1
00:00:12,160 --> 00:00:14,400
Het wiel van de geschiedenis draait weer...
2
00:00:14,400 --> 00:00:16,240
...in het koninkrijk Ndongo.
3
00:00:23,720 --> 00:00:25,800
Njinga's broer is dood.
4
00:00:29,600 --> 00:00:32,160
Haar banden met Kasa,
de Imbangala-krijger...
5
00:00:32,160 --> 00:00:35,000
...zijn verbroken.
Hun huwelijk is ontbonden.
6
00:00:35,000 --> 00:00:37,200
Njinga.
7
00:00:38,040 --> 00:00:40,920
De consequentie van het doden
van een jonge, toekomstige koning...
8
00:00:40,920 --> 00:00:42,880
...op de dag van hun bruiloft.
9
00:00:45,400 --> 00:00:47,000
Een noodzakelijke daad...
10
00:00:47,000 --> 00:00:50,200
...om de macht te grijpen
en haar ultieme plan uit te voeren...
11
00:00:51,720 --> 00:00:56,360
...om de Portugezen voor altijd
uit Ndongo te verdrijven.
12
00:00:58,240 --> 00:01:00,240
Alle schulden zijn afbetaald.
13
00:01:01,240 --> 00:01:03,240
Je bent nu koningin.
14
00:01:11,880 --> 00:01:15,480
Heil koningin Njinga.
15
00:01:15,480 --> 00:01:25,440
Njinga.
- Njinga.
16
00:01:30,080 --> 00:01:34,200
Njinga.
- Njinga.
17
00:01:57,960 --> 00:02:01,840
KINDONGA-EILANDEN
18
00:02:10,480 --> 00:02:12,760
De markt ziet er vandaag anders uit.
19
00:02:13,720 --> 00:02:15,720
Dit zijn niet zomaar handelaren, zus.
20
00:02:16,600 --> 00:02:18,960
Op 42-jarige leeftijd...
21
00:02:18,960 --> 00:02:22,680
{\an8}...is Njinga koningin.
Ze heerst over het hele land.
22
00:02:22,680 --> 00:02:27,840
{\an8}Ze is eindelijk de baas over het lot
van haar koninkrijk, Ndongo.
23
00:02:30,040 --> 00:02:31,440
In het koninkrijk Ndongo...
24
00:02:31,440 --> 00:02:34,480
...vanuit haar militaire basis
op de Kindonga-eilanden...
25
00:02:34,480 --> 00:02:38,960
{\an8}...heerst Njinga,
samen met haar zussen Kambu en Funji.
26
00:02:38,960 --> 00:02:41,560
Veel van deze mensen zijn op je
oproep afgekomen.
27
00:02:43,200 --> 00:02:46,560
Volgens onze spionnen hebben
hele dorpen gereageerd.
28
00:02:46,560 --> 00:02:49,880
Ze hebben hun beste mensen
aan je uitgeleverd.
29
00:02:50,440 --> 00:02:53,280
Njinga wil haar leger uitbreiden...
30
00:02:53,280 --> 00:02:55,720
...door tegen mensen te zeggen...
31
00:02:55,720 --> 00:02:57,720
'Laat mij jullie koningin zijn.'
32
00:02:57,720 --> 00:03:01,560
{\an8}De presentatie van haarzelf
als opstandige heerser...
33
00:03:01,560 --> 00:03:03,080
{\an8}...was aantrekkelijk voor mensen...
34
00:03:03,080 --> 00:03:07,360
...vooral voor hen die vonden
dat Portugese slavernij en geweld...
35
00:03:07,360 --> 00:03:10,200
...hun gemeenschappen
ondermijnden in die tijd.
36
00:03:10,200 --> 00:03:14,400
{\an8}Ze creëert een toevluchtsoord voor mensen,
niet alleen voor haar volk...
37
00:03:14,400 --> 00:03:16,040
...maar ook mensen van andere stammen.
38
00:03:23,520 --> 00:03:24,440
Wie zijn dat?
39
00:03:26,240 --> 00:03:27,640
Ze kwamen vanochtend aan.
40
00:03:28,680 --> 00:03:29,840
Alleen?
41
00:03:31,320 --> 00:03:33,480
Hun families zijn afgeslacht.
42
00:03:36,320 --> 00:03:38,240
De Portugezen vielen hun dorp aan.
43
00:03:38,240 --> 00:03:41,880
Wie ze niet doodden,
namen ze mee naar Luanda.
44
00:03:43,120 --> 00:03:45,200
Ze verstopten zich
drie dagen in de bosjes.
45
00:04:02,920 --> 00:04:04,000
Je bent nu veilig.
46
00:04:13,520 --> 00:04:14,920
Een bloederige dood...
47
00:04:15,480 --> 00:04:17,560
...is te goed voor Gouverneur Sousa.
48
00:04:17,560 --> 00:04:20,320
We hebben nog niet genoeg mensen
om Sousa te verpletteren.
49
00:04:20,320 --> 00:04:21,560
Hij geeft niet op.
- Ja.
50
00:04:21,560 --> 00:04:24,560
Dank je. Ik weet hoe hij is.
Daar hoef je me niet aan te herinneren.
51
00:04:24,560 --> 00:04:27,000
Ik zei alleen dat hij mannen heeft die...
52
00:04:27,000 --> 00:04:28,320
Menselijk zijn.
53
00:04:28,320 --> 00:04:29,480
Geen goden.
54
00:04:30,360 --> 00:04:33,400
Ook al zijn we met weinig,
we kunnen ze nog steeds pijn doen.
55
00:04:33,400 --> 00:04:34,440
Hoe dan?
56
00:04:35,000 --> 00:04:38,280
Dit zijn boeren en vissers, geen soldaten.
57
00:04:39,600 --> 00:04:41,600
Geef je over als je hebt opgegeven, Funji.
58
00:04:42,200 --> 00:04:44,200
Njinga, wees redelijk.
59
00:04:44,200 --> 00:04:46,000
Niks redelijk.
60
00:04:46,640 --> 00:04:49,280
Jullie zien burgers en onderdrukten.
61
00:04:49,280 --> 00:04:54,120
Ik zie een leger van eigen bodem,
klaar om hun land te verdedigen.
62
00:04:55,880 --> 00:05:00,440
Onderschat niet waar iemand toe in staat
is om voor z'n familie te vechten.
63
00:05:01,720 --> 00:05:03,920
Vooral als ze niets
meer te verliezen hebben.
64
00:05:06,920 --> 00:05:08,640
Trek het je niet aan.
65
00:05:10,000 --> 00:05:12,040
Ze spreekt als de koning.
66
00:05:13,240 --> 00:05:15,680
Met de last van haar volk
op haar schouders...
67
00:05:15,680 --> 00:05:17,760
...niet als onze zus.
68
00:05:20,360 --> 00:05:21,440
Ik weet het.
69
00:05:30,080 --> 00:05:34,840
Ze gelooft niet
dat Portugese slavernij oké is...
70
00:05:34,840 --> 00:05:37,320
...dat haar volk gevangengenomen kan worden.
71
00:05:37,320 --> 00:05:41,720
{\an8}Dus ze zal alle middelen gebruiken
en inzetten die ze heeft.
72
00:05:46,200 --> 00:05:48,200
Een van de dingen die Njinga beseft...
73
00:05:48,200 --> 00:05:49,720
...wat heel slim van haar is...
74
00:05:49,720 --> 00:05:52,920
...is dat het volk moet betwisten
wat de Portugezen doen.
75
00:05:54,440 --> 00:05:59,080
Ze stuurt haar boodschappers
naar verschillende provincies in Ndongo...
76
00:05:59,080 --> 00:06:00,880
...en moedigt mensen aan
in opstand te komen...
77
00:06:00,880 --> 00:06:03,160
...en zich bij haar aan te sluiten
tegen de Portugezen.
78
00:06:06,280 --> 00:06:10,160
De slaven op Portugese plantages
vluchtten massaal.
79
00:06:11,440 --> 00:06:13,320
Tot slaaf gemaakte soldaten...
80
00:06:13,320 --> 00:06:16,760
...deel van de Portugese
militairen ontsnapten.
81
00:06:19,320 --> 00:06:22,800
Als teken van haar tactische genialiteit...
82
00:06:22,800 --> 00:06:24,520
...blokkeert Njinga wegen...
83
00:06:24,520 --> 00:06:26,400
...wat markten verstoort...
84
00:06:26,400 --> 00:06:29,040
...waar Portugese kolonisten slaven kochten.
85
00:06:30,640 --> 00:06:33,080
Door de vernietiging van deze netwerken...
86
00:06:33,080 --> 00:06:37,080
...kunnen ze geen slaven
naar Luanda brengen, de Portugese basis...
87
00:06:37,080 --> 00:06:40,280
...waar gevangenen naar plantages
aan de kust worden overgeheveld...
88
00:06:40,280 --> 00:06:43,280
...slavensoldaten worden
of Afrika worden uitgestuurd...
89
00:06:43,280 --> 00:06:45,520
...in de trans-Atlantische slavenhandel.
90
00:06:45,520 --> 00:06:49,640
HAVEN VAN LUANDA
91
00:06:58,080 --> 00:07:01,400
In Luanda is de nieuwe
gouverneur Fernão de Sousa...
92
00:07:01,400 --> 00:07:04,480
...woedend over het enorme
teruglopen van de winst.
93
00:07:05,160 --> 00:07:07,360
De nieuwe gouverneur ziet...
94
00:07:07,360 --> 00:07:10,200
...dat niet alleen zijn leger krimpt...
95
00:07:10,200 --> 00:07:13,280
...maar dat zijn toegang
tot slavenhandel afneemt...
96
00:07:13,280 --> 00:07:15,880
...door de activiteiten van Njinga.
97
00:07:28,560 --> 00:07:30,520
De Portugezen zijn woedend.
98
00:07:30,520 --> 00:07:33,880
Door deze verstoring
richten ze zich op Njinga.
99
00:07:35,880 --> 00:07:38,040
Hij ziet er niet blij uit, zus.
100
00:07:38,640 --> 00:07:39,760
Mooi.
101
00:07:40,680 --> 00:07:42,720
Als hij boos is, heeft hij geen controle.
102
00:07:47,400 --> 00:07:50,920
Hoewel de Portugezen
een beter leger hebben...
103
00:07:50,920 --> 00:07:55,440
...vinden ze het beter om te onderhandelen...
104
00:07:55,440 --> 00:07:57,960
...in plaats van elke keer geweld gebruiken...
105
00:07:57,960 --> 00:08:00,640
...want geweld put ze uiteindelijk uit.
106
00:08:12,920 --> 00:08:17,640
Geachte afgezant van Zijne Excellentie,
gouverneur de Sousa.
107
00:08:18,480 --> 00:08:20,120
Je bent zeer welkom.
108
00:08:20,120 --> 00:08:21,400
Ik heb een boodschap.
109
00:08:22,760 --> 00:08:26,000
Ik heb een bevel van de gouverneur.
110
00:08:27,320 --> 00:08:30,400
Geef zijn bezittingen onmiddellijk terug.
111
00:08:30,400 --> 00:08:32,400
Bezittigen? Welke bezittingen?
112
00:08:32,400 --> 00:08:33,960
Slaven.
113
00:08:33,960 --> 00:08:35,480
De slaven van Portugal...
114
00:08:35,480 --> 00:08:38,480
...je weet heel goed
over welke bezittingen ik het heb...
115
00:08:38,480 --> 00:08:39,799
...aangezien jij en je...
116
00:08:47,640 --> 00:08:48,799
Ga door.
117
00:08:51,560 --> 00:08:53,280
Aangezien jij en je...
118
00:08:53,920 --> 00:08:55,320
...soldaten...
119
00:08:56,320 --> 00:08:59,760
...elke slavenmarkt van hier
tot Luanda hebben verstoord.
120
00:09:00,520 --> 00:09:04,240
Je hebt bezittingen meegenomen
die niet van jou zjin.
121
00:09:05,040 --> 00:09:07,440
Die slaven zijn van de gouverneur.
122
00:09:08,240 --> 00:09:09,680
Alsjeblieft.
123
00:09:09,680 --> 00:09:13,240
Zeg dan tegen de gouverneur dat ik hem
graag z'n bezittingen teruggeef...
124
00:09:14,480 --> 00:09:15,800
...z'n slaven.
125
00:09:17,240 --> 00:09:18,840
Mooi.
126
00:09:18,840 --> 00:09:21,200
Ik zal meteen teruggaan en zeggen...
127
00:09:21,200 --> 00:09:22,960
Het enige probleem is...
128
00:09:24,520 --> 00:09:25,760
...dat ik er geen heb.
129
00:09:27,040 --> 00:09:28,040
Wat?
130
00:09:28,040 --> 00:09:30,440
Ik heb geen slaven.
131
00:09:31,960 --> 00:09:33,880
Hoe bedoel je, geen slaven?
132
00:09:33,880 --> 00:09:36,680
Je hebt ze toch niet verkocht...
- Ik heb nooit...
133
00:09:37,480 --> 00:09:38,640
...slaven gehad.
134
00:09:39,720 --> 00:09:40,800
Kijk om je heen.
135
00:09:42,320 --> 00:09:44,760
{\an8}Zie je hier slaven?
136
00:09:47,120 --> 00:09:49,800
Als je ze ziet, zeg het dan.
137
00:09:51,440 --> 00:09:54,440
Dan geef ik ze graag
terug aan de gouverneur.
138
00:09:58,640 --> 00:09:59,480
Kom op.
139
00:10:05,400 --> 00:10:10,520
Zie je hier slaven?
140
00:10:14,760 --> 00:10:19,360
Zeg tegen de gouverneur
dat er hier geen slaven zijn...
141
00:10:20,080 --> 00:10:22,360
...in mijn koninkrijk.
142
00:10:26,600 --> 00:10:29,640
Begeleid onze gasten veilig naar de weg.
143
00:10:32,080 --> 00:10:33,400
Het is bijna donker.
144
00:10:35,040 --> 00:10:36,880
We willen niet dat je verdwaalt.
145
00:10:38,360 --> 00:10:41,880
Dat je andermans eigendom wordt.
146
00:10:42,800 --> 00:10:43,840
Toch?
147
00:10:48,880 --> 00:10:52,640
We weten allebei
dat de gouverneur niet blij zal zijn.
148
00:10:59,800 --> 00:11:01,200
Het zij zo.
149
00:11:07,760 --> 00:11:10,480
Dit is de eerste keer in decennia...
150
00:11:10,480 --> 00:11:13,440
...dat Ndongo de overhand heeft
tegen de Portugezen...
151
00:11:13,440 --> 00:11:17,040
...en dat Ndongo
een geduchte tegenstander is.
152
00:11:21,800 --> 00:11:26,560
HAVEN VAN LUANDA
153
00:11:29,360 --> 00:11:30,960
De Portugezen waren doodsbang.
154
00:11:31,960 --> 00:11:34,760
Het was schadelijk
voor het gehele Portugese rijk.
155
00:11:36,400 --> 00:11:39,160
Het gaat niet alleen
om de verovering van Ndongo.
156
00:11:39,160 --> 00:11:41,480
Het gaat om hun koloniale bezit
in Brazilië...
157
00:11:41,480 --> 00:11:45,520
...wat op dat moment een van de
rijkste kolonies ter wereld was.
158
00:11:45,520 --> 00:11:49,640
Ze hadden slaven nodig om suiker,
wit goud, te verbouwen...
159
00:11:49,640 --> 00:11:54,640
...een van de meest lucratieve producten
van de 17e eeuw.
160
00:11:56,360 --> 00:12:00,680
Maar nu, in wat een enorme klap kan zijn
voor Portugese slavenhandelaars...
161
00:12:00,680 --> 00:12:03,840
...wint Njinga
niet alleen de slaven voor zich...
162
00:12:03,840 --> 00:12:07,640
...neemt ze ook de nobele klasse mee,
genaamd sobas.
163
00:12:08,280 --> 00:12:13,160
De Portugezen gebruiken politiek geweld
om allianties te sluiten...
164
00:12:13,160 --> 00:12:15,440
...en om mensen bang te maken
om ze dwars te zitten.
165
00:12:16,040 --> 00:12:20,600
Ze vertrouwden op Afrikaanse bondgenoten,
de sobas om de slaven te leveren...
166
00:12:20,600 --> 00:12:25,000
...en vanwege het verzet van Njinga
tegen de Portugese overheersing...
167
00:12:25,000 --> 00:12:28,840
...ontkenden steeds meer sobas
dat eerbetoon aan de Portugezen.
168
00:12:33,960 --> 00:12:35,640
We hebben geen eerbetoon.
169
00:12:36,640 --> 00:12:40,880
De Soba blijven massaal naar Njinga komen.
170
00:12:41,760 --> 00:12:44,920
Zo hebben we straks geen slaven meer.
171
00:12:44,920 --> 00:12:46,400
Naar behoren...
172
00:12:47,560 --> 00:12:49,040
...moet die barbaar...
173
00:12:49,720 --> 00:12:53,600
...onderin op een slavenschip zitten,
onderweg naar Salvador...
174
00:12:53,600 --> 00:12:56,960
...samen met haar ellendige landgenoten...
175
00:12:56,960 --> 00:12:59,960
...die stelende hoer.
176
00:13:00,640 --> 00:13:04,080
Njinga weet niet
wat haar te wachten staat.
177
00:13:04,960 --> 00:13:09,680
We laten de toorn van Portugal los
op die heidense vrouw...
178
00:13:09,680 --> 00:13:12,520
...tot ze zich nergens meer kan verstoppen...
179
00:13:12,520 --> 00:13:16,520
...in deze ellendige uithoek van de wereld.
180
00:13:18,000 --> 00:13:19,520
Koste wat kost.
181
00:13:28,600 --> 00:13:33,920
Njinga is zo'n gevaar voor de toekomst
van de Portugezen in de regio...
182
00:13:33,920 --> 00:13:38,120
...dat ze besloten het probleem
om voor eens en altijd...
183
00:13:38,120 --> 00:13:40,160
...het probleem, Njinga, op te lossen.
184
00:13:40,160 --> 00:13:43,080
Ze is volksvijand nummer één.
185
00:13:43,080 --> 00:13:45,880
Dat is het moment dat
gouverneur Fernão de Sousa...
186
00:13:45,880 --> 00:13:50,240
...volmacht krijgt van de katholieke kerk...
187
00:13:50,240 --> 00:13:54,320
...om een 'gerechtvaardigde heilige oorlog'
tegen haar te beginnen.
188
00:13:55,280 --> 00:14:01,600
DE KINDONGA-EILANDEN
189
00:14:05,320 --> 00:14:08,560
Heren, het woud zit vol wilden.
190
00:14:09,240 --> 00:14:10,640
Onze buit is in de buurt.
191
00:14:10,640 --> 00:14:12,360
Ik wil dat jullie vanuit het westen komen...
192
00:14:13,240 --> 00:14:16,040
...en de rest volgt me van achteren.
193
00:14:16,960 --> 00:14:18,560
Vandaag nemen we onze prijs.
194
00:14:20,200 --> 00:14:23,600
De Portugezen beginnen
een militaire campagne tegen Njinga.
195
00:14:23,600 --> 00:14:25,120
DE KINDONGA-EILANDEN
196
00:14:25,120 --> 00:14:28,600
Gedurende twee maanden vreten
ze haar territorium op...
197
00:14:28,600 --> 00:14:32,360
...en omsingelen haar uiteindelijk
op de Kindonga-eilanden.
198
00:15:06,560 --> 00:15:08,120
Ze zijn sterker dan wij.
199
00:15:11,000 --> 00:15:11,840
Terugtrekken.
200
00:15:12,560 --> 00:15:15,480
Terug in de bossen, nu.
201
00:15:16,600 --> 00:15:18,440
De Portugezen zijn meedogenloos.
202
00:15:18,440 --> 00:15:21,360
Ze denkt dat ze langer kan wachten,
maar dat kan ze niet.
203
00:15:27,880 --> 00:15:31,000
De Portugese vuurkracht
wordt Njinga te veel.
204
00:15:31,000 --> 00:15:32,600
Ze verliest veel strijders.
205
00:15:34,000 --> 00:15:38,720
De dreiging voor Njinga
en haar volk is uitroeiing.
206
00:15:38,720 --> 00:15:40,480
Volledige vernietiging.
207
00:15:56,840 --> 00:15:59,520
In de jungle op de Kindonga-eilanden...
208
00:15:59,520 --> 00:16:02,600
...weet Njinga
dat de kansen tegen haar zijn.
209
00:16:02,600 --> 00:16:07,200
Ze moet beslissen of ze blijft en vecht
of zich terugtrekt en heropbouwt.
210
00:16:08,880 --> 00:16:10,520
De Sousa heeft zijn leger uitgebreid.
211
00:16:10,520 --> 00:16:12,240
Er is zelfs een beloning voor...
212
00:16:12,240 --> 00:16:14,160
Manden met handen...
213
00:16:14,160 --> 00:16:16,880
...neuzen en hoofden van mijn onderdanen.
214
00:16:19,640 --> 00:16:21,000
En ook voor jou, koningin.
215
00:16:24,200 --> 00:16:26,200
Deze reactie van deze omvang
216
00:16:26,760 --> 00:16:28,680
...betekent dat je
een formidabele tegenstander bent.
217
00:16:29,560 --> 00:16:31,840
Hun daden zeggen meer dan hun woorden.
218
00:16:32,520 --> 00:16:33,800
En wat zeggen ze?
219
00:16:37,560 --> 00:16:39,080
Dat ze bloeddorstige...
220
00:16:40,080 --> 00:16:41,840
...hebzuchtige, wrede moordenaars zijn?
221
00:16:42,800 --> 00:16:45,480
Ze zeggen dat jij koningin bent.
222
00:16:46,520 --> 00:16:49,200
Legitiem, machtig, geliefd.
223
00:16:50,560 --> 00:16:52,560
Te gevaarlijk om te leven.
224
00:16:52,560 --> 00:16:53,880
Is dat niet wat je wilde?
225
00:16:54,880 --> 00:16:57,120
Dat ze weten en erkennen wie je bent?
226
00:16:58,520 --> 00:16:59,920
Nou...
227
00:16:59,920 --> 00:17:01,520
...je wens is uitgekomen.
228
00:17:01,520 --> 00:17:02,720
Wat ik heb...
229
00:17:04,040 --> 00:17:06,280
...is een leger dat ziek...
230
00:17:07,200 --> 00:17:09,119
...uitgeput en uitgedund is.
231
00:17:13,240 --> 00:17:15,359
Ik weet dat ze loyaal zullen zijn
tot het einde.
232
00:17:16,200 --> 00:17:17,359
Maar niet zo.
233
00:17:19,359 --> 00:17:21,640
Niet als de Portugezen onze zwakte ruiken.
234
00:17:23,960 --> 00:17:25,640
Wat zeggen de voorouders?
235
00:17:26,680 --> 00:17:28,960
Ze kunnen ons niet zover
gebracht hebben om te falen.
236
00:17:37,720 --> 00:17:39,640
We weten uit historische bronnen...
237
00:17:39,640 --> 00:17:43,640
{\an8}...dat ze zich moet terugtrekken,
maar dat kan niet zonder gezichtsverlies.
238
00:17:43,640 --> 00:17:46,840
{\an8}Ze besluit de voorouders te raadplegen...
239
00:17:46,840 --> 00:17:48,560
...en in het bijzonder haar dode broer.
240
00:17:49,880 --> 00:17:51,400
Ngola Mbande.
241
00:17:52,440 --> 00:17:53,920
Je ziet meer dan wij.
242
00:17:55,360 --> 00:17:56,800
Verder dan wij.
243
00:17:57,960 --> 00:17:59,120
Leid ons.
244
00:18:05,400 --> 00:18:06,720
Wat staat er?
245
00:18:07,640 --> 00:18:08,480
Geduld.
246
00:18:16,640 --> 00:18:20,200
Je broer zegt dat je moet leven
om te vechten.
247
00:18:22,960 --> 00:18:28,160
Ze zeggen: 'Eerst leven, dan vechten.'
248
00:18:39,480 --> 00:18:40,800
We kunnen hier niet blijven.
249
00:18:42,640 --> 00:18:44,600
Als er meer soldaten komen...
250
00:18:44,600 --> 00:18:46,520
...en de voorouders hebben toegestemd...
251
00:18:47,840 --> 00:18:49,120
...dat we ons terugtrekken...
252
00:18:51,560 --> 00:18:53,560
...dan moeten we vanavond vertrekken.
253
00:18:54,600 --> 00:18:57,000
In het donker.
Het is te gevaarlijk om te wachten.
254
00:18:58,840 --> 00:18:59,920
Wek ze.
255
00:19:01,120 --> 00:19:03,040
De voorouders hebben gesproken.
256
00:19:03,800 --> 00:19:07,200
Njinga gebruikt
haar spiritualiteit strategisch...
257
00:19:07,200 --> 00:19:10,560
...om aan het Mbundu-volk
in Ndongo te laten zien...
258
00:19:10,560 --> 00:19:12,600
...dat voorouderlijke kennis en macht...
259
00:19:12,600 --> 00:19:15,920
...haar politieke en strategische
beslissingen informeren.
260
00:19:27,080 --> 00:19:30,480
Njinga en haar entourage
slaan op de vlucht.
261
00:19:31,600 --> 00:19:33,560
Ze neemt de moeilijke beslissing...
262
00:19:33,560 --> 00:19:37,080
...om haar geliefde zussen
achter te laten op de Kindongo-eilanden...
263
00:19:37,080 --> 00:19:39,800
{\an8}...in het oorlogskamp
voor hun eigen veiligheid.
264
00:19:42,640 --> 00:19:45,760
De Portugezen nemen nu
een groot deel over...
265
00:19:45,760 --> 00:19:47,840
...van Njinga's koninkrijk, Ndongo.
266
00:19:49,480 --> 00:19:51,040
Om haar volk te beschermen...
267
00:19:51,040 --> 00:19:53,200
...moet ze diplomatie inzetten.
268
00:19:55,920 --> 00:19:57,680
Wie denkt die barbaar wel dat hij is?
269
00:20:01,320 --> 00:20:05,240
In 1626, stuurt Njinga haar Mwene Lumbo...
270
00:20:05,240 --> 00:20:08,280
...de hoogste ambtenaar
en diplomaat naar de Portugezen...
271
00:20:08,280 --> 00:20:10,280
...om vrede te bewerkstelligen.
272
00:20:11,120 --> 00:20:13,640
Ik dank u voor de eer
om deze audiëntie toe te laten.
273
00:20:14,400 --> 00:20:16,920
Mag ik me even voorstellen?
274
00:20:17,560 --> 00:20:18,920
Ik ben de Mwene Lumbo...
275
00:20:19,880 --> 00:20:22,560
...speciale gezant van hare excellentie...
276
00:20:22,560 --> 00:20:24,640
...Koningin Njinga van Ndongo.
277
00:20:25,400 --> 00:20:29,480
Ze stuurt haar hoogste ambtenaar
uit respect voor haar.
278
00:20:29,480 --> 00:20:31,720
Ze hoopt dat het de Portugezen...
279
00:20:31,720 --> 00:20:33,480
...naar de onderhandeltafel brengt.
280
00:20:34,200 --> 00:20:37,960
Koningin Njinga groet uwe excellentie.
281
00:20:38,800 --> 00:20:40,320
Ze heeft me opgedragen te vertellen...
282
00:20:40,920 --> 00:20:43,160
...dat ze de markten weer zal openen...
283
00:20:44,120 --> 00:20:47,120
...in ruil voor haar erkenning als koningin.
284
00:20:48,720 --> 00:20:50,040
We brengen deze hommages...
285
00:20:51,480 --> 00:20:53,720
...als teken van goede wil
van mijn koningin.
286
00:20:58,200 --> 00:20:59,840
Met de belofte van meer...
287
00:20:59,840 --> 00:21:03,200
...als we tot een aanvaardbare
oplossing komen.
288
00:21:19,600 --> 00:21:21,280
Laat onze gast zien...
289
00:21:21,920 --> 00:21:26,960
...hoe een wederzijds
eensgezinde oplossing eruitziet.
290
00:21:55,040 --> 00:21:56,840
Ze sluiten de Mwene Lumbo op...
291
00:21:56,840 --> 00:21:59,360
...en executeren hem publiekelijk.
292
00:22:00,560 --> 00:22:02,960
Maar de Portugezen waren nog niet klaar.
293
00:22:02,960 --> 00:22:05,160
De Portugezen doen alles...
294
00:22:05,160 --> 00:22:08,960
...om te zorgen dat ze niet
verder kan met haar missie.
295
00:22:11,240 --> 00:22:16,240
Welke zwakte zou Njinga's kracht
van binnenuit kunnen aantasten?
296
00:22:21,360 --> 00:22:22,360
M'n koningin.
297
00:22:25,000 --> 00:22:26,400
Spreek. Wat is er gebeurd?
298
00:22:26,400 --> 00:22:29,160
De Portugezen hebben Kilombo vernietigd.
299
00:22:31,400 --> 00:22:33,280
Velen hebben hun leven verloren.
300
00:22:33,280 --> 00:22:34,640
Funji, kambu...
301
00:22:35,840 --> 00:22:37,520
Hoe zit het met mijn zussen?
302
00:22:39,120 --> 00:22:40,240
Ze hebben ze meegenomen.
303
00:22:46,080 --> 00:22:47,240
Wat?
304
00:23:03,120 --> 00:23:04,320
Nee.
305
00:23:06,920 --> 00:23:08,360
Nee, alsjeblieft.
306
00:23:10,080 --> 00:23:12,480
M'n voorouders, alstublieft.
307
00:23:12,480 --> 00:23:13,640
Nee.
308
00:23:13,640 --> 00:23:15,920
Alstublieft, nee.
309
00:23:15,920 --> 00:23:18,880
Haar zusters worden gevangengenomen...
310
00:23:18,880 --> 00:23:21,680
...door de Portugezen,
als onderhandelingstroef.
311
00:23:23,480 --> 00:23:26,640
Haar zussen zijn twee
van haar hechtste relaties.
312
00:23:28,200 --> 00:23:29,520
Het is doodeng.
313
00:23:30,640 --> 00:23:32,480
Ze worden meegenomen door de Portugezen...
314
00:23:33,280 --> 00:23:35,480
...die niets anders
dan minachting hebben getoond...
315
00:23:35,480 --> 00:23:37,880
...voor veel Ndongo-leiders in het verleden.
316
00:23:40,400 --> 00:23:41,360
Genoeg.
317
00:23:42,120 --> 00:23:43,720
Sta op, Njinga.
318
00:23:44,960 --> 00:23:47,120
Je voorouders willen dat je opstaat.
319
00:23:51,640 --> 00:23:52,680
Ja.
320
00:23:52,680 --> 00:23:53,720
Goed zo.
321
00:23:53,720 --> 00:23:55,520
Ze is er kapot van.
322
00:23:55,520 --> 00:23:58,800
Ze moet bedenken wat ze moet doen...
323
00:23:58,800 --> 00:24:03,600
...en ze moet weten
wat er van haar zal worden gevraagd...
324
00:24:03,600 --> 00:24:05,520
...om haar zussen terug te halen.
325
00:24:10,600 --> 00:24:12,000
We slaan hier vannacht ons kamp op.
326
00:24:15,160 --> 00:24:17,160
Morgen gaan we naar de Imbangala.
327
00:24:17,160 --> 00:24:18,440
Gaan we terug naar Kasa?
328
00:24:19,160 --> 00:24:21,600
Nee, Kasa is een jongetje.
Ik ga naar Kasanje.
329
00:24:22,600 --> 00:24:24,600
Mijn koningin, is dat verstandig?
330
00:24:24,600 --> 00:24:27,040
Kasanje is...
- Hij is geen man om mee te spelen.
331
00:24:27,040 --> 00:24:28,440
Ik heb geen keus.
332
00:24:28,440 --> 00:24:30,080
Hij is de enige man...
333
00:24:31,080 --> 00:24:33,400
...die me kan geven wat ik nodig heb...
334
00:24:34,400 --> 00:24:35,880
...om tegen de Portugezen te vechten.
335
00:24:37,040 --> 00:24:40,120
Ben je bereid de prijs te betalen?
336
00:24:42,520 --> 00:24:43,560
Ja.
337
00:24:45,480 --> 00:24:49,480
Je stuurt geen geit
om met een leeuw te vechten.
338
00:24:50,680 --> 00:24:52,680
Ik wil m'n zussen terug.
339
00:24:53,240 --> 00:24:55,680
Ik wil de Portugezen van m'n land af.
340
00:24:55,680 --> 00:24:58,400
Ik wil ze allemaal weg hebben.
341
00:24:59,960 --> 00:25:04,480
Njinga is verzwakt
wanneer haar krachten op zijn.
342
00:25:04,480 --> 00:25:07,400
Ze moet haar machtsbasis opnieuw opbouwen.
343
00:25:07,400 --> 00:25:09,400
Ze heeft mannen en een leger nodig...
344
00:25:09,400 --> 00:25:11,880
...en ze wil iemand die kan helpen...
345
00:25:11,880 --> 00:25:16,000
...ervoor te zorgen dat de Portugezen
geen leven meer kunnen nemen...
346
00:25:16,000 --> 00:25:17,560
...of een ander familielid.
347
00:25:18,800 --> 00:25:22,960
Met haar rug tegen de muur
besluit ze een drastische stap te zetten.
348
00:25:22,960 --> 00:25:26,880
Ze wil bondgenoten worden
met de leider van de Imbangala, Kasanje.
349
00:25:31,520 --> 00:25:36,480
Kasanje is de machtigste leider
van de Imbangala.
350
00:25:36,480 --> 00:25:40,760
Kasanje is machtiger
dan elke andere Imbangala- heerser.
351
00:25:40,760 --> 00:25:44,000
Hij heeft een enorme machtsbasis
van 80.000 man.
352
00:25:44,000 --> 00:25:46,840
Njinga weet dat ze hen kan gebruiken.
353
00:25:47,640 --> 00:25:52,280
Hij staat bekend als gewelddadig,
kannibalistisch en gevaarlijk.
354
00:25:54,240 --> 00:25:58,560
Hij is ook een oude vijand
die Ndongo zeven jaar eerder aanviel.
355
00:26:08,240 --> 00:26:12,520
IMBANGALA-TERRITORIUM
356
00:26:14,000 --> 00:26:16,560
De Imbangala van Kasanje...
357
00:26:16,560 --> 00:26:19,960
...hebben de ambitie
om hun nomadische leven op te geven...
358
00:26:19,960 --> 00:26:21,480
...en een meer gevestigde groep te worden.
359
00:26:21,480 --> 00:26:24,120
Ze hebben allebei iets wat de ander wil.
360
00:26:24,120 --> 00:26:26,440
Hij heeft het sterke
leger dat zij nodig heeft...
361
00:26:26,440 --> 00:26:29,080
...en Njinga kan een koninkrijk
voor hem bouwen.
362
00:26:31,320 --> 00:26:32,720
Het is haar laatste toevlucht.
363
00:26:32,720 --> 00:26:36,040
Met een alliantie
kan ze de macht verstevigen...
364
00:26:36,040 --> 00:26:39,120
...zodat ze de grootste bedreiging
in de regio wordt.
365
00:26:39,120 --> 00:26:41,400
Je lijkt echt op je moeder.
366
00:26:42,480 --> 00:26:43,400
Wat bedoel je?
367
00:26:44,760 --> 00:26:46,960
Denk je dat het makkelijk was...
368
00:26:46,960 --> 00:26:49,040
...om met zo'n machtige man
als je vader te zijn?
369
00:26:50,440 --> 00:26:52,160
Machtiger dan deze hier.
370
00:26:56,440 --> 00:26:57,560
Roep haar op.
371
00:26:58,440 --> 00:27:02,720
Je moet nu met de geest van je moeder
werken, niet met die van je vader.
372
00:27:05,120 --> 00:27:07,160
Hij mag dan een trotse...
373
00:27:08,160 --> 00:27:09,760
...geharde Imbangala zijn...
374
00:27:11,280 --> 00:27:12,520
...maar hij is eerst een man.
375
00:27:15,320 --> 00:27:18,440
Dus ik zal hem niet ontmoeten
als vrouwelijke koning.
376
00:27:19,320 --> 00:27:20,640
Maar als koningin.
377
00:27:23,440 --> 00:27:25,520
Want ik ben ook
op de eerste plaats een vrouw.
378
00:27:29,240 --> 00:27:30,400
Voorlopig.
379
00:28:41,960 --> 00:28:43,240
Ik ben hier...
380
00:28:44,640 --> 00:28:45,680
...om toevlucht te zoeken...
381
00:28:46,920 --> 00:28:48,400
...en een verbond...
382
00:28:50,600 --> 00:28:55,800
...met de enige man
in dit koninkrijk die echt in staat is...
383
00:28:55,800 --> 00:28:57,480
...om de Portugezen te verslaan.
384
00:28:58,960 --> 00:29:00,480
De grote Njinga...
385
00:29:01,760 --> 00:29:04,080
...zoekt mijn bescherming
tegen de Portugezen.
386
00:29:06,760 --> 00:29:09,800
In ruil daarvoor
zal ik loyaal aan je zijde vechten.
387
00:29:10,920 --> 00:29:12,120
Waarmee?
388
00:29:13,760 --> 00:29:14,760
Met...
389
00:29:15,560 --> 00:29:16,520
...hart.
390
00:29:19,280 --> 00:29:21,680
En alle middelen...
391
00:29:21,680 --> 00:29:25,840
...die het grote opperhoofd Kasanje
me wil geven.
392
00:29:28,040 --> 00:29:31,360
Ik heb vaak zij aan zij
met de Imbangala gevochten.
393
00:29:32,560 --> 00:29:35,640
Ik stel nooit teleur.
394
00:29:37,240 --> 00:29:38,600
Je spreekt goed.
395
00:29:38,600 --> 00:29:40,600
Bedankt.
- Maar je woorden...
396
00:29:41,280 --> 00:29:44,240
...zijn niet genoeg om binnen te komen.
397
00:29:45,920 --> 00:29:46,960
Wat is er voor nodig?
398
00:29:54,240 --> 00:29:55,640
Ik heb twee voorwaarden.
399
00:29:57,400 --> 00:29:58,720
Eerst word je m'n vrouw.
400
00:30:00,480 --> 00:30:03,200
Ik ben de heer van deze Kilombo.
401
00:30:04,840 --> 00:30:07,600
En er is maar ruimte voor één heer,
niet voor twee.
402
00:30:07,600 --> 00:30:09,720
Mij doe je niet aan wat je Kasa aandeed.
403
00:30:12,960 --> 00:30:14,520
En ten tweede?
404
00:30:16,320 --> 00:30:17,840
Doe dat weg.
405
00:30:19,240 --> 00:30:21,240
Ik wil het niet in je hand zien.
406
00:30:21,240 --> 00:30:24,720
Je machtssymbolen doen er hier niet toe.
407
00:30:26,960 --> 00:30:29,200
Njinga heeft rituele objecten...
408
00:30:29,200 --> 00:30:31,800
...zoals veel Afrikaanse koningen.
409
00:30:32,400 --> 00:30:36,280
Ik heb een koninklijke ketting.
Ik heb een koninklijke scepter.
410
00:30:37,040 --> 00:30:40,560
Njinga heeft haar riem, haar lunga...
411
00:30:40,560 --> 00:30:44,640
...die staat voor haar macht
als vrouwelijke koning.
412
00:30:47,280 --> 00:30:49,320
Gooi het weg.
413
00:31:03,360 --> 00:31:07,520
Ze weet dat om haar rang te versterken
en haar zussen terug te krijgen...
414
00:31:07,520 --> 00:31:09,800
...ze bepaalde offers moet brengen.
415
00:31:24,920 --> 00:31:27,920
Een van de strategieën
die ze gebruikt in haar hele leven...
416
00:31:27,920 --> 00:31:29,760
...is dat ze zich aanpast...
417
00:31:29,760 --> 00:31:34,840
...en aspecten van vreemde culturen
aanneemt om te krijgen wat ze wil.
418
00:31:34,840 --> 00:31:36,520
Dat is heel uniek...
419
00:31:36,520 --> 00:31:37,920
...aan Njinga als leider.
420
00:31:39,120 --> 00:31:40,760
Je zei dat je wilde vechten.
421
00:31:42,000 --> 00:31:44,160
Een afvaardiging van mijn mannen leiden.
422
00:31:45,280 --> 00:31:48,480
Dat kan niet zonder de titel.
423
00:31:50,520 --> 00:31:53,760
Daarom benoem ik je tot koningin Njinga.
424
00:31:55,320 --> 00:31:57,360
Wapenmeester en groot krijger.
425
00:31:58,760 --> 00:31:59,800
Maar...
426
00:32:01,280 --> 00:32:02,360
Maar wat?
427
00:32:05,440 --> 00:32:07,480
Nog meer voorwaarden?
- Je kent me heel goed.
428
00:32:09,120 --> 00:32:12,320
We zullen een geweldig stel zijn.
- Wat wil je van me, Kasanje?
429
00:32:12,320 --> 00:32:13,280
Niet alleen ik.
430
00:32:14,680 --> 00:32:15,640
Wij.
431
00:32:26,640 --> 00:32:27,960
Je moet de Bloedeed afleggen.
432
00:32:31,120 --> 00:32:32,520
Bewijs dat je een van ons bent.
433
00:32:33,880 --> 00:32:37,480
Doe het nu en alles wat ik je beloofd heb,
is meteen van jou.
434
00:32:52,400 --> 00:32:54,440
Ze moet zichzelf bewijzen...
435
00:32:54,440 --> 00:32:58,360
...dat ze vastbesloten is
om oprecht Imbangala te worden.
436
00:33:00,200 --> 00:33:03,920
Ze moet een aantal
rituele procedures ondergaan.
437
00:33:06,200 --> 00:33:10,440
Ze moet menselijk bloed drinken.
438
00:33:16,840 --> 00:33:19,960
Dat moment in de biografie van Njinga...
439
00:33:19,960 --> 00:33:22,920
...is het meest besproken moment
in de geschiedenis...
440
00:33:22,920 --> 00:33:25,040
...en de mythologie van Njinga.
441
00:33:28,760 --> 00:33:33,960
In hoeverre werd ze
een Imbangala-kannibaal?
442
00:33:35,080 --> 00:33:36,720
Heeft ze mensenvlees gegeten?
443
00:33:36,720 --> 00:33:39,720
Heeft ze mensenoffers gebracht?
444
00:33:43,040 --> 00:33:45,600
{\an8}De Portugese bronnen...
445
00:33:45,600 --> 00:33:51,200
{\an8}...demoniseren de Imbangala
als barbaarse kannibalen.
446
00:33:51,200 --> 00:33:53,160
En de Portugezen...
447
00:33:53,160 --> 00:33:58,720
...gebruikten deze lastercampagne
om Njinga in diskrediet te brengen.
448
00:33:58,720 --> 00:34:00,280
Naar mijn mening...
449
00:34:00,280 --> 00:34:03,960
...zijn er door niemand harten gegeten.
450
00:34:03,960 --> 00:34:06,320
Njinga heeft niemands hart opgegeten.
451
00:34:20,560 --> 00:34:23,000
Nu ze een leider van de Imbangala is...
452
00:34:23,000 --> 00:34:27,679
...richt Njinga haar geest
en energie op verovering.
453
00:34:28,400 --> 00:34:29,400
Wat?
454
00:34:33,600 --> 00:34:34,760
Ik wil nog één ding.
455
00:34:35,440 --> 00:34:36,480
Nog meer?
456
00:34:40,960 --> 00:34:41,880
Een basis.
457
00:34:43,239 --> 00:34:45,679
Wil je het nu over oorlog hebben?
458
00:34:45,679 --> 00:34:46,600
Ja.
459
00:34:49,639 --> 00:34:51,080
Je hebt al een basis.
460
00:34:52,639 --> 00:34:54,760
Hier.
- Ik wil mijn eigen basis.
461
00:34:56,600 --> 00:35:00,040
Sterk genoeg om te plannen en bouwen...
462
00:35:01,440 --> 00:35:04,360
...en de Portugezen te raken
waar het ze het meest pijn doet.
463
00:35:06,040 --> 00:35:08,280
Waarom heb ik het gevoel
dat je al weet waar?
464
00:35:14,120 --> 00:35:17,440
Ik wil Matamba als basis.
465
00:35:19,680 --> 00:35:21,200
Als ik je help te krijgen wat je wilt...
466
00:35:23,000 --> 00:35:24,600
...wat krijg ik ervoor terug?
467
00:35:27,320 --> 00:35:28,920
Wat wil je, Kasanje?
468
00:35:31,120 --> 00:35:33,600
Wat kan ik de almachtige
Kasanje nou geven?
469
00:35:34,200 --> 00:35:35,560
Ik wil jou.
470
00:35:35,560 --> 00:35:37,240
Je hebt me al.
- Je loyaliteit.
471
00:35:38,320 --> 00:35:40,200
Je hebt...
- Nee, Njinga.
472
00:35:41,440 --> 00:35:42,560
Luister.
473
00:35:46,480 --> 00:35:48,280
Wil je een einde maken aan de Portugezen?
474
00:35:51,880 --> 00:35:53,480
Ik wil m'n eigen koninkrijk.
475
00:35:55,240 --> 00:35:56,880
Een sterk koninkrijk.
476
00:36:04,600 --> 00:36:05,680
En ik wil...
477
00:36:06,760 --> 00:36:07,920
Mij vertrouwen?
478
00:36:10,200 --> 00:36:11,640
Dat ik...
- Trouw zal zijn.
479
00:36:13,800 --> 00:36:14,840
Altijd.
480
00:36:17,840 --> 00:36:19,120
Kan ik je vertrouwen?
481
00:36:20,720 --> 00:36:21,920
Kasanje.
482
00:36:25,120 --> 00:36:27,120
Ik ben degene die naakt in je bed ligt.
483
00:36:29,200 --> 00:36:31,000
Ik heb niets te verbergen.
484
00:36:38,480 --> 00:36:39,520
Geef me...
485
00:36:41,000 --> 00:36:42,120
...duizenden...
486
00:36:43,040 --> 00:36:44,640
...van je sterkste mannen.
487
00:36:47,320 --> 00:36:50,640
Ik geef je een koninkrijk.
488
00:36:52,840 --> 00:36:54,120
We hebben een deal.
489
00:36:55,880 --> 00:36:57,920
Mijn koningin van Matamba.
490
00:37:14,440 --> 00:37:17,760
De verovering van Matamba
is essentieel voor Njinga...
491
00:37:17,760 --> 00:37:20,360
...op strategisch,
politiek en militair gebied.
492
00:37:21,360 --> 00:37:23,960
Het ligt aan de grens
van het koninkrijk Ndongo.
493
00:37:23,960 --> 00:37:26,040
Vanaf hier kan ze aanvallen uitvoeren...
494
00:37:26,040 --> 00:37:28,560
...en de Portugezen teisteren.
495
00:37:29,440 --> 00:37:30,760
Met Kasanje's mannen...
496
00:37:30,760 --> 00:37:33,640
...begint ze aan haar vierjarige
verovering van Matamba.
497
00:37:33,640 --> 00:37:36,840
En op deze plek vestigt ze...
498
00:37:36,840 --> 00:37:39,160
...haar nieuwe territoriale basis.
499
00:37:39,160 --> 00:37:43,280
KONINKRIJK VAN MATAMBA
500
00:37:48,560 --> 00:37:50,000
Nu, op 53-jarige leeftijd...
501
00:37:50,000 --> 00:37:52,480
...voert Njinga een leger aan...
502
00:37:52,480 --> 00:37:56,080
...van duizenden Imbangala-krijgers
en Mbundu-soldaten.
503
00:38:10,080 --> 00:38:13,760
Ze bestormt het koninkrijk
en bereikt uiteindelijk de hoofdstad.
504
00:38:13,760 --> 00:38:18,120
Daar bevindt het vertrek
van de koningin van Matamba zich.
505
00:38:47,680 --> 00:38:48,520
Nee.
506
00:38:49,840 --> 00:38:51,400
Wij zijn de Portugezen niet.
507
00:38:51,400 --> 00:38:54,680
Zo behandelen we koninklijkheid niet.
508
00:38:57,400 --> 00:38:58,880
Zelfs niet als ze verliezen.
509
00:39:02,600 --> 00:39:03,840
Ik zei...
510
00:39:07,080 --> 00:39:09,720
Zullen we nu naar Kasanje gaan
om dit op te lossen?
511
00:39:10,720 --> 00:39:11,800
Ben je doof?
512
00:39:11,800 --> 00:39:14,800
Ga nu je nog benen hebt.
513
00:39:30,720 --> 00:39:32,640
Ze kunnen je niets doen. Wees niet bang.
514
00:39:34,360 --> 00:39:35,240
En jij?
515
00:39:37,560 --> 00:39:39,400
Moeten we bang voor jou zijn?
516
00:40:02,040 --> 00:40:03,960
Je bent verbannen.
517
00:40:04,920 --> 00:40:05,960
Maak je geen zorgen.
518
00:40:07,520 --> 00:40:09,520
Waar ik je heen stuur,
zul je voorlopig veilig zijn.
519
00:40:12,120 --> 00:40:16,120
Je mag daar zelfs voor mij regeren,
maar je mag hier nooit meer komen...
520
00:40:16,120 --> 00:40:17,640
...zonder mijn toestemming.
521
00:40:19,160 --> 00:40:21,480
Matamba is nu van mij.
522
00:40:22,840 --> 00:40:23,960
Begrepen?
523
00:40:27,160 --> 00:40:28,680
Zoals je wilt.
524
00:40:28,680 --> 00:40:31,400
Mijn dochter en ik gaan...
- Je dochter blijft hier.
525
00:40:32,400 --> 00:40:33,480
Wat?
526
00:40:35,440 --> 00:40:37,040
Ze is zo jong.
527
00:40:37,760 --> 00:40:39,440
Ze moet nog zo veel leren.
528
00:40:39,440 --> 00:40:42,240
Je hebt niets aan haar.
- Dat bepaal ik wel.
529
00:40:44,480 --> 00:40:45,720
Geen zorgen.
530
00:40:46,280 --> 00:40:48,040
Zolang jij gaat...
531
00:40:49,280 --> 00:40:51,680
...en doet wat de koningin vraagt...
532
00:40:53,320 --> 00:40:54,720
...zal ze veilig zijn.
533
00:40:55,920 --> 00:40:58,600
Wacht.
- Je hebt mijn woord.
534
00:41:22,240 --> 00:41:23,720
Het is niet persoonlijk.
535
00:41:30,600 --> 00:41:32,200
Het moet gebeuren.
536
00:41:36,640 --> 00:41:38,160
Je kunt gaan.
537
00:41:39,040 --> 00:41:40,160
Alsjeblieft.
538
00:41:40,680 --> 00:41:43,520
Ga weg, zei ik.
539
00:41:43,520 --> 00:41:45,360
Ik ben alles wat ze heeft.
540
00:41:45,360 --> 00:41:47,560
Alsjeblieft. Ik ben alles wat ze heeft.
541
00:41:47,560 --> 00:41:50,400
Nee.
542
00:41:51,520 --> 00:41:52,760
Nee.
543
00:41:52,760 --> 00:41:54,560
Muongo's dochter afnemen...
544
00:41:54,560 --> 00:41:57,720
...was een moeilijke,
maar noodzakelijke keuze voor Njinga.
545
00:41:57,720 --> 00:42:01,320
Daardoor zou Muongo
nooit terugkeren naar Matamba.
546
00:42:04,680 --> 00:42:07,760
Nu is ze de koningin van dit koninkrijk.
547
00:42:07,760 --> 00:42:11,480
Njinga moet moeilijke keuzes maken...
548
00:42:11,480 --> 00:42:14,880
...om ervoor te zorgen
dat ze de vrijheid en soevereiniteit...
549
00:42:14,880 --> 00:42:16,840
...van haar volk garandeert.
550
00:42:35,120 --> 00:42:37,560
Njinga heeft een geweldige
comeback gemaakt.
551
00:42:37,560 --> 00:42:41,640
Ze is nu een Imbangala-kapitein,
een gevreesde krijgerkoningin...
552
00:42:41,640 --> 00:42:44,720
...die een leger van 100.000 man aanvoert...
553
00:42:44,720 --> 00:42:49,720
...maar haar zussen zijn nog steeds
in handen van de Portugezen.
554
00:42:50,480 --> 00:42:53,640
Ik zal jullie spoedig redden, zussen.
555
00:44:07,520 --> 00:44:10,760
{\an8}Ondertiteld door: Sanne Egelmeers