1
00:00:15,200 --> 00:00:18,440
Η αγιαουάσκα είναι επιστημονική
εφεύρεση του Αμαζονίου.

2
00:00:20,040 --> 00:00:21,960
Είναι πανίσχυρο παραισθησιογόνο,

3
00:00:23,440 --> 00:00:27,760
σημαντικό για την πνευματικότητα
των αυτοχθόνων και νόμιμο στο Περού.

4
00:00:29,160 --> 00:00:34,040
Είχα κι εγώ πολλές εμπειρίες με αγιαουάσκα
με την καθοδήγηση σαμάνου.

5
00:00:35,880 --> 00:00:39,680
Και θεωρώ ότι η χρήση της
είναι πολύ παλιότερη απ' όσο νομίζουμε,

6
00:00:40,160 --> 00:00:42,720
ιδίως αν σκεφτείς τι έργα τέχνης εμπνέει.

7
00:00:45,720 --> 00:00:47,640
Υπάρχουν απίστευτα οράματα.

8
00:00:47,720 --> 00:00:49,280
Εννιά στις δέκα φορές,

9
00:00:49,360 --> 00:00:51,880
εκφράζονται με γεωμετρικά μοτίβα.

10
00:00:53,360 --> 00:00:55,400
Και μετά τα πρώτα αυτά οράματα,

11
00:00:55,480 --> 00:00:58,680
πολλοί αναφέρουν συναντήσεις
με φανταστικά όντα.

12
00:01:00,360 --> 00:01:05,680
Ενίοτε αυτές οι οντότητες
είναι μίγμα ζώου και ανθρώπου,

13
00:01:05,760 --> 00:01:07,520
του λεγόμενου θηριανθρώπου,

14
00:01:07,600 --> 00:01:11,160
από τις λέξεις "θηρίο" και "άνθρωπος".

15
00:01:11,240 --> 00:01:13,440
Συναντάς συχνά αυτές τις οντότητες.

16
00:01:14,800 --> 00:01:18,240
Αυτό που με συναρπάζει
είναι ότι τεκμήρια χρήσης αγιαουάσκα

17
00:01:18,320 --> 00:01:20,600
και των οραμάτων που εμπνέει

18
00:01:20,680 --> 00:01:22,640
βρίσκονται όχι μόνο στον Αμαζόνιο

19
00:01:22,720 --> 00:01:26,680
αλλά και σε πολλές άλλες τοποθεσίες
που εξερεύνησα στη Ν. Αμερική.

20
00:01:29,280 --> 00:01:33,400
{\an8}Στο Κούσκο, οι Ινκας χρησιμοποιούσαν
το αφέψημα σε ανθρώπινες θυσίες

21
00:01:34,040 --> 00:01:36,960
για να βοηθήσουν το θύμα
να περάσει στην άλλη ζωή.

22
00:01:38,280 --> 00:01:41,080
Και τα έργα τέχνης τους,
με μοτίβα και φιγούρες,

23
00:01:41,160 --> 00:01:44,960
μοιάζουν πολύ με τη σύγχρονη τέχνη
που εμπνέει η αγιαουάσκα.

24
00:01:46,920 --> 00:01:49,360
{\an8}Στο προϊνκαϊκό Τιουανάκου της Βολιβίας,

25
00:01:49,960 --> 00:01:53,800
βρέθηκε πως τα αντικείμενα που κρατά
αυτό το άγαλμα των 1.000 ετών

26
00:01:54,720 --> 00:01:57,680
είναι δίσκοι για εισρόφηση
παραισθησιογόνας σκόνης,

27
00:01:59,120 --> 00:02:02,600
ενώ πολλά αγγεία του Τιουανάκου
έχουν γεωμετρικά σχέδια

28
00:02:02,680 --> 00:02:06,640
και φανταστικές οντότητες,
προϊόν μάλλον ψυχεδελικών οραμάτων.

29
00:02:08,600 --> 00:02:13,000
Τα ίδια οράματα βλέπεις και σε είδη
παραδοσιακής τέχνης του Αμαζονίου.

30
00:02:15,880 --> 00:02:18,400
Θυμίζει την περίπτωση των Τουκάνο,

31
00:02:18,920 --> 00:02:21,880
που κατά κανόνα
ζωγραφίζουν σε μη μόνιμα μέσα.

32
00:02:23,080 --> 00:02:26,880
Ζωγραφίζουν στις μαλόκα,
τις κοινοτικές κατοικίες.

33
00:02:26,960 --> 00:02:28,840
{\an8}Βλέπεις μια συνέχεια εδώ.

34
00:02:31,000 --> 00:02:35,360
Θυμάστε τον μύθο των Τουκάνο
που μιλά για τους δασκάλους τους,

35
00:02:35,440 --> 00:02:37,920
την κόρη του Ήλιου
και τους συντρόφους της;

36
00:02:39,520 --> 00:02:42,200
Είναι ενδιαφέρον
ότι η ιστορία δεν τελειώνει

37
00:02:42,280 --> 00:02:45,760
με την αποχώρηση των μυστικιστικών
εκπολιτιστών ηρώων.

38
00:02:47,800 --> 00:02:48,960
Κατά την παράδοση,

39
00:02:49,040 --> 00:02:52,360
αφού φρόντισαν να μπορεί η γη
να συντηρήσει τους νεοφερμένους,

40
00:02:52,440 --> 00:02:55,760
τα θεϊκά όντα άφησαν ανοιχτό
έναν δίαυλο επικοινωνίας

41
00:02:55,840 --> 00:02:58,840
για να τον χρησιμοποιούν
οι άνθρωποι σε κάθε ανάγκη.

42
00:02:58,920 --> 00:03:02,880
Η δίοδος αυτή είναι το αφέψημα
που γνωρίζουμε σήμερα ως αγιαουάσκα.

43
00:03:05,560 --> 00:03:09,840
Αγιαουάσκα σημαίνει "αμπέλι των ψυχών"
στα κέτσουα, τη γλώσσα των Ίνκας.

44
00:03:11,040 --> 00:03:14,280
Αλλά θεωρώ ότι η χρήση της
προϋπήρχε κατά πολύ των Ίνκας.

45
00:03:14,760 --> 00:03:19,600
Εδώ αποκτά ενδιαφέρον το θέμα
της πανάρχαιης τέχνης της βραχογραφίας.

46
00:03:21,920 --> 00:03:26,360
{\an8}Αυτές οι βραχογραφίες από το μέρος
του Αμαζονίου όπου ζουν σήμερα οι Τουκάνο

47
00:03:26,840 --> 00:03:31,200
εξερευνούν τα ίδια θέματα που βλέπουμε
στα έργα που εμπνέει η αγιαουάσκα.

48
00:03:32,360 --> 00:03:38,240
Δεν μπορώ να μην παρατηρήσω
ότι υπάρχουν παρόμοια, συνδεόμενα μοτίβα.

49
00:03:38,320 --> 00:03:40,400
Βλέπουμε θηριανθρώπους,

50
00:03:40,480 --> 00:03:42,920
όντα που είναι μισά ζώα, μισά άνθρωποι.

51
00:03:43,000 --> 00:03:43,880
Όπως εδώ.

52
00:03:45,080 --> 00:03:47,200
Βλέπουμε γεωμετρικά μοτίβα.

53
00:03:47,720 --> 00:03:49,040
Βλέπουμε φίδια.

54
00:03:49,120 --> 00:03:50,880
Το θεωρώ τεράστιο μυστήριο

55
00:03:50,960 --> 00:03:54,520
ότι ανακύπτουν
τα ίδια θέματα ξανά και ξανά.

56
00:03:56,600 --> 00:04:01,480
Κι όμως, αυτές οι εικόνες δημιουργήθηκαν
την τελευταία Εποχή των Παγετώνων.

57
00:04:05,600 --> 00:04:10,520
Αυτό δείχνει ότι η αγιαουάσκα
χρησιμοποιούνταν πριν από 13.000 χρόνια.

58
00:04:10,600 --> 00:04:12,920
Λογικό συμπέρασμα, κρίνοντας από τα έργα.

59
00:04:13,000 --> 00:04:14,200
Ακριβώς.

60
00:04:17,080 --> 00:04:20,400
Αν ισχύει, οι συνέπειες είναι τρομερές.

61
00:04:23,520 --> 00:04:29,000
Θα πει πως οι αυτόχθονες του Αμαζονίου
γνώριζαν τη χημεία της αγιαουάσκα

62
00:04:30,840 --> 00:04:32,760
ήδη από την Εποχή των Παγετώνων.

63
00:04:45,120 --> 00:04:48,960
{\an8}ΑΡΧΑΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
Η ΑΜΕΡΙΚΗ

64
00:04:55,000 --> 00:04:58,080
Η γεωμετρία, τα σπειροειδή μοτίβα,

65
00:04:58,800 --> 00:05:02,400
είναι από τις πιο ξεχωριστές πτυχές
της ψυχεδελικής εμπειρίας.

66
00:05:04,160 --> 00:05:08,080
Αυτά τα γεωμετρικά οράματα
ίσως εξηγούν ένα μυστήριο που είδαμε

67
00:05:08,160 --> 00:05:11,240
στην αρχή της εξερεύνησης
της αμερικανικής ηπείρου.

68
00:05:13,760 --> 00:05:16,720
{\an8}Τα πελώρια γεωγλυφικά
που προβάλλουν από τη ζούγκλα

69
00:05:16,800 --> 00:05:19,160
{\an8}στο νοτιοδυτικό άκρο του Αμαζονίου.

70
00:05:20,880 --> 00:05:24,600
Εκπλήσσομαι από την επανάληψη
της γεωμετρικής ιδέας

71
00:05:24,680 --> 00:05:27,680
που βρίσκουμε συνεχώς.
Είτε η τέχνη είναι σύγχρονη

72
00:05:27,760 --> 00:05:30,480
είτε είναι 13.000 ετών, τη βρίσκουμε εδώ.

73
00:05:30,560 --> 00:05:34,080
Αναρωτιέμαι αν αυτά τα γεωμετρικά ορύγματα

74
00:05:34,160 --> 00:05:36,240
είναι κι αυτά έργο της αγιαουάσκα.

75
00:05:36,320 --> 00:05:40,400
Ναι, της αγιαουάσκα
ή άλλων παραισθησιογόνων φυτών.

76
00:05:40,480 --> 00:05:42,280
Υπάρχουν πολλά φυτά.

77
00:05:42,360 --> 00:05:48,120
Πίσω από κάθε κουλτούρα βρίσκεις
κάποιου είδους παραισθησιογόνο φυτό.

78
00:05:50,560 --> 00:05:57,360
Αυτά τα γεωγλυφικά φαίνονται να είναι
μια τρισδιάστατη έκφραση,

79
00:05:57,440 --> 00:06:01,800
τεράστιας κλίμακας,
ακριβώς του είδους οραμάτων

80
00:06:01,880 --> 00:06:06,280
που προκαλεί η κατανάλωση
μιας ουσίας όπως η αγιαουάσκα,

81
00:06:06,360 --> 00:06:10,040
όπου τα πρώτα που βλέπεις
είναι γεωμετρικά μοτίβα.

82
00:06:12,640 --> 00:06:17,200
Νομίζω ότι βλέπουμε μια έκφραση
της ίδιας παρόρμησης σε άλλα μέσα.

83
00:06:19,960 --> 00:06:23,920
Κι αν τα γεωγλυφικά του Αμαζονίου
προέκυψαν από παραισθήσεις,

84
00:06:24,680 --> 00:06:28,800
τότε πρέπει να αναρωτηθούμε
πού αλλού είχαν αυτήν την έμπνευση,

85
00:06:29,560 --> 00:06:31,560
για έναν σημαντικό λόγο.

86
00:06:32,360 --> 00:06:37,200
Επειδή αυτά το ορύγματα
μοιάζουν πολύ με τα γεωμετρικά ορύγματα

87
00:06:37,280 --> 00:06:38,720
{\an8}στη Βόρεια Αμερική,

88
00:06:39,520 --> 00:06:40,960
{\an8}στην πολιτεία του Οχάιο.

89
00:06:43,080 --> 00:06:46,160
Τα Τελετουργικά Ορύγματα των Χόπγουελ,
όπως λέγονται,

90
00:06:46,240 --> 00:06:50,240
αποδίδονται σε έναν πολιτισμό
γνωστό σήμερα ως Χόπγουελ,

91
00:06:51,040 --> 00:06:55,000
που άνθισε στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών
πριν από 2.200 χρόνια.

92
00:06:55,080 --> 00:06:59,440
Τεράστια χαντάκια και αναχώματα
σε ακριβή γεωμετρική διάταξη.

93
00:07:00,560 --> 00:07:04,000
Θα μπορούσες να βάλεις
τα ορύγματα του Αμαζονίου

94
00:07:04,080 --> 00:07:07,360
στο Οχάιο και το αντίστροφο.

95
00:07:09,200 --> 00:07:13,640
Κι όμως, φαίνονται να δημιουργήθηκαν
από ασύνδετες μεταξύ τους κουλτούρες.

96
00:07:14,520 --> 00:07:20,000
Εδώ ακριβώς είναι που δεν δέχομαι
τη σύμπτωση ως εξήγηση.

97
00:07:20,080 --> 00:07:23,920
Νομίζω πως όταν βλέπουμε μια ιδέα
να εμφανίζεται ξανά και ξανά

98
00:07:24,000 --> 00:07:26,720
σε εντελώς διαφορετικές
γεωγραφικές τοποθεσίες,

99
00:07:28,640 --> 00:07:32,920
{\an8}αυτό που βλέπουμε είναι μια παρακαταθήκη
ιδεών που κληροδοτήθηκε

100
00:07:33,000 --> 00:07:36,000
{\an8}και εκφράστηκε
σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

101
00:07:36,080 --> 00:07:39,160
{\an8}Όμως, πολύ αρχαία είναι η ιδέα

102
00:07:39,240 --> 00:07:42,360
και όχι απαραιτήτως
η κατασκευή που βλέπουμε.

103
00:07:44,760 --> 00:07:49,160
Σε αντίθεση με εκείνα του Αμαζονίου,
όπου η έρευνα τώρα ξεκινά,

104
00:07:51,280 --> 00:07:55,080
τα ορύγματα του Οχάιο μελετώνται
πάνω από έναν αιώνα τώρα.

105
00:07:56,000 --> 00:08:00,200
Και ξέρουμε ότι δεν είναι μόνο
ενδιαφέροντα γεωμετρικά σχήματα.

106
00:08:02,800 --> 00:08:06,640
Πολλά ορύγματα του Οχάιο,
όπως το ομοίωμα του Υψώματος του Φιδιού,

107
00:08:07,240 --> 00:08:11,880
εμφανίζουν ακριβή ευθυγράμμιση
με συγκεκριμένα ηλιοστάσια και ισημερίες.

108
00:08:13,920 --> 00:08:18,000
Παραδόξως, όμως, ενίοτε είναι φτιαγμένα
έτσι ώστε να ευθυγραμμίζονται

109
00:08:18,080 --> 00:08:21,000
και με ακόμα πιο περίπλοκους
σεληνιακούς κύκλους.

110
00:08:22,600 --> 00:08:26,280
Είναι ένα από τα περίεργα
του αρχαίου κόσμου

111
00:08:26,360 --> 00:08:33,200
ότι υπήρχε πολύ έντονο ενδιαφέρον
για το τι συνέβαινε στο στερέωμα.

112
00:08:35,360 --> 00:08:38,320
Αυτά τα απίστευτα έργα
αστρονομικής παρατήρησης

113
00:08:38,400 --> 00:08:41,680
έγιναν από αρχαίους Αμερικανούς
κάπου 2.000 χρόνια πριν,

114
00:08:43,080 --> 00:08:44,400
ή ίσως πολύ παλιότερα,

115
00:08:45,880 --> 00:08:49,560
και τα βρίσκουμε και σε άλλα
υψώματα της Βόρειας Αμερικής.

116
00:08:51,120 --> 00:08:53,800
{\an8}Σε τοποθεσίες όπως το χιλίων ετών Καχόκια

117
00:08:55,400 --> 00:08:57,840
{\an8}και το 3.000 ετών Πόβερτι Πόιντ,

118
00:08:59,160 --> 00:09:02,800
τοποθετημένο κι αυτό σκόπιμα
στα βόρεια μιας άλλης τοποθεσίας,

119
00:09:03,920 --> 00:09:07,800
{\an8}του Υψώματος του Λόουερ Τζάκσον,
ηλικίας 5.000 ετών.

120
00:09:10,040 --> 00:09:14,520
Ποιος ξέρει ποια κωδικοποιημένη αστρονομία
περιμένει να ανακαλυφθεί

121
00:09:14,600 --> 00:09:17,800
στα γεωγλυφικά του Αμαζονίου
που βρέθηκαν πρόσφατα;

122
00:09:18,680 --> 00:09:22,000
Ξέρουμε ότι στην Αμερική
ζουν άνθρωποι επί δεκάδες χιλιετίες.

123
00:09:22,080 --> 00:09:25,680
Δεν πρέπει να αποκλείουμε
την πιθανότητα να τους δόθηκε χρόνος

124
00:09:25,760 --> 00:09:29,320
να αναπτύξουν κουλτούρα,
μια εξελιγμένη γνώση του στερεώματος

125
00:09:29,400 --> 00:09:31,480
και να την εκφράσουν σε μνημεία.

126
00:09:33,280 --> 00:09:36,080
Μπορούν αυτές οι λεπτομερείς
γνώσεις αστρονομίας

127
00:09:36,160 --> 00:09:39,640
να είναι ένδειξη
ότι ο χαμένος πολιτισμός που ψάχνω

128
00:09:39,720 --> 00:09:44,040
άφησε μια παρακαταθήκη ιδεών
και σε άλλα μέρη της Βόρειας Αμερικής;

129
00:09:53,960 --> 00:09:56,120
Στα 2.000 χιλιόμετρα από το Οχάιο…

130
00:10:02,240 --> 00:10:04,600
στη βορειοδυτική γωνία του Νέου Μεξικού,

131
00:10:05,320 --> 00:10:08,120
έχω φτάσει σε μια κρύα έρημο
σε μεγάλο υψόμετρο,

132
00:10:08,960 --> 00:10:11,760
σχηματισμένη από ψηλά οροπέδια
και λοφίσκους.

133
00:10:13,840 --> 00:10:16,680
Το εθνικό πάρκο Μπάντλαντς
των νοτιοδυτικών ΗΠΑ

134
00:10:16,760 --> 00:10:20,240
είναι ένας ερημότοπος
με ορίζοντες που κόβουν την ανάσα,

135
00:10:20,840 --> 00:10:22,920
που τους διακόπτουν αρχαία φαράγγια

136
00:10:23,000 --> 00:10:26,560
με σχεδόν κάθετους γκρεμούς από ψαμμίτη
και στις δύο πλευρές.

137
00:10:30,520 --> 00:10:34,280
Ίσως σκεφτείτε ότι η ερημική τοποθεσία
αυτού του ξερότοπου

138
00:10:34,360 --> 00:10:38,240
θα ήταν ακατάλληλη
για κάθε κατασκευή μεγάλης κλίμακας,

139
00:10:38,320 --> 00:10:40,480
είτε τώρα είτε στην αρχαιότητα.

140
00:10:41,360 --> 00:10:42,720
Αλλά θα κάνετε λάθος.

141
00:10:44,280 --> 00:10:45,200
Αυτό το φαράγγι

142
00:10:45,280 --> 00:10:49,280
φιλοξενεί έναν από τους κορυφαίους
αρχαιολογικούς χώρους της Β. Αμερικής.

143
00:10:52,320 --> 00:10:56,200
Δεκάδες αρχαίες κατασκευές
βρίσκονται διάσπαρτες για χιλιόμετρα

144
00:10:56,280 --> 00:10:57,920
στον πυθμένα της κοιλάδας,

145
00:10:59,080 --> 00:11:01,080
από μικρούς ανεξάρτητους θαλάμους

146
00:11:02,440 --> 00:11:05,440
μέχρι τεράστια αρχοντικά, όπως λέγονται.

147
00:11:07,440 --> 00:11:09,960
Αυτό είναι το φαράγγι Τσάκο.

148
00:11:10,640 --> 00:11:14,880
ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΣΑΚΟ
ΝΕΟ ΜΕΞΙΚΟ

149
00:11:17,280 --> 00:11:19,760
Παρά τις έρευνες για πάνω από έναν αιώνα,

150
00:11:21,080 --> 00:11:25,880
οι αρχαίες κατασκευές που βλέπουμε εδώ
στο φαράγγι Τσάκο παραμένουν αίνιγμα.

151
00:11:26,920 --> 00:11:31,200
Η προέλευση και ο ρόλος τους
προκαλούν ακόμα αντιπαραθέσεις.

152
00:11:36,680 --> 00:11:40,520
Στην καρδιά του μυστηρίου,
στη μέση του φαραγγιού,

153
00:11:44,200 --> 00:11:47,480
βρίσκεται το πιο επιβλητικό
όλων των αρχοντικών.

154
00:11:52,360 --> 00:11:56,200
Το μέρος αυτό λέγεται Πουέμπλο Μπονίτο,
δηλαδή "όμορφη πόλη".

155
00:11:59,760 --> 00:12:02,040
Σε ύψος πολλών ορόφων,

156
00:12:03,080 --> 00:12:05,120
είναι ένας λαβύρινθος από δωμάτια,

157
00:12:06,400 --> 00:12:07,240
διαδρόμους

158
00:12:09,000 --> 00:12:12,720
και τεράστιους κυκλικούς
ημιυπόγειους περιφραγμένους χώρους.

159
00:12:14,760 --> 00:12:18,120
Ακόμα και σήμερα,
αιώνες μετά τη διακοπή των εργασιών,

160
00:12:18,200 --> 00:12:20,000
αιχμαλωτίζει το βλέμμα.

161
00:12:22,080 --> 00:12:25,600
Το Πουέμπλο Μπονίτο
είναι ένα τεράστιο κατασκευαστικό έργο.

162
00:12:27,520 --> 00:12:29,840
Εκατοντάδες δωμάτια έχουν σχεδιαστεί,

163
00:12:32,160 --> 00:12:37,000
πολλά έχουν χτιστεί μυστηριωδώς,
χωρίς εμφανή είσοδο ή έξοδο.

164
00:12:39,880 --> 00:12:42,400
Οι αρχαιολόγοι εργάζονται
επί δεκαετίες εδώ

165
00:12:42,480 --> 00:12:44,560
και έχουν βρει πολλά και σημαντικά.

166
00:12:45,720 --> 00:12:48,160
Ωστόσο, ακόμα προκαλεί σύγχυση.

167
00:12:52,160 --> 00:12:54,720
Για ένα πράγμα
μπορούμε να είμαστε σίγουροι.

168
00:12:54,800 --> 00:12:57,880
Πώς θα ήταν το Πουέμπλο Μπονίτο
στην ακμή του.

169
00:13:01,040 --> 00:13:03,680
Το συγκρότημα ήταν ένα τεράστιο ημικύκλιο

170
00:13:04,320 --> 00:13:07,520
με κάθετους τείχους
που έβλεπαν στο φαράγγι.

171
00:13:08,640 --> 00:13:13,200
Ορθογώνια κτίρια ήταν στοιβαγμένα
μέσα στην καμπύλη, τέσσερις ορόφους ψηλά,

172
00:13:15,760 --> 00:13:18,160
δημιουργώντας ως και 800 δωμάτια,

173
00:13:18,680 --> 00:13:22,520
γύρω από μια πλατεία
χωρισμένη στα δύο από έναν κεντρικό τοίχο

174
00:13:23,000 --> 00:13:27,320
με πολλές κυκλικές
ημιυπόγειες κατασκευές σε κάθε πλευρά.

175
00:13:30,880 --> 00:13:33,000
Ποιοι το κατασκεύασαν;

176
00:13:33,080 --> 00:13:36,360
Και γιατί πήγαν τόσο μακριά

177
00:13:36,440 --> 00:13:39,200
για να φτιάξουν
αυτό το εξαιρετικό οικοδόμημα;

178
00:13:43,440 --> 00:13:48,920
{\an8}Ο Νέιθαν Χάτφιλντ, επίσημα αναγνωρισμένος
επικεφαλής ερμηνευτής του φαραγγιού,

179
00:13:49,480 --> 00:13:52,160
μελετά τις κατασκευές του
μια δεκαετία τώρα.

180
00:13:56,760 --> 00:13:58,440
Μίλησέ μας για τον χώρο εδώ.

181
00:13:59,120 --> 00:14:03,200
Αυτή η κατασκευή ήταν η μεγαλύτερη
στη Βόρεια Αμερική

182
00:14:03,280 --> 00:14:06,360
μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα.

183
00:14:09,360 --> 00:14:13,160
Οι αρχαιολόγοι δεν μπορούσαν
να χρονολογήσουν την ίδια την πέτρα.

184
00:14:13,920 --> 00:14:18,560
Αλλά με την ακριβέστατη μέθοδο
δεντροχρονολόγησης των ξύλινων δοκαριών

185
00:14:18,640 --> 00:14:21,920
κατάφεραν να προσδιορίσουν
διάφορες φάσεις κατασκευής.

186
00:14:24,080 --> 00:14:26,520
Αυτό δεν χτίστηκε σε μία και μόνη στιγμή.

187
00:14:26,600 --> 00:14:29,800
Χτίστηκε σε διάστημα μερικών αιώνων.

188
00:14:29,880 --> 00:14:32,680
Για το παλιότερο κομμάτι
του Πουέμπλο Μπονίτο,

189
00:14:32,760 --> 00:14:34,880
για τι αριθμούς μιλάμε;

190
00:14:34,960 --> 00:14:37,240
Άρχισε να χτίζεται περίπου το 850.

191
00:14:37,840 --> 00:14:39,720
- Το 850 μ.Χ.;
- Το 850 μ.Χ.

192
00:14:39,800 --> 00:14:40,640
Ναι.

193
00:14:41,160 --> 00:14:47,360
Και η κατασκευή συνεχίστηκε τουλάχιστον
για 200 χρόνια, ίσως και λίγο παραπάνω.

194
00:14:48,000 --> 00:14:51,840
Αυτό έγινε προτού εγκατασταθούν
οι σημερινοί κάτοικοι του Πουέμπλο

195
00:14:53,960 --> 00:14:56,680
όπως οι Χόπι, οι Ζούνι και οι Άκομα.

196
00:14:59,880 --> 00:15:05,040
Το Πουέμπλο Μπονίτο χτίστηκε
από τους προγονικούς λαούς του Πουέμπλο.

197
00:15:05,120 --> 00:15:06,880
Για άγνωστους σ' εμάς λόγους,

198
00:15:06,960 --> 00:15:12,040
επέλεξαν το φαράγγι Τσάκο
ως κέντρο της κουλτούρας τους.

199
00:15:12,840 --> 00:15:17,520
Και το Πουέμπλο Μπονίτο
έγινε το μεγαλύτερο κτίριο

200
00:15:17,600 --> 00:15:19,520
αυτού του πολιτισμικού κέντρου.

201
00:15:21,280 --> 00:15:24,600
Ένα πολιτισμικό κέντρο που,
όπως και το Πουέμπλο Μπονίτο,

202
00:15:24,680 --> 00:15:27,360
διέθετε πάνω από δέκα άλλα
μεγάλα αρχοντικά.

203
00:15:29,400 --> 00:15:34,080
Γιατί έφτιαξαν όλες αυτές τις κατασκευές
εδώ στο φαράγγι Τσάκο;

204
00:15:35,760 --> 00:15:39,640
Κατοικούσε εδώ κάποιος μόνιμος πληθυσμός;

205
00:15:40,280 --> 00:15:46,920
Όχι. Οι αρχαιολόγοι δεν βρήκαν ενδείξεις
ύπαρξης κάποιου τεράστιου πληθυσμού.

206
00:15:49,080 --> 00:15:54,080
Άρα, αν τα αρχοντικά δεν χτίστηκαν
για να φιλοξενήσουν ανθρώπους,

207
00:15:54,720 --> 00:15:56,160
ποιος ήταν ο ρόλος τους;

208
00:15:59,600 --> 00:16:04,440
Μέσα στα ερείπια, οι αρχαιολόγοι βρήκαν
πάνω από εκατό τελετουργικά ταφής

209
00:16:08,440 --> 00:16:12,680
μαζί με αγγεία
με εντυπωσιακά γεωμετρικά μοτίβα

210
00:16:13,880 --> 00:16:19,000
{\an8}και χειροτεχνήματα που γνωρίζουν ότι ήλθαν
από εκατοντάδες ή χιλιάδες χλμ. μακριά.

211
00:16:20,360 --> 00:16:23,800
{\an8}Βρίσκουμε ότι έγιναν τεράστιες προσπάθειες

212
00:16:24,840 --> 00:16:27,880
για να φτιαχτεί
ως ένα είδος κέντρου του κόσμου.

213
00:16:31,120 --> 00:16:33,760
Όσο προκύπτουν τα τεκμήρια γίνεται σαφές

214
00:16:33,840 --> 00:16:36,680
ότι μάλλον ήταν κέντρο προσκυνήματος

215
00:16:36,760 --> 00:16:41,920
όπου έρχονταν από παντού άνθρωποι
που τους είχε τραβήξει η μαγεία του χώρου.

216
00:16:42,960 --> 00:16:45,720
Είναι ξεκάθαρα κάτι σαν ιερός τόπος.

217
00:16:48,880 --> 00:16:54,480
Υπό το πρίσμα αυτό, οι κυκλικές κατασκευές
που βρίσκουμε σε όλα τα κτίρια του Τσάκο

218
00:16:54,560 --> 00:16:55,600
αποκτούν νόημα.

219
00:16:56,800 --> 00:17:00,160
Οι Χόπι, απόγονοι
των προγονικών κατοίκων του Πουέμπλο,

220
00:17:00,240 --> 00:17:02,720
αποκαλούν αυτές τις κατασκευές κίβα.

221
00:17:04,040 --> 00:17:08,320
Πες μου για τα κίβα.
Τι πιστεύεις πως ήταν και είναι;

222
00:17:08,920 --> 00:17:12,800
Είναι γενικά αποδεκτό ότι το κίβα
είναι χώρος τελετών.

223
00:17:12,880 --> 00:17:15,200
Υπάρχουν χαρακτηριστικά πολύ κοινά.

224
00:17:15,720 --> 00:17:17,200
Ο πάγκος.

225
00:17:17,280 --> 00:17:20,760
Στα μεγαλύτερα κίβα
βλέπεις κρύπτες στο πάτωμα.

226
00:17:20,840 --> 00:17:24,880
Τα περισσότερα έχουν
κάποια εστία για καύση ξύλου.

227
00:17:26,360 --> 00:17:28,880
Για τους Χόπι
και τους λαούς του Πουέμπλο σήμερα,

228
00:17:28,960 --> 00:17:32,760
το κίβα είναι ένας
πνευματικός και πολιτικός χώρος

229
00:17:32,840 --> 00:17:35,800
όπου συγκεντρώνονται για ιερές τελετές.

230
00:17:35,880 --> 00:17:37,800
Είναι μια συνεχιζόμενη παράδοση;

231
00:17:37,880 --> 00:17:40,200
- Και χρησιμοποιούνται για τελετές;
- Ναι.

232
00:17:41,120 --> 00:17:43,720
Τελετές που τότε και τώρα

233
00:17:43,800 --> 00:17:47,040
περιλαμβάνουν την κατανάλωση
μιας ειδικής μορφής καπνού.

234
00:17:49,000 --> 00:17:50,960
{\an8}Βόρεια του Τσάκο, στη Γιούτα,

235
00:17:51,600 --> 00:17:54,960
οι αρχαιολόγοι που μελετούν
μια αρχαία βάση εστίας

236
00:17:55,040 --> 00:17:57,560
βρήκαν σπόρους του παραισθησιογόνου είδους

237
00:17:58,280 --> 00:17:59,520
"καπνός κογιότ".

238
00:18:00,520 --> 00:18:04,120
Οι σπόροι που χρονολογήθηκαν
βρέθηκαν ηλικίας 12.300 ετών,

239
00:18:05,000 --> 00:18:09,080
δείχνοντας ότι ο καπνός χρησιμοποιούνταν
από την Εποχή των Παγετώνων.

240
00:18:09,800 --> 00:18:12,680
Πιθανόν τέτοια παραισθησιογόνα φυτά

241
00:18:12,760 --> 00:18:15,520
να χρησιμοποιούνταν
και χιλιάδες χρόνια μετά,

242
00:18:15,600 --> 00:18:17,040
σε τελετές του Τσάκο,

243
00:18:19,400 --> 00:18:22,600
όπως οι σαμάνοι του Αμαζονίου
χρησιμοποιούν αγιαουάσκα.

244
00:18:26,000 --> 00:18:29,000
Είναι πιθανό
αυτές οι σαμανιστικές παραδόσεις,

245
00:18:29,080 --> 00:18:31,080
χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά,

246
00:18:31,560 --> 00:18:34,920
να είναι παρακαταθήκη ενός κοινού,
πιο αρχαίου συστήματος πεποιθήσεων

247
00:18:35,000 --> 00:18:37,760
που άφησε τα ίχνη του σε όλη την Αμερική;

248
00:18:39,440 --> 00:18:42,640
Για να εξερευνήσω περαιτέρω
τα μυστήρια των κίβα,

249
00:18:42,720 --> 00:18:47,800
πηγαίνω στην άκρη του φαραγγιού,
1,5 χιλιόμετρο νότια του Πουέμπλο Μπονίτο,

250
00:18:49,080 --> 00:18:50,920
στο μεγαλύτερο κίβα απ' όλα,

251
00:18:52,840 --> 00:18:54,080
την Κάσα Ρινκονάδα.

252
00:18:57,840 --> 00:19:00,480
Αντίθετα με τα περισσότερα κίβα του Τσάκο,

253
00:19:00,560 --> 00:19:03,880
η Κάσα Ρινκονάδα ξεχωρίζει
από κάθε άλλο εκτενές κτίριο.

254
00:19:06,080 --> 00:19:08,040
Μέσα στον βυθισμένο περίφρακτο χώρο,

255
00:19:08,120 --> 00:19:11,160
βλέπεις στους τοίχους πόρτες σε σχήμα Τ,

256
00:19:11,880 --> 00:19:15,280
ανοίγματα σχεδόν απόλυτα απέναντι
σε βορρά και νότο.

257
00:19:17,640 --> 00:19:21,760
Όπως δείχνουν φωτογραφίες time-lapse,
ακριβώς πάνω από το κατώφλι

258
00:19:21,840 --> 00:19:25,600
ο νυχτερινός ουρανός περιστρέφεται
γύρω από τον Πολικό Αστέρα.

259
00:19:27,920 --> 00:19:31,400
Υπάρχει κάτι παράξενα οικείο
στην Κάσα Ρινκονάδα.

260
00:19:33,440 --> 00:19:37,160
{\an8}Μου θυμίζει τους μεγάλιθους της Εποχής
των Παγετώνων στο Γκεμπεκλί Τεπέ

261
00:19:37,240 --> 00:19:38,440
{\an8}στη μακρινή Τουρκία.

262
00:19:40,720 --> 00:19:44,360
Εκεί, αντίστοιχα βυθισμένοι,
κυκλικοί θάλαμοι σαν κίβα

263
00:19:45,160 --> 00:19:46,880
διαθέτουν κολόνες σε σχήμα Τ,

264
00:19:47,360 --> 00:19:50,800
επίσης ευθυγραμμισμένες
με συγκεκριμένα σημεία του ουρανού.

265
00:19:53,120 --> 00:19:55,320
Πώς όμως αυτές οι αρχαίες κατασκευές,

266
00:19:55,400 --> 00:19:58,880
τόσο μακρινές γεωγραφικά και χρονικά,

267
00:19:59,400 --> 00:20:00,760
συνδέονται μεταξύ τους;

268
00:20:01,520 --> 00:20:03,360
Δελεαζόμαστε να εικάσουμε.

269
00:20:04,440 --> 00:20:07,960
Και ο μύθος προέλευσης των Χόπι
δίνει ένα πιθανό στοιχείο.

270
00:20:09,200 --> 00:20:12,320
Οι Χόπι πιστεύουν
ότι ζούμε στον τέταρτο κόσμο,

271
00:20:12,400 --> 00:20:15,560
ότι υπήρξαν τρεις προηγούμενες αναδύσεις

272
00:20:15,640 --> 00:20:18,080
από κάποιου είδους υπόγειο βασίλειο.

273
00:20:22,920 --> 00:20:26,880
Σύμφωνα με τον θρύλο, αφού δημιούργησε
τα πρώτα ζωντανά πλάσματα,

274
00:20:27,440 --> 00:20:30,840
το πνεύμα του Ήλιου διέταξε
τη μαντατοφόρο Γιαγιά Αράχνη

275
00:20:31,440 --> 00:20:35,760
να οδηγήσει τις εξελισσόμενες
μορφές ζωής στους πρώτους δύο κόσμους.

276
00:20:38,720 --> 00:20:39,920
Στον τρίτο κόσμο,

277
00:20:40,000 --> 00:20:43,320
έδειξε στους πρώτους ανθρώπους
να υφαίνουν και να φτιάχνουν αγγεία

278
00:20:43,800 --> 00:20:45,800
και τη διαφορά καλού και κακού.

279
00:20:49,440 --> 00:20:52,000
Ωστόσο, κάποιοι συμπεριφέρθηκαν άσχημα.

280
00:20:54,840 --> 00:20:59,120
Δυσαρεστημένο, το πνεύμα του Ήλιου
είπε στους καλόκαρδους να προχωρήσουν.

281
00:21:00,960 --> 00:21:04,320
Ανέβηκαν από ένα μεγάλο καλάμι
σε ένα άνοιγμα του ουρανού.

282
00:21:05,480 --> 00:21:09,160
Εκεί, η Γιαγιά Αράχνη τούς βοήθησε
να βγουν στο νέο τους σπίτι,

283
00:21:09,640 --> 00:21:13,320
τον τέταρτο κόσμο,
όπου ζουν σήμερα οι απόγονοί τους.

284
00:21:16,840 --> 00:21:20,280
Οι Χόπι θεωρούν ιερό
ένα σπάνιο γεωλογικό φαινόμενο

285
00:21:20,360 --> 00:21:21,640
του Γκραν Κάνιον,

286
00:21:22,160 --> 00:21:25,480
πιστεύοντας ότι είναι όντως
το σημείο ανάδυσης του μύθου.

287
00:21:26,680 --> 00:21:28,320
Το λένε Σιπάπου.

288
00:21:30,040 --> 00:21:31,400
Δεν το πλησιάζεις,

289
00:21:31,480 --> 00:21:34,920
αλλά συμβολικά αναπαράγεται
σε όλο τον κόσμο των Χόπι.

290
00:21:38,080 --> 00:21:43,880
Στην κουλτούρα του Πουέμπλο, μια τρύπα
στο πάτωμα του κίβα λέγεται επίσης σιπάπου

291
00:21:43,960 --> 00:21:49,000
και θεωρείται τόπος απ' όπου οι αρχαίοι
αναδύθηκαν από προηγούμενο κόσμο,

292
00:21:49,080 --> 00:21:53,120
ο οποίος καταστράφηκε,
στον κόσμο όπου ζούμε σήμερα.

293
00:21:54,280 --> 00:21:57,040
Κι εδώ θέλω να κάνω μια σύγκριση

294
00:21:57,120 --> 00:21:59,440
που ίσως φανεί πολύ ακραία.

295
00:21:59,520 --> 00:22:04,080
Αναρωτιέμαι αν όλα αυτά
χρονολογούνται από μια εποχή

296
00:22:04,160 --> 00:22:08,160
που οι άνθρωποι ήταν απαραίτητο
να βρίσκουν καταφύγιο κάτω από τη γη.

297
00:22:08,640 --> 00:22:13,360
Και ξέρουμε ότι υπήρξε μια τέτοια εποχή
πριν από περίπου 12.800 χρόνια,

298
00:22:13,440 --> 00:22:15,400
στην αρχή της Νεότερης Δρυάδας.

299
00:22:17,520 --> 00:22:20,760
Παρότι ακόμα το μελετούν,
πολλοί επιστήμονες πιστεύουν

300
00:22:20,840 --> 00:22:24,200
ότι οι συγκλονιστικοί κατακλυσμοί
και πλημμύρες της εποχής

301
00:22:25,000 --> 00:22:27,920
προκλήθηκαν από κοσμικές
προσκρούσεις και εκρήξεις

302
00:22:28,400 --> 00:22:30,600
καθώς η Γη περνούσε από τα συντρίμμια

303
00:22:30,680 --> 00:22:32,680
ενός κομήτη που αποσυντίθετο.

304
00:22:35,680 --> 00:22:38,440
Αν ο εχθρός ήταν κίνδυνος εξ ουρανού,

305
00:22:38,520 --> 00:22:41,960
αν βλέπουμε τις προσκρούσεις
με κομμάτια γιγάντιου κομήτη,

306
00:22:42,520 --> 00:22:45,000
τότε οι υπόγειες κατασκευές έχουν νόημα.

307
00:22:45,880 --> 00:22:48,840
Αυτή η σύνδεση με το βαθύ παρελθόν
δεν είναι άμεση.

308
00:22:48,920 --> 00:22:51,720
Είναι αποθηκευμένη μνήμη
στην προφορική παράδοση

309
00:22:52,200 --> 00:22:57,080
ότι υπήρξε μια εποχή όπου οι πρόγονοί μας
έπρεπε να αναδυθούν από το υπέδαφος

310
00:22:57,160 --> 00:23:00,760
σε έναν νέο κόσμο
που είχε σαρωθεί σε κατακλυσμό

311
00:23:00,840 --> 00:23:03,160
και να τον εποικίσουν εκ νέου.

312
00:23:06,080 --> 00:23:07,360
Να ξεκαθαρίσω κάτι.

313
00:23:07,440 --> 00:23:12,000
Δεν αμφιβάλλω ότι αυτό το εντυπωσιακό κίβα
είναι ηλικίας 1.000 ετών,

314
00:23:12,080 --> 00:23:14,960
αλλά υποπτεύομαι ότι
οι χτίστες του το προίκισαν

315
00:23:15,040 --> 00:23:19,200
με μια παρακαταθήκη
πολύ παλιότερων γνώσεων και ιδεών.

316
00:23:20,480 --> 00:23:24,200
Όπως και μια άλλη ιδέα
που εμφανίζεται ξανά και ξανά

317
00:23:24,280 --> 00:23:26,520
σε όλες αυτές τις αρχαίες τοποθεσίες.

318
00:23:27,320 --> 00:23:30,920
Τη σημασία των γνώσεων
αστρονομίας και γεωμετρίας.

319
00:23:34,320 --> 00:23:38,680
Στο Πουέμπλο Μπονίτο,
η όλη κατασκευή ευθυγραμμίζεται τέλεια

320
00:23:38,760 --> 00:23:42,840
με τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα,
βορρά, νότο, ανατολή και δύση,

321
00:23:43,520 --> 00:23:47,600
δείχνοντας ότι οι κατασκευαστές
κατανοούσαν τη θέση τους στον πλανήτη.

322
00:23:48,200 --> 00:23:52,640
Επιπλέον, στην ισημερία,
συμβαίνει κάτι μαγικό.

323
00:23:53,280 --> 00:23:56,080
Ο ήλιος ανατέλλει και δύει
σε πλήρη ευθυγράμμιση

324
00:23:56,160 --> 00:23:58,480
με τη δυτική πλευρά του νότιου τείχους.

325
00:24:00,480 --> 00:24:02,800
Δεν ήταν κάτι που έγινε τυχαία.

326
00:24:03,480 --> 00:24:05,080
Ήταν πολύ καλά μελετημένο.

327
00:24:05,680 --> 00:24:08,920
Και πιστεύω ότι ο κόσμος βρίσκει ελκυστικό

328
00:24:09,000 --> 00:24:11,680
ότι είναι ο ίδιος ουρανός
που βλέπουμε σήμερα.

329
00:24:11,760 --> 00:24:13,680
Βλέπουμε ακόμα τις ευθυγραμμίσεις.

330
00:24:16,160 --> 00:24:20,320
Έμαθα ότι υπήρχαν λειτουργοί
που ονομάζονταν ιερείς του ήλιου.

331
00:24:20,400 --> 00:24:21,400
Ισχύει;

332
00:24:21,480 --> 00:24:24,880
Ήταν οι παρατηρητές του ήλιου,
οι ιερείς του ήλιου.

333
00:24:24,960 --> 00:24:27,640
Ήταν άνθρωποι ειδικοί στην αρχιτεκτονική.

334
00:24:27,720 --> 00:24:30,760
Ήταν ειδικοί
στην παρακολούθηση του ουρανού.

335
00:24:30,840 --> 00:24:31,680
Ναι.

336
00:24:33,360 --> 00:24:37,040
Ποια ήταν τα βασικά
ουράνια φαινόμενα που παρακολουθούσαν;

337
00:24:37,120 --> 00:24:41,400
Θερινό ηλιοστάσιο, χειμερινό ηλιοστάσιο,
ισημερίες, η ανατολή του ήλιου;

338
00:24:41,480 --> 00:24:43,920
Αυτό έχει σχέση με τη γεωργία.

339
00:24:44,000 --> 00:24:45,000
Μάλιστα.

340
00:24:45,080 --> 00:24:50,720
Η τήρηση ημερολογίου στο τοπίο
είναι ζωτική για την επιβίωση.

341
00:24:50,800 --> 00:24:53,640
Και το γεγονός
ότι κατάφεραν να το κάνουν αυτό

342
00:24:53,720 --> 00:24:56,360
με αυτές τις μνημειώδεις κατασκευές

343
00:24:56,960 --> 00:25:01,800
τους δίνει τη δυνατότητα
να έχουν επιτυχία στη γεωργία.

344
00:25:03,720 --> 00:25:05,920
Το έχω ξανακούσει αυτό το επιχείρημα,

345
00:25:06,000 --> 00:25:08,840
αλλά είναι προβληματική η υπόθεση
ότι τόση προσπάθεια

346
00:25:08,920 --> 00:25:10,600
γινόταν μόνο για τη γεωργία.

347
00:25:13,640 --> 00:25:18,600
Στα 150 χλμ. βόρεια του Τσάκο υπάρχει
μια χαρακτηριστική κορυφή από ψαμμίτη

348
00:25:19,240 --> 00:25:24,240
με δύο απολήξεις γνωστές ως
Τσίμνεϊ Ροκ και Κομπάνιον Ροκ.

349
00:25:25,960 --> 00:25:30,640
Κοντά τους βρίσκουμε ένα αρχοντικό
τύπου Τσάκο μαζί με δύο κίβα.

350
00:25:31,760 --> 00:25:37,120
Αποδεικνύεται ότι η όλη κατασκευή
τοποθετήθηκε εκεί

351
00:25:37,200 --> 00:25:39,280
σε πολύ ακριβή ευθυγράμμιση

352
00:25:39,360 --> 00:25:42,080
για να επιτρέψει την παρατήρηση
ενός φαινομένου

353
00:25:42,160 --> 00:25:45,880
που συμβαίνει μόνο μία φορά
κάθε 18,6 χρόνια,

354
00:25:45,960 --> 00:25:48,920
και είναι η μείζων βόρεια σεληνιακή στάση.

355
00:25:50,320 --> 00:25:55,480
Είναι όταν η ανατέλλουσα και δύουσα σελήνη
φτάνει στο βορινότερο σημείο της τη νύχτα

356
00:25:56,080 --> 00:25:58,960
προτού φανεί
ότι ανατέλλει και δύει πιο νότια,

357
00:25:59,040 --> 00:26:01,080
σε έναν επαναλαμβανόμενο κύκλο.

358
00:26:02,520 --> 00:26:07,000
Το φεγγάρι ανατέλλει
μεταξύ Τσίμνεϊ και Κομπάνιον Ροκ

359
00:26:07,080 --> 00:26:09,720
μόνο εκείνη τη στιγμή και καμιά άλλη.

360
00:26:11,480 --> 00:26:14,520
Αυτό είναι το είδος της γνώσης
που πρέπει να περάσει

361
00:26:14,600 --> 00:26:16,120
από γενιά σε γενιά.

362
00:26:16,960 --> 00:26:18,760
Δεν το προσέχεις μόνο μία φορά

363
00:26:18,840 --> 00:26:21,440
και μετά κατασκευάζεις κάτι
προς τιμήν του.

364
00:26:23,880 --> 00:26:27,080
Δείχνει μια πνευματική
προσπάθεια των αρχαίων

365
00:26:27,160 --> 00:26:30,280
να κατανοήσουν το σύμπαν
που μας περιβάλλει,

366
00:26:30,360 --> 00:26:34,960
κι ότι το σύμπαν
είναι γεμάτο κίνηση και αλλαγές.

367
00:26:35,640 --> 00:26:38,720
Και η μακρόχρονη παρατήρηση
των κινήσεων και αλλαγών

368
00:26:38,800 --> 00:26:41,360
απαιτεί αφοσιωμένη προσπάθεια,

369
00:26:41,440 --> 00:26:43,520
ενίοτε χιλιάδων ετών.

370
00:26:46,400 --> 00:26:49,200
Όταν οι ερευνητές αναζήτησαν
σεληνιακές ευθυγραμμίσεις

371
00:26:49,280 --> 00:26:51,440
στα κτίρια του φαραγγιού Τσάκο,

372
00:26:51,520 --> 00:26:54,080
βρήκαν κάθε είδους
εντυπωσιακά παραδείγματα.

373
00:26:56,640 --> 00:27:00,960
Όταν το φεγγάρι φτάνει
στη μείζονα νότια στάση του τον χειμώνα,

374
00:27:01,040 --> 00:27:03,800
και πάλι μια φορά κάθε 18,6 χρόνια,

375
00:27:04,640 --> 00:27:08,640
υψώνεται ευθυγραμμισμένο
με τρία αρχοντικά 9,5 χλμ. μακριά,

376
00:27:09,160 --> 00:27:11,160
με το Πουέμπλο Μπονίτο στη μέση.

377
00:27:12,160 --> 00:27:15,960
Και 9,3 χρόνια μετά,
στη μέση αυτού του κύκλου,

378
00:27:16,640 --> 00:27:20,000
ανατέλλει το θερινό φεγγάρι
ευθυγραμμισμένο με κατασκευή

379
00:27:20,080 --> 00:27:25,080
{\an8}ανατολικά του Πουέμπλο Μπονίτο,
και με άλλη, 17,7 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά,

380
00:27:27,640 --> 00:27:31,760
ενώ το ίδιο φεγγάρι που δύει
λάμπει πάνω από ένα αρχοντικό,

381
00:27:31,840 --> 00:27:33,880
πάλι μέσω του Πουέμπλο Μπονίτο,

382
00:27:33,960 --> 00:27:38,560
πάνω από 27 χλμ. πέρα από το φαράγγι,
μέχρι άλλο ένα αρχοντικό.

383
00:27:40,200 --> 00:27:41,800
Ένα είναι σίγουρο.

384
00:27:42,320 --> 00:27:47,000
Ο σεληνιακός κύκλος των 18,6 ετών
δεν επηρεάζει καθόλου

385
00:27:47,480 --> 00:27:49,280
την ανάπτυξη των καλλιεργειών.

386
00:27:49,360 --> 00:27:53,480
Γιατί λοιπόν οι αρχαίοι κάτοικοι
του Πουέμπλο μπήκαν σε τέτοιον κόπο

387
00:27:53,560 --> 00:27:55,880
να το τιμήσουν στην αρχιτεκτονική τους;

388
00:27:56,960 --> 00:28:01,000
Αυτό μιλά εύγλωττα για το γεγονός
ότι δεν υπήρχε οικονομικός σκοπός,

389
00:28:01,080 --> 00:28:03,160
ότι έγινε για να τιμήσει

390
00:28:03,240 --> 00:28:05,200
τη σύνδεση ουρανού και γης.

391
00:28:07,400 --> 00:28:11,520
Είναι πλέον σαφές ότι όλες
οι κατασκευές του Τσάκο συνδυάζονται

392
00:28:11,600 --> 00:28:14,880
για να σχηματίσουν
ένα τελετουργικό ημερολόγιο στη γη,

393
00:28:18,480 --> 00:28:21,920
σε ένα φαράγγι που μπορεί
να επιλέχθηκε γι' αυτό τον σκοπό

394
00:28:22,440 --> 00:28:25,120
ως γήινο αντίστοιχο του Γαλαξία.

395
00:28:27,760 --> 00:28:32,480
Αλλά οι συνδέσεις με το σύμπαν,
τον ουρανό και τη γη, ψηλά και κάτω,

396
00:28:33,120 --> 00:28:35,320
σημαντικές για την κουλτούρα του Τσάκο,

397
00:28:35,400 --> 00:28:38,520
δεν περιορίζονται
στα τεράστια κτιριακά συγκροτήματα.

398
00:28:42,000 --> 00:28:44,920
Οκτώ χιλιόμετρα νοτιανατολικά
του κεντρικού Τσάκο,

399
00:28:47,080 --> 00:28:49,320
ανεβαίνω από τον πυθμένα του φαραγγιού

400
00:28:51,080 --> 00:28:55,800
αναζητώντας κάτι ενδιαφέρον
που διακοσμεί τα τραχιά τοιχώματά του.

401
00:28:59,360 --> 00:29:00,800
Αρχαία έργα τέχνης

402
00:29:02,520 --> 00:29:04,320
σκαλισμένα στον ζωντανό βράχο.

403
00:29:09,800 --> 00:29:12,960
Είναι πολύτιμα αρχεία, πέτρινες ιστορίες

404
00:29:13,040 --> 00:29:16,480
που διαρκώς αναθεωρούνται,
μεταβάλλονται και συμπληρώνονται

405
00:29:16,560 --> 00:29:19,440
ποιος ξέρει επί πόσες χιλιάδες χρόνια.

406
00:29:21,720 --> 00:29:24,480
Υπάρχουν ανθρώπινες φιγούρες
που φαίνονται να χορεύουν

407
00:29:24,560 --> 00:29:26,440
και να παίζουν μουσικά όργανα.

408
00:29:29,080 --> 00:29:32,800
Σπείρες και ερπετά που ελίσσονται
στα τοιχώματα του φαραγγιού,

409
00:29:33,440 --> 00:29:37,640
όπου εμφανίζονται και παράξενα
πλάσματα και γεωμετρικά σχήματα

410
00:29:37,720 --> 00:29:40,720
παρόμοια με εκείνα
στα έργα τέχνης του Αμαζονίου,

411
00:29:40,800 --> 00:29:42,920
πιθανόν εμπνευσμένα από ψυχεδελικά.

412
00:29:44,880 --> 00:29:48,320
Σε όποιο μέρος του κόσμου
και ιστορική περίοδο βρίσκεσαι,

413
00:29:48,400 --> 00:29:52,040
αν δεις την τέχνη των σπηλαίων,
τα πετρογλυφικά και τις βραχογραφίες

414
00:29:52,120 --> 00:29:55,200
βρίσκεις ξανά και ξανά τις ίδιες εικόνες

415
00:29:55,280 --> 00:29:59,440
που βρίσκεις με την εμπειρία
της αγιαουάσκα και άλλων ψυχεδελικών.

416
00:30:02,840 --> 00:30:05,080
Εκτός από τα ενορατικά στοιχεία,

417
00:30:05,160 --> 00:30:08,760
οι βραχογραφίες του Τσάκο δείχνουν
την ίδια εστίαση στην αστρονομία

418
00:30:08,840 --> 00:30:10,760
που δείχνει η αρχιτεκτονική του.

419
00:30:13,320 --> 00:30:16,480
Αυτή η εικόνα ερμηνεύθηκε ως έκλειψη.

420
00:30:17,240 --> 00:30:21,320
Ο ήλιος σκιάζεται από το φεγγάρι
ενώ το στέμμα του λάμπει προς τα έξω.

421
00:30:23,600 --> 00:30:25,840
Κι αυτό ως σουπερνόβα,

422
00:30:25,920 --> 00:30:28,880
που σήμερα ξέρουμε ότι ήταν ορατή τη μέρα,

423
00:30:29,480 --> 00:30:33,680
κατά την προγονική περίοδο
του Πουέμπλο, το 1054 μ.Χ.

424
00:30:34,680 --> 00:30:38,600
Γιατί να φτιάξουν τέτοιες εικόνες
σε τόσο δυσπρόσιτη περιοχή,

425
00:30:39,120 --> 00:30:41,680
αν δεν υπήρχε σημαντικός λόγος
να το κάνουν;

426
00:30:43,160 --> 00:30:48,640
Απουσία προφανούς οικονομικού,
στρατηγικού ή πολιτικού κινήτρου,

427
00:30:48,720 --> 00:30:52,280
συμπεραίνουμε ότι θα υπήρχε
κάποιος ανώτερος σκοπός.

428
00:30:53,560 --> 00:30:56,000
Μου φαίνεται όλο και πιο προφανές

429
00:30:56,080 --> 00:30:59,440
ότι το φαράγγι Τσάκο
είναι ένα τελετουργικό τοπίο

430
00:30:59,520 --> 00:31:03,880
που δεν μπορεί να γεννήθηκε
πριν από μόλις μερικές χιλιάδες χρόνια,

431
00:31:03,960 --> 00:31:05,880
αλλά πολύ πιο παλιά,

432
00:31:05,960 --> 00:31:08,360
ίσως στην τελευταία Εποχή των Παγετώνων.

433
00:31:14,000 --> 00:31:18,600
Απ' όσο ξέρεις, πόσο πίσω στο παρελθόν
μπορούμε να εντοπίσουμε

434
00:31:18,680 --> 00:31:21,280
την όποια ανθρώπινη παρουσία
εδώ στο Τσάκο;

435
00:31:21,360 --> 00:31:25,840
Θα έμαθες ότι πολύ πρόσφατα
στο εθνικό μνημείο Γουάιτ Σαντς…

436
00:31:25,920 --> 00:31:28,280
Πατημασιές 23.000 ετών στο Γουάιτ Σαντς.

437
00:31:28,360 --> 00:31:30,840
- Δεν είναι και τόσο μακριά από δω.
- Όχι.

438
00:31:30,920 --> 00:31:35,120
Άρα, είναι πολύ πιθανό να υπήρχαν
άνθρωποι στο φαράγγι Τσάκο

439
00:31:35,800 --> 00:31:40,680
ίσως και 10.000 χρόνια
πριν φτιαχτεί οποιοδήποτε κτίριο.

440
00:31:43,120 --> 00:31:45,080
Νομίζω ότι

441
00:31:45,160 --> 00:31:50,280
παρατηρούσαν το τοπίο
και τον ουρανό επί σειρά γενεών

442
00:31:50,360 --> 00:31:52,880
πριν αποφασίσουν να χτίσουν.

443
00:31:57,440 --> 00:31:59,640
Το φαράγγι Τσάκο φέρει τα αποτυπώματα

444
00:31:59,720 --> 00:32:02,840
μιας κουλτούρας
πολύ εξελιγμένων αστρονόμων.

445
00:32:03,720 --> 00:32:09,000
Η έντονη εστίασή τους στους κύκλους
του ήλιου, της σελήνης και των αστεριών

446
00:32:09,960 --> 00:32:12,360
και στο ευρύτερο μεγαλείο του σύμπαντος

447
00:32:12,440 --> 00:32:15,320
δεν ήταν απλώς μια παραξενιά τους.

448
00:32:15,400 --> 00:32:17,480
Τη μοιράζονταν με τον ίδιο τρόπο,

449
00:32:17,560 --> 00:32:22,440
με παρόμοιους συμβολισμούς, έργα τέχνης
και αρχιτεκτονικές ευθυγραμμίσεις,

450
00:32:22,520 --> 00:32:25,560
με πολλές άλλες αρχαίες κουλτούρες
όλου του κόσμου.

451
00:32:27,680 --> 00:32:31,840
{\an8}Όπως ευθυγραμμίζονται επακριβώς
οι μεγάλιθοι του Ναού της Μνάιντρα

452
00:32:31,920 --> 00:32:34,600
{\an8}για να αιχμαλωτίζουν
ισημερίες και ηλιοστάσια.

453
00:32:36,440 --> 00:32:39,440
{\an8}Ή όπως ο άξονας
του Ναού του Καρνάκ στην Αίγυπτο

454
00:32:39,520 --> 00:32:42,240
{\an8}συναντά την ανατολή
του χειμερινού ηλιοστασίου.

455
00:32:44,400 --> 00:32:49,560
{\an8}Ή όπως με τόση ακρίβεια ο κεντρικός πύργος
του Άνγκορ Βατ στην Καμπότζη

456
00:32:49,640 --> 00:32:52,320
ευθυγραμμίζεται
με την ανατολή στις ισημερίες.

457
00:32:53,480 --> 00:32:57,000
Πρέπει να υπήρξε
ένα παγκόσμιο αρχιτεκτονικό σχέδιο

458
00:32:57,080 --> 00:33:01,400
αναπαραγωγής της αρμονίας
και των κινήσεων του στερεώματος

459
00:33:01,480 --> 00:33:05,280
σε επίγεια μνημεία,
ώστε να κατέβει ο ουρανός στη γη.

460
00:33:08,240 --> 00:33:12,680
Αλλά πόσο παλιό είναι
αυτό το προφανώς παγκόσμιο σχέδιο;

461
00:33:19,400 --> 00:33:20,360
Υπάρχουν στοιχεία

462
00:33:20,440 --> 00:33:24,080
σε έναν από τους πιο ξακουστούς
αρχαίους πολιτισμούς της ηπείρου

463
00:33:26,280 --> 00:33:30,040
που κάποτε κυριαρχούσε
στο σημερινό Μεξικό και την Κ. Αμερική.

464
00:33:31,560 --> 00:33:32,520
Τους Μάγια.

465
00:33:35,000 --> 00:33:39,080
Για μένα, οι Μάγια είναι
από τις πιο συναρπαστικές κουλτούρες

466
00:33:39,160 --> 00:33:40,480
του αρχαίου κόσμου

467
00:33:41,240 --> 00:33:45,360
και μια κουλτούρα
γεμάτη μυστήριο και αντιφάσεις.

468
00:33:48,000 --> 00:33:50,640
Πολλοί απόγονοι των Μάγια ζουν ακόμα εδώ,

469
00:33:52,360 --> 00:33:56,280
στα εντυπωσιακά τοπία της Τσιάπας
και της χερσονήσου του Γιουκατάν.

470
00:34:00,040 --> 00:34:03,600
Εδώ, πολύ πριν από τους Ίνκας
και την κουλτούρα του Πουέμπλο,

471
00:34:05,160 --> 00:34:07,400
ο πολιτισμός των Μάγια άκμαζε.

472
00:34:09,120 --> 00:34:12,960
Ήταν μια κουλτούρα που εξέφραζε
την ευφυΐα της με πολλούς τρόπους,

473
00:34:14,520 --> 00:34:17,960
ιδίως με τα αρχιτεκτονικά
μεγαλουργήματά της.

474
00:34:20,640 --> 00:34:23,520
Περιστοιχισμένο από πυκνό
πεδινό τροπικό δάσος,

475
00:34:23,600 --> 00:34:27,400
ιδού το ιερό βασίλειο των Μάγια,
το Παλένκε.

476
00:34:28,360 --> 00:34:32,000
ΠΑΛΕΝΚΕ
ΜΕΞΙΚΟ

477
00:34:40,040 --> 00:34:43,400
Το Παλένκε είναι ένας χώρος
που σου κόβει την ανάσα.

478
00:34:44,240 --> 00:34:46,560
Με την επιβλητική
αρχιτεκτονική και μηχανική του,

479
00:34:46,640 --> 00:34:49,360
έχει κάθε χαρακτηριστικό
κλασικής τοποθεσίας των Μάγια.

480
00:34:52,560 --> 00:34:53,560
Πανύψηλες πυραμίδες,

481
00:34:55,600 --> 00:34:57,040
ένα τελετουργικό γήπεδο,

482
00:34:58,240 --> 00:34:59,680
ένα παλάτι που δεσπόζει

483
00:35:00,840 --> 00:35:04,240
και ναούς γεμάτους συναρπαστικές εικόνες.

484
00:35:06,760 --> 00:35:10,120
Οι Μάγια είναι γνωστοί
για την απίστευτη αρχιτεκτονική τους,

485
00:35:10,200 --> 00:35:14,040
τα εκπληκτικά συγκροτήματα
πυραμίδων που δημιούργησαν,

486
00:35:14,120 --> 00:35:18,920
τις κλιμακωτές πυραμίδες,
την κομψή ομορφιά του σχεδιασμού

487
00:35:19,000 --> 00:35:21,480
και την υψηλή ακρίβεια της κατασκευής.

488
00:35:21,560 --> 00:35:24,880
Αυτό μαρτυρά αμέσως ότι
πρόκειται για προηγμένη κουλτούρα.

489
00:35:29,720 --> 00:35:32,600
{\an8}Η ειδική στους Μάγια
Μίλντρεντ Λούκας Γκαρσία

490
00:35:32,680 --> 00:35:37,040
{\an8}έχει αφιερώσει πάνω από δέκα χρόνια
στην κατανόηση του Παλένκε.

491
00:35:38,800 --> 00:35:41,480
Πότε ξεκίνησαν οι εργασίες εδώ;

492
00:35:41,560 --> 00:35:43,520
Πόσον καιρό κατοικούνταν ο χώρος;

493
00:35:44,160 --> 00:35:47,600
Η πόλη δημιουργήθηκε το 200 π.Χ.

494
00:35:47,680 --> 00:35:50,640
και εγκαταλείφθηκε
τη δεκαετία του 900 μ.Χ.

495
00:35:50,720 --> 00:35:51,560
Μάλιστα.

496
00:35:51,640 --> 00:35:55,080
Όταν κοιτάζω τον απίστευτο χώρο,
τις πελώριες πυραμίδες,

497
00:35:55,160 --> 00:35:58,040
όμορφα κατασκευασμένες,
όμορφα σχεδιασμένες,

498
00:35:58,120 --> 00:36:01,360
είναι σαφές ότι ήταν έργο
πολύ ικανών ανθρώπων

499
00:36:01,440 --> 00:36:04,600
κι ότι πρέπει να είχαν
κάποιο σχέδιο εξαρχής.

500
00:36:04,680 --> 00:36:06,400
Πες μου, πώς το έκαναν;

501
00:36:06,480 --> 00:36:09,480
Ξέρουμε ότι υπήρχαν λατομεία εδώ κοντά.

502
00:36:09,560 --> 00:36:12,760
Γι' αυτό αποφάσισαν
να χτίσουν την πόλη εδώ,

503
00:36:12,840 --> 00:36:15,240
επειδή είχαν όλους τους φυσικούς πόρους,

504
00:36:15,320 --> 00:36:17,360
είχαν όλο τον ασβεστόλιθο εδώ,

505
00:36:17,440 --> 00:36:19,440
είχαν το νερό,

506
00:36:19,520 --> 00:36:23,000
κι αυτή η περιοχή ήταν στρατηγική
για το χτίσιμο της πόλης.

507
00:36:23,080 --> 00:36:26,720
Αλλά πώς την έχτισαν είναι άγνωστο.

508
00:36:26,800 --> 00:36:28,720
- Δεν ξέρουμε.
- Ακόμα μυστήριο.

509
00:36:28,800 --> 00:36:30,480
- Ακόμα μυστήριο.
- Ναι.

510
00:36:31,320 --> 00:36:33,800
Γιατί έχτισαν πυραμίδες οι Μάγια;

511
00:36:33,880 --> 00:36:36,560
Εδώ στο Παλένκε βλέπουμε πολλές πυραμίδες.

512
00:36:37,600 --> 00:36:42,600
Οι πυραμίδες, όχι μόνο για τους Μάγια
αλλά για τις αρχαίες κουλτούρες,

513
00:36:42,680 --> 00:36:44,680
συμβόλιζαν τα ιερά βουνά.

514
00:36:45,400 --> 00:36:48,440
Εδώ στο Παλένκε
έκαναν τόσο μεγάλες κατασκευές

515
00:36:48,520 --> 00:36:50,320
για να συμβολίσουν τα ιερά βουνά.

516
00:36:53,680 --> 00:36:57,680
Τα βουνά έπαιζαν σημαντικό ρόλο
στο σύστημα πεποιθήσεων των Μάγια,

517
00:36:57,760 --> 00:36:59,960
ως σύμβολα της πηγής της δημιουργίας.

518
00:37:02,800 --> 00:37:07,160
Δεν πρέπει όμως να ήταν μόνο αυτός
ο λόγος των επικών κατασκευών τους,

519
00:37:07,240 --> 00:37:09,240
ιδίως εδώ στο Παλένκε.

520
00:37:11,480 --> 00:37:14,760
Στο Παλένκε, κάποια κτίρια σχεδιάστηκαν

521
00:37:14,840 --> 00:37:17,640
με βάση τις αστρονομικές παρατηρήσεις.

522
00:37:19,720 --> 00:37:22,760
Υπάρχουν τρία κτίρια, οι Ναοί των Σταυρών,

523
00:37:22,840 --> 00:37:26,600
που χρησιμοποιούνταν
για αστρονομικές παρατηρήσεις.

524
00:37:26,680 --> 00:37:27,560
Μάλιστα.

525
00:37:28,560 --> 00:37:32,920
Αυτά τα κτίρια ήταν τέλεια ευθυγραμμισμένα
με το θερινό ηλιοστάσιο

526
00:37:33,000 --> 00:37:35,360
και με την εαρινή ισημερία.

527
00:37:37,760 --> 00:37:42,480
Σαφώς ειδικευμένοι αστρονόμοι συμμετείχαν
στη δημιουργία του συγκροτήματος.

528
00:37:42,560 --> 00:37:43,440
Ισχύει.

529
00:37:47,320 --> 00:37:51,440
Γιατί όμως μπήκαν σε τόσο κόπο
να ευθυγραμμίσουν τα τεράστια κτίρια

530
00:37:51,520 --> 00:37:53,040
με ηλιοστάσια και ισημερίες;

531
00:37:57,360 --> 00:38:01,360
Δεδομένων των απίστευτων ευθυγραμμίσεων,
ένα είναι σαφές.

532
00:38:03,360 --> 00:38:06,600
Αν θέλεις να μάθεις
τι ακριβώς είναι το Παλένκε,

533
00:38:06,680 --> 00:38:09,040
πρέπει να δεις
όχι μόνο την αρχιτεκτονική του

534
00:38:09,120 --> 00:38:11,520
αλλά και τον ουρανό.

535
00:38:20,720 --> 00:38:22,920
Ήρθα στον Ναό του Ήλιου

536
00:38:23,400 --> 00:38:26,400
σε μια ιδιαίτερη στιγμή
μιας ιδιαίτερης μέρας.

537
00:38:28,240 --> 00:38:30,160
Στην αυγή της εαρινής ισημερίας,

538
00:38:31,120 --> 00:38:34,000
όταν ο ήλιος ανατέλλει
ακριβώς στην ανατολή

539
00:38:34,080 --> 00:38:36,520
και δύει ακριβώς στη δύση,

540
00:38:37,120 --> 00:38:39,680
σε μια έκφραση κοσμικής αρμονίας.

541
00:38:41,160 --> 00:38:46,200
Εδώ στον Ναό του Ήλιου,
η αυγή δημιουργεί ένα μοναδικό θέαμα,

542
00:38:46,760 --> 00:38:49,920
που τιμάται ακόμα σήμερα
από την τοπική κοινότητα.

543
00:38:50,880 --> 00:38:56,120
{\an8}Η εαρινή ισημερία είναι σημαντική
για την πνευματικότητα των Μάγια.

544
00:38:56,720 --> 00:39:00,560
Εδώ που βρισκόμαστε
είναι το πιο σημαντικό μέρος.

545
00:39:02,760 --> 00:39:05,240
Κι εγώ κάθομαι πρώτη σειρά.

546
00:39:34,480 --> 00:39:36,560
{\an8}Υποτιτλισμός: Σοφία Σκουλικάρη