:09,680
Kambu.
222
00:17:28,800 --> 00:17:33,480
May kakayahan ang posisyon ni Njinga
na paligiran ang sarili niya
223
00:17:33,480 --> 00:17:37,080
ng mga pinili niyang kalaguyo.
224
00:17:43,800 --> 00:17:49,440
May ibang kultura sa Aprika
na maaaring magkaroon ang mga babae
225
00:17:49,440 --> 00:17:50,720
ng iba't ibang karelasyon.
226
00:17:56,560 --> 00:18:00,600
Si Kia Ituxi ang paboritong kalaguyo
ni Njinga.
227
00:18:03,800 --> 00:18:07,000
Siya ang ama ng kaniyang anak.
228
00:18:07,480 --> 00:18:11,120
At talagang mayroon
silang espesyal na relasyon.
229
00:18:12,320 --> 00:18:15,800
At masasabing maganda talaga
ang buhay ni Njinga.
230
00:18:33,240 --> 00:18:37,080
Nakarating sa ama ni Njinga na isa
sa mga soba ang nag-alsa laban sa kaniya.
231
00:18:37,960 --> 00:18:41,600
Kaya nagdesisyon siyang pumunta ro'n
at ipakita ang kapangyarihan niya.
232
00:18:44,520 --> 00:18:46,440
Payagan niyo na akong sumama sa inyo.
233
00:18:46,720 --> 00:18:49,320
Narito ka na kung saan kita kailangan.
234
00:18:52,920 --> 00:18:53,880
Tama ka, alam mo ba 'yon?
235
00:18:54,960 --> 00:18:57,520
Kinakagat tayo ng mga Portuges,
236
00:18:58,400 --> 00:19:01,880
unti-unti tayong binabalatan
hanggang sa makarating sila sa buto.
237
00:19:02,760 --> 00:19:05,440
At uubusin din nila 'yan,
238
00:19:06,080 --> 00:19:08,160
na parang hindi tayo nabuhay.
239
00:19:08,880 --> 00:19:10,560
Hindi mangyayari 'yan.
240
00:19:13,480 --> 00:19:15,560
Ano ang gagawin mo
kung ikaw ang nasa lugar ko.
241
00:19:19,640 --> 00:19:21,680
Hahanap ako ng paraan
para magkaisa ang kaharian.
242
00:19:21,680 --> 00:19:25,040
Gamitin ang lahat ng ating lakas
para itaboy ang mga Portuges
243
00:19:25,040 --> 00:19:26,560
pabalik kung saan sila galing at...
244
00:19:26,560 --> 00:19:29,000
At? Masalita ka lang, anak ko.
245
00:19:29,560 --> 00:19:31,720
At hindi ako makikipaglaban ngayon.
246
00:19:32,760 --> 00:19:34,600
Sinasabi mo 'yan na parang
may pagpipilian ako.
247
00:19:35,800 --> 00:19:38,840
Hindi mo kilala ang mga lalaki
at ang kayabangan nila.
248
00:19:40,680 --> 00:19:44,400
At muli, baka ikaw
ang tanging pag-asa ng Ndongo.
249
00:19:45,840 --> 00:19:47,360
Kapag babae ang nasa trono...
250
00:19:48,320 --> 00:19:50,360
maaaring kaunting dugo lang ang dumanak.
251
00:19:54,960 --> 00:19:55,960
Tubig.
252
00:19:57,880 --> 00:19:59,560
Hindi sapat lagi ang dala niyo.
253
00:20:09,200 --> 00:20:12,840
Bantayan mo nang maigi ang mga kapatid mo.
254
00:20:25,160 --> 00:20:27,320
Gusto mong sumama sa kaniya, 'di ba?
255
00:20:27,440 --> 00:20:28,520
Oo.
256
00:20:29,240 --> 00:20:31,520
- Ikaw din ba?
- Hindi.
257
00:20:32,400 --> 00:20:34,960
Mas gusto ka niyang kasama, hindi ako.
258
00:21:37,040 --> 00:21:39,880
Mahal na Hari?
259
00:21:40,600 --> 00:21:42,560
Mahal na Hari, nasaan ka?
260
00:21:42,560 --> 00:21:45,640
Ngola? Ngola?
261
00:21:53,760 --> 00:21:57,920
Halatang isa sa mga tauhan niya
ang naglayo sa hari sa mga kawal niya
262
00:21:57,920 --> 00:22:01,240
para patayin siya sa ngalan ng mga sobas
na sumasalungat sa kaniya.
263
00:22:20,600 --> 00:22:23,600
Hindi!
264
00:22:29,480 --> 00:22:33,680
Ngayong wala na ang ama ni Njinga,
sino na ang mamumuno?
265
00:22:36,480 --> 00:22:38,800
Tingnan niyo ang ginawa nila
sa inyong Hari!
266
00:22:40,520 --> 00:22:42,600
Kung 'di natin makapagkatiwalaan
ang mga tauhan natin,
267
00:22:42,600 --> 00:22:43,880
kanino pa tayo magtitiwala?
268
00:22:45,720 --> 00:22:48,800
Mukhang wala sa labas ang panganib
tulad ng sinabi mo, kapatid,
269
00:22:49,960 --> 00:22:51,360
kundi narito sa tahanan natin!
270
00:22:53,880 --> 00:22:54,720
Tendala!
271
00:22:55,720 --> 00:22:57,120
Nasaan ang heneral?
272
00:22:57,120 --> 00:23:00,320
- Hindi na siya bumalik.
- Puwes dalhin mo siya sa 'kin!
273
00:23:00,880 --> 00:23:05,320
Dalhin niyo ang mga gumawa nito
sa paanan ko sa paglubog ng araw!
274
00:23:05,520 --> 00:23:06,760
Huwag, kapatid.
275
00:23:08,400 --> 00:23:09,400
Ano?
276
00:23:12,840 --> 00:23:15,360
Nakarating na sila
sa mga amo nila sa ngayon.
277
00:23:17,960 --> 00:23:19,360
Hayaan mo sila.
278
00:23:22,040 --> 00:23:25,600
Hayaan nating maging ligtas,
279
00:23:26,240 --> 00:23:27,400
magpakasal...
280
00:23:28,480 --> 00:23:31,160
sipingan ang mga asawa nila't magkaanak.
281
00:23:32,200 --> 00:23:33,400
At pagkatapos...
282
00:23:34,240 --> 00:23:39,240
kung kailan iniisip nila na nanalo sila
at iniutos ito ng mga ninuno,
283
00:23:39,240 --> 00:23:44,400
hahanapin natin sila at pagpapatayin.
284
00:23:45,720 --> 00:23:50,520
Lilipulin natin ang lahat
ng nabubuhay sa kanila,
285
00:23:51,080 --> 00:23:54,080
hanggang sa maubos ang kanilang lahi!
286
00:23:57,800 --> 00:24:02,920
Tendala, ibalita mo ang pagkamatay
ng aking ama at pulungin ang konseho.
287
00:24:26,800 --> 00:24:28,200
Wala siya rito, alam mo 'yon.
288
00:24:30,200 --> 00:24:32,360
Kasama na niya ang mga ninuno.
289
00:24:37,000 --> 00:24:43,960
Bakit sinabi mo sa kaniya na matatapos
ang araw na nakaupo pa rin siya sa trono?
290
00:24:46,760 --> 00:24:49,480
Nasa trono pa rin siya, 'di ba?
291
00:24:49,480 --> 00:24:50,960
Alam mo ang ibig kong sabihin.
292
00:24:59,360 --> 00:25:03,520
"Hangal lang ang nag-iisip
na kaya niyang takasan ang kamatayan."
293
00:25:04,920 --> 00:25:06,640
Iyan ang mga sinabi ng ama mo.
294
00:25:07,320 --> 00:25:10,480
Naintindihan niya ang ibig sabihin
ng mga ninuno.
295
00:25:13,120 --> 00:25:16,120
Lagi niyang naiintindihan
ang kahulugan sa likod ng mga salita.
296
00:25:18,160 --> 00:25:20,240
Tinawag niya akong pag-asa ng Ndongo.
297
00:25:22,320 --> 00:25:23,800
Ano ang ibig niyang sabihin?
298
00:25:23,800 --> 00:25:25,120
Naku, anak.
299
00:25:26,000 --> 00:25:27,920
Huwag kang magpanggap na 'di mo alam.
300
00:25:28,880 --> 00:25:30,680
Masyado kang malapit
sa kaniya para 'di mo malaman.
301
00:25:36,120 --> 00:25:37,600
Isang bagay na dapat malaman.
302
00:25:38,240 --> 00:25:41,200
Ibang bagay na ang kumbinsihin ang lahat.
303
00:25:44,360 --> 00:25:46,960
Nagluluksa si Njinga,
304
00:25:47,360 --> 00:25:51,280
tulad ng ibang anak na nawalan ng ama.
305
00:25:51,800 --> 00:25:54,240
Pero rito, hindi lang ito pagkawala
ng isang ama.
306
00:25:54,240 --> 00:25:56,400
Pagkawala rin ito ng isang Hari.
307
00:25:57,360 --> 00:26:00,240
May mga katanungan na umusbong,
308
00:26:00,240 --> 00:26:04,720
at pakiramdam ni Mbande
na siya ang nararapat na tagapagmana.
309
00:26:05,960 --> 00:26:11,440
Pero dahil hindi siya anak
ng legal na asawa ng dating Ngola,
310
00:26:11,440 --> 00:26:14,200
mahina ang pag-angkin niya sa trono.
311
00:26:15,480 --> 00:26:18,080
Walang malinaw na hanay ng tagapagmana.
312
00:26:18,080 --> 00:26:21,440
Kaya iniutos niya ang pagpatay sa iba
313
00:26:21,440 --> 00:26:24,320
para mawalan siya ng kaagaw.
314
00:26:25,080 --> 00:26:26,840
Ang anak ni Kiluanje...
315
00:26:27,840 --> 00:26:29,280
At ang lahat ng kaniyang tagapagmana.
316
00:26:32,880 --> 00:26:35,120
Walang dapat na banta sa trono ko.
317
00:26:48,960 --> 00:26:51,080
Lumabas ka! Alam mo ba kung nasaan ka?
318
00:27:11,640 --> 00:27:17,200
Pinatay ni Mbande ang anak ni Njinga,
na isang bata, isang sanggol
319
00:27:17,840 --> 00:27:23,040
dahil nakita niyang banta ang batang 'to
sa kapangyarihan niya.
320
00:27:41,440 --> 00:27:43,320
Ginawa ko lang ang nararapat.
321
00:27:43,960 --> 00:27:45,880
Bakit mo pa 'ko pinatawag?
322
00:27:46,560 --> 00:27:48,120
Dahil hindi ako sigurado.
323
00:27:48,120 --> 00:27:49,480
Sa ano?
324
00:27:51,080 --> 00:27:52,400
Ang trono?
325
00:27:53,640 --> 00:27:55,320
O sa ginawa mo para makuha 'to?
326
00:27:57,160 --> 00:28:03,160
Hindi kita mapapalaya sa mga pasyang
ginawa mo. Ikaw ang may gawa no'n.
327
00:28:03,160 --> 00:28:04,760
Pero ito lang ang masasabi ko.
328
00:28:06,280 --> 00:28:10,920
Walang silbi ang matatag na trono
kung walang matatag na hari.
329
00:28:11,640 --> 00:28:13,120
Kaya galingan mo.
330
00:28:17,400 --> 00:28:19,960
Mahalaga ang sandaling ito para kay Mbande
331
00:28:20,440 --> 00:28:23,520
dahil gusto niyang matiyak
ang posisyon niya sa trono.
332
00:28:25,920 --> 00:28:28,760
Kapag naging hari ka,
hindi ka na karaniwang tao
333
00:28:28,760 --> 00:28:31,200
na dapat sumunod sa mga kautusan.
334
00:28:31,920 --> 00:28:36,040
Sa pagpatay sa mga maaaring
niyang makaagaw sa trono...
335
00:28:37,240 --> 00:28:39,880
kumikilos na siya bilang isang hari.
336
00:28:52,200 --> 00:28:53,400
Nasaan ako?
337
00:28:56,120 --> 00:28:57,200
Njinga.
338
00:29:00,440 --> 00:29:03,440
Hindi pinatay ni Mbande si Njinga
at ang mga kapatid niyang babae.
339
00:29:03,800 --> 00:29:05,680
Kilala si Njinga,
340
00:29:05,680 --> 00:29:09,520
at marahil naisip din ni Mbande
na alisin siya bilang tagapagmana,
341
00:29:09,520 --> 00:29:13,240
pero puwede niya ring
mapakinabangan si Njinga.
342
00:29:14,280 --> 00:29:15,360
Nasaan ang anak ko?
343
00:29:20,280 --> 00:29:21,680
Nasaan ang anak ko?
344
00:29:22,760 --> 00:29:23,920
Mbande.
345
00:29:27,080 --> 00:29:32,000
Kunin niyo ang palakol ko.
346
00:29:34,440 --> 00:29:35,560
Hawakan niyo siya.
347
00:29:36,040 --> 00:29:36,960
Uminom ka.
348
00:29:39,080 --> 00:29:40,480
Pakakalmahin ka nito.
349
00:29:42,240 --> 00:29:44,840
Huwag, kailangan kong...
350
00:29:46,000 --> 00:29:48,880
kailangan ko...
351
00:29:48,880 --> 00:29:50,360
Ang anak ko.
352
00:29:51,360 --> 00:29:52,480
Ang anak ko.
353
00:29:52,480 --> 00:29:56,400
Kumalma ka.
Kagustuhan itong lahat ng mga ninuno.
354
00:29:56,400 --> 00:29:57,600
Hindi!
355
00:29:58,240 --> 00:30:00,920
Hindi maaari 'yon.
356
00:30:03,360 --> 00:30:06,840
Anak ko siya. Anak ko siya.
357
00:30:07,600 --> 00:30:09,280
Hindi siya isang banta.
358
00:30:10,320 --> 00:30:14,240
Natakot si Mbande sa magiging
kakayahan ng anak mo.
359
00:30:14,960 --> 00:30:17,120
Natatakot din ba ang mga ninuno?
360
00:30:18,040 --> 00:30:19,520
Saan ka ba pumapanig?
361
00:30:20,600 --> 00:30:22,000
Hindi ko siya ipinagtatanggol.
362
00:30:22,960 --> 00:30:26,400
Iniisip ko ang Ndongo,
at dapat gano'n ka rin.
363
00:30:27,120 --> 00:30:28,600
Patawad.
364
00:30:34,800 --> 00:30:36,400
Aalis na lang ako.
365
00:30:38,680 --> 00:30:40,360
Hindi ko kayang manatili rito.
366
00:30:40,360 --> 00:30:41,320
Hindi puwede.
367
00:30:42,120 --> 00:30:43,480
Mula ka sa tahanan ng mga maharlika.
368
00:30:43,480 --> 00:30:46,720
Hindi ka puwedeng umalis
nang hindi sumasangguni sa mga ninuno.
369
00:30:46,720 --> 00:30:53,520
Kung gayon, sabihin mo kung ano'ng
gagawin ko sa paghihirap na 'to?
370
00:30:54,120 --> 00:30:55,480
Sabihin mo sa 'kin.
371
00:30:56,560 --> 00:30:59,080
Ano'ng dapat kong gawin?
372
00:31:01,000 --> 00:31:03,320
Paano kung patayin nila ako?
373
00:31:05,360 --> 00:31:06,600
Dahil...
374
00:31:07,560 --> 00:31:10,280
Ikaw ang pag-asa ng Ndongo.
375
00:31:10,840 --> 00:31:15,400
Hindi alam ni Mbande 'yon, pero alam
'yon ng ama mo at ng ating mga ninuno,
376
00:31:15,400 --> 00:31:17,480
at walang nangyayari
na hindi ayon sa kagustuhan nila.
377
00:31:18,480 --> 00:31:20,800
Kayanin mo, anak,
378
00:31:20,800 --> 00:31:24,680
at magtiwala, na ang lahat ng ito
ay bahagi ng plano ng ating mga ninuno.
379
00:31:25,680 --> 00:31:28,640
Sobra na ang hinihiling nila.
380
00:31:30,160 --> 00:31:31,280
Siguro nga.
381
00:31:31,280 --> 00:31:32,680
{\an8}Tandaan mo...
382
00:31:33,440 --> 00:31:37,360
ang katapatan mo
ay hindi sa taong nakaupo sa trono...
383
00:31:38,840 --> 00:31:42,360
kundi sa mga tao ng Ndongo
at sa mismong trono.
384
00:31:43,600 --> 00:31:44,840
Kayanin mo 'to...
385
00:31:46,160 --> 00:31:48,760
At maaari kang maging kahit ano.
386
00:32:07,080 --> 00:32:09,880
Sa unang anim na buwan
ng pamumuno ni Mbande,
387
00:32:09,880 --> 00:32:13,120
lumakas ang pag-atake
ng mga Portuges sa kaniyang mga tao.
388
00:32:14,880 --> 00:32:16,720
Tingnan mo ang dalawang talaang 'to.
389
00:32:17,760 --> 00:32:18,920
Ito ang pagkakahati...
390
00:32:18,920 --> 00:32:21,960
May bagong liderato sa hanay
ng mga Portuges.
391
00:32:22,520 --> 00:32:24,760
At sumasalakay sila
392
00:32:24,760 --> 00:32:28,480
at nanghihimasok na
sa pinakakaloob-looban ng Aprika,
393
00:32:31,480 --> 00:32:36,520
Ang totoo, 'di makabuo si Mbande
ng alyansang militar at politikal
394
00:32:36,520 --> 00:32:39,320
na kailangan para pigilan
ang pagsalakay ng mga Portuges.
395
00:32:43,160 --> 00:32:45,160
Magkuwento ka tungkol kay Mbande.
396
00:32:46,440 --> 00:32:49,160
Mayroon tayong 15,000
mga alipin bawat taon
397
00:32:49,160 --> 00:32:52,000
na galing sa rehiyon ng Ndongo.
398
00:32:52,000 --> 00:32:55,480
Nawawalan tayo ng ilang daan dahil
sa mga pag-atake
399
00:32:55,480 --> 00:32:56,880
sa mga lokal na pamilihan ng alipin.
400
00:32:58,160 --> 00:33:00,760
Para makabihag ng mas marami
mula sa mga tao ni Mbande,
401
00:33:01,720 --> 00:33:04,280
humingi ng tulong ang mga Portuges
sa isang grupo ng mga mandirigma
402
00:33:04,280 --> 00:33:05,800
na tinawag na Imbangala.
403
00:33:09,440 --> 00:33:12,520
Grupo sila ng mga mersenaryo.
404
00:33:14,520 --> 00:33:16,680
Sa katunayan, mga bayaran sila.
405
00:33:17,520 --> 00:33:20,120
At kilala silang malulupit na mandirigma.
406
00:33:33,720 --> 00:33:37,920
Ang pinakamahalagang lider
ng Imbangala na si Kasanje,
407
00:33:38,880 --> 00:33:40,320
ay kaalyado ng mga Portuges.
408
00:33:45,360 --> 00:33:47,920
Kinatatakutan sila ng mga tao
pero nirerespeto sila.
409
00:33:47,920 --> 00:33:52,280
Gusto ng lahat na kakampi nila
ang Imbangala o nasa mga binabayaran nila
410
00:33:52,280 --> 00:33:56,200
dahil alam nila 'pag nasa panig mo sila,
411
00:33:56,200 --> 00:33:57,800
malaki ang pag-asa mong manalo.
412
00:34:08,840 --> 00:34:11,720
Nawalan ng ama at anak si Njinga.
413
00:34:11,720 --> 00:34:15,080
Kaya sa tingin ko, bilang tao,
sobrang nanlulumo siya.
414
00:34:15,639 --> 00:34:19,159
Gayunman, isa pa rin siyang prinsesa.
415
00:34:19,159 --> 00:34:22,480
Sagisag pa rin siya ng isang ninuno,
416
00:34:23,199 --> 00:34:24,280
kaya...
417
00:34:25,040 --> 00:34:29,120
kailangan niyang isantabi
ang galit na kinikimkim niya
418
00:34:29,120 --> 00:34:31,199
sa taong pumatay ng anak niya.
419
00:34:36,239 --> 00:34:37,679
Pinatawag niyo ako.
420
00:34:38,239 --> 00:34:40,440
Wala ka naman sa pulong ng konseho.
421
00:34:43,560 --> 00:34:47,120
Ipagpaumanhin mo, Mahal na Hari.
422
00:34:49,560 --> 00:34:50,440
Ipakita mo sa kaniya.
423
00:34:53,639 --> 00:34:55,719
Siya ang natira sa mga sundalo natin.
424
00:34:55,719 --> 00:34:57,000
Si Kasanje.
425
00:34:57,679 --> 00:34:59,080
Ang Multo sa Hamog.
426
00:35:01,480 --> 00:35:04,400
Paanong patuloy na nakalulusot
si Kasanje sa mga depensa natin?
427
00:35:05,320 --> 00:35:07,880
Magpadala ka ng mga kawal ro'n
at dalhin niyo siya sa 'kin!
428
00:35:07,880 --> 00:35:11,960
Nagbabantay sa Kabasa
ang mga natitira mong kawal.
429
00:35:14,120 --> 00:35:15,840
Puwes, ipadala mo sila!
430
00:35:16,680 --> 00:35:18,920
Hindi maaaring makatawid
si Kasanje sa Kabasa.
431
00:35:19,600 --> 00:35:22,000
Hindi mawawala sa 'kin ang higit pa
sa nawala sa aking ama!
432
00:35:25,080 --> 00:35:27,080
Kapag nawala sa 'yo ang Kabasa,
433
00:35:27,080 --> 00:35:29,800
mas malaki ang mawawala sa 'yo
kaysa sa nawala sa ama natin.
434
00:35:30,800 --> 00:35:33,840
Katangahan na isugal niyo
ang huling hanay ng inyong depensa.
435
00:35:33,840 --> 00:35:36,440
At ano sa tingin mo
ang dapat nating gawin, ha?
436
00:35:38,360 --> 00:35:39,280
Njinga!
437
00:35:39,440 --> 00:35:41,400
Puwede niyong gamitin
ang mga mandirigmang Imbangala.
438
00:35:41,400 --> 00:35:42,440
Ano?
439
00:35:43,000 --> 00:35:45,720
Hindi ko ilalagay sa kamay ng mga taksil
na 'yon ang kinabukasan ng Ndongo.
440
00:35:45,720 --> 00:35:48,640
Watak-watak ang mga taksil na 'yon.
441
00:35:49,200 --> 00:35:50,120
Gamitin niyo 'yon.
442
00:35:52,200 --> 00:35:55,320
At sinong mas mahusay na lalaban
sa isang madirimang Imbangala
443
00:35:55,320 --> 00:35:56,240
na tulad ni Kasanje
444
00:35:56,240 --> 00:35:58,240
bukod sa isang pang Imbangala?
445
00:35:59,080 --> 00:36:02,240
Nahahati sa iba't ibang grupo
ang mga Imbangala,
446
00:36:02,240 --> 00:36:05,200
kaya hindi sila pinamumunuan
ng iisang tao.
447
00:36:06,400 --> 00:36:09,720
Walang katapatan sa kahit sino man
ang mga lider ng Imbangala.
448
00:36:10,560 --> 00:36:13,080
Lalabanan nila ang isa't isa
kung tama ang bayad sa kanila.
449
00:36:16,360 --> 00:36:18,360
At paano natin sila makukumbinsi?
450
00:36:18,360 --> 00:36:19,560
Hindi natin gagawin 'yon.
451
00:36:19,560 --> 00:36:22,920
Bigyan natin sila ng mga sandata,
pakakawalan, at bigyan sila ng oras
452
00:36:22,920 --> 00:36:23,840
para mabuo muli.
453
00:36:23,840 --> 00:36:27,080
At paano kung kalabanin nila tayo?
Ipadala sa mga nang-aalipin?
454
00:36:27,080 --> 00:36:29,240
- Hindi nila gagawin 'yon.
- Sigurado ka, ha?
455
00:36:29,240 --> 00:36:31,400
May pagpipilian pa ba tayo?
456
00:36:32,760 --> 00:36:34,960
Ipadala niyo ako.
Ako mismo ang kakausap sa kanila.
457
00:36:36,480 --> 00:36:38,560
Hindi, masyadong mapanganib.
458
00:36:39,600 --> 00:36:41,720
Gagamitin natin ang natitira
nating tauhan sa Kabasa
459
00:36:41,720 --> 00:36:44,680
para lumaban sa mga Portuges
at kay Kasanje!
460
00:36:48,440 --> 00:36:51,240
- Bakit?
- Buo na ang pasya ko--
461
00:36:51,240 --> 00:36:53,320
Ang anak ko ang tinutukoy ko.
462
00:36:55,640 --> 00:36:56,640
Bakit?
463
00:36:58,120 --> 00:37:01,720
Kung kinausap mo ako,
inilayo ko na lang sana siya rito.
464
00:37:02,560 --> 00:37:05,040
Para 'di mo mararamdaman ang banta sa 'yo.
465
00:37:06,400 --> 00:37:07,880
Hinding-hindi mo na siya makikita.
466
00:37:09,520 --> 00:37:12,000
Bakit 'di mo 'ko kinausap, Mbande?
467
00:37:12,000 --> 00:37:15,000
Bakit mo kailangan kunin
468
00:37:15,680 --> 00:37:18,760
ang tanging bagay na mahalaga
sa 'kin sa mundong 'to?
469
00:37:25,400 --> 00:37:27,320
Ginagawa ng Hari ang kailangang gawin.
470
00:38:07,720 --> 00:38:10,800
Mas mabuti kung aalis ako
at hanapin ang Imbangala.
471
00:38:10,800 --> 00:38:12,720
Natatakot ako na kung mananatili ako...
472
00:38:14,200 --> 00:38:18,520
baka may magawa ako sa Hari
na ikakagalit ng mga ninuno.
473
00:38:18,520 --> 00:38:20,720
Pero pinagbawalan ka niyang umalis.
474
00:38:21,360 --> 00:38:22,760
Hindi ako natatakot sa kaniya.
475
00:38:23,760 --> 00:38:25,600
Hindi niya ako kayang patayin ulit.
476
00:38:26,600 --> 00:38:28,560
Hindi niya maiintindihan.
477
00:38:28,560 --> 00:38:30,880
Aalis ka raw. Saan ka pupunta?
478
00:38:31,760 --> 00:38:32,920
Para hanapin ang Imbangala.
479
00:38:33,520 --> 00:38:35,320
Paano kung mahuli ka nila
at ibigay sa mga kaaway?
480
00:38:35,320 --> 00:38:37,160
'Yon ang panganib na handa kong harapin.
481
00:38:37,160 --> 00:38:40,120
Kung 'yon ang makakapaglitas
sa ating lahat mula sa kamatayan
482
00:38:40,120 --> 00:38:42,320
dahil sa kahangalan ni Mbande
sa mga Portuges.
483
00:38:42,320 --> 00:38:44,720
Siya ang papuntahin mo,
gulo niya 'to! Siya ang Hari!
484
00:38:44,720 --> 00:38:47,400
Hindi! Mas mabuting nandito siya.
485
00:38:47,400 --> 00:38:48,920
Kung gano'n, sasama ako sa 'yo.
486
00:38:48,920 --> 00:38:50,720
Kailangan kita rito,
487
00:38:50,720 --> 00:38:53,920
para mabantayan niyong dalawa si Mbande.
488
00:38:56,280 --> 00:39:01,080
Ipangako niyong aalagaan niyo
ang isa't isa hanggang sa pagbabalik ko.
489
00:39:01,080 --> 00:39:04,040
Ipangako mo sa 'min na babalik ka.
490
00:39:06,720 --> 00:39:08,320
Pakiusap bumalik ka nang ligtas.
491
00:39:12,320 --> 00:39:13,800
Mahal ko kayong dalawa.
492
00:39:16,000 --> 00:39:19,480
Sinuway ni Njinga ang kaniyang kapatid
at naghanap ng alyansa
493
00:39:19,480 --> 00:39:21,640
sa isang lider ng Imbangala
na tinatawag na Kasa.
494
00:39:21,640 --> 00:39:23,760
Mag-isa na lang siyang kumikilos.
495
00:39:36,640 --> 00:39:39,200
Maaaring ikaw
ang tanging pag-asa ng Ndongo.
496
00:40:23,680 --> 00:40:28,480
SILANGANANG NDONGO
TERITORYO NG IMBANGALA
497
00:40:35,120 --> 00:40:38,440
Sumusuong sa panganib si Njinga
sa paghahanap niya sa Imbangala.
498
00:40:40,040 --> 00:40:41,720
Palipat-lipat sila ng lugar,
499
00:40:41,720 --> 00:40:44,720
nandarambong sa mga pamayanan
at pinapatay ang kahit sinong
500
00:40:44,720 --> 00:40:45,760
humaharang sa kanila.
501
00:41:06,800 --> 00:41:09,480
Galing rito ang mga Imbangala.
Ilabas ang mga sandata!
502
00:41:12,360 --> 00:41:13,440
Ingat.
503
00:41:16,040 --> 00:41:17,920
Sigurado ka ba sa Imbangala?
504
00:41:18,480 --> 00:41:19,360
Hindi.
505
00:41:20,640 --> 00:41:23,360
Pero mas may tiwala ako sa kanila
kaysa sa mga Portuges.
506
00:41:27,240 --> 00:41:29,280
Sinaksak nila siya nang patalikod.
507
00:41:29,840 --> 00:41:31,120
Kahiya-hiya.
508
00:41:32,440 --> 00:41:34,960
- Tungkol sa karangalan ang digmaan.
- Tungkol sa kamatayan ang digmaan.
509
00:41:35,960 --> 00:41:37,840
Iyon ang totoo, Ndambi.
510
00:41:41,200 --> 00:41:42,400
Tumingin ka sa paligid mo.
511
00:41:44,560 --> 00:41:47,680
Matagal nang iniwanan
ng karangalan ang labanang 'to.
512
00:41:59,440 --> 00:42:01,200
Kayong lahat, sa likod ko!
513
00:42:11,000 --> 00:42:12,240
Imbangala!
514
00:42:13,000 --> 00:42:14,160
Imbangala!
515
00:42:14,680 --> 00:42:16,000
Imbangala!
516
00:42:19,840 --> 00:42:20,960
Tingnan mo nga naman.
517
00:42:21,880 --> 00:42:22,880
Isang babae.
518
00:42:24,000 --> 00:42:25,440
At ikaw ay si?
519
00:42:25,440 --> 00:42:27,880
Dismayado... sa 'yo.
520
00:42:28,840 --> 00:42:31,360
Ganito mo ba salubungin
ang mga panauhin sa lupain niyo?
521
00:42:32,000 --> 00:42:34,000
Regalo ang dala ng mga panauhi. Ikaw?
522
00:42:34,760 --> 00:42:36,240
Palakol ang dala mo.
523
00:42:36,800 --> 00:42:38,360
Mga mandirigma ang dala mo.
524
00:42:39,440 --> 00:42:40,440
Totoo.
525
00:42:42,640 --> 00:42:44,040
Pakawalan mo ang mandirigma ko.
526
00:42:44,880 --> 00:42:47,640
Alisin mo ang palakol at bibigyan kita
ng punyal para paglaruan.
527
00:42:51,120 --> 00:42:52,360
Kung 'yan ang gusto mo.
528
00:42:57,880 --> 00:43:00,000
Hindi ka pa rin nagpapakilala.
529
00:43:00,000 --> 00:43:00,960
Njinga.
530
00:43:00,960 --> 00:43:05,840
Prinsesa ng Ndongo,
kapatid ng Haring Ngola, si Mbande.
531
00:43:06,680 --> 00:43:08,600
At ikaw siguro si Kasa.
532
00:43:10,120 --> 00:43:14,760
Mas bata kaysa kay Njinga ang lider
ng Imbangala na si Kasa,
533
00:43:14,760 --> 00:43:16,280
pero may kahusayan siya sa militar.
534
00:43:16,280 --> 00:43:18,680
At mayroon siyang pangkat
ng mga mandirigma
535
00:43:18,680 --> 00:43:21,640
na sa tingin ni Njinga
ay mahusay siyang mapagsisilbihan.
536
00:43:22,840 --> 00:43:24,480
May imumungkahi ako para sa 'yo.
537
00:43:26,040 --> 00:43:29,400
Umalis ka na at dalhin mo
ang mga tao mo, prinsesa.
538
00:43:29,400 --> 00:43:30,960
- Ngayon na.
- Hindi!
539
00:43:31,240 --> 00:43:33,000
Hangga't 'di ko nakukuha
ang pinunta ko rito.
540
00:43:33,000 --> 00:43:34,720
At naman ang pinunta mo rito?
541
00:43:34,720 --> 00:43:37,720
Ang mga madirigma mo
para labanan si Kasanje...
542
00:43:38,760 --> 00:43:39,920
at ang mga Portuges.
543
00:43:41,200 --> 00:43:42,280
'Yon lang ba?
544
00:43:46,320 --> 00:43:47,760
Ngayon sabihin mo sa 'kin...
545
00:43:49,080 --> 00:43:53,560
ano naman ang dala mong kapalit
sa malaking kahilingang 'to?
546
00:43:54,200 --> 00:43:56,000
- Wala.
- Wala?
547
00:43:57,280 --> 00:43:58,280
Wala?
548
00:43:59,160 --> 00:44:01,480
Bakit naman kita tutulungan para sa wala?
549
00:44:02,040 --> 00:44:05,040
Dahil wala nang mawawala sa 'kin,
550
00:44:06,280 --> 00:44:08,600
{\an8}kaya naman mapanganib ako.
551
00:44:16,840 --> 00:44:22,000
Hindi ka mukhang mapanganib dito,
Prinsesa Njinga ng Ndongo.
552
00:44:22,800 --> 00:44:24,000
Talaga?
553
00:44:30,000 --> 00:44:32,440
Handa ka na bang makipag-usap?
554
00:44:33,640 --> 00:44:36,440
O gusto mo pa ring paglaruan ko
ang punyal mo?
555
00:45:44,960 --> 00:45:47,920
{\an8}Ang pagsasalin ng subtitle ay ginawa ni
Andrew Jan Novera