1 00:00:11,960 --> 00:00:14,360 Αυτές οι τεράστιες κατασκευές στον Αμαζόνιο 2 00:00:15,880 --> 00:00:18,320 μαρτυρούν μνημειώδη ανθρώπινη προσπάθεια. 3 00:00:21,560 --> 00:00:24,160 Αλλά πόσες τέτοιες υπάρχουν; 4 00:00:27,400 --> 00:00:28,480 Πες μας τι βρήκες. 5 00:00:29,440 --> 00:00:31,480 - Βλέπεις τα δέντρα; - Ναι. 6 00:00:31,560 --> 00:00:34,600 - Και τώρα το έδαφος. - Κατεβαίνουμε. 7 00:00:36,800 --> 00:00:38,000 Απίστευτο. 8 00:00:42,320 --> 00:00:46,280 Ο καθηγητής Πάρσινεν και η ομάδα βρήκαν εννέα νέα γεωγλυφικά 9 00:00:46,360 --> 00:00:48,840 κρυμμένα κάτω από τη φυλλωσιά της ζούγκλας. 10 00:00:54,160 --> 00:00:57,600 Εδώ έχουμε κυκλικό οκτάγωνο. 11 00:00:58,240 --> 00:01:01,840 Αυτό το οκτάγωνο είναι περίπου 100 μέτρα. 12 00:01:01,920 --> 00:01:04,080 - Εκατό μέτρα διάμετρος. - Διάμετρος. 13 00:01:04,160 --> 00:01:08,280 Απίστευτο. Και κανείς δεν το ήξερε μέχρι που φτάσατε εκεί με το LiDAR. 14 00:01:08,360 --> 00:01:09,720 Κανείς δεν το ήξερε. 15 00:01:09,800 --> 00:01:12,840 Ναι. Απίστευτο τι αποκαλύπτει αυτή η τεχνολογία. 16 00:01:12,920 --> 00:01:15,200 Πάμε πάνω να δούμε αυτό το ενδιαφέρον. 17 00:01:18,520 --> 00:01:20,760 Αυτά τα δύο σχεδόν αλληλεπικαλύπτονται 18 00:01:20,840 --> 00:01:22,520 και φαίνονται να συνδέονται, 19 00:01:24,200 --> 00:01:25,680 ίσως με άλλες τοποθεσίες. 20 00:01:27,480 --> 00:01:31,080 Αυτός είναι δρόμος με αναχώματα και στις δύο πλευρές. 21 00:01:31,160 --> 00:01:32,920 - Αρχαίος δρόμος. - Αρχαίος. 22 00:01:33,000 --> 00:01:35,360 Που οδηγεί στο μεγάλο τετράγωνο. 23 00:01:35,440 --> 00:01:37,120 - Ναι. - Συγκλονιστικό. 24 00:01:38,480 --> 00:01:42,480 Αν αυτά τα γεωγλυφικά φτιάχτηκαν την ίδια εποχή με άλλα εκεί κοντά, 25 00:01:42,560 --> 00:01:46,160 οι δρόμοι δείχνουν ότι εδώ άνθισε ένας οργανωμένος πολιτισμός, 26 00:01:47,680 --> 00:01:50,400 τουλάχιστον 2.500 χρόνια πριν. 27 00:01:52,440 --> 00:01:56,200 Και βάσει των ενδείξεων, ίσως υπήρχε από πολύ παλιότερα. 28 00:01:58,160 --> 00:02:02,760 Είδαμε ότι πολλές από αυτές τις τοποθεσίες είχαν δημιουργηθεί 29 00:02:03,280 --> 00:02:04,840 ήδη 10.000 χρόνια πριν. 30 00:02:08,320 --> 00:02:13,120 Δεν ξέρουμε αν βλέπουμε ανακατασκευές πολύ παλιότερων γεωγλυφικών. 31 00:02:14,000 --> 00:02:17,720 Ξέρουμε όμως ότι υπήρχαν άνθρωποι στην περιοχή. 32 00:02:17,800 --> 00:02:21,760 Και πως αυτά τα τεκμήρια είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 10.000 ετών, 33 00:02:21,840 --> 00:02:24,360 κοντά στα τέλη της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων. 34 00:02:25,840 --> 00:02:27,520 Όσο παλιά κι αν είναι, 35 00:02:27,600 --> 00:02:30,840 η κλίμακα του εγχειρήματος είναι στ' αλήθεια εκπληκτική. 36 00:02:32,320 --> 00:02:36,120 Εγείρεται λοιπόν το ερώτημα, πόσοι άνθρωποι χρειάζονταν γι' αυτό; 37 00:02:36,880 --> 00:02:39,120 Μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες. 38 00:02:39,640 --> 00:02:42,160 Ναι. Εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι. 39 00:02:42,760 --> 00:02:43,720 Φοβερό. 40 00:02:45,240 --> 00:02:47,480 Ο καθηγητής Πάρσινεν δεν εννοεί 41 00:02:47,560 --> 00:02:50,640 ότι τα γεωγλυφικά τα έφτιαξαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι. 42 00:02:51,280 --> 00:02:55,760 Όμως, ένας τόσο μεγάλος πληθυσμός πρέπει να υπήρχε πολύ καιρό εδώ 43 00:02:55,840 --> 00:02:59,560 για να παρέχει και να συντηρεί το αναγκαίο εργατικό δυναμικό. 44 00:03:03,680 --> 00:03:06,160 Λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά από γνωστά γεωγλυφικά, 45 00:03:06,240 --> 00:03:09,760 η ομάδα του LiDAR έβρισκε κι άλλα, που δεν τα ήξερε κανείς. 46 00:03:09,840 --> 00:03:13,120 Τι πρέπει να προσδοκούμε λοιπόν ότι θα ανακαλύψουμε 47 00:03:13,200 --> 00:03:16,440 εκατοντάδες χιλιόμετρα μέσα στο πυκνό τροπικό δάσος; 48 00:03:18,720 --> 00:03:23,320 Αυτό άλλαξε ολοκληρωτικά την αντίληψή μας για την Αμαζονία. 49 00:03:23,400 --> 00:03:25,280 Είναι ένα τεράστιο φαινόμενο 50 00:03:25,360 --> 00:03:28,200 που θα αλλάξει την ιστορία της Αμερικής 51 00:03:28,280 --> 00:03:30,320 αλλά και την ιστορία του κόσμου. 52 00:03:42,200 --> 00:03:46,240 {\an8}ΑΡΧΑΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ Η ΑΜΕΡΙΚΗ 53 00:03:58,680 --> 00:04:03,480 Δεν μπορούμε ν' αρχίσουμε να λέμε την ιστορία της Αμερικής 54 00:04:03,560 --> 00:04:05,840 αν δεν αποκτήσουμε πληρέστερη γνώση 55 00:04:07,280 --> 00:04:09,440 του τι γινόταν στον Αμαζόνιο. 56 00:04:11,080 --> 00:04:16,080 Όχι 1.000 χρόνια πριν αλλά 10.000, 20.000, 30.000 χρόνια πριν. 57 00:04:18,840 --> 00:04:20,120 Πρέπει να πάμε πίσω. 58 00:04:20,200 --> 00:04:23,800 Να μην αποκλείουμε αυτές τις πιθανότητες. 59 00:04:27,640 --> 00:04:31,240 Και υπάρχουν σαγηνευτικά τεκμήρια αυτής της βαθύτερης ιστορίας 60 00:04:31,320 --> 00:04:33,680 1.600 χλμ. βορειοανατολικά του Άκρε. 61 00:04:35,960 --> 00:04:38,320 Ήρθα στο εθνικό πάρκο του Μόντε Αλέγκρε, 62 00:04:38,400 --> 00:04:40,200 στη βόρεια όχθη του Αμαζονίου. 63 00:04:41,040 --> 00:04:43,960 ΜΟΝΤΕ ΑΛΕΓΚΡΕ 64 00:04:45,280 --> 00:04:49,280 Παρότι η λεκάνη του Αμαζονίου είναι επίπεδη και καλυμμένη από δέντρα, 65 00:04:50,960 --> 00:04:55,680 εδώ, χαρακτηριστικές βραχώδεις προεξοχές υψώνονται πάνω από τη βλάστηση. 66 00:04:57,480 --> 00:05:00,960 Ο αρχαιολόγος και ανθρωπολόγος δρ Κρίστοφερ Ντέιβις 67 00:05:01,040 --> 00:05:05,480 ερευνά επί σειρά ετών μια ανακάλυψη που είναι πιθανό να αλλάξει την ιστορία, 68 00:05:05,560 --> 00:05:07,560 ψηλά σε μία από αυτές τις κορυφές. 69 00:05:13,800 --> 00:05:15,680 Αυτή είναι η Σέρα ντο Παϊτούνα, 70 00:05:18,000 --> 00:05:19,920 ο λόφος της λίμνης μαύρου νερού… 71 00:05:23,480 --> 00:05:25,520 ένας επιβλητικός απόκρημνος βράχος 72 00:05:25,600 --> 00:05:28,800 διακοσμημένος με σειρά από αρχαίους πίνακες ζωγραφικής. 73 00:05:39,200 --> 00:05:40,880 Ευχαριστώ που με οδηγείς. 74 00:05:45,520 --> 00:05:50,440 Είμαστε προφανώς περικυκλωμένοι από αυτά τα υπέροχα έργα τέχνης εδώ. 75 00:05:50,520 --> 00:05:53,880 Τι σ' έκανε ν' αρχίσεις να ψάχνεις και να τα εξερευνάς; 76 00:05:53,960 --> 00:05:57,560 {\an8}Άρχισα να ασχολούμαι με την αρχαιολογία ως τελειόφοιτος. 77 00:05:57,640 --> 00:06:01,000 Δεν είχα ιδέα ότι υπήρχαν βραχογραφίες στην Αμερική. 78 00:06:01,800 --> 00:06:03,800 Κι έτσι έμεινα άναυδος με αυτό. 79 00:06:06,640 --> 00:06:09,360 Οι παραστάσεις είναι γνωστές ως εικονογράμματα. 80 00:06:13,640 --> 00:06:15,440 Κάποιες είναι πολύ απλές. 81 00:06:15,520 --> 00:06:18,040 Ίσως ένα φίδι που γλιστράει στον βράχο. 82 00:06:19,920 --> 00:06:23,240 Άλλες απεικονίζουν πιο σύνθετα γεωμετρικά μοτίβα. 83 00:06:26,680 --> 00:06:30,160 Το μεγάλο ερώτημα είναι πότε έγιναν αυτές οι παραστάσεις. 84 00:06:33,760 --> 00:06:35,840 Τα ίδια τα έργα δεν χρονολογούνται. 85 00:06:36,320 --> 00:06:39,720 Έτσι, ο δρ Ντέιβις και η ομάδα του αναζήτησαν άλλες ενδείξεις. 86 00:06:40,960 --> 00:06:43,920 Πού βασίζεται για την ώρα η χρονολόγησή σου; 87 00:06:44,000 --> 00:06:46,320 Στην ανασκαφή που κάναμε πίσω από δω. 88 00:06:48,120 --> 00:06:53,800 Υπήρχαν θραύσματα ανθρακούχου ξύλου, κυρίως φοίνικα, ανθρακούχοι σπόροι. 89 00:06:53,880 --> 00:06:56,440 Βρήκαμε επίσης ενδείξεις φωτιάς. 90 00:06:58,000 --> 00:07:00,320 Τα αποτελέσματα ήταν εντελώς απρόσμενα. 91 00:07:03,000 --> 00:07:05,080 Από τη χρονολόγηση με ραδιοάνθρακα, 92 00:07:05,160 --> 00:07:09,840 οι παλαιότερες χρονολογίες που έχουμε ήταν κάπου 13.200 χρόνια πριν. 93 00:07:09,920 --> 00:07:11,280 Συναρπαστικό. 94 00:07:13,840 --> 00:07:16,440 Ηλικίας άνω των 13.000 ετών, 95 00:07:18,240 --> 00:07:22,720 είναι από τα αρχαιότερα έργα τέχνης που έχουν βρεθεί στην αμερικανική ήπειρο. 96 00:07:28,640 --> 00:07:31,640 Έργα φτιαγμένα την τελευταία Εποχή των Παγετώνων. 97 00:07:32,880 --> 00:07:36,600 Από ανθρώπους, μας είπαν, που ξαφνικά εμφανίστηκαν εδώ, 98 00:07:37,080 --> 00:07:39,160 στα βάθη της ερημιάς του Αμαζονίου. 99 00:07:42,480 --> 00:07:44,720 Φαντάζεσαι ότι χιλιάδες χρόνια πριν 100 00:07:44,800 --> 00:07:46,800 θα ήταν πιο φωτεινά και ζωντανά. 101 00:07:54,640 --> 00:07:57,880 Οι παραστάσεις ζωγραφίστηκαν με κόκκινη και κίτρινη ώχρα 102 00:07:58,600 --> 00:08:01,720 και τις επεξεργάστηκαν με τρόπο ώστε να κρατήσουν. 103 00:08:05,760 --> 00:08:09,720 Έκανα πειράματα με ώχρα που την παίρνεις και σχεδιάζεις στον βράχο. 104 00:08:09,800 --> 00:08:10,920 Σβήνεται. 105 00:08:11,000 --> 00:08:13,560 - Πρέπει να υπάρχει συνδετικό υλικό. - Πρέπει. 106 00:08:13,640 --> 00:08:15,000 Και μάλιστα πολύ καλό. 107 00:08:15,080 --> 00:08:17,880 Υποπτευόμαστε ότι την ανακάτευαν με ρετσίνι, 108 00:08:17,960 --> 00:08:22,040 που γίνεται σχεδόν σαν κεχριμπάρι, αλλά είναι διαφανές. 109 00:08:22,120 --> 00:08:25,320 Άρα, αυτοί που δημιούργησαν τους πίνακες 110 00:08:25,400 --> 00:08:29,160 είχαν κατ' αρχάς εμπειρία στη δημιουργία τους. 111 00:08:29,240 --> 00:08:32,240 Και ανέπτυξαν γνώσεις για τη συντήρησή τους. 112 00:08:32,320 --> 00:08:37,400 Οπωσδήποτε. Και επιπλέον, όλο αυτό δείχνει ότι υπήρξε προετοιμασία και χρόνος. 113 00:08:40,520 --> 00:08:44,080 Το πιο ενδιαφέρον για μένα είναι τα πολλά αποτυπώματα χεριών. 114 00:08:48,240 --> 00:08:53,120 Η στενή ανθρώπινη επαφή που εκφράζουν τα αποτυπώματα πάνω στις βραχογραφίες. 115 00:08:55,000 --> 00:08:59,960 Είναι σχεδόν σαν να άγγιζαν τον τοίχο 116 00:09:00,040 --> 00:09:03,000 και μέσω του τοίχου να άγγιζαν εμάς, 117 00:09:03,080 --> 00:09:04,960 να έστελναν μήνυμα στο μέλλον. 118 00:09:06,480 --> 00:09:13,000 {\an8}ΣΕΡΑΝΙΑ ΔΕ ΛΑ ΛΙΝΤΟΣΑ ΚΟΛΟΜΒΙΑ 119 00:09:13,080 --> 00:09:16,800 {\an8}Στον δυτικό Αμαζόνιο βρέθηκαν κι άλλα έργα παλαιολιθικής τέχνης. 120 00:09:17,400 --> 00:09:20,360 Όπως μια περίτεχνη τοιχογραφία στις ζούγκλες της Κολομβίας, 121 00:09:20,440 --> 00:09:25,120 όπου παραστάσεις 12.600 ετών απεικονίζουν ανθρώπους 122 00:09:25,200 --> 00:09:28,200 μαζί μάλλον με πλάσματα από την Εποχή των Παγετώνων. 123 00:09:31,040 --> 00:09:34,960 {\an8}Βλέπουμε μια μαρτυρία της συνύπαρξης ανθρώπων 124 00:09:35,040 --> 00:09:38,040 με εξαφανισμένη μεγαπανίδα της Εποχής των Παγετώνων. 125 00:09:40,360 --> 00:09:44,720 {\an8}Και ανατολικά του Αμαζονίου, οι πίνακες αυτοί μεταθέτουν τη χρονολογία 126 00:09:45,600 --> 00:09:48,040 πάνω από 25.000 χρόνια πιο πίσω. 127 00:09:51,200 --> 00:09:55,480 Κι αυτό σημαίνει ότι 2.000 χρόνια προτού οι κυνηγοί-συλλέκτες βαδίσουν 128 00:09:55,560 --> 00:09:57,560 στο Γουάιτ Σαντς του Νέου Μεξικού, 129 00:09:58,440 --> 00:10:02,320 άλλοι άνθρωποι ζούσαν ήδη στα δάση της Νότιας Αμερικής 130 00:10:02,400 --> 00:10:04,400 και δημιουργούσαν τέτοια τέχνη. 131 00:10:04,920 --> 00:10:06,720 Και μάλιστα αθρόα. 132 00:10:10,840 --> 00:10:13,280 Αυτό θα έπρεπε να διευρύνει την έρευνα 133 00:10:13,360 --> 00:10:17,120 για το τι ενδεχομένως έκαναν αυτοί οι άνθρωποι στην Αμερική 134 00:10:17,200 --> 00:10:19,280 αυτές τις δεκάδες χιλιάδες χρόνια 135 00:10:19,360 --> 00:10:22,920 που κατά τους αρχαιολόγους δεν υπήρχαν άνθρωποι εκεί. 136 00:10:26,400 --> 00:10:30,400 Στη Σέρα ντο Παϊτούνα, για ένα πράγμα είναι σίγουρος ο δρ Ντέιβις. 137 00:10:32,160 --> 00:10:35,040 Όποιοι κι αν ήταν και ό,τι κι αν έκαναν, 138 00:10:35,560 --> 00:10:38,920 οι βραχογράφοι εδώ σταμάτησαν ξαφνικά. 139 00:10:40,000 --> 00:10:43,120 Οι πρώτοι άνθρωποι που βρέθηκαν στην περιοχή ήταν εδώ, 140 00:10:43,200 --> 00:10:46,840 έφτιαχναν αυτά τα έργα και περίπου 12.700 χρόνια πριν 141 00:10:46,920 --> 00:10:47,840 έφυγαν. 142 00:10:47,920 --> 00:10:50,560 Η περιοχή εγκαταλείφθηκε εκείνη την εποχή; 143 00:10:50,640 --> 00:10:51,920 Έτσι φαίνεται. 144 00:10:52,000 --> 00:10:54,080 Για καιρό. Για χιλιάδες χρόνια. 145 00:10:54,160 --> 00:10:59,000 Για μένα, τα 12.700 χρόνια πριν είναι πολύ σημαντική χρονολογία. 146 00:11:00,320 --> 00:11:02,880 Οι χρονολογίες έχουν πάντα περιθώριο λάθους. 147 00:11:03,440 --> 00:11:05,040 Αλλά αυτή είναι κοντά στην αρχή 148 00:11:05,120 --> 00:11:08,360 της κλιματικής ανωμαλίας της Νεότερης Δρυάδας. 149 00:11:08,440 --> 00:11:10,680 Γι' αυτό αναρωτιέμαι αν υπάρχει σχέση. 150 00:11:13,160 --> 00:11:16,600 Εκείνη την εποχή, οι θερμοκρασίες έκαναν ξαφνικά βουτιά, 151 00:11:17,240 --> 00:11:20,840 ενώ πυρκαγιές άρχισαν αναπάντεχα να μαίνονται στον πλανήτη. 152 00:11:23,400 --> 00:11:24,560 Κι η θάλασσα ανέβηκε. 153 00:11:32,720 --> 00:11:35,800 Ακούμε αντίλαλους αυτής της καταστροφικής εποχής 154 00:11:38,720 --> 00:11:41,160 στις προφορικές παραδόσεις της Αμαζονίας. 155 00:11:43,760 --> 00:11:47,360 Υπάρχουν αμέτρητοι μύθοι και θρύλοι για έναν αρχαίο κατακλυσμό 156 00:11:47,440 --> 00:11:49,400 που λέγονται ακόμα στον Αμαζόνιο. 157 00:11:49,880 --> 00:11:53,120 Και ένας από αυτούς μου φαίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρων. 158 00:11:57,680 --> 00:12:00,440 Σύμφωνα με τους αυτόχθονες Τιριγιό, 159 00:12:00,520 --> 00:12:03,800 καιρό πριν, τα πνεύματα του ουρανού είπαν σε έναν σαμάνο 160 00:12:03,880 --> 00:12:06,480 ότι θα γινόταν μια τρομερή πλημμύρα, 161 00:12:06,560 --> 00:12:08,920 τιμωρία για την αχρειότητα των ανθρώπων. 162 00:12:10,320 --> 00:12:12,280 Κάποιοι άκουσαν την προειδοποίηση 163 00:12:12,360 --> 00:12:14,920 και κατέφυγαν στην κορυφή του όρους Καντάνι. 164 00:12:18,240 --> 00:12:20,760 Αλλά οι περισσότεροι χάθηκαν στον κατακλυσμό. 165 00:12:22,040 --> 00:12:27,400 Τελικά, τα νερά υποχώρησαν και οι επιζήσαντες ξεκίνησαν από την αρχή. 166 00:12:33,920 --> 00:12:36,960 Είναι παγκόσμια παράδοση. Υπήρξε μια χρυσή εποχή. 167 00:12:37,040 --> 00:12:41,040 Μια εποχή όπου οι άνθρωποι ζούσαν αρμονικά ο ένας με τον άλλον. 168 00:12:41,120 --> 00:12:43,960 Αλλά κάπως ξέπεσαν από τα υψηλά τους πρότυπα 169 00:12:44,040 --> 00:12:47,800 και τιμωρήθηκαν με μεγάλη πλημμύρα, μια παγκόσμια καταστροφή, 170 00:12:47,880 --> 00:12:49,920 που τους έσβησε από προσώπου Γης. 171 00:12:51,520 --> 00:12:56,080 Η διάδοση αυτού του κοινού μύθου διεθνώς δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. 172 00:12:57,160 --> 00:13:01,880 Πιστεύω ότι αυτές οι αρχαίες ιστορίες ίσως είναι οι τελευταίες αναμνήσεις μας 173 00:13:01,960 --> 00:13:04,880 από πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν παντού 174 00:13:04,960 --> 00:13:06,960 στα τέλη της Εποχής των Παγετώνων, 175 00:13:07,040 --> 00:13:09,040 σε μια περίοδο κατακλυσμών 176 00:13:09,120 --> 00:13:11,560 που αποκαλούμε Αρχαία Αποκάλυψη. 177 00:13:27,720 --> 00:13:29,840 Πληθαίνουν διαρκώς οι ενδείξεις 178 00:13:29,920 --> 00:13:33,800 ότι η Γη διασταυρώθηκε με συντρίμμια κομήτη. 179 00:13:33,880 --> 00:13:36,600 Υποστηρίζεται ότι υπήρξαν πολλαπλές συγκρούσεις 180 00:13:36,680 --> 00:13:39,240 με θραύσματα αυτών των συντριμμιών, 181 00:13:39,320 --> 00:13:43,560 που πυροδότησαν την κλιματική έκτακτη ανάγκη της Νεότερης Δρυάδας, 182 00:13:43,640 --> 00:13:45,280 12.800 χρόνια πριν. 183 00:13:53,520 --> 00:13:59,160 Μια υπόθεση που συναντάμε διαρκώς λέγεται Θεωρία Πρόσκρουσης της Νεότερης Δρυάδας. 184 00:14:01,160 --> 00:14:03,640 Σε αμφότερα το νότιο και βόρειο ημισφαίριο, 185 00:14:04,360 --> 00:14:07,440 {\an8}οι επιστήμονες έχουν βρει μαύρα στρώματα όπως αυτό, 186 00:14:07,520 --> 00:14:10,760 {\an8}που περιέχουν ίχνη νανοδιαμαντιών, πλατίνας και ιριδίου, 187 00:14:10,840 --> 00:14:13,720 υποδηλώνοντας κοντινή κοσμική σύγκρουση ή έκρηξη. 188 00:14:15,360 --> 00:14:18,240 Αλλά στον Αμαζόνιο ίσως υπάρχουν κι άλλες ενδείξεις 189 00:14:18,320 --> 00:14:19,800 χαραγμένες στους τοίχους. 190 00:14:25,520 --> 00:14:28,080 Έχουμε πολλές απεικονίσεις κομητών, 191 00:14:28,160 --> 00:14:30,160 αλλά μια πλάκα συγκεκριμένα 192 00:14:30,240 --> 00:14:36,080 δείχνει έναν κομήτη σε θέση τέτοια ώστε να κοιτάζει προς τα πάνω. 193 00:14:36,160 --> 00:14:39,240 - Η ουρά από κάτω, η κεφαλή από πάνω. - Ναι. 194 00:14:39,320 --> 00:14:42,440 Πάνω από τον κομήτη είναι ζωγραφισμένος ο ήλιος. 195 00:14:44,000 --> 00:14:48,000 Κι αυτό με μπέρδεψε όταν το είδα, επειδή κανονικά βλέπεις κομήτες 196 00:14:48,080 --> 00:14:49,520 μόνο αφού δύσει ο ήλιος. 197 00:14:50,680 --> 00:14:54,240 Οι περισσότεροι κομήτες διακρίνονται εύκολα από την ουρά, 198 00:14:54,880 --> 00:14:58,080 που συνήθως είναι ορατή μόνο πάνω από τον ήλιο που δύει 199 00:14:58,160 --> 00:14:59,360 και τη φωτίζει. 200 00:15:00,400 --> 00:15:05,200 Θα ήταν αδύνατο να δει κανείς κομήτη κάτω από τον ήλιο στο φως της μέρας; 201 00:15:07,880 --> 00:15:11,840 Έτσι λοιπόν σκέφτηκα, πότε βλέπεις κομήτη να κοιτάζει πάνω 202 00:15:11,920 --> 00:15:13,160 πριν δύσει ο ήλιος; 203 00:15:13,960 --> 00:15:15,560 Ίσως σε μια έκλειψη. 204 00:15:16,080 --> 00:15:19,720 Κι έτσι άρχισα να ψάχνω σε λογισμικό αστρονομίας 205 00:15:19,800 --> 00:15:22,600 και είδα ότι έγινε μια έκλειψη απέναντι σ' αυτό 206 00:15:22,680 --> 00:15:25,520 περίπου 13.027 χρόνια πριν. 207 00:15:25,600 --> 00:15:26,520 Μάλιστα. 208 00:15:26,600 --> 00:15:30,840 Κι έναν κομήτη που ήταν κοντά στον ήλιο, 209 00:15:32,800 --> 00:15:35,360 αν έγινε έκλειψη που μαύρισε τον ήλιο, 210 00:15:35,440 --> 00:15:38,720 πιθανόν να μπορούσες ξαφνικά να τον δεις 211 00:15:38,800 --> 00:15:41,680 και η κεφαλή του θα κοίταζε τον ήλιο. 212 00:15:41,760 --> 00:15:43,800 Αυτό βλέπουμε στο έργο; 213 00:15:43,880 --> 00:15:45,720 Αυτό φαίνεται να δείχνει. 214 00:15:46,320 --> 00:15:50,200 Μπορεί να απεικονίζεται εδώ ο κομήτης που θεωρούμε ότι διαλύθηκε 215 00:15:50,920 --> 00:15:55,000 θάβοντας τη Γη κάτω από συντρίμμια και πυροδοτώντας τη Νεότερη Δρυάδα; 216 00:15:57,840 --> 00:16:01,960 Νομίζω ότι οι αρχαίοι ήδη λάμβαναν προειδοποιήσεις από τον ουρανό. 217 00:16:02,040 --> 00:16:05,960 Σιγά σιγά καταλάβαιναν ότι κάτι είχε αλλάξει στα ουράνια 218 00:16:06,040 --> 00:16:08,720 και ίσως ζωγράφιζαν τα πρώτα σημάδια 219 00:16:08,800 --> 00:16:11,120 της επικείμενης αποκάλυψης. 220 00:16:24,640 --> 00:16:29,120 Ο χρόνος σίγουρα ταιριάζει με την εποχή που έφυγαν οι άνθρωποι από τον βράχο. 221 00:16:30,560 --> 00:16:33,760 Οι αρχαιολόγοι δεν εικάζουν, εγώ όμως θα σου το ζητήσω. 222 00:16:33,840 --> 00:16:37,920 Λες η Νεότερη Δρυάς να είχε σχέση με την ξαφνική παύση δραστηριότητας; 223 00:16:38,000 --> 00:16:39,760 Δεν μπορείς να την αγνοήσεις, 224 00:16:39,840 --> 00:16:42,440 επειδή συμβαίνει ακριβώς εκείνη την περίοδο. 225 00:16:53,960 --> 00:16:56,840 Σε προσωπικό επίπεδο, ποια είναι η εκτίμησή σου 226 00:16:56,920 --> 00:16:59,400 γι' αυτούς που δημιούργησαν αυτά τα έργα; 227 00:16:59,480 --> 00:17:01,520 Πώς τους φαντάζεσαι στο μυαλό σου; 228 00:17:01,600 --> 00:17:05,360 Δύσκολο να φανταστώ πόσο γενναίος πρέπει να είσαι 229 00:17:05,440 --> 00:17:07,280 για να πας σε νέο περιβάλλον. 230 00:17:07,880 --> 00:17:09,880 Θέλω να πω, ήταν πρωτοπόροι. 231 00:17:12,120 --> 00:17:15,440 Πρώτα απ' όλα, όμως, πώς αυτοί οι πρωτοπόροι έφτασαν εδώ; 232 00:17:18,120 --> 00:17:24,040 Το 2015, οι επιστήμονες που διερευνούσαν αυτήν την ερώτηση πέταξαν μια βόμβα. 233 00:17:25,640 --> 00:17:29,440 Βρήκαν ότι μέλη μιας συγκεκριμένης φυλής αυτοχθόνων του Αμαζονίου 234 00:17:29,520 --> 00:17:32,480 έχουν κοινό ιχνηθέτη DNA 235 00:17:33,800 --> 00:17:36,920 με ανθρώπους στην αντίπερα όχθη του Ειρηνικού Ωκεανού. 236 00:17:39,840 --> 00:17:43,560 Το γεγονός ότι τον βρίσκουμε σε απομονωμένες φυλές του Αμαζονίου 237 00:17:43,640 --> 00:17:47,680 όσο και στην Παπούα Νέα Γουινέα, την Ταϊβάν και την Αυστραλία 238 00:17:47,760 --> 00:17:52,680 υποδηλώνει σαφέστατα ότι υπήρξε απευθείας διέλευση 239 00:17:52,760 --> 00:17:54,760 από τον Ειρηνικό Ωκεανό. 240 00:17:56,000 --> 00:18:00,040 Ακόμα πιο αναπάντεχο είναι το πού δεν υπάρχει αυτό το μοτίβο DNA. 241 00:18:02,000 --> 00:18:07,880 Αυτό το μοτίβο DNA δεν βρίσκεται πουθενά στη Βόρεια Αμερική. 242 00:18:08,480 --> 00:18:11,840 Αν η ήπειρος εποικίστηκε εξ ολοκλήρου από ξηράς, 243 00:18:11,920 --> 00:18:15,800 έπρεπε να βρούμε το μοτίβο DNA εξίσου στη Βόρεια Αμερική 244 00:18:15,880 --> 00:18:17,520 όσο και στη Νότια. 245 00:18:18,680 --> 00:18:25,560 Επιπλέον, το μοτίβο DNA είναι πολύ παλιό, ηλικίας τουλάχιστον 10.000 ετών. 246 00:18:26,600 --> 00:18:30,040 {\an8}Υποτίθεται ότι κανείς δεν μπόρεσε να διασχίσει τον Ειρηνικό 247 00:18:30,120 --> 00:18:34,520 από τη μία όχθη στην άλλη πριν από 10 ή 11.000 χρόνια. 248 00:18:34,600 --> 00:18:38,320 Αν συνέβη αυτό, ανατρέπεται ολόκληρη η ιστορία. 249 00:18:38,920 --> 00:18:41,400 Αν υπάρχει ένα μέρος στη Γη με στοιχεία 250 00:18:41,480 --> 00:18:43,840 για το ποιος διέσχισε τότε τον Ειρηνικό… 251 00:18:47,560 --> 00:18:48,520 είναι εδώ. 252 00:18:52,320 --> 00:18:55,800 Ήρθα σε ένα από τα πιο μακρινά κατοικημένα νησιά του κόσμου, 253 00:18:58,120 --> 00:19:01,360 σχεδόν 4.000 χιλιόμετρα δυτικά της Νότιας Αμερικής 254 00:19:01,960 --> 00:19:05,520 και λίγο παραπάνω από 4.000 ανατολικά της Ταϊτής. 255 00:19:07,680 --> 00:19:10,280 Την Κυριακή του Πάσχα του 1722, 256 00:19:10,360 --> 00:19:13,880 Ολλανδοί εξερευνητές βρήκαν τυχαία αυτό το μικρό κομμάτι γης 257 00:19:15,840 --> 00:19:18,120 χαμένο στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού. 258 00:19:20,240 --> 00:19:22,920 Το ονόμασαν λοιπόν Νησί του Πάσχα. 259 00:19:24,080 --> 00:19:26,920 Έμειναν έκπληκτοι όταν είδαν ότι κατοικούνταν 260 00:19:27,920 --> 00:19:30,760 από έναν λαό που σήμερα αποκαλεί την πατρίδα του 261 00:19:31,720 --> 00:19:32,680 Ράπα Νούι. 262 00:19:32,760 --> 00:19:36,360 ΡΑΠΑ ΝΟΥΙ 263 00:19:38,400 --> 00:19:40,120 Δείτε τα γεωγραφικά στοιχεία. 264 00:19:43,160 --> 00:19:47,040 Βρίσκεται εδώ, στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού, 265 00:19:47,120 --> 00:19:51,080 μια μικροσκοπική κουκίδα γης. 266 00:19:53,040 --> 00:19:57,240 Και το πρώτο παράδοξο πράγμα πάνω του είναι 267 00:19:57,320 --> 00:19:59,120 πώς το βρήκαν οι άνθρωποι; 268 00:19:59,200 --> 00:20:03,480 Πώς έγινε και κατέληξε κάποιος να εγκατασταθεί στο Νησί του Πάσχα, 269 00:20:04,200 --> 00:20:08,000 σ' αυτήν την τεράστια ερημιά του Ειρηνικού Ωκεανού; 270 00:20:09,960 --> 00:20:15,560 Αυτό το πανειρηνικό μοτίβο DNA με πείθει ότι το νησί ίσως αποδειχθεί καταλυτικό 271 00:20:15,640 --> 00:20:18,320 στις προσπάθειές μου να ανασυνθέσω την ιστορία 272 00:20:18,400 --> 00:20:21,240 ενός χαμένου πολιτισμού της Εποχής των Παγετώνων. 273 00:20:22,400 --> 00:20:23,240 Γιατί; 274 00:20:25,920 --> 00:20:27,160 Γι' αυτά. 275 00:20:29,760 --> 00:20:33,320 Τεράστια μεγαλιθικά αγάλματα που υψώνονται πάνω από το τοπίο… 276 00:20:36,760 --> 00:20:39,480 για τα οποία είναι σήμερα διάσημο το Ράπα Νούι. 277 00:20:47,520 --> 00:20:48,720 Σε όλο τον Ειρηνικό, 278 00:20:48,800 --> 00:20:52,640 πολλά νησιά φιλοξενούν συλλογές απίστευτων μεγαλιθικών κατασκευών. 279 00:20:53,320 --> 00:20:57,680 Ωστόσο, τα περισσότερα τέτοια μνημεία βρίσκονται συγκεντρωμένα εδώ. 280 00:20:57,760 --> 00:20:59,760 Οι νησιώτες τα αποκαλούν μοάι. 281 00:21:05,600 --> 00:21:08,000 Υπάρχουν πάνω από 1.000 τέτοια 282 00:21:10,760 --> 00:21:14,320 σ' έναν μακρινό βράχο μικρότερο από την Ουάσινγκτον. 283 00:21:19,120 --> 00:21:21,480 Πολλά στέκουν μαζί στην ακτογραμμή, 284 00:21:23,000 --> 00:21:24,480 κοιτάζοντας την ενδοχώρα… 285 00:21:28,200 --> 00:21:30,720 ενώ άλλα βρίσκονται φαινομενικά τυχαία, 286 00:21:31,800 --> 00:21:35,760 σαν ένα τεράστιο έργο να εγκαταλείφθηκε στα μισά. 287 00:21:41,480 --> 00:21:46,480 Για μένα, το Νησί του Πάσχα είναι από τα πιο παραμυθένια μέρη στη Γη. 288 00:21:47,080 --> 00:21:49,600 Τα μεγάλα αγάλματα μοάι, 289 00:21:49,680 --> 00:21:53,520 ανθρώπινες φιγούρες που λαξεύτηκαν στο μαλακό ηφαιστειακό πέτρωμα. 290 00:21:55,040 --> 00:21:58,040 Μας φέρνει αντιμέτωπους εδώ και τώρα με ένα μυστήριο 291 00:21:58,120 --> 00:21:59,840 που πρέπει να εξηγηθεί. 292 00:22:04,280 --> 00:22:07,320 Ποιοι ήταν οι γλύπτες αυτών των γιγάντιων αγαλμάτων; 293 00:22:07,400 --> 00:22:09,120 Τι προσπαθούσαν να πετύχουν 294 00:22:09,200 --> 00:22:12,760 και γιατί αναλώθηκαν σε τόσες προσπάθειες για να το πετύχουν; 295 00:22:14,520 --> 00:22:16,960 Αινίγματα στα οποία καμιά οριστική λύση, 296 00:22:17,040 --> 00:22:20,280 παρά μόνο εικασίες, δεν έχει διατυπωθεί. 297 00:22:32,280 --> 00:22:35,600 Το κενό στις γνώσεις μας οφείλεται κυρίως στην καταστροφή 298 00:22:35,680 --> 00:22:37,680 που έφεραν εδώ οι ξένοι. 299 00:22:39,880 --> 00:22:41,640 Τον 19ο αιώνα, 300 00:22:41,720 --> 00:22:44,880 ο λαός των Ράπα Νούι κατέληξε ένα μικρό απομεινάρι 301 00:22:44,960 --> 00:22:47,920 από τις επιδρομές των δουλεμπόρων και την αρρώστια. 302 00:22:48,960 --> 00:22:50,440 Όσοι ελάχιστοι άντεξαν 303 00:22:50,520 --> 00:22:53,680 βρήκαν καταφύγιο σε υπόγειους κρατήρες όπως αυτός. 304 00:22:56,760 --> 00:22:59,440 Λέω συχνά ότι είμαστε ένα είδος με αμνησία, 305 00:22:59,960 --> 00:23:02,880 κι αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Νησί του Πάσχα, 306 00:23:02,960 --> 00:23:04,800 λόγω της τραγικής ιστορίας του. 307 00:23:05,640 --> 00:23:11,120 Επειδή από τη στιγμή που το νησί συνάντησε τη δυτική κουλτούρα, 308 00:23:12,280 --> 00:23:13,480 ήρθε η καταστροφή. 309 00:23:15,120 --> 00:23:20,000 Τους πρεσβύτερους, που είχαν διατηρήσει τις μνήμες, τους πήραν. 310 00:23:20,800 --> 00:23:23,000 Κάποιοι σκλάβοι ξαναγύρισαν αργότερα, 311 00:23:23,880 --> 00:23:26,280 αλλά έφεραν μαζί τους φονικές ασθένειες, 312 00:23:26,880 --> 00:23:30,480 με αποτέλεσμα να ξεκληριστούν όλοι οι υπόλοιποι νησιώτες. 313 00:23:35,320 --> 00:23:38,440 Ο Λίο Πακαράτι είναι αυτόχθων ντοκιμαντερίστας 314 00:23:38,520 --> 00:23:42,240 {\an8}που η οικογένειά του διατήρησε τις προφορικές παραδόσεις των Ράπα Νούι 315 00:23:42,320 --> 00:23:43,440 {\an8}επί σειρά γενεών. 316 00:23:44,960 --> 00:23:47,760 Έχει οδυνηρή επίγνωση του τι χάθηκε 317 00:23:47,840 --> 00:23:50,560 τις μαύρες εποχές των δουλεμπόρων. 318 00:23:52,000 --> 00:23:55,320 Η μόνη μνήμη που διατηρήθηκε για την προέλευση του νησιού 319 00:23:55,400 --> 00:23:58,480 είναι εκείνη που επιβίωσε μετά τον 19ο αιώνα. 320 00:23:59,080 --> 00:24:04,040 Εκείνη τη στιγμή της ιστορίας ήμασταν μόνο 111 άτομα στο νησί. 321 00:24:04,120 --> 00:24:05,560 Μεγάλη καταστροφή. 322 00:24:05,640 --> 00:24:07,240 Και πολιτιστική καταστροφή, 323 00:24:07,320 --> 00:24:10,320 επειδή χρειάζονται πολλοί για να διατηρηθεί η γνώση. 324 00:24:10,400 --> 00:24:12,000 Λίγοι άνθρωποι, λίγη γνώση. 325 00:24:12,080 --> 00:24:15,960 Και χάσαμε μεγάλο μέρος της ιστορίας μας. 326 00:24:17,520 --> 00:24:20,840 Κι όμως, παρότι οι πιθανότητες ήταν συντριπτικές, 327 00:24:20,920 --> 00:24:23,280 οι Ράπα Νούι διατήρησαν μνήμες 328 00:24:23,360 --> 00:24:26,720 για το πιο ενδιαφέρον μυστήριο του μικροσκοπικού νησιού. 329 00:24:28,120 --> 00:24:30,800 Πες μου τι λέει η παλιά παράδοση για τα μοάι. 330 00:24:30,880 --> 00:24:35,080 Το αληθινό όνομα των μοάι είναι "τε αρίνγκα όρα ο τε Τουπούνα". 331 00:24:35,160 --> 00:24:37,400 "Το ζωντανό πρόσωπο των προγόνων μας". 332 00:24:37,480 --> 00:24:38,560 Έτσι τα λένε. 333 00:24:38,640 --> 00:24:42,640 Το σκεπτικό είναι ότι τα μοάι αντιπροσωπεύουν αληθινό άνθρωπο. 334 00:24:43,120 --> 00:24:46,560 Και στη ζωή, αυτός ο άνθρωπος είναι ξεχωριστός, σημαντικός. 335 00:24:48,080 --> 00:24:49,880 Στην παράδοση των Ράπα Νούι, 336 00:24:49,960 --> 00:24:53,520 αυτοί οι σημαντικοί πρόγονοι τιμήθηκαν στο μοάι 337 00:24:54,280 --> 00:24:57,280 με ξεχωριστά χαρακτηριστικά αναλόγως της τάξης τους. 338 00:24:57,960 --> 00:25:01,800 Κάποια μοάι έχουν κοντά αυτιά. Κάποια μακριά. Τι σημαίνει αυτό; 339 00:25:01,880 --> 00:25:04,640 Είναι από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. 340 00:25:04,720 --> 00:25:08,160 Κάποιοι έχουν χρόνο για μακριά σκουλαρίκια. 341 00:25:08,240 --> 00:25:12,280 Έχουν και μακριά νύχια. Είναι θέμα κοινωνικής τάξης. 342 00:25:12,360 --> 00:25:15,200 Άρα, αυτά τα μακριά δάχτυλα των μοάι είναι νύχια; 343 00:25:15,280 --> 00:25:17,080 Έχουν μακριά δάχτυλα, 344 00:25:17,160 --> 00:25:20,360 και κάποια μοάι έχουν πολύ μακριά νύχια με καμπύλες. 345 00:25:23,720 --> 00:25:26,880 Το βρίσκω αναπόφευκτο να διακρίνω ομοιότητες 346 00:25:26,960 --> 00:25:30,080 με αντίστοιχα πολύ αρχαία αγάλματα που βρέθηκαν αλλού. 347 00:25:31,880 --> 00:25:34,640 {\an8}Στο νησί Σουλαουέσι της Ινδονησίας 348 00:25:34,720 --> 00:25:39,720 {\an8}βρίσκουμε μεγαλιθικές φιγούρες 4.000 ετών σε εντυπωσιακά παρόμοια στάση 349 00:25:40,520 --> 00:25:42,600 {\an8}και με παρόμοιες θέσεις των χεριών. 350 00:25:46,120 --> 00:25:49,040 {\an8}Ακόμα και στην άλλη άκρη του κόσμου, στην Τουρκία, 351 00:25:49,120 --> 00:25:53,040 {\an8}ένα άγαλμα γνωστό ως Άνθρωπος της Ούρφα από την Εποχή των Παγετώνων 352 00:25:53,120 --> 00:25:57,120 έχει παρόμοια στάση, με τα χέρια του να αγκαλιάζουν την κοιλιά. 353 00:26:00,240 --> 00:26:03,960 {\an8}Εξίσου ενδιαφέρουσα ομοιότητα βρίσκουμε επίσης στην Τουρκία, 354 00:26:04,040 --> 00:26:07,360 {\an8}στους μεγαλιθικούς στύλους δέκα τόνων του Γκεμπεκλί Τεπέ. 355 00:26:08,160 --> 00:26:12,160 Οι στύλοι αυτοί είναι 11.600 ετών. 356 00:26:14,760 --> 00:26:19,400 Μπορεί οι ομοιότητες αυτών των σχεδίων πέρα από χρόνο και τόπο 357 00:26:19,480 --> 00:26:22,400 να είναι ενδείξεις μιας κοινής προγονικής κουλτούρας 358 00:26:23,480 --> 00:26:27,160 η οποία κληροδότησε ιδέες που τις εξέφρασαν μετέπειτα λαοί; 359 00:26:34,120 --> 00:26:37,760 Κανένα αρχείο δεν εξηγεί την προέλευση τέτοιων συμβολισμών. 360 00:26:39,640 --> 00:26:42,560 Αλλά βάσει της προφορικής παράδοσης των Ράπα Νούι, 361 00:26:42,640 --> 00:26:46,360 τα μοάι, εκτός από μεγαλιθικά μνημεία, 362 00:26:47,000 --> 00:26:50,920 είναι και φορείς μιας ιερής πνευματικής δύναμης των προγόνων τους, 363 00:26:52,640 --> 00:26:54,720 μιας ενέργειας γνωστής ως μάνα. 364 00:26:57,160 --> 00:27:00,320 - Πες μου για το μάνα. - Το μάνα είναι πολύ σημαντικό. 365 00:27:00,400 --> 00:27:01,920 Το μάνα είναι η ενέργεια. 366 00:27:02,000 --> 00:27:03,280 Όλοι έχουμε μάνα. 367 00:27:03,360 --> 00:27:06,640 Κάθε πέτρα, κάθε στοιχείο του σύμπαντος έχει μάνα. 368 00:27:06,720 --> 00:27:10,080 Άρα, τα μοάι περιβάλλονται από μάνα; 369 00:27:10,160 --> 00:27:14,520 Ναι. Όταν πεθαίνει κάποιος, η οικογένεια αναθέτει την κατασκευή ενός μοάι 370 00:27:15,080 --> 00:27:20,920 με σκοπό να μπει μέσα του η ψυχή, το μάνα, το πνεύμα αυτού του ανθρώπου. 371 00:27:22,440 --> 00:27:26,240 Το ενδιαφέρον είναι ότι το μάνα αρχίζει να ρέει 372 00:27:26,320 --> 00:27:30,400 μόνο αφού το μοάι δρομολογηθεί και ολοκληρωθεί όπως πρέπει. 373 00:27:31,280 --> 00:27:34,680 Από τη στιγμή που το μοάι βρεθεί με ασφάλεια στη βάση, 374 00:27:34,760 --> 00:27:38,680 οι τουπούνα, οι πρόγονοι, σκαλίζουν πρώτα τις τρύπες για τα μάτια 375 00:27:38,760 --> 00:27:42,360 και μετά βάζουν κοράλλια για το λευκό κομμάτι 376 00:27:42,440 --> 00:27:45,800 και καμιά φορά οψιδιανό ή άλλες πέτρες για τα μάτια. 377 00:27:45,880 --> 00:27:48,080 Από κει και πέρα δεν είναι πια μοάι. 378 00:27:48,160 --> 00:27:51,360 Είναι το ζωντανό πρόσωπο των προγόνων μας. 379 00:27:51,440 --> 00:27:53,320 - Όταν έχει τα μάτια. - Τα μάτια. 380 00:27:53,400 --> 00:27:55,840 Κι από τη βάση, το άχου, 381 00:27:55,920 --> 00:27:59,080 το μοάι κοιτάζει την πόλη και φυλάει την οικογένεια. 382 00:27:59,160 --> 00:28:00,680 Αυτός είναι ο ρόλος του. 383 00:28:07,960 --> 00:28:11,240 Σαφώς τα μοάι είναι βαθύτατα ιερά για τους Ράπα Νούι. 384 00:28:12,760 --> 00:28:15,600 Όμως, αυτό θα πει ότι τα λάξεψαν εκείνοι; 385 00:28:18,360 --> 00:28:21,360 Ή μήπως τα μοάι βρίσκονταν ήδη εδώ; 386 00:28:21,920 --> 00:28:25,080 Αν ναι, πρέπει να επανεξετάσουμε όλο το χρονοδιάγραμμα 387 00:28:26,560 --> 00:28:28,280 του εποικισμού του Ράπα Νούι. 388 00:28:29,440 --> 00:28:32,080 Ας σκεφτούμε ένα εναλλακτικό σενάριο. 389 00:28:32,160 --> 00:28:36,720 Ότι το εξερεύνησε πρώτα μια μικρή ομάδα πολύ εξελιγμένων πλοηγών, 390 00:28:37,320 --> 00:28:40,240 πολύ πιο πίσω στην προϊστορία απ' όσο δεχόμαστε τώρα. 391 00:28:53,440 --> 00:28:55,120 Βάσει γενετικών δοκιμών, 392 00:28:55,200 --> 00:28:56,880 ξέρουμε ότι οι Ράπα Νούι 393 00:28:59,080 --> 00:29:02,240 κατάγονται από κάποιους σπουδαίους αρχαίους πλοηγούς, 394 00:29:02,320 --> 00:29:03,760 τους Πολυνήσιους. 395 00:29:05,600 --> 00:29:10,400 Οι Πολυνήσιοι ήταν απίστευτα προηγμένοι πλοηγοί και ναυτικοί 396 00:29:10,480 --> 00:29:12,840 και εγκαταστάθηκαν σε πολλά μέρη του Ειρηνικού 397 00:29:12,920 --> 00:29:16,480 κατά την πολυνησιακή επέκταση, πριν από περίπου 3.000 χρόνια. 398 00:29:18,240 --> 00:29:22,240 Η χρονολόγηση με άνθρακα των παλιότερων καταυλισμών εδώ δείχνει 399 00:29:22,320 --> 00:29:28,280 ότι το Ράπα Νούι ήταν από τα τελευταία νησιά όπου έφτασαν πριν από 1.100 χρόνια. 400 00:29:31,400 --> 00:29:35,640 Σύμφωνα με νέα μελέτη, οι πρώτοι άνθρωποι έφτασαν εδώ ακόμα πιο πρόσφατα, 401 00:29:35,720 --> 00:29:37,880 μόλις 800 χρόνια πριν ή λιγότερο. 402 00:29:48,000 --> 00:29:52,480 Κι όμως, θραύσματα μιας διαφορετικής, παλιότερης ιστορίας καταγωγής, 403 00:29:52,560 --> 00:29:55,160 που αντικρούουν αυτό το χρονοδιάγραμμα, 404 00:29:55,240 --> 00:29:57,240 έχουν διατηρηθεί ζωντανά εδώ. 405 00:29:57,920 --> 00:30:00,720 Έχω το προνόμιο να παρίσταμαι στον εορτασμό της. 406 00:30:10,120 --> 00:30:14,320 Οι προφορικές παραδόσεις κάνουν λόγο για μια πανάρχαιη πατρίδα, τη Χίβα, 407 00:30:14,400 --> 00:30:17,160 ένα μεγάλο νησί που το κατέστρεψε μια παγκόσμια πλημμύρα, 408 00:30:17,240 --> 00:30:19,720 αναγκάζοντας τους προγόνους τους να φύγουν. 409 00:30:22,200 --> 00:30:25,960 Σ' αυτό το αφήγημα, ο μέγας βασιλιάς του Χίβα, Χότου Ματούα, 410 00:30:26,560 --> 00:30:30,760 ειδοποιήθηκε ότι το νησιώτικο έθνος του θα ζούσε έναν τρομερό κατακλυσμό 411 00:30:30,840 --> 00:30:32,440 και θα βυθιζόταν για πάντα. 412 00:30:37,240 --> 00:30:38,560 Με οδηγό ένα όραμα, 413 00:30:38,640 --> 00:30:42,200 έστειλε επτά εκλεκτούς άνδρες με μονόξυλα ναυσιπλοΐας 414 00:30:44,360 --> 00:30:47,680 προς την ανατολή του ήλιου, σε αναζήτηση νέας πατρίδας. 415 00:30:49,760 --> 00:30:54,160 Έπειτα από ταξίδι εβδομάδων, έφτασαν με ασφάλεια στο νησί Ράπα Νούι, 416 00:30:54,240 --> 00:30:58,800 όπου αργότερα τους βρήκε ο Χότου Ματούα και εκατοντάδες άνθρωποι του λαού του 417 00:30:58,880 --> 00:31:01,280 για να δημιουργήσουν ξανά τον πολιτισμό τους. 418 00:31:08,280 --> 00:31:11,560 Άρα, έχουμε μια παράδοση πλημμύρας και εξερεύνησης 419 00:31:11,640 --> 00:31:14,480 και πρέπει να αναρωτηθούμε "Συνέβη όντως αυτό;" 420 00:31:15,560 --> 00:31:18,240 Πρέπει να γυρίσεις στην τελευταία Εποχή των Παγετώνων 421 00:31:19,000 --> 00:31:23,080 για να βρεις το είδος της πλημμύρας που θα βύθιζε ολόκληρη γη. 422 00:31:24,800 --> 00:31:27,680 Το όνομα του βυθισμένου νησιού, Χίβα, 423 00:31:27,760 --> 00:31:31,200 στη γλώσσα των Ράπα Νούι σημαίνει μακρινή γη, 424 00:31:31,280 --> 00:31:35,080 κάτι που δείχνει ότι αυτήν τη γη δεν τη γνώριζαν οι Πολυνήσιοι. 425 00:31:35,680 --> 00:31:41,880 Όμως, η άφιξη μιας επταμελούς ομάδας διά θαλάσσης έπειτα από μεγάλο κατακλυσμό 426 00:31:41,960 --> 00:31:45,320 {\an8}είναι μια παράδοση που συναντάται σε όλο τον αρχαίο κόσμο, 427 00:31:45,800 --> 00:31:47,840 {\an8}από τους Απκαλού της Μεσοποταμίας 428 00:31:49,680 --> 00:31:51,600 {\an8}ως τους επτά σοφούς της Αιγύπτου 429 00:31:52,680 --> 00:31:54,240 {\an8}και τους επτά ρίσι της Ινδίας. 430 00:31:55,960 --> 00:32:00,080 {\an8}Τέτοιες παραδόσεις μιλούν συχνά για μια μικρή ομάδα επιζώντων πλημμύρας 431 00:32:00,160 --> 00:32:03,600 που φτάνουν σε μια μακρινή γη σε εποχή χάους 432 00:32:03,680 --> 00:32:06,240 με αποστολή να επανεκκινήσουν τον πολιτισμό. 433 00:32:09,040 --> 00:32:13,560 Σύμπτωση; Μπορεί αυτές οι ιστορίες να είναι μνήμες πραγματικών γεγονότων 434 00:32:13,640 --> 00:32:17,080 που έζησαν πολλές αρχαίες κουλτούρες σε όλο τον κόσμο; 435 00:32:23,200 --> 00:32:26,640 Είναι σημαντικό ότι ο θρύλος του Χότου Ματούα και του Χίβα 436 00:32:26,720 --> 00:32:28,160 δεν διευκρινίζει εποχή. 437 00:32:33,760 --> 00:32:36,480 Αυτό με κάνει να αναρωτιέμαι μέσα μου 438 00:32:36,560 --> 00:32:38,920 πότε πρωτοκατοικήθηκε το Νησί του Πάσχα. 439 00:32:40,440 --> 00:32:43,240 Δεν αμφισβητώ την πολυνησιακή επέκταση. 440 00:32:43,320 --> 00:32:47,080 Δεν αμφισβητώ ότι ο πληθυσμός του Νησιού του Πάσχα σήμερα 441 00:32:47,160 --> 00:32:49,640 είναι πολυνησιακός πληθυσμός. 442 00:32:50,480 --> 00:32:53,040 Μήπως όμως εγκαταστάθηκε πιο παλιά; 443 00:33:05,200 --> 00:33:09,120 Αλίμονο, τα ίδια τα μοάι δεν βοηθούν να βρούμε την απάντηση. 444 00:33:10,880 --> 00:33:12,440 Τα χαρακτηριστικά μοάι 445 00:33:12,520 --> 00:33:15,720 κόπηκαν από ένα σχετικά μαλακό είδος βράχου, τον τόφφο, 446 00:33:16,360 --> 00:33:19,040 μια μορφή ηφαιστειακής τέφρας που πέτρωσε. 447 00:33:19,120 --> 00:33:21,400 Δεν μπορούν να χρονολογηθούν τα ίδια. 448 00:33:22,920 --> 00:33:24,880 Χωρίς απευθείας ενδείξεις 449 00:33:24,960 --> 00:33:27,960 για την εποχή που λαξεύτηκαν τα μεγαλιθικά αγάλματα, 450 00:33:28,680 --> 00:33:31,960 οι αρχαιολόγοι στηρίχτηκαν στη χρονολόγηση της οργανικής ύλης 451 00:33:32,040 --> 00:33:36,080 που είναι ενσωματωμένη στα άχου όπου στέκουν πολλά από τα μοάι. 452 00:33:37,640 --> 00:33:39,880 Για παράδειγμα, το Άχου Νάου Νάου 453 00:33:40,880 --> 00:33:45,080 χρονολογήθηκε και βρέθηκε ηλικίας μεταξύ 400 και 900 ετών. 454 00:33:50,600 --> 00:33:55,080 Άρα, τότε θεωρούν οι ιστορικοί ότι άρχισαν οι νησιώτες να φτιάχνουν τα μοάι. 455 00:33:57,720 --> 00:33:59,440 Αν όμως ίσχυε αυτό, 456 00:33:59,520 --> 00:34:02,000 σημαίνει ότι έπειτα από λίγους αιώνες, 457 00:34:02,080 --> 00:34:06,040 ζώντας απλά, χωρίς σημάδια ανάπτυξης των απαραίτητων δεξιοτήτων, 458 00:34:07,000 --> 00:34:10,880 οι Ράπα Νούι καταπιάστηκαν ξαφνικά με αυτό το έργο μαμούθ, 459 00:34:12,360 --> 00:34:16,520 που συνεχίστηκε μέχρι λίγες δεκαετίες προτού φτάσουν οι Ευρωπαίοι. 460 00:34:18,640 --> 00:34:23,040 Πολλές βάσεις είναι πολύ χοντροκομμένες σε σχέση με τα αγάλματα. 461 00:34:23,120 --> 00:34:25,280 Και πρέπει να αναρωτηθούμε το εξής: 462 00:34:25,360 --> 00:34:29,240 είναι όντως ίδιας ηλικίας με τα αγάλματα που στέκουν πάνω τους; 463 00:34:29,840 --> 00:34:33,360 Ή είναι πιθανό να ξαναφτιάχτηκαν τα αγάλματα 464 00:34:33,440 --> 00:34:35,360 από αργοπορημένους επισκέπτες, 465 00:34:35,440 --> 00:34:38,600 δίνοντάς μας μια τελείως ψευδή ιδέα της ηλικίας τους 466 00:34:38,680 --> 00:34:40,480 κρίνοντας μόνο από τις βάσεις; 467 00:34:43,360 --> 00:34:47,880 Άλλωστε, σε όλη την ιστορία, πολλά αντικείμενα μεγάλης πολιτισμικής αξίας 468 00:34:47,960 --> 00:34:51,520 μετακινήθηκαν αργότερα και εκτέθηκαν σε νεότερο περιβάλλον. 469 00:34:53,800 --> 00:34:57,120 {\an8}Στη Βενετία, οι τέσσερις τετράρχες της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου 470 00:34:57,200 --> 00:35:02,960 {\an8}λαξεύτηκαν στην Κωνσταντινούπολη 900 χρόνια προτού εγκατασταθούν εδώ. 471 00:35:05,520 --> 00:35:08,520 {\an8}Και το αναγεννησιακό συντριβάνι μπροστά από το Πάνθεον της Ρώμης 472 00:35:08,600 --> 00:35:12,760 {\an8}δεν είναι τόσο παλιό όσο ο αιγυπτιακός οβελίσκος που στηρίζει. 473 00:35:15,480 --> 00:35:18,760 Πολλά από αυτά τα αγάλματα μετακινήθηκαν, μεταφέρθηκαν, 474 00:35:18,840 --> 00:35:20,440 τοποθετήθηκαν αλλού. 475 00:35:20,520 --> 00:35:23,160 Και πρέπει να μην αποκλείουμε την πιθανότητα 476 00:35:23,240 --> 00:35:25,480 να υπήρχαν ήδη τα αγάλματα 477 00:35:25,560 --> 00:35:28,360 όταν έφτασαν οι πρώτοι Πολυνήσιοι. 478 00:35:29,680 --> 00:35:33,120 Κι ότι οι νέοι άποικοι κατά κάποιον τρόπο τα υιοθέτησαν 479 00:35:33,200 --> 00:35:35,360 και τα ενέταξαν στην κουλτούρα τους. 480 00:35:37,440 --> 00:35:40,040 Την ιδέα αυτή στηρίζει το Άχου Νάου Νάου, 481 00:35:40,560 --> 00:35:44,120 που χρησιμοποιεί άλλο κεφάλι μοάι, πολύ φθαρμένο, 482 00:35:44,640 --> 00:35:48,200 ως θεμέλιο λίθο του, που ανακυκλώθηκε γι' αυτόν τον σκοπό. 483 00:35:55,200 --> 00:35:59,400 Άλλο ένα στοιχείο ότι τα μοάι ίσως είναι πολύ παλιότερα απ' όσο νομίζαμε 484 00:35:59,960 --> 00:36:02,080 βρίσκεται στο σβησμένο ηφαίστειο, 485 00:36:02,640 --> 00:36:05,880 απ' όπου εξορύχθηκαν και πήραν σχήμα σχεδόν όλοι οι μεγάλιθοι. 486 00:36:10,680 --> 00:36:14,520 Στα νοτιοανατολικά του νησιού βρίσκεται ένα σβησμένο ηφαίστειο, 487 00:36:14,600 --> 00:36:16,120 το Ράνο Ραράκου. 488 00:36:17,480 --> 00:36:20,200 Είναι δραματικό χαρακτηριστικό του τοπίου. 489 00:36:22,600 --> 00:36:27,840 Και στις πλαγιές του υπάρχουν τα απομεινάρια εκατοντάδων ημιτελών μοάι. 490 00:36:29,280 --> 00:36:32,720 Είναι όντως ένα από τα πιο μυστηριώδη μέρη του κόσμου. 491 00:36:39,600 --> 00:36:43,000 Σχεδόν 400 μοάι βρίσκονται σκόρπια γύρω από το ηφαίστειο… 492 00:36:48,080 --> 00:36:50,080 σε διάφορα στάδια ολοκλήρωσης. 493 00:37:02,560 --> 00:37:05,360 Κάποια απλώς κρυφοκοιτάζουν πάνω από το έδαφος, 494 00:37:05,440 --> 00:37:08,800 ενώ οι σκυμμένοι κορμοί τους είναι θαμμένοι σε βαθύ ίζημα. 495 00:37:10,840 --> 00:37:15,320 Αυτή η ιζηματογένεση ίσως οφείλεται σε κατολισθήσεις, χειμάρρους λάσπης, 496 00:37:15,400 --> 00:37:17,160 ή ακόμα και σε τσουνάμι. 497 00:37:20,600 --> 00:37:25,480 Αλλά παρότι ίσως γέρνουν, τα περισσότερα παραμένουν στητά, 498 00:37:25,560 --> 00:37:27,120 όχι σωριασμένα στην τύχη, 499 00:37:27,200 --> 00:37:30,280 όπως θα περίμενες αν ένα τέτοιο γεγονός ήταν η αιτία. 500 00:37:32,640 --> 00:37:34,560 Άρα, τι συνέβη πραγματικά εδώ; 501 00:37:36,200 --> 00:37:39,440 Επί αιώνες, το ίζημα έκρυβε τα τεκμήρια. 502 00:37:41,040 --> 00:37:45,760 Μέχρι το 1914, όταν οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν τις ανασκαφές. 503 00:37:47,160 --> 00:37:49,000 Όπως δείχνει αυτή η φωτογραφία, 504 00:37:49,080 --> 00:37:53,000 κάποια μοάι είναι πολύ παραπάνω από κεφάλι και ώμους. 505 00:37:53,080 --> 00:37:56,760 Περιλαμβάνουν ολόκληρο κορμό χωμένο βαθιά στην πλαγιά, 506 00:38:00,120 --> 00:38:04,120 ένα εύρημα που αποκαλύφθηκε στον κόσμο μόλις τη δεκαετία του 1950 507 00:38:04,200 --> 00:38:07,080 από τον διάσημο εθνογράφο Τορ Χάιερνταλ. 508 00:38:11,200 --> 00:38:13,720 Ο Τορ Χάιερνταλ ήταν ξεχωριστός άνθρωπος. 509 00:38:13,800 --> 00:38:16,720 Είχα την τύχη να τον συναντήσω πάνω από μία φορές. 510 00:38:17,640 --> 00:38:19,840 Αμφισβητούσε πρόθυμα τις συμβάσεις. 511 00:38:19,920 --> 00:38:24,760 Ήταν σίγουρος ότι έλειπαν κάποια κομμάτια από την ιστορία του παρελθόντος μας. 512 00:38:24,840 --> 00:38:28,960 Και προσπάθησε να μας δείξει ότι βαθιά στην προϊστορία 513 00:38:29,040 --> 00:38:32,120 οι αρχαίοι άνθρωποι ήταν ικανοί για επιτεύγματα 514 00:38:32,200 --> 00:38:35,760 που τείναμε να αποδίδουμε σε πολύ μεταγενέστερες περιόδους. 515 00:38:37,560 --> 00:38:40,680 Όπως αυτό το μυστηριώδες έργο της κατασκευής των μοάι. 516 00:38:42,120 --> 00:38:43,240 Οι αρχαιολόγοι λένε 517 00:38:43,320 --> 00:38:47,040 ότι το τελευταίο μοάι λαξεύτηκε πριν από 400 χρόνια περίπου. 518 00:38:47,640 --> 00:38:51,320 Αλλά φαίνεται απίθανο, σε τόσο μικρό νησί, 519 00:38:51,880 --> 00:38:56,400 να συσσωρεύτηκε γύρω τους μια τόσο τεράστια ποσότητα ιζήματος 520 00:38:56,480 --> 00:38:57,960 σε τόσο σύντομο χρόνο. 521 00:38:59,880 --> 00:39:03,160 Κανένα από αυτά τα μοάι δεν δείχνει να θάφτηκε σκόπιμα. 522 00:39:04,200 --> 00:39:06,280 Άρα, υπάρχει άλλη εξήγηση; 523 00:39:09,160 --> 00:39:13,560 Μήπως βλέπουμε απλώς το τελικό αποτέλεσμα μιας διαδικασίας ιζηματογένεσης 524 00:39:13,640 --> 00:39:17,120 η οποία διήρκεσε όχι εκατοντάδες, αλλά χιλιάδες χρόνια; 525 00:39:19,640 --> 00:39:21,560 Το πρόβλημα με αυτήν τη θεωρία; 526 00:39:21,640 --> 00:39:25,320 Δεν υπάρχουν τεκμήρια ότι ζούσαν άνθρωποι εδώ τόσο παλιά. 527 00:39:26,800 --> 00:39:27,840 Ή μήπως υπάρχουν; 528 00:40:03,960 --> 00:40:06,040 {\an8}Υποτιτλισμός: Σοφία Σκουλικάρη